92
Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani nino maWavariani sakonsultacio sabWo: nodar gurabaniZe, daviT doiaSvili, irakli samsonaZe, giorgi sixaruliZe, robert sturua, Temur CxeiZe. SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba 1910-1926 `Teatri da cxovreba~ `Teatraluri moambe~ 1950-1990 UDC 792(479.22) T-391 #5, 2016 seqtemberi-oqtomberi Jurnal `Teatri da cxovrebis~ redaqcia madlobas moaxsenebs saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da

cxovrebamTavari redaqtoriguram

baTiaSvili

pasuxismgebeli mdivaninino

maWavariani

sakonsultacio sabWo:nodar

gurabaniZe,

daviT doiaSvili,

irakli samsonaZe,

giorgi sixaruliZe,

robert sturua,

Temur CxeiZe.

SemoqmedebiTi kavSiri - saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba

1910-1926 `Teatri da cxovreba~`Teatraluri moambe~1950-1990

UDC 792(479.22)T-391

#5, 2016seqtemberi-oqtomberi

Jurnal ̀ Teatri da cxovrebis~ redaqcia

madlobas moaxsenebs saqarTvelos

kulturisa da ZeglTa dacvis saministros

Jurnalis finansuri mxardaWerisTvis.

Page 2: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Marine Vasadze - Georgia became the member of International Assotiation of theatre critics ---------------- 3

The Theatre season is finished, the Theatre season is starting (Georgian Theatre Society’s Session) (prepared by Marine Vasadze) ------------------------------ 4

Manana Tevzadze - How originates the performance -------------------------- 24

PERFORMANCESLasha Chkhartishvili - Lirical tragedy about family and not only... ------------- 38Gubaz Megrelidze -Turning back to the personal dignity -------------------- 45Merab Gegia - Old’s are attacking (two premieres) ---------------------- 48Nikoloz Tsulukidze - Tomorrow might be late --------- 54

Tamar Bokuchava - Tbilisi International Festival of Theatre 2016 (foreign showcase) -------------------------56Maka Vasadze - Tbilisi International Festival 2016 (Georgian performances) -----------------------------------63Lela Ochiauri - Grzegorz Bral’s songs and portraits ---------------------- 67

ANNIVERSARYGiorgi Ratiani ------------------------------------------------73

Nodar Gurabanidze - The World in the Eye of the theater-goer -------------------------------------------------- 74

NEW BOOKSNew Books ---------------------------------------------------87

Belated Esse (Lika Tchavtchavadze) --------------------88

OBITUARY

Nugzar Lortkifanidze ---------------------------------------89Lado Meqvabishvili ---------------------------------------- 90Cildren’s artist (Tsisia Elisashvili) ------------------------ 91Jemal Qiria -------------------------------------------------- 92

marine vasaZe _ saqarTvelo Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis wevri qveyana gaxda ---------------- 3

sezoni damTavrda, sezoni daiwyo (sTs gamgeobis sxdoma) (moamzada marine vasaZem) ---------------------- 4

manana TevzaZe _ rogor ibadeba speqtakli --------------------- 24

speqtaklebi laSa CxartiSvili _ lirikuli tragedia ojaxze da ara mxolod... ----------------------- 38gubaz megreliZe _ pirovnuli Rirsebisken mibruneba ----------- 45merab gegia _ Zvelebi uteven... (ori premiera) --------------48nikoloz wulukiZe _ xval SeiZleba gvian iyos -----------------------54

Tamar bokuCava _ Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivali 2016 (ucxouri Souqeisi) ---------56maka vasaZe _ Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivali 2016-s qarTuli speqtaklebis programa ------------------------ 63lela oCiauri _ gJegoJ bralis simRerebi da portretebi --------------------- 67

iubilegiorgi (Jora) ratiani -------------------------- 73

nodar gurabaniZe _ samyaro Teatralis TvaliT -------------------74

axali wignebiaxali wignebi -------------------------------------87

goCa kapanaZe _ lika WavWavaZis gaxseneba ----------------------88

gamoTxovebanugzar lorTqifaniZe ------------------------- 89lado meqvabiSvili ----------------------------- 90sabavSvo artisti ------------------------------- 91jemal qiria --------------------------------------92

Page 3: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 3

Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociacia Seiqmna 1956 wels safrangeTis Teat-ris profesional kritikosTa kavSiris iniciativiT. asociaciis damfuZnebel sxdomas xelmZRvanelobdnen imdroindeli kulturis ministri gi mole da cnobili Teatraluri moRvawe, kritikosi da mwerali andre kampi. asociaciis pirveli wevri qveynebi gaxdnen: sa-frangeTi, inglisi, italia, germania da espaneTi.

1971 wlidan asociacias oficialurad mieniWa iuneskos sakon-sultacio organos statusi. droTa ganmavlobaSi Teatris kritiko-sTa saerTaSoriso asociacia msoflioSi yvelaze prestiJul profe-siul gaerTianebad iqca. misi wevrebi monawileoben msoflio TeatrSi mimdinare procesebsa, Tu sxva mniSvnelovan movlenebSi, rogoricaa saerTaSoriso kongresebi, festivalebi, Teatraluri jildoebi, sauniversiteto cxovreba da a.S. Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis mravalwliani saqmianoba Teatralur samyaroSi maRali profesionalizmis, gamocdilebisa da urTierTTanamSromlobis saukeTeso magaliTad aris aRiarebuli.

Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis kongresi or weliwadSi erTxel, ra Tqma unda, asociaciaSi gaerTianebul qveyanaSi imarTeba. wels asociaciis ocdamerve kongress belgradis saerTaSoriso festivalma umaspinZla. kongress ormocdasami qveynidan Camo-suli asamde delegati eswreboda. kongresis farglebSi gaimarTa samecniero simpoziumi Temaze „siaxle da msoflio Teatri“, sadac irina RoRoberiZem gaakeTa plenaruli moxseneba _ „siaxle arasdros gulisxmobda globalur uaryofas - Teatri arasdros yofila godos molodinSi“. generalur asambleaze, romelsac kongresis erTi dRe daeTmo, saorganizacio sakiTxebTan erTad Catarda asociaciis aRmasrulebeli komitetis arCevnebi, romelic or weliwadSi erTxel, morigi kongresis dros imarTeba. komiteti, statusis Tanaxmad, asoci-aciis prezidentis qveynis da aTi wevri qveyanis warmomadgenlisgan kompleqtdeba. amgvar-ad, 2016-2018 wlis komitetSi Sevidnen SvedeTis (prezidenti, qalbatoni margareta soren-soni), safrangeTis, amerikis SeerTebuli Statebis, iaponiis, indoeTis, serbeTis, kanadis, nigeriis, CineTis, poloneTis da saqarTvelos warmomadgenlebi. saqarTvelom Ria kenWisyr-is wesiT, kongresSi monawile ormocdaori qveynis warmomadgenelis ocdaTvrameti xma moa-grova.

unda aRiniSnos, rom saqarTvelo iyo pirveli post-sabWoTa qveyana, romelmac asociacia-Si gaerTianebis survili gamoTqva. 1991 wlis dasawyisSi, parizSi, aRmasrulebeli komitetis sxdomaze saqarTvelo asociaciis imdroindelma prezidentma batonma andre kampma warad-gina. mTeli rigi mizezebisa da socialur-politikuri viTarebis gamo saqarTvelos wevroba ar Sedga. Tumca, wlebis manZilze saerTaSoriso asociaciasTan aqtiurad TanamSromlobda 1990 wlidan misi individualuri wevri, xelovnebaTmcodneobis doqtori, Teatrmcodne irina RoRoberiZe.

2009 wels qarTuli Teatris Souqeiss ewvia asociaciis prezidenti, amJamad seulis erovnuli Teatris aRmasrulebeli direqtori, profesori iun Col kimi. 2010 wels Tbili-sis saerTaSoriso festivalis xelSewyobiT Catarda asociaciis aRmasrulebeli komitetis kabinetis sxdoma, romelsac 12 qveynidan Camosuli wamyvani kritikosi daeswro. saqarTve-los gawevrianebis sakiTxi komitetma erTxmad gadawyvita da Seiqmna erovnuli seqcia. mas aqeT saqarTvelos seqciis wevrebi ucxoel kolegebTan nayofierad TanamSromloben. tre-ningebze, poloneTSi (varSava, vroclavi), bulgareTSi (varna), rumineTSi (kluJi), TurqeTSi (stamboli) gaigzavna rva axalgazrda staJiori-Teatrmcodne Tbilisidan: anano mirianaS-vili, nino kenWaZe, Tea kaxiani (orjer), nuca kobaiZe, gvanca guliaSvili, maia yanCelaSvili; baTumidan: nino CxaiZe, valeri oTxozoria. am TvalsazrisiT movikoWlebT. Catarda oTxi saerTaSoriso simpoziumi - „Teatri-mayurebeli-kritika~: „bermudis samkuTxedi, Tu wminda sameba“, „21-e saukune: aRmosavleT evropis Teatri drosTan da drois winaaRmdeg“, „Seqspiri Cems qveyanaSi“. moewyo mrgvali magida Temaze: „eTikidan praqtikamde: Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis kodeqsi“, gaimarTa diskusiebi qarTuli Souqeisis speqtaklebis irgvliv, gamomcemlobaSi „kentavri“ daibeWda oTxive simpoziumis masalebi. ucxour pro-fesiul presaSi gamoqveynda samecniero, kritikuli da publicisturi werilebi qarTul da ucxour Teatrze,

Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis saqarTvelos seqciaSi gaerTianebulia ToTxmeti wamyvani Teatrmcodne, Teatris kritikosi da aqtiuri Teatraluri Jurnalisti.

marine vasaZe

saqarTvelo _ Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis wevri

Page 4: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba4

##5 2016

20 seqtembers saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis msaxiobis saxlSi gaimarTa Teatraluri sazogadoebis gamgeobis sxdo-ma. dRis wesrigSi gaxldaT `2015-16 wlebis Teatraluri sezonis Sejameba~.

gamgeobis sxdoma gaxsna Teatraluri sazogadoebis gamge-obis Tavmjdomarem gi orgi qavTaraZem. imis gamo, rom gamge-obis wevrebi srulad ar iyvnen warmodge-nilni, g. qavTaraZem dasva sxdomis ga-dadebis sakiTxi. am Temaze mkveTri po-

zicia gamoxata Tavmjdomaris pirvelma moadgilem sandro mrevliSvilma.

_ sad arian gamgeobis wevrebi, Teatrebis xelmZRvanelebi, reJisorebi, msaxiobebi? _kiTxulobs sandro mrevliSvili da dasZens: _ vis unda SevujamoT sezoni?

sandro mrevliSvili kategoriulad moiTxovs CaiSalos gamgeobis sxdoma.

sapirispiro mosa-zreba daafiqsires Teatr mcodne maka vasaZem, mweralma guram baTiaSvilma da sTs imereTis gan-yofilebis Tavmj-domarem levan roxvaZem. TavianT mosa zrebas imiT asa-

buTebdnen, rom sxdomaSi monawileobis mis-aRebad Camovidnen regionebidan da movid-nen Tbilisis Teatrebis warmomadgenlebi.

kenWisyris Sedegad gadawyda sxdomis Catareba.

pirveli sityviT gamodis Tbilisis az-erbaijanuli Teatris samxatvro xel-mZRvaneli varlam nikolaZe: - megobrebo, rodesac saqarTveloSi vcxovrobdi da vmuSaobdi, viyavi am sazogadoebis wevri. 25 weli saqarTveloSi ar vimyofebodi. oTxi-ode Tvea, rac Camovedi da am oTxi Tvis gan-mavlobaSi saocar CxubSi var aqaurobasTan. kulturis saministros iniciativiT Cam-

ovedi da iseT mdgomar-eobaSi momiwia yofna, rom vis mivmarTo, aRar vici, davibeni. didi im-edi mqonda, rom dRes aq movidodi, Cem gulist-kivils gagimxeldiT, es xom marto Cemi gu-listkivili ar aris, es saqarTvelos Teatris gulistkivilia,r ac dRes xdeba iq, sadac me var. me mgonia, rom Teatralurma samyarom unda aiRos is mZ-ime lodi, romelic sircxvilad awevs da is samarcxvino ambebi rogorme moagvaros, magram jerjerobiT veraviTar Zvras ver vxedav. mokled getyviT. am Tormeti wlis winaT TbilisSi ganaxlda azerbaijanuli Teatri, romlis samxatvro xelmZRvanela-dac Camomiyvanes. azerbaijanuli Teatris SenobaSi cxovrobs 20 ojaxi, privatizebu-li aqvT binebi, SigniT oTxi privatizebuli sawarmoa da Senobis 3200 kv. metridan dRes Teatrs darCa 800 kv. metri. am 800 kv. metri-dan eleqtrogayvaniloba, rac ki rkinis da spilenZis mavTuli iyo, Cabarebulia jarT-Si an gayidulia. Cven rom, ukacravad, ru-sulad „gruzs“veZaxiT simZimes, rom deko-racia ar waiqces, 1 tona daaxloebiT, isic Cabarebulia. ar aris eleqtrogayvaniloba, ar aris sveli wertilebi, zeviT macxovre-blebidan xandaxan Camodis wyali da Cveni iataki am patara adgilas, rac ki darCa, amoburculia. mokled, saSineli situaciaa. Teatris wliuri biujeti aris sasacilo _ 160 aTasi lari. me Zalian did pativs vcem qarTvel kritikosebs, gansakuTrebiT Tea-tris kritikosebs da kargad maxsovs, ra mSvenieri urTierToba iyo Tavis droze, rodesac q-ni naTela uruSaZe, vasil kiknaZe, daviT meluxa, merab gegia da sxvebi gveka-maTebodnen, Cven speqtaklebs vasworebdiT, vswavlobdiT. dRes ar vici, ra unda dami-weros merab gegiam, im dangreul SenobaSi me rom „darispanis gasaWirs“ movamzadeb. darispanis roli miveci TurqeTSi Cems mier gazrdil msaxiobs nejaTi zengins, romel-ic Turqulad iTamaSebs da marTas rols TqvenTvis kargad cnobili laura rexviaS-

sezoni damTavrda, sezoni daiwyo

(saqarTvelos Teatraluri sazogadoebis gamgeobis sxdoma)

Page 5: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 5

vili iTamaSebs qarTulad. es Teatri qar-Tuli Teatris nawilia, imitom rom qarTul miwazea da imitom, rom TbilisSia. mere ra, rom azerbaijanul enaze laparakobs. xan-daxan qarTul enazedac avalaparakebT. axla myavs erTi-ori azerbaijaneli dram-aturgi, romelTac sakmaod seriozuli piesebi daweres. qarTulad rom vTargmno da qarTulad davdga azerbaijanul TeatrSi, ar SeiZleba?! azerbaijanuli kultura rom qarTul enaze gavacocxlo, xolo qarTuli kultura azerbaijanul enaze gavacno az-erbaijanelebs, _ vis mivmarTo, vis uTxra?!

levan roxvaZe (saqar Tvelos Teatral-uri sazo gadoebis imereTis ganyofilebis Tavmjdomare) _ mogesalmebiT, Zvirfaso debo da Zmebo! pirvel rigSi, xval RvTism-

S o b l o b a a . g i l o -cavT gvfaravdes RvTismSoblis mad-li.

aba, imyofebodes axla romelime dep-utatobis kandida-ti da parlamentis wevri, Tu ar iqne-bodnen am sxdomaze, naxavdiT! rac Se-exeba gamgeobas. giorgi sixaruliZe

ver Camovida, radgan premieris mzadebis periodi aqvs. rac Seexeba danarCeni gamgeo-bis wevrebs, moiwvieT da daelaparakeT im xalxs. aqve xarT, erTmaneTs ar ekontaqte-biT da CvenTan ra gindaT?! Cven kidev Cam-ovalT. rac Semexeba me, merve festivals daviwyeb. aravis dabadebis dRe da aravis gaWirveba ar gamomparvia da ar gegonoT, amas imereTis organizaciis saxeliT vakeT-eb, saqarTvelos Teatraluri sazogadoe-bis saxeliT. Tuki safestivalo situaciebi movagvare rogorc saWiroa, dawyebuli gu-bernatoridan, damTavrebuli samxareo ad-ministraciiT, sxva bevri sakiTxic mogvar-deba. amitom mogveciT ufleba vimuSaoT. batono giorgi, radgan Cveni Senoba Tqvens balanszea, ar gvaZleven remontis ufle-bas. ufleba momeciT, xelSekrulebas dav-deb, gadavxurav da me Cavatareb saremonto samuSaoebs. rac Seexeba dRevandel Sekre-bas, ar arsebobs upasuxismgeblo reJisori, msaxiobi Tu gamgeobis wevri, maSin isini yo-filan Cveni mtrebi. sakmaod aris is xalxi, visac guli Sestkiva Teatralur sazoga-doebaze. da vinc dRes ar aris, aRvricxoT xalxo da vuTxraT, Sen ar ginda? Cven gvin-da. rogor SeiZleba es?! araferi gaukeT-ebeli aq ar aris. amdeni Teatrmcodne, am-deni msaxiobi, amdeni xelmZRvaneli ar aris, isini aRvricxoT da Cven mogveciT muSaobis

saSualeba. ar ginda Teatraluri sazoga-doeba, maSin Teatraluri moRvawe ara xar.

sezonis Sejamebis pirvel sityvas ambobs Teatrmcodne merab gegia _ mogesalme-biT, megobrebo! unda vaRiaro, rom is en-Tuziazmi, rac kritikoss aqvs, rodesac mas tribunas aZleven, me amJamad ar gamaCnia.

Cemi aRqmiT, qarTul TeatrSi SeiniSneba iseTi uaryofiTi tendenciebi, rom zogjer uimedoba mipyrobs xolme. SeiZleba vinme Seme-kamaTos, erTi Tea-traluri sezonis mixedviT aseT Sors mimaval daskvnebs rogor akeTebo? ara,

batonebo, wlevandeli Teatraluri sezoni wveTi wyaliviT hgavs, sul cota, ganvlil 10 Teatralur sezons mainc. me uaryofiT tendenciebze maqvs saubari, Torem qarTve-lebis artistizmi, rasac yvela aRiarebs, arsad gamqrala. is, rom qarTulma re-Jisorulma azrovnebam mwvervalebi daipy-ro, arc amaze davobs vinme. magram ra vuyoT imas, rom reJisorebi dgamen ara drama-turgs, aramed sakuTar fantazias ama Tu im dramaturgis irgvliv da Tanac ise, rom speqtaklSi dramaturgis arc grZnobaTa buneba, arc filosofiuri xedva, arc mor-aluri Tu socialuri motivebi SenarCuneb-uli ar aris. aseTi speqtaklebi sruliad daclilia sazogadoebrivi paTosisagan, ar gaaCnia saTqmeli, ar gaaCnia raime tkivili qveyanaSi mimdinare procesebis mimarT, ar gaaCnia moqalaqeobrivi suliskveTeba. da ai Sedegic. reJisorebi da msaxiobebi toveben Teatrs da politikaSi midian. sakiTxavia, ratom? gana scena ramiT Camouvardeba par-lamentis tribunas? gana daviT erisTavis „samSoblos“ dadgmiT ufro meti ar iTqva, vidre yvela qarTul politikur Sekre-baze, erTad aRebuli? gana marjaniSvilis „cxvris wyarom“ ufro meti rezonansi ar gamoiwvia, vidre amas romelime komunis-turi propaganda moaxerxebda politikuri debatebis CaTvliT? gana robert sturuas „yvaryvarem“ yvela politikosze ukeT ar amxila komunisturi reJimis „yvaryvariz-mi“?

ratom gaqra qarTuli scenuri ficar-nagebidan dramatuli nawarmoebis fabula da Sesabamisad, dramatuli siuJeti? ratom daikarga sityva, rogorc mayurebelze ze-moqmedebis umZlavresi iaraRi? gana veriko anjafariZis ivdiTis mier amoTqmuli „sty-ui, rabino!“ etaloni ar aris Teatraluri egzaltaciisa da aqtiuri protesti reli-

Page 6: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba6

##5 2016

giuri fanatizmis mimarT? gana oTar meRvi-neTuxucesis mier warmoTqmuli nikoloz pirvelis sityvebi – „imperiaSi simSvide sufevs, batonebo!“ ufro mets ar ambobda komunisturi reJimis Sesaxeb, vidre yvela disidentis naweri, erTad aRebuli? gana reJisoruli „triukebi“ Seedreba aseT mis-tikur-Teatralur wamebs?

cxadia, me aq Teatralur Sedevrebze maqvs laparaki da aseTi saswaulebi TeatrSi iSviaTad xdeba. magram ubedureba isaa, rom cota vinme Tu cdilobs, rom gaimeoros es saswauli, da Tuki cdilobs, mxardaWeris nacvlad Rebulobs Semwynareblur Rimils, an ki ufro uaress, dacinvasac ki.

saTqmels vin Civis, megobrebo, qarTuli scenidan ambavic gaqra. rom ar icode, ra piesa idgmeba, piesis siuJeti rom ar icode, ise damTavrdeba speqtakli, rom verasodes gaigeb vin wavida, vin movida, vin Seiyvara, vin SeiZula, da saerTod, ra moxda, ra kon-fliqtia, ra dapirispirebaa. ram gamoiwvia Teatris klasikuri principebis aseTi ni-hilizmi?! fabula da personaJi, dro da sivrce xom iyo da dResac aris Teatris arsi-arsTagani. da ra gasakviria, rom aseT midgomas aucileblad moyveba qarTuli dramaturgiis sruli degradacia. amasTan-ave, fabulis uaryofa TavisTavad gulisx-mobs personaJis uaryofasac, radgan Tuki me ar vici ambavi, verasgziT ver aRviqvam personaJs. xolo personaJis uaryofas au-cileblad moyveba samsaxiobo xelovnebis gaufasureba, risi mowmenic Cven yvelani varT. es aris absoluturi katastrofa. amitomac ra xdeba, iciT, TeatrebSi? re-Jisorebi dgamen yvelasaTvis nacnob piesas an istoriul ambavs, zedmiwevniT moaruls da msaxiobebis SemweobiT scenaze warmosax-aven Tavis damokidebulebas am istoriis mimarT. anu reJisori aris dakavebuli mx-atvruli gamomgoneblobiT da amis garda aravin da araferi ainteresebs. zemoaRniS-nul garemoebaTa gamo, aRar warmoiSvebian samsaxiobo avtoritetebi, msaxiobis gazr-da, msaxiobis reitingis amaRlebaze zrunva, msaxiobisaTvis Zeglis dadgma, ar SemeSin-deba am sityvis, aRar xdeba. Zegls udgamen marto reJisors. ra vqna axla, vamtkico isedac cnobili WeSmariteba, rom ar aris reJisura erTaderTi faseuloba drama-tul TeatrSi-meTqi? sxvaTa Soris, unda giTxraT, rom dramaturgiis mimarT aseT ni-hilizms, rogoric dRes qarTul TeatrSia, msoflioSi analogi ar moepoveba. SediT in-ternetSi da amaSi Tavad darwmundebiT.

samwuxaroa, rom kulturis saministro sruliad indiferentulia am procese-bis mimarT. arada, igi unda iyos swored is organo, romelic diriJorobas uwevs mov-

lenebs da tendenciebs, TamaSobs mebaRis rols, axarebs sasargeblos da uarhyofs arasasurvels. swored man unda Seuwyos xeli sasargeblo tendenciebis danergvas, moaxdinos saukeTeso SemoqmedebiTi Zal-ebis seleqcia. aba premia „durujis“ mes-veurebs ver movTxov pasuxs, ratom aZlevs, vTqvaT, reJisors sapremio Tanxis 80%-s, danarCen 20%-s ki anawilebs dramaturgze, msaxiobze da ase Semdeg...

sandro mrevliSvili – premia „sabam“ saerTod uaryo dramaturgia, ukve mesame dajildoebaa.

merab gegia – verc magaT davadana-SaulebT. dramaturgia ar aris viwro lit-eraturuli Janri. dramaturgiis movlaze pirvel rigad unda izrunon Teatrebma da kulturis saministrom.

nuTu, vinme fiqrobs, rom qveyanaSi yve-laferi kargad gvaqvs, yvelaferi avawyveT, sanimuSo saxelmwifo SevqmeniT da ukve SegviZlia fexi fexze gadavidoT, Souebi da reviuebi vmarToT, titlikana lamazi gogo-biWebi gamoviyvanoT scenaze da es iqneba sakmarisi imisaTvis, rom qarTuli Teatri gverqvas?! imdeni satkivari dagvi-grovda da imdeni saTqmeli gvaqvs, iseTi mZime ekonomikuri da moraluri suraTia qveyanaSi, rom dRedaRam mis asaxvaze unda zrunavdes qarTuli Teatri! ver xedavT saqarTveloSi ra xdeba? CaiareT rusTav-elis gamzirze da yovel fexis nabijze xelgaSveril adamianebs gadaeyrebiT. sad gaqra Cveni religiuri mrwamsi, sad aris Cveni Sexeduleba cxovrebaze, sad aris Cveni sibrZne da loialoba, warsulSi es-oden gavrcelebuli saqarTveloSi. ratom dakarges reJisorebma yovelgvari survili iazrovnon da scenaze, eris wylulebi asax-on?

pirdapir getyviT. rom ara robert sturuas mier dadgmuli „dakanonebuli ukanonoba“, Cven, faqtobrivad, problema-tikis vakuumSi viyaviT moqceulni. qarTu-li reJisuris liderma precedenti Seqmna imisa, rogor aris SesaZlebeli globaluri Tematika miuaxlovo erovnul problemati-kas. ho, diax, robert sturua metismetad frivoluria dramaturgiuli nawarmoebe-bis mimarT, magram man amis ufleba moipova sakuTari Teatraluri stilis SeqmniT. rodesac amis uflebas Tavis Tavs aZlevs yvela reJisori, ostati Tu debiutanti, es sagangaSoa, megobrebo!

Tavis droze, antonen artom literatu-ruli sawyisis uaryofa daapira dramatul TeatrSi da manifestic ki Seqmna saxel-wodebiT „sisastikis Teatri“. es iyo uki-duresi modernizmis periodi da masSi mTlianad ugulvebelyofili iyo Teatris

Page 7: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 7

sazogadoebrivi daniSnuleba. gamonakli-sis wesiT amis sawinaaRmdego vis ra unda hqondes. sxvaTa Soris, gasul sezonSi nika sabaSvils miveciT saukeTeso reJisuris premia speqtaklSi, sadac qarTuli sityva saerTod ar gaJRerebula. scenidan gaisma erTi-ori germanuli da erTi-ori ebrauli sityva da amiT dasrulda yvelaferi. gamom-goneblobaze da scenur triukebze iyo age-buli speqtakli. magram Cven gaveciT premia saukeTeso reJisoruli namuSevrisaTvis imitom, rom masze ukeTesi sxva araferi gakeTebula. saerTo panoramaSi es speq-takli reJisuris TvalsazrisiT marTlac saukeTeso iyo.

SekrebilTa umravlesobam SesaniSna-vad viciT, ra situacia aris Tanamedrove qarTul TeatrSi. iseTi viwro wresaviT Sekreba gamogvivida, rom Cveni naxevari sityva aris sakmarisi, rom erTmaneTs ga-vugoT. rogorc batonma sandro mrevliS-vilma brZana, calkeul gamonaTebebs Tu ar gaviTvaliswinebT, qarTul TeatrSi Za-lian seriozuli krizisia. sxvaTa Soris, ara iseTi krizisi, romlis gamosworeba SeuZlebelia, Tuki aseTi neba iarsebebs. dRevandeli Sekrebac SeiZleboda yofili-yo am nebis gamomxatveli nabiji, magram man, samwuxarod, sasurveli masStabi ver SeiZina.

Tuki vaWarbeb, bodiSs vixdi yvelas wi-naSe. ager, axalgazrdebic mismenen. ar vici, meTanxmebian Tu ara. maT Sorisaa laSa Cxar-tiSvili, romelmac Tavis droze miuTiTa robert sturuas zogierT naklovanebaze, rasac Teatris mxridan mwvave reaqcia mo-hyva, magram bolo namuSevris mimarT aR-frTovaneba gamoxata. es imis maniSnebelia, rom igi namdvilad cdilobs iyos obieq-turi. Teatralur kritikas ar Zinavs ba-tonebo, damerwmuneT, magram kritika ris maqnisia, Tuki masze ar reagireben arc Te-atrebi da arc xelisuflebaSi myofni. Cven yvelafers vakeTebT – axalgazrda Taobac, saSualoc, asakovnebic, rom qarTuli Te-atri gamovafxizloT, magram jerjerobiT es ver xerxdeba. Cems gamosvlas davasruleb galaktionis striqonebiT: „midis opera „lakme“, butaforiis Sexla! gana es aris saqme? me sul sxvas vfiqrob exla“...

maka vasaZe (Teatr mcodne) - mogesa l-mebiT, kidev erT xel. batono sandro, ar dageTanxmeT ganxilvis gadadebis sakiTxSi, vinaidan im adamianebs, vinc movidnen, ain-teresebT Cveni azri. Sekrebis mizanic es iyo: Tqveni da saqarTvelos kritikosTa kavSiris egidiT - Teatrmcodneebis, kri-tikosebis azri gagveziarebina maTTvis. me, saqarTveloSi arsebul saTeatro festi-valebze unda gamekeTebina moxseneba. ba-

ton gogis, qalbaton irinas, baton merabs, nikolozs da laSas - sezoni SeejamebinaT, esaubraT im tenden-ciebze da im prob-lemebze, rac dRes qarTul TeatrSi arsebobs. momxsene-blebma movilapar-akeT, rom oponire-

bis, dialogis reJimSi warvmarTavdiT Cvens gamosvlebs. vinaidan, dRevandeli Sekreba emociuri muxtiTaa aRsavse, Cems mier momzadebuli festivalebis mimoxil-vas gverdiT gadavdeb da baton merab gegias oponirebiT daviwyeb. batonma merabma, cota ar iyos, muq ferebSi dagvixata dRevandeli qarTuli Teatri da verafriT daveTanxme-bi. gansakuTrebuli nihilizmi gamoTqva ax-algazrdebis mimarT. ganvlili sezonidan, mxolod robert sturuas „dakanonebuli ukanonoba“ gamoarCia, rogorc erTeuli SemTxveva da gulistkiviliT aRniSna, rom saqarTvelos sxva TeatrebSi, aranairi ganviTareba, siaxleebi, saintereso pro-cesebi ar mimdinareobso. batoni robertis speqtakls rac Seexeba, mec vTvli, rom es warmodgena gasuli sezonis erT-erTi mov-lenaa (amis Sesaxeb araerTxel aRminiSnavs radiosa Tu teleeTerSi, recenziac maqvs dawerili), magram ara erTaderTi.

batono sandro, meramdene Teatri Seq-meniT? mgoni meoTxe? saTeatro kritiko-sebma JurnalTan - „Teatri da cxovreba“ - erTad SevajameT kidec Tqveni Teatris da misi axalgazrda msaxiobebis moRvaweoba. JurnalSi `Teatri da cxovreba~ ukve daibe-Wda amis Sesaxeb. me vTvli, rom es movlenaa, imitom rom Tqven, Teatris axali misamar-Tis arsebobiT, axalgazrda Taobas muSao-bis saSualeba mieciT. saSualeba imisa, rom TavianTi namuSevrebi waradginon mayure-blis winaSe. axla, rac Seexeba regionul Teatrebs. batono soso (soso nemsaZe, go-ris Teatris samxatvro xelmZRvaneli), wels Tqvenma speqtaklma - „alublis baRi“ - aiRo saqarTvelos Teatraluri sazoga-doebis mTavari jildo - granpri. es, imas niSnavs, rac axsena kidec batonma merabma, rom Tbilisidan regionebSi gadainacvla: axalma tendenciebma, axalma mimarTule-bebma, Ziebebma. Zalian kargi speqtaklia. batoni merab TavaZe eswreba gamgeobis sx-domas da minda giTxraT, rom samefo ubnis Teatri CemTvis aris samagaliTo Teatri, imitom rom iq Teatraluri universitetis (gizo Jordanias saxelosno) damTavrebis-Tanave, axalgazrda, Zlieri, niWieri Taoba mivida da kargad moRvaweobs. ra Tqma unda,

Page 8: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba8

##5 2016

iciT, rom es Teatri batoni merab TavaZisa da qalbatoni iza gigoSvilis Seqmnilia, ma-gram mivida axalgazrda Taoba, romelmac Tavis sityva ukve Tqva da kidev ityvis. daTa TavaZis speqtakli - „troeli qalebi“ - vTv-li, rom erT-erTi saukeTeso speqtaklia, uaxles qarTul saTeatro sivrceSi. ukve vTqvi da gavimeoreb, am sezonze rusTavel-is Teatrma, es batonma merab gegiam aRniSna, 137-e sezoni araCveulebrivi speqtakliT - „dakanonebuli ukanonoba“ - daxura. mar-janiSvilis Teatrma - levan wulaZem, baton guram baTiaSvilTan, vato kaxiZesTan, gia marRaniasa da msaxiobebTan erTad, sezonis bolos erT-erTi saukeTeso speqtakli - „Be-galut - ucxoobaSi“ - Seqmna. vTvli, rom esec movlenaa. batoni guram baTiaSvili aq gax-lavT, swored man miambo, rogor iqmneboda es warmodgena. Zalian cocxali, qmediTi, iumoriTa da dramatizmiT aRsavse ambavi Seqmna. dramaturgiul masalaze dayrdno-biT reJisori Teatraluri, pirobiTi eniT gviambobs ori ebrauli ojaxis cxovrebaze da am konkretul magaliTze, zogadad cx-ovrebiseul problemebze, adamianTa urTi-erTobebze, siyvarulze, Ralatze, sikeTesa da borotebaze gvesaubreba. da rac mTavar-ia, axali stilistika Semovida qarTul Te-atrSi. es ar gaxlavT, arc fizikuri Teatri, arc sacekvao Teatri, arc pantomima da a. S. batoni gurami miyveboda, repeticiebze - sityva -nel-nela saerTod rogor gaqra. levan wulaZem iq mxolod dostoevskis werilis erTi fragmenti gaaxmovana (axla, vfiqrob, rom Teatraluri xelovnebis, ax-ali enis Seqmnis TvalsazrisiT esec ar iyo saWiro. isedac gasagebi da naTelia reJiso-ris koncefcia da gulisa Tu sulis tkivi-li). es, dramatuli Teatris principebze agebuli araverbaluri Teatris saukeTeso nimuSia. anu, araverbaluri, sxeulis da emociis eniT Seqmnili Teatris saukeTeso nimuSi. piradad me, aRfrTovanebuli var.

Jan Jene pirvelad daidga saqarTveloSi, samefo ubnis TeatrSi. sami msaxiobi, sami varskvlavi: baia dvaliSvili, nino kasraZe, nato murvaniZe, idga scenaze. iyo lapar-aki, rom msaxiobebi gaqrnen. ara, batonebo da qalbatonebo! mec maxsovs scenaze: vaso goZiaSvili, sergo zaqariaZe, marine Tbile-li, sesilia TayaiSvili, ramaz CxikvaZe, medea Caxava, salome yanCeli, erosi manj-galaZe, gogi gegeWkori, karlo sakandeliZe, bela mirianaSvili, sofiko Wiaureli, kote maxaraZe, lena yifSiZe, oTar meRvineTux-ucesi... veriko anjafariZis da akaki vasaZis fantastikuri duetic ki maxsovs scenaze (h. ibsenis `moC venebani~, reJ. T. CxeiZe). sabed-nierod, me matarebdnen am fantastikur speqtaklebze. Jan Jenes „moaxleebSi“ (re-

Jisori nika TavaZe), sami saukeTeso samsax-iobo namuSevari (dramaturgis Canafiqris zusti scenografiuli asaxviT) Seiqmna.

saavtoro Teatria dRes „modaSi“ da uax-les saTeatro samyaroSi, avtori reJisoria (principSi ukve didi xania _ meierhol-didan moyolebuli). miuxedavad imisa, rom sabWoTa kavSiris dros Cvens TeatrSi, ase vTqvaT, „rkinis farda“ iyo Camofarebu-li, - batono gogi, batono sandro, Tqven dameTanxmebiT, rom qarTuli Teatri mainc msoflio saTeatro tendenciebis gver-diT idga da arasodes Camouvardeboda. da, dRes, TeatrSi avtori reJisoria. da, am tendenciebs miyveba qarTuli Teatri. batoni sosos nemsaZis namuSevari: Cexo-vis „alublis baRis“ mixedviT, swored am stilistikaSi iyo dadgmuli, magram namdvi-lad gamoikveTa ori-sami msaxiobi. batono merab, erTad vnaxeT es speqtakli da albaT, dameTanxmebiT.

batoni sandro mrevliSvlis studen-tebi Zalian kargebi arian. marTalia mcire sivrceSi, magram maTi metyveleba ismis. vTvli, rom metyveleba aris yvelaze didi problema, amaze konkretulma Teatrebma meti unda imuSaon.

quTaisis Teatri muSaobs araCveulebri-vad, im TvalsazrisiT, rom sezonze ramden-ime speqtakls uSvebs, maT Soris zogierTi maRali mxatvruli donisaa. magaliTad, me ar minaxavs, magram Cemi kolegebi aRfr-Tovanebulebi darCnen giorgi sixaruliZis „revizoriT“. Telavis TeatrSi SarSan klaistis „vin gatexa qoTani?!“ daidga, sa-dac araCveulebrivi saxe Seqmna vano iant-beliZem da ara marto man. da, rac mTavaria, axalgazrdebs iwveven Teatrebi da aZleven saSualebas, rom dadgan. dRes batoni Temur CxeiZis magistrantis speqtaklis premieraa zugdidSi da albaT, amitomac batoni badri werediani ver Camovida. Zalian kargad muSaobs WiaTuris Teatric. sezonze ram-denime speqtakls uSvebs da Tanac, zogi ma-Rali mxatvruli xarisxisaa.

samefo ubnis TeatrSi Seiqmna Temur CxeiZis saxelosno, sadac swavloben da muSaoben axalgazrdebi. maT ukve gvanaxes sareJisoro namuSevrebi. ai, axla Jurnal `Teatri da cxovrebaSia~ batoni Temuris sabakalavro jgufis namuSevarze statia (msaxiobebis sabakalavro jgufi, baton Temurs ayvanili hyavs saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatris da kinos saxelmwifo universitetSi). amas imitom vlaparakob, rom Teatri dRes cocxlobs da mihyveba im procesebs, ra procesebic arsebobs msof-lio TeatrSi. me ver vityvi, rom qarTuli Teatri kriziss ganicdis. ar dageTanxme-biT. axlaxans `rkinis TeatrSi~ aleqsandre

Page 9: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 9

qoqraSvilis saintereso piesa „mezunia Citebi“ daviT andRulaZem dadga. speqtakl-Si nineli WankvetaZe da daTo roiniSvili TamaSoben. es dadgma miuZRvnes foTis re-gionul festivals.

isev davubrundebi Temur CxeiZis saxelosnos, sadac SarSan araCveulebrivi speqtakli Seiqmna, patar-patara „Teat-raluri novelebisagan“ Semdgari. es magis-trantebis pirveli namuSevari iyo, saerTo saxelwodebiT „samSoblo“. dauviwyaria, lili da nana xuriTebis mier Seqmnili per-sonaJebi.

soxumis Teatris speqtakli, didi xnis pauzis Semdeg, SarSan vnaxe foTis re-gionuli Teatrebis festivalze. daviT sayvareliZis mier dadgmuli laSa buRaZis „navigatori“, romelic Tavis droze daiw-era rogorc radio-piesa da aqvs jildoebi aRebuli ara marto saqarTveloSi, aramed sazRvargareT (`bibisi~-s radiopiesebis konkursSi gamarjvebuli). es iyo araCveu-lebrivi namuSevari, sadac lili xuriTma (navigatorma) mxolod xmiT, verbalurad Seqmna saxe-personaJi. aqve unda vaxseno cxinvalis Teatri. aq, bolo periodSi sain-tereso speqtaklebi Seiqmna. es ori Teatri samagaliToa. isini, samwuxarod, „usax-lkaro“ Teatrebi arian. amis miuxedavad, aq-tiurad agrZeleben SemoqmedebiT muSaobas.

marjaniSvilis Teatrs ukve oTxi scena aqvs da axalgazrdebs adgmevineben speq-taklebs. musikisa da dramis Teatric Zal-ian uwyobs xels axalgazrda Taobis ganvi-Tarebas. aseve, rusTavelis Teatrs Zalian xSirad sayveduroben, rom ar iwveven axal-gazrdebs. ara, batonebo da qalbatonebo, iwveven da adgmevineben kidec. me es zus-tad vici. ahyavT axalgazrda msaxiobebi, reJisorebi. axlac e. w. „qasTingi“, axal-gazrdebis SerCeva mimdinareobs. Zalian kargad muSaobs mozard mayurebelTa Te-atri.

Cemi moxseneba ase iwyeboda: xSirad dais-mis kiTxva ra saWiroa amdeni festivali? me, getyviT, rom saWiroa ki ara, aucilebelia. da, rac ufro meti iqneba, miT ukeTesi.

1997 wels reJisorma qeTi doliZem, Tbi-lisis meriis mxardaWeriT, mixeil TumaniS-vilis saxelobis xelovnebis saerTaSoriso festivali „saCuqari“ daaarsa. 2008-2012 wlebSi, sxvadasxva mizeziT, festivali ar Catarebula. wels rigiT meTxuTmete festivali Catardeba. erTaderTi SeniS-vna maqvs qalbatoni qeTis daarsebuli fes-tivalis mimarT. erTi Tvis ganmavlobaSi grZeldeba es festivali. Tavidan, rodesac daarsda, imdenad datvirTuli iyo, rom yo-veldRiurad raRaca xdeboda. dRes aRar aris speqtaklebis TvalsazrisiT ase dat-

virTuli da es festivali erT kviraSi, 10 dReSi SeiZleba moTavsdes. araCveulebrivi msaxiobebi da reJisorebi Camodian. marto dimitri krimovi rad Rirs, tuminasis lit-vuri Tu moskovuri warmodgenebi, agreTve arasdros damaviwydeba en bogartis speq-takli. amis miuxedavad, mainc vTvli, rom droSi SemWidrovebaa saWiro. an, saqarTve-los mTavrobam gadawyvetileba unda mii-Ros, yvela TbilisSi arsebuli saTeatro festivali gaaerTianos da erTi, an ori Tvis ganmavlobaSi Tbilisi edinburgad aq-cios. vTvli, rom Zalian kargi iqneba... miy-vars ocneba da am ocnebebis axdenac... aqve vityvi, TumaniSvilis Teatris warmatebis Sesaxeb edinburgis festivalze. Teatrma, TiTqmis erTi Tvis ganmavlobaSi, edinburg-Si 27 speqtakli iTamaSa.

2009 wels meriam Tbilisis saerTaSoriso Teatralur festivals Cauyara safuZveli. ori sityva minda mogaxsenoT am festiva-lis Sesaxebac. es festivali wels merved gaimarTa. minda xazgasmiT aRvniSno or-ganizatorTa jgufis muSaoba (eka mazmiS-vilis TaosnobiT), maTi profesionalizmi. es aris araCveulebrivi gundi, romelic yovelTvis iTvaliswinebs SeniSvnebs, yov-elTvis gverdSi iyenebs profesional Tu araprofesional gulSematkivrebs (da ara marto). Teatrmcodneebs, kritikosebs gvis-menen, iTvaliswineben yvelas azrs da wlid-an wlamde viTardebian. Zalian bevri cifri mqonda moyvanili, ra gakeTda am wlebis ganmavlobaSi, ucxouri programis garda, qarTuli speqtaklebis programis meSveo-biT. ramdeni reJisori gavida saqarTvelos farglebs gareT, ramdeni speqtakli gavida da a. S. am gundis wevrebi kritikosTa saer-TaSoriso simpoziumebis, mrgvali magide-bis Tanaorganizatorebic arian da yovel wels axal iniciativas gvTavazoben. didi madloba maT amisTvis.

am ori festivalis partniori da fin-ansuri mxardamWeria saqarTvelos kul-turisa da ZeglTa dacvis saministro.

levan roxvaZis iniciativiT, 2002 wels quTaisis Teatraluri sazogadoebis mier da imereTis samxareo administraciis xelSewyobiT Seiqmna da mxolod ori weli iarseba regionulma festivalma - `Teat-raluri imereTi~. 2012 wels Teatralu-ri sazogadoebis quTaisis ganyofilebam festivali aRadgina. Seiqmna festivalis araCveulebrivi saorganizacio jgufi (maia paqsaSvili....) da samxareo administraciis garda, quTaisis meria, municipalitetic maT gverdiTaa. sruliad axalgazrdaa da gamokveTilad niWieri. swored imereTis festivalze aRmovaCine msaxiobi giorgi Ca-CaniZe, romelmac SarSan da wels aiRo wlis

Page 10: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba10

##5 2016

saukeTeso msaxiobis prizi.2014 wels, gorSi reJisor soso nemsaZis

TaosnobiT daarsda „komediis festivali“. organizatorebma dRemde „ver moaxerxes“ TeatrebisTvis aexsnaT, rom festivals gansazRvruli Janri aqvs - komedia. baton-ma sosom wels saintereso ram moifiqra. yoveli speqtaklis Semdeg, saTeatro kri-tikosebi vxvdebodiT dasebs da iqve, speq-taklebis „mini“ garCeva gvqonda. zogs swyinda, zogs - uxaroda. magram saboloo jamSi, mainc mgonia, rom swori iyo batoni sosos es axali iniciativa. am festivalis Janri gansazRvrulia, magram, samwuxarod, xandaxan CamoaqvT drama, an tragedia. es, albaT, TviTon im Teatrebis Secdomaa, vinc Tavis repertuaridan arCevs aseT speq-takls. festivalis erT-erTi organizato-ria saqarTvelos regionuli xelovnebis ganviTarebis fondi „RegArt“, finansurad gverdSi udganan: saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministro, adgilobrivi municipaliteti.

2015 wels regionul festivalTa nusxas oTxi axali festivali Seemata:

1. foTis regionuli Teatrebis saerTa-Soriso festivali, romlis programa er-Tob datvirTuli da sainteresoa. foTma ori wlis ganmavlobaSi ara marto saqarTve-los regionebis Teatrebs umaspinZla, ar-amed, poloneTis, italiis, belorusiisa da iranis. profesionalebs saSualeba hqon-daT gacnobodnen erTmaneTis Semoqmedebas. festivali Cven - kritikosebs, Teatrmcod-neebs gvexmareba zogadad qarTul TeatrSi mimdinare procesebis, problemebis saerTo suraTis aRqmasa Tu gaanalizebaSi. nineli WankvetaZe (ideis avtori, damfuZnebeli), Tengiz xuxia (direqtori) da saorganiza-cio jgufi: beqa jumutia, Sio abraxamia, badri bagration-gruzinski, nana TuTber-iZe, naTia gogoWuri, Teimuraz qavTaraZe - swori, harmoniuli, Tavdauzogavi muSao-biT did saqmes akeTeben saqarTvelos saTe-atro xelovnebis ganviTarebisaTvis. kidev erTxel minda vuTxra maT madloba aseTi „sazeimo - safestivalo“ ganwyobis Seqmnis gamo. wlevandel foTis festivalze gior-gi SalutaSvilis „meTevze erTi, ori...“ pi-radad CemTvis aRmoCena iyo. vTvli, rom es speqtakli misi erT-erTi saukeTeso namuSe-varia. orkaciani kameruli tipis speqtakli, sadac ori msaxiobi - daTo roiniSvili da giorgi CaCaniZe TamaSoben.

2. baTumis, yovelwliuri „monopiese-bis festivali“, romelsac axalgazrduli organizacia „artvei“ baTumis meriis mx-ardaWeriT atarebs, axalgazrda drama-turgebis, reJisorebisa da msaxiobebis er-Toblivi muSaobis xelSemwyobia;

3. 2015 wels, axalcixeSi, saqarTvlosTvis mniSvnelovan regionSi, aRdga 2004 wels daarsebuli, erovnuli dramaturgiis fes-tivali (imarTeba 2 weliwadSi erTxel).

4. 2016 wels reJisor vasil CigogiZis (ozurgeTis Teatris samxatvro xelmZRva-neli) TaosnobiT daibada ozurgeTis nodar dumbaZis saxelobis saerTaSoriso Teat-raluri festivali. finansuri mxardamWe-ria saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministro, adgilobrivi munici-paliteti da rac yvelaze gasaxaria - ker-Zo biznesi - magaliTad, vano CxartiSvili, askaneli Zmebi da sxvebi... (iqneb, mecenato-bis instituti kvlav aRdges saqarTvelo-Si!).

arsebobs mcire formatis festivalebic. magaliTad, TbilisSi, „samefo ubnis Tea-tris“ iniciativiT, 2009-2012 wlebSi, yo-velwliurad tardeboda 25-wuTiani speq-taklebis festivali „ardifesti“. mizani - Tanamedrove qarTuli dramaturgiis gan-viTareba da axalgazrda reJisorebis pro-fesiuli daostatebis xelSewyoba iyo. 2012 wlis Semdeg festivali usaxsrobis gamo aRar gamarTula. gvpirdebodnen, rom 2016 wels ganaxldeboda, Tumca, jerjerobiT ar aRmdgara.

amave Teatrisa da axalgazrda reJisor daTa TavaZis TaosnobiT, 2014 wlis dekem-berSi safuZveli Caeyara axal wamowyebas: „sastiki Teatris dReebi“ - dramis fes-tivali - ase ewodeba piesebis Teatral-izebul kiTxvas. sami dRis ganmavlobaSi - sami ucxoeli avtoris, sami qarTveli dramaturgisa da erTic germaniaSi moR-vawe qarTveli Semoqmedis (devid haroveri, denis keli, sara keini, daviT gabunia, laSa buRaZe, nino xaratiSvili) nawarmoebebi gaacnes da gaiTamaSes mayureblis winaSe. organizatorTa mizania Tanamedrove dram-aturgiaSi asaxuli, realur cxovrebaSi arsebuli, sastiki mxareebis gaanalizeba, mizezTa kvleva. samwuxarod, jerjerobiT es erTjeradi movlena gaxldaT.

Teatris saerTaSoriso dRes - 27 marts, saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universiteti, uni-versitetis TviTmmarTvelobis organize-biT, kulturisa da ZeglTa dacvis samin-istros, Tbilisis meriis da sakrebulos, marjaniSvilis Teatris TanadgomiT, aseve, kerZo mxardamWerebTan megobrobiT (saCu-qrebi, wamaxalisebeli prizebi, vauCrebi da sxv.), ukve ramdenime welia studenturi „etiudebis festivaliT“ aRniSnavs. festi-valis monawileTa asakidan gamomdinare, ax-algazrdobis interesi imdenad didia, rom Cvenebebma marjaniSvilis sxvenidan jer did scenaze gadainacvla, 2016-Si ki, mar-

Page 11: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 11

janiSvilis sardafSi. saorganizacio jgu-fi cdilobs, momavalSi festivali saer-TaSorisod iqces. amis mcire gamocdileba ukve aqvT kidec. erTxel, Tu, orjer (zus-tad ar maxsovs) sxva qveynebis studentebic monawileobdnen.

Zalian gamigrZelda sityva, batono san-dro, mokled minda vTqva, rom nihilis-turad ar var ganwyobili qarTuli Teatris momavlis mimarT.

irina RoRoberiZe (Teatrmcodne) - didi madloba mowvevisaTvis. q-n makas sakmaod emociuri gamosvla hqonda da me, cota ufro, pragmatuli intonaciiT

gavagrZeleb. ar ifiqroT, rom ra-Rac winaswar maqvs m o m z a d e b u l i . ubralod, ase varT S e T a n x m e b u l e b i . erTi Tu emociurad saubrobs, meore aneitralebs. vnax-oT, ra gamomiva.

baton merabTan oponirebiT daviw-yeb, magram kamaTs

erTgvarad sxva sibrtyeSi gadavitan. man brZana, rom qarTuli Teatridan gaqra idea, gaqra fabula, gaqra ambavi da es yvelaferi Cans, an rCeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu speqtaklis Semqmnelebi klasikis raRac „gadamRerebas“ iwyeben da TavianT inter-pretacias gvTavazoben. ki, batono, xandaxan aqa-iq marTlac „uWirT“ ambis moyola, fab-ula da ideac „moikoWlebs“ xolme. ambavic, garkveulwilad, gaqra, magram, amasTanave, mainc vityodi, rom ki ar gaqra, saxe icvala, radgan qarTul TeatrSi, iseve rogorc - sxvagan, Seiqmna axali Janrebi, axali xedva, axali midgoma. aCqarda Tanamedrove epoqis yoveldRiuri ritmi, Cvenc sxva tempiT da sxvanairad vcxovrobT. mayureblis fsiqo-emociuri tonusic, bunebrivia, Seicvala. me ar vambob, rom monologebi aRar unda ismodes scenidan, ar vambob, rom klasi-kuri Seqspiri aRar unda vixiloT qarTul scenaze. an Tundac Cveni klasikuri Tu Tanamedrove dramaturgia aRar davdgaT tradiciuli Teatris esTetikiT, rogorc amas sxvadasxva wlebSi vakeTebdiT, magram... Teatri drosTan erTad moZravi xelovnebis Janria. qarTuli Teatri Tavisi bunebiT, imTaviTve da, miT ufro, axmetelidan moy-olebuli, Ria Teatraluri formis Teatri iyo. Teatraluri, aqtiurad vizualuri Teatri iyo Tavis sulierebiT, esTetikiT, msaxiobTa bunebiT. swored es Teatraloba akeTebda imas, rom is yovelTvis epoqas exmi-aneboda da esadageboda. ai, swored am Tval-

sazrisiT qarTuli Teatri namdvilad ar CamorCeba imas, rasac dRes hqvia msoflio procesi. axali Janrebi vaxsene da dRes Cvens TeatrSi met-naklebi intensivobiT, swored es procesi midis. axali Teatraluri Janre-bis aTvisebis procesi. mag. interaqtiuri tipis speqtakli qarTvel reJisors jer-jerobiT, SeiZleba, ar daudgams, magram gamosavali moinaxa _ axmetelis Teatrma, magaliTad, moiwvia brazilieli reJisori da Seiqmna „2+2=2“(Love) - interaqtiuri speq-takli, romelic mayureblis speqtaklSi CarTvas, Tanamonawileobas gulisxmobs. unda iTqvas, rom ambis, romelic TiTqos iqve, Cvens Tvalwin iwereboda, msaxiobTa ostatobis, vizualuri efeqtebis Tval-sazrisiT speqtakli Zalian saintereso momeCvena. gakritikeba da Sefaseba mayure-blis da Teatris profesionalebis obieq-turobidan unda momdinareobdes. magram, amgvar Teatrs miviRebT Tu ar miviRebT es Cveni da TiToeulis piradi saqmea. faqti ki isaa, rom axali Teatraluri Janrebi qarTul TeatrSi unda arsebobdes. aqedan gamomdinare, Zalian kargia, rom axal JanrSi dadgmuli speqtaklebi gvaqvs. gavixsenoT mariam aleqsiZis speqtaklebi. Tanamedrove cekvis esTetikiT dadgmuli qoreodrama, romelic qarTul da zogadad ritualuri cekvis elementebis gamoyenebiT aris dadg-muli; gavixsenoT, agreTve, multiJanruli speqtaklebi. axla aq axalgazrda reJiso-ri nika sabaSvili axsenes. man klounadiT daiwyo, mere Tavi mosinja araverbalur JanrSi, mere dadga multiJanruli speq-takli „1945“. axla, bolo speqtaklSi, ram-denadac vici, sivrces „SeeTamaSa“ da sxva ganzomilebaSi, sxva aspeqtSi dainaxa Teat-raluri sivrcis gamoyenebis SesaZlebloba. igives akeTebs bevri reJisori. sxvaTa So-ris, esec SeiZleba batonma merabma dauwu-nos, moqmedeba darbazSi, an qandarazec ki gadaaqvT. ki, batono. Cven, Teatrmcodneebi cota pretenziulebi varT, magram xom unda vaRiaroT, rom drosTan erTad msoflio Teatraluri sivrcec ki TavisTavad Secv-lilia.

kidev erT magaliTs moviyvan. samefo ubnis Teatri, sadac axalgazrdebi mini-malisturi Teatris (da esec axali Janria) - sakuTar models qmnian. maT speqtaklebSi aris ideac, paTosic, tkivilic, sityvac. fantastikuri xuTi axalgazrda msaxiobi dgas, magaliTad, „troel qalebSi“, rom-lebic, afeqtaciis gareSe gveubnebian da gvaCveneben imas, rac gvtkiva Cven, maT da sxvebsac. da, rac mTavaria, minimalisturi esTetikiT awyobil speqtaklSi vizualuri mxarec iseTia, rom ver moiwyenT. esec ax-ali Janria. konkretul masalebzea agebuli

Page 12: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba12

##5 2016

dokumenturi an SemoklebiT dokTeatri an, Tu Janrobrivad ufro davakonkretebT - dokumenturi verbatimi ese igi marTali sityvis Teatri.

uarvyoT es yvelaferi Tu ubralod vi-aroT am axal qarTul TeatrSi Tundac imi-sTvis, rom davinaxoT ra xdeba da rogori procesebi midis CvenTan da sxvagan.

da aqve meore problema, romelsac minda Sevexo. Teatris kritikosTa saerTaSoriso asociaciis qarTuli seqcia aqtiurad Tan-amSromlobs ucxoel kolegebTan. Tbili-sis saerTaSoriso festivalis qarTuli Teatris Souqeisis farglebSi CavatareT oTxi saerTaSoriso konferencia, vimsje-leT Tanamedrove reJisuraze, msaxiobis xelovnebaze, visaubreT Seqspirze. tar-deboda Sexvedrebi mayurebelTan, moewyo mrgvali magida, aseve Tbilisis saerTaSori-so festivalis dros vcadeT gagvekeTebina Cveni Sou-qeisis Sefaseba. q-nma makam aq my-ofi da armosuli Teatrebic imdeni gaqoT, rom me erTi patara pretenziis gamoTqmis ufleba, vfiqrob, maqvs. kritikis mier mowyobil arc erT CamoTvlil RonisZiebas arc erTi Teatris SemoqmedebiTi nawilis warmomadgeneli ar daswrebia. mxolod piar samsaxuri da isic kanti-kuntad iyo mosu-li. sxva, praqtikulad, aravin dainterese-bula. ufro metic, qarTuli kritikac ar dadis „sxvebis“, Tundac kolegebis mowyo-bil RonisZiebebze.

principSi, dRes Teatrebze unda mela-paraka, magram q-nma makam ise gadaTvala Te-atrebi da speqtaklebi, rom praqtikulad verafers davamateb. aRvniSnav mxolod, rom regionuli Teatrebi marTla Zalian sain-teresod da aqtiurad muSaoben. Cans dinami-ka, siaxlisken swrafva, repertuaris gam-ravalferovneba. amas vgrZnobT da vxedavT, radgan, q-ni makasi ar iyos, Zalian xSirad davdivarT da saqmis kursSi varT, raSic, aqve vityvi, regionuli festivalebic gvi-wyobs xels.

da kidev erTi, radgan darbazSi Te-atrebis, umetesad regionuli Teatrebis warmomadgenlebi arian, ar CamovTvli da gavimeoreb, SarSanac iyo da welsac aris gamorCeuli speqtaklebi, ufro metic, gansakuTrebulad gamorCeuli speqtak-lebi. mogexsenebaT, rom Cven ukve ori we-lia vakeTebT da, ra Tqma unda, welsac ga-vakeTebT ganvlili Teatraluri sezonis Sejamebas da saukeTeso xuTeulebsac dav-asaxelebT. amas mxolod kritikosTa saer-TaSoriso asociaciis wevrebi gaakeTeben Tu garedanac moviwvevT vinmes, mniSvneloba ara aqvs. speqtaklebs mxolod Teatrmcod-neebi da Teatris sferoSi momuSave aqtiuri Jurnalistebi Seafaseben.

sadRac aseve iTqva, daasabuTeT Tqveni arCevanio. calsaxad gpasuxobT, dasabuTe-ba aris Cveni Sexvedrebi, radio da telega-dacemebSi monawileoba, JurnalSi „Teatri da cxovreba“ da sxvagan, xSirad ucxoeTSi publikaciebi. zogis ufro meti, viRacis _ ufro naklebi aqtiurobiT. samwuxarod, saamiso sivrce CvenTan Zalian pataraa. es aris zustad is, rac gvaSorebs ganviTare-bul msoflios, sadac aris saSualeba, rom azri gamoTqva, imsjelo, gamoaqveyno; sa-dac profesionalTa jgufis mier SerCe-vis, reitingis gamovlenis dros msjeloba, SeTanxmeba ar xdeba Tu safestivalo Jiu-ri ar aris, an fuladi jildo ar gaicema. vfiqrob, arc aris saWiro. miT ufro, rom amas akeTebs xalxi, vinc sul dadis Te-atrSi, uyurebs, sul msjelobs da sul kama-Tobs. merwmuneT, rom aseTi wesiT gaicema kritikis prizi safrangeTSi, italiaSi, Sve-deTSi, sadac reitingebis SerCevaSi ucxoe-lebsac xSirad rTaven, Tu, vTqvaT, maT `Sou-qeiss~ eswrebi.

msaxiobebis Taobaze mindoda meTqva. Tu ramiT aris qarTuli Teatri dRes mdidari, es namdvilad potenciurad niWieri msax-iobebiTaa. SeiZleba aseTi bevri ar aris, imitom rom Camoyalibebis an dasaqmebis procesSi maT bevri problema eqmnebaT, ma-gram Cveni msaxiobebis niWs, universalo-bas, mravalferovani repertuaris aTvise-bis unars da sxv. festivalebze Camosuli ucxoeli Teatrmcodneebic xSirad aRni-Snaven. maTgan gansxvavebiT, maT Cven ukeT vicnobT, ganurCevlad yvelafers vuy-urebT, vafasebT da minda aRvniSno, rom sasceno metyvelebis seriozuli problema gvidgas. xSirad, unda daiZabo, rom msaxio-bis replika gaigo. naklebad regionebSi, sx-vaTa Soris, iq ufro gamarTuli metyveleba ismis scenidan.

da bolos, isev procesebs davubrunde-bi. madloba RmerTs, rom dRes qarTuli Teatris Tanamedroveobisadmi Tavisi in-teresiT, ganviTarebiT, dRevandelobiT, Tundac repertuaruli siWreliT absolu-turad logikurad jdeba da CarTulicaa im procesSi, rasac dRes evropul TeatrSi mimdinare procesebi hqvia. rogor da ra doziT, amaze sxva dros visaubreb, magram calsaxad cxadia, rom Tanamedrove qar-Tul Teatrs xelisSewyoba sWirdeba. Tun-dac im TvalsazrisiT, rom Teatrebs te-qnikurad gamarTva, axali teqnologiebiT dadgmuli speqtaklebi sWirdeba. magram amas nu vabralebT Teatrs. gamoCndeboda vinme, dainteresdeboda, iswavlida da Seqm-nida sxvagvar speqtakls, Tundac mesame gan-zomilebaSi, virtualurs, sxva JanrebTan najvars an kidev ufro sxvanairs. saSiSi aq

Page 13: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 13

araferia. Teatri moZraobs, is mcdelobaa, eqsperimentia, drosTan erTad winsvlaa. moxdes ase, magram rom moxdes, vinmes amis moxmareba unda aswavlo. amitom, zogadad Teatrebis ekonomikuri mdgomareoba, te-qnikuri aRWurviloba unda gamokeTdes, swavlebis procesic unda gaTanamedrovdes. vfiqrob, rom ai amazec unda gakeTdes aq-centi. da Tu batoni sandro ar gamibrazde-ba, vityvi, rom swored am TvalsazrisiT unda amovudgeT mxarSi qarTul Teatrs da vakeToT saerTo saqmis is nawili mainc, romelic TiToeul CvenTagans exeba da Seu-Zlia rom gaakeTos. rac Seexeba pesimizms. ra Tqma unda, ar varT pesimistebi. arc Tqven ar xarT. vimeoreb, Teatris buneba moZraobaa da mas verafriT da veravin ver gaaCerebs. is SeiZleba iyos da unda iyos kidec kargi, saSualo, cudi, axali, Zveli, tradiciu-li, novatoruli, avangardistuli. mTeli es speqtri qarTul TeatrSi met-naklebad gvaqvs da unda iyos kidec. xarisxzea saWiro zrunva. da isic unda gvaxsovdes, rom Cven sakmaod patara Teatraluri sazogadoeba varT da is, razec q-nma makam Tavis gamos-vlaSi ilaparaka, namdvilad imedismom-cemia da sasargebloc Cveni Teatraluri sivrcisTvis. cota meti tolerantoba gv-marTebs, sxva araferi...

gmadlobT yvelas, vinc specialurad CamoxvediT, vinc moxvediT da vinc mogvis-mineT.

laSa CxartiSvili (Teatrmcodne) - Tav-dapirvelad minda gamovexmauro mtkivneul da amavdroulad problemur sakiTxs - Tan-

amedrove saTeatro kritikas. Teatris moRvaweebi xSirad, interviuebSi am-boben, rom Taname-drove saTeatro kritika ar arse-bobs, rom Cven ar vw-erT, ar vafasebT, ar varT radikalurebi da obieqturad ar avsaxavT realobas.

nawilobriv marTlebi arian, magram aravin aRniSnavs am problemis realur mizezs. Cven gvWirdeba garkveuli stimuli, motivacia imisaTvis, rom vweroT intensiurad, vimoR-vaweoT Cveni kvalifikaciis farglebSi. ar-avin ambobs, rom ar arsebobs sivrce, sadac gaimarTeba cxare diskusia Tanamedrove Teatris problemebze. arsebobs Jurnali „Teatri da cxovreba“, romelic ver gawvde-ba yvelas recenziis gamoqveynebas. Jurnali cdilobs ar darCes arc erTi mniSvnelovani speqtakli Sefasebis gareSe, xSirad uTmobs sivrces gansxvavebul mosazrebebs erT

konkretul speqtaklze, magram ar aris saSu-aleba erT konkretul speqtaklze daweros ramdenime Teatrmcodnem erTdroulad. am mxriv, Cven sagrZnoblad SezRudulebi varT. ar arsebobs motivacia. xom ar gaviw-ydebaT, rom profesia, romelic Cven gvaqvs, saerTod ar aris Semosavliani. Cven wer-ilebis umravlesobas, Tu ar CavTvliT ze-moaRniSnul Jurnals, ufasod, sazogadoe-briv sawyisze vwerT ukve mravali welia da aseT SemTxvevaSi, aravis uCndeba survili darCes am profesiaSi. gvelaxeba Tavmoyvar-eoba da profesiuli Rirseba, radgan aRmoC-nda, rom daveufleT profesias, romelic ar aris anazRaurebadi. xSirad Cven varT reJisorebis risxvis obieqti. samwuxarod, 21-e saukuneSic, dRemde ver davZlieT kom-pleqsi, rom kritika miviRoT mSvidad (bune-brivia, yvelas ar exeba, iSviaTi gamonak-lisis garda). gviWirs erTmaneTis mosmena. bevrjer gavukritikebivar Semoqmeds, maT amis ufleba aqvT, kargia, roca profesiuli Sepaeqreba xdeba Tavad reJisorTa mxridan, magram xSir SemTxvevaSi es ufro Tavdasx-mas hgavs kritikosebze Tavdacvis mizniT. araerTxel gavmxdarvar mec garkveuli Tav-dasxmis msxverpli, magram veravin ityvis, rom kritika, romelic aris saqmiani ar gam-iTvaliswinebia. kvlevebi, romelic baton-ma gogi qavTaraZem axsena, wlidan wlamde ixveweba, viTardeba, farTovdeba masStabi da swored kritikuli SeniSvnebis gamo da am mxriv, aseTi moTanamSromle ori Teatri maxsendeba: Tbilisis mozard mayurebelTa Teatris xelmZRvaneli dimitri xvTisiaS-vili da goris Teatris xelmZRvaneli soso nemsaZe, romlebic satelevizio skandalis da TiToeuli Jiuris wevrTan Camorekvis, Seuracxyofis miyenebis gareSe arkveven problemas. vfiqrob, msgavsi saqmiani da sas-argeblo urTierToba orive mxares waadge-ba. sinamdvileSi ki, Cven, im kritikosebs, romlebic vafasebdiT 2015 wlis qarTuli Teatris movlenebs da speqtaklebs, popu-larobasTan erTad gambedaoba da sakuTari Tavis rwmenac Segvemata. 5 wlis manZilze Cveni kvlevebis Sesaxeb icoda mxolod Te-atrebma, axla is icis naxevarma saqarTve-lom da kidev ufro gaizarda interesi mov-lenaTa Sefasebis mimarT.

rac Seexeba qarTuli Teatris ganvlil erT sezons, vfiqrob, CvenTan yvelaze didi problema procesis deficitia. yovel se-zonze Cveni mosazrebebi SeiZleba iyos gansxvavebuli, vinaidan TeatrebSi ar aris SenarCunebuli SemoqmedebiTi procesis stabiluroba. Sefasebisas Cven valagebT prioritetebs gamorCeuli namuSevre-bis mixedviT. CvenTvis sainteresoa ara is, rogori maRali rangis reJisori moRvawe-

Page 14: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba14

##5 2016

obs ama Tu im TeatrSi, aramed Sedegi. ra iqmneba da ramdenad Riaa Teatri. sakmarisi ar aris mxolod maRali rangis samxatvro xelmZRvaneli, aramed is, Tu ra repertuars Tavazobs mayurebels da vis iwvevs dasadg-melad. procesze da SemoqmedebiT Sedegze orientirebuli samxatvro xelmZRvaneleb-is simwire aris Cveni mTavari problema. samwuxarod, CvenSi, Teatrebis da amavdrou-lad saTeatro sezonebis bedi samxatvro xelmZRvanelebis guneba-ganwyobazea da-mokidebuli, maT motivirebulobaze. pro-cesebi, romlebic TeatrebSi mimdinareobs, ar aris Tanmimdevruli da erT mTavar ide-aze orientirebuli.

gansakuTrebiT mZime mdgomareobaa re-gionebSi. aq iTqva, rom dedaqalaqis da re-gionis Teatrebis done aris gaTanabrebu-li. nawilobriv veTanxmebi am mosazrebas, vinaidan is problemebi, romelic regionis TeatrebSia, ar aris ucxo dedaqalaqis Te-atrebisTvisac, magram dedaqalaqSi Te-atrebi SedarebiT ufro mobilizebulia, vinaidan xorcieldeba intensiuri moni-toringi, rasac moklebulia regionis Te-atrebi. me var erT-erTi imaTgani, romelic yvelaze xSirad dadis regionebSi da ecnoba mdgomareobas. zogierT Teatrmcodnes hgonia, rom Cven, garkveuli dajgufeba varT da gviwveven Teatrebi. aq eswrebian regionis Teatrebis xelmZRvanelebi da dameTanxmebian da arc tyuilis Tqmis saSu-alebas momcemen, Cven xSirad, Cvenive inici-ativiT CavdivarT regionebSi premierebze mowvevis gareSe. zogierTi Teatri Tavad gvepatiJeba da SesaZleblobebis farglebSi vaxerxebT gamgzavrebas. foTis regionuli Teatrebis saerTaSoriso festivali aris Zalian mniSvnelovani RonisZieba, romelic aRmoCnda saukeTeso saSualeba regionis Teatrebis gasacnobad. am Temaze me Cems blogze vrceli werili gamovaqveyne da aq ar mivubrundebi mas, ubralod aRvniSnav, rom erTi speqtaklis magaliTze SegveZlo warmogvedgina suraTi festivalSi monaw-ile Teatrebisa. gamkvirvebia zogierTi Teatris, romelic arCevs safestivalo warmodgenas - an aucileblad samxatvro xelmZRvanelis unda iyos, an arasafesti-valo, vgulisxmob, speqtaklebis mxatvrul xarisxs da SemoqmedebiT dones, vinaidan nanaxi gvaqvs maT repertuarSi arsebuli gacilebiT ukeTesi speqtaklebi. albaT, festivalis xelmZRvaneloba ifiqrebs am sakiTxze da daawesebs garkveul kriteri-umebs, romlis mixedviTac ganisazRvreba safestivalo warmodgenebi. festivalebis mxriv, wlevandeli weli aRmoCnda nayofi-eri. jer gorSi Catarda komediis festiva-li, Semdeg safestivalo centrma imereTSi

gadainacvla, mas mohyva axladdaarsebuli nodar dumbaZis saxelobis saerTaSoriso festivali, romelic foTis festivalma Caanacvla, baTumSi gaimarTa monopiesebis festivali, romelic SedarebiT kamerulia da masSi ar monawileobs profesiuli Te-atrebi, aramed damoukidebeli xelovanebi... da am fonze, unda giTxraT gulwrfelad, rom zogadi suraTi Zalian mZimea. ar kma-ra mxolod sami-oTxi Teatris warmateba, visurvebdi, rom iyos ufro meti konkuren-cia, ufro meti SemoqmedebiTi procesi. vnaxulobdiT speqtaklebs, romelic pirda-pir aCvenebda, rom Teatrebi muSaoben meqan-ikurad, ubralod dgamen speqtaklebs da ar fiqroben mxatvruli produqciis xarisxze. am mxriv, safestivalo speqtaklebma Za-lian damTrgunes. Sesabamisad, swored maT gamoavlines is problemebi, romelTa gadaWrac saswrafod aris aucilebeli. modiT, me Sevecdebi oqros Sualedi davi-Wiro baton merab gegias da qalbaton maka vasaZes Soris, me arc pesimisti viqnebi da arc optimisti. mSvenivrad vacnobiereb, rom yvela karg speqtakls ver dadgams da yvela TeatrSi ver iqneba iseTi mxatvruli done, rogorsac visurvebdiT obieqturi da subieqturi mizezebis gamo. bunebrivia, imedis safuZvels is naperwklebi gviCens, romelic aris regionis Teatrebis speqtak-lebSi. mTavaria, Teatrebis repertuarebSi iyos iseTi speqtaklebi, romelic asaxavs Cvens realobas da dagvexmareba davZlioT is problemebi, romlis winaSec sazogadoe-ba da gnebavT, qveyana dgas. visurvebdi Cveni Teatrebi ufro aqtiurad exmianebodnen Cvens Tanamedroveobas da Cvens reJisorebs hqondeT moqalaqeobrivi pozicia, Tundac iseTi, romelic, piradad CemTvis, ar iqneba gasaziarebeli, magram reJisori poziciis gareSe yvelaze didi problemaa.

aq axsenes ukve ramdenime problema da mec daveTanxmebi, rom pirvel rigSi, aris metyvelebis problema da es yvelaze nakle-bad exeba ufros Taobas. Tqven warmoidgi-neT, imitom rom Zveli skolaa mainc da garda amisa, Zvel skolas aqvs ufro didi gamocdileba, vidre axalgazrda Taobas. saSualo Taobidan moyolebuli da gan-sakuTrebiT axalgazrda TaobaSi es prob-lema Zalian mwvaved dgas. aq aris sityvis vergamoTqmis problema, metyvelebis prob-lemaSi me ar vgulisxmob mxolod damaxin-jebul sasceno metyvelebas da imas, rom asobgera „l“ zogma kargad ver gamoTqva. amas ara. problema aqvT rogor gagvagonon is teqsti, romelsac isini acocxleben scenaze da ver floben xelobas, rogor moitanon azri, idea mayureblamde. es, sxva-Ta Soris, zogierTi reJisoris senicaa. Cven

Page 15: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 15

visxediT da vuyurebdiT mTel rig speqtak-lebs sxvadasxva festivalebze da ver vigeb-diT raze saubrobdnen. sityva gvesmoda, magram am sityvis semantikuri datvirTva mayureblamde ver modioda. bunebrivia, wydeboda kavSiri partersa da scenaze ga-TamaSebuls Soris da es komunikacia xSir SemTxvevaSi ar dgeboda. amis miuxedavad, speqtaklebis avtori reJisorebi ufro TviTdajerebulebi, bednierebi gamodiod-nen „paklonze“da Semdeg Teatris foieSi gvixsnidnen ra Temaze, ra problemaze iyo speqtakli, romelic kritikosTa umravle-sobam ver aRmoaCina da obieqturad arc iyo speqtaklSi.

sandro mrevliSvili - batono laSa, es ara marto regionuli Teatrebis senia, Tbi-lisis TeatrebSic cudad aris metyvelebis saqme.

laSa CxartiSvili - diax, geTanxmebiT. cota gakvirvebuli viyavi, rodesac re-Jisori iwyebs speqtaklis Sinaarsis moy-olas, e.i is speqtakli aris warumatebeli. me sxva gamarTlebas ver vpoulob. ar vici. SeiZleba vcdebi. aseve Zalian mniSvnelova-ni problemaa dramaturgiis SerCeva. mesmis, rom yvelaferi gamomdinareobs biujeti-dan, magram Cven gvaqvs araCveulebrivi ma-galiTebi qarTul TeatrSi, dedaqalaqsa da maT Soris, regionebSic, sadac mcirebiuje-tiani speqtaklebi ufro warmatebuli aR-moCenila da ufro sicocxlisunariani, vid-re didbiujetiani speqtaklebi. araswori menejmentis (es Tvisebebi unda hqondes samxatvro xelmZRvanelsac) problema mgo-nia is, rom scenaze aSeneben uzarmazar de-koraciebs, aTamaSeben ormoc msaxiobs, Sek-eraven 90 kostiums da speqtakls iTamaSeben mxolod samjer. samwuxarod, Zalian bevr TeatrSi es problema dgas, rodesac arasi-cocxlisunariani aRmoCndeba speqtakli. maT Soris, SeiZleba saintereso speqtak-lebic iyos, romelic ar aRmoCndeba xan-grZlivi sicocxlis mqone, radgan mas ar hyavs mayurebeli. arada Teatri mayureblis gareSe warmoudgenelia. yvelam erTad unda veZioT gza, daviWiroT oqros Sualedi, rom jer mayurebeli SemovityuoT TeatrebSi da mere aRvzardoT. angariSi unda gavuwioT im sazogadoebas, romelsac vemsaxurebiT, magram ar unda wavideT principul kom-promisebze, iseTze magaliTad, rogorzec rusTavis Teatri wavida speqtakliT „xe-Cos sizmari“. zemoT vaxsene, rom aseve didi problemaa dramaturgiis arCevani da es problema imdenad mniSvnelovania, rom ukve tendenciis saxe mieca. sadac ar Cans reJisoris moqalaqeobrivi pozicia, aris mxolod lirikuli gancdebi gadmocemuli speqtaklebSi da marTla gviWirs gageba,

Cven Teatrs miCveul mayurebels da war-moidgineT, mayurebeli, romelic xSirad ar dadis TeatrSi da SemTxveviT aRmoCndeba, saerTod vaSorebT mas Teatrs. mxatvrulad da kompoziciurad gamarTuli piesis arCeva speqtaklis warmatebis sawindaria da es avi-wydebaT xolme Cvens reJisorebs, romlebic speqtaklebs dgamen naklebad aqtualur da lokalur problemebze.

meore problema isev dramaturgiis arCevans ukavSirdeba. isev es viTom kome-diuri da gasarTobi, gnebavT mayureblis gansamuxti warmodgenebi, ufro mdare da saeWvo xarisxis nawarmoebebi, romlebic Cven am festivalebze vnaxeT, „iumorinas“ Janris, aseTi Janri Tu arsebobs, (ufro saestrado Janria) Zalian bevri speqtakli, romelic Turme yofila mayureblis moTx-ovna da Teatri uwevs mayurebels angar-iSs. am dros gvaviwydeba, rom saxelmwifo profesiuli Teatris misia sul sxva ramea da ara regionSi mcxovrebi mayureblis es-Tetikuri (da ara zneobrivi) dacema. Tu komediaze, vodevilze da gnebavT, farsze midga saqme, sapirwoned SemiZlia gagaxse-noT iseTi namuSevrebi am JanrSi, romelTac saetapo speqtaklebis saxiT vicnobT da am tituliT daimkvidres adgili qarTuli Te-atris istoriaSi. Cven vnaxulobdiT kome-diebs, sadac artistuli namuSevrebic ki ar iyo gamorCeuli da dasamaxsovrebeli, aRa-rafers vambob reJisuraze.

me ar mivekuTvnebi im kritikosTa ricxvs, romelic aprotestebs bilwsityvaobas scenaze, vinaidan mgonia, rom Cveni realoba da sinamdvile aisaxeba dramaturgiaSi da Sesabamisad, scenazec. ar minda Selamazebu-li sinamdvile vnaxo scenaze, minda mZafrad davinaxo realuri movlenebi Teatris saSu-alebiT, rogorc sarkeSi, Cveni namdvili saxe. gvaRizianebs? hoda, Zalianac kargi, e.i. scenidan simarTles gveubnebian. arse-bobs Teatrebi, romlebic Segnebulad uars amboben siTamameze, Tavs arideben da ver riskaven Tanamedrove avtorebis teqstebis dadgmas. (Tanamedrove qarTuli dramatur-giis ganviTarebas da motivacias es mizezic uSlis xels) Cveni scena unda eTmobodes mwvave da aqtualur problemebs, umcireso-bebis (religiuri, eTnikuri, seqsualuri) sakiTxebs, imas, rac gvtkiva da problemaa. am mxriv mniSvnelovan saqmes akeTebs Temur CxeiZis saxelosno, romelic zrdis sain-tereso dramaturgebs da ramdenimem ukve kargi Sedegic aCvena. CvenSi, sabednierod, axla ar aris ideologiuri cenzura, saa-kaSvilis prezidentobis periodSi ide-ologiuri cenzura finansurma cenzuram Caanacvla da axla TviTcenzuris insti-tutma imZlavra. mainc angariSs vuwevT

Page 16: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba16

##5 2016

umravlesobas da vfiqrobT, ra moewoneba morwmune mayurebels, an xelisuflebas da ar vfiqrobT, ra aris aucilebeli daidgas scenaze, mwvaved da xmamaRla visaubroT im problemebze, romelic realobaSi namdvi-lad arsebobs. Cemi azriT, ukve sasaciloa da siyalbiT gaJRenTili iseTi speqtakli, romelSic speqtaklis avtori morwmune qristians „TamaSobs“, msaxiobebi anTeben sanTels da loculoben. msgavsi scenebi swored mayureblis gulis asaCuyeblad idgmeba, e.w. „sataSo epizodisTvis“, rac me farisevloba mgonia.

rac Seexeba process, romelic zemoT vaxsene, sadac SemoqmedebiTi procesi mim-dinareobs, sabednierod, aseTi Teatrebic arsebobs Cvens realobaSi. raRac Tval-sazrisiT sainteresoa maTi namuSevrebi, gamorCeuli repertuari aqvT da garkveuli tendenciebis gamomxatvelia. maTi reper-tuari da samuSao procesi Tanmimdevrulia. aseTi sami Teatri maxsendeba regionebSi - es aris goris, foTis da WiaTuris Teatrebi. marTalia, aqtiurad muSaobs baTumis, ozurgeTis, mesxeTis, zugdidis da Telavis Teatrebi, magram Tanmimdevruli saTeatro procesebi mainc naklebad mimdinareobs. roca aseT sapasuxismgeblo gancxadebas vakeTeb, vgulisxmob ara mxolod ganvlil erT sezons, aramed bolo 3-4 weliwads. ar gegonoT gamomrCa quTaisis Teatri. am Te-atrSi ori wlis win araCveulebrivi speq-taklebi daidga. gasul wels ki Cavarda sezoni, faqtobrivad, araferi dadgmula saintereso, gamorCeuli, mniSvnelovani, yovel SemTxvevaSi iseTi, quTaisis Teatrs rom ekadreba. wels ki ukve mqonda bednier-eba menaxa giorgi sixaruliZis araCveu-lebrivi, originalurad gaazrebuli da efeqturi speqtakli „revizori“, romelic radikalurad gansxvavebuli interpreta-ciaa am nawarmoebis da male TbilisSic iqneba warmodgenili rusTavelis TeatrSi. iq isev ganaxlda SemoqmedebiTi atmosfero da gaaqtiurda procesi. aseTi Seuwyveteli procesi ki swored zemoT CamoTvlil sam TeatrSi mimdinareobs. SesaZloa, adre dav-iT mRebriSvili ar moiazreboda gamorCeul reJisorad, magram man foTis Teatris xelmZRvanelis ampluaSi gamoamJRavna ara mxolod profesiuli zrda, aramed Teat-ris xelmZRvanelobis unari. foTis Teatrs dRes aqvs garkveuli saxe, done, es Teatri amarTlebs Tavis arsebobas da funqcias re-gionSi aseTi muSaobiT.

foTis Teatri aris Ria, datvirTuli SemoqmedebiTad (ar aris orientirebuli mxolod raodenobaze), isini SesaZloa arc yoveldRiurad TamaSoben speqtaklebs, rogorc dedaqalaqis Teatrebi, magram

rom davTvaleT warmodgenebis raodenoba, stabilurad momuSave Teatrebis aTeulSi moeqca, rac iSviaTobaa da yvelam kargad viciT, rom stabiluri muSaoba regionebSi Teatrebis didi problemaa. samwuxarod, CvenSi moRvaweobs bevri saxelmwifo pro-fesiuli Teatri, sadac TveSi or speqtakls TamaSoben, rac bunebrivia, SemoqmedebiT process uSlis xels, faqtobrivad klavs da asamarebs Teatrs.

dedaqalaqis Teatrebs Tu gadavavlebT Tvals, qarTul TeatrSi saTeatro proce-sis mastimulirebeli da procesebis ganmax-orcielebeli ramdenime Teatri meguleba. sainteresod muSaobs samefo ubnis, musik-isa da dramis, marjaniSvilis Teatrebi. sagrZnoblad gamococxlda axmetelis Te-atri, qarTul Teatrebs ar Camouvardeba warmatebiT griboedovis rusuli Teatri, sadac „revizoris“ axleburi da gansxvave-buli interpretaciis warmatebuli pre-miera Sedga. am Teatrebis paralelurad aqtiurad muSaobs mozard mayurebelTa Te-atri, romelsac ufro warmoebas vuwodeb-di, mas sami scena aqvs da samive datvirTuli, am mxriv, mas konkurencias mxolod marjan-iSvilis Teatri uwevs, romelsac aseve ar-anormalur da warmoudgenel reJimSi uwevs muSaoba. samxatvro xelmZRvanelma dimitri xvTisiaSvilma advilad gaaRo am Teatris kari, Zalian bevri reJisori SeuSva am Te-atrSi da misca eqsperimentebis Catarebis ufleba. kargi magaliTia nika sabaSvili, romelmac absoluturad eqsperimentuli „1945 weli“ (SemdgomSi mravalgzis gamar-jvebuli da warmatebuli speqtakli ga-naxorciela). Zalian kargia, roca mozard mayurebelTa Teatri cdilobs is stigma da-Zlios, romelic mis mimarT aqvs profesiul sazogadoebas da mayurebelsac, rom es aris sabavSvo Teatri. es Teatri cdilobs Tavi-si sazRvrebis da segmentis gafarToebas, rac, Cemi azriT, misasalmebelia. SeiZleba, xSirad ismodes kritikuli SeniSvnebi, rom ratom dgams mozard mayurebelTa Teatri arasabavSvo warmodgenebs, maSin me maqvs me-ore kiTxva, maSin ratom dgamen dramatuli Teatrebi sabavSvo warmodgenebs?! garda amisa, es Teatri gaxda Teatrmcodneebi-sTvisac saintereso, am TeatrSi daviwyeT speqtaklebis naxva, ise, rogorc Tojinebis TeatrSi, sadac mxolod sabavSvo reper-tuari ar iqmneba, Cven am Teatrebis mimarT unda davZlioT stigma da gaviTavisoT, rom sabavSvo Teatrebi ar aris meorexarisx-ovani Teatrebi. ideaSi es isedac viciT, magram mainc gvaqvs erTgvari kompleqsi da amaSi Tavad Teatric aris xolme damnaSave. axlave mogaxsenebT, miuxedavad imisa, rom mozard mayurebelTa TeatrSi saintereso

Page 17: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 17

da gamorCeuli dadgmebi ganaxorcieles gamorCeulma reJisorebma: levan wulaZem, daTa TavaZe, giorgi TavaZem (umcrosma), nika sabaSvilma da sxvebma, gansakuTrebuli masStabi ver SeiZina am speqtaklebma, ar aR-moCnda sicocxlisunariani da verc foni Secvales TeatrSi, ver moaxerxes Teatris dasis mxatvruli donis amaRleba.. vfiqrob, es xangrZlivi procesia, rezultatis per-speqtiviT.

rac Seexeba qveynis pirvel Teatrad aRi-arebul rusTavelis Teatrs. miuxedavad imisa, rom am TeatrSi daidga araCveule-brivi speqtakli „dakanonebuli ukanonoba“, romelic robert sturuam ganaxorciela did scenaze, romelic Cemi subieqturi azriT, mgonia, rom sturuas bolo namu-Sevrebs Soris mniSvnelovani namuSevar-ia, ar aris sakmarisi am Teatris muSao-bisTvis. visurvebdi, rom datvirTuli iyos samive scena da rusTavelis Teatri kvlav gaxdes qveynis pirveli Teatri ara mxolod saxeliT, aramed Seuwyveteli da intensi-uri muSaobis gamo, romelic iqneba biZgis mimcemi danarCeni qarTuli TeatrisTvis, rogorc aqamde iyo. vici, rom TeatrSi mo-laparakebebi mimdinareobs axalgazrda reJisorebTan axali proeqtebis gansaxor-cieleblad. imedi maqvs, axalgazrda re-Jisorebis misvla rusTavelis TeatrSi sa-grZnoblad gamoacocxlebs SemoqmedebiT process aseT mniSvnelovan saTeatro kera-Si.

is problemebi, romelic zemoT regionis Teatrebis magaliTze CamovTvale, ucxo ar aris dedaqalaqis TeatrebisTvisac. dedaqalaqis Teatrebs, regionebisgan gan-sxvavebiT, erTi upiratesoba aqvT, isini mudmivad anaxleben dasebs axali kadrebiT, es procesi ki faqtobrivad Sewyvetilia regionis TeatrebSi, romlis gadaWrac finansur sakiTxebs ukavSirdeba. ramden-ime Teatris garda, regionebSi, wlebia ar miuRiaT axalgazrda msaxiobebi, vinaidan mcire xelfasze maTi SenarCuneba Wirs, ami-tomac rigi Teatrebi quCidan, Teatraluri studiebidan (romelsac Teatris artiste-bi xelmZRvaneloben) iwveven araprofesion-alebs da Sesabamisad, speqtaklebis donec dabalia. Tumca, paradoqsia, magram faqtia, zugdidis Teatris warmodgenaSi monawile-obda studieli msaxiobi gogona, romelic ufro gulwrfeli da dasamaxsovrebeli iyo, vidre rigi profesionali msaxiobebi amave speqtaklSi. axalgazrda kadrebiT Te-atrebis dasis Sevseba Zalian bevri Teatris problemaa regionebSi...

calke minda gamovyo Tojinebis Teat-rebi, romlebic xSirad miviwyebulia Cven-gan. aseTi saqarTveloSi mxolod ramdeni-

mea, zogierTi maTgani Zalze sainteresod muSaobs, zogic tradiciebs CabRauWebulia da isteriuli SiSi aqvs miiRos axali, daivi-wyos Tejiri da Tamamad Sexvdes, gaiziaros axali gamocdilebebi. meTodologiuri siaxleebis mxriv, Tbilisis Tojinebis Tea-tria lideri, yvelaze aqtiuri ki quTaisis Tojinebis Teatria, Tumca mxolod aq-tiuroba ar aris sakmarisi, radganac saWi-roa Teatri intensiurad euflebodes axal gamocdilebas, meTodologias. borjomis Tojinebis TeatrSic xorcieldeba eqsper-imentebi, magram am mxriv dasis mzaoba ar igrZnoba, rac xels uSlis SemoqmedebiT process.

rac Seexeba devnil Teatrebs. CvenTan aseTi sami Teatria da samive dedaqalaqSi. esenia soxumisa da cxinvalis dramatuli, da soxumis mozard mayurebelTa Teatrebi. Znelia akritiko Teatri, romelsac saku-Tari Weri ar aqvs da yvela speqtakls sa-gangebo situaciaSi, TeatrisTvis Seusa-bamo pirobebSi amzadebs. am problemebis miuxedavad, es Teatrebi axerxeben sainter-eso speqtaklebis dadgmas. zogjer isini, TavianTi namuSevrebiT tols ar udeben dedaqalaqis mTavar Teatrebs. gamorCeuli iyo „navigatori“ daviT sayvareliZis re-JisuriT da laSa buRaZis piesiT soxumis Te-atrSi, ise rogorc goCa kapanaZis „jayo“ cx-invalis TeatrSi, imis miuxedavad, viziareb Tu ara im koncefcias, romelic reJisorma SemogvTavaza. am speqtaklebSi Cans dasi da misi SesaZleblobebi. yvelaze susti rep-ertuari aqvs soxumis mozard mayurebelTa Teatrs, romelic profesiuli Teatris kriteriumebs ver akmayofilebs da iq dadg-muli speqtaklebi veraviTar kritikas ver uZlebs. bunebrivia, vacnobiereb Cems pas-uxismgeblobas am gancxadebiT, vinaidan am Teatris bevri dadgma maqvs nanaxi, swored am speqtaklebze dayrdnobiT vambob, rom Teatrma unda izrunos profesiuli xarisx-is gazrdaze.

da bolos, erTi mokrZalebuli Txovna meqneba samxatvro xelmZRvanelebTan. roca iwveven dasadgmelad, miiwvion profesion-alebi, reJisorebi da sifrTxiliT SearCion piesa. profesionalebis Semokreba Teatris dones aamaRlebs da xels Seuwyobs dasis profesiul daostatebas sworad SerCeuli piesa. ai, ise rogorc, WiaTuris Teatris samxatvro xelmZRvanelis, mamuka cercvaZis SemTxvevaSi, romelmac moiwvia giorgi Sal-utaSvili irakli samsonaZis piesis „meTevze erTi, ori...“ dasadgmelad, romelic me wlis saukeTeso speqtaklic mgonia Tavisi yvela komponentiT, monawile msaxiobebiTa da scenografiiT. didi madloba. warmatebas vusurveb qarTul Teatrs.

Page 18: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba18

##5 2016

vano iantbeliZe (Telavis Teatris msax-iobi)- mogesalmebiT, Zvirfaso megobrebo! Zalian mixaria, rom erTad varT, Zalian

mixaria, rom dRes Se-vikribeT da erTman-eTs vuziarebT Cvens azrs. rac Zalian ar gviyvars xolme da SeiZleba vcdebi, ma-gram mainc vityvi, msaxiobi var da Cems d a m o k i d e b u l e b a s getyviT, ar miyvars msoflio sevdas rom daatarebs artisti.

me minda giTxraT, rom yvela TeatrTan maqvs Sexeba da Zalian meamayeba, rom am festiva-lebis dros bevri speqtakli vnaxe da Zal-ian didi siamovnebac miviRe. mimaCnia, rom kargi saqme wamoviwyeT, aRvadgineT premia `alale~ da wels foTis regionul festi-valze sam adamians gadaveciT. piradad Cem-gan movuwodeb artistebs ukve wlebSi, vinc varT SedarebiT, raRac sakuTari gaviRoT, rom es axalgazrdebi wavaxalisoT. me mesmis es maTTvis raoden didi sixaruli da didi bednierebaa da piradad me, amas gavakeTeb xval da zeg.

rac Seexeba dRevandel dRes. rac am dar-bazSi xdeba, me vityodi, rom albaT, Cveni bralic aris, sazogadoebis bralic aris, imitom rom daaklda albaT is, rac inter-ess gauCens artistebs Tu reJisorebs. up-irveles yovlisa, me mTxoves, rom es sakiTxi wamomewia da axla minda gavaJRero: ratom xdeba, rom zogierTi profesiis adamianebs aqvT pensiis SenarCunebis ufleba da maT Soris ar arian xelovanebi. amas imitom va-JRereb, rom viRacam gaigos, viRacam kidev erTxel yurad iRos es Tema. me mivesalmebi Teatrmcodneebs, romlebsac did pativs vcem da odiTganve ase iyo. roca raRacas akeTeb, arc kritikaa ucxo da arc mofereba da kargi sityvis Tqma. maqvs aseTi survili, piradad mec viqnebi iniciatori da Tqvenc imedia gverdSi damidgebiT, gamovuSvaT Cveni Jurnali „Teatri da cxovreba“ ufro didi, seriozuli moculobiT da tiraJiT, gaxdes yvelasTvis xelmisawvdomi, format-ic gavzardoT. am Jurnalis gamosvla qalaq-Si raRac movlenad gadaiqces. didi armia varT artistebis, amdeni Teatria, amdeni reJisori - yvelas unda gvainteresebdes. ma-galiTad, me veZeb am Jurnals. Zalian cota gamodis, xan modis, xan - ara, viRacas unda, ver iwers. amitom ufro masStaburi unda gavxadoT es Jurnali. amaSi Cveni finansebi CavdoT Tu amasTan dakavSirebiT kavSirs problema aqvs. me mzad var imisTvis, rom Teatrmcodneebma weron, gavigoT vin sad,

ras akeTebs da Jurnali funqcionirebdes. movlenad gadaiqces yovelTviurad am Jur-nalis gamocema; namdvilad araCveulebrivi Teatraluri Jurnalia. da es Jurnalic, rom ar iyos, saerTod verafers gavigebT. gazeTebSi ver xvdeba da televiziiTac epizoduri CarTvaa Teatrebze. wels laSa CxartiSvili rom ara, foTis festivalze is rac pirdapiri CarTviT midioda pirwig-nakis gverdze, veravin gaigebda Tu ra xde-boda festivalze. mixaroda da msiamovneb-da, rom viRaca igebs kargsac da cudsac. me Zalian bevrs vmogzaurob, bevri miwveva maqvs da bevrsac vnaxulob da merwmuneT, rom arc ise cudad aris Cveni saqme Teat-raluri cxovrebis mxriv, rogorc mavans warmoudgenia. aris Zalian kargi speqtak-lebi, ubralod bevrs ver vnaxulobT. erT-maneTs unda movuwodoT, rom naxoT Tundac odnav warmatebuli speqtakli, msaxioburi speqtakli, minda daveTanxmo aq gamomsv-lelebs, rom fokusebis dro gavida ukve _ reJisura gadasulia samsaxiobo ansamblze da yovelTvis imarjvebs, yovelTvis war-matebulia aseTi speqtakli. iTqva, rom ar arian msaxiobebi; rogor ar arian, magram TviTon dadgmis manera da stilia ufro sxva. msaxiobi qmnis, reJisori da msaxiobi ki erTobliobaSi aris Teatri. damTavrda. es ori Tu aris, iq iqmneba Teatri. me visur-vebdi, rom Teatralurma sazogadoebamac da Cvenc, yvelam, visac raRac SegviZlia, vi-fiqroT am Temaze. es scenac gamoviyenoT, sxva scenac da artistebic cota wavaxali-soT. bodiSi da didi madloba.

giorgi yajriSvili (Teatrmcodne) - Cemi gamosvla iqneba Zalian mokle. q-nma irinam Semaxsena, rom Zalian kargad muSaoben da namdvilad Zalian saintereso speqtaklebi

idgmeba mesxeTis TeatrSi. aq dabrun-da qarTuli drama-turgiis festi-vali, romelic or weliwadSi erTxel imarTeba. Tumca, am festivalzec iseTi speqtaklebi Cadis, romlebsac qarTul dramaturgiasTan aranairi kavSiri ara aqvT. Tundac

`xom xocaven qancgawyvetil cxenebs~, ma-gram albaT es igive principia, rom Teatrma festivalze miiRos monawileoba dramiT, rogorc es xdeboda komediis festivalze.

rac Seexeba Temas, razec me minda vi-saubro, esaa debiutanti, axalgazrda re-Jisorebi. eseni arian ZiriTadad gizo Jor-danias, gia kitias, giorgi margvelaSvilis,

Page 19: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 19

avTandil varsimaSvilis da rasakvirvelia, Temur CxeiZis jgufebi. es is axalgazrde-bi arian, romlebic TeatrSi moRvaweoben. saintereso ram minda vTqva, albaT bevrjer gvimgzavria taqsiT da Segvxvedria qimiko-si, fizikosi, filologi, magram reJisori taqsis mZRoli, me piradad, arsad Semxve-dria. es imas niSnavs, rom yvela reJisori TeatrSi moxvda. maTi bedniereba iwyeba Te-atrSi, magram Cveni tragediac iwyeba xolme iq, imitom rom iseT speqtaklebs vnaxulobT xandaxan, rom isev taqsisti yofiliyo, job-da. is reJisorebis jgufi, romelic mivida da romelzec me visaubreb, Cemi azriT, sain-tereso reJisorebi arian da gansakuTrebiT sainteresoa is, rom Teatrebma misces maT es saSualeba. pirvel rigSi es exeba mar-janiSvilis Teatrs, romelsac bevri scena aqvs da saintereso speqtaklebi imarTeba, mozard mayurebelTa Teatrs, rac mTa-varia, Tavisufal Teatrs da samefo ubnis Teatrs, romlebic axali Taobis reJisore-bisa da msaxiobebisagan Sedgeba. kidev erTi mniSvnelovani ram minda vTqva: rogorc ax-algazrda reJisuraa ise axalgazrda msax-iobebic unda iyvnen, magram samwuxarod, am sezonebis ganmavlobaSi aRmoCnda, rom es axalgazrda reJisorebi ZiriTadad eyrdno-bian wina Taobis msaxiobebis Semoqmedebas da naklebad gamoikveTa axalgazrda msax-iobi erTi ori gamonaklisis garda. aqac, rogorc maTematikosebi amboben, gamon-aklisi amtkicebs kanons. es samefo ubnis Teatria, sadac dasi mTlianad axalgazrdaa da msaxiobebic, romlebic gamoikveTnen, Za-lian sainteresod muSaoben. daTa TavaZis „troeli qalebi“ aviRoT, Tundac strind-bergis „freken Jiuli“, romelzec Zalian sainteresod imuSaves.

rac Seexeba Tavad am reJisorebis namu-Sevrebs, gamoikveTa, rom isini Zalian did yuradRebas aqceven klasikur nawarmoebebs _ antikuridan dawyebuli postmodern-istul dramaturgiamde, romelzec isini swavloben reJisuras da es Zalian kargia.

rac Seexeba dadgmebs. TiTqmis yvela ax-algazrdis reJisura aris eqsperimenti, saintereso ZiebebiT. Tumca, unda vTqva, zo-gierT SemTxvevaSi garkveuli scenebi efeq-turia, magram zogjer CemTvisac gaugebaria da miT umetes, mayureblisTvis, romlebic iSviaTad xvdebian TeatrSi. reJisorebi ufro eqsperimentiT arian gatacebulni da, rogorc batonma merabma aRniSna, Zal-ian uWirT xolme finalis, anu ZiriTadis gansazRvra, sad aris kulminacia, sad aris kvanZis gaxsna da xSirad amis gamo ambavic ikargeba. q-nma makam brZana, rom rusTav-elis Teatri cdilobs Tavisi scena axal-gazrda reJisorebs dauTmos, magram ase ar

aris. Cemi azriT, aq mxolod ori reJisori gamoikveTa. eseni arian goga gorgoSaZe da nika SveliZe-heine. danarCenebi ratomRac am TeatrSi ver xvdebian. sxva TeatrebSi SedarebiT ukeTesi mdgomareobaa. samefo ubnis TeatrSi, marjaniSvilis TeatrSi, magram am ukanasknelSi minda vTqva, rom sa-dac bevri eqsperimentia, iq bevri Secdomac aris. marTalia, iq bevri reJisori muSaobs, magram simarTle giTxraT, axalgazrda re-Jisorebis namuSevari yvela ar gamoikveTa ise mniSvnelovnad rogorc vTqvaT, Tavisu-fal TeatrSi. am Teatris speqtaklebi uke-Tes STabeWdilebas toveben reJisoruli TvalsazrisiT. vifiqreT, rom ar iyo saWiro speqtaklebis dasaxeleba, magram mainc gam-ovyof reJisorebs, es momavali Taobaa, Cven unda vicodeT da davimaxsovroT es gvarebi. rasakvirvelia, es aris mixeil Carkviani, vano xuciSvili, nika CikvaiZe, giorgi afxa-zava, Temo kuprava, paata cikolia, guram bregaZe da samefo ubnis Teatri.

daskvnis saxiT SemiZlia vTqva, rom miux-edavad saintereso namuSevrebisa, gan-sakuTrebuli STabeWdileba arc erTma speq-taklma ar datova. aris saintereso „irines bedniereba“, vano xuciSvilis dadgma mesxe-Tis TeatrSi. magram aq, rogorc Cans, albaT ufro samxatvro xelmZRvanelebis damsaxu-rebac aris, romlebmac ase vTqvaT, aseTi dadebiTi gavlena iqonies am reJisorebze, romelTac maT TeatrSi dauTmes scena.

da kidev erTi Zalian saintereso Tema gamoikveTa, rodesac Seiqmna komediis festivali. am festivalma dasabami misca komediis aRorZinebas qarTul scenaze. komediis festivalis daarsebamde me ar max-sovs, rom ase masiurad komedia idgmebodes. Tumca, aqac unda iTqvas, rom axalgazrda reJisorebma „xanuma“ airCies da ramdenime varianti SemogvTavazes. magram ras vizamT, esec qarTuli klasikaa da Tu gvinda unda iyos ise, rogorc kldiaSvili qarTuli Tea-tris scenaze.

merab gegia - rogorc Cans, raki Zalian SezRuduli viyavi reglamentiT, ver movax-erxe Camomeyalibebina bolomde Cemi azri imis Taobaze, Tu ras vTvli aucileblad da raze unda gamaxvildes yuradReba qar-Tul TeatrSi. saubaria im aqcentebze, rac kargisa da cudis kriteriumad unda vaq-cioT. amitom me imis saSualeba, rom pozi-tivzec melaparaka, namdvilad ar mqonda. q-no maka, aseT optimizms, romelsac Tqven gamoasxivebT, samwuxarod, ver gaviziareb. amazea naTqvami – „mixaria, ar ki mjerao“. rogorc Cans, Zalian didi mniSvneloba aqvs imas, romel Taobas ekuTvnis adamiani. saukeTeso, rac Cems STabeWdilebaSi CarCa im uamravi speqtaklidan, romelic minax-

Page 20: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba20

##5 2016

avs, Seiqmna Cemi warmodgenebi WeSmarit Teatrze. xolo visac namdvili ar unaxavs, gauWirdeba gaarCios igi yalbisagan. me ga-vakeTe da kvlavac gavakeTeb aqcents imaze, rom Teatri arodes yofila Sou-biznesis nawili da aucilebelia, rom Cven, kritiko-sebma, aqcenti gavakeToT imaze, rac aklia qarTul Teatrs da ara imaze, ra miRwevebi gvaqvs. ai, es aris gansxvaveba Cvens po-ziciebs Soris.

guram baTiaSvili (mwerali, dramatur-gi, Jurnal `Teatri da cxovrebis~ mTavari redaqtori) - oriode sityviT mogaxsenebT Cems saTqmels. idga sakiTxi, rom dRevan-

deli Cveni Sekreba CaSliliyo, dagvesa-ja amiT is adamianebi, romlebic aq ar mov-idnen. me mgoni, es iqneboda dasja Cveni da im adamianebisa, romlebic dRevan-deli dRisTvis Za-lian seriozulad moemzadnen. dRevan-delma dRem kidev erTxel daadastura,

sad aris qarTuli Teatraluri kritika, Tu ra donezea qarTuli Teatraluri kritika.

aq iTqva Jurnalis Taobaze. vano iantbe-liZe ara marto eTnikurad aris qarTveli, suliT da xorciT qarTvelia. man dasva is sakiTxi, rac misTvis erovnuli TviTgamox-atvis erT-erTi, SeiZleba mcire, SeiZleba patara, magram erT-erTi forma gaxlavT. es aris Jurnalis „Teatri da cxovreba“ fun-qcionireba, ris gamoc madlobeli var am Cinebuli msaxiobis da pirovnebis. me am Jur-nalSi, rac SeiZleboda erT Taobas gaekeTe-bina, gavakeTe. gavakeTe Cveni kavSiris Tavmjdomareebis, Teatrmcodneebis, Cveni msaxiobebis, reJisorebis da sxvaTa Semweo-biT da meoxebiT. Cveni Zalian mcirericx-ovani, Zalian „uxvxelfasiani“, redaqcia mudmivad qarTuli Teatris gverdiT dgas, cdilobs Rirseulad warmoaCinos qar-Tuli Teatris dRevandeloba. magram Te-atrebis sayuradRebod unda vTqva: Teatrm-codnis azris mosmena ar unda gviWirdes. miT umetes, Cveni Teatraluri kritika ar aris iseTi, rom misi azri ar movisminoT da gaviziaroT. `Teatri da cxovreba~ gax-lavT qarTuli Teatris Jurnali da Tqven SegiZliaT am Jurnals upatronoT, rogorc batoni vano iantbeliZe svams sakiTxs. Tea-traluri sazogadoeba, asea Tu ise, vai-vaglaxiT, magram patronobs da aZlevs ar-sebobis saSualebas. mapatieT, Teatrebis mimarT sayveduris gamo, Tqvenzea bevri ram damokidebuli. amas winaT mirekavs erT-er-

Ti Teatridan msaxiobi, batono guram, Cvens speqtaklze yofila recenzia, TeatrSi ara gvaqvs Jurnali gamowerili da iqneb erTi egzemplari momceTo. ra Teatria is, sadac ar ainteresebT, ras fiqroben mis speqtak-lze Teatrmcodneni. Zalian didi madloba minda gamovxato saqarTvelos kulturis saministros mimarT, am SemTxvevaSi baton mixeil giorgaZisa da q-n manana berikaSvilis mimarT, maT gareSe Zalian gagviWirdeboda. ase rom Tqvenzea bevri ram damokidebuli. Tqven rom gaigoT, ra xelfasze muSaoben redaqciis TanamSromlebi, an Zalian gagvi-brazdebiT, an sicils daiwyebT. amitom ar getyviT, magram yovel maTgans uyvars is, rasac akeTebs da siyvaruli akeTebinebs am saqmes. sxvaTa Soris Tqveni siyvaruli da Tqvendami pativiscema. es unda gaviTval-iswinoT.

da kidev erTi ram: Teatraluri sazoga-doeba ar aris gogi qavTaraZisTvis, arc sandro mrevliSvilisTvis, arcerTi Cven-ganisTvis. Teatraluri sazogadoeba aris qarTuli TeatrisaTvis da Teatralur sazogadoebas Tu adgilebze - WiaTuraSi, gorSi, zestafonSi, rusTavelSi, marjaniS-vilSi Tu sxvagan ar eyoleba Tavisi warmo-madgeneli, Tu ar moxda gawevrianeba Tea-tralur sazogadoebaSi, ara imisTvis, rom msaxiobis erTi laris SemonataniT iarse-bebs Teatraluri sazogadoeba. ara, ra Tqma unda, amisTvis ara _ yovelTvis aseTi mcire darbazi gveyoleba. aRar aris dRes is dro, rodesac Teatris xelmZRvanelebi, msaxiobebi modiodnen imis gamo, rom cekas kulturis ganyofilebis gamge imyofeboda darbazSi da Tu ar dainaxavda Teatris mTa-var reJisors, an direqtors, xval sayve-durs etyoda. dRes aRar aris ase. magram sad aris Cveni damokidebuleba im saqmisadmi, rac wamoiwyo ilia WavWavaZem, akakim,iakob gogebaSvilma. ar mogvwons sazogadoebis muSaobis stili? SesaZloa, magram gaver-TiandeT da gardavqmnaT. vimeoreb, es yve-las organizaciaa, yvelasaTvis. Teatris msaxiobi unda iyos Teatraluri sazoga-doebis wevri. imitom rom is iyos monawile im sazogadoebriobisa, romelic msjelobs da fiqrobs qarTul Teatrze. da Tu ram ar moswons, miT umetes: movides da ibrZolos!

dimitri jaiani (afxazeTis ganaTleb-isa da kulturis min-istri) - rac Seexeba dRevandel dRes. mec TqvenTan var, Tqveni wevri var. mivesalme-bi im faqts, rom es Sekreba ar CaiSala, imitom rom me ori

Page 21: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 21

iseTi moxseneba movismine, romelic Zalian saintereso gaxldaT CemTvis. me daviwyeb foTis regionuli Teatrebis festivaliT. batoni laSa CxartiSvilis gamosvla mome-wona swored am kuTxiT. es aris saocrad kar-gi faqti da q-n nineli WankvetaZis damsaxu-rebaa. es aris maRal doneze organizebuli festivali, magram rac b-nma laSam brZana es aris umTavresi. Camodian Teatrebi, Zal-ian cud speqtakls TamaSoben da aravin aris gamkiTxavi. teqsti ar ismis ki ara, saerTod araferi ismis, mgoni, erTmaneTisac ki ar esmiT. magram amis mTqmeli ki Teatraluri kritikaa yovelTvis. me msaxiobi var, magram jobia Zalian metkinos, vidre ar miTxraT. ai, am daskvnamde mivedi. mixaria, rom nodar CaCaniZis SviliSvilma warmatebas miRwia.

rac Seexeba Cvens ltolvil Teatrebs, axla Cven vimyofebiT ganaTlebis saminis-tros SenobaSi. es aris erTaderTi Senoba, romelic ekuTvnis soxumis Teatrs, danar-Cen Senobebs vqiraobT. Senobis meeqvse sar-Tulze am dReebSi gadmoviyvaneT soxumis Teatris direqcia. gakeTda brwyinvale re-monti, sarepeticio darbaziT, sagrimioro oTaxebiT. aqve minda vaxseno afxazeTis umaRlesi sabWos Tavmjdomare vaxtang yolbaia. ver getyviT, me da batonma vax-tangma rogor moviZieT finansebi. meore sarTuli, romelic am Senobas aqvs 400-adg-iliani darbaziT _ saremontoa. yvelafer amas sWirdeba Tanxebi. minda baton biZina ivaniSvils mivmarTo daxmarebisTvis, rom Catardes remonti. is rom ara, ra gveSvele-boda. ozurgeTis TeatrSi iwyeba remonti, zugdidis TeatrSi, baTumis TeatrSi mim-dinareobs remonti. da kidev viRaca akri-tikebs. es scena Tu gakeTda mozard mayure-belTa Teatrsac eqneba sakuTari scena da gamsaxurdias Teatrsac. iqvea saxelmwifo ansambli, cnobili kapela. ai aseTi situa-ciaa da swori brZana batonma laSam aucile-blad unda mivxedoT soxumis mozard may-urebelTa Teatrs, reJisuras da dass.

rac mTavaria, oqtombris dasawyisSi, es ukve Cems Tavze aviRe, rogorc ministrma, speqtaklebze muSaobas daiwyeben giorgi qanTaria da vano xuciSvili. es ori axal-gazrda reJisori soxumis TeatrSi auci-leblad Seqmnis or saintereso tilos. Zal-ian minda daTa TavaZe moviwvio da saerTod, axalgazrdebma dadgan speqtaklebi. gmad-lobT.

dimitri xvTisiaSvili (mozard mayure-belTa Teatris samxatvro xelmZRvaneli) - Zvirfaso megobrebo, Zalian sasiamovno iyo mravalgzis, sxvadasxva konteqstSi, Tun-dac kritikulad, Tundac arakritikulad mozard mayurebelTa Teatris moxsenieba. mimaCnia, rom Teatrebi bevrad ufro mWid-

rod unda Tanam-Sromlobdnen Teat-ralur kritikasTan. Cven maqsimalurad vcdilobT amas. Sar-San sezonis dasawyis-Si gvqonda Teatrm-codneebis Sekreba, romelTac gavacaniT Cveni gegmebi, mi-viReT winadadebebi, SeniSvnebi ganvlil

sezonze, raRacaSi daveTanxmeT, raRacaSi - ara, magram iyo jansaRi msjeloba. dain-teresebis TvalsazrisiT praqtikurad ar arsebobs speqtakli, romelzec Teatrm-codneebis is jgufi gansakuTrebiT, romel-ic dRes aq arian warmodgenilni ar daswre-bodnen, ar ganexilaT - iyo kritikac, iyo Seqebac. Tumca, mozard mayurebelTa Te-atrTan mimarTebaSi cota sxva mimarTuleb-is problemebia. postsabWoTa sivrcis garda realurad am dasaxelebis Teatri ar arse-bobs arsad. yvela Cvennair Teatrs hqvia an axalgazrduli Teatri an raime msgavsi, Tumca asakobrivi zRvari gansazRvrulia oridan 21 wlamde. anu realurad ar arse-bobs SezRudva arc erTi nawarmoebisadmi, romelic ar SeiZleba daidgas am tipis Te-atrSi. wels Cven viyaviT erT-erT Zalian mniSvnelovan festivalze „raduga“ sankt-peterburgSi. speqtakli viTamaSeT swored im Teatris SenobaSi, sadac daiwyo arseboba msoflioSi pirvelma mozard mayurebelTa Teatrma briancevis xelmZRvanelobiT. maT repertuars rom gadavxedeT, aSkarad Canda, rom arc kritikosTagan da arc mayureblis-gan sarepertuaro SezRudvaze ar arsebobs raime miTiTeba. repertuarSi erTdroulad aris warmodgenili „makbeti“, „Semosavliani adgili“, „mefe liri“, „fifqia da Svidi juja“, „wiTelquda“, anu yvela Janrisa Tu asakobrivi kategoriisaTvis gankuTvnili speqtaklebi gadis. Cveni Teatris mimarTe-baSi ki, sakmarisia raime arasabavSvo dav-dgaT, iwyeba daumsaxurebeli da gaugebari kritikuli SeniSvnebi. aravis ar gaumijnavs is Temebi ra unda vaCvenoT Cveni Teatris mayurebels da ra sxva Teatrebisas. maSin avkrZaloT sxva saxelmwifo TeatrebSi sabavSvo warmodgenebi. anda amas winaT erT-erTma xelovnebaTmcodnem, romelic premia „durujTan“ dakavSirebiT Tavis mosazre-bebs ayalibebda, dasva sakiTxi, saerTod unda monawileobdes Tu ara Tojinebis Te-atri „durujze“ mozard mayurebelTa Te-atri Tavisi zRaprebiTa Tu sabavSvo gasar-TobebiTo?! mainteresebs Tundac zRapari ratom ar unda warvadginoT „durujze“, Tu maRali xarisxis namuSevaria? oTxi welia

Page 22: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba22

##5 2016

rac me vmuSaob am TeatrSi da arc erTxel „durujze“ arc erTi zRapari ar wardgenila - ara imitom, rom zRapars raimeTi vaknineb, ubralod CavTvaleT, rom ar iyo warsadge-ni. arc sakuTari speqtakli ar warmidgenia wina wlebSi „durujze“. wels gamonaklisi davuSvi da monospeqtakli „Rame da Tu-TiyuSi“ warvadgine, isic mxolod msaxiob nika faiqriZis kargi Sesrulebis gamo. da moxda ise, rom „durujis“ komisia saer-Tod ar movida speqtaklze. vifiqre albaT, gadaido „durujis“ dajildoveba-meTqi. uceb gamoaqveynes mokle nusxa da me Riad gavaproteste es ambavi. ki, batono. ar viTx-ovT premias. magram modiT da naxeT speqtak-li. is, ra pasuxic am protests mohyva, Seu-racxmyofeli iyo CvenTvis - sameulebSi ver moxvdnen da imitom ambobeno... adre ratom ar Tqveso. ara batono, aranair sameulebSi ar viTxov moxvedras da arc xuTeulebSi. Tu movxvdebi kargi iqneba, ar movxvdebi da - mivulocav kolegas. razea saubari. ai, aseTi damokidebuleba Cveni Teatrisadmi namd-vilad miuRebelia. me Teatraluri sazoga-doebisgan swored aseTi daumsaxurebeli da mikerZoebuli Seuracxyofebisas viTxov gverdSi dgomas, roca sxvadasxva telearxi Tu Jurnalisti imijs ulaxavs Teatrs. gasalanZRi Tu var mlanZReT, makritikeT, magram Seuracxyofas nu mogvayenebT, miT ufro, roca amas namdvilad ar vimsaxurebT. Cven profesiul saqmianobas veweviT gvgo-nia da am dros roca gviweren raRac bavS-vuri gasarTobebio, namdvilad Seuracxmy-ofelia. am yvelafris sapirwoned gvaqvs lela oCiauris, maka vasaZis profesiulad dawerili werilebi, Tundac „zamTris zRa-parze“, laSa CxartiSvilis „1945“-ze Tu sxva speqtaklebze, maT Soris kritikuli wer-ilebi.

erT sakiTxs minda Sevexo. kulturis min-istris winaSe davayene sakiTxi da is mxars gviWers da iqneb Teatraluri sazogadoe-bac dagvidges mxarSi. wels Cven viwyebT saiubileo _ 90-e sezons da am sezonis bo-los gamovcemT did saiubileo alboms, sa-dac absoluturad yvela adamians, visac ki uRvawia qarTul mozardSi, Rirseul pativs mivagebT. da amiT gvinda, raRacnairad am-ovwuroT, davasruloT mozard mayurebel-Ta Teatris saxelwodebiT am Teatris arse-boba. (soxumis mozardi TviTon gadawyvets Tavis beds). aseTi azri gvaqvs jer-jero-biT, romelic TargmanSic araCveulebrivad JRers, rogorc inglisurad, ise rusulad. rom Cvenma Teatrma ukve 91-e sezoni gax-snas, rogorc „nodar dumbaZis saxelobis axali Taobis Teatri“. axali Taoba aris ori wlis bavSvic, 21 wlis axalgazrdac da sarepertuaro SezRudva praqtikulad

ar iarsebebs. am sakiTxze karga xnis winaT fiqrobdnen etyoba evropaSi, sadac am tipis Teatrebi arsebobs.

batoni guramis da batoni sandros say-vedurs JurnalTan mimarTebaSi me piradad ver gaviziareb. meoTxe welia mozard may-urebelTa Teatri yovelwliurad iwers xuT egzempliars. me amas vakeTeb, rogorc am Jurnalis Zalian didi gulSematkivari. rac Teatralur sivrceSi Semovedi, 1985 wlidan moyolebuli Zalian didi pativism-cemeli var `Teatri da cxovrebisa~ da Zal-ian mixaria is, rom es Jurnali swored ase-Tia, rogoric aris.

kidev erTi Tema: Teatralur sazoga-doebasTan mimarTebaSi principuli iyo mozard mayurebelTa Teatris survili, rom did regionul gastrolebze yofnisas romelime sastumro ki ar gveqirava, aramed swored boboyvaTSi arsebuli sazogadoe-bis agaraki. Tan gastrolebi ar emTxveoda gacxarebul zRvis sezons, am periodSi is sivrce ar aris gadatvirTuli da gvindoda, amiT mxarSi davdgomodiT sazogadoebas. Tanxa arsebobda da ratom gadamexada vinme Sps-sTvis, rodesac SeiZleboda Teatral-ur sazogadoebas raRaca sargebeli mieRo aqedan.

batonebo, gaurkveveli xidCaketilobis Temas Tu ar movuareT, am sazogadoebas momavali ar eqneba. Tundac is faqti, rom yovelwliuri premiebis konkursSi, praq-tikulad naxevari qarTuli Teatri ar iRebs monawileobas sagangaSoa... arada, isini ar arian Teatraluri sazogadoebis wevrebi da am konkursSi monawileobasac Tavs aride-ben. es ki saerTo suraTs cvlis. realurad premireba ver asaxavs qarTul TeatrSi mim-dinare procesebs, radgan naxevari, Tu meti ara, sapremiero speqtaklebisa(!) konkursSi ar ganixileba. am xidCatexilobas movla sWirdeba... ara xistad, moferebiT Tu ara-moferebiT, ar vici, rogor?! rom mqondes recepti vityodi, magram... dRevandeli sit-uaciac, roca praqtikulad cariel darbaz-Si gviwevs sezonis Sejameba, amis Sedegia... im didi cnobili movlenebis Semdeg, rom-lis Semdegac TiTqmis 15 weli gavida, mTeli rigi sakmaod saintereso Semoqmedni ar ar-ian Teatraluri sazogadoebis wevrebi. am realobas yvelam unda gavusworoT Tvali da veZeboT gamosavali an...

da bolos, wels saiubileo sezoni Cven daviwyeT, erTi SexedviT, ucnaurad. mig-vaCnia, rom mozardi mayurebeli ar hyavs marto Tbiliss da gasuli sezoni davxu-reT regionSi, kerZod mestiaSi, axali saiu-bileo sezoni ki gaixsna pankisis xeobis sofel joyoloSi. ukve meore welia sapre-miero speqtaklebsac regionSi vTamaSobT

Page 23: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 23

xolme. am mxriv xels gviwyoben regionebis Teatris xelmZRvanelebi da aq vxedav orive xelmZRvanels - q-n nana wereTels da baton soso nemsaZes. swored WiaTurasa da gorSi gvqonda SarSan da wels premierebi. iqneb, kidev ufro meti mxardaWera iyos parlamen-tisgan imaSi, rom es avadsaxsenebeli 15-lar-iani dRiuri Seicvalos. yvela qveyanasTan mimarTebaSi Secvlilia samivlinebo dRiu-ri qarTuli realobis garda. am sacodavma, sxva sityvas ver vambob, Cemma msaxiobebma, romlebic yvelaze dabalanazRaurebadni arian, am 15-lariani dRiuriT 28 speqtakli iTamaSes zafxulSi regionebSi gastrole-bze da axla ukve eqvsi speqtakli iTamaSes seqtemberSi. magram mxolod saqmisadmi siy-varuliTa da enTuziazmiT ar SeiZleba amx-ela mivlinebebze wasvla 15-lariani dRi-uriT. 1994 wels aris es dRiuri dawesebuli da odesme xom unda gadaixedos?! kidev erTi sakiTxi, romelic gvawuxebs: iseve rogorc pedagogebTan mimarTebaSi mowesrigda pen-sia, aseve unda moxerxdes xelovanebTan mimarTebaSic. maT unda hqondeT pensiisa da xelfasis erTdroulad aRebis ufleba. es Zalian did SeRavaTs mogvcems. kanon-mdeblobas mixedva unda. batoni gogi male daasrulebs Tavis vadas parlamentSi, ma-gram iqneb, miawvdinos xma kanonmdeblebs, raTa ifiqron 15-lariani dRiuris Secv-lazec da pensioneri xelovanis dasaqmebis sakiTxzec. q-ni medea kuWuxiZe moviwvieT, dadga speqtakli, miveciT honorari da mouxsnes pensia. Zalian uxerxulia Tu es sakiTxebi ar mowesrigdeba. didi madloba.

gogi qavTaraZe - me mgoni, mainc kargi

vqeniT, rom ar daviSaleT. dasasruls minda vTqva Zvirfaso megobrebo, axla vfiqrobdi da bodiSi minda mogixadoT. me Zalian bevri ramis gakeTeba mindoda da ver gavakeTe. albaT obieqturi ufro meti iyo, vidre subieqturi, magram me mainc guli mwydeba, rom TqvenTvis TvalSi Caxedva aRar Semi-Zlia. damrCa garkveuli patara periodi da gaZlevT pirobas, rom amas me raRacnairad gavakeTeb.

pirveli, Semovdivar aseTi winadadebiT. Tqven, batono laSa da Tqvenma jgufma yo-veli premiera gavxadoT msjelobis saganad Tbilissa da regionebSi. finansebsac movZe-bniT da es iqneba swori da saintereso.

meore, risi gakeTebac SemiZlia. batono guram, me piradad gaZlevT sityvas, me mov-ifiqre aseTi ram. Cven Zalian SevwuxdiT, rom Teatrebs ar miaqvT Jurnalebi. gavug-zavnoT da Tu vinme ukan gamogigzavniT, me gaZlevT pirobas, am saqmes me movuvli rogorc distributori. es ori problema CemTvis Zalian mniSvnelovania. „cudad xom mainc ar Caivlis, es ganwirulis suliskveT-eba“.

minda didi madloba mogaxsenoT mo-brZanebisTvis. da bolos giTxraT erTi ram, sadac ki wamoeweviT Tqven megobrebs, uTx-ariT, rom amis Semdeg, rodesac Cven davgeg-mavT sxdomas, romlis devizic yvelas gve-codineba, gavakeToT yvelaferi imisTvis, rom es darbazi iyos savse. imitom rom es darbazi yovelTvis iyo istoriulad savse.

moamzada marine vasaZem

Page 24: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba24

##5 2016

... da saerTod, ras niSnavs speqtaklis da-badeba?

speqtakli reJisoris fiqriTa da ocnebiT ibadeba!

magram speqtaklis dabadebisas mainc ar-tistis gardasaxvis niWierebaa mTavari - msaxiobTa talanti, maTi rolSi cxovre-bis unari, uamravi erTmaneTis gamomricxavi Tviseba - momxibvlelobidan dawyebuli, in-teleqti, dakvirvebis unari, cxovrebiseuli gamocdileba, plastika, mimika, diqcia, dis-ciplina, TviTdisciplina...

msaxiobs reJisoris mier SemoTavazebul mdgomareobebSi kargad an cudad ki ara, swo-rad TamaSi unda SeeZlos!..

bedisweris niSnebisaRamoobiT Teatri dResaswaulis gan-

saxierebad iqceva: kaSkaSa naTurebi, musika da mayureblis Tvalwin mza produqti _ speqtakli aRsavse mSvenieri dekoraciebiT, mSvenieri melodiebiT, artistebis Cinebuli TamaSiT.

magram dRisiT Teatri sruliad sxva cx-ovrebiT cxovrobs - usasrulo repeticiebi, oflis da zogjer sisxlismRvreli Sroma, usasrulo problemebis dilema... am sistemis yoveli WanWiki uaRresad mniSvnelovania, er-Tic rom gamoakldes, dResaswauli ar Sedge-ba, xelovneba ar iSveba, yoveli speqtakli xom axladdabadebuli pirmSoa Teatrisa, xan-grZlivi drois manZilze natanji da nalol-

iavebi...Tu bedisweras surs, yvelaferi ise warima-

rTeba, rogorc saWiroa, magram Tu ar surs... movlenebze... „amindis cvalebadobac ki mo-qmedebs!..“

speqtaklis „asulni“ premiera 2014 wlis se-qtemberSi Sedga.

didi dro gavida?.. magram dro rom ar ar-sebobs!..

robert sturua: _ Cemi naTqvami bevr Cems speqtaklSi axda,

magram axla, rodesac Cvens cxovrebasa da si-namdviles vucqeri, arc mayurebeli mecode-ba da arc xalxi...

bednieri var, rom arseboben adamianebi, vinc mware simarTles ambobs... es niSnavs, rom eri gadarCenilia!..

rodesac eqimi avadmyofTan midis, man si-marTle srulad unda Tqvas!.. roca daavadeba dasaxelebulia, es ukve gadarCenis sawindaria da mas unda ebrZolo!.. maxsovs, amis winaaRm-degi viyavi, magram istoria ar aris kibo, is-toria viTardeba, is ar wydeba, vagineb Tu ar vagineb cxovrebas, igi mainc grZeldeba. Tu nawarmoebi pesimisturia, ese igi, gamosavali ar aris...

diax, ar aris... mayurebelo, Sen, romelic parterSi zixar,

mouare qveyanas da moZebne gamosavali...am speqtakls, mgoni, sul 25 dRe vakeTebdi...

magram manamde polikarpe kakabaZis piesebs

rogor ibadeba speqtakli anu

robert sturuas SemoqmedebiTi laboratoria(eskizi - robert sturua da misi 19 asuli)

manana TevzaZe

Page 25: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 25

vkiTxulobdi, iqedan saWiro, gamosadegi te-qstebi rom amomeqeqa... Cveni gogi aleqsiZis qaliSvili, mariami, xvewda da azustebda msaxiobTa moZraobebs... magram ase iolad Tu davdgamdi, mainc ar megona. ar movityuebi da CemTvis namdvili Sroma mxolod or kviras gagrZelda...

moskovSi viyavi wasuli, mere kidev sadRac da rom Camovedi, speqtaklis cqerisas, loJa-Si Cem gverdiT mjdom mirians vuTxari, – abso-luturad ver vxvdebi, rogor daidga es speq-takli, gaognebuli vuyureb da ver vxvdebi rogor davdgi...

rogor daibada speqtakli?.. samuSao procesi sufTa emociebze iyo

agebuli, tvinis inteleqtualuri Wyletis gareSe da msaxiobebic advilad gamomyvnen. Tu viCxubebdi da viyvirebdi, mxolod imitom, rom mindoda kargad eTamaSaT. isini mkar-naxoben im saocar Zalas, rac ase gamoarCevs speqtakls... Cvens profesias xSirad porno-Jurnalsac veZaxi, me unda aRvagzno msaxiobi, rom man kargad iTamaSos... Tumca amas, ra Tqma unda, metaforulad vambob.

speqtaklis Janric kargad Camoyalib-da – fantazia polikarpe kakabaZis piese-bis mixedviT. mTliani siuJeturi qarga „sami asulisaa“, qalebi, romlebic ucdian mesias, mis nacvlad ki modis cru mesia da yvelani ty-uvdebian, gamosavals ver pouloben!.. magram cxovreba xom unda gagrZeldes da cxovreba grZeldeba!.. speqtaklis bolo fraza, fraza, riTac speqtakli mTavrdeba, „yvaryvaredan-aa“ aRebuli, – rodemde unda iRiRinoT ase?.. TviTon ar SegiZliaT daamsxvrioT?.. Tu ar SegiZliaT, maSin iyaviT ise, rogorc xarT...

– rodemde unda iRiRinoT ase?.. araferi cudi ar aris amaSi, TiTqos... ubralod, Sfo-Tiani da Suriani xalxi varT...

dRevandel mdgomareobas vicnob, warsu-lic vici... vaJa fSavelas biografiaSi aseT faqts wavawydi: roca vaJa peterburgSi, iu-ridiul fakultetze Tavisufal msmenelad swavlobda, qarTvel studentTa urTierT-damxmare salarodan 50 maneTi usesxia. gavida TiTqmis 20 weli. ilia WavWavaZe „iveriidan“ daiTxoves, sxva redaqtori daniSnes, romel-ic ilias TxovniT vaJas patara xelfassa da honorars uxdida. „mesame dasis“ komunistu-ri ideebiT SemarTulma social-demokrateb-ma ilias dacinva dauwyes, ufro metic, misi sikvdilis wlisTavze gazeTebma saSineli werilebi gamoaqveynes, peterburgelma stu-dentebma ki ormoci ar gadauxades, – Cven am memamulisTvis fuls ar gavimetebTo!.. vaJas leqsebs „iveriaSi“ saerTod aRar beWdavdnen, mere Zveli valic gauxsenes, – Svidi studenti peterburgSi gasaWirSia Cavardnili da vali

daubrune, Tundac nawil-nawilo... vaJam cota sastiki werili dawera, – jer

erTi, fuli sxva xalxisgan aviRe da Tqven ratom unda dagibrunoTo?.. es 50 maneTi Svid kacs gana eyofao?.. da mesamec, saerTod fuli ar maqvs, erTi ZroxaRa damrCeniao...

vaJa Zalian xelgaSlili kaci yofila, Tbi-lisSi rom Camodioda, sul qeifSi xarjavda Tavis honorars...

hoda, Tu warsuls gavixsenebT, roca va-Jas leqsebs redaqcia aRar iRebs, arc fuls aZlevs da kidev Zvel valsac sTxoven, raR-azea laparaki?..

mniSvnelovani wamispeqtakli didxans da Znelad ibadeba xol-

me, yvelaferi perspeqtiuli ideiT, Teatris saWiroebisa da dasis monacemTa garCeviT iw-yeba. yvelaze mniSvnelovani wami sadadgmo jgufis SerCevaa, TanamoazreTa konglomera-tis Camoyalibeba. mis gareSe speqtakli ver iSveba.

konglomerati _ STagonebis wyaro da uCveulo amocanebis realizatoria.

„asulni“... _ didad Rirebuli da mizan-dasaxuli nawarmoebi - metamodernistuli fantazia teqstisa da xasiaTis nivelirebiT, minimalisturi dekoraciiT, samefo gvirgvin-iTa da politikuri aluziebiT!..

qoreografi mariam aleqsiZe:mama da robert sturua wlebis manZilze

erTad muSaobdnen da mama yvelafers ise mi-ambobda, rom sturuas Teatris, misi speqtak-lebis siyvaruliT gavizarde.

etyoba mama gumaniT grZnobda, saiT wavi-dodi da peterburgSi yofnisasve gamiwia mas-Tan rekomendacia... roca gaigo, rom pirveli nabijebis gadadgma daviwye da miniaturebze vmuSaobdi, Tumca es mxolod Cemi mcdeloba iyo, rac ki Canafiqrebi hqonda, damitova. es Zalian emociuri momenti iyo Cems cxovrebaSi da misi gardacvalebidan erT welSi misi idea davasrule, misi xsovnisadmi miZRvnili ukve srulyofili speqtakli davdgi.

baton robikos nanaxi hqonda Cemi sabaleto speqtakli, magram dramatul TeatrSi muSao-bis procesSi pirvelad speqtaklis „ufliswu-lis da maTxovari“ dadgmisas mnaxa, maSin pir-velad Seafasa da afiSaze damiwera kidec – „es erTi da sxva mravalio!“ maSin Sevityve, rom iseTi speqtaklis gakeTebas apirebda, sadac bevri moZraoba unda yofiliyo...

sami ivniss Cems axal speqtaklze „gurji xaTuni“ daviwye muSaoba da rusTavelis Te-atrSic pirvelad Seikribnen „asulnis“ monaw-ileni... diliT iq viyavi, saRamos – aq, magram imdenad mexaliseboda yvelaferi, absolu-turad ar viRlebodi.

batonma robikom mxolod is miTxra, rom

Page 26: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba26

##5 2016

ramdenime piesas gaaerTianebda, SesaniSnavi saTauri mouZebna – fantazia! marTlac fan-tazia iyo, saswauli... yvelaferi iqve ibade-boda... yovel jerze vnerviulobdi, vRelav-di, rom raRacas ise ver vakeTebdi, magram winaswarac rom ver vemzadebodi... mxolod Cemi fantazia unda yofiliyo mzad qmedebi-sTvis, sainformacio wyaro ki maqsimalurad savse. raRacas metyoda da me mas Tan unda gavyolodi, unda mcodnoda rogor gamekeTe-bina... gulwrfelad vityvi, miuxedavad imisa, rom bevrs vkiTxulob, iseT ojaxSi gavizarde, mevaleba Cems profesiaSi vicode bevri da var interesiani adamiani, „ufliswulisa da maTxovridan“ moyolebuli, me gavaormage, gavasammage Cemi mondomeba, rom am adamians yvelaferSi avyolodi, Tundac bolomde ara, igi xom iseTi usazRvro erudiciis adamiania... erT weliwadSi, me albaT aTi nabiji gadavdgi win, Tan xom paralelurad Cems speqtaklzec vmuSaobdi da muSaobis procesSi vigrZeni, ramxela gavlena iqonia man Cemze. nabij-nabij, absoluturad sxva mimarTulebiT wavedi, vi-grZeni, rogor viTardeboda CemSi yvelaferi, rogor vpoulobdi axal raRaceebs...

yovel repeticiaze vxvdebodi varskvlav qalbatonebs, Tavad baton roberts... mTel SemoqmedebiT gunds saocari unari hqonda, repeticiis dawyebisTanave CemTvis daZabu-loba moexsna... me ukve maqvs Cemi garkveuli plastika, Tu rogor vmoZraob da rogor Cemeburad vaCveneb am moZraobebs. batonma robertma kargad icis moZraoba da TiTqmis yvelaferi misi mofiqrebulia... roca me-kiTxebian, rTuli iyoo?.. erTi mxriv, es rTuli iyo, Tan advilic, radgan man imde-nad kargad icoda, ra undoda daenaxa da ra Sedegi mieRo msaxiobisgan, rom ambobda, – modi, ase gavakeToT... da ise kargad mixsnida Tu ra surda, rom Semdeg... ukve Tavisuflad vaCvenebdi yvelanair masalas. rom metyoda, – ai aq unda davardnen... me vaCvenebdi ramdenime moZraobas, Tu rogor unda davardnen, rogor adgnen, rogor gaiqcnen, rogor iaron... moZraobis bevr variants vTavazobdi.

magidasTan ar damsxdaran da teqsti ar ukiTxavT...

sturua pirdapir scenaze, moqmedebisa da moZraobis procesSi qargavda, xatavda yve-lafers... warmoidgineT, sityvas ambobdnen da mere unda gaexedaT, xeli aewiaT... mere kidev erT sityvas ityodnen da nabiji unda gadae-dgaT...

magram am nabijs TviTon ar dgamdnen, yo-veli nabiji dadgmuli iyo... amas yvelafers erTad vakeTebdiT!

Tan imasac eubneboda, musikalurad rogor warmoeTqvaT...

msaxiobi an plastikas unda gahyves, an musikalur JReradobas, magram plastikas ar unda gamoexata Sinaarsi, ar unda moetana gan-wyobileba, plastikiT ar unda moyoliliyo ambavi, amitom Sesabamisad, SeiZleba moZrao-bac ar yofiliyo adekvaturi, anu ambob sxvas da akeTeb sxvas...

rogor giTxraT, iqve, Zalian gumaniT xde-boda es yvelaferi.

gansakuTrebiT didxans „molodinis“ scenaze vmuSaobdiT. marTlac naqargiviT aris igi da musikac, TiTqos iqve iTxzve-boda. batonma gia yanCelma uzarmazari ma-sala moitana, iq iyo ia sakandeliZec da iqve arCevdnen Sesafer musikas. bgeras rom daadebda, mere me, imisda mixedviT, ras mety-oda, ras moisurvebda, moZraobas vTavazobdi. aseTi ram iSviaTia TeatrSi, yovel SemTxveva-Si me ar movswrebivar... dramatul TeatrSi an cekvas vakeTebdi an msaxiobs vexmarebodi da yovelTvis velodi iseT samuSaos, sadac speq-takli moZraobiT gadawydeboda da reJisor-Tan erTad mec miviRebdi gadawyvetilebebs, magram yvelaferi, rac gakeTda, batoni rob-ertisaa!.. igi meubneboda, igi mkarnaxobda... man xom Zalian kargad icis qoreografia... TamaSiT metyoda, modi gavakeToT balanCinis scena, modi gavakeToT petipas scena... jazis scenas davarqviT bob fosis scena... „glovis“ scenaSi batonma robertma koreuli datireb-is rituali gamoiyena, gulze xelis dartyme-bi iqedan aviReT da ganvaviTareT. ra kargia, rom es yvelaferi vici... yoveli damaxasiaTe-beli moZraoba uceb maxsendeboda xolme!..

msaxiobebs pirvel nawilSi, eqspoziciur scenaSi gauWirdaT, sadac Zalian cotaa si-tyva da moqmedeba fizikuri Teatris stil-Sia gadawyvetili. erTbaSad didi datvirTva daatydaT Tavs; sanam Cems plastikas - Tan tex-ils, Tan momrgvalebuls, alRos auRebdnen, sanam SeigrZnobdnen stils, SeigrZnobdnen nabijebs, romelic Camjdar fexebzea gaTv-lili, sanam Seiswavlidnen amden axalmoZrao-bas... yvelaferi atkivdaT...

CemTvis „asulnze“ muSaoba STabeWdile-baa, romelic mTeli cxovreba Tan gamyveba!.. aseTi ram albaT aRarc ganmeordeba, radgan pirveli da Zalian mZafria!..

xSirad ixsenebda mamaCems da es ormagad sas-ixarulo iyo CemTvis!.. yovel wams vgrZnobdi batoni robertis mxardaWeras da miuxedavad imisa, rom bavSvobidan Sevcqeri am pirovne-bas, axla ukve marTla vgrZnob mis megobro-bas!

mxatvari ana ninua: rogor Zalian gamaxara batoni rober-

tis telefonis zarma!.. Tan isic miTxra, – Temo rom cocxali yofiliyo, am speqtak-

Page 27: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 27

lze aucileblad masTan vimuSavebdi, radgan stilisturad Temos Seesabamebao... mTxova, yvelaferi minimalisturi yofiliyo... abso-luturi sicariele surda, magram am sicari-eleSi me mainc Semqonda raRac detalebi, Tundac kubiki... vfiqrobdiT, rom moqmedeba kubSi Cagveketa, mere scena davacarieleT da saboloo jamSi, TviTon scenis sivrce aRmoC-nda is sivrce, sadac personaJebi arseboben. muSaobis procesSi uamrav eskizs vakeTeb-di, maketic ki gavakeTe, magram bolos mainc gadawyda, rom scena SiSveli darCeniliyo. ase rom, speqtaklis mTeli es sivrce muSao-bis procesSi gaCnda... piesac xom muSaobis procesSi daiwera da arc vicodi, ris mixed-viT memuSava... batoni robiko meubneboda, – arc aris saWiro, rom icodeo...

batoni robikos idea iyo aseTi _ grimi _ waSlili saxeebi, amoSavebuli Tvalebi... _ ar minda lamazebi iyvneno... magram am simax-injeSic aris Taviseburi silamaze. rac Seexe-ba kostumebs, vfiqrobdi qorosaviT erTnairi ar yofiliyo, amitomac gaCnda geometriuli xazebi... vecadeT masalac sxvadasxvanairi yo-filiyo, ferTa gama TiTqos erTiania, magram formebia asimetriuli... yvelaferi aqve Seik-era da Sesrulda.

batonma robikom Temos personalu-ri gamofenisaTvis gakeTebuli figurebi gamogvayenebina, aseve is, rac „nadirobis se-zonSi“ ukana planzea... am figurebis haerSi awvdili xelebi Zalian mouxda „asulnis“ qo-reografiul gadawyvetas... me TviTonac min-doda, magram rogor gavbedavdi amis Tqmas da rodesac batonma robertma SemomTavaza, CemTvis Zalian didi sixaruli da didi pa-tivi iyo. speqtaklis mesame premiera Temos dabadebis dRes, 25 seqtembers daemTxva...

kvlavac gavimeoreb, miuxedavad imisa, rom scenaze dekoracia TiTqmis ar aris da rac aris, isic batoni robertis ideaa, CemTvis es iyo Tavidan bolomde Zalian saintereso procesi.

batonma robertma ganaTebis Zalian sain-tereso aqcentebi gaakeTa, swored ganaTebam Seqmna saintereso xazebi da Tu Sroma Sede-giania, yvelanairi wvaleba – saintereso wva-leba, nerviuloba da pasuxismgeblobaa.

ganaTebis reJisori ia JRenti: muSaobis procesi Zalian damRleli, magram

Zalian saintereso iyo. speqtakli rom aseTi gamovida, Teatris mTavari gamnaTeblis, goCa giorgaZis damsaxurebaa! mas unari aqvs Seqm-nas foni, romelic, Sinaarsidan gamomdinare, speqtakls uxdeba.

ra Tqma unda, sturua gvkarnaxobs, Tu ra da rogor unda gavakeToT da garemo ris mixed-viT SevqmnaT!.. igi ar gvaZlevs konkretul

sqemas. repeticiisas, Sinaarsidan Tu deko-raciidan gamomdinare, vfiqrobT rogor Sei-Zleba ganaTdes, rom reJisoris Cafiqrebuli emocia, azri ar gaqres... rTulia, magram roca Sedegs xedav, anu speqtakls – musikasTan, ga-naTebasTan erTad, rodesac Senc qmni garemos da ici, rom yvelafer amis monawile xar, Zal-ian magari SegrZnebaa.

„asulnze“ muSaobis dasawyisSive batonma robertma proJeqtorebi moiTxova, Semdeg ukve dasva calkeuli aqcentebi scenebis mixedviT. speqtakli intimur garemos iTx-ovda da goCac ganaTebis yvelanair Sesa-Zleblobebs warmoudgenda. yoveli scenis ganaTeba zustdeboda, Tu romeli gmiri, romeli msaxiobi, romeli scena romeli pro-JeqtoriT, romeli kuTxiT da ra simZlavriT unda ganaTebuliyo... cvlilebebSi musikac gvexmareboda, masTan SeTanxmebiT Zlierdebo-da an sustdeboda ganaTebac, raTa yvelaferi erTmaneTs Serwymoda, gasagebi gamxdariyo... Tumca, saerTodac xom asea, muSaobis proces-Si batoni roberti Tavad gvkarnaxobs am aq-centebs, ferebs... igi yovelTvis eZebs fers – gamomsaxvels da moZebnils iSviaTad cvlis... ganaTebis partitura repeticiis drosve iw-ereba da roca msaxiobebi Semodian scenaze, yvelaferi zustdeba...

speqtaklis Semdeg, rodesac batonma ro-bikom Segvaqo, mivxvdi, kmayofili iyo Cveni namuSevriT, me ki vifiqre, bednieri var-meT-qi...

musikaluri gamformebeli ia sakandeliZe: _pirvel SexvedrisTanave saocari dava-

leba miviRe batoni reJisorisgan, – grigo-rianuli qoralebidan dawyebuli yvelaferi minda... da Tanac - yvela stilSi!..

davaleba imdenad Rimilismomgvreli meCve-na, rom saxlSi misulma, verafriT gavarkvie rogor unda mimetana... okeane...

– mexumreT-meTqi?.. _ ho, raRac ise gamo-mividao!.. _ mipasuxa.

Turme absoluturad ar viyavi SeboWili konkretuli stilisa da Janris, epoqis miuxe-davad, nebismieri masalisTvis SegveZlo xeli mogvekida.

Sesavali scenis monaxazma iseTi didi STa-beWdileba moxdina Cemze, rom mivxvdi, Zal-ian seriozul namuSevarTan gveqneboda saqme. piesis gmirTa mier ganmeorebuli frazebi SiSis atmosferos, misgan gamouvalobis aRm-niSvneli frazebia da raxan aRmoCnda, rom frazebi ganmeorebadia, TiTqos gamRerebasac moixdendnen da gaCnda idea, Tu ukve hqonda baton roberts, rom baton gia yanCels, Cvens genios kompozitors, davawerineb „operaso“, razec mere, rodesac pirvelad SevxvdiT mas

Page 28: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba28

##5 2016

repeticiaze, SeSfoTebulma giam Tqva, – wer-ilSi es ra saSiSi sityva – opera momwereTo?..

Zalian swrafad gadawyda, rom liza ba-grations emRera da Zalian swrafadve Caw-eres kidec. roca pirvelad Tanmimdevru-lad gaJRerda fraza, verc mivxvdiT, rasTan gvqonda saqme? ver mivxvdiT, ra kavSirSi unda yofiliyo am masalasTan lizas araCveule-brivad keTilxmovani da CvenTvis sayvareli xma? magram aba raSia sturuas genialoba?.. am frazebma, romelic man daWra da moifiqra rogori xerxiT gadaenawilebina msaxiobTa reCitativTan erTad, iseTi saintereso efeq-ti moaxdina, rom yvelam erTxmad aRniSna maTi araCveulebrivi, ganumeorebeli elferi...

TiTqmis arc maxsendeba, yovel SemTxveva-Si TeatrSi, rom aseT mokle frazebSi gaer-Tianebuliyos warsuli da awmyo...

msaxiobebisgan sakmaod mSrali intonacie-bi da gaJRerebebi da uceb aseTi faqizi xmiT namReri igive frazebi – es iyo Zalian efeq-turi azrobrivi maxvilebi da rac mTavaria, gmirebis mdgomareobis kidev ufro moculo-biT gamzrdeli maxvilebi... rodesac musikiT, momRerlis intonaciiT grZnob am gamonaTq-vamis ukan ra JReradoba da intonaciaa. mere, rodesac liza dagveswro da Tavisi namReri moismina, survili gauCnda sxvanairad emRera da Cawera kidec, ufro daxvewa da xarisxSi ai-yvana axali Canaweri, magram speqtaklSi mainc is pirveli darCa.

batonma gia yanCelma musikaluri saorkestro fragmentebic moitana, romelic mxolod sturuam gamoxaza, me monawileoba ar mimiRia. igi xom amis didostaticaa. saerTod, yovel jerze, roca speqtaklze var ganaw-ilebuli, kiTxva miCndeba, – RmerTo Cemo, ra unda gavakeTo me?.. imitom rom or geniosTan gvaqvs saqme - sturua da yanCeli... yanCelis intonacia, frazebi, citatebi rom ar iyos sturuas speqtaklSi, aseTi ram TiTqmis ar maxsovs da vfiqrob xolme, -– RmerTo Cemo, me ra funqciis Semsrulebeli viqnebi da ras gavakeTeb?.. magram mere, kidev kargi, mad-loba RmerTs, Sromis procesSi isev isini miadvileben saqmes. yovelTvis aRmoCndeba raRac, rac mosaZiebelia da kiTxvis formiT, Zalian delikaturad, SeiZleba pasuxic ki ician da ubralod gadamowmeba xdeba, magram yovelTvis gaZleven Sanss, rom Senc raRac Semoitano... speqtaklze muSaobis, monawile-obis da patara wvlilis gaRebis sixaruli ganicado. es Zalian didi sikeTea, roca xedav, ra patara WanWiki xar da raRacas deb da mere, ukve misgan iumorSi gaxveul Seqebasac imsax-ureb.

swored am speqtaklze muSaobisas Tqva batonma robikom Cemze – Она очень само­

критичная!.. требовательная и к себе и к нам тоже!.. misgan naTqvami aseTi frazac maxsendeba, – Sen xar musikis bza! cota rTuli aRsaqmelia, ma-gram rom dafiqrdebi, gamocanas gitovebs. bza xom iseTi keTilSobili xea...

xdeba xolme, rom gagvaerTianebs me, mx-atvars da kidev ramdenimes da gvetyvis, – Tqven Tqveni xeli daamCnieT am speqtakls da yvelaferi gaakeTeT... da es ukve sakmarisia imisaTvis, rom radgan am did dResaswaulSi iReb monawileobas, madlobis meti aRaraferi geTqmis. igi srul Tavisuflebas maZlevs da rom miwonebs, esec didi sixarulia. xan-daxan mTxovs, ufro meti movZebno, isec yo-fila, rom me jiutad erTi melodia momqonda, radgan vTvlidi, rom swored es aris saWiro da mere uTqvams, – swori iyavi da... ai me xom dageTanxmeo...

aucileblad aRsaniSnavia, rom am speq-taklSi msaxiobebi TviTon mRerian. erT repe-ticiaze, replikaze – winaprebis ukanaskneli relikvia... vTqvi, – ra kargi iqneboda, Tvi-Ton emReraT-meTqi da msaxiobebic amyvnen, – ratomac arao?.. moviyvaneT qormeisteri, romelmac daalaga xmebi, Cven xom iseTi gen-ialuri sayrdeni gvyavda, rogoric aris qal-batoni zaza lebaniZe, ganZi... rac mis xmas da namRers moaqvs, es kidev sxva istoriaa da mas-Tan dakavSirebiT sxva survilebic maqvs, min-da Sevinaxo, gavufrTxilde da SemovinarCuno misi namReri da kidec vdgam aqeTken nabijebs.

Zalian kargia, rom msaxiobebi ase cocxlad mRerian da me, rogorc musikalurad pasuxis-mgebeli, ganvicdi, Tu raime ise ar gakeTda...

da bolos, es araCveulebrivi „simRera viris Wkuaze“, romelic baton gias Seukve-Tes... gaugzavnes araCveulebrivi teqsti, romlis dalagebaSi batonma giamac miiRo mon-awileoba imitom, rom musikaluri masala yov-elTvis Txoulobs aseT Tanamonawileobas da es epizodi Cvens studiaSi, Temur nikolaiS-vilis monawileobiTa da nika memaniSvilis xelSewyobiT Caiwera.

kidev erTi saintereso momenti minda gavix-seno, Tu rogor iqmneboda speqtakli.

maS ase, simRera gamzadda, teqsti gag-zavnilia, notebi _ motanili, magram ukve gamusikebisas, batoni robiko amovida stu-diaSi da uceb gamoCnda am ori geniosis urTi-erTobis sifaqize. instrumentebze gadatanis dros gamoikveTa, rom baton robikos surs es araCveulebrivad gamarTuli, dawerili me-lodia imeruli intonaciebiT gaamravalfer-ovnos da ramdenime wamSi, ramdenime niuansiT SeTanxmdnen. amitomac viRebT aseT araCveu-lebriv Sedegs aseTi araCveulebrivi epiz-odebidan.

msaxiobebmac sixaruliT aitaces es simR-

Page 29: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 29

era. rogorc mayurebelma, SemiZlia vTqva, rom

Cveni araCveulebrivi msaxiobebi absolu-turad mzad aRmoCndnen simRerisTvis da rac Seexeba qalbaton zazas mier finalSi namRer frazas, romelic iqve Cawerisas moifiqra batonma robikom, qalbatoni zazas sruli improvizaciaa, Sevida studiaSi da mocemul teqstze iseTnairad gaimRera, rom patara Sedevri Seqmna... erTi fraza, magram saocrad mniSvnelovani, mTeli speqtakli...

rasakvirvelia, batoni robiko TiTqos wi-naswar xedavs finals, ra mosdevs mis ideas da ra exmareba mis xorcSesxmaSi. amas winaT raRacas vasmeninebdi da ise vkiTxe, – aba es ra aris-meTqi? – Sen gaviwydeba, rom Zalian kargad vicnob musikaso... da marTlac, mas xom araferi aviwydeba, imdenad kargad icnobs Sedevrebsa Tu araSedevrebs, sul gaocebuli vrCebi... ar minda qaTinaurad CamomarTvan, RmerTma damifaros, es aris realoba, es aris gaoceba yovelTvis, rom mas axsovs, icis da ar aviwydeba...

rac Seexeba msaxiobebs, isini yovelTvis madlierebi arian, rasac mivawodeb xolme, sixaruliT melaparakebian da roca grZnob, rom xels uwyob, es ukve didi ramaa da mec sul meti da meti moTxovna maqvs sakuTari Tavis mimarT...

problemebiferad-feradi afiSebisa da msaxiobTa

udardeli Rimilis miRma uamravi problema dgas!.. yvelaferi, ra Tqma unda, direqciis Tavsatexia... Teatri sakmaod Zviri siam-ovnebaa, dekoracia, kostumebi, honorarebi...

dResaswauli yvela SemTxvevaSi unda Sedg-es, mayurebelma araferi igrZnos!..

xmis reJisori nino afciauri: speqtaklze maSin daviwye muSaoba, roca

musika dasWirdaT, es iyo ivlisis Tve. ba-ton gia yanCels ukve motanili hqonda ma-sala da batoni robiko mTxovda, garkveuli scenisTvis SemerCia musika... Semdeg ukve ia sakandeliZe movida Tavisi masaliT, romel-sac aseve varCevdiT, vamontaJebdiT... magram ubedureba is iyo, rom mTeli Cveni aparatu-ra imdenad moZvelebulia, rom ramdenjerme mTeli masala wagveSala da mifiqria, – albaT movkvdebi-meTqi... maxsovs, batoni gias masala unda mogvesmina da diskze yvelaferi waiSala. kidev kargi, Senaxuli mqonda da Tavidan da-vamontaJe, magram isec xdeba, rom masala aRar aris...

sabednierod, axali aparaturis SeZenas apireben...

batoni gias musika mravalferovani da bev-ri iyo, batoni robiko ki yovel musikalur frazas ismenda, arCevda... repeticiis dros

improvizaciulad unda mihyve baton robikos, usmino da mihyve... magram yvelafersac ver ge-tyvian, Senc unda igrZno, ra aris saWiro, ra – ara da rogor... amitom jer repeticiisaTvis vamontaJebdi, Semdeg – speqtaklisaTvis.

Cveni studia-oTaxidan Znelia imis gage-ba, ras geubnebian, rTulia reJisorTan kontaqtis damyareba, verc xedav, ra xdeba scenaze, amitom repeticiebze loJaSi vije-qi. CemTvis msaxiobebTan urTierToba lo-Jidan ufro sasiamovnoa, maT Sromas axlos vxedavdi, Tu ra didi fizikuri datvirTva hqondaT... maT mdgomareobaSi Sevdiodi, vcdilobdi maTTvis xeli ar SemeSala... erTad gvixdeboda Zebna, muSaoba...

igrZnobda, rom batoni robikosTvisac Zalian saintereso iyo muSaoba. Zalian kmay-ofili Canda da misi dabadebis dRec rom aRvniSneT da patara siurprizic movumzadeT, amanac Zalian gaaxara... buStebiTa da tortiT davxvdiT, mxiaruli patara scena movuwyeT... Rirda es yvelaferi repeticiebze wvalebad.

CemTvis, rogorc profesionali musikosi-saTvis, baton robikosTan muSaoba didi sko-la iyo. rodesac TiTqos raRac ar gamodis, rodesac fiqrob, rom Seni namuSevari ar var-ga da mere, rodesac TiTqos TavisiT lagdeba yvelaferi, xvdebi, rom batoni robiko akeT-ebs am yvelafers, igi xom yvelaferSi erkveva da saocaria, araferi aviwydeba...

reJisoris TanaSemwe marina amaRlobeli: batoni robertis naTqvami yoveli sityva

msaxiobebs umal esmiT... didi xania erTad muSaoben da erTi winadadebiT xvdebian, ras iTxovs maTgan. rogorc mZivs kinZavs adamiani, aseve, sul pirveli samagido kiTxvidan daw-yebuli, grZel Zafze aasxa man patar-patara mignebebi da gamovida saukeTeso speqtakli, grandiozuli speqtakli...

batoni roberti muSaobisas ar giqmnis problemas, marto me ki ara, msaxiobebsac, ara-sodes Cxubobs, an ise iSviaTad, rom...

2006 wlidan vmuSaob rusTavelis TeatrSi da aseTi ram namdvilad ar minaxavs. calke qo-reografi muSaobda msaxiobebTan moZraobe-bze, Tu rame SeniSvnebi hqonda baton rob-erts, mere swordeboda... magram ZiriTadad, yvelaferi iseT sinqronSi mimdinareobda, rom batoni robertis Canafiqrs qoreografi umal xorcs asxamda.

grimiori qeTino kvaWaZe: _TeatrSi rom axali mosuli viyo, albaT

gamiZneldeboda muSaoba, magram amdeni wlis praqtikis Semdeg repeticiasac veswrebi xol-me... parterSi Sesvla merideba da kulisebidan Tu gavadevneb Tvals... ase rom, faqtobrivad vicodi, rasTan unda mqonoda saqme, rogori

Page 30: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba30

##5 2016

iyo reJisoris xedva... Cemda samwuxarod, arc reJisors da arc mxatvars piradad ar Sevxve-drivar, Torem iqneb grimi speqtaklSi uke-Tesic gamosuliyo... da rodesac msaxiobebma reJisorTan da mxatvarTan erTad zustad gaarkvies, ra sWirdebodaT, Cvenc agvixsnes - saxe yvelas TeTr grimSi da zustad erT-nairad TvalebamoSavebuli unda hqonoda... mxolod marina kaxiania pirvel scenaSi sxva-nairi, meloti TaviT... rac mas surda, is ga-vakeTe.

SeiZleba yvela msaxiobs grimi zustad erTnairad ar uxdeba, magram saerTo jamSi, yvelam moixdina da portreti, romlis mixed-viTac mayurebels warmodgena eqmneba, Tu vin - vin aris, yovel speqtaklze Tavidan iqmneba...

speqtaklis Semdeg, rodesac msaxiobebs warmatebas ulocaven, Cvenc erTmaneTs vu-locavT xolme, radgan Teatris yoveli war-mateba, garkveulwilad, Cemi warmatebacaa.

Camcmeli lia maxaraSvili: _speqtaklze didi enTuziazmiTa da mon-

domebiT vimuSave. zaza lebaniZidan dawye-buli, iseTi msaxiobebi arian masSi dakave-buli, rom sxvanairad rogor SeiZleboda?.. pirveli dRidanve kulisebidan vuyurebdi repeticiebs, teqstebs vimaxsovrebdi, xom unda mcodnoda sad vyofiliyavi, sad gad-amecva msaxiobisTvis kostumi? gonebaSi yve-lafers viwer xolme da iseTi SemTxvevebic yofila, daRlilobisgan TviTon msaxiobebs daviwyniaT teqstebi da me mikarnaxia. mar-Talia, zafxulis Semawuxebeli sicxe idga, magram iseTi xalisiT midioda repeticiebi, ise moindomes msaxiobebma, baton robikosTan maTi muSaobis survili da pasuxismgebloba yvelafers aRemateboda. amitomac gamovida speqtakli ase kargi...

Cemi movaleoba msaxiobebis sasceno Cac-mulobaze zrunva, mowesrigeba, speqtaklis dros adgilze droulad mitanaa... radgan TaTulisTan, marina kaxianTan swrafi gadac-mebi maqvs, wamebSi unda gavakeTo yvelaferi... amas sityvebiTac ver gadmoscem, unda ucqi-ro, unda usmino imas, rac scenaze xdeba, musikac daimaxsovro da kostumi swored saWiro momentSi gadaacva. kostumebi ki iseTi rTulia, TiToeuls bevri samagri aqvs, Tasme-bi, tyaviTaa gawyobili... msaxiobebs Tavidan cota gauWirdaT kidec maTi tareba, magram mere SeeCvivnen...

gansakuTrebiT eka mindiaSvili minda aRvniSno, saocari bunebis adamiani... mas xom saocrad rTuli misia ergo am speqtaklSi, musikasTan erTad scenidan swrafi gasvla, Cqari gadacma, qamris damagreba da rac mTa-varia, Tasmebze Camokideba da maRla aweva, raSic scenis samsaxuris biWebi exmarebian. am

simaRleze ahyavT qali, yvela Zalian daZab-ulia, amasobaSi grimsac vaqcevT yuradRebas, yvelaferi wamebSi xdeba da... yvelaferi kar-gad mTavrdeba...

intrigebimiTologia kulisebs miRma intrigebisa

da artistebis rTuli cxovrebis Sesaxeb xSirad qceula sulisSemZvrel istoriebad da filmebis siuJetad, magram „saukeTeso“ intriga mxolod artistis survilia, ukeTesi iyos, yovel premieraSi monawileobdes da Za-lian bevri samuSao hqondes...

reJisors mxolod is SeuZlia, rom mas am survilis ganxorcielebaSi xeli Seuwyos da SemoqmedebiT mwvervalze asvlaSic daex-maros!!!!

artistebis xelmZRvaneloba arc ise ioli saqmea!..

msaxiobi zaza lebaniZe:_xom iciT, ramdeni wlisac var da mTeli

cxovreba mainteresebda, rogor akeTebs stu-rua am yvelafers? sul erTia, mogwons, ar mogwons, magram rogor qmnis am saocrebas, rasac misi speqtakli, misi Teatri hqvia?.. xeli Caqneuli mqonda, vfiqrobdi, – morCa, amas ver gavarkvev, ar var me misgan ganebivre-buli artisti... ki viyavi dakavebuli mis speq-taklebSi, magram ise ra... da Zalian gamixarda, Tundac marto imisTvis, rom axlo distan-cia meqneboda da iqneb kidec mivmxvdariyavi, rogor xdeba es yvelaferi?.. bolomde mainc ver mixvdebiT mis TavSi ra xdeba, magram raR-acas mainc mivxvdi da Zalian gaxarebuli var...

upirvelesad, iciT, ras mivxvdi?.. rode-sac sturua viRacas SeniSvnas aZlevs, yuri dacqvetili unda gqondes, es SeniSvna Senc gekuTvnis, imitom rom erTiani stiliT keTde-ba... aha, mas uTxra?.. ese igi, Senc gekuTvnis...

romeliRac scena didi wvalebiT rom gakeT-deboda da TviTon rom iwvalebda, Cven taSs davcxebdiT, gaviZaxodiT, – gamovida, gamov-ida!.. magram xom ibadeba SekiTxva, ratom gam-ovida?.. anda, rac ar varga, ratom ar varga?.. robiko am yvelaferSi garkvevs... is ki ara, rom gagvakeTebina da morCa... ara, unda icode ras akeTeb... me imasac mivxvdi, ratom cvlis ase xSirad Tavis gadawyvetebs?.. imitom rom ukeTesi moifiqra saimisod, rom gamovides is, rac mas surs...

xandaxan CaTvlemda xolme, – Rame ar mZi-navso...

Tu kargad daiZineb, ras moifiqreb, ara?.. vTqvaT midixar iqiT, is ki geubneba, – Sen

cekva gexerxeba, aba wadi cekviT... – sul wavicekvo? – ho, cekviT wadi, ase mWirdeba, bolomde

unda davinaxo, rom Sen gamarjvebuli midix-ar...

Page 31: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 31

raRac gavafriale da... mesmis, – wadi aseve... mivxvdi, rac undoda da... gavakeTe.erTi epizodic damamaxsovrda... mivxvdi,

simZime, rac Cven Sinaganad gvWirs, garegnu-lad msubuqad, cekva-cekviT unda mogvetana... hoda iq karTan, CemTvis stvena daviwye, karts vSlidi da Tan vstvendi... gaecina, – dato-veo, – miTxra. aseTi raRaceebi surda da sxva Tu rames gaakeTebda da moewoneboda, imasac tovebda, – ase jobiao...

bevrs vfiqrobdi Cems rolze, ori sityvaa Tu sami, imasac Tqma unda, miwodeba unda... gi-taraze simReris scenaSi vTxove, – ninom imRe-ros-meTqi. manana Zalian miyvars da vifiqre, xels ar SevuSli, jobia, me SemeSalos-meTqi. diliT adre movedi, robikos davelaparake, vuTxari, – me davukrav-meTqi... dameTanxma, – kargi, mxolod raRac moZebneo...

– ki batono, oRond zedmeti araferi momi-vides, gamaCere-meTqi... da marTlac sul maC-erebda, amis meti ar aris saWiroo...

rogor Zalian grZnobs yovel wams...am speqtaklma raRacnairi Zala momca... Caqneuli mqonda xeli... amdeni xani ar

mergo bedniereba, rom masTan meTamaSa, ra-Rac gamego... vfiqrobdi, - ar aris roli, nu aris... viqnebi cota xani da mere waval, mor-Ca... da, bolos da bolos rom mainc mergo, aman SeminarCuna Zal-Rone... amitom viTmendi yvelafers am sicxeSi... is dardic gadaviyare gulidan, rom gamego, rogor akeTebs stu-rua speqtakls?.. risi gagebac SeiZleboda, TiTqos gavige kidec... cota... Cemi SeZlebiT... bolomde mainc vera, magram...

maSin mec reJisori unda viyo... Tanac aseTi... magas verasodes gavigeb da... verc – veravin...

msaxiobi marina janaSia: _1972 wels pirvelad viTamaSe baton ro-

bikosTan, anu gasul saukuneSi... es iyo speq-takli „Cveni melodiebi“.

mas Semdeg, piradad masTan aRar miTamaSia, orjer mqonda bedniereba, rom sxvisi speqtak-lis repeticiaze Semovida... es iyo da es... anu masTan muSaobiT ganebivrebuli ar var...

Zalian avReldi, rodesac repeticiebi dav-iwyeT... ambobdnen, Zalian mkacria, daundo-beli, msaxiobebs uyviriso... moulodnelad, repeticiebi Zalian mSvidobianad daiwyo, ise rom yvelas gaognebuli Sevcqerodi, – es aris Tqveni bua robiko?..

da am daZabuli, gausaZlisad cxeli zafxu-lis manZilze saocreba moxda... SeiZleba am SedarebiT masStaburobas vakleb robikos, magram Cem Tvalwin idga mxatvari, romelsac xelSi palitra ekava da misi aTi ferisgan qm-nida tilos... aTma msaxiobma swored feris funqcia Seasrula. es usazRvrod saintereso

procesi CemTvis udidesi saCuqari iyo, ra-Rac sruliad gansxvavebuli, rasac aqamde ar Sevxebivar... da vimeoreb, rom miyvars es dro, yovelTvis meyvareba da memaxsovreba, sanam varsebob!..

ar minda konkretul sarepeticio dRemde davkonkretde, mgonia konkretuli magaliTiT misi mniSvneloba dapataravdeba. speqtakli CemTvis erTi mTliani emociaa, udidesi mov-lena. Cemi meuRle momswrea imisa, repeticiis Semdeg rogori abuzRunebuli mivdiodi sax-lSi im scenis gamo, romelSic me da darejani vTamaSobT. arc robikos akmayofilebda Cveni gakeTebuli... Tavidanve vicodiT, rom yvelas cal-calke funqcia unda gvqonoda da mx-olod me da darejani aRmovCndiT erTaderTi wyvili calke funqciis gareSe. Cven viyaviT erTi mTliani. amazec mwydeboda guli, vam-bobdi, – RmerTo Cemo, faqtobrivad pirvelad movxvdi am adamianTan, nuTu am aTaswleulSi mainc ar SeiZleboda erTi damoukidebeli scena mqonoda?.. ar makmayofilebda, rasac vakeTebdi da pirvelad iyo, rom ratomRac tans ezareboda repeticiaze misvla. miyvarda plastikuri nawili, magram ar miyvarda Cveni scena. robikos mxridanac vgrZnobdi Sinagan winaaRmdegobasa da daukmayofileblobas. es iyo uxilavi brZola, romelic, ra Tqma unda, misi gamarjvebiT dasrulda da rogor mixaria, rom ase moxda... ramdenjer vifiqre, gaviqcevi, aRarasodes davbrundebi, magram iseTi xasiaTi maqvs, yvelafers Cem SigniT vx-arSav da ar mgonia, robikos raime egrZnos... SeiZleba saxeze mewera yvelaferi, magram sad ecala mas Cemi saxis wasakiTxad?.. Tumca igi iseTi adamiania, yvelafers grZnobs...

erT repeticiaze saSinel mdgomareobaSi myofi mivedi, Cemi disSvili saSinel avariaSi mohyva, axalgazrda biWi komaSi Cavarda, ma-gram aravisTvis miTqvams. Semovida robiko da pauzis Semdeg sTqva, – aq viRac Zalian cudad grZnobs Tavs... Semdeg isev SeCerda da cota xanSi gaagrZela, – viRac erTi aris cudad, Za-lian cudad... es Zalian cudad myofi me viyavi da mxolod repeticiis Semdeg vuambe...

–aseTi telepatiuri momentebi maqvs, ma-gram ar megona Tu am SemTxvevaSi aseT mZime raRacas Seexebodao...

rodesac goga gvelesianma speqtakli naxa, SeeSinda, es speqtaklic winaswarmetyveleba ar iyos Cveni qveynisTviso...

...da Tu es asea, miT ufro mniSvnelovania es speqtakli CemTvis, miT ufro meSinia da miT ufro miyvars!...

msaxiobi manana gamcemliZe: _amboben, robikom ar icis msaxiobTan

muSaobao!.. ...absoluturi sicruea!..

Page 32: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba32

##5 2016

SemiZlia vTqva, rom Cemi personaJi mTlianad misi ideaa, misi Seqmnili... misi sur-vili iyo, rom imereli qali aseTi yofiliyo!.. scenaze aqeT-iqeT matarebda, mere miTxra, – aba gaicineo... da mec gavicine... da uceb gam-iCnda SegrZneba, rom am qals swored ase unda ecina... gansakuTrebuli TiTqos araferi uTqvams, ara? magram... mere moindoma mar-tokas memRera, gitaraze damekra... odesRac SeiZleba kidec vmRerodi, magram sakmaod didi xania xma ar amomiRia... robikos ki undo-da, imerul stilSi memRera... zazukam gitaris sami akordi maswavla, momRerlebic me da zaza aRvmovCndiT, mere niniko dagvemata, Seikra sameuli da rogori gamovida, mayureblis ga-dasawyvetia, amboben, moswonTo...

msaxiobi TaTuli doliZe: _mTavari rolebi Cven ar gvaqvs, magram...

Cveni rolebi arc meorexarisxovania... ar vici es dasamSvidebelia Tu ara, magram reJisorma Tavidanve ase gvanugeSa, – yvela erTnairad iqnebiT... Tanaxma xarT?..

ra Tqma unda, Tanaxmani viyaviT... aseTi winasityvaoba imitom gaakeTa, rom ar-

ian msaxiobebi, romlebic TeatrSi axalgazr-dobidanve mTavar rolebs TamaSoben!.. magram man ise sainteresod dagvixata yvelaferi da Tanac, sturuas speqtaklSi Tundac patara epizodis Semsrulebeli, sabolood SeiZleba yvelaze mniSvnelovani aRmoCndes. amitom Za-lian saxifaToa misTvis uaris Tqma, SenTvisaa saxifaTo, misTvis ki ara!.. da rodesac qore-ografTan pirvelive repeticiidan avad Tu kargad, nel-nela gamoikveTa, vis ra funqcia aqvs speqtaklSi, vin aris qveynis mmarTveli da vin damonebuli asuli - damonebuli eri, yvelas patara solo nomeri gaukeTda...

Cemi rigi ki ara da ar dadga... miuxedavad amisa, Zalian mSvidad viyavi,

momwonda, rasac vakeTebdi... bolos rogorRac Tqva, – TaTulis ra-

Rac movufiqreo... es iyo Svebulebamde oci dRiT adre da gviambo ambavi anu siuJeti, rac moifiqra... magram erTia moyola da sxva, Tu rogor gaakeTebs... repeticiebi gagrZelda, uceb miTxra, – ici, is yvelaferi aRarc maxs-ovs, sxva ram unda movifiqro, mirCevnia, imRe-ro... da ise wavedi SvebulebaSi, arc vicodi, ra unda memRera, simRerac ar iyo dawerili... – gias gavugzavni werils, Camova an gamogvig-zavniso... magram giam simRera ar gamoagzavna da mec haerSi davrCi... mxolod mogvianebiT, roca gia yanCeli Camovida, premieramde albaT eqvsi dRiT adre, daiwyo am simReris garCeva. maincdamainc sasimRero teqsti ar aris, uc-nauri sityvebiTa da TanxmovnebiT savse teqs-tia da arc vici ra gamovida, magram es kia, am speqtaklis TamaSi yvelas gvexaliseba...

robikom Tqva, xaverdovani repeticiebi gvqondao... marTlac Zalian gvesiyvarule-boda, erTi-orjer ki gveCxuba, magram amis gareSe rom repeticia ar arsebobs?..

mgonia, rom mayurebels Zalian moswons, zogs iqneb mosmenac ar surs... magram marto sicilisTvis xom ar aris adamiani TeatrSi mo-suli?..

msaxiobi marika WiWinaZe: _speqtakli ise daibada, bolomde araferi

vicodiT... Tavidan Zalian mainteresebda vin viyavi, ra personaJi?.. mere mivxvdi, rom amas araviTari mniSvneloba ar hqonda... mniS-vneloba imas hqonda, rom TeatrSi Semosvli-sas yofiTs scildebodi, rom saocari saTqme-li unda geTqva...

polikarpe kakabaZe imdenad Zlieria, im-denad dRevandeli, guSindelic da guSinwin-delic, rom yvelaferi, rasac igi wers, Cveni saTqmeli iyo!..

saxlSi vtovebdi Svilebs, SviliSvilebs da repeticiebze movrbodi...

quCaSi vxedavdi uamrav gaWirvebuls, dardians... vgrZnobdi maT gasaWirs, vambobdi, – Tavze antenebi maqvs da gulzea mierTebu-li-meTqi...

erTi axlobeli myavs, saocari qali, dam-ireka da miTxra, – bevr rameze vicinodi da mere mivxvdi, rom Cems Tavs davcinodio!..

literaturuli nawili nino kantiZe: _speqtakli mTlianad polikarpe kakabaZis

piesebis mixedviTaa agebuli, SesaniSnavi mon-ologebia „kaxaberis xmalSi“ da erTi-ori in-termediac mis mixedviTaa: eka mindiaSvilis scena swored „kaxaberis xmlidan“ aris aRe-buli, TaTuli doliZis simRera tite natu-taris cnobili monologis mixedviT gakeTda „yvaryvaredan“, gamaerTianebeli fabulis rols piesa „sami asuli“ asrulebs, Tumca esec garkveuli interpretaciiT aqvs baton robikos gakeTebuli. Cven ar gvyavs sami asu-li, aris cxra asuli da jaju...

batonma robikom dasawyisisTvis ilia WavWavaZis stilistika moisurva da Seveca-deT Txroba „kako yaCaRis“ stilSi agvego. po-etebi ar varT, magram raRacnairad yvelaferi erTmaneTSi Cajda. igi werda teqstebs, me redaqtoris funqcias vasrulebdi, aba risi gamogoneba unda damewyo iq, sadac batoni ro-bikoa, sadac igi azrovnebs?..

interesi mklavda, ra unda gamovides-meTqi?.. Tumca mxolod am speqtaklSi ki ara, yovelTvis asea, rodesac speqtakli scenaze adis. is, rac sarepeticio oTaxSi kargia, iq aRar varga, amitom cvlilebebi aucilebelia, moqmedeba raRacas ufro mZafrad iTxovs an piriqiT... am wlebis manZilze batoni robiko-sgan Tu rame viswavle, esaa – gadagdeba, daun-

Page 33: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 33

doblad da uSurvelad gadagdeba da zustad am gadagdebis principma migviyvana im mini-malurad daweril teqstamde, romelic speq-taklSi gvaqvs.

asulTa pirvel Semosvlas, uvertiuras ganwyoba unda Seeqmna mayureblisTvis, raTa mas kargad gaego viszea es yvelaferi... Semde-gi scenebic Tavidan grZlad gvqonda dawer-ili... „lurji iebis“ simRera gafantuli teqstidan Sedga, ori Tu sami fraza patara ambad iqca... kakabaZes frazaSi aqvs munji iebi, Cven ratomRac utyvi iebi ufro mogvewona da rodesac batonma giam musika dawera, imdenad kargi aRmoCnda liza bagrationis Canaweri, ise mouxda eqosaviT namReri, rom or wamSi saocari efeqti da atmosfero Seiqmna. am erTi patara adgilis ramdenjerme ganme-orebam gviambo is, rac saambobi iyo... rogor gaamSveniera yvelaferi qalbatoni zazas sim-Reram, xolo fraza – Tqven erTi kacis Wkuac ver giSveliT, – batoni robikos gamogonebaa. sxvaTa Soris, kakabaZes viris Wkua ar aqvs naxsenebi... fraza, – rodemde unda iRiRinoT ase?.. kakabaZiseulia, magram ise miCqmaluli „sam asulSi“, rom arc Cans, Cven ubralod win wamovwieT... aseve iyo Citis datirebis ambavic, es xom cnobili adgilia „kaxaberis xmalSi“, imdenad kargia igi TavisTavad, rom monologad vaqcieT...

teqnikurad sakmaod rTuli gasakeTebeli iyo „tyupebis scena“... repeticiebis dros reJisori arasdros egueba sasxvaTaSori-sod gakeTebuls, yvelaferi zustad unda iyos, ise, rogorc mas surs... SeiZleba bevris azri gaiTvaliswinos, bevrsac SeekiTxos da Tu dainaxa, rom samarTliani SeniSvnaa... misi azric gaiTvaliswinos... vxvdebi, rom, rac ar unda didi iyos saTqmeli, Tu reJisori miag-nebs raRac gansakuTrebul meTods, roca SeuZlia nebismieri piesis nebismieri saTqme-li saaTnaxevarSi Caatios, erTianobaSi iseT Zireul da Sekrul saTqmels iRebs, romelSic aRaraferia zedmeti da TiTqos arc aklia rame.

batoni robiko raRac sxvanairad arCevs, rodesac win gvidevs piesa, igi zustad xedavs imas, rac sWirdeba da ambobs, – es ar unda gamogvrCes!..

am speqtakliT sakmaod zustad iTqva re-Jisoris saTqmeli. ZiriTadi masSi polikarpe kakabaZis teqstia, magram es aris robert stu-ruas mier danaxuli polikarpe kakabaZe...

CemTvis ki es speqtakli daaxloebiT ise-Tivea, rogorc ilias – „bednieri eri“ da misi diagnozi qarTvelTa mimarT. es speqtaklic aseve garkveuli diagnozia Cveni erisaTvis da vfiqrob, es aris mTavari saTqmeli am speqtak-lisa!

mtkivneuli Temayoveli speqtakli, ramdenjerac ar unda

warmoadginon is scenaze, premierasaviT Tam-aSdeba... miuxedavad xangrZlivi sarepeticio procesisa, emociuri da fizikuri gadaR-lilobisa, fsiqologiuri datvirTvisa, may-ureblis taSi da ovacia mesame ki ara, meaTase sunTqvas STaberavs artists... Teatraluri xelovneba wamieria, magram mayureblis mex-sierebaSi iqneb samudamoc!..

msaxiobi nino arseniSvili: _pirvelsave repeticiaze, batonma ro-

bikom piesis erTaderTi furceli wagvi-kiTxa beladis monologiT, vicodiT, rom mamakacebic unda dagvmatebodnen da ratom-Rac gadavwyvite, es monologi beso zanguris iqneboda... mere ki Tqva, - amis meti araferi maqvso... da daviwyeT nel-nela dadgma...

aTi qali viyaviT... Svidni calke dagvayena, qalbaton zazas da mananas uTxra, – Tqven iqeT gadadiTo... uceb mec miTxra, – niniko, Senc imaT kompaniaSi gadadi, zazas qmari iqnebio... zaza kidev fexmZimed ariso...

...da amaze, ra Tqma unda, Zalian bevri vici-neT, vixaliseT...

da kidev erTxel davrwmundi, rom am adami-anis Canafiqri ver amovicani... beladi viyavi me da ara – beso zanguri!..

Zalian SemeSinda, kacis roli CemTvis war-moudgenelia. xom arian hamletis rolze meocnebe msaxiobi qalebi?.. CemSi ki kaci, nu-lovani doziTaa mocemuli, magram es xom is SemTxvevaa, rodesac reJisors endobi da dan-arCeni ar gainteresebs...

batonma robertma isic daumata, mTlad kacic ar ariso da sul male gairkva, rom yve-la rols qalebi TamaSoben.

yvelaferi Zalian martivad, ramdenime fraziT amixsna, – mao Zedunis dokumenturi filmebi naxeo... TviTonac raRaceebi miCvena, Tundac gamoxedva da uceb... advilad war-movidgine beladis gamometyveleba... zustad mivxvdi, rac undoda...

ramdenadac SemeZlo gavakeTe da CemTan brZola Sewyvita. bevri droc ar gvqonda samuSaod... nel-nela Seesxa Cems saxes xorci...

batoni robikos moskovSi wasvlis win mivxvdiT, rom aT qalTan muSaoba misTvis rTuli iqneboda. gadavwyviteT, radac ar unda dagvjdomoda, speqtakli dagvedg-mevinebina da saocari SemarTebiT, saocari muxtiT, sisxlis ukanasknel wveTamde vibrZo-leT. mTavari iyo, TbilisSi Camosvlis Semdeg piesas mobruneboda.

hoda ase, Cveni sisxliTa da xorciT Sedga es speqtakli. am sityvis sruli mniSvnelobiT, imitom rom aranormalur sicxeSi vmuSaob-diT, SuaRamisas rom ityoda, – repeticia

Page 34: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba34

##5 2016

Tavidan daviwyoTo, aravin uarobda... Tanac, es ar iyo axalgazrdebis, TeatrSi axlad mo-sul gogoebis jgufi, romlebic TviTgadarCe-nisaTvis ibrZvian. es iyo seriozuli, TiTqmis varskvlavebisgan Semdgari jgufi qalebisa, romelTac am yvelafris miRma didi biogra-fia, uamravi problema da sxva Tu araferi, asaki da garTulebuli janmrTeloba aqvs, magram aravisTvis gvigrZnobinebia, rom saSu-alo asaki 60 weli iyo... ucnaurad gaverTian-diT, didi siyvaruliT vimuSaveT, sxvanairad arc gamovidoda es speqtakli. albaT, es aris qarTveli qalis uZlieresi Sinagani Zalis gamoxatuleba da Cvens speqtakls, romelic Zalian gviyvars, vinmem rom rame atkinos da avnos, frCxilebiTa da kbilebiT davicavT...

gavizarde ojaxSi, sadac Cem Tvalwin, babua-Cemi uSvelebel tiloebs xatavda da vici, rogor iqmneba xelovneba. igi didi xelovani iyo, vTvli, rom ar SeiZleba xelovanma wi-naswar icodes yvelaferi, es ukve aRar aris xelovneba...

arasodes mikiTxavs robikosTvis, raze fiqrobs, rodesac speqtakls dgams...

ase mgonia, did xelovnebaSi ar SeiZleba wvrilmanze fiqri, robiko xom bevrad ufro bevr rames xedavs, vidre Cven, misi speqtak-lebis monawileebi. Tavidan miTxra, kaci iya-vio... mere _ qarTul kabaSi mandiliTa da xmliTo... mere – mao Zedunio... yvelas raRac aseTs gveubneboda da Cveni profesia da repe-ticiac xom swored es aris, rom yvelanairad vcadoT, romeli xerxic ukeTesi gamodgeba, romelic Seneuli iqneba, is darCeba da Sei-Zleba sxva detalebiTac gamdidrdes.

ar SemiZlia ar aRvniSno ana ninua da mari-am aleqsiZe, marina amaRlobeli, nino, Cveni radisti, ia - gamnaTebeli... mokled, Zalian gaamarTles qalebma da rac mTavaria, cocx-lebi davrCiT...

msaxiobi darejan xarSilaZe: _ubednieresebi viyaviT rusTavelis Tea-

tris eqsperimentul darbazSi, araCveule-brivi atmosfero sufevda repeticiebze, radgan batoni robiko muSaobda speqtaklze da Cven viyaviT dakavebuli!.. Tan ase Zalian damokidebuli erTmaneTze da amiTac bed-nierebi... Zalian miyvars repeticia, miT um-etes, roca aseT geniosTan muSaob... piesac xom aseve genios dramaturgs, me Tu mkiTx-avT, msoflio mniSvnelobis dramaturgs, po-likarpe kakabaZes ekuTvnis...

roca repeticiebi iwyeba, monawileebs te-qsts urigeben da maT ician, vin – ras TamaSobs. aq ki, batonma robikom mxolod is gviambo, risi gakeTeba surda da repeticiebis dros TandaTan Semogvamatebda xolme teqstebs, mercxlebiviT viyaviT avanscenaze Camom-

sxdarni da Tanmimdevrulad gvinawilebda teqstebs.

Tavidanve gamoikveTa is mTavari, rac sWirdeba am speqtakls - raRac idumaleba...

mariam aleqsiZesTan muSaobisas gamoikveTa moZraobebi, romelic ar iyo baleti, arc sxva ram cxovrebiseuli, adamianebi xom ase ar da-dian da arc moZraoben cxovrebaSi, es raRac sxva iyo da vinc darbazidan gviyurebda, misi aRtacebiTa da aRfrTovanebiT vxvdebodiT, rom sworad mivdiodiT... arc imas davmalav, rom did scenaze gadmosvlisas, es idumaleba cota dagvekarga, gagvefanta da didi dro dasWirda mis aRdgenas... magram verasodes gaigeb. zustad ra xdeba?.. iqneb Cven, mon-awileebs raRaceebi gveCveneba?.. rom es ase ar aris?.. raRac momentSi vfiqrobdi, – vai, netav gamodis rame?.. es is aris, rac unda re-Jisors?. magram Cven xom mTlianad vendobiT baton robikos, romelic yovelTvis Svelis saqmes....

imasac hqonda mniSvneloba, rom didi pauz-is Semdeg batoni robiko rusTavelis TeatrSi akeTebda speqtakls. marTalia, ori speq-takli moskovSi dadga, mere – argentinaSi, mere „kalasi“ – „fabrikaSi“ da yvelgan Canda sturuas xelwera, mxolod sxva tipis... magram molodini, rac sufevda saqarTveloSi, Tavis-Tavad xelisSemSleli molodinic iyo, – aba, axla ras gaakeTebs?.. adamians, romelsac am-deni gaukeTebia, TiTqos arafers patioben!..

am speqtaklSi Zalian didi mniSvneloba aqvs sinqrons. erTmaneTze varT damokide-buli, Cveni speqtakli kordebaletiviT aris, TiTqos primabalerina ufro kargad cekvavs da rTul ileTebs akeTebs, magram korde-baletis sirTule imaSia, rom yvelaferi sinqroniT unda akeTon, rac Zalian lamazi sayurebelia da Zalianac Cans, Tu vinme ise ver gaakeTebs. vixumre kidec, – Cven aTiveni primebi varT da kordebaletSi dgoma gviwevs-Tqo!..

me da marina janaSia siamis tyupebi varT!.. Tavidan baton roberts surda erTmaneTs

gadabmuli samfexa arseba vyofiliyaviT da amazec didxans vmuSaobdiT, magram raRac ar gamodioda da ukmayofilo sturuas Sen-iSvnebis obieqti sul me viyavi, momeCvena, rom daviCagre kidec... reJisorebs uyvarT yvirili, Tavisi Zalis Cveneba, magram radgan garSemo qalebi viyaviT, lmobierad da kargad gveqceoda...

cxovrebaSi cota uyuradRebo var, raRa-ceebi gamomrCeba xolme, magram vTvli, rom es Cems profesias ar exeba, Zalian miyvars da Zalian mondomebulic var, magram xasi-aTi mainc narCundeba da dRes rom raRac ga-vakeTe, meore dRes SeiZleba mTlad zustad

Page 35: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 35

ise aRar gavakeTo, imitom rom mgonia, es xom gavakeTe... me da marina erTmaneTze varT da-mokidebuli da Tu erTi cota adre daiwyebs da ise ar gaakeTebs, rogorc saWiroa, saSin-lad Cans. amitomac gvTxovda batoni robiko gansakuTrebul sinqrons, – erTmaneTs ar uy-uroTo da arc vicodi ramxelaze unda amewia xeli, rogor gamexeda, an saiT?.. da davibeni... moZravi mimika maqvs, scenaze ki niRabiviT grimi gvikeTia – Sav-TeTri, mariamma Tu Tvi-Ton batonma robikom mogvitana romeliRac cxovelis suraTi, Zalian gamoyvanili Tva-lebiT da swored misi grimi gvaqvs... Tan xom gamudmebiT vCxubobT, ver gaigeb kacebi arian Tu qalebi?..

marinam ufro swrafad ipovna Tavisi saxe, xasiaTi... me Znelad gamomdioda, parteridan sul darejani ismoda... vfiqrobdi amomiCema da vuTxari kidec, – etyoba, vafuWeb raRacas-meTqi... roca sabolood CagvaWedes yuTSi, uceb repeticiaze gamoCnda, rom gacilebiT ukeTesia, Tanac yuTs aweria - NO SIGNAL … raRa dagimaloT da es premieramde ori repetici-iT adre moxda...

kidev ufro mTavari ki is iyo, rodesac aR-movaCineT, rom speqtakli Sedga!.. da mxolod meore speqtaklis Semdeg gviTxra batonma ro-bikom, – xom xedavT, mgoni gamovida speqtak-li, Tumca bolomde ar megonao...

msaxiobi eka mindiaSvili: _yvelaferi ase daiwyo... ivlisis Sua ricxvebSi dagvirekes da

gviTxres, repeticiebi iwyebao... gagvikvir-da...

batonma robertma gviTxra, – cota ucnau-ri Canafiqri maqvs, zustad ar vici ra mindao...

aman ufro gagvakvirva... da gadaveSviT bu-rusiT mocul mocemulobaSi...

pirveli repeticia – ucnauri... moZraoba – „gaurkveveli“... TiTqos erTi arseba, erT muStad Sekruli, mravali saceciT, romelic ver iSleba cal-calke, eSinia da mainc erTi organizmia (TiTqos)... teqsti ucnauri: – qar-ia!.. ara!.. qaria!.. gavaRo!.. ara!...

batoni gia yanCelic gaocebulia (Tan miCveuli, ra Tqma unda) ucnauri moTx-ovnebiT... – am teqstze musika minda!..

iseTi sainteresoa da iseTi ucnauri es yve-laferi, rom yvelas sunTqva gvekvris...

ucnauri aura – tanjuli adamianebis – Tu qalebis an kacebis, ufro arsebebis, romelic, Cvenda uneburad, pirvelive wuTidan movir-geT, gaviTaviseT... da ise mogvewona, rom aRar gvinda Sesveneba...

amasobaSi Zalian cxela, agvistoc mogvepara. es xom ubralod mosasinji repeticiebi iyo... seqtembridan aqtiurad Se-vudgebiTo, magram – ara, ar gvinda Svebule-

ba... dasis gamgem daviT uflisaSvilma morideb-

iT gvkiTxa, – SeZlebT rom agvistoSic ga-grZeldes repeticiebi?..

– aucileblad!.. yvelam erTxmad vupas-uxeT.

rom ar ekiTxaT, albaT Cven TviTon vTx-ovdiT, rom ar SeewyvitaT, rom ar moekloT CvenTvis es siamovneba... is eniT auwereli wuTebi, romelic Zalian iSviaTad dgeba ada-mianis, artistis cxovrebaSi.

kidev erTxel didi madloba baton rob-erts, rom piradad me, da danarCenebis saxel-iTac vityvi, gvaCuqa es bedniereba. Cven gadavdeT dagegmili dasveneba, zogs opera-cia sWirdeboda, zogs Cveulebrivi yofiTi, ojaxuri (gauTavebeli) problemebi awva mxrebze da axali SemarTebiT SevudeqiT repeticiebs. da mivxvdiT, rom vTamaSobT (nawilobriv, ra Tqma unda) Cvens Tavs (Cvenc xom am sazogadoebis warmomadgenlebi varT, Tavisi negatiuri Tu pozitiuri mxareebiT. Cven varT es „arsebebi“ – datanjuli cxovre-bisagan, daTrgunulebi, uopozicioebi (gan-sakuTrebiT pirvel nawilSi), viRacis xeliT marTulni. mokled, rac daidga da viTamaSeT, amas aRar gavarCev... es aris erT-erTi, Tu er-TaderTi ara, speqtakli, romelsac didi siam-ovnebiT vTamaSob da vgrZnob im adrenalins, rac am profesias moaqvs...

msaxiobi nana lorTqifaniZe:_gansakuTrebiT pirveli ori kvira mx-

olod da mxolod intuiciiT da gumaniT vakeTebdi imas, rasac Cemgan batoni roberti moiTxovda. ase mgonia, TviTon batoni ro-bikoc raRac formis ZiebaSi iyo, sxvadasxva variantebs vTxzavdiT. speqtakli saaTnax-evari mimdinareobs, magram erTi amdeni saaT-naxevari, wyalSia gadayrili, Tumca ara, is mainc ar dagvkargvia da Zalian bevri mogvca Cvenca da TviTon speqtaklsac, es marTlac master-klasi iyo. XX saukuneSi vambobdi, sturua XXI saukuneSia-meTqi, axla XXI-Si vambob, rom is ukve XXII saukuneSi azrovnebs. roca piesas gaZleven, sadac Seni roli mark-eriT aris gaxazuli, mas unda misdio, Seas-rulo amocanebi, aq ki iseT siRrmeebSi wagviy-vana am kacma, rom yvelanairad warmomedgina kakabaZis dadgma, garda imisa, rac daidga.

repeticiebi sami-oTxi Tve grZeldeboda... iyo dReebi, roca Zalian daTrgunulebi vi-yaviT, xan piriqiT, Zalian amaRlebul gan-wyobaze da iseTi STabeWdileba mrCeboda, TviTon robikoc sxvagan mihyavda speqtakls. ukan vbrundebodiT, sxva versiebze gadav-diodiT... polikarpe kakabaZe marTlac gen-ialuri movlenaa qarTul dramaturgiaSi da sturuam rom gverdi ar auara mis iubiles,

Page 36: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba36

##5 2016

es TavisTavad Zalian sasixaruloa, xolo is, rom muSaobis dros piesa xelSi ar gveWira, rom sami piesidan yovel dRe raRac axali teqstebi mohqonda, romelic gegonebodaT dRes aris dawerilio, es kidev sxva gabed-va!.. gakvirvebuli vkiTxulobdiT, – es po-likarpesia?.. – RmerTi-rjuli, polikarpe-siao!.. – gvpasuxobda. misi geniosobac swored amaSia, rom is maradiulia.

Cven, msaxiobebi, mTeli rigi mizezebis gamo, gadaCveulebi viyaviT aseT datvirT-vas, fizikur moZraobas da saRamos xandaxan vfiqrobdi xolme, – nuTu amas gavuZleb?.. marTlac Zalian viRlebodi, Tan – saSineli sicxe, uJangbadoba, pirvelsave repeticiaze viRacas weli gaukavda, viRacas – kiseri, vi-Racas – fexi da ramdenjer repeticiis Sem-deg saxlSi misuls, CemTvis gulSi miTqvams, – RmerTo, es wvaleba wyalSi rom Cameyaros da is Sedegi ar iyos, rac unda iyos, gavgiJde-bi-meTqi. marina kaxians repeticiebze myesi gauwyda, mTeli repeticiebi koWlobiT iara, mtkivani fexiT. me terfi movitexe, rva dReSi avdeqi da wamovedi, imitom rom vifiqre, – axla rom amas gamovaklde, Sroma da wvaleba wyalSi Cameyaros da am speqtaklSi ar viyo... SeiZleba marTlac gavgiJebuliyavi. movix-seni TabaSiri, gamoviZaxe tariel lolaZe, vkoWlobdi, fexs ver vdgamdi, naxevari repeticiebi askinkiliT gaviare, Tan batonma robikom mexuTe dResve damireka, – nana, ver moxval? – batono robert, movitexe-meTqi, vifiqre, iqneb ar icis da hgonia, vigoneb. – vici, magram etli xom gvaqvs, imaSi CagsvamT, ar dagtvirTavTo... rogor SemeZlo uaris Tqma da am Sexveuli fexiT, romelic marTlac saocrad mtkioda, gavdiodi repeticiebs... da mere iciT, batoni robiko TviTonac kompli-mentebs gveubneboda, – vaime, ra kargad akeT-ebT yvelaferso...

mere ukve ioli gaxda yvelaferi, uamrav scenas SevelieT, Zalian bevri moZraoba, qo-reografTan namuSevari amoiyara, teqstu-aluradac Zalian Semcirda, magram vfiqrob, rom speqtakli midis zustad imden xans, rom guli gwydeba, roca mTavrdeba...

erTxel me da niniko arseniSvili sadRac CamovsxediT daRlilebi da TiTqmis erT-droulad amovTqviT, – ra cudia, rom es yvelaferi ukve male damTavrdeba... erTi konfliqti an raime daZabuloba ar yofila repeticiaze, erTaderTxel, jer repeticie-bic ki ar gvqonda dawyebuli, batoni robiko saSinlad gveCxuba, mere dajda da gviTxra, – daiwyeTo... Cven, SeSinebulebma, dabneuleb-ma vikiTxeT, – ra davaSaveT aseTi?.. – es ise, profilaqtikisTvis gavakeTe, erTma mosko-velma musikosma maswavla, xandaxan saWiroa

Seni gundi SeajanjRaroo... magram Cven Sejan-jRareba ar gvWirdeboda.

– albaT veRar mitanT ara, daiRaleT ara? gvekiTxeboda, Cven ki vpasuxobdiT, – ara, ar daviRaleT!..

imdenad mondomebuli viyaviT, rom roca pirvelad iTqva, – iqneb Svebuleba kidev ori kvira gadavdoTo, ulaparakod yvelani da-vrCiT, arc gvikiTxavs, saerTod gveqneboda Tu ara Svebulebis dReebi?.. xolo Semdeg, roca Teatris xelmZRvanelobam veRarc ki gagvibeda Txovna, gvxedavdnen ra dReSic viyaviT, TaviT fexamde gawuwulebi, daRli-lebi, Cven TviTon SevTavazeT, – damatebiT davrCebiT repeticiebze, 15 agvistomdeo...

erTxel isic ki gviTxra robikom, – giy-urebT da sindisi mqenjnis, rom amdeni xnis ganmavlobaSi usaqmod iyaviTo... albaT bevri ram igulisxma amaSi... mere sul ase gveZaxda, – Cemo validolebo, Cemo gogoeboo!..

arc pirvelad mimuSavia da arc meored ba-ton robertTan, mis dadgmul Zalian karg speqtaklebSi vTamaSobdi – „meTormete Ram-eSi“, „seCuanel keTil adamianSi“, „stiqsSi“, „deda enaSi“, magram aq... dilidan – Ramemde - sul masTan viyaviT urTierTobaSi, es Zal-ian rTuli speqtakli TandaTan ixveweboda da msaxiobebi erTmaneTs rom gadavxedavT, zus-tad vxvdebiT, rodis unda gavCerdeT, rodis xmas avuwioT, davuwioT...

mamaCemis gemovnebidan gamomdinare, mgo-nia, rom mas Zalian moewoneboda, robikos yvela speqtaklidan aRfrTovanebuli gamo-dioda xolme, geniosad aRiarebda mas da im Znelbedobis dReebSi yvela televizias aZlevda intervius, saxlSic ki gamoiZaxa da xmalamoRebuli ibrZoda mis dasacavad, miaC-nda, rom robert sturua movlenaa qarTul TeatrSi!..

msaxiobi marina kaxiani: _msaxiobisaTvis mniSvneloba ara aqvs, ax-

albedaa is Tu gamocdili, yvelaze aRmafr-Tovanebeli swored speqtaklis dabadebaa. es raRacnairad mSobiarobis process emsgavse-ba, Tan axlavs molodini, TiTqos geCqareba kidec, rom Seni naSieri gaCndes da TiTqos genaneba kidec am procesis dasruleba...

yvelaferi gansakuTrebiT maSin Zlierde-ba, rodesac sayvarel reJisorTan karg masa-laze giwevs muSaoba. magram yovelTvis xom ar xdeba ise, rogorc am speqtaklze muSaobi-sas moxda?.. vicodiT ki, ras exeboda saqme?.. qveyanaSi politikur-socialuri cvlile-bebi moxda, baton robikosac sakmaod didi pauza gamouvida, msaxiobebis umetesobas karga xania aRar hqonia masTan Sexeba. cota skeptikurad vuyurebdiT, veWvobdiT, daidg-meboda ki saerTod es speqtakli?

Page 37: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 37

muSaobas cota modunebulebi SevudeqiT, TeatrSi yvelas unda speqtaklis ganawile-baSi moxvedra, repeticiebze ki Cndeba pre-tenziebi, sizarmace... amjerad ki saocreba moxda, yvela msaxiobi, ganurCevlad asakisa da mdgomareobisa, erTnairad mobilizebuli da anTebuli aRmoCnda.

im droisaTvis arc dramaturgia arse-bobda, iyo amaSi raRac avantiura, erTgvari xibli... repeticiebis procesSi vxvdebodiT, Tu ras gvTavazobda batoni robiko, an ras vasaxierebdiT. man ufro metis saSualeba mogvca, vidre sxva speqtaklebze muSaobi-sas da vigrZeniT, rom eqsperimenti Tavadac siamovnebda, Cveni ideebi moswonda... TiTqmis sami Tve aRfrTovanebulebi vmuSaobdiT Ses-aniSnav mariam aleqsiZesTan, Tavisi damaxasi-aTebeli plastikiT, ana ninuasTan, romelic yvelam CaTvala, rom mamamisis gagrZelebaa, magram aRmoCnda, rom anam Tavisi feri Se-moitana. dahbera qalTa garemocvis sxva siom, rac batonma robikom SesaniSnavad igrZno... vxedavdi, ramdenad ufro interesdeboda muSaobis procesiT. iqneb zedmetad ambici-urad gamomdis naTqvami, magram es procesi Cveni samTviani Tanaarsebobisa, iyo saocrad harmoniuli. am process siyvaruls vadareb... roca axali speqtakli, saxe iqmneba, Tu iq ar aris siyvaruli msaxiobsa da reJisors Soris, gansakuTrebuli ar daibadeba. Tumca SeiZle-ba kidec Seiqmnas, magram CemTvis, roca siy-varuli da harmoniaa, bevrad ufro sainter-esoa. roca repeticiaze mivdivar, rogorc Seyvarebuli SeigrZnobs xes, foTols, quCaSi Semxvedr adamianebs, xandaxan swored gzaze, saxlidan – TeatrSi, ibadeba axali Jesti, in-tonacia... yovelive amis sawindari, stimulis momcemi ki – reJisoria...

miuxedavad imisa, rom CemTvis Zalian mt-kivneuli da dramatuli repeticiebi iyo, saSinlad vitkine fexi, oci dRe sawolidan ver vdgebodi, jer etliT gavdiodi repeticiebs, Semdeg – joxiT, janmrTelobis sxva proble-mebic Semeqna... rodesac repeticiaze batonma robikom moiTxova, – etli moutaneTo! gam-ixarda, vifiqre kidec, – iqneb etlSi davrCe, iqneb Cemi saxe etlSi ufro saintereso iyos-meTqi. TiTqos dameTanxma kidec, magram mere Tqva, – bavSvis etli xom ar iyoso?.. mere esec uaryo da bolos, roca Zalian mtkioda fexi da vcdilobdi ar mekoWla, premieris win ori Tu sami dRiT adre, SemomTavaza, – aba ikoWleo, moulodnelad es idea Zalian moewona da... mec koWloba daviwye.

msaxiobisTvis gansxvavebuli saxis Seqmnaa mniSvnelovani. Cemi rolis ramdenime sruli-ad gansxvavebuli varianti gavakeTeT. sxva

speqtaklebze muSaobisas yofila, rom baton robikos bolomde ar avyolilvar, patara wakamaTebac ki momsvlia masTan da mere amis gamo minania, mivmxvdarvar, rom sruliad sxva rames mTavazobda, Zalian sainteresos, me ki ar avyevi da Zalianac guli damwyda, mivxvdi rac davkarge...

ar vici, sibrZne momemata Tu ra, vifiqre, yvelafers gavakeTeb, rasac metyvis-meTqi...

Tavidan Cemi gmiri Zalian rbili da lmo-bieri adamiani Canda, Semdeg ufro realis-turi gaxda... mas qveynis Secvla surs... mom-wonda kidec es varianti, magram saxe kvlav Seicvala da daibada idea, rom mayurebeli ver mimxvdariyo vin var _ Tbili, adamianuri, keTili?.. Tu piriqiT?.. mayurebeli Secdoma-Si unda Sesuliyo...

moridebiT SevTavaze, - iqneb meloti viyo-meTqi... – kargi azriao da daumata, – agresiu-li iyoso... da Cemi erTaderTi Tbili sityvac rom uaryo, maSin ki Zalian gavbrazdi, da – ho, kargi... bonusad giTmob, ise Tqvi, rogorc Sen gindao... mec Tavi davxare da kocna gavugza-vne...

fexis gamo, romelic bolomde ar maqvs mo-SuSebuli da axlac mtkiva, SeiZleba Cemi saxe absoluturad sxvanairi gamosuliyo, ar vici ukeTesi Tu uaresi, magram dRes, rodesac am speqtaklze muSaobas vixseneb, vxvdebi, stu-ruam kidev erTi didi bedniereba maCuqa. Cemi profesiis xiblic is aris, rom mTeli cxovre-ba SeiZleba iswavlo... Cven xom pirvel rigSi sakuTari TavisTvis vTamaSobT, namdvili msaxiobi Tavisi siamovnebisTvis akeTebs amas, magram misi udidebulesoba – mayurebeli - mainc mTavaria. mayureblis gareSe msaxiobi ver iqneba!..

siyvaruli axali teqnologiebis, samganzomilebian

efeqtebis, kompiuterebisa da robotebis epoqaSi WeSmariti xelovneba meore planze inacvlebs.

axalgazrdobas TeatrTan, rogorc misTvis sruliad gaugebar, sinTetur, uintereso saganTan urTierTobas klubebsa da bareb-Si yofna urCevnia, magram isini, vinc mainc xvdebian jadosnur Teatralur samyaroSi, igi samudamod uyvardebaT... uyvardebaT Teatraluri fardis Cumi Sriali, Tvalis-momWreli da ucnauri dekoraciebi, musika-luri frazebi, romlis niSanzec artistebi moulodnelad xmamaRla iwyeben laparaks an sulac CurCuleben... da rodesac mamaka-cis mJReri baritoni sasiyvarulo frazebs warmoTqvams, aRtacebuli guli bagabugs iw-yebs... es Seudarebeli grZnobebia... mas Teat-ris siyvaruli hqvia!..

Page 38: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba38

##5 2016

Seqspiris dramaturgiuli Txzulebebis scenur interpretacias qarTul TeatrSi gansakuTrebuli adgili uWiravs. misi piese-bis mixedviT dadgmuli speqtaklebi bevr warmatebasa da saerTaSoriso aRiarebas-Tanaa dakavSirebuli da qarTuli (da ara marto) Teatris `oqros fondis~ nawilia. Seqspiris „mefe liris“ ganxorcielebasac, me-19 saukunidan moyolebuli, sakmaod didi tradicia aqvs. mas TiTqmis yvela didi re-Jisoris xeli Seexo, romelTagan bevrma, profesiuli gamocdilebis miuxedavad, marcxi ganicada.

qarTul sasceno SeqspirianaSi mxolod robert sturuam moaxerxa im mwverval-isTvis mieRwia, romliTac „mefe liris“ mis-ma interpretaciam me-20 saukunis msoflio dadgmebs Soris gamorCeuli adgili daikava (mefe lirs ramaz CxikvaZe asrulebda).

damoukidebeli saqarTvelos periodSi daviT doiaSvilma marjaniSvilis TeatrSi, 1995 wels ganaxorciela Seqspiris am, erT-erTi yvelaze rTuli, tragediis dadgma (liri - oTar meRvineTuxucesi).

da ai, zustad 21-wliani intervalis Sem-deg qarTul Teatrs kvlav daubrunda Se-qspiris es tragedia da masTan erTad - may-

lirikuli tragedia ojaxze da ara mxolod...

laSa CxartiSvili

urebelsa da scenas monatrebuli zurab yifSiZe.

„Sav-bnel“ (nemiroviC-danCenko) piesad wodebuli tragediis dadgma gamocdili da saxelovani reJisorebisTvis saukuneebis ganmavlobaSi sajildao qvad aris miCneuli da misi ganxorcieleba did risksac ukav-Sirdeba, amitomac ufrTxian da Tavs aride-ben reJisorebi mis scenur xorcSesxmas.

gacilebiT gabeduli da siTamamiT gamorCeuli aRmoCnda SedarebiT damwyebi reJisori zurab gewaZe, romelmac TumaniS-vilis TeatrSi „mefe liris“ gansxvavebuli, sadadgmo tradiciebiT nakveb-nasazrdoebi, magram gansxvavebuli aqcentebiT gamokve-Tili interpretacia SemogvTavaza.

„mefe liri“ Seqspiris pirveli piesaa, romelic zurab gewaZem ganaxorciela. man-amde is, rogorc reJisori, absurdis JanrSi (eJen ioneskos „meloti momRerali qali“, slavomir mroJeki „policia“) da Taname-drove dramaturgiaze (laSa buRaZis „7 p.p.“) muSaobda. Seqspiris piesebis ganxorcieleb-is gamoucdelobis miuxedavad, reJisorma daxvewili, gamarTuli da gaazrebuli dadg-ma SemogvTavaza, romelic lokalur WrilSi exmianeba Cvens dRevandelobas.

speqtaklebi

Page 39: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 39

Zneli saTqmelia ratom an ra konkre-tul problemaze dadga zurab gewaZem „mefe liri“. dadgmis motivi xom mxolod mefe liris rolis kargi Semsrulebelis arse-boba ver gaxdeba, Tu reJisors ar aRelvebs problemebi, romlebic Seqspiris trage-diaSia dasmuli. rogorc gamoCnda, reJiso-risTvis tragediidan is xazebia sainter-eso, romlebic mama-Svilis urTierTobebis ngrevasa da adamianebis gadagvarebas war-moaCens. magram, rogorc klasikas Cvevia, scenaze sxva Sreebic ikveTeba, romlebic Cven droSic aqtualuria da simZafres ar kargavs. gansakuTrebiT SeqspirTan yov-elTvis moiZebneba Temebi, romelic ar ber-deba. es gamocdileba speqtaklis damdgmel-mac gaiziara da mayurebels dauxata Cveni saxelmwifos dRevandeli suraTi, romel-Sic mJRavndeba ufro Cinovnikis, vidre ti-rani mefis, rigiTi adamianisa da mamis qmede-bebis Sedegobrivi tragikuloba.

TumaniSvilis Teatris „mefe liris“ war-matebas orma faqtorma Seuwyo xeli: axali Targmanis Seqmnam da msaxiobTa ansamblma, romelmac mravalferovani mxatvruli saxeebis galerea warmoadgina scenaze.

klasikur nawarmoebze muSaobisas re-Jisorebi drodadro teqstis adaptacias mimarTaven. imis miuxedavad, rom arsebobs ivane maCablisa da ilia WavWavaZiseuli genialuri Targmani, mixeil TumaniSvilma masze uari Tqva da 1966 wels rusTavelis TeatrSi „mefe liri“ vaxtang WeliZiseuli axali teqstiT ganaxorciela. ise rogorc 1987 wels robert sturuam moaxdina teqs-tis adaptireba lili fofxaZesTan erTad.

am metad mniSvnelovan da progresul tradiciaze arc zurab gewaZem Tqva uari da piesis axali versiis Seqmna Seqspiris Cveni drois saukeTeso mTargmnels manana anTaZes SeukveTa. axalma Targmanma reJisors misca impulsi dadgmis modernizaciisa da axali aqcentebis dasasmelad, rasac vxvdebiT ki-dec speqtaklSi, magram mas, teqstis scenu-ri interpretaciisas TiTqos ar eyo siTa-mame da gambedaoba radikaluri nabijebis gadasadgmelad. an imdenad didia tradiciis gavlena, rom misgan Tavis daRwevas garkveu-li dro sWirdeba. am „gavlenas“, romelic speqtaklSi citatebis saxiT gvxdeba (ras-ac reJisori mizanmimarTulad mimarTavs) araerTxel vxvdebiT warmodgenis msvlel-obisas...

zurab gewaZis speqtakli lirikuli tra-gediaa ojaxis ngrevaze, umaduri Svilebi-sgan mitovebul mamaze (liris xazi) da piriqiT, Svilisgan gabriyvebul mSobelze (glosterisa da edmundis xazi).

manana anTaZis axalma Targmanma axali

arxebi gaxsna piesaSi, ramac reJisorsac gaukvala gza sakuTari, damoukidebeli versiis Sesaqmnelad, romlis Sedegadac mi-viReT tragedia, romelSic lirizmi ufro Warbobs, vidre politikuri motivebi. ami-tomac is, rac SesaZloa, Cemi mxridan Si-naarsis moyola gegonoT, swored Targ-manSi gamokveTili axali aqcentebisa da reJisoris interpretaciis nawilia, rac ga-nasxvavebs mas sxva dadgmebisgan.

zurab gewaZis speqtaklSi moqmedeba Sua saukuneebSi mimdinareobs. epoqis fiqsire-bas SoTa glurjiZis scenografia da kos-tumebi uwyobs xels. TumaniSvilis Teatris scenis cariel sivrces goTikur-romanul stilSi (adreuli Sua saukuneebi) gadawyve-tili TaRebi da odnav gviandeli xanis kos-tumebi avsebs (kostumebis epoqa ufro vr-cel periods moicavs). speqtaklis gmirebi ki Tanamedrove, magram daxvewili (da ara sasaubro) eniT laparakoben, yovelgvari paTetikisa da fsevdo Teatralurobis gareSe. amitomac, odnav, magram mainc rCeba ekleqturobis gancda.

SemTxveviTi Tu gamiznuli ekleqtika speqtaklis kompoziciur struqturaze gav-lenas ver axdens da ar arRvevs, dramatur-giuli pirvelwyaros sirTulis miuxedavad, Txrobis erTian, Tanmimdevrul stils. Se-qspiris teqstis manana anTaZiseuli ver-sia (romelic Tanamedrove JReradobis miuxedavad, akademiurobas ar kargavs) da reJisoris dasmuli garkveuli aqcentebi is faqtorebia, romlebic dadgmas Taname-droveobasTan akavSirebs, xolo vizualuri TvalsazrisiT speqtakli gasul saukuneeb-Si gvabrunebs da axdens distancirebas Cven epoqasTan, rasac piesaSi dasmuli proble-mebi da msaxiobTa TamaSis manera abalansebs, raTa is realoba aRviqvaT, romelSic vcxov-robT. amiT xazi esmeba problemis siZvele-sac da aqtualurobasac.

qarTul TeatrSi „mefe liris“ dadgme-bis tradiciis Tvalis gadavlebisas ikveT-eba ori mimarTuleba: 1. roca speqtakli xorcieldeba liris rolis Semsruleblis iniciativiT da 2. roca yvelaferi emor-Cileba reJisoris koncefcias, romelic gamiznulia diqtatorisa da tirani mefis adamianad qcevis procesis Cvenebaze.

zurab gewaZis dadgma ki arc erT mima-rTulebaSi ar Tavsdeba, radgan mefe liris rolis Sesruleba arc zurab yifSiZis ini-ciativa yofila da arc zurab gewaZe akeT-ebs aqcents despot mmarTvelze. misi mizani mefisa da saxelmwifos ngrevis Cveneba ki araa, aramed pirovnebis tragediis. mis-Tvis mTavari adamianebi, maTi urTierTo-bebi, metamorfozebia saintereso. reJiso-

Page 40: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba40

##5 2016

ri gviCvenebs da ikvlevs process, Tu ra emarTebaT usiyvarulod darCenil adami-anebs.

siyvarulgaZarcvuli adamianebis mud-mivi cvalebadobis procesis Cvenebis fonze speqtaklSi ar ikargeba meore konceptu-aluri xazi: ojaxis, rogorc saxelmwifos simbolos, daSlisa da daqucmacebis proce-si. avtori gviCvenebs, rogorc ecleba fskeri saxelmwifos, romelic egoizmze, gautanlobaze, miuteveblobazea dafuZneb-uli. magram tragikuli finali optimistu-ria - „micvalebulebi gaasveneT, qveyanas Svela sWirdeba!“ - ambobs olbenis mTavari (Temo natroSvili). msgavs optimistur fi-nals „mefe liris“ dadgmebs Soris qarTuli Teatri ar icnobs.

dasawyisSi zurab gewaZe idealuri da idiliuri sazogadoebis suraTs xatavs. saeqspozicio nawilSi, sadac mefis sabedis-wero gadawyvetilebamde personaJebs vec-nobiT, Cvens win kulturuli da erTmaneTze Seyvarebuli adamianebis portretebis es-kizebi iqmneba. am idiliur sazogadoebaSi TiTqos yvelaferi wesrigs eqvemdebareba. vinc am CarCoebidan „amovardnilia“ mefis umcrosi qaliSvili kordelia (kato kala-toziSvili), romelic sasaxlis sagangebo Sekrebaze agvianebs, riTac protokolsac arRvevs. magram es idilia da wesrigi fasa-duria. sinamdvileSi yvelaferi piriqiTaa. am moCvenebiT wesrigs erTaderTi amrevi hyavs kordelias saxiT, romelic samefos ganawilebis scenasac ironiulad uyurebs. misTvis memkvidreoba da formalobebi ki ar aris mTavari, aramed mamis siyvaruli.

liris ganrisxebis maprovocirebeli ko-rdeliaa, rasac movlenebi tragediebamde mihyavs. gamorCeulad sayvareli qaliSvi-lis gulwrfeloba Tavmoyvare da amayi me-fisTvis Rirsebis Selaxva aRmoCndeba.

kato kalatoziSvili usityvod, ramden-imewamian epizodSi gadmoscems, Tu rogor ebrZvis misi gmiri sakuTar principebs, rogor ar ZaluZs da arc gamosdis, mcdelo-bis miuxedavad, farisevloba. kordelias saxeSi naTlad ikveTeba ironia dadgmuli, farisevluri ceremoniebis mimarT.

liris ufrosi qaliSvilebi (gonerili - nanuka liTaniSvili, rigani - maia gelovani) ki piriqiT, yovelgvar moralur wes-kanon-ebs intensiurad arRveven. maTi farisev-loba maleve cxaddeba. jer kidev scenaSi, roca mefe maTgan siyvarulis dasabuTebas moiTxovs. es fsevdosiyvaruli male siZul-vilSi gadaezrdebaT da, rac yvelaze mniS-vnelovania, debis rolebis Semsrulebeli msaxiobebi erTmaneTisgan gansxvavebuli xerxebiT da mxatvruli amocanebiT logiku-

ri TanmimdevrobiT gviCveneben gmirebis ukiduresi dacemis process. reJisori maTi realuri saxis demonstrirebas etapobri-vad axdens da ara erTbaSad.

mniSvnelovani versiaa, roca Svilebi logikurad uyeneben gadamdgar mefes pre-tenziebs amalis Semcirebisa da aRviraxs-nilobis aRkveTis Sesaxeb, magram vxvdebiT, rom es mxolod sababia mefis avtoritetis Sesalaxad da misi gavlenis maqsimalurad Sesaviwroveblad.

qarTul TeatrSi am piesis aqamde ganxor-cielebul dadgmebSi liris qaliSvilebis amgvari xazis ganviTareba, roca reJisori mizanmimarTulad ki ar cdilobs goneri-lisa da riganis negatiur personaJebad war-moCenas, aramed etapobrivad da logikurad, aravis ucdia. isini sastikni da daundo-blebi swored maSin xdebian, roca Zalau-flebas gemos gaugeben.

speqtaklSi ori personaJis - mefe lirisa da glosteris (akaki xidaSeli) siuJeturi xazi erTmaneTis paralelurad mimdinar-eobs. isini mxolod finalSi kveTen erTman-eTs, rodesac aRarc erTs aRar aqvs imedi, maSin, roca yvelafers sabolood kargaven. magram iReben mTavars – igeben simarTlesa da WeSmaritebamde midian.

imis miuxedavad, rom liri da glosteri erT bedqveS moqceuli mamebi arian, zurab gewaZis interpretaciaSi maT tragedias erTi mTavari faqtori ganasxvavebs: glos-teri muxanaTobis da tyuilis msxverplia, xolo mefe liri - sakuTari xasiaTis. yve-laferi, rac zurab gewaZis lirs gadaxda Tavs, im qmedebebis Sedegia, romelsac Tesda da bumerangiviT daubrunda ukan gakeTil-Sobilebis xarjze. xolo glosteri tyui-lis, erTgulebisa da daudevrobis msxver-plia.

zurab yifSiZe, rogorc ostati msaxiobi, gviCvenebs mefe liris metamorfozis proc-ess mefidan Cveulebriv mokvdavamde. sta-tusis dacemis sapirispirod maRldeba misi adamianuroba da Sinagani samyaro. msaxiobi iziarebs koncefcias, romelic reJisor-ma SesTavaza. gviCvenebs egoisti da Tav-moyvare kacis (vidre mefis da saxelmwifo moxelis) gaadamianureba-gahumanurebis process. ampartavani mefisTvis, romel-sac, faqtia, sicrueSi cxovreba erCivna, vidre simarTleSi, moulodneli aRmoCnda daundobeli da sastiki qaliSvilebis da-mokidebuleba. xolo sayvareli qaliSvilis gulwrfelobas ki gadaayola darCenili cxovrebis mniSvnelovani wlebi, romlebic, gegmis mixedviT, simSvideSi surda gaetare-bina.

mniSvnelovania liris samefos gayofis

Page 41: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 41

motivic, romelic aqamde sxva scenur in-terpretaciebSi (yovel SemTxvevaSi, qar-Tul TeatrSi) aqcentirebuli ar iyo. zurab yifSiZis gmiri axalgazrda Taobas uTmobs asparezs. is iolad, mSvidad Tmobs Zalau-flebas. fiqrobs, rom es gadawyvetileba debs Soris momavalSi dapirispirebasa da SuRlis mizezsc gaaqrobs, vinaidan samefos Tanabrad hyofs.

zurab yifSiZis liri despoti da tirani mmarTvelia. is daRlilia da surs cxovreba simSvideSi gaataros. misTvis mniSvnelova-nia samefos gayofis procesis vizualuri mxare. mSvenivrad icis, rom kordelias uy-vars (radgan dagvianebis miuxedavad, ki ar uwyreba, aramed efereba), magram mainc atarebs ceremonias. amave dros, surs, al-baT ukanasknelad, pativmoyvareobis dakmay-ofileba da Svilebisgan Tundac formalu-rad Tbili sityvebis mosmena (bolo-bolo, daimsaxura!). mefis wyroma swored korde-lias mier Tavmoyvareobisa da pativmoyvar-eobis Selaxvam gamoiwvia.

zurab yifSiZe Tanmimdevrulad xatavs adamianad qcevis rTul da moulodnelobe-biT savse gzas. artistuli zomierebiTa da scenuri gulwrfelobiT reagirebs yovel moulodnel movlenaze, romelic garSemo xdeba.

pirvelive aseTi winaaRmdegobisas, romelic kordelias gulwrfel pasuxSi gamoixata, zurab yifSiZis liri gaurbis si-marTles da sayvarel qaliSvils ubrZanebs toni Secvalos, vinaidan gulwrfeloba ar xiblavs (da arc awyobs, radgan ceremonias ucxoebic eswrebian). is sayvarel qaliS-vils Sanss aZlevs, gamoasworos „Secdoma“. radgan verafers gaxdeba da kordelias-gan sajaro daumorCileblobas igrZnobs, sabediswero gadawyvetilebas iRebs.

meore Soki zurab yifSiZis lirisTvis me-ore qaliSvilTan, gonerilTan Sexvedra aR-moCnda, romelmac Tavisi siTamamiT gaaoca taxtidan gadamdgari mefe.

lirSi safuZvliani gardatexa e.w. qariSx-lis epizodSi xdeba, romelic sagangebod dadgmulia da gaTvlilia mayureblis aplo-dismentebze. gadamwyvet epizodSi, zurab yifSiZes (romelic, Cemi azriT, nebismier mxatvrul amocanas damoukideblad gaarT-mevda Tavs scenuri efeqtebis gareSec) Tan-amedrove Teatraluri efeqtebi „exmareba“. musikaluri foni, qarbuqisa da Tovlis imitacia, xelovnuri wvima, ganaTebis mud-mivi cvla organizebul qaoss qmnis, rac kargavs (faravs) msaxiobis xmas, teqstsac da gancdebsac. epizodi ise Caivlis, Zne-lia gaarCio, ras ganicdis liri Sinaganad, radgan mizanscenaSi aqcenti mTlianad gar-

Page 42: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba42

##5 2016

egnul xerxebsa da vizualzea gadatanili. swored am epizodidan „tvinSi iWreba“ mefe, „brZnuli sigiJis“ mdgomareoba finalamde gastans da giWirs daijero, marTla gaada-mianurda liri, mixvda cxovrebis amaoebas da gaacnobiera daSvebuli Secdomebi, Tu Wkuidan SeSlilma moirgo axali niRabi.

qariSxlis scena erTaderTi epizodia, rodesac zurab yifSiZe kargavs scenur gulwrfelobas da misi giJad qcevis epizodi yalb, paTetikur yvirils (gnebavT, Rrials) uaxlovdeba. am epizodis Semdeg ki, liri bo-lomde adamianuri, bunebrivi da gulwrfe-li rCeba finalamde. amis dasturad, scenis siRrmeSi daSvebuli Savi farda zeviT iweva da TeTri aguris kedlis foni cvlis. es imis niSania, rom borotebas sikeTe male Caanacv-lebs.

msaxiobi mxolod Sinagani gancdiT gad-moscems liris mdgomareobas da imdenad SeigrZnobs tkivils, rom mayurebelsac Tavisi samsaxiobo ostatobis tyved aqcevs. gansakuTrebiT gamoirCeva miteveba-Serige-bis scena kordeliasTan.

kato kalatoziSvili (kordelia) scenis ostatis Rirseuli partniori aRmoCnda. ax-algazrda msaxiobis TvalebSi (mas mxolod ori umniSvnelo epizodi aqvs, romlebic ara mxolod siuJetis, aramed rolis Sesruleb-is xarisxis gamo gamaxsovrdeba) sikeTe da saTnoeba gamosWvivis, xolo yifSiZis gmirs TiTqos erideba, rcxvenia masTan Sexvedra, radgan icis, rom gamousworebeli Secdoma dauSva da axla cdilobs mis gamosworebas. ukidures scenur sisadavesa da uSualobas aRweven msaxiobebi am epizodSi, romelic mayurebelSi gamowveuli dauviwyari emo-ciebis TanxlebiT mimdinareobs.

xangrZlivi sigiJisa da SeSlilobis pe-riodSi liri acnobierebs, rom gawires maT, visac emadliereboda, xolo vinc gariya da simarTlis Tqma ar apatia, yvelam irgvliv moiyara Tavi - glosterma, kentma, edgarma da misTvis yvelaze Zvirfasma kordeliam.

zurab gewaZe cdilobs warmoaCinos daun-dobeli adamianebi, romlebic yvelafers ikadreben Zalauflebis SesanarCuneblad, magram arseboben uangaroebic, romlebsac erTguleba SeuZliaT, magram maTi Tana-grZnoba ukve dagvianebulia. Cven garSemo ver vafasebT movlenebs ise, rogorc saWi-roa. vkrTiT da vRiziandebiT gansxvave-bul mosazrebaze, romelic sinamdvileSi WeSmaritebas Seicavs. swored am Tezas avi-Tarebs zurab gewaZe Tavis interpretaciaSi msaxiobebTan erTad.

liris tragedia ufro adamianisa da mamis tragediaa, vidre mefis. igi mTeli speq-takli, pirveli moulodneli winaaRmde-

gobisTanave, eZebs nugeSs jer ufros qal-iSvilebTan, Semdeg - masxarasTan, Tomad „SesaRebul“ edgarTan. bolos misi manugeS-ebeli kordelia aRmoCndeba, swored is, vis gamoc lirma daiwyo nugeSis Zieba. goneril-Tan konfliqtis Semdeg erTaderT imedad rigani rCeba. Tumca zurab yifSiZis gmiri bolomde ar aris darwmunebuli qaliSvi-lis humanurobaSi da mas avansad sindiszec aagdebs, Tumca uSedegod. imedis saboloo dakargvis Semdeg liri giJdeba da masSi Rirebulebebis gardatexisa da movlenaTa gacnobierebis xangrZlivi procesi iwyeba.

qariSxlis scenis Semdeg is liris aCrdi-lad iqceva, romelmac TavSesafari da Rirseba (romelic samefos ganawilebisas oficialurad daitova) dakarga. manugeSe-beli masxaraa (vano TarxniSvili), romelsac mxolod maSin ixmobs, roca Zalian uWirs. aqedanac kargad Cans, rom mefe simarTlis mTqmels ar devnis da kordelias gamo gan-risxeba Tavmoyvareobis SelaxviT iyo gan-pirobebuli.

zurab yifSiZis liri ar aris monstri, romelic sZulT. misi eridebaT da pativs scemen. msaxiobi Tanmimdevrulad aaSkara-vebs Svilebisgan miRebuli mefis stresis Sedegebs. kulminaciur da mwvave for-mas, rogorc protests, rogorc aRvniSne, swored „qariSxlis epizodSi“ vxvdebiT.

speqtaklSi, ise rogorc literaturul pirvelwyaroSi, erTi mxriv, moTxrobilia liris ojaxis ngreva da tragedia, xolo, meore mxriv, glosteris ojaxis dacema-ga-nadgureba. akaki xidaSeli faqizi da miamiti, keTilSobili grafis saxes xatavs. msaxiobi cdilobs gaakontrolos emociebis nakadi da gmiris amboxis dros, rodesac glos-teris xasiaTis ganviTarebis kvanZi ixsneba, warmoaCinos ukiduresad RirsebaSelaxuli, moralurad ganadgurebuli mamis tragedia. misi nugeSi, liris msgavsad, Svilia - edgari (paata inauri), romelic, isev, rogorc ko-rdelia, umZimes wuTebSi mamis gverdiTaa.

sainteresod da originalurad warmoa-Cens paata inauri keTilSobili edgaris mxatvrul saxes. msaxiobs ori tipaJis _ daxvewili edgaris da ZonZebSi gamowyobil gamogonil personaJ Tomas _ gansaxier-eba uwevs. misi gmiri moraluri travmiT gamowveul udides tkivils daatarebs, sul-ierad welSi gatexvis miuxedavad axerxebs SurisZiebas. msgavs ampluaSi (gardasaxvisa da tipaJis Seqmnis TvalsazrisiT) paata in-auri aqamde ar gvinaxavs, ramac misi samsax-iobo diapazoni kidev ufro gazarda.

aranakleb ostaturad xatavs giorgi yif-SiZe edmundis saxes. msaxiobi aCvenebs kom-pleqsebiT savse gmirs, romelsac mxolod

Page 43: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 43

is awuxebs, rom ukanono Svilia. giorgi yifSiZiseuli interpretaciiT edmundi sakmaod moxerxebuli da gaiZvera persona-Jia, Wkviani, romelic idealurad aRwevs Zmis CamoSorebis mizans (werilis gadacemis epizodi, rodesac edmundis mzakvrul geg-maSi eWvs ver Seitan). imis miuxedavad, rom teqstic xels uwyobs, gamomsaxvelobiTi saSualebebiTa da teqstis qmediTi gaazre-biT, edmundi originalurad xlarTavs in-trigebs liris samefo karze da bolomde eS-veba wumpeSi, sadac ukve aRarc ukan daxevis gzaa da arc gamosavali arsebobs.

imis miuxedavad, rom gonerili da riga-ni negatiuri personaJebi arian, maT bevri ganmansxvavebeli Tvisebac da logikaze dafuZnebuli simarTlec aqvT.

nanuka liTaniSvilis gonerili yvela wamowyebis lideria. akontrolebs yvelasa da yvelafers, aqvs Tvisebebi, romlebic ar gaaCniaT mis debs _ gambedaoba, siTavxede, miznis miRwevis daucxromeli wyurvili da sxvaTa Soris, gonierebac. gonerili, mamis-gan gansxvavebiT (lirs SeuZlia masxaris kri-tikis mosmena), cdilobs gzidan CamoiSoros yvela, vinc mas akritikebs, maT Soris qmaric da dac. gonerilis xasiaTi umniSvnelo da TiTqmis SeumCnevel detalebSic ikveTeba. samefos ganawilebis scenaSi nanuka liTan-iSvili mimikiT avlens damokidebulebas kordeliasadmi, iseve, rogor damajerebla-dac Txovs mefes amalis Semcirebas. misi pretenziebi sakuTari nebiT gadamdgari me-fisadmi TiTqos saxelmwifos interesebiT

aris nakarnaxevi... is cdilobs aRkveTos sas-axleSi arsebuli ganukiTxaoba da Rreoba, Tavad ki imdenad ixrwneba, rom edmundTan abams romans. (erTgan eubneba kidec mefes - aqaurobas saroskipod nu gadaaqcevo da Tavad xdeba ormagi roskipi). gonerilis prototipebi uxvad arian Cvens garSemo rogorc sajaro seqtorSi, ise inteleqtu-alur (gnebavT, burJuaziul) sazogadoeba-Sic. personaJis goniereba ikveTeba im epi-zodSic, roca samefos ganawilebis scenis Semdeg nanuka liTaniSvilis gmiri momavlis prognozsa da analizs akeTebs, romelic liris qmedebebs efuZneba.

odnav susti, magram gulqva qaliSvilis mxatvrul saxed warmoaCens maia gelovanis rigani. Tuki nanuka liTaniSvilis gonerili ficxi da pirdapiria, maia gelovanis rigani ufro moridebuli Cans, magram es pozaa, si-namdvileSi ufro sastiki da daundobelia, vidre ufrosi da. namdvil saxes rigani lir-Tan Selaparakebis dros avlens, roca mamas, romelmac samefo (Sesabamisad, Zalaufleba da damoukidebloba aCuqa) eubneba: yofna-ar yofnis zRvarze dgaxaro. swored is eqceva sastikad glostersa da kents (rogorc me-fis Sikriks). miznis misaRwevad arc saku-Tari dis (Tundac, rogorc mokavSiris) gzi-dan CamoSorebaze ityvis uars. ubralod, movlenaTa ganviTarebam SeuSala xeli.

maia gelovani ostaturad aCvenebs rig-anis orsaxovnebas sawyali da morCili qaliSvilidan - sastik da daundobel mons-tramde.

Page 44: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba44

##5 2016

negatiuri personaJis, osvaldis mx-atvrul saxes axalgazrda msaxiobi vano duglaZe ganasaxierebs. qmnis tipaJs, romel-ic avlens mizandasaxulobas sakuTari ka-rieris Sesaqmnelad. is iseTive garewaria, rogorc misi qalbatoni. vano duglaZe zed-miwevniT zustad xatavs garewari osvaldis tipaJs. msaxiobi imdenad damajereblad asaxierebs osvalds, rom mis mimarT protes-tis grZnoba giCndeba da gaviwyebs, rom es yvelaferi scenaze xdeba da ara realobaSi.

originalurad da sakuTari koncefciis logikiT gadawyvita zurab gewaZem speq-taklSi masxaras mxatvruli saxe, romelsac vano TarxniSvili asaxierebs. msaxiobs iu-morTan erTad simarTlis naperwkalic Se-moaqvs, romelic exmareba lirs mis winaSe arsebuli problemebis gacnobierebaSi. rogorc cnobilia, piesaSi masxara qreba, rac dRemde gamoucnob gamocanad rCeba sx-vadasxva epoqis reJisorebisTvis.

jorjo strelerma masxara da kordelia gaaerTiana, robert sturuam ki, mefe lirs moakvlevina. zurab gewaZesTan masxaras osvaldi axrCobs, rac am interpretaciaSi logikuria, vinaidan osvaldi nebismieri misiis Sesasruleblad mzad aris. is nebismi-er dakveTas Seasrulebs karierisTvis.

speqtaklSi aseve monawileoben: erekle gewaZe (safrangeTis mefe), Tornike qasraS-vili (burgundiis mTavari), nika werediani (kornuolis mTavari, kapitani), Temo na-troSvili (olbenis mTavari), imeda arabuli (kentis mTavari), guga kaxiani (mefis raindi), anri bibineiSvili (macne, Sikriki).

SoTa glurjiZis scenografia ar eqvemde-bareba statikuri scenografiis kanonebs. goTikur-romanuli TaRedi, romelic piro-biTad cvlis moqmedebis adgils, moZra-via da mudmivad gadaadgildeba. am moZrav konstruqcias emateba scenis marjvena da marcxena aivnebze Semomsxdari mayureblis fitulebi, romlebic reJisoris koncefci-is nawilia. ambebis, romlebic scenaze xdeba, zemodan damkvirvebeli mayurebeli finalSi gvamebad iqceva.

robert sturuas am citatas reJisorma „gaTamaSebis“ axali xerxi mouZebna, romel-ic simbolurad CvenTan, mayurebelTan igivdeba, romelic warmodgenis msvlelo-bisas ar aprotestebs da win ar aRudgeba speqtaklSi datrialebul mraval usamarT-lobas.

„xedavde usamarTlobas da ar Caerio, niSnavs, rom monawile xar misi“ - am Tezas Tu reJisoris koncefcias mivusadagebT, gamodis, rom TiToeuli adamiani, moqalaqe, romelic win ar aRudgeba usamarTlobas, iqceva simbolur gvamad, rogorc scenaze.

speqtaklSi musikas emociuri fonis Seqm-nis datvirTva aqvs, romlis avtoric erek-le gewaZea. musikis avtori kompilacias ar mimarTavs da garemos Sesabamis musikalur fons qmnis, romelic sxvadasxva scenas erT samyarod aqcevs.

zurab gewaZes erTgvari gadaZaxili Tavi-si pedagogis, mixeil TumaniSvilis „mefe lirTanac“ aqvs. didi maestros speqtaklid-an simRera „pilikoki Semomjdara pilikokis xezeda“ erTgvari citataa, romelic aq paa-ta inauris edgaris Temad iqceva. (TumaniS-vilis speqtaklSi ki liris - sergo zaqari-aZis musikaluri Tema iyo).

zurab gewaZe liris miTur ambavs Se-qspiris teqstiT Cven dRevandelobaze gviyveba, im wamxdar urTierTobebze, rom-lebic mamebsa da Svilebs Soris dakanonda, rogorc norma; im mudmiv Ralatsa da faris-velobaze, romelic Cvens irgvliv Warbad arsebobs.

reJisori am ideas erTi Teatraluri xerxiT xdis vizualurs. speqtakli may-ureblisken zurgiT mibrunebuli, scenaze kompoziciurad ganlagebuli personaJebis siluetebSi ikveTeba, romlebic mkrTal Su-qSi Canan, rogorc qandakebebi, Semdeg Suqi darbazSi gadmodis da ambavi iwyeba. qandake-bebi Cvens winaSe cocxldebian da movleneb-Si gvrTaven, ise gviTreven, Znelia mowyde da Tvalyuri ar miadevno dramatul istorias, rac reJisorTan erTad msaxiobebis damsaxu-rebacaa.

zurab gewaZe „mefe lirSi“ sxvadasxva ada-mianTa gardasaxvis fonze xatavs Cveni sam-yaros suraTs, romelSic uxvad arian keTili da boroti, viwro da farTo azrovnebis ada-mianebi, gautanlebi da mimteveblebi, prin-cipulebi da uprincipoebi, Seudrekelebi da iolad damTmobebi... speqtaklSi Seqmnili mxatvruli saxeebi swored maT realur pro-totipebs gvaxseneben.

zurab gewaZis „mefe liri“ kameruli speq-taklia, Seqmnili kameruli sivrcisTvis, romelic uars ambobs piesaSi arsebuli mravalmimarTulebiani Sreebis kvlevaze, rac warmodgenas met masStabs miscemda. re-Jisoris TvalsazrisiT, mTavari adamiania garkveul mocemulobaSi. sakiTxis simwvave masStaburicaa da uaRresad aqtualuric, magram reJisori mas lokalur WrilSi ga-nixilavs.

TumaniSvilis Teatris „mefe liri“ is produqtia, romelic icavs oqros Sualeds tradiciasa da piesis axlebur wakiTxvas So-ris, romelic debs xids gasul da damdgar axal saukuneebs Soris da askvnis, rom epo-qaTa monacvleoba adamianebze gavlenas ar axdens.

Page 45: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 45

aleqsandre qoqraSvilis piesa `mezu-nia Citebi~ JurnalSi `ciskari~ 2002 wels daibeWda. 2006 wels daidga kidevac axmete-lis TeatrSi, magram repertuars didxans ar SerCenia. amjerad am nawarmoebiT `rkinis Teatri~ dainteresda da reJisorma daviT andRulaZem Tavisi versia SemogvTavaza. piesa exeba gasuli saukunis dasasruls

saqarTveloSi mimdinare procesebs, rodesac uaxloesi megobrebi, Tu biznespartniore-bi erTmaneTis `gadagdebas~ ar eridebodnen da sakuTari keTildReobisTvis yvelaferze midiodnen. dRes es problema aqtualuri aRar aris, magram reJisorma yuradReba gaamaxvi-la adamianTa moralur mxareze, maTi urTierTobebis zneobriv-eTikur problemebze. ami-tomac, piesiseuli gmirebi, naziko da giorgi mxolod qalisa da kacis, xolo besiko mezob-lis saxeliT moixsenieba, amiT nivelirebulia maTi pirovnebebi, isini cxovrebaSi usaxur adamianebad qceulan da mxolod bedis oromtrials arian mindobilni.

Tu piesaSi moqmedeba saagarako saxlSi mimdinareobs, scenaze, speqtaklis dawyebamde, soflis ezos mwvane molze vxedavT savarZels, sawols, magidas, manekens, qvebs, tomrebs. ukana panoze TiTqos sarkeebia, sadac moqmedeba unda aireklebodes. sxvadasxva kuTxeSi mglisa da virTxis fitulebia, romlebic moqmedebis msvlelobisas alegoriul mniSvnelo-bas iZenen, cxadyofen, Tu rogor mtacebelTa garemoSi uxdebaT adamianebs cxovreba.

Tavidanve moqmedeba nela viTardeba. TiTqos arc araferi xdeba _ nineli WankvetaZis gmiri, naziko, sawolze wveba, fexs ayolebs musikas, Semdeg manekenze Camocmul quds daix-uravs da sarkeSi iyureba. mere ezos dalagebas iwyebs, CanTidan saWmels iRebs da magidaze alagebs. es meqanikuri moqmedeba misi cxovrebis uazro ritmze metyvelebs, mas konkretu-li cxovrebiseuli mizanswrafva ar gaaCnia. Tu yuradRebas mivaqcevT radios xmas, romel-ic moqmedebaSi SigadaSig erTveba mwvave axali ambebis gamocxadebiT, ikveTeba moqmed pirTa realur cxovrebasTan gaucxoeba, sazogadoebrivi interesebis dakargva da soflis myudro garemoSi Caketva. am SegrZnebas amZafrebs daTo roiniSvilis Semosvla. misi gmiri yvelafrisadmi indiferentulia, mxolod `paxmeliaze~ yofna awuxebs. xelSi cali fexsac-meli uWiravs da garemos aTvalierebs, ra drosac virTxis fituls SeniSnavs. jer SeeSin-deba, mere ki moefereba kidevac. es usityvo epizodi gmirTa pirvel daxasiaTebas gvaZlevs, migvaniSnebs maT dabneul, sust pirovnul Tvisebebze. maTTvis cxovrebiseul interesTa sfero SezRudulia. sasurvelia, rom es scena Semcirdes, vinaidan sakmaod gawelilia da mayureblisTvis Tavidanve misaxvedria Seqmnili situacia.

aseTi prologis Semdeg iwyeba maTi dialogic, romelSic TandaTan ikveTeba gmirTa So-ris arsebuli konfliqti. naziko mas niSnis mogebiT elaparakeba, dascinis mis pirovnebas _ axsenebs guSin restoranSi loTobasa da colis sxvaze gaTxovebas. maTi dialogi daZab-ulad, urTierTqiSpobasa da wvrilmanebze kamaTSi mimdinareobs. marTalia, d. roiniSvili saqmeze laparaks cdilobs, magram nazikos sxva Temaze gadaaqvs, radgan ar unda sazRvar-gareT gadakarguli meuRlis gaxseneba, razec brazobs da rac guls stkens. aseT viTare-baSi d. roiniSvilis gmirs, megobris Camosvlisa da Sepirebuli saqmis dawyebis molodinSi dro loTobiT gahyavs.

Aam garemoSi kidev erTi personaJi, besiko, Semodis. zaza TagoSvilis gmiri karg xasi-aTzea, mxiarulobs, radgan misi gegmebi warmatebiT xorcieldeba da nazikos saxlis yidvis molodinSia. TiTqos gulubryvilo biWis ukan ki gaiZvera, daundobeli adamiani imaleba, rogoric mglis fitulia. jer RobesTan dagdebul d. roiniSvilis gmiris dakargul cal

pirovnuli

Rirsebisken

mibrunebagubaz megreliZe

Page 46: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba46

##5 2016

fexsacmels poulobs, magram yuradRebas ar amaxvilebs, vinaidan mTeli gulisyuri gare-mos daTvalierebisken aqvs mipyrobili da nazikos saxlis fasze evaWreba. n. WankvetaZis gmiri jer Tanxmdeba besikos SemoTavazebul dabal fass, magram mere uars eubneba, riTac dageSil movaWres qvecnobierad dascinis. igi elodeba besikos reaqcias, rom Semdgom moralurad kidev ufro daamciros. aq kargad Cans orive gmiris sxvadasxva miswrafeba da Sinagani konfliqti, romelic nazikosTvis sapirispirod viTardeba. uariT gulmosuli besiko mzakvrul xerxs mimarTavs da nazikos uyveba, Tu rogor Camohyavda mis meuRle murmans erTi RamiT qalebi. masSi eWvianobis aRZvriT unda nazikos Tanxmoba miiRos. am-itomac z. TagoSvilis besiko sulmouTqmelad elodeba mis qalur reaqcias. Tanac mas-Tan daaxlovebasac cdilobs. Tavdapirvelad, naziko ver iazrebs am saubars, radgan Can-Tis amolagebiTaa dakavebuli, magram uceb ukvirdeba gagonils, nerviulobs, xan CanTas gadaadgilebs, xan ezoSi dadis. mizani nawilobriv miRweulia _ nazikosTvis isev patara biWad aRqmuli besiko, romelsac isev bavSvuri da ironiuli toniT elaparakeba, keTili adamianis niRbiT movlenili, yvelaferze wamsvleli mtacebelia, romlis msgavsi fit-ulebis garemocvaSi uxdebaT cxovreba.

am saubrisas besiko xmaurs gaigonebs da gauxardeba, radgan murmanis Camosvlas elode-ba, magram realurad d. roiniSvilis personaJi SerCeba xelT. igi gzaabneuli daborialobs ezoSi da virTxebis devnaSi taxtis qveS ragbis burTs aRmoaCens, rac mas axalgazrdobasa da Rirsebas axsenebs. amitom wamierad TiTqos Cafiqrdeba, TiTqos uxerxulad grZnobs Tavs. nazikoc cdilobs mis gamofxizlebas, burTs (axalgazrdobisa da kacobis simbo-los) arTmevs, dascinis da axsenebs, Tu rogor dauTmo misi Tavi murmans... Semdeg besikoze cdilobs aeWvianos, amiT misi Tavmoyvareoba Selaxos da kacobis grZnoba gauRviZos. aR-saniSnavia, rom naziko rTul, gamouval situaciebSi da Tavisi partnioris gamosafxizle-blad sastvens Caberavs xolme, rac Svelisa da xsnis simbolod aRiqmeba, magram Zaxili TiTqmis gaukacrielebul sofelSi aravis esmis...

aRsaniSnavia, rom piesaSi d. roiniSvilis gmirs giorgi hqvia, speqtaklSi ki saxeli ara aqvs da xandaxan monadired moixsenieben. igi e.w. arSemdgari adamiania, romelic ararealu-ri imedebiT sazrdoobs. amitomac, nazikos saqmeze _ murmanis mier danadgarebis Camo-tanasa da qarxnis amuSavebaze - elaparakeba, Tumca naziko sityvas banze ugdebs, riTac mis imedebs abaTilebs. am momentSi orives pirovnuli drama ikveTeba _ isini murmanma ̀ gadaag-do~ da ocnebebis samyaroSi datova. sulier eqstazSi naziko `Sayirobs~, TiTqos murman-ma parizSi waiyvana, d. roiniSvilis gmiri ki brazobs murmanis sicruis gamo, risTvisac saxli, mamis unikaluri biblioTeka da antikvaruli roiali gayida. sulier daZabulobas franguli simReriT gamoxatavs, sadac misi drama, sasowarkveTa da uimedoba Cans. igi Tan-daTan acnobierebs realobas, raSic materialurad da moralurad ganZarcvuli aRmoCnda. amitomac SeSinebulia informaciiT, rom adamianebs virTxebi dasdeven, romelTa nakbeni-Tac isini ixocebian, rac mis demoralizebas iwvevs. amas realuarad aRiqvams, radgan saku-Tar mdgomareobas xedavs.

oriveni moulodnelad TaRliTTa garemocvaSi aRmoCndnen, eTruskebiviT gadaSenebis gzaze damdgarT, sulieri mdgomareobidan gamosasvlelad TamaSis meti araferi darCe-niaT. taqtikas cvlis besikoc, romelic maT ucxour sasmelze epatiJeba. amdenad, samive sakuTar TamaSs TamaSobs. z. TagoSvilis gmiri Tavs acodebs, rom sawyali kacia. am `aRi-arebiT~ d. roiniSvilis personaJi xvdeba, rom besikom igi moatyua. Tavisi mdgomareobis gasacnobiereblad igi besikos eTruskTa istorias uyveba, romlis unikaluri biblioTeka masve mihyida, Tu rogor gadaSenda es istoriulad ganviTarebuli eri. nazikos esmis es alegoria da sakuTar Tavsac xedavs, xolo besiko verafers xvdeba da sasmels eZaleba. d. roiniSvilis gmiri acnobierebs Tavis zneobriv dacemasa da dramatul viTarebas. sinam-dvilidan kvlav gasaqcevad amjerad hamletis mamis aCrdilis monologs kiTxulobs, Tu rogor mokla Zmam Zma, colma qmari gaimeta da yvelam erTmaneTi mowamla.

sakuTari dardis gasaqarwyleblad nazikoc ahyveba artistobaSi da mReris `kurku-zan da facuras~ siyvarulze. am TamaSiT uCveneben besikos sakuTar sulier simdidres. kurkuzanisa da facuras siyvarulis moyoliT TavianT urTierTobaze saubroben da am mogonebiT bednierni arian, rac maT cekvaSi gamoixateba. es aris orives wamieri sulieri aRzeveba realobaze, magram besiko afxizlebs nazikos veraguli SekiTxviT _ murmanma parizSi ratom ar wagiyvanao. z. TagoSvilis gmiris moCvenebiT keTilganwyobaSi ikveT-eba misi iZulebiTi Tmena am gaTamaSebuli situaciisa, raTa sabolood mizans miaRwios, Tumca am TamaSis arsSi ver erkveva. am daZabul viTarebaSi xdeba urTierTobaTa kvanZis gaxna da yvelaferi mJRavndeba _ ucodveli kravis saxiT movlenili besiko Turme mur-

Page 47: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 47

manis mzakvruli davalebebis Semsrulebelia... nazikos simwris sicili waskdeba, radgan Tavs motyuebulad grZnobs da besikoze SurisZiebas gadawyvets. n. WankvetaZis gmiri didi sifrTxiliTa da Semparavi iroiniiT iwyebs mis `gaSayirebas~, rom murmani axal partnior-Tan erTad muSaobs da igi aRar sWirdeba. naziko moraluri kmayofilebiT Sescqeris be-sikos gacofebasa da mdgomareobidan gamosvlas. z. TagoSvilis aqamde moTminebiT aRsavse personaJi uceb mZvinvare mxecad warmogvidgeba, romelic adamianur Tvisebebs iviwyebs, Tavis gadarCenisTvis ibrZvis da nazikos Seuracxyofazec gadadis. am dros iqve Cumad mdgom d. roiniSvilis gmirSi Zveli kacuri Tavmoyvareoba iRviZebs da besikos fizikurad uswordeba. es aris is pirovnuli aRorZinebis dasawyisi, romelmac naziko moxibla da maTi daviwyebuli grZnobebi ganaaxla. n. WankvetaZis gmirSi qaluri vnebaTaRelva iRviZebs, radgan grZnobs sulier erTobas, rac mTeli cxovrebis manZilze aklda, eubneba _ aRar-sad gagiSvebo... es aris aRsarebaca da mtkice gadawyvetilebac. isini erTmaneTs uyureben, radgan erTmaneTis garda aravin darCaT _ fizikurad gaZarcvulni, magram moralurad amaRlebulni momavali Tanacxovrebisadmi optimisturad arian ganwyobilni. n. WankvetaZe gviCvenebs gmiris ganviTarebis process, rodesac misTvis rTul socialur-fsiqologiur garemoSi SerCa cxovrebis Secvlis energia da sakuTar TavSi winaaRmdegobis daZleviT d. roiniSvilis gmirsac ubrunebs rwmenas. am emociur fonze es gmirebi besikos saubars yurs aRar ugdeben, es ukanaskneli ki manekenis Sarfsa da quds ixuravs da manekensac iseve SiSvels tovebs, rogorc isini darCnen. samagierod, Rirsebadabrunebuli d. roiniSvilis gmiri nazikos gulSi Caikravs, naziko ki sastveniT ustvens, rac sazogadoebisTvis ga-frTxilebis niSania...

warmodgena mTavrdeba, magram mayurebeli axla iwyebs fiqrs speqtaklSi wamoWril problemebze, romlebic Tanamedrove cxovrebaSi mravladaa. adamianebi erTmaneTisad-mi met yuradRebasa da siTbos unda iCendnen, rom scenaze arsebul cxovelTa fitulebs ar daemsgavsnon da moraluri RirebulebebiT icxovron, romlebic materialur sikeT-eze gacilebiT metia, radgan rTul situaciebSi adamianuri faseulobebis SenarCuneba pirovnebis gadarCenis sawindaria.

Page 48: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba48

##5 2016

Cexovis sarkastul-sevdiani Rimili

yvela kargi speqtakli erTmaneTs hgavs, yvela cudi - cudia Taviseburad. lev tol-stois perifrazi romanidan „ana karenina“ zustad esadageba Teatraluri nawarmoebis zogadi Sefasebis kriteriumebs.

kargi speqtaklis „ingredientebia“: cx-ovelmyofeli scenuri masala, anu Rrma Si-naarsis da scenuri gaqanebis mqone drama-tuli pirvelwyaro;

msaxiobTa ansambluroba – anu Sesruleb-is Tanabrad maRali done;

scenografiisa da musikaluri Tanxlebis sruli harmonia scenur moqmedebasTan;

dramatuli masalidan amozrdili re-Jisoruli gamomgonebloba da Sesatyvisi semiotikuri paradigmebi;

vneba, anu scenuri azarti, rac msaxiobe-bis mxridan scenuri qmedebiT gatacebis utyuari niSania. sakmarisia am „ingredient-Tagan“ Tundac erTi gamovakloT, Teatral-uri zeimi ver Sedgeba.

swored aseTi zeimis momswreni gavxdiT TeatrSi `globusi~, romelic amJamad rus-Tavelis gamzirze mdebareobs, uSualod Teatrisa da kinos universitetis gverdiT. Teatrma axalsaxloba sul axlaxan aRniSna da ukve araerTi mniSvnelovani ganacxadiT warsdga mayureblis winaSe.

amjerad dasadgmelad SerCeul iqna Cexo-vis ori moTxroba – „Cinovnikis sikvdili“ da „ficxi adamianis Canawerebi“ saerTo saTauriT – „Cexovis Rimili“... es xom mar-Tlac yvelasagan gansxvavebuli Rimilia, saTnoc da sarkastulic, Semwynarebluric da mamxilebelic erTsa da imave dros. didi mwerlis mier movlenebi da personaJebi asaxulia saocrad realisturad, magram amasTanave mistikis zRvarze myofi foniT. ambavi, rogorc wesi, yofiTisa da filos-ofiuris sakvirveli nazavia, gulRia, mxi-aruli da imavdroulad sevdis Semcvelic.

da axalgazrdulma Teatrma „globusi“, maTi samxatvro xelmZRvanelis sandro mrevliSvilis ZalisxmeviT, SeZlo mTeli

sisavsiT aeJRerebina anton Cexovis es mar-Tlac unikaluri mxatvruli da filos-ofiuri Sreebi.

ostaturad Seqmnilma inscenire-bam, romelic aseve damdgmel reJisors ekuTvnis, rogorc pirvel, ise meore moTxrobidan amokriba scenuri qmedebi-sTvis aucilebeli sityvieri da samoqmedo atributika da Tanac ise, rom moTxrobebis kompozicia ar darRveula.

reJisorma speqtakli Seqmna ukidure-sad pirobiTi Teatraluri xerxebis gamoy-enebiT, magram msaxiobebi imdenad datvirTa miznobrivi qmedebiT, rom mTlianad Tval-win gadagviSala Cexoviseuli atmosfero, grZnobaTa buneba da xasiaTebis mraval-waxnagovneba.

sasixaruloa, rom reJisori mTlianad iziarebs da ganaxorcielebs kidec im ideas, rom dramatul TeatrSi yvela reJisoruli gamomgonebloba, simbolur-metaforuli asaxvis xerxebi unda gadmoices msaxio-bis meSveobiT. mxolod am SemTxvevaSi ar dakargavs nawarmoebi Tavis adamianur da moqalaqeobriv JReradobas, mxolod aseT dros Cvenamde aRwevs ambavi, esoden miviw-yebuli gamomgoneblobiT gatacebul qar-Tul TeatrSi.

da marTlac, rogorc erT, ise meore scen-ur novelaSi Cven vixileT samsaxiobo ansam-bli, romelmac gamoxata mkacri kritikac da humanuri Tanalmobac im personaJTa mi-marT, romlebsac ar ZaluZT gadalaxon so-cialuri dabrkolebani, ar gaaCniaT Zala sakuTari „me“-s dasacavad. da Tuki pirvel novelaSi Cinovniki ewireba sakuTar SiSs maRali socialuri statusis mqone piris mimarT, meore novela mkafiod gviCvenebs gaupirovnebuli mamakacis ususurobas qalur intrigebTan mimarTebaSi.

roca vambobT samsaxiobo ansambli, uTuod vgulisxmobT rogorc stilur mTlianobas, ise Sesrulebis maRal dones. Tumca, isic unda iTqvas, rom mTavari rolis Semsrulebeli, axalgazrda msaxiobi beqa qamxaZe, rogorc pirvel, ise meore scenur novelaSi naTlad gviCvenebs, Tu ra fun-

Zvelebi uteven...(ori premiera)

merab gegia

Page 49: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 49

qciebi akisria speqtaklis protagonists _ metyvelebis da plastikis maRali kul-tura, tempisa da ritmis grZnoba, roliT ga-taceba, saTqmelis scenuri qmedebiT gaJR-ereba – yovelive es reliefurad gasdevs mis Sesrulebas.

cxadia, scenuri asaxvis esoden maRali done mxolod misi damsaxureba ver iqneba. miT ufro, rom roli mTlianad stilize-bulia da metyvelebisa Tu plastikis formis miRma aSkarad ikiTxeba reJisoruli miTiTebebi. swored es gvWirdeba modern-izmiT gatacebul Tanamedrove qarTul TeatrSi, rom reJisori da msaxiobi ki ar daupirispirdnen erTmaneTs, aramed TanaSe-moqmedebiTad Seqmnan mxatvruli simbiozi.

beqa qamxaZem SesaniSnavad gaarTva Tavi am sakmaoze metad rTul amocanas.

rac Seexeba b-n sandro mrevliSvils, aq gasakviri araferia. giorgi tovstonogovis mowafes da araerTgzis axalgazrduli Tea-tris damaarsebels ar eswavleba msaxiobTan muSaobis klasikuri normebi da meTodebi. Cvenc xom gamudmebiT amas vukiJinebT ax-algazrda reJisorebs da msaxiobebs. jer akademiuri asaxva iswavleT da mere mima-rTeT nebismier mxatvrul modifikacias.

TamaSis wesSi sruliad ganzavebuli da vityodi ase, mxatvrulad impozanturia guga berekaSvili generlis rolSi. aqac

igrZnoba misi „yofna“ mocemul scenur garemoSi, aqac igrZnoba roliT gataceba, speqtaklis stilis SegrZneba da maRali scenuri kultura.

piradad CemTvis, aRmoCenad iqca elene qasraZe maSenkas rolSi. samsaxiobo ta-lantebiT ganebivrebuli qarTuli Teat-risTvisac ki saxasiaTo planis msaxiobi qali sakmaod didi iSviaTobaa, xolo Tuki amas davumatebT dauokebel temperaments, maRal saSemsruleblo kulturas da mSven-ier garegnul maxasiaTeblebs, aSkaraa, rom saqme gvaqvs axali samsaxiobo Zalis Semo-matebasTan.

sandro mrevliSvilis reJisuram un-eblied gagvaxsena eJi grotovskis „Ra-taki Teatri“. carieli scena, minimaluri rekviziti, scenur dekors qmnian Tavad msaxiobebi. da yovelive es uaRresad or-ganulad ewereba moqmedebis garemos, iwvevs Teatralur saxismetyvelebas, esoden gamr-Tobsa da Sinaarsians.

ager, uniformaSi gamowyobilma gogoneb-ma da vaJebma (gogonebi Ria, vaJebi – muq tonebSi), ani bebiam, naTia nikolaSvilma, beqa lemonjavam da Tornike TinTlaZem jer skamebi moitanes, mere ki scenis marcxena gasasvlelSi farda Camokides. es imis miniS-nebaa, rom skamebze ganTavsebuli damswreni – mari arRuTaSvili, qeTi luarsabaSvili,

Page 50: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba50

##5 2016

sofo meZmariSvili, elene qasraZe da, rac mTavaria, win mjdomi generali brizJalovi da mis ukan mjdomi Cinovniki Cerviakovi rober planketis komikuri operis (gnebavT, operetis) mosasmenad da sanaxavad mosulan.

marTlac, gaismis Cexovis mier miTiTe-buli am SesaniSnavi nawarmoebis melodiebi, rac SemdgomSi fonad gasdevs mTel speq-takls, ostaturad esadageba moqmedebas da aseve miuTiTebs reJisoris swrafvaze gados xidi warsulsa da awmyos Soris.

da ai, Cinovniki Cerviakovi (anu qarTu-lad, WiaZe) cxvirs daaceminebs da dador-blavs general brizJalovs (anu qarTulad, SxefiaSvils) da iwyeba tragikomikuri dra-ma, romelic sabralo „WiaZis“ sikvdiliT mTavrdeba.

mSvenivrad aris gaTamaSebuli scenebi, sadac SiSiT gaTanguli Cinovniki aSkarad aRar aclis cxovrebas generals, aRarc speqtakls ayurebinebs, arc qalTan aSiko-bis „nebas rTavs“ da aRarc dros utovebs saxelmwifo saqmianobisaTvis, vidre ar daimsaxurebs zRvargadasul risxvas sity-vebiT „gaeTrieee!!!“

da ai, bolomde ganadgurebuli qamxaZe–„WiaZe“ gamolaslasdeba generlis kabineti-dan, scenis SuagulSi gaiSoteba da, rac mTavaria, nela, sasowarkveTiT da zlaz-vniT, sadac gamxelilia sikvdilis imitacia, daikrefs xelebs...

darbazi erTsulovnad icinis. meore novela – „ficxi adamianis Canaw-

erebi“.ager, maSenka–elene qasraZem TavisTan

sufraze Seityua „ficxi adamiani“ nikolai andreiCi. da ras vxedavT? tradiciuli ma-gidis, Wiqebisa da jam-WurWleulis nacv-lad maSenkas dedam – naTia nikolaSvilma da aseve dam – natuka filiam rombiseburi ga-dasafarebeli muxlebze daufines nikolais da afeqturad, mimikis da Jestis gamoy-enebiT Seudgnen mis gamokvebas.

TiTqosda aseTma ukiduresma pirobiTo-bam rogor unda Seqmnas sinamdvilis iluz-ia? magram qmnis, radgan aq mTavari sasiZos „Sebma–Sekervaa“ da am ganwyobas msaxiobebi SesaniSnavad gadmoscemen.

erT speqtaklad Rirs nikolais kiserze Camokidebuli elene qasraZis aTamaSebuli fexebi. am metaforiT yvelaferi naTqvamia. xom aSkaraa, rom elene–maSenka cxovrebis TavSesafars eZebs da aseT TavSesafrad swored nikolaSa warmoudgenia. xom aSkaraa, rom misi mopovebiT, maSenka uzrunvelhy-ofs sakuTar cxovrebas. romantika? liri-ka? es yovelive mamakacTa xvedria. mTavar-ia maSenka vinmes kiserze jer Camoekidos,

mere ki Semoajdes. sxva yvelaferi TavisiT mowesrigdeba.

da ubralod Tavzardamcemi metaforaa qolga, romelic jer TavSesafrad, Semdeg ki xafangad gadaiqceva. „Citi“ nikolai gab-mulia „maxeSi“ da ujobs „gaCerdes da ar ifrTxialos!“ visac eniSneba, mxolod is mixvdeba, raoden cxovrebiseulia es meta-fora.

mayurebelTa „bravos“ SeZaxilebiT Tavdeba speqtakli. erTsulovani taSi war-matebis mauwyebelia. aSkaraa, Teatraluri aqti Sedga...

yvela kargi speqtakli hgavs erTmaneTs... magram riTi?

piradad CemTvis imiT, rom anaTebs.naTeba, naTebaa mTavari da „Cexovis Ri-

milic“ anaTebs ise, rogorc es msoflio klasikas, sandro mrevliSvils da qarTul Teatrs ekadreba...

yovliswamlekavi brZola xelisuflebisaTvis...

yvelasaTvis kargad cnobili reJisori da msaxiobi gogi qavTaraZe scenis ficarnagi-dan ukve meored aRZravs erisa da xelisuf-lebis problemas. pirvelad ibsenis dramis dadgma „brZola taxtisaTvis“ man ganaxor-ciela soxumis dramatul TeatrSi gasuli saukunis 80–ian wlebSi, rasac farTo rezo-nansi mohyva. da ai, 30 wlis Semdeg igi kvlav miubrunda am Temas, amjerad rusTavis giga lorTqifaniZis saxelobis TeatrSi da kidev ufro didi simwvaviT gvagrZnobina aRniS-nuli sakiTxis mwvave aqtualoba. saTauric imitom Seucvala – „brZola xelisuflebi-saTvis“ (da ara taxtisaTvis). „taxti“ da misTvis brZola ukve istoriis kuTvnileba gaxda, Tumca arsebiTad araferi Secvlila. „pirvelkacoba“ iseTive mimzidveli, sapas-uxismgeblo, saxifaTo da rTulia, rogorc mefoba.

ukve 25 welia, rac saqarTveloSi momswre-ni varT partiebis, ufro ki, pirovnebebis dapirispirebisa „pirvelkacobisaken“ mani-akaluri swrafvis gamo. xom cnobilia, rom TviT narkotikuli zemoqmedebis reitingSi Zalauflebas uyoymanod mikuTvnebuli aqvs pirveli adgili. maS ra gasakviria, Tuki narkomanebis msgavsad am „kaifis“ misaRe-bad adamianebi, xSirad uaRresad niWierebi da gonierebi, daufiqreblad Tavs wiraven. gzac iqiTken hqoniaT! magram vai, rom maT maniakalobas ewireba eris interesebi, ewireba uamravi problema Tu satkivari, romelTa gadaWris nacvlad, maTi „gladi-

Page 51: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 51

atoruli“ dapirispirebis mowmeni vxdebiT. arc erTi „pirvelkacobis msurveli“ ar

dafiqrebula imaze, ratom gaCnda maincda-mainc qarTvelad. maTi azriT, es SemTxveviT moxda.

arc erT maTgans azrad ar mosvlia, rom eri adamianis sxeuliviTaa – yvela organo sasicocxlo mniSvnelobisaa da yovel maT-gans umniSvnelovanesi funqcia akisria.

arc erTi maTgani ar ijerebs, rom al-truizmi TviT RmerTis mier kurTxeuli egoizmia, miT ufro maSin, roca sasworze devs eris interesebi.

ras izam... visac ar gaaCnia erovnuli identobis grZnoba, vinc ver xvdeba, rom Zala mxolod erTobaSia (raoden banalu-radac ar unda JRerdes es gamoTqma), mas-Tan verafers gaawyob. da ha, varT kidec am samwuxaro seiris mowmeni...

da madloba gogi qavTaraZes da rus-Tavis Teatris dass, rom es yvelaferi kidev erTxel Segvaxsena da Tanac daxvewili mx-atvruli formiT, maRali saSemsruleblo kulturiT, Teatraluri vnebiT.

es swored is speqtaklia, romelic msof-lio klasikis aTvisebis nimuSad gamodgeba. masSi ganxorcielebulia akademiuri Teat-raluri skolis da modernistuli tenden-ciebis sinTezi.

nawarmoebi mTlianad modificirebulia da eqvemdebareba speqtaklis saTqmels.

ambavi Sekvecilia da misadagebulia Tan-amedrove problematikasTan.

personaJebi atareben epoqis niSnebs da amasTanave gamoxataven mimdinare movleneb-

is suliskveTebas. rolSi gardasaxvas Tan axlavs gamosaxvis pirobiTi saSualebebi, TviT „apartes“ CaTvliT.

moqmedebis tempo–ritmi amozrdilia dramatuli poetikidan da masSi udidesi mniSvneloba eniWeba sityvas. scenidan war-moTqmuli gansakuTrebiT mniSvnelovani sityvebi aqcentirebulia musikis, xmauris efeqtis, scenuri ganaTebis meSveobiT.

da yovelive amis SemweobiT ras gviqad-agebs rusTavelTa speqtakli?

aq yvelafris ganmsazRvrelia mefe hokon hokonsenis sityvebi – Cven ukve varT saxelmwifo da ukve droa, rom erad viqceT.

xom ar geniSna, mkiTxvelo?mainc ra gansxvavebaa ersa da saxelmwi-

fos Soris?saxelmwifo sistemaa, sadac yove-

live eqvemdebareba kanonis meqanikas. igi ar iTvaliswinebs calkeuli social-uri jgufebis da miT ufro, calkeuli pirovnebebis interesebs. misi devizia – mi-zani amarTlebs saSualebebs.

xom ar geniSna, mkiTxvelo?eri ki maSin gqvia, roca araTu socialur

jgufebs, araTu calkeul adamianebs, ar-amed yvela suldgmuls, TviT mcenareebis CaTvliT, aRiqvam erT mTlian arsebad da erTi wamiTac ki ar akleb movla–mzrun-velobas.

xom ar geniSna, mkiTxvelo? iqneb swored es gvaklia dRes?

da ra uSlis xels saxelmwifos, rom erad gadaiqces?

ra da, calkeuli pirovnebebis maniakalu-

Page 52: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba52

##5 2016

ri ambiciebi da klanebad qceuli jgufebis viwro partiuli Tu ekonomikuri interese-bi.

da kidev, sixarbe, angariSmiucemeli ltolva simdidrisaken, TviT eris inter-esebis sazianodac ki. aseTi ukuRmarTi gziT xazinaSi moxvedrili milionic ki ver Seedreba xuT TeTrs, romelsac maTxovris xelSi debs Tavadac sakmaod SeWirvebuli moqalaqe.

saxelmwifoebrivi azrovneba araferia erovnuli azrovnebis gareSe da swored amas Segvaxsenebs rusTavelTa speqtakli.

axla pirovnuli dapirispirebis Sesaxeb.speqtaklSi iseve, rogorc ibsenis drama-

Si, erTmaneTs upirispirdebian mefe hokon hokonseni, hercogi iarl skule da episko-posi nikolai.

samive maTgani iltvis erTpirovnuli Za-lauflebisken.

samive maTgans saxelmwifoebrivi mowyo-bis sakuTari xedva aqvs.

iarli Tvlis, rom „gaTiSe da ibatone“ moqalaqeTa damorCilebis erTaderTi gzaa, rasac kategoriulad ar iziarebs hokoni.

episkopos nikolais miaCnia, rom qveyanas unda marTavdes religiuri erToba da Ta-vad unda iyos qveynis sulieri winamZRvari.

hokonis azriT, mrwamsis pluralizmi gamoricxavs religiuri fanatizmis saSiS-roebas. mrwamsTa sxvadasxvaobas SeuZlia moqalaqeTa Soris ganxeTqilebis Setana.

da bolos, hokonis istoriul–poli-tikuri xedva – eris winsvlis erTader-Ti sawindari misi sulieri da fizikuri mTlianobaa. da es midgoma, TviT Semomqme-dis mier aris nakarnaxevi. da rom mefobis mizani Zalaufleba ki ara, masze dakisre-buli eris gamTlianebis misiis aRsrulebaa.

amrigad, es nawarmoebi, iseve rogorc speqtakli, ideaTa dramacaa... da es asec unda iyos. ibseni maZiebeli dramaturgia da iseT problemebs aRZravs, rac Semdgom farTo diskusiis sagani xdeba.

iarlTan SekavSirebuli episkoposi marcxdeba da iRupeba, iseve rogorc iar-li, romelic episkoposisgan gansxvave-biT aRiarebs Tavisi poziciis Secdomas da sikvdiliT gamoisyidis eris mimarT Cad-enil uneblie danaSauls.

ra unda iyos amaze aqtualuri CvenTvis, zigzagebiT mosiarule, TiTqosda esoden potenciuri erisaTvis?

gana am nawarmoebSi da mis safuZvelze Seqmnil speqtaklSi ar gamosWvivis Cveni erovnuli ganviTarebis umniSvnelovanesi veqtori?

magram esecaa, raoden keTilSobiluric

ar unda iyos ideuri Canafiqri, igi ver miva mayureblamde, Tuki ver hpovebs mxatvrul gansxeulebas.

da gogi qavTaraZis, iseve rogorc speq-taklSi monawile msaxiobebis sasaxelod unda iTqvas, rom maT ara mxolod gaarTves Tavi dakisrebul amocanas, rusTavis Teat-ris saukeTeso, gasuli saukunis 60–70–iani wlebi gagvaxsenes.

mwyobri ansambluroba, romantikuli SemarTeba, personaJSi arqetipis Zieba, me-tyvelebisa da plastikis maRali kultura, gardasaxva – es maxasiaTeblebi mravlad aris mocemuli am uaRresad Sinaarsian speqtaklSi.

daviwyoT episkoposiT, romlis kreb-siT saxes qmnis irakli (kukuri) beqaia. misi SemweobiT Tvalwin warmogvidgeba kaTo-like mRvdelmTavrebi, esoden dinjni da darwmunebulni Tavis unikalobaSi, esoden Caxedulni politikur cxovrebaSi da, rac mTavaria, samefo karis intrigebSi. msaxiobi daxvewili plastikisa da metyvelebis Semwe-obiT damajereblad warmoaCens sasuliero piris midrekilebas gaxdes saxelmwifos pirveli piri. aqac, iseve rogorc mTlianad speqtaklSi, erTmaneTSi ganzavebulia mx-atvruli simarTle da pirobiToba.

pirobiTobis deficiti qarTul TeatrSi namdvilad ar gvaqvs, ai mxatvruli sima-rTlisa ki – ra mogaxsenoT...

mefe hokon hokonseni – am rolis Sesas-ruleblad rusTavelis Teatridan mowveu-li msaxiobi zura ingoroyva eleganturad da plastikuri damajereblobiT warmosax-avs CvenTvis esoden simpaTiur scenur gmirs. roli mTlianad naxevartonebiT aris Seqmnili, rac kidev ufro gamokveTs mefis rwmenas da sulier simSvides. da Cvenc vi-jerebT, rom misi pozicia marTlac RvTiT aris nakarnaxevi...

temperamentulad, aqtioruli gznebiT da vityodi, romantiuli gatacebiT gvixat-avs Tavis gmirs msaxiobi zviad doliZe. Ses-aniSnavi plastikuri gamomsaxveloba da me-tyvelebis maRali kultura qmnis im scenur placdarms, sadac mkafiod ixateba vnebebiT Sepyrobili hercog iarl skules adamianu-ri portreti. gana ra, mas ar gaaCnia Tavisi simarTle? gana urTierTdapirispireba, Tuki igi ar gadaizrdeba sisxlisRvraSi, ar amoZravebs progress? gana sazogadoebis marTvis manipulaciur meTods ar aqvs Tavi-si pozitiuri mxareebi?

magram ara. rwmundeba ra hokonis uan-garobasa da siwmindeSi, hercogi iarli aRiarebs Tavisi Sexedulebebis simcdares. msaxiobi uaRresad daxvewili, vityodi,

Page 53: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 53

lakonur–lapidaruli xerxe-biT gadmoscems damarcxebuli gmiris tragedias, riTac kidev ufro gamokveTs Tavisi gmiris sulier amaRlebas.

ibsens SemTxveviT ar uwodes skandinavieli Seqspiri. Te-mebi, razec vilaparakeT, gana sakmarisi ar iyo dramis gaSli-saTvis?

magram ara. ibsenma aq kidev erTi motivi gaaTamaSa. mefe hokoni colad irTavs her-cog iarlis qaliSvils, riTac drama iZens kidev erT, klasi-cizmisaTvis damaxasiaTebel rakurss. aqac gaTamaSdeba Si-nagani konfliqti grZnobebsa da movaleobas Soris. da am rakurss yvelaze srulyofilad gadmo-scems iarlis qaliSvilis rolis Semsrule-beli ana SarvaZe, oRond sityvebiT ara, mim-ikiT, JestiT, plastikiT, TvalebiT. albaT dameTanxmebiT, mcireodeni teqstiT re-liefuri scenuri saxis Seqmna arcTu ioli amocanaa. arada, aseTi saxe namdvilad Seqm-nilia am axalgazrda msaxiobis mier.

zemoT vaxsene rusTavis Teatris „oqros xana“. giga lorTqifaniZis ZalisxmeviT, yve-laferTan erTad, scenaze warmodgenili iyo qarTuli jiSis rasobrivi niSani, rac qmnida Teatris saerTo aqtiorul qariz-mas. maxsovs, rusTavis Teatris gastrole-bze ungreTSi, finaluri akordis Semdeg msaxiobebi scenaze rom gamwkrivdnen, un-grelebma gancvifreba ver damales – amdeni moxdenili qali da kaci scenaze erTad ga-mosuli arasodes gvinaxavso.

am speqtaklSic, darwmunebuli var, rom gogi qavTaraZis iniciativiT, scenaze war-modgenilni arian erTmaneTze ufro qar-izmatuli msaxiobebi: hercogis coli – ana matuaSvili, axalgazrda beri – soso eliz-baraSvili, Saosani qali – naTia melaZe, hercogis da – maia javaxiSvili, ezos moZR-vari – zura jinWaraZe, hercogis momxre – zaza TagoSvili, poeti – valeri koberiZe, sardlis momxre – laSa kankava, mefis dacva – zura firosmaniSvili, kapelani – leonti SioSvili. yvela maTganis roli individu-alizebulia da namdvilad SegviZlia ganvix-iloT rogorc damoukidebeli samsaxiobo namuSevari.

sul ramdenjerme Cndeba scenaze msax-iobi naTela muxuliSvili, hokonis deda. TiTqmis usityvo rolia, magram ra artis-tuli muxti Semoaqvs, ra aqtioruli ga-mosxiveba...

Tamar WavWaniZis mier Seqmnili speq-taklis dekoracia agebulia simultanur principze, anu moqmedebisTvis saWiro yve-la atributi, garemo, sagani Tu rekviziti Tavidanve scenazea ganlagebuli da saWi-roebis mixedviT TamaSdeba. aqac SesaniSna-vad aris Sezavebuli pirobiToba da sinam-dvile, miniSneba da realoba. scenografia kidev erTxel xazs usvams „Ria Teatris“ princips, mayurebelTan gaxsnili urTi-erTobis wess, Tumca ki amasTanave asaxavs konkretul atmosferosac. arcTu iSviaT-ad, igi mistikur Seferilobasac iZens.

scenografiis pirobiTobas erTgvar partniorobas uwevs ganaTeba da musika-luri Tanxleba, Seqmnili TviT damdgmeli reJisorisa da goCa golijaSvilis mier. scenuri komponentebis esoden harmoniuli Serwyma xels uwyobs dramaturgis grZno-baTa bunebis gadmocemasac, swored imas, rasac ukve lamis gadaveCvieT qarTul Te-atrSi... samwuxarod...

da bolos, „hepi endi“. mefe hokoni ima-rjvebs, anu imarjvebs goniereba, suli-eri simaRle, RvTiT nakarnaxevi misia. misi gamarjveba erTgvar tragikul apoTeozad gaismis, rameTu Seiwira araerTi kargi mam-uliSvili. magram norvegia xom imarjvebs, da es aris yvelaferze ufro mTavari.

RmerTo, RmerTo, es xmatkbili gamagone Cems mamulSi...

speqtakli damTavrda. mayurebeli, sul-ganabuli rom Sescqeroda da ismenda speq-takls, erTsulovani taSiT egebeba speqtak-lis Semqmnelebs da monawileebs. da isinic ganlagdnen scenaze da...

ra vqna, isev Zveli rusTavis Teatri gamaxsenes...

ho, diax, diax, Zvelebi uteven.

Page 54: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba54

##5 2016

iSviaTad, magram mainc arseboben Te-atrebi, romelTa funqcionirebas Semo-qmedebiTze ufro metad, erovnuli inter-esi gaaCnia. swored aseT TeatrTa ricxvs miekuTvneba kaxis raionis, sofel alibeg-los qarTuli dramatuli Teatri, romelic azerbaijanis teritoriaze mdebareobs. al-ibeglos Teatrs analogi ar aqvs. is erTad-erTi saxelmwifo, qarTuli Teatria msof-lioSi, romelic saqarTvelos farglebs gareT funqcionirebs. am Teatris daarse-baSi udidesi wvlili miuZRvis reJisor an-zor dolenjaSvils, man faqtobrivad Seqm-na qarTuli kulturis kera kaxis raionSi da Semoikriba Teatraluri xelovnebiT dain-teresebuli axalgazrdebi. dRes batoni an-zori ukiduresad mZime mdgomareobaSia da misive daarsebuli Teatris msgavsad, masac movla da gadarCena sWirdeba.

hereTSi, romelsac Cven xandaxan saingilod movixseniebT, aTi aTasamde qarTveli cxovrobs da maTTvis Teatri sam-SoblosTan daaxloebis saukeTeso saSuale-baa. isini ZiriTadad qarTul piesebs dgamen da scenaze, SeTxzul drosa da sivrceSi, mainc mogzauroben saqarTveloSi.

2016 wlis 25 oqtomberi alibeglos Tea-tris istoriaSi gansakuTrebuli dRea, radgan maT SeZles da miuxedavad urTulesi pirobebisa, mainc warmoadgines ori pre-miera: iakob gogebaSvilis `iavnanam ra hqmna“, reJisori leri SioSvili da Tamar barTaias `muyaos saxli“, reJisori naili TofalaSvili. premiera iTamaSes SenobaSi, romelsac saZirkveli ar gaaCnia. parterSi, sadac iseve wvims rogorc gareT. speqtak-lis msvlelobis dros sul mqonda gancda, rom scena Catydeboda da romelime msax-

xval SeiZleba gviani iyosnikoloz wulukiZe

Page 55: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 55

iobi Cavardeboda. miuxedavad yvelafrisa, reJisorebma SeZles mTavari saTqmeli may-ureblamde mietanaT da maTi Tanagancda gamoewviaT. reJisor leri SioSvilis gad-awyveta metad saintereso da natural-isturi gaxldaT, man speqtaklSi qarTul Teatralur sawyisad miCneuli berikaobis elementebic ki gamoiyena da musikaluri gaformeba kulturis saxlTan arsebuli ansambl `fesvebis“ SemoqmedebiT gaajera. rac Seexeba Tamar barTaias piesis mixedviT dadgmul speqtakls, `muyaos saxli“ aq re-Jisorma ZiriTadad metaforebiT gviTxra mTavari saTqmeli. orive speqtakli gajer-ebuli iyo qristianuli TematikiT. `iavnan-am ra hqmnaSi?!“ Tu mTeli speqtaklis msv-lelobis dros RvTismSobilis xati ekida da sanTeli enTo. `muyaos saxli“ saqarTve-los kaTolikos patriarqis ilia meores qadagebiT damTavrda.

ar SeiZleba ar aRvniSnoT adgilobrivi xelmZRvanelebis keTilganwyoba qarTuli Teatrisadmi, baqos da ganjis, saqarTvelos saelCosa da sakonsulos TanamSromlebis didi Zalisxmeva, rom Teatrma mudmivmo-qmedeba SeinarCunos da axalgazrda Taobas gamarTuli qarTuli metyveleba scenidan gaagonos. Tumca, marto maTi Sroma Sedegs ver gamoiRebs Tu Cvenc, saqarTvelos mo-

qalaqeebma ar miviReT zomebi. dRes rom alibegloSi Teatrs saku-

Tari Senoba ar aqvs da TiTqmis dangreul kulturis saxlSi funqcionirebs. es Cveni yofili maRalCinosnebis damsaxurebaa, radgan TeatrisTvis gankuTvnili Tanxa sadRac gaqra. alibeglodan saqarTveloSi gamomgzavrebisas Teatris TanamSromelma, qalbatonma lianam miTxra - saqarTvelos mosaxleobis umetesobam albaT, arc icis Cveni arsebobis Sesaxebo... veraferi vu-pasuxe garda imisa, rom Zalian Semrcxva im dakarguli wlebis, rodesac Cven arafers ar vakeTebdiT hereTeli Zmebis urTulesi yofis Sesamsubuqeblad. imeds vitoveb, rom sul cota xanSi mogvecema SesaZlebloba, rom dRevandeli qarTuli Teatris mier Segrovebuli ZRveni, traileriT gavugza-vnoT Cvens kolegebs da aseve saqarTvelos Teatris kritikosTa kavSiris inicirebuli masterklasebi CavataroT, rogorc sasceno metyvelebaSi, aseve samsaxiobo ostatoba-Si. manamde ki isev iseTi usaxelo gmirebis amara unda davtovoT saingilo, rogoric Tundac batoni kote barixaSvilia, ada-miani, romelic Teatris daarsebis dRidan yvelafers akeTebs am unikaluri keris ga-dasarCenad.

Page 56: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba56

##5 2016

Tbilisis saerTaSoriso Teatralu-ri festivali Svidi welia arsebobs da, vfiqrob, ukve SeiZleba saubari im zegav-lenaze, romelic man Tanamedrove qarTul Teatrsa da Teatraluri kritikaze moaxdi-na. festivalis ucxouri programa msoflio saTeatro process ramdenime rakursiT warmogvidgens. is acnobs mayurebels cno-bil reJisorebsa da dasebs, saTeatro ten-denciebs, mcire Tu did saTeatro formebsa da Janrebs. qarTuli Souqeisis saSualebiT, saerTaSoriso forumSi farTod da meTo-durad aris CarTuli qarTuli saTeatro sivrcec, rac msoflio procesTan kavSiris, masSi Tanamonawileobis perspeqtivasa da moralur gancdas aCens. kritikosebisa-Tvis iqmneba saSualeba, rom ukeT gaecnon rogorc zogad msoflio tendenciebs, ise calkeuli reJisorebis Semoqmedebas, sx-vadasxva qveynisa Tu kulturis Teatrs, imsjelon saTeatro procesis globalur da individualur aspeqtebze. yovelive es sakuTriv qarTuli Teatris dRevandelo-bis Sefasebis, misi perspeqtivebisa da gan-viTarebis gzebis danaxvis SesaZleblobas iZleva.

wlevandel festivalze dramatul Te-atrebTan erTad, qoreografiuli Tu fizikuri Teatris dasebi Tanabrad iyo warmodgenili. gamoCnda quCis sanaxaobe-bic, romlebic axali Tbilisis urbanul sivrceSi organulad Caewera. polonurma Teatrma `kto~-m Tavisi `peregrinusi~ aR-maSeneblis gamziris axladaRdgenil naw-ilSi iTamaSa. msaxiobebi mayurebliT iyvnen garemoculni, adamianebi Tan dahyvebodnen moZrav sanaxaobas, kontaqtSi Sediodnen msaxiobebTan, TiTis wverebze Semdgarni adevnebdnen Tvals saqmian kostiumebSi gamowyobil didTava uproporcio figure-bis erTsulovan da uemocio qcevas, maT `yoveldRiur” rutinas, ase rom hgavda Cve-ni cxovrebis meqanikur, avtomatur svlas. inglisuri dasis `sTil hauzis~ sacekvao kompozicia `mxedrebsa da gaWenebul cx-enebze~, piriqiT, axalgazrda, Tavisufali adamianebis improvizacias warmoadgenda, romelic Sekrebil mayurebelTan erTad

saerTo cekviT dasrulda. festivali aditi mangladasis kompaniis

`misteriiT~ gaixsna, romelic tradiciu-li induri cekvisa da Tanamedrove qore-ografiis sinTezze iyo damyarebuli. speq-takli saxelwodebiT `Signidan~ maradiuli sawyisebis brZolas, adamianSi maT Tanaarse-bobas da maTi dapirispirebis gadalaxvisken swrafvas asaxavda. speqtaklis simbolikaSi, ganaTebasa da ferSi, mocekvaveTa kosti-umSi, moZraobebSi, nacionaluri sakravebis JReradobaSi indoelTa msoflgancda, sam-yaros didi wrebrunvis gza ikiTxeboda, tan-jviT, tkiviliT, sixaruliT, ganadgurebiTa da ganaxlebiT. norvegiulma Teatrma `kari hoas prodaqSen~ festivalze plastikur-qoreografiuli speqtakli `iyavi rogorc wyali~ aCvena da scenaze wylis stiqiis, misi dinebis, JReradobis, sayovelTaobis, saxi-faTobis warmodgenas Seecada. ukraineli gognebis `frik-kabarem~ saxelwodebiT `dax doterz bendi~ folkisa da rokis sinTezi warmoadgina. mTeli speqtaklis manZilze ar wydeboda videogamosaxulebis usasru-lo, intensiuri, zogjer agresiuli rigi, romelic musikalur Txrobaze agebul sanaxaobas simwvavesa da ganzogadoebas sZenda. am energiul, Semtev, meamboxe musika-lur sanaxaobaSi nacionaluris, sayovelTa-os, sakralurisa da mdabalis sakvirveli sinTezi ganxorcielda. speqtakl-koncer-ti qalis xvedrze, mis Zlierebaze, samyaros farisevlobaze da moryeuli safuZvlebis winaaRmdeg janyze mogviTxrobda. `kompo-zicia~ `vardebi~ sakacobrio kulturas, cnobierebas, Rirebulebebs ajanyebuli qalebis ganrisxebuli da damcinavi kri-tikis qarcecxlSi atarebda. Svidi gogona araCveulebrivi artistizmiT, musikalo-biT, maRali saSemsruleblo teqnikiT, yo-velgvari sentimentalobis gareSe gamox-atavda Tavis protests, ganadidebda qalis Tavisuflebas da Zlierebas. polonurma Teatrma `Txis simReram~ Tavisi musikalur-dramatuli warmodgena Cexovis `alublis baRis~ meoTxe (bolo) aqtze aago. rogorc reJisorma gJegoJ bralim ganmarta, am speqtaklis idea dasis mier Teatraluri

Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri

festivalis ucxouri programa _ 2016Tamar bokuCava

Page 57: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 57

Senobis dakargvis Semdeg gaCnda. Teatrma `alublis baRi~ gaiazra rogorc miTolo-gema, romelic danakargis garduvalobas gamoxatavs. baRi mainc daikargeba, Tumca, adamianebs imedi bolomde ar stovebs da saswauls elodebian.

Ddramatuli Teatris nawilSi wels may-urebelma berlinis `Saubiunes~ samxatvro xelmZRvanelis Tomas ostermaieris ukve meore speqtakli ixila. ostermaieris Semo-qmedebis provokaciuli momxibvleloba, mis speqtaklebSi arsebul farul intrigaSi, saprotesto sulSi, inteleqtualur iro-niaSi, sazogadoebisa da adamianis mimarT erTsa da imave dros TanamgrZnobsa da mZa-frad kritikul damokidebulebaSi vlinde-ba. saxelganTqmuli reJisori zRvarze `ba-lansirebs,~ Tanamedrove istabliSmentsac ekuTvnis da saTeatro avangardSic rCeba, erTsa da imave dros, tradicionalisticaa (rogorc amas Tavadve ambobs) da meamboxec. 90-ian wlebSi ostermaieri inglisurma `in your face” (Sig saxeSi) dramaturgiam gaitaca, romelsac sxvebTan erTad mark ravenhilsa da sara keins miakuTvneben. misi patara, ma-gram sakulto Teatr `barakis~ popularu-lobaSi didi roli iTamaSa inglisureno-vani dramaturgiis `uxeSma realizmma~. Tanamedrove qalis TemiT gataceba, aSka-rad, sara keinis Semoqmedebasac ukavSird-

eba, romlis mimarT interesi ostermaiers dResac ar uneldeba. erTi SexedviT, To-mas ostermaieris wlevandeli speqtakli sruliad gansxvavdeboda SarSandeli _ ib-senis ̀ xalxis mtrisagan~ - esTetikiT, stil-istikiT, mayurebelTan mimarTebis formiT. miuxedavad amisa, vfiqrob, reJisori axali dramis mier XIX saukunis bolos dawye-bul refleqsiasa da Zireuli problemebis `kvlevas~ agrZelebs. mas kvlavac ainter-esebs Tanamedroveobis pirobebSi sazoga-doebrivi moralis, ojaxis, sqesTa Soris urTierTobebis fundamenturi sakiTxebi, Tanamedrove miTebi da maTi transforma-cia. `maria braunis qorwinebaSi~ mkafiod ikiTxeba evropuli saxlis aluziebi, simbo-lika, romelsac ibsenTan strindbergTan, bernard SousTan da sxvebTan vxvdebiT. re-Jisors miaCnia, rom miuxedavad imisa, rom as weliwadze meti gavida, Tanamedroveo-baSi kvlavac aqtualuria igive problemebi, romlebsac XIX saukunis miwuruls axali drama ayenebda. `Tojinebis saxlSi~, `heda gablerSi~, `dakveTil koncertSi~ oster-maieri qalisa da saxlis Temaze variaciebs qmnis, misi qali personaJebis totalur martoobas da ganwirulobas gvaCvenebs. `Tojinebis saxlSi~ ostermaiers mxat-var ian papelbaumTan erTad, moqmedeba Tanamedrove berlinur penThauzSi gad-

scena speqtaklidan `alublis baRis portretebidan~

Page 58: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba58

##5 2016

moaqvs, `eleqtronuli samoTxis~ garemoSi, romelic keTildReobisa da komfortis umaRlesi standartebis Sesaxeb dRevandel warmodgenebs Seesabameba, Tumca, am saxlis `haitekuri~ fufuneba misi binadrebisaTvis bednierebis momtani ar aris. `maria brau-nis qorwineba~ am `feministuri~ piesebis konteqtstSi xvdeba. speqtaklis scenogra-fias (scenografi nina vetceli, kostiume-bi ulrike gutbrodis), amjerad, 50-iani wlebis kinoTeatris foieSi gadavyavarT, romelic epoqis Sesatyvisi dizainis savar-ZlebiTa da magidebiT mouwyviaT, glamursa da fufunebaze pretenziiT. ukan, scenis siRrmeSi moTavsebuli ekrani moqmedebis erT-erTi naratoria, Zveli fotoebisa da kinoqronikebis vizualuri rigiT is droSi ukan `gadagvisvris~ – nacisturi germa-niis adreul dReebSi, eiforiis, aJiota-Jisa da sayovelTao eqstazis atmosferoSi gadagviyvans. ekranze gogonebis gaRimebu-li saxeebia, gogonebi yvavilebiT, gogonebi axalgazrduli nacisturi organizaciebis simbolikiT. `ekranuli~ xalxi bednieria. moqmedeba avanscenaze gadmodis. hitlerze Seyvarebuli qali saTayvanebel fiurers werils wers da siyvaruls uxsnis. qals mar-ia braunis – hermanis rolis Semsrulebeli mamakaci ganasaxierebs (sebastian Svarci), misi axalgazrda, savse da msxliseburi sx-euli wels zemoT SiSvelia, xeli mkerdze

morcxvad miufarebia da ise mimarTavs Tavis kumirs. ostermaieris speqtaklSi erTi qali da oTxi mamakaci monawileobs. swored mamakacebi asruleben speqtaklis 27 per-sonaJis rols, marias (ursine lardi) rolis garda. msaxiobebi amas saocari simsubuqiT, iumoriTa da daxvewilobiT akeTeben. aseTi gadawyvetilebiT reJisori marias saxis centralur mniSvnelobas gamokveTs, misi istoriidan epikur ambavs qmnis, romelSic germaniisa da germanelebis bedi isaxeba. ekranze, omisSemdgomi istoriis movleneb-is vizualuri Txroba grZeldeba, mas Tavi-si logika aqvs da germanuli ekonomikuri saswaulis qronikas gvaCvenebs, sruli kraxidan ayvavebul qveynamde. reJisori ekranul realobas scenurs upirispirebs, xandaxan ekranze scenaze mimdinare mov-lenebi aisaxeba da oficialur istoriaSi adamianuri ganzomileba Seaqvs. ai, gamosax-uleba marias sxeulze koncentrirda, TiTqos epoqa mis arsebaSia moqceuli, mTe-li Tavisi winaaRmdegobebiT, movlenebiT, simZimiT, rogorc qimeruli qorwinebis si-cocxlesTan SeuTavsebeli veeberTela nay-ofi. am SeSlil samyarosTan dawyvilebul marias fiqrisTvis dro ar rCeba, man war-matebaze unda izrunos, mamakacTa wesebiT cxovreba unda iswavlos, Tavisi qaluroba iaraRad unda aqcios, sxeuli, goneba, siy-varuli momavlis samsaxurSi unda Caayenos.

scena speqtaklidan `maria braunis qorwineba~

Page 59: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 59

ostermaiers ar uyvars, rodesac germanias msxverplad warmoaCenen, tradiciulad ironiuli da kritikuli, totaluri iluz-iebis tyveobaSi moqceuli qalis tragikul istorias mogviTxrobs. is gareSe damna-Saveebs ar eZebs da yvelafris mizezs de-formirebul cnobierebasa da egocen-trizmSi xedavs. marias cxovreba, misi niWi, energia, siyvarulisa da erTgulebis ulevi maragi fuWad da umisamarTod iflangeba. man hermanisgan, iseve, rogorc germaniam hitlerisgan, piradi miTi da ideali Seqm-na, misi cxovreba or registrSi midis, re-alursa da warmosaxviTSi. yvelaferi her-manisTvis keTdeba, hermanisTvis, romelic mis gverdiT arasdrosaa, xan aRmosavleTis frontze ibrZvis, xan cixeSi zis, Semdeg ki sakuTari ususurobis gancdiT daTrgunu-li, sazRvargareT miemgzavreba. qali sul martoa, demenciuri dedis (robert beieri), sxva mamakacebis pirispir, mamaci, Zlieri, Tavganwiruli. erTi ram aZlevs siamayis safuZvels, sakuTari Zalis, mniSvnelobis, damoukideblobis SegrZneba. is xom aseTi TavgamodebiT aSenebs Tavis saocnebo sax-lsa da sasurvel keTildReobas, Tavisi da Tavisi qmris bednier momavals. Tumca

male es iluziac engreva, radgan gaigebs, rom misma sayvarelma osvaldma (Tomas bad-ingi) da hermanma mis zurgsukan garigeba dades, misi Rirseba daamcires, mTeli misi cxovrebis Sroma da Rvawli arad Caagdes. maria mamakacTa pativmoyvareobis saTama-So aRmoCnda mxolod. calke unda aRiniS-nos msaxiobTa scenuri transformaciebis virtuozuloba, saxidan saxeSi gadasvlis daxvewili teqnika. am saxemonacvleobiT ostermaieri kidev erT ambavs gviyveba, per-sonaJebs Soris ironiul da azrobriv kav-Sirebs amyarebs, marias irgvliv arsebul samyaros iluziur, meryev suraTs qsovs – aq araferia sando, arc dedobrivi siy-varuli, romelic momxmareblur grZnobad qceula, arc narkomani eqimis TanagrZnoba, arc qmris siyvaruli da arc sayvarlis Tay-vaniscema. finalSi, fasbinderis filmisa-gan gansxvavebiT, sadac maria Sigulas gmiri specialurad awyobs saxlSi xanZars da Tavs iklavs, maria adgilidan ar iZvris, misi oc-nebis saxli ki TavisiT exveva cecxlis alSi.

Teatr barbikanis `hamletSi~ totaluri omi sasaxlis interierSi Semodis, deko-racia am vizualuri TxrobiT datvirTu-li speqtaklis metaniSani xdeba. sasaxle, romelic daniis samefo karis gardasuli didebis daxvewil kvals inaxavs, meore mo-qmedebaSi nacartutiT dafarul brZolis velad gardaiqmneba. speqtaklis cocxali Canaweri festivalze `ekranizebuli Tea-tris~ saxiT iqna warmodgenili. benediqt qamberbetCis daniis princi am pompezuri dadgmis `Tanamdevi sulia~, daniis dacemis Wirisufali is udidesi TanagrZnobiTaa ganmsWvaluli daRupvis piras misuli qvey-nis mimarT. am scenur kaleidoskopSi mas Tavisi gancalkevebuli sicocxle aqvs, mgrZnobiare, ganmcdeli, tkiviliT savse. TviT scenuri ganaTebac ki xazs usvams hamletis martosulobas, mSobliuri sam-yaro ucxo gaxda hamletisaTvis, amitom, rogorc ar unda ecados, misi xsna, droTa kavSiris Sekvra ar SeuZlia. daniis dekadan-sis suraTi sxvadasxva saSualebiT iqmneba – sasaxlis nadimze darbazis morTulo-biT, romelSic Semodgomis vizualuri in-tonaciebi sWarbobs, mamis aCrdilis sxeu-lis fizikurobiT, romelic xrwnaSeparul gvams ufro waagavs, vidre moCvenebas. kiran xaindsis klavdiusi susti mmarTvelia, sak-uTar survilebsac ver umklavdeba, mTeli gabeduleba sakuTari Zmis mkvlelobaze daxarja, exla ki katastrofis pirispir darCenils, mxolod agoniaSi myofi qvey-nis marTvis xanmokle siamovnebiT SeuZlia datkbes. horacio – zurgCanTiani studen-

scena speqtaklidan `rusi randevuze~

Page 60: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba60

##5 2016

ti axalgazrda pacifistisa da uflebad-amcvelis STabeWdilebas stovebs, is tur-istiviT `mogzaurobs~ hamletis sivrceSi, aRSfoTebuli, informirebuli, magram ucxo da distanciuri. hamletis `sigiJec~ mis mSvidobismoyvare bunebas amxels, saTa-maSo jariskaciviT Cacmuli is sasaxlis darbazSi moawyobs `samxedro banaks~ da daniaSi gamarTul ususur omobanas amasx-aravebs. speqtaklSi moulodnelad winau-rdebian rozenkranci da gildernsterni, gansxvavebul xasiaTebsa da individualur niSnebs iZenen. CanaweriT iseTi STabeWdile-ba iqmneba, TiTqos or warmodgenas vucqerT – `monohamlets~ da daniis dacemis ambavs, romelsac emociuri Tanaganmcdeli da ko-mentatori hyavs daniis ufliswulis saxiT. es efeqti speqtaklis struqturuli, kom-poziciuri da esTetikuri ekleqturobiT iqmneba. benediqt qambermenis personaJi in-timuri, filosofiuri Teatris sivrceSi cxovrobs, danarCeni dania ki dekadantur-epikur velSia ganfenili. kavSiri daniasa da hamlets Soris imTaviTve darRveulia, mas araferi aqvs saerTo am epoletebian, portretebian, iaraRian samyarosTan. bar-bikanis hamletis samyaro imTaviTve ganwir-ulia Tavisi esTetikuri idealebiT, diadi warsuliT, mamaci meomrebiT, daxvewili kariskacebiT, didebuli qalbatonebiT, in-trigebiTa da ZalauflebisaTvis brZoliT. mTavari brZola ukve wagebulia, istoriis

sarbielze axali Zala modis – axalgazrda fortinbrasi, romelic sasaxlis naxanZral da gvamebiT dafarul darbazSi Semoabi-jebs, sadac sul cota xnis winaT gaTamaSe-buli tragikuli istoriis monawileTa usu-lo gvamebi daxvdeba mxolod.

`fomenkos saxelosnos~ speqtakli `rusi randevuze~ raRaciT reJisoris adreul speqtaklebs gavs. misi xalisiani, roman-tikulad utrirebuli ironiuli maneris miRma nacionalur xasiaTze seriozuli re-fleqsiaa dafaruli. speqtakli saxelos-nos meore Taobis kursdamTavrebulebT-an evgeni kamenkoviCma dadga. turgenevis `gazafxulis wylebis~ mixedviT Seqmnil inscenirebas CerniSevskis werilis saxeli daerqva. `rusi adamiani susti da inertu-lia... _ wers CerniSevski werilSi `rusi adamiani randevuze~, - situaciaSi, sadac misi bedi wydeba, gadawyvetilebis miRebis, damoukidebeli nabijis gadadgmis unari ar aRmoaCndeba xolme. is mxolod dinebas mi-hyveba ukanmouxedavad, aqeT-iqiT icqireba, Tumca, arc imis danaxvas cdilobs, rac win elodeba~. evgeni kamenkoviCma speqtakli staJiorebTan Seqmnili etiudebisgan Sekra, erTianma nawarmoebma pirvandeli epiz-odebis simsubuqes, xalissa da eqscentri-kasTan erTad siRrme, delikaturad SeniR-buli tragizmi, ironia da groteskuloba SeiZina. inscenirebis mTavari gmiri sanini raRaciT ibsenis per giunts mogvagonebs da

scena speqtaklidan `troeli qalebi~

Page 61: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 61

sioren kirkegoris `esTetikur~ adamians gvaxsenebs, romelic sakuTari arsebobis sazriss da gamarTlebas SemTxveviT bed-nier garemoebebSi eZebs. axalgazrda dim-itri saninis cxovrebas (fiodor maliSevi) bedis moulodneli da mxiaruli viraJebi marTavs, is TavdaviwyebiT mihyveba Tav-brudamxvev movlenebs, cxovreba ase uxvad rom anebivrebs. daxvewili, axalgazrda, momxibvleli sakuTari keTilSobilebiT, mimzidvelobiTa da garemomcvelTa aRta-cebiT tkbeba. sanins cxovreba erT did romantikul da maTrobela Tavgadasavlad eCveneba. aRtacebul grZnobaTa gavleniT daufiqreblad eqceva sxvebsac da sakuTar Tavsac, TviTonac ver xvdeba, ise daiviwyebs mokrZalebul axalgazrda jemas, romelic frankfurtSi SemTxveviT gaicno da daniS-na. sanini Tavisuflebismoyvare da Tavneba maria polozovas (ekaterine smirnova) Seiy-varebs mgznebare siyvaruliT. ekaterine smirnova speqtaklSi ramdenime saxes qmnis, maT Soris qvrivi frau rozelis, romelsac jer kidev daucxromeli survilebi afo-riaqebs. Zliersa da Zalauflebismoyvare maria polozovas damangreveli da azartu-li egocentrizmi dostoevskis iracion-alur gmirebTan anaTesavebs. gamdidrebuli glexis qaliSvili Rrma Sinagani probleme-bis kompensacias sxvisi nebis marTvasa da

gamomwvev TavisuflebaSi xedavs. sanini mos-wons, Tumca, siyvarulSi mxolod lideris rolzea Tanaxma. speqtaklis finalSi may-urebeli isev frankfurtSi xvdeba sanins. polozovasTan romani didi xania dasrul-da, mSvenieri jemas ZiebaSi dimitris ameri-kaSi wasvla ganuzraxavs, sadac misi satrfo bednier qorwinebaSi unda cxovrobdes... scena bneldeba, dekoraciis TeTri kolona ixsneba da saokeano xomaldis sakvamurad da kibeebad gardaiqmneba (unda aRiniSnos, rom vladimir maqsimovis dekoracia Za-lze zustad gadmoscems nawarmoebis or-mag aspeqtebs da sivrcis transformaciisa da atmosferos Seqmnis gansakuTrebuli potencialiT xasiaTdeba). dimitri sanini kibeebze adis, kvlavac ucnob beds mindobi-li, siyvarulisa da sakuTari Tavis ZiebaSi dakarguli...

suZuki tadaSis msaxiobTan muSaobis me-Todi sxeulis energiis koncentraciisa da kontrolis principzea damyarebuli. mis-Tvis msaxiobi, Teatris dasi TanamoazreTa jgufia, romlebic Teatrs sakuTari Tavi-sa da samyaros Sesacnobad mimarTaven. es Tanacxovrebis, TanaSemoqmedebis da gare-mosTan urTierTobis formaa. ukve 35 welia, rac koleqtivi iaponiis mTis patara sofel togasaa `Sefarebuli~. aq fiqris, muSaobis da `samyaros ukeTesobisaken Secvlis~ gac-

scena speqtaklidan `mxedrebsa da gaWenebul cxenebze~

Page 62: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba62

##5 2016

ilebiT meti SesaZleblobaa, did qalaqebSi. tadaSisTvis Teatri msaxurebaa, egzisten-ciuri arCevania, yofierebis fundamentur kiTxvebze pasuxis gacemis saSualebaa. `Cve-ni sikvdilis dRemde unda mivdioT Cvens idealebs, swored es anaTesavebs Teatrisa da sicocxlis efemerul bunebas, msgavsi mimarTeba drosTan, rac ase mWidrod akav-Sirebs maT erTmaneTTan~, fiqrobs suZuki tadaSi. berZnuli drama reJisors, filos-ofossa da mwerals didi xania izidavs. na-warmoebisadmi misi damokidebuleba stand-artulisgan gansxvavdeba, piesis qsovilSi moqmedeba sicocxlis safuZvlebSi ganme-orebiTi wvdomis, arqetipuli viTarebebis xelaxali gancdis SesaZleblobas iZleva. amitom ar Zveldeba tadaSis speqtaklebi. `troeli qalebis~ premiera 1974 wlis 10 dekembers Sedga. mas Semdeg 42 weli gavida, Tumca speqtakli ise cocxalia, TiTqos es guSin momxdariyo. Teatris mkvlevari mari-ana makdonaldi tadaSis Teatrs sakraluri Teatris kategorias miakuTvnebs. SeiZleba iTqvas, rom es `wminda energiis~ Teatria. es gansakuTrebuli energiaa, cxoveli en-ergia, romliTac yoveli cocxali arseba sazrdoobs. tadaSis gza sasceno inspiraci-isken mudmiv Sromaze, sakuTari `uxilavi~ sxeulis flobaze gadis. misTvis sxeuli da misi marTva qveynis maRali kulturis maCvenebelia, rac ufro metad iyenebs ada-mianTa jgufi `cxovelur~ energias, miT ufro maRalkulturulia is. Tanamedrove msoflioSi civilizebuloba `aracxove-luri~ energiebis gamoyenebis masStabiT izomeba, ambobs is. eleqtrobis, atomuri energiisa da sxva amgvari. tadaSisaTvis kulturas sul sxva indikatorebi aqvs, iseTebi, romlebic sicocxlis safuZvlebT-an, mis vitalur bazisTan siaxloves avlens. swored arqetipis, cocxali miTis wiaRSi gvabrunebs `troeli qalebi~. msaxiobTa daZabuli, erT muStad Sekruli skulptu-ruli sxeulebiT, maTi sxeulis fuZiseuli wiaRidan amosuli xmiT, romelic droisa da

sqesis miRmaa, Zlieri, pirveladi, mJReri. es xma im sawyisebTan gvabrunebs, romlebSic adamianebi bunebisa da yofierebis winaSe erTni arian yovel cocxal arsebasTan er-Tad. es Tavad sicocxlis xmaa, xma, romel-sac hekuba gamoscems, samefodakarguli dedofali, daqvrivebuli da daoblebuli qalebiT garemoculi, ase Zlieri da ase ganwiruli. es TiTqos protestia samyaro-seuli kanonis winaSe, romelSic sicocxle sicocxles spobs. iaponeli samuraebiviT gamowyobili berZeni mxedarTmTavrebi troel tyveebs iyofen, andromaqeze Zal-adoben, Cvil astiniaqss klaven, poliqsenes aqilevsis aCrdils swiraven. Cvens winaSea moZaladisa da msxverplis ganuyreli da sazareli dawyvileba da hekubaSi gansx-eulebuli sayovelTao sicocxlis protes-ti, protesti adamianebisa da RmerTebis wi-naSe. mTeli speqtaklis ganmavlobaSi scenis centrSi gaunZrevlad dgas RmerTi, dide-buli da utyvi. niRabiviT uZravia misi saxe, ucxosaviT gulgrilia misi guli. swored mas mosTxovs pasuxs hekuba, dasaxiCrebu-li SviliSvilis cxedriT xelSi, Zlieri, sasowarkveTili da Tavad bediswerasaviT Tavisufali. tadaSi suZukis sasceno kom-poziciaSi usaxelo mwerlisa Tu mkiTxv-elis figura Semohyavs, invalidis etlSi mjdomi did foliants furclavs. vin icis ras kiTxulobs? vin uwyis vin aris? erTi ram namdvilad amoikiTxa usaxelo avtorma Tu mweralma wignSi, es kasandras winas-warmetyvelebaa, sasikvdilod ganwiruli qalis naTelxilva, Zaladobisa da Zalado-bisaTvis sazRauris maradi dabrunebis is-toria.

aseTi iyo Tbilisis saerTaSoriso Teat-raluri festivali 2016-is ucxouri pro-gramis speqtaklebi, Janrobrivad mraval-ferovani, gansxvavebuli, zogjer sakamaTo, magram, tradiciulad saintereso (am mimox-ilvaSi mxolod erevnis nacionaluri Teat-ris `mefe joni~ ver moxvda, radgan, samwux-arod, misi naxva ver movaxerxe).

Page 63: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 63

Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis 2016 qarTuli speqtaklebis

programa (Georgian Showcase)maka vasaZe

2016 wlis Tbilisuri (da ara marto) Semodgoma erTob gadatvirTulia sxvadasxva am-biT. ramdenime welia, xelovnebis moyvarulebisa da profesionalebisTvis, seqtembris bolodan moyolebuli axal wlamde, TiTqmis Seusveneblad, festivals festivali ebmis. festivalebi xelovnebis ama Tu im dargs, mimarTulebas warmoaCenen: Teatri, kino, musika, fotoxelovneba da a. S. ramdenime xania, rac „safestivalo cieb-cxelebam“ mTeli wlis gan-mavlobaSi saqarTvelos sxvadasxva regioni da qalaqi moicva. magaliTad: baTumi, foTi, Telavi, axalcixe, gori... saxelovnebo kritikac, maisidan noembris CaTvliT, gadatvir-Tuli samuSao reJimiT „cxovrobs“. Cven, kritikosebi, vcdilobT ar CamovrCeT movlenaTa ganviTarebas, yvelaferi vnaxoT, movisminoT da SevafasoT.

samwuxarod, jerjerobiT, saxelovnebo kritikis ganviTarebas xelSewyoba ara aqvs. Cven, saqarTveloSi moRvawe kritikosebi, sakuTar saqmeze TavdaviwyebiT Seyvarebul, „romantikos“ - enTuziastebad moviazrebiT. saTeatro kritikosebisTvis ki mxolod erTi profesiuli, beWdviTi Jurnali arsebobs - „Teatri da cxovreba“. isic, weliwadSi 6 no-meri gamodis. Jurnals ukve meore welia kulturisa da ZeglTa dacvis saministro afi-nansebs. aseve, arsebobs axalgazrda „romantikosebis“ Seqmnili internet Jurnali www.georgiantheatre.ge. samwuxarod, usaxsrobis gamo, xSirad verc is axerxebs uaxles saTeatro movlenebze (Tundac, marto saqarTveloSi ganviTarebulze) myisier gamoxmaurebas, veb-gverdis ganaxlebas (honorarze saubaric ki araa).

SeiZleba iTqvas, gasuli saukunis 90-iani wlebis bolodan dRemde erTi Jurnalis ama-ra davrCiT. ar gvaqvs azris gamoxatvis, Sefasebis, obieqturi (Tu subieqturi) kritikis asaxvisTvis gankuTvnili sivrce. amisda miuxedavad, vcdilobT, Cveni „Tavdaviwyebuli si-yvaruli“ momaval Taobebsac gadavceT. ramdenad marTlebi varT, ar vici. erTi ki udavo, SeiZleba iTqvas, aqsiomaa - kritikis gareSe vercerTi saxelovnebo sfero ver ganviTarde-ba... mokled - „ra giTxraT, riT gagaxaroT!“. „magram... magram... magram...“ - Cven mainc varse-bobT... sityva gamigrZelda saxelovnebo kritikaze (CvenTvis umtkivneules sakiTxze).

saqarTveloSi, Tbilissa Tu regionebSi, arsebul saTeatro festivalebze erTi Tva-lis gadavlebiT suraTi naTelia: saxelmwifo mmarTveloba xels uwyobs saTeatro (da ara marto saTeatro) saSemsruleblo xelovnebis ganviTarebas. Cans, rom Cveni xelovanebisa da saxelmwifos mizania, saqarTvelo, Tbilisi kulturuli turizmis qveynad Tu qalaqad vaqcioT. mTavaria, momavalSi Cveni gzebi ar gaiyaros... xSirad gaigonebT: rodesac qveyana ekonomikur gasaWirSia, saWiroa ki amdeni festivali? (amas winaT, Cemma uaxloesma mego-barmac ki msgavsi SekiTxviT mommarTa). wlevandeli „qarTuli speqtaklebis programis“ (Georgian showcase) mimoxilviT, pirdapir Tu iribad, Sevecdebi dasmul kiTxvas vupasuxo.

mouTmenlad velodebi xolme seqtembris bolos _ periods, rodesac meriis mier daarsebuli Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivali - iwyeba. es saTeatro zeimi wels ukve merved gaimarTa. is wlidan wlamde ixveweba, rac, ra Tqma unda, festivalis di-reqtoris - ekaterine mazmiSvilisa da misi araCveulebrivi safestivalo gundis: TinaTin kalatoziSvilis, Tamar laliaSvilis, nato ebanoiZis, nuca burjanaZis, rusudan ziraqiS-vilis, arCil dvaliSvilisa da aleqsandre wereTelis damsaxurebaa. mamakacebi CamonaTva-lis bolos SemTxveviT ar damisaxelebia. marTalia, arCil dvaliSvili (teqnikuri direq-tori) safestivalo gunds dasawyisidanve gverdSi udgas da, rogorc gundis „gogoebi“ amboben, mis gareSe festivali ver iarsebebda, wlebis ganmavlobaSi igi mamakacTa sqesis erTaderTi warmomadgeneli iyo mSvenier, Wkvian, niWier qalTa garemocvaSi.

es festivali swored qalebma Seqmnes, daayenes fexze, ganaviTares da erT-erT prest-iJul Teatralur festivalad aqcies. risTvis? imisTvis, rom ager ukve 30 welze metia, Cvens Tavs datexili politikur-socialuri qartexilebis miuxedavad, mTel msoflios vuTxraT: „hopla, Cven vcocxlobT!“, Cven udidesi saTeatro tradiciebi da novaciebi

Page 64: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba64

##5 2016

gvaqvs. saerTaSoriso festivali zogadad qveynis saxes qmnis. CvenTan Camodian saTeatro dase-

bi, maT mohyvebian ucxoeli eqspertebi, kritikosebi, menejerebi, prodiuserebi da a.S. nel-nela, festivalebis wyalobiT TbilisSi (saqarTveloSi) kulturuli turizmi gan-viTarda da wels, vfiqrob, turistTa raodenobis mixedviT, piksac ki miaRwia. Tbilisi, TandaTan, Tanamedrove msoflio kulturis erT-erT meqad SeiZleba iqces (Cemi ocneba, romelic SeiZleba axdes).

erTi sasixarulo faqti unda aRvniSno. festivali winasaarCevno „qartexilebis“ peri-odSi - 24.09-08.10.2016 - mimdinareobda. „Tbilisis saerTaSoriso festivali“ arCevnebs oTx weliwadSi erTxel emTxveva xolme. Tavis droze, am keTil wamowyebas swored winasaarCevn-od, 2009 wels Caeyara safuZveli. 2016 wlis Georgian Showcase-ma, uSualod arCevnebis dRes, 8 oqtombers 8 speqtakli SesTavaza ucxoel Tu Tbilisel mayurebels. amis miuxedavad, TiTqmis yvela saTamaSo moedani, sivrce, darbazi Seivso. amis mizezi, ra Tqma unda, festi-valis ukve mopovebuli saxeli - swori menejmenti, marketingi, piari, swori safestivalo politika, koncefcia, monawileTa saxelebi da, rac mTavaria, Riaobaa.

albaT, amitomac, 2016 wlis safestivalo katalogSi aseT Sefasebas vkiTxulobT:„Tavad warmovadgen festivals, romelmac sul axlaxan izeima 53-e iubile da gaogne-

bas ver vmalav, rogor moaxerxa Tbilisis saerTaSoriso Teatralurma festivalma aseT mokle xanSi moepovebina uprecedento prestiJi da saerTaSoriso reputacia“. - iosi tal-gani, israelis festivalebisa da Teatrebis mrCeveli. ierusalimi, israeli.

„Tbilisis macxovreblebs SeuZliaT iamayon am festivaliT. msoflios ki, Tavis mxriv, SeuZlia iamayos, rom maT Soris, am festivalis wyalobiT, arsebobs qalaqi Tbilisi - udidesi Teatraluri tradiciebisa da amouwuravi SemoqmedebiTi Zalebis mqone qalaqi“. - roman dolJanski, festivalebis „NET“ da „teritoria“ art direqtori; Teatri „naciis“ samxatvro xelmZRvanelis moadgile; ibsenis premiis Jiuris wevri; gazeT „komersantis“ mi-momxilveli, Teatraluri kritikosi.

`Georgian Showcase~ 2009 wels saerTaSoriso festivalis farglebSi dafuZnda da vfiqrob, saqarTvelos saTeatro xelovnebisTvis umTavresi safestivalo programaa. es faqti, kulturisa da ZeglTa dacvis ministrma, mixeil giorgaZem da Tbilisis vice-merma nino xatiskacmac aRniSnes erovnul biblioTekaSi programis wardginebisas (05.10..16).

wels qarTuli speqtaklebis programas - 50-ze meti stumari (saTeatro eqsperti) ewvia: safrangeTidan, italiidan, germaniidan, israelidan, norvegiidan, indoeTidan, iranidan, yazaxeTidan, didi britaneTidan, belorusiidan, poloneTidan, omanidan, estoneTidan, belgiidan, avstriidan, litvidan, TurqeTidan, saberZneTidan. maT Soris: anies troli - avinionis festivalis (Festival D’avignon) mxatvruli programebis direqtori; didie tibo - evrokavSiris festivalis „qarebis gvirgvini“ (La Roze Des Vents) generaluri da mxatvru-li direqtori; mari sorbie - festivalebis mimomxilveli gazeTis (1/0 Gazette) mTavari redaqtori; piter spuleri - karlsrues Teatris (Badisches Staatstheater Karlsruhe) samxatvro xelmZRvaneli; miSel devivi - berlinis doiCe Teatris (DT) samxatvro direqtori; eberhard vagneri - germaniidan, internacionaluri saTeatro institutis warmomadgeneli; ruzne kregJdaite - litvis musikisa da Teatris akademiis leqtori, „xelovneba da samecniero laboratoriis“ damfuZnebeli (Lithuanian academy of music and theatre/Arts & Science Lab);pietro valenti - emilia romanas saTeatro fondis (Emilia RomagnaTeatro Fondazione, levan wulaZis „SeSlilis werilebis“ Tanadamfinansebeli, Tanaprodiuseri, koproduqciis italiuri mxare) - warmomadgeneli italiidan; hakan silahsizoglu - atta festivalis (Atta Festival) damfuZnebeli, prodiuseri da mravali sxva. vfiqrob, es saxelebi da gvarebi ukve bevris mTqmelia. upirveles yovlisa, Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis saorgan-izacio jgufi did mniSvnelobas aniWebs qarTuli saTeatro xelovnebis popularizaciasa da saqarTvelos farglebs gareT gatanas.

amasve metyvelebs 2009-2015 wlebis mSrali statistikuri monacemebic: qarTuli pro-gramis farglebSi naTamaSebi speqtaklebis raodenoba - 250; msoflios sxvadasxva kuTxi-dan Camosuli stumrebis raodenoba - 385.

ramdenime welia qarTul programaSi warsadgen speqtaklebs qarTveli saTeatro kri-tikosebi uweven rekomendacias. wels qarTvel eqspertTa (5 kritikosi) jgufi Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis sabWom daasaxela. maT Soris mec gaxldiT. gvqon-da ramdenime Sekreba, azrTa gaziareba, kamaTic. ama Tu im speqtaklis rekomendebulTa siaSi moxvedras xmaTa umravlesoba wyvetda. sabolood, ucxoeli, profesionali stum-rebisTvis warsadgenad 12 speqtakli avarCieT. unda aRvniSno, rom rigiT meTerTmete da

Page 65: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 65

meTormete warmodgenebis siaSi moxvedra foTis regionuli Teatrebis festivalis dam-saxurebaa. swored iq vnaxeT quTaisisa da WiaTuris Teatrebis koproduqcia: irakli sam-sonaZis piesis mixedviT, giorgi SalutaSvilis dadgmuli -„meTevze erTi, ori...“, daviT roiniSvilisa da giorgi CaCaniZis maRali profesionalizmiT Seqmnili personaJebiT. da, aseve, amave festivalis daxurvaze warmodgenili, henrix ibsenis „xalxis mteri“, daviT mRebriSvilis reJisuriT, Tamar oxikianis scenografiiT, gia surmavas Tomas stokmaniT. orive speqtakli, sxvadasxva mizezTa gamo, albaT, arasdros damaviwydeba...

aqve aRvniSnav, rom wels qarTul programaSi cvlilebebi moxda. bukletis programaSi gamocxadebuli speqtaklebidan zogierTi Seicvala, zogic amovarda. marTalia, organi-zatorebma ucxoelebisTvis Georgian Showcase-is wardginebis dRes stumrebsa da qarTvel kritikosebs daaxvedres furclebze amobeWdili cvlilebebi, „magram... magram... magram...“ vfiqrob, aseTi ram aRar unda ganmeordes. miT umetes, rodesac cvlileba rekomendebul speqtakls exeba. magaliTad, daviT doiaSvilis - „cxovreba idiotisa“ - magivrad musikisa da dramis Teatrma daugegmavi premiera iTamaSa. marTalia, stumrebs sul axali (da am-boben, maRali mxatvruli donis), irlandieli dramaturgis martin makdonas, manana an-TaZis profesiulad Targmnili, daviT doiaSvilis dadgmuli „baliSis kacuna“ uCvenes, magram mainc...

aseve, katalogSi gamocxadebuli programidan sami sapremiero speqtakli amovarda: goCa kapanaZis „kvaWi“ (ivane maCabelis saxelobis cxinvalis saxelmwifo dramatuli Teatri); giorgi sixaruliZis „revizori“ (lado mesxiSvilis saxelobis profesiuli dramatuli Te-atri); gabriel (gaga goSaZis) „wminda antuanis saswauli“ ilias saxelmwifo universitetis (iliaunis) Teatri. ra Tqma unda, sxvadasxva mizeziT. vfiqrob, es Teatrebis upasuxismge-blobis bralia da ara organizatorebis. Zalian gamikvirda da guli damwyda, rodesac gav-ige, rom giorgi sixaruliZem, qarTuli profesiuli kritikisgan Seqebuli „revizori“ ar uCvena ucxoel eqspertebsa da Tbilisel mayurebels (mizezi ar gamomikvlevia). iliaunis Teatrma premiera msaxiobis avadmyofobis gamo gadado. cxinvalis Teatris ambavi, marTa-li giTxraT, ar vici... albaT, ukeTesi iqneba, rom saorganizacio jgufma garkveuli, dawe-sebuli TariRis Semdeg, sapremiero speqtaklebi aRar Seitanos katalogSi... Teatrebi ki, meti pasuxismgeblobiT ekidebodnen festivalis qarTul programaSi wardginebas... aqve aRvniSnav, rom safestivalo vebgverdze - http://www.tbilisiinternational.com/ge/program/georgian­showcase­program - yvelaferi sworadaa mowodebuli, aqac, mxolod daviT doiaSvilis arc rekomendebuli da arc sapremiero speqtakli ar asaxula.

rekomendebuli speqtaklebis sia ase gamoiyureba (CamonaTvali ricxvebis, dReebis mixedviTaa): `meTevze erTi, ori~..., quTaisisa da WiaTuris Teatrebis erToblivi namu-Sevari - (04.10.16); `stumar-maspinZeli~, axmetelis Teatri - (05.10.16); `13 TibaTvisa~, giorgi miqelaZis saxelobis Tojinebis profesiuli saxelmwifo Teatri; `wuxili~, da-moukidebeli proeqti; `xalxis mteri~, foTis valerian gunias saxelobis profesiuli saxelmwifo Teatri; `moxuci qalis viziti~, kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri; - (06.10.16) `Svlis nukris naambobi~, zugdidis Salva dadianis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri; `Begalut - ucxoobaSi~, kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri; `mefe liri~, mixeil TumaniSvilis saxelobis kinomsaxiobTa Teatri; - (07.10.16) `xom xocaven qanc-gawyvetil cxenebs~, Tavisufali Teatri; `dakanonebuli ukanonoba~, SoTa rusTavelis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatri; `Begalut - ucxoobaSi~, kote mar-janiSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri; - (08.10.16). axla sapre-miero Cvenebebs gadavavloT Tvali: `marjvena marcxena maRal quslebze~, koproduqcia, poloneTi-saqarTvelo, polonuri centri „asiteJi“ da kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri; `aurzauri arafris gamo~, nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa profesiuli Teatri; `katarina blumis Selaxuli Rirse-ba~, kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli profesiuli Teatri - (04.10.16); `aurzauri arafris gamo~, nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa profesiuli Teatri; `katarina blumis Selaxuli Rirseba~, kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwi-fo dramatuli profesiuli Teatri; `promeTe / damoukideblobis 25 weli~, samefo ubnis Teatri - (06.10.16); `SimSilis RmerTi~, damoukidebeli proeqti; gamouqveynebeli novela, giorgi miqelaZis saxelobis Tojinebis profesiuli saxelmwifo Teatri; `qariSxali~, kaxa bakuraZis moZraobis Teatri - (07.10.16); `promeTe / damoukideblobis 25 weli~, samefo ub-nis Teatri; `qariSxali~, kaxa bakuraZis moZraobis Teatri - (08.10.16). sul:19 speqtakli, aqedan 11, rekomendebuli, 7 premiera da erTi, specialuri stumris statusiT: `marSal de

Page 66: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba66

##5 2016

fanties brilianti~, gabriaZis Teatri - (05.10.16).Tvalis erTi gadavlebiTac kargad Cans, rom pirveli ori dRe araa datvirTuli. pirvel

da meore dRes uCvenes 4-4 speqtakli, aqedan TiTo, rekomendebuli (`meTevze, erTi, ori...~, `stumar-maspinZeli~) da 3-3 premiera; mesame dRes 5 warmodgena, aqedan erTi premiera da 4 rekomendebuli (`13 TibaTvisa~, `wuxili~, `xalxis mteri~, `moxuci qalis viziti~); meoTxe dRes 5 speqtakli warmoadgines: aqedan sami rekomendebuli (`Svlis nukris naambobi~, `Be-galut - ucxoobaSi~, `mefe liri~) da ori premiera; mexuTe dResac 5 warmodgena gaimarTa, aqedan 3 rekomendebuli (`xom xocaven qancgawyvetil cxenebs~, `dakanonebuli ukanonoba~, `Begalut - ucxoobaSi~) da 2 sapremiero.

naTelia, rom wina wlebTan SedarebiT (bolo 2-3 wels ar vgulisxmob), progresi saxezea. ucxoeli eqspertebisTvis SeTavazebuli speqtaklebis ricxvma sagrZnoblad iklo. es, ra Tqma unda, imaze metyvelebs, rom saorganizacio jgufis muSaoba qarTul programaze daixvewa da gaumjobesda. ar SeiZleba (fizikuradac SeuZlebelia) 40-50 speqtaklis 4-5 dReSi wardgena da, miT umetes, naxva. aucilebeli da swori nabiji iyo profesiuli kri-tikosebisgan Semdgari jgufis Seqmna, romelic miukerZoeblad arCevs speqtaklebs saqarTvelos masStabiT. amis dasturia faqti, rom SarSanac da welsac regionuli Te-atrebis warmodgenebi rekomendebulTa siaSi moxvda. wels - foTisa da zugdidis Teatreb-is namuSevrebi, SarSan - Telavis, quTaisis, foTisa da soxumis.

minda saorganizacio jgufs mokrZalebulad vurCio - momavlisTvis saqarTvelos Teatrebis mimarT kidev ufro meti „simkacre“ gamoiCinos. premierebi warsadgen siaSi im SemTxvevaSi Seiyvanos, Tu darwmundeba, rom namdvilad Sedgeba (organizatorebma agvistos bolos, seqtembris dasawyisSi moiTxovon namuSevris, Tundac dausrulebelis, Cveneba). Cvenebebi ufro kargad gadaanawilon. ratom iyo bolo or dRes amdeni speqtakli? ra saWiro iyo programaSi ukve naTamaSebi premierebis xelmeored Setana? anda rekomende-buli speqtaklebis bolo 2 dReSi mijriT miwyoba da drois TvalsazrisiT gadafarva?

da, kidev erTi. wels sarekomendacio jgufma (lela oCiauri, laSa CxartiSvili, Tamar bokuCava, daviT buxrikiZe, maka vasaZe), SeiZleba iTqvas, erTxmad, „welSi gamarTulebma“ miveciT rekomendacia zemoT CamoTvlil TiTqmis yvela speqtakls, gansakuTrebiT ki gamovyaviT saqarTvelos Teatrebis wlevandeli sezonis 2 saukeTeso speqtakli: robert sturuas „dakanonebuli ukanonoba“ da levan wulaZis „Begalut - ucxoobaSi“. ratom aTama-SeT rusTavelis, marjaniSvilis, Tavisufali da samefo ubnis Teatrebs speqtaklebi bolo dRes da Tanac erTmaneTis gadafarviT?

Cven, kritikosebma ki ufro meti pasuxismgebloba unda aviRoT sakuTar Tavze, viyoT ufro principulebi, ufro metad unda SeviyvaroT Cveni saqme, ar gviWirdes imis aRiareba rac kargia da pirdapir SegveZlos Tqma ra aris cudi. da, rac mTavaria, unda SevZloT, unda davZlioT „klanuroba“ da „mikerZoebuloba“. obieqturad Sefasebis unari ar unda dav-kargoT. kerZo, piradi urTierTobebi ar unda sazRvravdes speqtaklis av-kargianobas... vici, Znelia, Zalian Zneli, magram... saWiro da aucilebeli. gasagebia, rom saqarTveloSi vcxovrobT, yvela erTmaneTis megobari an naTesavia, magram... wesrigi da kanoni yvelam erTnairad unda davicvaT. winaaRmdeg SemTxvevaSi, „cru Tanalmoba“, mxolod Cvens saer-To saqmes, saerTo siyvaruls - saqarTvelos saTeatro xelovnebas - daazianebs da ar waadgeba...

rekomendebuli da sapremiero speqtaklebis Sesaxeb mosazrebebsa da Sefasebebs Jurna-lis Semdeg nomerSi SemogTavazebT.

Page 67: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 67

pirvelad 2 wlis win vnaxeT. vnaxeT da movusmineT da miviReT erT-erTi Zlieri da emociurad dauviwyari STabeWdileba, romelic Teatris, reJisoris, msaxiobe-bis SesaZleblobebis gamoyenebis axal da moulodnel sferoebs gacnobs. romelic giCvenebs, Turme kidev ra SeuZlia Teatrs da rogor iyenebs am saSualebebs, romelic gagrZnobinebs, gangacdevinebs, gaRelvebs im musikasaviT, romelic odesRac da bev-rgan aRelvebda adamianebs, odesRac arse-bobda da dRes axali JReradoba SeiZina. im cekvebiviT - grZnobebis ukidures daZabu-lobas rom gamoxataven da nacnob ambavs axali eniT giyvebian. im simRerebiviT, rom-lebic saukuneebia gaismis maSin, rodesac samyaro ixliCeba, irRveva da adamianebi yvelafers kargaven. maSin, rodesac „mefe lirs“ „mefe liris simRerebiT“ giamboben. rodesac Seqspiris „mefe lirs“ gJegoJ brali da misi kompania „Txis simRera“ war-mogidgens.

Semdeg aRarc gvjeroda, Tu es Sexve-dra saqarTveloSi odesme ganmeordeboda. vfiqrobdiT, vixsenebdiT, Canawerebs vnaxu-lobdiT da kvlav vixsenebdiT polonelebs vroclavidan. da isini moulodnelad kvlav Camovidnen da kvlav axali samyaro aRmog-vaCenines. axleburad da Tavidan dagvanaxes is, rac vicodiT da rac bevrjer, sxvisi gve-naxa. amjerad anton Cexovis „alublis baR-iT“ – „alublis baRis portretebiT“ - kvlav gJegoJ bralis ganumeorebeli versiiT.

Camovidnen maSinac da axlac Tbilisis saerTaSoriso Teatralur festivalze. ara erT sxva, Rirebul, mniSvnelovan, msoflio-Si saxelganTqmul dasebTan erTad da maT Sorisac ki, gansakuTrebuli, TavisTavadi, grZnobebze, SegrZnebebze (romlebic yve-las saerTo da erTmaneTTan damakavSire-beli gvaqvs) awyobili sanaxaobiT dagva-jildoves. dagvajildoves im uTqmeli da gaubedavi molodinisTvis, romelic gvego-na, mxolod ocneba iyo da agvixda.

„alublis baRis portretebi“ (romelic Cexovis piesis mxolod mesame, bolo aqtis - gamosaTxovari wveulebis - gJegoJ brali-seuli variaciaa), rogorc „liris simRere-bi“ 2 wlis win, samefo ubnis TeatrSi war-moadgines. misi scena da darbazis sivrce damsxvreuli iluziebis, sasowarkveTili adamianebis, dakarguli bavSvebis, usiy-varulobisa da ufunqciobis amsaxvel voka-lur-plastikur-musikalur dramad iqca, romelSic yvela Tavis partias asrulebs, yvela sakuTar problemebs aziarebs saer-To gundidan gamoyofiTa da mikrofon-Tan ganmartoebiT. problemebs, romlebic TviTonve Seiqmnes Seubralebeli samyaros pirispir dgomisas da araferi gaakeTes sak-uTari Tavisa Tu sxva adamianis - iluzoru-li da samudamod dakarguli alublis baRis - gadasarCenad.

speqtaklis Semdeg gJegoJ bralma may-urebelTan Sexvedra gamarTa da bevri sain-tereso da mniSvnelovani Tema da problema wamoWra saubrisas. es saubari da monaTxro-bi iseTive xarisxisa da masStabis aRmoCnda, iseTive mravlismomcveli da mravalfer-ovani, rogorc misi speqtaklebi, romleb-sac erTi da mniSvnelovani mizani aqvT - aaRelvon adamianebi da maTSi namdvili da ara yalbi grZnobebi aRZran. gaaxsenon is, rom odesRac yvelaferi sxvanairad iyo da alublebi yvaodnen. rom miwa, romelzec sazogadoeba cxovrobda, sicocxles atarebda da ugulobisa da ganSorebebi-sgan gvicavda. rom musika, simRera, Jesti, moZraoba sityvaze aranakleb gamomsaxve-lia da rom mTavaria ara fiqri da qmedeba, aramed grZnoba da gancda, radgan mxolod grZnobas SeuZlia iyos marTali da xelCa-saWidi maSin, rodesac sxva yvelaferi ukve gamqralia.

gJegoJ bralTan interviu uSualod Semo-qmedebiT sakiTxebze mqonda Cafiqrebuli, magram saubarma gezi nawilobriv icvala da arealic gafarTovda, riTac reJisoris

gJegoJ bralis

simRerebi

da

portretebi

lela oCiauri

Page 68: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba68

##5 2016

interesebis sxva sferoebic, pirovnuli da moqalaqeobrivi pozicia da adamianebze, samyaroze, omsa da mSvidobaze misi fiqrebi da wuxilebi gamoikveTa. xelovanis, romel-ic ara mxolod fiqrobs da wuxs, aramed mo-qmedebs, dgams, mogzaurobs, xalxs xvdeba, aswavlis, festivalebs atarebs, qvelmo-qmedebs - yovelgvari paTetikis gareSe - kulturebis, erebis, sazogadoebebis suli-erebis gadasarCenad. misi - erTi kacis xma, cariel da ugulo samyaroSi ismis, rogorc polifoniuri musika. rogorc emociuri da mZafrad JReradi simRera.

_ rogor da ris safuZvelze Seiqmna kompania „Txis simRera“? ra meTodiT muSaobs. guSindel Sexvedraze aseve sau-brobdiT sxva aqtivobebze, romlebsac misdevT. Jurnal „Teatri da cxovrebis“ mkiTxvelsac mouyeviT amis Sesaxeb.

_ 1996 wels me da Cemi ramdenime kolega vroclavSi, grotovskis institutSi, 19 ax-algazrda, Zalian axalgazrda gamoucdeli msaxiobisTvis, vorqSofebis Casatareblad migviwvies. im wels grotovskim neba darTo instituts, Tavisi meTodis mimdevrebs, rom misi Teatraluri laboratoriis sivrce artistebs rezidenturisTvis gamoeyene-binaT. TviTon grotovski im periodSi ukve italiaSi iyo da qmnida kompanias, sadac 1999 wlamde, gardacvalebamde muSaobda.

Cven 3 Tve vimuSaveT evripides „bakx qalebze“ da gavakeTeT raRac prezentaci-is msgavsi. im wels davdgiT Cveni pirveli speqtakli, romelsac „Txis simRera“ vu-wodeT. rodesac warmodgena mzad iyo, bev-rma gviTxra - „unda gaagrZeloT. unda gaa-grZeloT, rogorc Teatris xelmZRvanelma, radgan Tqven ukve gaqvT Teatri“.

Tumca manamde, 1993 wels Sevxvdi cxovre-baSi yvelaze mniSvnelovan adamians - es iyo Cemi tibeteli maswavlebeli. Cven gvqonda garkveuli meditaciuri praqtika, romlis drosac mekiTxeboda, ras vakeTebdi pirad cxovrebaSi. erTxel vuambe, rom manamde vmuSaobdi Teatralur kompaniaSi, magram maSin ukve gaCerebuli viyavi, rom viyavi umuSevari da man miTxra: „momavalSi Sen Se-qmni Teatrs da me dagexmarebi“.

amdenad, 1993 wels Cemma maswavlebel-ma damiwyo sxvadasxva sxvadasxva rCevis mocema, Tu rogor memuSava adamianebTan am mimarTulebiT. rom es ar unda yofiliyo mxolod Teatri, aramed varjiSic. sain-tereso varjiSi da es treningebi iyo da-sawyisi, gamego, rom, yvelaferi cxovrebaSi urTierTgadabmulia. araferi arsebobs damoukideblad. rom yvelaferi yovelTvis gadajaWvulia.

Tu Tqven cxovrebas daakvirdebiT, aR-moaCenT, rom esaa sagnebis mudmivi kavSiris cvlileba, sadac araferia mudivi, arafe-

ria usasrulo, magram yvelaferi uwyvetad raRacas ukavSirdeba.

es iyo pirveli, risi praqtikaSi gamoy-eneba da damuSaveba daviwye, rogorc qmed-iTi gamocdilebis - scenaze yvelaferi dakavSirebulia - musika, ritmi, plastika, teqsti, warmosaxva, energia da a.S. da a.S.

mokled, CemTvis yvelaferi realurad daiwo 1996 wels, im pirveli produqciiT da mas Semdeg, ukve 20 welia vamuSaveb kom-panias, vqmni axal warmodgenebs... magram, rogorc iciT, Cemi saqmianoba araa mxolod speqtaklebi. Cven aseve bevrs vmogzaurobT. zogjer 3-Tvian turnes vawyobT amerik-Si, londonSi, kolumbiaSi... CamovdivarT TbilisSi. vaswavliT bevrs. aliSam (aliSa brali - gJegoJ bralis meuRle. pedagogi. xelovnebaTmcodneobis doqtori. l.o.), gaxsna da xelmZRvanelobs Cven samsaxiobo skolas londonSi.

vatareb Zalian did festivals „breiv festivals“, romelzec Tavs vuyri mar-ginalizebul da miviwyebul kulturebs msofliodan. da vaxorcieleb meore da Za-lian mniSvnelovan proeqts - „breiv qids“, romelzec aseve Camomyavs niWieri bavSvebi mTeli msofliodan, rom erTad vimuSaoT, davmegobrdeT, erTad davdgaT speqtak-lebi. da aseve bevrs vmuSaobT qvelmoqmede-bisTvis - vexmarebiT usaxlkaro adamianebs, vexmarebiT socialurad daucvel bavSvebs, Cveni Semosavlis didi nawili midis tibet-eli bavSvebis ganaTlebis xelSesawyobad.

ase rom, Cemi Teatri da sainiciativo pir-veli idea, rom yvelaferi urTierTdakav-Sirebulia, modis Cemi tibeteli maswavle-blisgan, ris safuZvelzec ufro farTod gaiSala sxvadasxva tipis aqtivobebi. ai, esaa Cemi saqmianobis 20 weli. axali proeqtebi ki win gvaqvs.

_ guSin, speqtaklis Semdeg Tqven aseve isaubreT momakvdav, gaqrobis piras mi-suli erebis, kulturebis gadarCenis au-cileblobaze. festivali „breiv“ swored am mizans emsaxureba. aris realurad Sesa-Zlebeli da rogor SeiZleba momakvdavi kulturebis gadarCena?

_ me ar vici, rogor SeiZleba momakvdavi kulturebis gadarCena, magram SemiZlia giTxraT, rogor vxedav amas.

kulturis gadarCena dRes, vfiqrob, rTulia, magram poeturad Tu vityvi, fu-lis moxveWis demoni imdenad didia, rom umankoeba realurad ver gadarCeba. indus-triis, fulis, bankebis, armiis, Zaladobis Zala imdenad didia, rom am patara kul-turebs (da maTi ricxvi msoflioSi aTaso-biTaa), ara aqvT gadarCenis Sansi.

am demonebis dasamarcxeblad, samwuxar-od, isaa, risi gakeTebac TiToeul Cvengans mxolod individualurad SeuZlia. me ver

Page 69: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 69

SevebrZolebi sabanko sistemas, ver Seve-brZolebi korporaciebs, ver SevebrZolebi ruseTis, CineTisa Tu romelime sxva xelis-uflebas, magram, rac ZalmiZs, SemiZlia sak-uTar demonebs vebrZolo.

upirvelesad, vfiqrob, rom patara kul-turebi da gaqrobis piras myofi erebi unda gaerTiandnen. da diax, esaa, rasac vcdilob „breiv festivaliT“ - adamianebis SekrebiT maT gadarCenas. patara Temebi unda gaer-Tiandnen, rogorc gaerTianebuli erebis organizaciaSi, magram ara politikuri, ar-amed kulturebis gaerTianebiT. politiko-sebi, sinamdvileSi ar arian kulturebis gaerTianebiT dainteresebuli da amdenad, isini gadarCenas ar uwyoben xels.

indoeTis xelisuflebam organizeba gaukeTa da Seqmna - xelovnebis mfarvelobis dokumenti. es kargi nabijia da niSnavs, rom saxelmwifo zrunavs kulturaze. Tumca, arsebobs bevri sxva kultura, magaliTad, rogoricaa tibeturi - tibetSi - himalaeb-Si - mTavroba mas ar icavs. ar icavs tibet-ur tradiciebs. aris sxva qveynebic, sadac xelisufleba ar mfarvelobs tradiciebs, kulturas. poloneTis CaTvliT. poloneTs aTasoboT tradicia aqvs, romlebic mec max-sovs, romlebic Cem axalgazrdobaSi, jer kidev arsebobda da axla maTgan aRaraferia SemorCenili.

tradiciebi ikargeba da Cvenc vkargavT Cven wes-Cveulebebs, identurobas. Cveni identureba evrogaerTianebad iqca da iqca bazrobad. evrokavSiri didi bazrobaa. vxe-dav, rom qarTvel xalxs evrogaerTianebaSi unda Sesvla da minda gagafrTxiloT, rom Tqvenc bazrobad iqceviT da Tqveni Tavis-Tavadoba gaqreba. evrokavSiri esaa fuli da ara, vTqvaT, Tqveni sakvebi. me da aliSa bevrs vmogzaurobT msoflioSi da mxolod Tqven gaqvT kargi produqtebi. mxolod saqarTveloSi gavsinjeT namdvili pomi-dori, namdvili xili, namdvili rZe, namd-vili qliavi. Cven namyofebi varT msoflios yvela did dedaqalaqSi da namdvili saWmeli arsad gvinaxavs. da gafrTxilebT, Tu Tqven evrokavSiris wevri gaxdebiT, sakuTar Tavs dakargavT.

ekonomikurad SeiZleba gqondeT Senobe-bi, gzebi, meti fuli kulturisTvis, magram TavisTavadoba aRar geqnebaT. me gpirdeb-iT. esaa, rac moxda yvela evropul qveya-naSi. vici, Cemi ar gjeraT, magram Cven es gaviareT poloneTSi da vxedav - Cven gvaqvs bevrad meti finansebi, magram metad nak-lebi suliereba.

ramdeni xani SeiZleba aiRo sisxli Cemi sxeulidan, sanam movkvdebi? ramdeni xani SeiZleba amoiRo navTobi, mineralebi an nebismieri wiaRiseuli, sanam dedamiwa cocxalia? guSin wavikiTxe internetSi,

rom futkrebi nadgurdebian. iciT, es ras niSnavs? es niSnavs, rom aRar iqnebian futkrebi da aRar iqneba vaSli, atami, alu-bali, yvavilebi, xeebi - aRaraferi, Tu Cven futkrebs davkargavT. ai, esaa evrokavSiri.

ramden xans icocxlebT, Tu RviZls amogaclian? guls amogglejen sxeulidan? es erTi da igivea.

kulturebi, mcire erebi, adamianebi Sei-Zleba mxolod maSin gadarCnen, Tu gaer-Tiandebian. da Seqmnian samyaros, romelic maT yvelas daicavs. da ase xelCaWidebulebi ityvian - Cven dacva gvWirdeba, radgan Cveni faseulobebi uxilavia, magram aqvs suli, Tqveni ki xiluli, magram suli ara aqvs. ra aris ufro mniSvnelovano - fuli, romelsac xedav, Tu - Tanadgoma, romelsac grZnob?

da me vfiqrob, rom samyaros meti Tana-grZnoba sWirdeba, Cven, yvelas gvWirdeba meti TanagrZnoba. ar gvWirdeba meti fuli. Cven gvaqvs meti fuli da naklebi - sulier-eba.

meore sakiTxia - kulturis mfarvelobas xma unda miscen - Jurnalistebma, promou-terebma, agentebma, Teatrebma, Semoqmedeb-ma, festivalebma. adamianebs unda miscen xmis ufleba. unda miscen ufleba - ilapara-kon, ufleba unda miscen - imReron, icekvon, daukran, aCvenon sakuTari ritualebi, mx-olod sicocxlis SenarCunebiT. Zalian bevrma adamianma unda miiRos ganaTleba, mi-iRos codna. Cven unda vaswavloT Cven bavS-vebs, rom tradiciebi gaagrZelon.

Tqven akeTebT amas saqarTveloSi. Tqveni bavSvebi! me vnaxe guSin bavSvebi, romlebic ukraven, cekvaven, mRerian - msoflios momavlisTvis. marTla!

_ ra mizniT naxeT es bavSvebi?_ vfiqrob, mesame elementia - bavSve-

bis ganaTleba, kulturis mfarveloba da xelSewyoba. Tu bavSvebi SeinarCuneben kulturas, es CvenTvis patara imedi iqneba. magram Cven gvWirdeba, rom bavSvebi Sexvd-nen sxva bavSvebs, radgan Cven vambobT, rom adamianebi tolerantulebi unda iyvnen. ar vici, rogor! Zalian zrdasrulTaTvis rTu-lia iyvnen Semwynareblebi. bavSvebisTvis es araferia. bavSvebi bunebrivad toleran-tulebi arian.

Cven ar unda SevcvaloT bavSvebi, Cven unda SevcvaloT ufrosebi. magram es Seu-Zlebelia. veravin Semcvlis me, me ver Seg-cvliT Tqven. magram Cven SegviZlia bavSvebs neba davrToT, iTamaSon sxva kulturebis bavSvebTan, imegobron, radgan maT bune-brivad SeuZliaT Secvalon erTmaneTi, maT bunebrivad SeuZliaT iyvnen toleran-tulebi. isini namdvilad qmnian Riaobas da a.S.

Cven SegviZlia gavukeToT bavSvebs kargi zurgi, kargi safuZveli. rac maT SeuZliaT,

Page 70: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba70

##5 2016

ufrosebs ar SeuZliaT. rom SeeZloT, msof-lio ufro mSvidobiani iqneboda.

guSin bavSvebis jgufma scenaze, patara interviu mogvca. da me vkiTxe, ras fiqroben, ra aris maTTvis axla yvelaze mniSvnelova-ni. da erTma gogom mipasuxa, ramac Zalian gamaoca da gamabedniera - „Cven SevxvdiT, rom erTmaneTis virwmunoT, radgan Cven es gvWirdeba, radgan erTmaneTis rwmena dav-kargeT. rodesac dedaCemi meubneba, rom yvelas nu vendobi, Cven vkargavT erTman-eTis rwmenas - magram, ra vqna, rodesac min-da, rom erTmaneTis, yvelasi gvjerodes?!“

ra mtkivneulia, rodesac bavSvebi am-boben, rom maT ar jeraT ufrosebis. ra Se-maSfoTebelia, rodesac bavSvebi grZnoben, rom Cveni imedi ara aqvT!!! es niSnavs, rom Cven vqmniT konfliqts imas Soris, rasac veubnebiT da imas, rasac vakeTebT. da bavS-vebi amas xedaven!

da bednieri viyavi, rodesac im gogonam Tqva, rom unda yvelasi sjerodes, rom ar unda airCios, visi sjerodes da visi - ara, radgan ar icis, rogor gaakeTos arCevani. saidan unda icodes - me unda damijeros Tu Sen? damijeros, Tu ar damijeros! Cven unda mivceT bavSvebs ufleba erTmaneTis swamdeT, radgan Cven aRar gvendobian.

_ speqtaklebSi, romlebic Tbilis-Si CamoitaneT, iyenebT bevr simReras, musikas, cekvas, plastikas da sityvas - dialogs TiTqmis ara. saerTod esaa, rogorc vici, Tqveni Teatri. da simRera, cekva, Jesti, musika aranakleb mZafrad da eqspresiulad gamoxatavs ambavsac, saTqmelsac, xasiaTsac. ra aris am meTo-dis, aseTi formis safuZveli? rogoria Tqveni Teatris koncefcia?

_ muSaobis Cemi gza momdinareobs imis gagebidan, rom adamianebi cxovrebaSi uam-rav sityvas iyeneben, rac arafers niSnavs. sityva samyaroSi aris mxolod sxvebTan saubris saSualeba da ara mosmenis. Cven davkargeT mosmenis Cveva. rodesac vambob - davkargeT, vgulisxmob, rom yvelam da me vaanalizeb amas.

magaliTs getyviT. movismine interviu, romelSic perueli Tanamdebobis piri qali (moxuci iyo, albaT 80-is) ambobda - „me maxs-ovs, rogor elaparakebodnen xeebi erTman-eTs, rogor gvelaparakebodnen mdinareebi. balaxi sityvebis energiiT gamoxatavda Tavis grZnobebs. me maxsovs es dReebi. ma-gram Semdgom, rac TviTmfrinavebma da sxva teqnikam bunebis mowamvla daiwyes, xeebi da-dumdnen“.

filosofiaSi cnobilia, rom raRac xnis Semdeg ena ziandeba. da ras niSnavs enis dazianeba? imas, rom sityvebis energia uaryofiT Zalad gardaiqmneba.

magaliTad, politikosebi - isini iyeneben

lamaz sityvebs, cudi miznebisTvis. maT aqvT miznebi, biznesi, dRis wesrigi, romli-Tac personalurad ibrZvian Zalauflebi-saTvis da iyeneben enas, romelic gvesmis, magram es ena ar niSnavs, rasac fiqroben. ase rom, esaa korumpirebuli samyaro, romlis ena korumpirebulia.

didebulma kinoreJisorma, pier-paolo pazolinim dawera ramdenime esse, Tu rogor iqca italiuri ena mTlianad korumpirebu-lad.

Zvel saberZneTSi ena iyo imis gamoxat-uleba, rasac adamianebi fiqrobdnen. ar ar-sebobda gansxvaveba, rasac ambobdnen da ra sityvebs iyenebdnen. Tu ityodnen - momwon-xar, es yvelasTvis erTi da igives niSnavda. Cven droSi, rodesac geubnebiT - momwon-xar! - geubnebiT imitom, rom biznesi maqvs.

rodesac Sedixar maRaziaSi londonSi, yvela giRimis. magram es Rimili araa - mar-ketingia. esaa gza, rom ukeT gayido meti produqti. maSin, rodesac ubralo Rimilis ar gjera. Sen gaSlili xelebiT gxvdebian, magram es araa gaSlili xelebiT namdvili Sexvedra. marketingia. SemiZlia milioni sxva magaliTi mogiyvanoT, rom, rasac ada-mianebi amboben, rasac adamianebi akeTeben - ar niSnavs imas, rasac fiqroben. ase araa?

_ samwuxarod, asea. magram esec xom cxovrebiseuli, dRevandeli realobaa, romelsac versad davemalebiT.

_ swored amitom viyeneb musikas, radgan musika gamoricxavs fiqrs. me minda adami-anebs iseTi viTareba Sevuqmna, rom maT kidev erTxel raRac igrZnon. igrZnon! rodesac teqsts viyeneb, adamianebi iwyeben fiqrs. da analizs. es mkvdaria. radgan, rodesac Tqven raRacas usmenT, usmenT sityvebs, Tqven is-menT fiqrebs. Tqven ismenT Cem sityvebs da ismenT sakuTar monologs, romelic dia-logs iwyebs Cems teqstTan. rodesac Tqven raRacas ambobT, me viwyeb fiqrs, ra TqviT da Cemi pasuxebi duman.

me vkiTxe Cem tibetel maswavlebels - ro-dis vkargavT grZnobiT aRqmis unars? man miTxra, SeiZleba, 3, SeiZleba 4 wlis asakSi. Semdeg sazogadoeba, maswavleblebi, bizne-sis motivaciebi da a.S. aswavlian, rogor SeiZleba moigo raRaceebi cxovrebaSi.

ase rom, kidev erTi. me vakeTeb musikas, radgan es araa mxolod musika. es polifoni-aa, romelic, Tqven iciT saqarTveloSi, rom adamianebs aerTianebs. sityvebis gareSe. vfiqrob, namdvili sityvebi dRes erTad simReraa. ver vxedav sxva namdvil, marTal sityvebs, erTad simReris garda. rodesac adamianebi tradiciuli kulturebidan er-Tad mRerian da me mjera, mwams - mRerian da iviwyeben, vin arian, ras warmoadgenen. da meore - rogorc iciT, musika isaa, rac emo-ciebs, grZnobebs gamoxatavs da ara sityve-

Page 71: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 71

bi. grZnobebsa da SegrZnebebs. _ da esaa Tqveni mizani?_ me minda, rom Cemma Teatrma adamianebs

grZnobebi da SegrZnebebi moutanos. me minda, rom adamianebs hqondeT warmosaxva. xSirad, Cemi speqtaklebis Semdeg meubnebian - veraferi gavigeo da me bednieri var. me ar minda, rom gaigoT. Tu Tqven Zalian, Zalian, Zalian ganaTlebuli xarT (magaliTad, al-iSa xelovnebaTmcodneobis doqtoria, uam-rav metateqsts kiTxulobs, kargia, magram es araa adamianebisTvis aucilebeli) Sei-Zleba sxvaze ukeT ifiqroT nanaxze, magram me minda, rasac adamianebi naxaven da mous-menen, igrZnon, gulze SeexoT da amoZravd-nen. zogjer isini gaocebulebi arian, rom raRac igrZnes.

Cemma avstralielma (sxva, dapyrobili qveynidan) studentma erTxel, erTi wlis swavlis Semdeg, miTxra - didi madloba imisTvis, rom magrZnobineT, rom me raRac maqvs cxovrebaSio.

adamianebi iviwyeben, rom Cven gvaqvs grZnobebi da rom am Tvisebas, samwuxarod, ufro da ufro vkargavT.

me Cemi feisbuqis megobrebidan zogi arc ki minaxavs, warmodgena ara maqvs, vin arian da maSin, ratom gvqvia megobrebi? Cven nom-rebi varT - meaTe, mease, meaTase, da amaso-baSi Cven vkargavT kavSirs sakuTar gulTan, Cven Sinagan kavSirebs erTmaneTTan, empa-Tias.

da me viyeneb musikas imitom, rom mjera, msoflioSi esaa xerxi da saSualeba ipovo grZnobebi da SegrZnebebi ganicado.

ara marto musika. Tqven iciT, rom namdvi-li, tradiciuli, nacionaluri musika Tqve-ni sulierebis, sulieri cxovrebis nawilia. roki, popi, sxva amgvari musika araa Tqveni sulieri cxovrebis nawili. esaa musika, imi-sTvis, rom iSovo fuli da dideba.

saqarTveloSi, rodesac erTmaneTs sim-RerisTvis xvdebiT, amas fulisa da dide-bisTvis akeTebT? ara! amas akeTebT imitom, rom gindaT SexvdeT megobrebs, rom erTad imReroT. rodesac romelime Tqvengani scenaze midis samRerad, is kargavs kavSirs xalxTan. da marTali araa, rom xalxTan ax-lovdeba. iSviaTi gamonaklisis garda. yve-la, vinc scenaze gamosaCenad dgeba, klavs namdvil kulturas.

_ „alublis baRis portretebSi“ fir-si - Cexovis piesis yvelaze daCagruli da „ufunqcio“ personaJi, romlis bedic aravis awuxebs, romelic verafers akeT-ebs da saerTo ambavSi meorexarisxova-nia, Tqven speqtaklSi - mTavar rolSia - marTalia teqsti ara aqvs, uSualod araa Cabmuli movlenebis ganviTarebaSi, magram yvela process uZRveba, marTavs. msaxiobi-musikosi, romelic firss asax-

ierebs da Cven amas mxolod danarCenebis mimarTvidan vigebT, roialze ukravs da musikalur da azrobriv dramaturgias gansazRvravs.

_ Tqven iciT, rom „alublis baRis“ bo-los, firsi saxlSi rCeba. is sulia. mxolod is ekuTvnis am adgils. sxva momavali ar aqvs iq darCenis garda. amitom aris ase mniS-vnelovani. igi adgilis arsia. iseve, rogorc musikaa eris arsi, romelic arsebobs da grZeldeba saukuneebis ganmavlobaSi, Tavs inarCunebs. is alkoholiviTaa. surnelia.

yvela Seicvleba. lopaxinic ki wava. fir-si ki darCeba. vimeoreb, is saxlis, piesis sulia. adgilis suli. siyvarulis suli. da viRac mudam inarCunebs, icavs am suls. es, rogorc wesi, yovelTvis erTi adamiania, zogjer 2 (da ara mTeli eri), vinc kultu-ras - sulierebas icavs.

yovelTvis maxsovs, rom Zveli kavSire-bis sapovnelad arasdros mival axal-gazrdebTan. mival mxolod moxucebTan da bavSvebTan. radgan swored isini inaxaven tradiciebs. moxuc xalxs aqvs drois sx-vadasxva SegrZneba da gansxvavebuli mizezi, rom iyos planeta dedamiwaze da esaa firsi.

_ vinaa lopaxini? Tqveni lopaxini? _ lopaxini cxovelia. lopaxini yove-

li Cvengania, romelic uaryofs warsuls, uaryofs sulierebas. miwas - romelic firsia. magram CexovTan lopaxini, ra Tqma unda, marTalia, radgan mona iyo da ra Tqma unda, cvlilebebi unda. radgan mas sjera samarTlianobis da viRacisTvis lopaxi-ni isaa, vinc viTardeba, vinc izrdeba. mas ara aqvs ganaTleba, ara aqvs namdvili kav-Sirebi sazogadoebasTan da amitom sakuTar RmerTs irCevs. misi sakuTari RmerTi ki fulia. lopaxini erTdroulad mtyuanicaa da marTalic. marTali, radgan izrdeba, „viRacad“ iqceva, sakuTari TavisTvis karg viRacad da amave dros, es misi udidesi tra-gediaa - Tu Sen cdilob ebrZolo sistemas, TviTon iqcevi sistemad. rogorc hamleti. hamleti cdilobs ebrZolos sistemas. ami-tom TviTonac sistemad iqceva da is kvdeba.

Zalian xSirad, rac gvagiJebs, Wkuas gvakargvinebs, Cven viyenebT wamlad, rom ar SeviSaloT. da es namdvili sigiJea. rogorc profesori lemani, Zalian cnobili ger-maneli eqimi, ambobda - problemis dasaZl-evad Cven met problemas vigonebT. ai, esaa lopaxini. problemebis mosagvareblad is met problemebs aZlevs biZgs, radgan piesis ekonomikuri arsi aris vali. ranevskaias uamravi vali aqvs da imisTvis, rom daZlios problemebi, personaJebi samuSaod ki ar midian, aramed yidian da qmnian valebisTvis met pirobas. es sigiJea. me imitom miyvars Cexovis es piesa, rom giCvenebs, rom SeS-lilobas SeSlilobiT SeiZleba moerio. es

Page 72: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba72

##5 2016

ki SeuZlebelia. sruliad SeuZlebeli. rac SesaZlebelia - isaa, rom daiwyo muSaoba, xalxTan urTierTobiT, gaziarebiT, ara eqspluataciis, aramed maTTan TanamSrom-lobis gziT.

am piesis mTavari problemaa, rom yvela mxolod sakuTar Tavs elaparakeba. yvela. amitomac davarqviT Cven speqtakls „alu-blis baRis portretebi“. yoveli maTgani gamijnulia danarCenebisgan - da saubrobs mikrofonSi, rom 3 wuTi dagvelaparakos da Tavisi grZnobebi gagviziaros. mxolod Tavisi.

am piesaSi yvela Zalian egoistia. maT undaT gadarCnen, raRac aqvT sakuTari da yvela Taviseburad SeSlilia. Cexovi genio-si iyo samyaros aRweraSi. Cemi SegrZnebac igivea - rom Cven vqmniT giJur sistemebs, rom davamarcxoT sxva giJuri sistema. re-alobaSi ki es, ara, ar arsebobs.

_ barem aqve gkiTxavT - vin xarT Tqven?_ maxsovs, 2005-Si Cven londonSi war-

vadgineT speqtakli - „gilgameSis ambavi“ - kidev erTi istoria danakargebze. war-modgenis Semdeg CemTan moxuci kaci movida, 90-is iqneboda da miTxra - me var fsiqolo-gi, vnaxe Tqveni speqtakli da es speqtakli araa. es diagnozia.

me ar virCev piesebs dasadgmelad. me virCev teqstebs, romlebic asaxaven realo-bis Cem diagnozebs.

_ Tqveni bolo proeqtis Sesaxe-bac miambeT. SesaZlebelia Tu ara misi saqarTveloSi ganxorcieleba? Zalian minda, rom ase moxdes. CvenTvis didi pa-tivi da miRweva iqneba.

_ es yvelaferi eka mazmiSvilzea damok-idebuli. Tu keTils inebebs da Tu fuls iSovis.

jer minda giTxraT, rom miyvars saqarTveloSi Camosvla. marTla miyvars es adgili. miyvars xalxi. miyvars yvelaferi. is magonebs Cemi cxovrebis saukeTeso dros. namdvilad. saqarTvelo CemTvis da Cemi meuRle aliSasTvis Zalian axlobelia. me vxedav, xalxi rogoria! isini arian, rac ar-ian! ar arian crupentelebi da matyuarebi, rogorc dasavleTSi. da Tqven gaqvT gan-sxvavebuli haeri. evropa dafarulia aTa-snairi gamonabolqviT. yvelgan. TqvenTan sunTqva SeiZleba. amitom ar gindaT ev-rokavSiri. Tqvenc igive gelodebaT.

axla 2 proeqtze vmuSaob. erTia - „ham-leti“ da meore - „qariSxali“. mxolod pir-velze getyviT. „hamletze“ wels vimuSaveT. premierac gvqonda, magram premieris dros Zalian ubeduri viyavi, imitom, rom musika SevukveTe Zalian karg kompozitors - is wers klasikur musikas orkestrisTvis da arasodes dauweria qorali, polifonia. rac gaakeTa, kargi iyo, magram me ar Semexo.

is ar iyo, rac mWirdeboda. axla mTeli musika unda Sevcvalo.

mivwere Cem korsiskel megobars, kompozi-tors, korsikuli tradiciuli simRere-bis Semsrulebels. man bevri icis qarTuli musikaluri folkloris Sesaxeb da vTx-ove, gaekeTebina miqsi - tradiciuli kor-sikulisa da qarTulis nazaviT.

ar vici, ra iqneba. albaT isev bevrs vimR-erebT da Zalian minda, saqarTveloSi Camov-iyvano Cemi ramdenime kolega, rom viaroT mTebSi, soflebSi, veZioT, SevxvdebiT mom-Reral adamianebs. vnaxavT, rogor mRerian, ras grZnoben, rogor gamoiyurebian, rogor Wamen da es mogvcems impulss, rogorc yov-elTvis, Cveni produqciis Seqmnis dros.

bolos, rac minda vTqva - „hamleti“ aviRe imitom, rom is isev politikuri ma-nipulaciebis Teatria da minda gamoviyeno imisTvis, rom gavigoT - SegviZlia Tu ara Tavi davicvaT politikuri uazrobisgan, romelSic vcxovrobT? SegviZlia movkvdeT, rogorc hamleti da Cveni Rirseba Sevinar-CunoT? da Tu Cveni Rirseba ukve mkvdaria da politikosebi ki Tavisas agrZeleben. aris Tu ara sxva gza davexmaroT sazogado-bas, icxovros mSvidobianad, harmoniulad, maSin, rodesac axali da axali omi axal msxverpls iwvevs?

rac siriaSi xdeba - es bibliuri apoka-lifsia. rodesac 1 milioni adamiani sasikvdilodaa ganwiruli, rodesac 1 mil-ioni adamiani mSvidobian cxovrebas eZebs, SeiZleba zogi maTgani jariskacia, Segza-vnili, magram, ra Tqma unda, 99 procenti isini arian, romlebic gaurbian Zaladobasa da sikvdils.

kolumbiaSi sasacilo ambavi gadagvxda - „liris simRerebiT“ viyaviT Casuli. iq 35 weli grZeldeboda omi da me speqtaklis dawyebamde gamovedi da vTqvi, rom war-modgenas vuZRvniT mSvidobas kolumbiaSi, rom mxolod mSvidobas SeuZlia gadaar-Cinos sazogadoeba da rom omi gamosavali arasodes ar aris.

saocari aplodismentebi iyo da mivxvdiT, rom yvelas unda mSvidoba. cota xnis Semdeg gazeTSi wavikiTxe da televiziiTac vnaxe, rom samxreT da CrdiloeT kolumbiam pir-velad, amdeni xnis ganmavlobaSi, samSvido-bo xelSekrulebas moaweres xeli. da kaci, romelic iyo partizani da teroristi, demokratiuli parlamentis deputati gax-da. iseTi bednieri viyavi!!!

Cveni Teatri muSaobs - da „hamletiT“ minda vTqva - rom omi yvelaze saSinelebaa, rac arsebobs. Cven adamianebi varT, gvaqvs valdebulebebi da rom omi udidesi dana-Saulia, udidesi danaSauli, romelsac Cven CavdivarT!

Page 73: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 73

dRevandel TeatrSi cota reJisori Tu meguleba, visac qalaq soxumSi qarTul dram-atul TeatrSi umuSavia. me bedma marguna es upiratesoba. im qalaqsa da im TeatrSi gatare-buli cxovrebis monakveTi dRemde erT-erT naTel mogonebad rCeba CemTvis. es ki mTlianad im adamianebis damsaxurebaa (imdroindeli Teatris samxatvro xelmZRvaneli gogi qav-TaraZe), vinc marjaniSvilis Teatridan Casul sruliad ucnob axalbeda reJisors im perio-dis soxumis TeatrSi damxvda. gamorCeulad giorgi (Jora) ratiani da lorina papuaSvili maxsovs. maT erTi wamiTac ar magrZnobines TavianTi SemoqmedebiTi upiratesoba. piriqiT, repeticiebze yovelTvis mzad iyvnen nebi-smieri amocana SeesrulebinaT, ramden xansac ar unda gagrZelebuliyo repeticia, arsad agviandebodaT. Cems yovel axalgazrdul axirebas iqve asrulebdnen, morCili studente-biviT iqceodnen da saqmiT mimaniSnebdnen swori gadawyvetilebebisaken.

giorgi (Jora) ratiani da lorina papuaSvili is msaxiobebi aRmoCndnen, romlebmac Cve-ni speqtaklis warmateba ganapirobes. es sixarulis dReebi iyo! maSin Cven ar vicodiT ra eloda Cvens namuSevars, Teatrs da mTel am qalaqs!...

yvelaze av fiqrebSic ver ganvWvretdiT, ra mZime da tragikuli gzis gavla mouwevda soxumis Teatrs, am or brwyinvale artistsa da SesaniSnav pirovnebas. soxumze saubars aq davasruleb, iseve rogorc qalbaton lorinaze, radgan misi Semdgomi cxovreba calke saubris Temaa...

batoni Jora ki, romelmac devnilobaSi SeZlo - Teatris dafuZneba da misi fexze day-eneba, Rrma pativiscemas imsaxurebs.

vulocav baton giorgis iubiles da vusurveb kidev didxans ecuros mis gems, mis mierve Seqmnil „TeTr talRebSi“.

gulwrfeli pativiscemiT,reJisori daviT andRulaZe

giorgi (Jora)

ratiani

iubile

Page 74: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba74

##5 2016

samyaro Teatralis TvaliTnodar gurabaniZe

martoxela mgeli

madridis umTavresi prospeqtis – Gran Via-s qveS moTavse-bulia `espaneTis samoqalaqo omis muzeumi~, romelSic gamofenilia uaRresad saintereso da mwared damafiqre-beli masala gasuli saukunis ocdaaTiani wlebis ZmaTamkv-lel omze. aq, upiratesad, eqsponirebulia istoriuli mniS-vnelobis realiebi, grafikuli Canaxatebi, sxvadasxva sagnebi Tu saomari aRWurviloba, magram ZiriTadi mainc uamravi ilustraciuli anu foto-dokumenturi stendia, romlis xilva sulisSemZvrelia. muz-eumis kuratorebs Tu mis ideologebs Tavi mouyriaT msoflioSi saxelmoxveWili foto-korespondentebis mier espaneTis samoqalaqo omis qarcecxlSi gadaRebuli uamravi ilus-traciisTvis, romelTa xilvis Semdeg gveqmneba katastrofisa da amqveyniuri jojoxeTis sruli STabeWdileba (fotoebis umravlesoba Tavis droze milionobiT tiraJiT gamoqvey-nda evropis da amerikis qveynebSi).

1975 wels, espaneTSi yofnisas (ansambl ̀ rusTavs~ vaxldi) am muzeumSi SemTxveviT movxvdi da gaognebuli davrCi namdvili apokalifsis xilviT. me, Tavbrudaxveuli mziT gabrwyineb-uli mSvenieri madridiT, misi grandiozuli parkebiT, didebuli sasaxleebiT, taZrebiT, muzeumebiT, placa de toros amfiTeatrebiT, qandakebebiT da plastikuri ansamblebiT anu qalaqis warmtaci feradovnebiT, uceb aRmovCndi miwis qveS, naxevrad sibneleSi, mkr-Talad ganaTebuli iavarqmnil samyaroSi. yoveli mxridan mimzerdnen gaubedurebul ada-mianTa saxeebi, vxedavdi sasikvdilo ganwirulTa krunCxvebs, nangrevTa grovebs, uzarma-zar SenobaTa ConCxebs. kidev erTxel davrwmundi pikasos genialobaSi, roca `romantikuli xelovnebis muzeumSi~ vixile misi `gernika~ (Semdeg es suraTi dedofal sofias muzeumSi gadaitanes n.g.). aq, miwis qveS, virtualuri jojoxeTi iyo, iq, zeviT ki namdvili miwieri samoTxe. zeviT, ferTa karnavali, aq _ mxolod Sav-TeTri garemo. Cems STabeWdilebas kidev ufro amZimebda is garemoeba, rom am uzarmazar, marTlac Savbnel darbazSi, marto viyavi (siestis dro idga). gamaoca muzeumis momwyobTa istoriulma obieqturobam. aq sruli si-marTliT iyo warmodgenili rogorc respublikelTa, aseve frankistebis `poziciebi~ _ orive mxares miaCnda, rom simarTle mxolod maT mxares iyo da, rogorc Cans, eqspoziciis avtorebi swored amgvari mosazrebiT xelmZRvanelobdnen. kvlav gavimeoreb, es 1975 welia, diqtatori franko, es ̀ Semodgomis patriarqi~, jer kidev cocxalia (metic, Cveni ansamblis avtobusi da frankos manqana galiciis gzaze gverdi-gverd idga ramdenime wuTis ganmavlo-baSi. me da anzor erqomaiSvilma naTlad davinaxeT mundirSi gamowkepili diqtatori (amis Sesaxeb moTxrobili maqvs Cems wignSi `samyaro Teatralis TvaliT~ wigni pirveli. 1998w.). magram, ukve maSin, espaneTi aRar ganicdida diqtatoruli reJimis simwvaves, SedarebiT Tavisufali iyo presa, farTod gauRes kari turizms (swored am wels espaneTs 40 milioni stumari ewvia), gacxovelda kulturuli urTierToba msoflios qveynebTan. imave wels franko gardaicvala, rasac ase mouTmenlad elodeboda genialuri gabriel markesi, raTa `prezidentis Semodgomis~ ukanaskneli Tavi daewera.

muzeumis SesasvlelSive ori antagonisti lideris uzarmazari portreti ekida _ erTi mxriv, generali franko, meore mxriv, mis mier damxobili respublikuri espaneTis premieri. muzeumis uzarmazar darbazSi ki, mTavar saeqspozicio (kedlis mTel perimetrze gamokru-li iyo roberto kapas, legendaruli fotokorespondentis sayovelTaod cnobili foto-kadri `loialisti jariskacis sikvdili~, romelic pirvelad amerikulma Jurnalma `laif-

Page 75: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 75

ma~ dabeWda (sivrceSi gaSlil, mziT ganaTebul daferdebul mdeloze es-esaa unda daeces sasikvdilod mocelili mebrZoli, romelsac gaSlili marjvena xelidan myisierad gamoe-cala SaSxana). sxvaTa Soris, es saxelganTqmuli foto kapam SemTxveviT gadaiRo. tyviebis qartexilSi, gaafTrebuli brZolisas, kapam sangridan amoswia fotoaparati da alalbedze gadaiRo kadri, romelmac msoflio presis furclebi moiara da Semdeg, `samoqalaqo omis muzeumis~ umTavres eqsponatad iqca. es ki iyo SemTxveviTi kadri, magram kanonzomieri iyo, rom es `SemTxveva~ swored kapas ukavSirdeba. omSi mxolod mamacebs umarTlebso, amboben, kapa ki umamacesi, TavzexelaRebuli, SiSisagan absoluturad Tavisufali, `viTarca uxor-co~ fotokorespondenti iyo. muzeumis eqspoziciaSi swored mas ekuTvnis yvelaze didi da mniSvnelovani stendebi. kapas, rogorc Cans, kalamic uWrida. muzeumSi gamofenil yvela mis fotos axlavs misive mokle, magram sxarti komentarebi im saxiT, rogorc isini imdroin-del presaSi ibeWdeboda. mis uaxloes megobrebs hemingueis da steinbeks, Zalian moswondaT es reportaJebi da urCevdnen gaegrZelebina narkvevebis wera. gaivlis ramdenime weli da kapa orive am didi mwerlis wignebs gaaformebs. roberto kapas saxeli, ase Tu ise, cnobilia saqarTveloSi _ igi Tan axlda steinbeks, romelic, 1947 wels, sabWoTa kavSirSi mogzau-robda da saqarTvelosac ewvia. kapam mravali foto gadaiRo, romelic Semdgom gamoqvey-nda steinbekis mier daweril STabeWdilebaTaA wignSi (`Russian Journal~). dRevandeli qarTvel Teatralebs ki Sevaxseneb im faqtebs, rom j.steinbeki baTumSi yofnisas daeswro reJisor arCil CxartiSvilis (samwuxarod, am uniWieresi adamianis damsaxureba dRes miviwyebulia) mier dadgmul sofokles `oidipos mefes~. mTavar rolSi iusuf kobalaZe) da, sasiamovnod gancvifrebulma, Tavisi aRfrTovaneba sajarod gamoxata.

mSvidobianobis dros kapas mier gadaRebuli suraTebi, iSviaTi gamonaklisis garda, di-dad ar gamoirCevian TavianTi mxatvrul-publicisturi RirebulebiT. misi stiqia iyo didi masStabis omebi, konfliqtebi, dapirispirebani. amitomac uwodes mas `msoflioSi udidesi samxedro fotografi~.

bavSvobidanve itacebda skandalebi, Cxubebi, dapirispirebani. roca ungreTSi ukidure-sad gamwvavda kontr-admiral mikloS xortis profaSisturi reJimi da ebraelebis umowya-lo represiebi daiwyo, 17 wlis ebraeli ymawvili, endre fridmani (roberto kapa – misi fsev-donimia) angariSmiucemlad gadaeSva winaaRmdegobis moZraobaSi da xelisufalT pirdapir cxvirwin ukravda proklamaciebs. 1931 wels daapatimres da mxolod dedamisis wyalobiT (cnobili mkeravi iyo, mTavrobis wevrebis colebs ukeravda kabebs) gamouSves im pirobiT, rom dauyovnebliv datovebda ungreTs. aqedan iwyeba misi xetiali evropaSi (vena, parizi, berlini) da misi eniTuTqmeli aqtiuroba. umal poulobda megobrebs Tavisi gulRiaobis, temperamentis da qarizmatulobis wyalobiT. Tavad xumrobda: `Svidi ena vici da Svidive cudado~, magram komunikalobis iSviaTi unariT dajildovebuls, nebismieri situacii-dan SeeZlo gamosavlis povna. lamazi, Savgvremani, tanadi kapa gansakuTrebuli warmate-biT sargeblobda parizis pigalze. siZvis diacebi mas aRmerTebdnen, mzad iyvnen misTvis Tavi gaewiraT. ai, amaSi igi namdvilad hgavda Tavis musus mamas, romelic, amav dros, war-moudgenlad zarmaci iyo da mxolod Tavisi gaqnili TaRliTobiT da aTasgvari mamaZaRlo-biT Soulobda imdens mainc, rom sasmeli ar mohkleboda. misi memkvidre kapa ki cecxli iyo namdvili. dauzareli, daudegari, patiosani sityvis kaci. Tumca, mamasagan sxva Tvisebebic gamohyva – SeeZlo ramdenime dRe gadabmulad esva viski, xolo pokeris TamaSisas, xSirad, gauazrebel riskze midioda. uprofesio ymawvilma iaffasiani fotokamera SeiZina da fo-tografobas mihyo xeli. monparnasis erT-erT kafeSi 20 wlis kapam gaicno saxelganTqmu-li fotografebi andre da anri kertesebi. fotoJurnalistikaSi warmatebuli kertesebi umal moixiblnen misi pirovnebiT da xSirad sagrZnob finansur daxmarebas uwevdnen, magram kapas fotografobas warmateba ar axlda da Svebas poulobda bordelebSi, sadac misi ma-makacuri reputacia miuwvdomeli iyo. swored am dros dauaxlovda patara tanis, sicocx-liT da siyvaruliT savse, temperamentian gerdas (Studgarteli mdidari ebrauli ojaxis Svils), romelmac gadamwyveti roli iTamaSa ungreli ltolvilis cxovrebaSi da karieraSi. gerdas, iseve rogorc mraval qals, TavdaviwyebiT Seuyvarda xelmocaruli fotografi. ukve erTad cxovrobdnen patara binaSi, uWirdaT, SimSilobdnen, magram rac ufro SimSi-lobdnen, miT ufro mgznebare seqsSi iZirebodnen. erT dResac, gerda gamoewyo megobari gogonebisagan naTxovar tansacmelSi, gamoipranWa, gakoxtavda, erTad Sekra kapas fotoebi da parizis yvelaze popularuli Jurnal-gazeTebis redaqtorebs estumra. maT Sefebs Tavi warudgina, rogorc gamoCenili, mdidari amerikeli fotografis, robert kapas, piradi agenti evropaSi. amtkicebda, kapa ukve iTvlebao fotografTa axali talRis amomaval var-skvlavad. gaognebul redaqtorebs iqiT amunaTebda: `rogor, ar icnobT am uniWieres fo-

Page 76: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba76

##5 2016

tografso?~ fotoebi moewonaT da iwyes maTi beWdva, Tumc honorarebi mcire iyo. 22 wlis asakSi modebis Jurnalis gamomcemelma miiwvia damdgmel fotografad. swored amitom am-bobda xolme `davibade ocdaori, odoris wlis asakSio~, magram modelebTan muSaoba aravi-Tar siamovnebas ar hgvrida. es ar iyo misi stiqia (Tumc mSvenier model qalebs daeria). 1936 wels daiwyo espaneTis samoqalaqo omi. gamomcemlobis Sefma, romelmac imTaviTve igrZno, rom es axalgazrda namdvili dokumentalistiao, hkiTxa `waxval espaneTSi?~ kapa umal da-eTanxma am winadadebas. gerdamac isurva masTan wasvla. ise moxda, rom CasvlisTanave fron-tis wina xazze aRmoCndnen. es iyo, rasac natrobda, tyviebis zuzuni, tankebis griali, bomb-damSenebi, qaosi, ltolvilebi, SiSisagan SeSlili xalxi. gerda masaviT mamaci da udreki adamiani aRmoCnda. orive TiTqos erTmaneTs ejibreboda yvelaze saxifaTo kadrebis ga-daRebaSi. 1936 wlis 5 seqtembers ki grigalisebur cecxlSi kapam gadaiRo Tavisi yvelaze saxelganTqmuli foto `loialisti jariskacis sikvdili~. kapa umal gadaiqca yvela fran-guli gazeTis avtorad (rogorc ukve vTqvi, fotoebs patar-patara narkvevebs urTavda). yvelaze prestiJulma Jurnalma `Picture Post~-ma daiwyo misi seriebis beWdva. mcire xniT par-izSi gaemgzavra, sulis mosaTqmelad. aq pokeris bataliebSi Caeba, uzarmazari fuli waago, svamda, erToboda qalebSi. am dros ki sayvareli gerda espaneTSi gaepara axali Tavgadasav-lebis ZiebaSi da aq daiRupa kidec, afeTqebuli bombis namsxvreviT. gerda parizSi didi pativiT dakrZales, rogorc gmiri. sasowarkveTili kapa sikvdils eZebda da gaemgzavra CineTSi (CineT-iaponiis omi) cnobil holandiel kinodokumentalistTan, ionis ivensTan erTad (avtori filmisa `espanuri miwa~, `sena xvdeba parizs~, `me-17-e paraleli~ da sxv.). Semdeg isev espaneTSi dabrunda. aSkarad iyo Sepyrobili e.w. `omis sindromiT~. igi ar iyo gaCenili mSvidi cxovrebisaTvis, verc ojaxi Seqmna. erT adgilas sam dReze metad gaCer-eba ar SeeZlo. dadioda mowyenili, moRuSuli, areuli. meore msoflio omis dawyebisTanave alJirSi gaemgzavra frangul korpusTan erTad. pirvel Ramesve mouwia TviTmfrinavidan paraSutiT gadmoxtoma. jariskacebi gaocebulni iyvnen misi simamaciT, profesionali par-aSutistiviT eWira Tavi, xumrobda, saxaliso ambebs hyveboda. Tavis samxedro JurnalSi Cauweria `erTi nabiji marcxena fexiT, TviTmfrinavidan Ramis sicarieleSi, erT-erTi Cemi yvelaze warmtaci mogonebaa~.

misi karieris mwvervali iyo koaliciuri jarebis normandiaSi gadmosxmis dros gamar-Tul samkvdro-sasicocxlo brZolebis amsaxveli kadrebi. es iyo meore msoflio omis erT-erTi yvelaze saSineli ieriSi, romlis dros TiTqmis aravin darCenila cocxali. ka-pas mier gadaRebuli istoriuli fotoebi aRiarebuli iqna unikalur movlenad msoflios fotografiis istoriaSi. samwuxarod, 106 fotodan mxolod rva iyo dauzianebeli. Jurnal `laifis~ laboratoriaSi cudad gaamJRavnes negativebi (gadaaxures). magram Jurnalma misi yvela foto mainc dabeWda.

telearxi `neiSenel jeografi~ xSirad gadmocems xolme am ganuzomeli sivrcis mom-cveli, zRvis sanapiroze gaSlili frontis dokumentur kadrebs, sadac naTlad Cans Tu ra udidesi msxverpli mohyva am globalur dapirispirebas (ix. `nacionaluri geografiuli arxis~ gadacema. `Суперсооружения `Третьего рейха~).

omis msvlelobisas uamravi qali gaicno, yvelas pirdeboda, omis damTavrebisTanave co-lad SegirTavo, magram es omebi usasrulod grZeldeboda, qalebi ki amaod elodnen. misi sayvareli qalebis galereas amSvenebda ulamazesi da uniWieresi mzeTunaxavi, Svedi kino-varskvlavi, ingrid bergmani. es, erTi SexedviT, ukareba, amayi, saxelmoxveWili qali, ukve oskarosani, man gaicno parizSi, 1945 wels. ocdaaTi wlis ingridi Zveleburad mougeriebe-li iyo. es iyo cecxlze ufro cecxlovani siyvaruli, vnebaTa grigali, romelic gacnobis pirvelive dRes datrialda qarborbalasaviT. ori Tvis Semdeg Sexvdnen berlinSi. Seyvar-ebuli wyvili seirnobda miwasTan gasworebul, iavarqmnili qalaqis quCebSi. nangrevTa So-ris SeniSnes naxevrad damsxvreuli abazana. robertma xumrobiT uTxra, Tu damTanxmdebi da Cajdebi am abazanaSi pozirebisaTvis Zalian did fuls viSovio. warmoidgineT, respeqtabe-luri ingridi daTanxmda. am fotom, marTlac, umal gaamdidra es mflangveli mamakaci. kapas namdvilad surda ingridis colad SerTva. qali ukve gaTxovili iyo (misi pirveli meuRle iyo cnobili dantisti, momxibvleli mamakaci, piter lingstromi) da qaliSvilic hyavda, magram ise uyvarda satrfo, rom yvelaferze midioda. kapam los anjelesSi ori kvira dahyo masTan, magram yvelaferi male mobezrda aq. male maTi siyvaruli mZvinvare konfliqtebSi gadaizarda. kapam miatova satrfo, gaemgzavra TurqeTSi, Semdeg sabWoTa kavSirSi. mSven-ieri ingridi mainc elodeboda, is ki ganagrZobda mogzaurobas, wavida meqsikaSi, Semdeg, afrikaSi, ewvia axlad Seqmnil israelis saxelmwifos.

uaRresad momxiblavi, sayvareli mamakaci da uniWieresi xelovani Tavs iRupavda am daus-

Page 77: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 77

rulebeli mogzaurobiT. daiRala, gamoifita fizikurad da sulierad, yvelafrisadmi interesi dakarga. gawamda TavSi autaneli, jojoxeTuri tkivilebiT, gaunZrevlad iwva bnel oTaxSi. megobrebi urCevdnen, imkurnaleo, ase pasuxobda `risgan unda vimkurnalo, sakuTari Tavisagan?~ 1954 wels Jurnalma `laifma~ vietnamis omSi wasvla SesTavaza. erT dReSi ganikurna kaci, gamococxlda, gamxiarulda, Zveleburad xumrobis xasiaTze dadga. vietnamSi franguli tankebis kolonas gahyva samxedro jipiT. saSinel qar-cecxlSi mohy-vnen, kapa ki ganagrZobda anglobas da amxiarulebda jipSi msxdom jariskacebs. Semdeg uceb yvelaferi Cawynarda. kapa gadmovida manqanidan, raTa ramdenime kadri gadaeRo. erTi na-biji gadadga Tu ara, umalve afeTqda naRmze. es iyo 1954 wlis 25 maisi, kapa mxolod or-moci wlis iyo. misi portretebi da nekrologebi Jurnal-gazeTebis pirvel gverdze daibe-Wda. momxdari tragediiT gulSeRonebuli ingrid bergmani megobars werda: `ra ucnaurad da ra saSinlad wavida igi am qveynidan. ucnaurad imitom, rom mravali Jurnalis pirveli furclebi savsea misi cxovrebis amsaxveli fotografiebiT. am gverdebs ki mohyveba Cemi fotoebi speqtaklidan `Jana darki koconze~ (am speqtaklSi igi mTavar gmirs TamaSobda da mTeli evropa moiara. n.g.) da agreTve Cemi cxovrebis amsaxveli fotoebiT~. Tavis mogone-baSi ki aRiarebda, rom robert kapa iyo erT-erTi yvelaze mimzidveli da mougeriebeli ma-makaci, imaT Soris, visTanac odesme axlo urTierToba mqondao.

me ki megona, rom am mSvenieri qalis cxovrebis mamakaci mxolod da mxolod misi meuR-le, genialuri italieli, Teatrisa da kinos reJisori, aristokrati, lukino viskonti iyo (n.g.).

P.S.1955 wels amerikis pres-klubma daarsa yovelwliuri jildo `robert kapas oqros me-

dali, saukeTeso fotoreportaJisaTvis, romelic dakavSirebulia sicocxlis riskTan~.

`mamakaci uqalod igivea, rac pistoleti uCaxmaxod~(v.hiugo)

ogiust rodeni iyo erT-erTi pirvelTagani, romelmac amoicno Tavisi didi Tanamedro-vis, viqtor hiugos, orsaxovani buneba. didma maestrom igi gamoaqandaka msgavsad Zvel-berZnuli RmerTisa (panis), romelic mTvralia vnebebiT da poeziiT. iakob nikolaZe Tavis mSvenier mogonebaTa wignSi `erTi weli rodenTan~ mogviTxrobs rodenis iSviaT intui-ciaze, romlis meSveobiT igi Rrmad swvdeboda Tavisi menaturis bunebas, mis farul instin-qtebsa Tu miswrafebebs.

hiugo Tavis romanebSi didi mxatvruli ZaliT xatavs romantikuli gatacebiT Sepyro-bil qalwulebs, romelnic gamoirCevian siwmindiT, erTgulebiTa da TavdadebiT, rasac erwymis maTi stoikuri moTmineba da simtkice moulodnelad Tavs datexil gansacdelTa pirispir. am TvalsazrisiT gansakuTrebuli mSvenierebiT da mimzidvelobiT gamoirCeva kozeta, Jan valJanis aRzrdili oboli gogona, romelic, Semdgom, qalwulebrivi siwmindis nimuSad gvevlineba, magram wminda romantikuli siyvarulis mesityve mwerali cxovrebaSi sul sxva iyo. marTalia, igi pativs scemda imaT, vinc erTdroulad ganasaxierebda evas da bakqel qalebs, magram dauokebeli ZaliT mxolod F̀emmes fatals~ – izidavda. misi saocari mamakacuri Zalmosileba xSirad mZafri amoralizmiT iyo Seferili. igi qeds idrekda ma-Ralzneobrivi adamianebis winaSe da, amave dros, itanjeboda sakuTari qvena grZnobebis dauZlevelobis gamo. mis biografebs Tavi da bolo ver upovniaT mis sasiyvarulo Tav-gadasavlebSi, amboben, 1845-1846w.w. oras qalTan hqonda seqsualuri urTierTobani. misi partniorebi iyvnen maRali sazogadoebis qalebi da diasaxlisebi, mosamsaxure gogonebi da siZvis diacebi, megobarTa colebi da maTi qaliSvilebi. hiugos romantikuli piesebi udidesi warmatebiT idgmeboda da, bunebrivia, misi satrfialo Tavgadasavlebis areali msaxiobma qalebma xalisiT Seavses. maT ricxvSi iyo franguli scenis upirvelesi varskv-lavi, genialuri sara bernaric da meore sididis varskvlavic, alisa vozic, romlis ux-vkalTianobiT tkbeboda ara marto is, aramed, misi vaJic, Sarl hiugoc. xanSiSesuli genio-si qalebSi bolomde sargeblobda popularobiT. samocdaaTi wlis asakSi, acduna Tavisi megobris, cnobili mwerlisa da eseistis, Teofil goties qaliSvili. Tavis aseT ugvano saqciels ase amarTlebda: `mamakaci qalis gareSe igivea, rac pistoleti Caxmaxis gareSeo~. Tavis saxls specialuri, faruli Sesasvlelic ki gaukeTa sayvarlebisTvis (sxvaTa Soris, aseTive saidumlo kari hqonda bernard Sous kabinetsac, magram qalebs ki ar Rebulobda aq, aramed RamRamobiT TviTon ipareboda ulamazes msaxiob qalTan, kempelTan. dilas ki Tavis

Page 78: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba78

##5 2016

meuRles koxtad Cacmuli, umanko saxiT ecxadeboda sauzmeze). 2015 wlis miwuruls, viqtor hiugos saxl-muzeumSi gaimarTa gamofena `viqtor hiugos

erosi – ubiwobasa da garyvnilobas Soris~. aq warmodgenili iyo ferweruli suraTebi, grafikuli Canaxatebi (TviT mwerali pirvelxarisxovani grafikosi iyo), skulpturebi, fo-toebi – kamil koros, gustav kurbes, eJen delakruas, engris, rodenis qmnilebani. gamofenis organizatorTa ganmartebiT, maTi mizani iyo eCvenebinaT ara hiugos Semoqmedeba, aramed misi temperamentis saTaveebi.

am vrceli gamofenidan gamoarCeven moqandake jeims prades skulpturul kompozicias `satiri da bakqeli qali~. bakqeli qalis `rolSia~ aqtrisa Julieta drude, prades modeli da megobari. hiugom es qali gaicno am moqandakis saxelosnoSi da umal moixibla. megobarTa wreSi aRiarebda, rom Julietam seqsualuri urTierTobebis manamde ucnob mraval saidum-los maziarao. marTlac, qandakebaSi ise `xorcielad~ da elastiur-plastikur formebSia gamokveTili qalis sxeulis iSviaTi mSveniereba, rom, cdunebas hiugo ver gaumklavdeboda. aqac, rogorc rodenTan, satiris saxe Zalian Camohgavs mwerlis saerTo iers. Julietas manamde hyvarobda warmoudgenlad mdidari da xelgaSlili rusi Tavadi anatoli demi-dovi, romelic, gansxvavebiT xelmoWerili hiugosagan, Zvirfasi saCuqrebiT anebivrebda satrfos, magram qalma frangi `satiri~ amjobina cisfersisxlian rus didebuls. qals sic-ocxlis bolomde axsovda hiugosTan urTierToba da, saboloo jamSi, ori aTasi satrfia-lo werili miswera sayvarel mamrs.

TiTqmis daujerebeli ambavi – stalini atirda

uniWieresma isaak babelma (`cxenosanTa armiis~ da ̀ odesuri moTxrobebis~ (1931) avtorma) winasityvaoba dauwera Tavisi axlo megobris, ruseTis pirveli jazmenis, ̀ Теа­джаз~-is (1929) Camomyalibeblis, ganumeorebeli saestrado xmis mqone, leonid utiosovis mogonebaTa wigns. l.utiosovi gamoirCeoda araCveulebrivi scenuri da pirovnuli momxibvlelobiT, didi iumoriT, gonebamaxvilobiT da, rogorc WeSmariti odeseli ebraeli (misi namdvili gvaria lazar vaisbeini) axal-axali anekdotebis SeTxzviT. es yvelaferi wignis winasity-vaobaSi, misTvis Cveuli stilisturi brwyinvalebiT, gadmosca i.babelma.

babeli `cxenosanTa armiis~ gamoqveynebis (1926w.) Semdeg ruseTis upopularesi mwer-ali gaxda, miuxedavad imisa, rom `pirveli cxenosanTa armiis~ sardali m.budioni, friad gamwyrali iyo mweralze. a.babeli daaxlovebuli iyo kremlis mesveurebTan, gansakuTrebiT i.stalinTan. l.utiosovi urCevda, daanebe Tavi kremlis koridorebSi sirbils, ganeride stalins, cudad ar damTavrdes es Seni flirti diqtatorTano, razedac i.babeli mxolod icinoda da pasuxobda `icode, cxovrebaSi ori ramisgan mainc var dazRveuli _ arasodes davorsuldebi da arasodes damiWereno~. es misi tragikuli Secdoma iyo, 1941 wels igi gaqra horizontidan. am dros ki, utiosovis mogonebaTa wigni, misi winasityvaobiT, ukve dabeWdili iyo. rasakvirvelia, wignis mTeli tiraJi dauyovnebliv gaanadgures, saavtoro egzempliarebidan gadarCa mxolod erTi cali, is utiosovma saguldagulod gadamala. mogonebebis es wigni, gorbaCovis `perestroikas~ xanaSi gamoica. mxolod am vandalurma aqtma SeunarCuna sicocxle popularul momRerals. igi ver aicdenda, minimum, xangrZliv gadasaxlebas cimbiris `lagerSi~. miT umetes, rom isedac dasaWerad hqonda saqme. viRac `keTilismyofelma~ moskovSi. gaavrcela, viTomda, utiosovis mier SeTxzuli anekdoti _ `байка~: `Теа­джаз~-is musikosebma gamarTes koncerti lubiankaSi (КГБ-es rezidencia. n.g.). gamovida scenaze utiosovi. pirvel rigSi sxedan КГБ-s maRalCinosnebi lavrenti berias me-TaurobiT. utiosovi xumrobs: `unikaluri SemTxvevaa. me fexze vdgavar, Tqven ki, zixarT~ (kalamburia _ сидите _ zixarT~, e.i. zixarT cixeSi). utiosovis TqmiT, es ambavi rom movis-mine, kinaRam iqve movkvdio.

l. utiosovis orkestri eniT auwereli popularobiT sargeblobda. roca moskovis ̀ miuz-ikl-holSi~ imarTeboda misi programa _ `jazi mosaxvevSi~, karSi mdgari mebileTeebi kon-certze mosul publikas ver ubedavdnen frazas _ ̀ warmoadgineT Tqveni bileTio~, imdenad sicocxlisTvis saxifaTo iyo amis Tqma. l.utiosovis popularobam xom yovelgvar zRvars gadaaWarba, roca ekranebze gamovida g.aleqsandrovis filmi `mxiaruli axalgazrdoba~ (1934w.). misma popularobam didad gadaaWarba manamde moqmed yvela musikos-Semsruleb-lis didebas. marTalia, am filmma igi sayovelTaod cnobil artistad aqcia, mainc, nawy-eni iyo reJisor g.aleqsandrovze. filmis pirvel variantSi ori msaxiobi iyo, kinovarskv-lavi liubov orlova (g.aleqsandrovis meuRle) da leonid utiosovi. g.aleqsandrovma

Page 79: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 79

imis SiSiT, ar damiCrdilos Cemi ulamazesi meuRle axalgazrda momReralma msaxiobmao, suraTis saboloo montaJisas erTi mesamediT Seamcira igi ise, rom l.utiosovma filmis gamosvlamde araferi icoda. sabolood, l.orlovam da g.aleqsandrovma ordenebi da wode-bebi miiRes, l.utiosovma ki – patefoni. `Теа­джаз~-is da misi xelmZRvanelis esoden didi popularobis miuxedavad qveynis kulturis mesveurebi eWvis TvaliT uyurebdnen jazuri musikis pionerebs, sastiki cenzuris wnexSi atarebdnen yovel saestrado nomers da simR-erebs, ar iwvevdnen arcerT mniSvnelovan RonisZiebaze, radgan miaCndaT, rom es xelovneba amerikuli gasarTobi industiis produqtia da, arsebiTad, meorexarisxovani xelovnebaa.

magram, moxda saswauli da l. utiosovi Tavisi jazmenebiT pirdapir aRmoCnda kremlis `Грановитовая палата~-Si. i.stalinis iniciativiT, kremlSi, grandiozuli miReba gaumarTes sam gmir mfrinavs, Ckalovs, baidukovs da beliakovs, romlebmac im droisTvis uprec-edento gadafrena ganaxorcieles, daSvebis gareSe, moskovidan amerikis kontinentamde. mfrinavebma erTxmad ganacxades, `Cven gvsurs movusminoT leonid utiosovs da mis jazs~-o. ai, ra uambo l. utiosovma Tavis biografs, gleb skoroxodovs~. kremlis `palataSi~ ukve agebuli iyo estrada. arc me da arc Cems musikosebs arasodes gvixilavs `pirveli pirebi~ ase axlos da arc arasodes gamovsulvarT amgvar garemoSi. amitom yvelas SiSisagan saSin-lad gvikankalebda muxlebi im wamidan, roca SevediT darbazSi da estradisaken gavemarTeT simReriT `Легко на сердце от песни веселой~. me koncertisTvis yvelaze lirikuli simRere-bi SevarCie. roca vasrulebdiT `Отражение в воде~, Tvali vkide saocar suraTs, stalini cremls iwmendda. roca simRera davasrule, wamodga stalini da ase fexze mdgari, didxans, TiTqmis erTi-ori wuTi, mikravda taSs. yvelani davibeniT. musikosebma miCurCules `namd-vilad gameorebas iTxovs, daiwye Tavidan!~ me kvlav wamoviwye:

`Склонились низко и вы в задумчивом пруду, С тобой я был счастливым, теперь тебя я жду, Я жду, что ты вернешься, откроешь тихо дверь, И снова улыбнешься, как прежде, а теперь?...~ axla ki stalini, marTlac, cremlad iRvreboda. yvelani SevcbundiT, Tavis awevas ver

vbedavdiT. me ki vifiqre: sul cota xnis win, stalins meuRle gardaecvala, albaT swored is gaaxsenda. ar maxsovs rogor davamTavre simRera samarisebul siCumeSi. stalini isev wamodga fexze da taSs gvikravda. Semdeg axlos mdgomT raRac gadauCurCula. wuTs Sem-deg CemTan movida erTi samxedro da miTxra: `amxanagi stalini gTxovT imReroT `С одесского кичмана~ SevkrTi, waviluRluRe. `es simRera akrZalulia! ukve xuTi welia, rac me am simRe-ras aRar vmReri!~ samxedrom gamyinavi mzera momapyro da miTxra ̀ Tqven, ra, ver gaigeT? amx-anagi stalini gTxovT!~ movubrundi musikosebs, ̀ кичман~-is dakvras SesZlebT lia minorSi? orkestrma daukra brwyinvaled. mfrinavebi adgilebidan wamoiWrnen `uras~ ZaxiliT, iTx-ovdnen gameorebas. samgzis gamameorebines es simRera. mquxare taSis TanxlebiT davtove darbazi~.

advili misaxvedria, rom stalins l. utiosovis mTeli repertuari scodnia. Tumca, gasa-kviri aq araferia: beladis sikvdilis Semdeg, mis sxvadasxva agarakze aRmoaCines sami aTasi firfita, romlebzedac misi Sefasebebia miwerili. stalini, TviT a. vertinskis `TeTrgvar-diul~ simRerebsac ki usmenda, Cum-Cumad!

am friad mniSvnelovani koncertis Semdeg gamoxda xani da l.utiosovi quCaSi ga-daeyara xelovnebis saqmeTa komitetis Tavmjdomares, platon kerJencevs. cbierma da gonebamaxvilma l.utiosovma Tavi moikatuna mis winaSe, TiTqosda, raRac danaSaulis gamo didad darcxvenilma `platon mixailoviC, gulwrfelad geubnebiT, arafers gimalavT, dav-arRvie Tqvens mier gacemuli brZaneba akrZalvis Sesaxeb da, publikis TxovniT, Sevasrule simRera ̀ С одесского кичмана~. ̀ rao? _ iyvira kerJencevma, rogor gabedeT? gamogiZaxebT ko-legiaze da saerTod agikrZalavT simReras. romel publikas SeeZlo am simReris moTxov-na?~ l.utiosovma damarcvliT da nela, TiTqmis wamRerebiT `moaxsena~: `me, es amxanag stal-inma mTxova!~ warmoidgineT ra mouvidoda p.kerJencevs, igi mTlad gaTeTrda, piri ibruna da Caiburtyuna: `aseTi rameebiT ar xumroben~.

l. utiosovis da misi orkestris kremlSi aseTma warmatebulma gamosvlam kidev ufro gazarda misi isedac ganuzomlad didi popularoba. gaxda sabWoTa kavSiris saxalxo ar-tisti, miiRo mravali ordeni da jildo, magram kremlSi gamarTul sazeimo koncertebze ukve erTxelac aRar miuwveviaT. TviT l. utiosovi amas ise xsnida, albaT, stalins ar siam-ovnebda imis gaxseneba, rom ̀ viRac~ estradis momRerlis Tvalwin nebisyofis aseTi sisuste gamoavlina da atirda.

Page 80: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba80

##5 2016

Teqvsmeti kostumi

rogorc cnobilia, `lenins Zalian uyvarda bavSvebi~. es fraza lamis lozungad iqca komunisturi partiis propagandistul leqsikonSi. magram, rogorc sul axlaxan gairkva, mas gacilebiT ufro mZafrad hyvarebia sxvisi fulis xelgaSlilad xarjva da sayvarl-isTvis Zvirfasi saCuqrebis miZRvna. am TvalsazrisiT, mixeil saakaSvili masTan SedarebiT umanko qmnilebad gamoiyureba. mkiTxveli, albaT, gaocebiT ikiTxavs, ra SuaSia aseTi pa-raleli! rom vTqvaT, magaliTad, orivem Tavis samSoblos Tavs didi ubedureba daatexa, amoagdo istoriuli ganviTarebis kalapotidan da Savi dRe gauTenao, kidev gasagebi iqne-boda, magram, ra gasaxsenebelia biujetis fuliT erTi paltos da samiode kostumis yidva, romelic ase mwared wamovaZaxeT am patiosan kacs?..

stokholmSi, centralur moedanze, saxelganTqmuli sakoncerto darbazis pirdapir aR-marTulia univermaRis, РИВ-is, grandiozuli Senoba, romelsac 2016 wels, 100 weli Seus-rulda daarsebidan; pompezuri dResaswauliT aRiniSna kidec es mniSvnelovani saiubileo TariRi. univermaRis dizainerebma gamarTes didi gamofena, sadac mravali istoriuli mniS-vnelobis sagani Tu nivTi iyo gamofenili. calke stelaJi eTmoboda univermaRis yvelaze saxelganTqmuli myidvelebis avtografebs. eqsponirebuli iyo genialuri fizikosis, far-dobiTobis Teoriis Semqmnelis, albert ainStainis, nobelis premiis pirveli laureatebis da sxva gamoCenili adamianebis mier xelmowerili qviTrebi. maT Soris iyo leninis mier xelmowerili qviTaric, romlis mixedviT irkveva, rom, mas, 1917 wlis aprilSi, am univer-maRSi SeuZenia Teqvsmeti erTnairi kostumi(!!!) bunebrivad ismis kiTxva, raT undoda amdeni erTnairi kostumi an sad hqonda amdeni Tanxa, Cveni vano merabiSviliviT `gaRletil~ rev-olucioners?

rogorc cnobilia, lenini, 1917 wlamde, cxovrobda SveicariaSi (ciurixi, Jeneva), vidre kaizeris mTavroba nebas darTavda, germaniis gavliT ruseTSi gamgzavrebuliyo, raTaA iq revolucia moewyo da ruseTi gamoeyvana pirveli msoflio omidan. am mizniT mas misces sami milioni marka oqroTi. magram lenini pirdapir ki ar gamoemgzavra ruseTSi, aramed ram-odenime dRiT gaCerda stokholmSi, Tavis meuRlesTan da sayvarelTan, inesa armandasTan erTad da swored am fuliT SeiZina es Teqvsmeti erTnairi kostumi. gaiZvera lenins surda, rom revoluciis momxden proletariats igi didi xnis manZilze mudam erTsa da imave ko-stumSi exila da TvalnaTliv darwmunebuliyo, Tu rogori ubralo, xelmoWerili da up-retenzio beladi hyavdaT, romelsac mxolod erTaderTi kostumi hqonda.

magram, marto `Cekis~ demonstraciiT ar dakmayofilebulan univermaRis mesveurebi: in-ternetSi gaxsnes saiti ̀ lenini stokholmSi~, sadac komikurobis zomieri doziT, naCvenebia Tu rogor izomavs lenini Teqvsmetive kostums, mamakacTa seqciaSi (cxadia, leninis ̀ rols~ msaxiobi TamaSobs).

lenins stokholmSi gatarebuli dReebi uqmad ar dauxarjavs da iqaur social-demokratebs ramdenime aTasi kroni gamostyua politikuri SantaJis wyalobiT `milioner-ma~ leninma. qalaqis centrSi feSenebeluri bina SeiZina. mas Sorsmimavali miznebi hqonda _ ruseTSi revoluciis gamarjvebis Semdeg, stokholmSi dabrunebas fiqrobda, raTa es bina erTgvar Stabad eqcia, saidanac uxelmZRvanelebda msoflio revolucias. warmoidgineT, ra uxvad daasaCuqrebda Tavis ulamazes sayvarels, inesa armands, romelic revoluciis seqs-simbolod iyo aRiarebuli. masze ambobdnen, am Seudarebeli qalis danaxvaze grani-tis atlantebi da marmarilos kariatidebic ki mRelvarebisagan tokaven da fiziologiur aRmafrenas ganicdiano. masTan SedarebiT, sacodavad gamoiyureboda leninis kanonieri coli, nadeJda krupskaia, romelic, Tu mis TanamedroveTa mogonebebs davujerebT, Tavis droze friad mimzidveli qaliSvili yofila. revoluciuri ideebiT gulanTebuli qali, srulid ar zrunavda Tavis garegnobaze da ukve ormocdaaTi wlis asakSi, Rrmad moxuci qalis STabeWdilebas stovebda.

Cemi studentobis dros, anu gasuli saukunis ormocdaaTiani wlebis dasawyisSi, mosko-vSi, e.w. `sawarmoo praqtikis~ gasavlelad, anu, speqtaklebis sanaxavad Casuli Teatralu-ri institutis studentebisaTvis savaldebulo iyo `revoluciis muzeumis~ daTvalier-eba. aq, krupskaias gaquculi drafis paltos (romelic revoluciis Semdeg Seukeres da sicocxlis bolomde atarebda) gverdiT gamofenili iyo misi dabalqusliani fexsacme-lebi (namdvili `babajanas qoSebi~), romelsac, dRes arcerTi Tavmoyvare qali ar Caicvams. rogorc Cans, lenins aq, stokholmSi, Tavisi meuRlisaTvis araferi SeuZenia. samagierod stokholmi ki, SemTxveviT ar aurCevia. cnobilia, rom leninis didi bebia _ ana esteli _

Page 81: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 81

Svedi iyo, xolo dedamisi _ erTi meoTxediT Svedi. amboben, lenini Sveduradac ki metyve-lebdao. xSirad stumrobda stokholms da, rogorc ki SesaZlebloba miecemoda ruseTis social-demokratebs aq uyrida xolme Tavs. mag., 1906 wels, swored aq gaimarTa rsdp-is me-oTxe yriloba, romelsac ioseb juRaSvilic eswreboda.

sxvaTa Soris, stokholmSi i.juRaSvili da kliment voroSilovi sastumros erT no-merSi cxovrobdnen. klimentize asakiT ufrosma iosebma udidesi STabeWdileba moaxdina momaval marSalze. juRaSvilma igi pirdapir moajadova Tavisi erudiciiT da maxvilgo-nierebiT. aqedan daiwyo maTi ganuyreli megobroba, romelic orives sicocxlis bolomde gagrZelda da stalinis gardacvalebis Semdeg, roca misma `saratnikebma~ zurgSi maxvili Casces gardacvlil belads, voroSilovma zneobrivi magaliTi gviCvena da ar `dauwva~ ni-kita xruSCovis Semotevebs.

Svedma social-demokratebma, rogorc ki dainaxes Tu ra mohyva rusul revolucias, erTxel da samudamod Tqves uari leninur moZRvrebaze da, rogorc ukve vTqvi, lenini komikur personaJadac ki aqcies kompiuterul sivrceSi.

samwuxarod Tu sabednierod, arc lenins dascalda yvela kostumis gacveTa da arc saa-kaSvils _ Tavisi `qaSmiris~ paltoTi `mariaJoba~...

...msoflios uZvires qalaq stokholmSi, `Sopingis~ axlad gamoCekil milioner-moyvar-ulebs saqarTvelodan, vurCev, am univermaRSi Sesvlamde, Tvali Seavlon mainc, `koncert hauzis~ win Tanamedroveobis genialuri moqandakis, karl milesis, grandiozul kompozi-cias, aRmarTuls am darbazis cisferi svetebis fonze. SiSveli muzebis uzarmazari fig-urebiT garSemortymuli, zeatyorcnili orfeosi (beTxovenis TaviT) waruSlel STabe-Wdilebas axdens... (sxvaTa Soris, milesis `hermesi~ dgas moskovis saerTaSoriso savaWro centrSi, xolo `muzaTa wyaro~ niu-iorkis metropoliten muzeumSi).

asi wlis Semdeg

1917 wlis 25 Tebervals, peterburgis aleqsandres saimperatoro TeatrSi, gaimarTa m. lermontovis piesis, `maskaradis~ grandiozuli premiera, romlis reJisori iyo vsevo-lod meierxoldi. SemTxveviT ar miTqvams _ `grandiozuli~. rusuli Teatris istoria ar icnobs ufro ZviradRirebul speqtakls. arasodes damzadebula amdeni sagani, arasodes Sekerila amdeni kostumi, aravis unaxavs oTxi uZvirfasesi, msubuqi, moxatuli, haerovani farda, scenis orive mxares agebuli portalebi zedSemarTuli oqroTi movarayebuli fr-Tiani skulpturebiT, ar agebula esoden mravalferovani dekoracia, maS raRaa gasakviri, rom mis dadgmaze daixarja 300 000 maneTi oqroTi (mxatvarma, golovinma Seqmna kostumebis, grimebis, avejis butaforiis 400 eskizi).

ruseTis saimperatoro Teatrebis mmarTvels, teliakovskis, Tavis `dRiurebSi~ (gamov-ida or tomad, 2015 wels) Cauweria: `gansacvifrebelia a.golovinis scenografia, rogorc Tavisi silamaziT, ise, TviT umciresi detalebis srulqmnilebiT~. xolo im drois yvelaze enamware, ironiuli, ueWvelad maxvilgonieri a.kugeli JurnalSi `Театр и искусство~ (#10-11, 1917) werda: `vs. meierxoldi xuTi wlis manZilze ise `aSenebda~ Tavis speqtakls, rogorc egviptis faraoni Tavis akldamas~.

miuxedavad imisa, rom speqtaklis premieras Zalian didi warmateba xvda wilad, a.kugeli, ukiduresad aRSfoTebuli, damamcirebeli toniT lanZRavda yvelas _ reJisors, mxatvars, msaxiobebs. magram, paradoqsia TiTqos, misi sityvebis miRma SesaZlebelia mTeli speqtak-lis siluetis xilva. am daundobeli kritikosis boRma gasagebia. swored premieris dRes, e.i. 1917 wlis 25 Tebervals, revoluciam apogeas uwia. petrogradis quCebSi ganuwyvetliv isrodnen, qalaqSi tramvai ar moZraobda, fanrebis mkrTali sinaTle sibneles ver ereoda, xolo Teatris sabileTo darbazSi studenti mokles. `roca vixile _ werda kugeli _ es uazro, Seusabamo fufunebis babiloni, mTeli Tavisi semiramiduli avxorcobiT, guls Se-momeyara. me vicodi _ yvelam icoda _ rom aqedan samiode versis manZilze, xalxi yviroda `puri, purio~. am dros gaqsuebuli, gauTleli gorodovoebi, romlebic dRiurad 70 maneTs iReben, tyviamfrqvevebis qarcecxlSi axvevdnen am mSier, purs monatrebul adamianebs. da ai, TiTqmis Teatris kedlebis gverdiT, yovel SemTxvevaSi, Zalze axlos, erT qalaqSi, erT-maneTis gverdze, idgnen mSier-mwyurvali adamianebi da iqve _ es mxatvrul-gaTaxsirebu-li, Tavxedurad xelgaSlili, uazrod dekadenturi gancxroma Jinis mosaklavad.

es ra, keisrebis romia? ra, aqedan yvelani mivdivarT lukulTan, raTa bulbulis eneb-isgan damzadebuli kerZi mivirTvaT? maS, dae, iRrialon mSierma aramzadebma, purs da

Page 82: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba82

##5 2016

Tavisuflebas rom eZieben... am piesis TamaSi ufro cudad SeiZleba, vidre amas TamaSoben aleqsandres TeatrSi, magram misi ufro uazrod TamaSi _ SeuZlebelia... ukanasknel su-raTSi panaSvidi gaumarTes micvalebuls, arbeninisgan mowamlul ninas. scenaze gamovidnen jubebSi da salofebSi gamowyobili viRac moxuci qalebi, galobda a.arxangelskis gundi...

moSorebiT ki isrodnen da iTxovdnen purs... da am panaSvidSi, romliTac damTavrda saimperatoro Teatris arseboba, iyo raRac sim-

boluri~ (aqve davsZen, rom 19 wlis Semdeg, a.kugelma, radikalurad Seicvala azri, rogorc meierxoldze, ise `maskaradze~ n.g.).

maSin veravin iwinaswarmetyvelebda speqtakl `maskaradis~ gansacvifreblad xangrZliv sicocxles. 1923 wels igi aRadgines Teatris repertuarSi, Semdgom, 1932 wels, ganaaxles (meore redaqcia). 1938 wels ganaxlebuli (mesame redaqcia) speqtakli uzarmazari warmate-biT midioda (arc programebSi da arc afiSaze speqtaklis avtoris, vs.meierxoldis gvari ar iyo dabeWdili. igi am dros ukve daxvretili iyo; n.g.).

`maskaradis~ ukanaskneli warmodgena gaimarTa 1941 wlis pirvel ivliss. amave wlis Se-modgomaze, blokadaSi moqceul leningradSi, aleqsandres Teatrs, `meserSmitebis~ erT-erTi Setevisas didi bombi daeca, ramac Senoba saSinlad daaziana, xolo golovinis dekora-ciebi gaanadgura. ase tragikulad Sewyda vs. meierxoldis erT-erTi saukeTeso qmnilebis sicocxle.

da, ai, TiTqmis asi wlis Semdeg, 2016 wels, cnobilma reJisorma, aleqsandres Teatris samxatvro xelmZRvanelma, valeri fokinma, dadga m.lermontovis `maskaradi~, originalu-ri suraTiT `momavlis gaxseneba~. am dadgmiT, reJisorma pativi miago da mowiweba gamoxata, Tavisi didi winamorbedis, genialuri reJisoris, vl. meierxoldis mimarT.

am meoTxedi saukunis win, v. fokini moskovis erT-erTi Teatris reJisori iyo da swored misi iniciativiT gaixsna ruseTis dedaqalaqSi `meierxoldis centri~, sadac mravali RirsSesaniSnavi kulturul-Teatraluri Tu mecnierul-kvleviTi RonisZieba gaimarTa da maRalmxatvruli speqtakli daidga, maT Soris TviT v. fokinis sulisSemZvreli da uRrmesi sevdiT n.gogolis speqtakli, n. gogolis mixedviT.

axla ki, peterburgSi, swored im TeatrSi, sadac 1917 wels m. lermontovis `maskaradi~ dadga vs. meierxoldma, Cvenma Tanamedrovem, v. fokinma, scada am saxelganTqmuli scenuri qmnilebis gacocxleba `meierxoldis stilSi~. magram Tavis speqtakls uwoda ara `warsu-lis gaxseneba~, rogorc es, am SemTxvevaSi, mosalodneli iyo, aramed `momavlis gaxseneba~, riTac mianiSna, rom vs. meierxoldi, upiratesad, momavals ekuTvnoda. xolo speqtakli ukvdavebasTan iyo wilnayari.

am asi wlis manZilze bevri ram Seicvala Teatralur xelovnebaSi, mravali esTetikuri stiluri siaxle damkvidrda scenaze da v. fokinis eqsperimenti garkveul riskTan iyo dakavSirebuli.

aleqsandres Teatris muzeumSi Semonaxulia, aleqsandre golovinis dekoraciebis fragmentebi, mizanscenebis Canaxatebi da speqtaklis saerTo gegma, mravali fotosuraTi, magram, cxadia, ar arsebobs speqtaklis intonaciuri partitura da msaxiobTa TamaSis man-eris zusti aRdgenis SesaZlebloba. Tumca, iseTi maRali profesionalisa da moazrovnisa-Tvis, rogorc v. fokinia, arsebobda ufro mniSvnelovani mxatvrul-esTetikuri da sazoga-doebrivi cxovrebis problemebi, vidre Zveli speqtaklis restavraciaa, anu, arsebobda, aRdgenil scenaTa Soris Tanamedrove Teatraluri siuJeti. reJisoris azriT, `...vinc fiqrisaken da analizisaken aris midrekili, imas ar SeiZleba ar SeemCnia is, rom dRevandeli procesebi da is, rac asi wlis winaT xdeboda ruseTSi, saxifaTod hgavs erTmaneTs. meorde-ba saomari moqmedebebi, sisxlisagan daclilia qveynis biujeti, gausaZlisia ekonomikuri pirobebi. Cven epoqaTa gardatexis periodSi vcxovrobT. meierxoldis speqtaklSi ismoda sasowarkveTilTa Camwydar-CaxleCili xmebi, igrZnoboda tragikuli da mistikuri SiSi. es yvelaferi aris Cems speqtaklSi~.

mainc ra tragikuli da mistikuri ̀ SiSi~ igrZnoboda vs. meierxoldis speqtaklSi, romel-ic v. fokinisaTvis SemoqmedebiT impulsad iqca?

vs. meierxoldis Semoqmedebis srulyofadac mcodne da analitikosi, SesaniSnavi Te-atrmcodne k. rudnicki, avtori wignisa `Режиссер Мейерхольд~ (gam. `Наука~ 1969w.), romelic stilis brwyinvalebiTac gamoirCeva, Zalze TvalsaCinod warmogvidgens genialuri re-Jisoris am speqtaklis originalur bunebasac da mis istoriul mniSvnelobasac. k. rud-nickis azriT, SiSis grZnoba, samyaros dasasruli, imperiis msxvreva, rac meirxoldis speq-taklSi dominirebda, grandiozul STabeWdilebas axdenda. `speqtakl `maskaradis~ gamWol Temad, vs. meierxoldis interpretaciiT, iqca im samyaros iluziuroba, moCvenebiToba,

Page 83: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 83

sizmariseuloba, romelic im dReebSi samaradisod iZireboda warsulSi. lermontovis dramis saTauri `maskaradi~ iSifreboda uzarmazari, mTeli moqmedebis Tavidan bolomde momcveli metaforulobiT: es iyo maskaradi mTeli epoqis, mTeli CaxlarTuli maRalfar-dovnebiT, viTomcda WeSmariti, sinamdvileSi ki, moCvenebiTi, macduri maskaradi urTier-Tobisa, romelic namdvil grZnobebs ki ar gamoxatavda, aramed mxolod malavda, faravda da anadgurebda mas.

speqtaklis meore, aseve, gamWoli Tema iyo TamaSis Tema. `TamaSi~, romelic cxovrebas, mis dramatizms anacvalebda xelovnuri, yalbi `saxalxo dramebiT~, romelTa mizani iyo miZinebuli, mimqrali grZnobebis aRorZineba, magram moulodnelad yvelaferi mTavrdebo-da ara moCvenebiTi, aramed sikvdilis mauwyebeli namdvili sisxliT. amgvarad, speqtaklSi erTmaneTs erwymoda garegnuli brwyinvaleba da demonizmi. vs. meirxoldi werda, rom ̀ msax-iobebma gansakuTrebuli yuradReba unda miaqcion `lamaz formas~, metic, `garegnulad brwyinvale formas~, magram am brwyinvalebis safarqveS vnebebi unda boboqrobdnen~. ̀ meirx-oldis speqtakli JRerda rogorc imperiis pirquSi rekviemi, rogorc mrisxane tragikuli da fataluri panaSvidi im samyarosi, romelic im dReebSi iRupeboda~ (k. rudnicki) Cvenma Tanamedrovem, v. fokinma, rogorc Cans, Tavisi didi winamorbedis msgavsad igrZno, rom Tanamedrove ruseTi swored iseTive mosalodneli tragediis pirispiraa, rogorc iyo am asi wlis winaT, 1917 wlis TebervalSi. Tqva kidec erT interviuSi (2016 wlis, maisSi): `Zal-ian mZafrad vgrZnob 2017 wlis moaxloebas. SeiZleba arc SevimCnioT da ise CavTvaloT, rom TariRebi, rogorebic ar unda iyvnen isini, ar arseboben, magram es Secdoma iqneba. 1917 wel-ma Zirfesvianad Secvala cxovreba ara mxolod ruseTSi, aramed mTel msoflioSi. dResac konfliqtebi, ganxeTqilebani, miutevebloba mZvinvarebs ise, rogorc es iyo asi wlis win... mbrZaneblobis JiniT Sepyrobili xelisufalni da ambiciebi ganageben samyaros dRes. mim-dinareobs `Cvenianis~ da `Tqvenianis~ gayofac da agresiuli dapirispireba.

`gangebam gviboZa damatebiTi dro – iqneb gamovfxizldeT~ – mouwodebs v. fokini rus xalxs da ruseTis xelisuflebas.

`plastikuri ekzistencializmi~

sayovelTaod cnobili taZris ̀ sagrada familias~ (`wminda ojaxi~) arqiteqtori antonio gaudi Zalian gaxarebuli iyo, roca barselonas samxatvro akademiis reqtorma misi sad-iplomo namuSevris gamo aseTi ram Tqva `es ymawvili an giJia an geniosio~. am fraziT friad kmayofilma antoniom Tqva, `ai, axla ki virwmune, rom arqiteqtori varo~.

saxelganTqmulma frangma skulptorma emilio burdelma, romlis brinjaoSi Camosxmu-li SiSveli qalebi minaxavs orses muzeumSi, parizSi. moskovis puSkinis saxelobis muzeumSi da niu-iorkis `Tanamedrove xelovnebis muzeumSi~. isini gansacvifrebelia moculobaTa simkvriviT da `simZimiT~, anu, formis absoluturi SegrZnebiT), gawamebulma Tavisi mowa-fis, alberto jakometis TavaSvebulobiT da ucnaurobebiT, wamoiZaxa: `es ymawvili an gag-iJdeba an Zalian Sors wavao~. orive mentoris winaswarmetyveleba axda; orive, gaudic da jakometic, XX saukunis udides xelovanebad moevlinen samyaros – erTi xuroTmoZRvre-baSi, meore – skulpturaSi. SveicariaSi (italiuri kantoni, qalaqi stampa) dabadebulma albertom, romelmac pirveli gakveTilebi mamamisisgan, jovani jakometisagan (Sveicari-eli fermweri da grafikosi) miiRo, mTeli Tavisi SemoqmedebiTi cxovreba parizSi gaatara. igi iyo parizis `axalgazrda geniosebis~ Taobis erT-erTi yvelaze bohemuri da uniWi-eresi warmomadgeneli, TiTqmis yoveldRe stumrobda qalaqis yvelaze cnobil bordels `sfinqss~, ambobda, aq davrwmundi, rom prostitutkebi yvelaze patiosani gogoebi ari-ano. 1927 wels, roca, mis mier Seqmnili qalTa siurealisturi skulpturebi (`qali-obobis formiT~, `yelgamoWrili qali~, `qali kovziT~) gamofines `tiulris saxelosnoSi~, erTma megobarma hkiTxa: `vin STagagonebs am saSinelebebs – Seni prostitutkebi?~ upasuxa: `ara, amas Tqveni colebi STamagoneben TavianTi sisuleleebiT, merkantilizmiT da anCxlobiT~. roca erTxel Jan koktom moufrTxileblad gadaukra sityva `imnair~ seqsze, erTi iseTi sTxliSa ybaSi, rom kbilebCamtvreuli es nazi geniosi nagviT savse Txrilidan Zlivs amo-aTries. adre dauaxlovda andre bretons, lui aragons, pikasos, xuan miros, bekets, sartrs: am ukanasknelma mas `udidesi siurealisti skulptori~ uwoda. alberto Tavis esTetikur mosazrebebs beWdavda JurnalSi `siurealizmi _ revoluciis samsaxurSi~. warmoudgen-lad bevrs muSaobda, daundobeli iyo Tavisi eskizebis mimarT. mZime CaquCiT amsxvrevda maT da TabaSiris namsxvrevebs Tavisi, xuxulismagvari saxelosnos fanjridan pirdapir

Page 84: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba84

##5 2016

quCaSi isroda. yofila SemTxveva, rom qandakebis ocdaaTi eskizi erT saaTSi gaunadgure-bia (amitom ar mikvirs, rom Jan kokto erTi dartymiT `kanaoSi~ gadaagdo). sakuTari mor-aluri principebis erTguli iyo, Tavis modelebTan arafrisdidebiT ar wveboda. ambobda: `modelTan rom davwve, qali gadaiqceva xorcis naWrad. xorcis naWridan ki xelovneba ar iqmneba~. mSvenieri qalebi etrfodnen, is ki stoikurad uZlebda maT Semotevebs da vnebis dasacxromad iqve, bordel `sfinqsSi~ garboda. sami wlis manZilze misi erT-erTi modeli iyo ulamazesi ingliseli qaliSvili, izabela. sami wlis manZilze ikavebda Tavs alberto da maSin, roca qali londonSi brundeboda da samudamod emSvidobeboda maestros, ai, mx-olod maSin, acduna veragma erosma. alberto am ambiT (es ra damemarTao!) ise aRgznebuli iyo, rom saSinel avtokatastrofaSi mohyva, Zlivs gadarCa, magram samudamod dakoWlda. Tavisi qoxmaxidan iSviaTad gamodioda, Tavgadakluli muSaobda, dReSi or kolof siga-rets eweoda, svamda ormocdaaT finjan yavas (balzakze ambobdnen, 55 aTasma finjanma yavam acocxla da 55 aTasma finjanma yavam moklao).

Tu karieris dasawyisSi misi skulpturebi realisturi maneriT gamoirCeodnen (TiTqmis ori wlis manZilze swavlobda italiur klasikur xelovnebas da romaul qandakebas), Sem-deg, ukve parizSi, kubizmis zegavlena ganicada, gaitaca afrikis, okeaniis, amerikeli in-dielebis xelovnebam. imdroindel namuSevrebi _ `galia~, `siurealisturi magida~, `yel-gamoWrili qali~ – aRbeWdilia kubizmisa da okeaniis arqaikuli plastikis SerwymiT, sizmriseuli fantastikurobiT, agresiiT da erotizmiT.

udidesi STabeWdileba moaxdina masze meore msoflio omis saSinelma peizaJebma. na-cistebis parizSi Semosvlamde is da misi Zma diego (grafikosi, avejis warmatebuli diza-ineri) ltolvilebad iqcnen. transporti rom ver iSoves, velosipediT scades gaqceva. gzaze ixiles daqceuli qalaqebi, iavarqmnili soflebi, daumarxavi micvalebulebi, daxo-cili pirutyvi. mTeli cxovrebis manZilze koSmarul molandebad gahyva nanaxi, verafris-didebiT ver ganTavisuflda: ixila qalis unazesi xeli, mwvane qvebiT Semkuli samajuriT, sisxlsa da WuWySi migdebuli. albertos Tavis dRiurSi Cauweria: `es saSinelebani rom ar menaxa, davimarxebodi, rogorc skulptori~. omi JenevaSi gadaitana (Sveicariis moqalaqe iyo). parizSi dabrunebulma, TiTqos, Secvala Tavisi stili – ufro humanitaruli maneris mimdevari gaxda, rogorc qandakebaSi (`mimavali mamakaci~, `diegos biusti~) ise ferweraSi da grafikaSi (`axalgazrda karolinas portreti~). es karolina iyo misi erTaderTi, pir-veli da ukanaskneli siyvaruli. Savgvremani, Camoqnili sxeuliT, anTebuli, muqi Taflis feri TvalebiT, daufaravi temperamentiT, man SemTxveviT gaicno bordel `sfinqsis~ max-loblad arsebul barSi. qali irgvliv mougeriebel seqsualur fluidebs afrqvevda. or-mocdaTvrameti wlis jakometis umalve TavdaviwyebiT Seuyvarda igi. vnebisagan atanilma, uRalata Tavis wess da Tavis saxlSi waiyvana ocdaori wlis seqs-bomba. gadairia yovelmxriv gamocdili, ukve xanSiSesuli mamakaci. dilas, sxvaTa Soris hkiTxa, SemTxveviT Sen bozi xom ar xar?~ karolinam mSvidad miugo `ara!.. SecdiT! uaresi!~ amis Semdeg qali TiTqmis yoveldRe modioda saxelosnoSi, igi skulptoris mudmivi STagonebis wyarod iqca. `aseTi damferflavi xanZari aqamde ar ganmicdiao~. dRiurs andobda sakuTar gancdebs. erT dRes karolina uZvirfasesi manqaniT, `ferariT~, mogrialda. mere ki sadRac gaqra. gadairia moxuci skulptori, yvelgan eZebda, saroskipoebSi, kafe-barebSi, quCebSi. mTeli dReebi ezoSi ijda sasowarkveTili da satrfos ganaCens elodeboda. amaod! Tumca qali gulwrfe-lad eubneboda ̀ bozi ar var, mxolod imasTan vwvebi, vinc momewonebao~, magram albertos is mainc `Taflisfer Tvalebian angelozad~ miaCnda. moqandakis dRiuri mis sanukvar fiqrebs gvamcnobs: `RmerTo Cemo, me xom ukve moxuci var. saSinlad gamoviyurebi, gamxdari, sa-frTxobelasaviT CamoZonZil-gaCxinkuli, nikotiniT gaJRenTili, yviTeli kbilebiT. uka-naskneli oci wlis manZilze pirvelad Sevxede Cems Tavs vitrinaSi, mTeli saxe maimuniviT naoWebiT maqvs dafaruli~. Tavis saxelosno-xuxulaSi sarkec ki ar hqonda, sapirfareSo da xelsabani ezoSi iyo. maSinac ki, roca usazRvrod gamdidrda da parizSi feSenebelu-ri apartamentebi SeiZina, isev Zvel adgilas ganagrZobda cxovrebas. bolos gairkva, rom karolina parizuli gangsterebis jgufis wevri yofila, qurdi da mamaZaRli. cixidan rom gamovida (albertos daxmarebiT) gamoutyda, `ra vqna, riski da Tavgadasavlebi miyvarso~. albertos mainc, sicocxlis bolomde TavdaviwyebiT uyvarda es saxifaTo qali...

omis Semdeg wlebSi misma Semoqmedebam kidev erTi cvlileba ganicada. misi megobrebis, sartrisa da Jenes azriT, axla igi egzistencializmis uTvalsaCinoesi skulptori gaxda. misi yuradRebis centrSi moeqca moculoba da masa, adamianis figuris idumaleba ferwera-Sic da naxatSic, sivrcobrivi siRrmis problema da adamianis saxis gamocana.

erTxel albertos ewvia amerikaSi didad gavleniani da cnobili art-dileri, galereis-

Page 85: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 85

ti pier matisi, Svili didi frangi fermweris anri matisisa. niu-iorkSi gamofenis gamarT-va SesTavaza. umtkicebda – parizi uimedod CamorCa Tanamedrove xelovnebas, axla niu-iorkia yvelafris ganmsazRvrelio. jakometi Seepasuxa, parizi iyo da samudamod darCeba xelovnebis centrio da uari uTxra amerikaSi gamgzavrebaze, Tumca Semdeg daTanxmda. niu-iorkis presis flagmanebi werdnen: `samyarom aRmoaCina axali geniosio~. male venecia, ba-zeli, berni gaecno mis Semoqmedebas.

bernSi gamofenaze saintereso ram moxda. albertom dainaxa, rom skulpturis `ZaRlis~ win didxans idga eleganturi, lamazi qali. moqandake miuaxlovda da umalve icno kinosa da estradis varskvlavi, marlen ditrixi. `mogwonT?~ marlenma Tavi daukra Tanxmobis niSnad. `es ZaRli Cemi avtoportretia. nuTu, igi, iseve axlobelia TqvenTvis, rogorc CemTvis?~

es ̀ ZaRli~ ki marTlac ucnauri skulpturaa, romelmac ar SeiZleba ar miipyros mnaxvel-is yuradReba: raRac usazRvro, miuwvdomel sevdas gamoxatavs mTeli misi figura. maRal, wvril fexebze Semdgar cxovels cxvir-piri da kudi (romelic SuaSi msxvildeba, TiTqos gakvanZulia da ZaRlis Tavis zomisa) usaSvelodaa wagrZelebuli. win gaSveril cxvirze yurebi Camohyria. wvrili kiseric SuaSi msxvildeba. mTeli misi silueti ise aRiqmeba, rogorc orTaviani, ucnauri arseba, romelic, erTdroulad winac midis da ukanac (miSas velosipediviT!). am STabeWdilebas aZlierebs wvrili, maRali fexebi (romlebic, TiTqos, cxenis floqvebze Semdgaran) moZraoba da sivrce fexebs, waxrilT Tav-kisersa da kuds So-ris. aseTi, ucnauri, TiTqos orTaviani ZaRli bunebaSi ar arsebobs, igi albertos apoka-lifsuri molandebaa, romelic realurze ufro STambeWdavia da ijereb, rom aseTi adami-anuri sevdiT Sepyrobili ZaRli marTlac SeiZleba arsebobdes.

Zalian Zlier STabeWdilebas axdens skulptura `mimavali mamakaci~. misi Txeli, awowi-li, win gadaxrili sxeuli midis... magram sad? uhorizonto sivrceSi Tu kosmiur aryof-naSi. igi martosulia, rogorc egzistencialistebi ityvian, `gadagdebulia~ misTvis uc-nob da mtrul garemoSi. sxva mis cnobil skulpturebSic eqspresiasTan da ZalasTan erTad igrZnoba pirquSi simboloebis maradiuloba. misi qandakebebis reliefi swori da gluvi ki ar aris, rogorc vTqvaT, misi maswavleblis, maiolis qalebis sxeuli, aramed, TiTqos vul-kanuri qvebisagan agebuli figurebi, uswormasworo, brinjaos sxvadasxva moculobisa-gan Sekruli kompoziciebi. maT aqvT andamaturi mimzidvelobis da dauviwyari saxierebis unikaluroba. yovelive aman ganapiroba misi didi warmateba da upirobo aRiareba. sabo-lood Zalian gamdidrda, myidvelebi Semoesivnen, iZulebuli gaxda, karebze abra gamoekra `arafers ar vyidi!~ Tavis axloblebs eubneboda `rad minda amdeni fuli, an axali bina. me mxolod sami ram mWirdeba `brinjao, TabaSiri, tilo~.

alberto jakometis Semoqmedebis arsi SesaniSnavad gamoxata frangma mweralma fransis ponJma: `adamiani... adamianuri arseba... Tavisufali pirovneba... me... jalaTi da msxverpli erTdroulad... erTdroulad monadire da nanadirevi... adamiani – da martosuli adamiani – romelmac dakarga kavSiri – naxevrad dangreul tanjul samyaroSi – vinc eZebs Tavis Tavs – nulidan dawyebuli, Ronemixdili, datanjuli, Camomxmari, SiSveli, brboSi uazrod mox-etiale. adamiani, romelic wuxs adamianze, romelic ganicdis terors adamianisagan. bolo dros TviTdamkvidrebeli umaRlesi eleganturobis ierarqiul poziciaSi. ukiduresi qancgawyvetilobis paTosi, kavSirdakarguli pirovneba. sakuTar winaaRmdegobis svetTan mdgari adamiani, romelic Tavs aRarafers aRar swiravs. daferflili. Sen marTali xar Cemo Zvirfaso megobaro. adamiani qvafenilze _ viTarc rkina, mas aRar ZaluZs amoZraos Tavisi mZime fexebi, berZnuli skulpturidan, loranidan da maiolidan moyolebuli, ada-miani koconze iwvoda! eWvmiutaneli simarTlea, rom nicSesa da bodleris Semdeg daCqarda faseulobaTa rRveva... isini mis irgvliv ormos Txridnen, tyavSi Zvrebodnen mxolod imi-sTvis, rom cecxlisTvis SeenToT yovelive. adamians ara Tu araferi gaaCnia, igi mets aRar-afers warmoadgens, Tu ara mxolod sakuTar `me~-s.

P.S. alberto jakometos qmnilebani Zalian Zvirad fasobs xelovnebis nawarmoebTa bazarze.

ase magaliTad, 2015 wels, misi 180 santimetriani brinjaos figura `kaci – mimTiTebeli~ gaiyida 141,3 milion dolarad. es iyo sarekordo Tanxa, romelic, odesme gadauxdiaT skulpturaSi (`kristis~ auqcioni, niu-iorki).

ufro adre, 2010 wels, londonSi gamarTul `sotbis~ auqcionze, 104 milion dolarad gaiyida misive `mimavali kaci~.

Tu odesme, xelSi CagivardebaT Sveicaruli 100 frankiani kupiuri, yuradRebiT daxedeT – masze gamosaxuli mamakaci alberto jakometia.

Page 86: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba86

##5 2016

SurisZieba repiniseburad

sayovelTaod cnobilia, Tu rogor iZia Suri Ppablo pikasom Tavis pirvel meuRleze, par-izSi, s. diagilevis `rusuli sezonebis~ baletis msaxiob olga xoxlovaze, roca man tavro-maqiaSi monawile pikadoris cxens am qalis utrirebuli Tavi `gamoaba~. magram Turme, arc rusuli realisturi ferweris metri, ilia repini yofila moklebuli SurisZiebis grZno-bas. 1878 wels man Seqmna sofia Sevcovas ferweruli portreti, saxelwodebiT `monazoni~. es sofia i. repinis daniSnuli iyo da misi colad moyvana hqonda ganzraxuli. moulodne-lad SeyvarebulTa Soris mZafri urTierToba Seiqmna da sofiam ilia repins uari uTxra colobaze. maSin ganawyenebulma iliam colad SeirTo sofias umcrosi da, vera. magram, da esaa mTavari, repins ukve Seqmnili hqonda sofias portreti, sadac sapatarZlos ecva ul-amazesi samejliso, brwyinvale, nairferi kaba. sofiaze ukve sabolood gulayrilma repin-ma Savi saRebavebiT Tavidan `gadaReba~ es suraTi da, Sesabamisad, ase Seiqmna misi cnobili suraTi `monazoni~. `CaaSava~ qalis saxis gamometyvelebac. namdvili ambavia da es faqti pirvelad gaamxila i.repinis disSvilma Tavis memuarebSi, Semdgom rentgenogramam aCvena, rom Savi saRebavebis `garsis~ qveS imaleboda lamazad morTuli, nairferi tansacmeli da qalis mSvenieri maRali varcxniloba. magram, Tu gaviTvaliswinebT i. repinis cxovrebis da Semoqmedebis irgvliv arsebul erTgvar mistikur garemoebebs, misi SurisZieba, Sesa-Zloa, ufro sastiki yofiliyo. marTlac, gansacvifrebelia, rom repinis mier daxatuli portretebis originalebi suraTis damTavrebisTanave sul male iRupebodnen. magaliTad, misi mravalfiguriani kompoziciis, `burlakebi~, yvela menature `muJiki~ mokvda. aseTive bedi ewiaT mwerlebs a. pisemskis da garSins, saxelganTqmul qirurgs, pirogovs, ruseTis reformator premier-ministrs, stolipins.

cnobilia, rom i. repini da kompozitori modest musorgski Zalian axlo megobrebi iy-vnen. m. musorgski brwyinvaled aRzrdili, enebis mcodne, didgvarovani aristokrati (misi gvari saTaves iRebda riurikoviCebis didi dinastiidan) gvardiis oficeri iyo. literatu-rul Tu musikalur salonebSi yvelas xiblavda Tavisi gonebamaxviluri saubrebiT. aRiare-buli iyo rogorc brwyinvale kalamburisti, bavSvurad sul xalisiani, mudam mowiTalo cxviriT (marTalia arays eZaleboda, magram cxviri bavSvobaSi moeyina) yvelgan sasurve-li stumari iyo. erTi sityviT, iyo Zalze rafinirebuli, icvamda mdidrulad, uaRresad daxvewili gemovnebiT. bunebrivia, genialuri musikaluri niWiT dajildovebul kompozi-tors Tavisi TiTqmis arcerTi nawarmoebi ar daumTavrebia. kompozitori rimski-korsak-ovi emudareboda, momeci Seni opusebi, me davamuSavebo. amaod. axalgazrda, laRi modesti musikiT ar iyo profesiulad dakavebuli, igi cxovrebiT tkbeboda da... Tavisi aRsasruli-saken miemarTeboda. repinma ganizraxa Tavisi (TiTqmis galoTebuli) megobris portretis Seqmna, uSualod saavadmyofos palataSi. bedis ironiiT es portreti (iseve, rogorc m. mu-sorgskis nawarmoebebi) daumTavrebeli darCa. roca i. repini masTan saavadmyofoSi mivida bolo seansisaTvis, eqimebma igi palataSi ar SeuSves - musorgski ukve gardacvlili iyo. rusi xelovnebaTmcodneebis azriT, musorgskis es portreti yvelaze ukeTesia mxatvris sxva danarCen portretebTan SedarebiT. repinma didi ostatobiT SesZlo `daeWira~ kom-pozitoris bavSvuri, naivuri, mimndobi da erTgvarad inferaluri gamoxedva, riTac igi ase rigad xiblavda yvelas. maSin modest musorgski 42 wlis iyo. am portretis mixedviT SedarebiT axalgazrda m. musorgski gamoiyureba dondlo, msuqan, fizikurad dauZlure-bul mamakacad. bavSvobaSi moyinuli cxviri ki aq ukve niSania misi apokalifsuri loTobisa. mxolod TvalebSi krTian misi didi niWisa da sikeTis mauwyebeli cocxali naperwklebi.

dasaflavebulia aleqsandre nevskis lavraSi, tixvinis sasaflaoze, kompozitorebis, glinkasa da dargomiJskis maxloblad. saflavis qvaze gamosaxuli bareliefuri portreti Seiqmna ilia repinisa da cnobili skulptoris, mark antakolskis erTobliobiT. ai, ratom vTqvi, rom i. repini cota aCqarda, roca Tavisi sacolis portreti ̀ gadaxata~, radgan cota mogvianebiT sofia Sevcova gardaicvala.

Page 87: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 87

gamomcemloba `kentavrma~ gamosca maka vasaZis wigni `robert sturuas saTeatro enis semiotika~ da laSa CxartiSvilis `mefe liris~ scenuri interpretaciis sakiTxebi evropul da qarTul TeatrSi~.

orive es wigni qarTuli Teatrmcodneo-biTi azris SenaZenia da naTelhyofs qar-Tuli Teatrmcodneobis seriozul winsv-las. aseve sainteresoa erTi garemoeba _ Tu aqamde Cvens didebul reJisorze _ robert sturuaze werdnen ufrosi Taobis Cinebuli Teatrmcodneebi, axla qarTveli reJisoris Semoqmedebas axali Taobis Teatrmcodneebi ikvleven. es ki adasturebs, Tu raoden mniS-vnelovani SemoqmedebiTi realoba Seqmna robert sturuam.

6 oqtombers rusTavelis Teatris `qimerionis~ darbazSi gaimarTa am ori axali wig-nis wardgena. TeatrmcodneTa axal wignebze isaubres: Teatrmcodne nodar gurabaniZem, Teatraluri sazogadoebis Tavmjdomarem, reJisorma da msaxiobma gogi qavTaraZem, mw-eralma, `Teatri da cxovrebis~ redaqtorma guram baTiaSvilma, xelovnebaTmcodneobis doqtorma, profesorma Tamar bokuCavam, Teatrisa da kinos universitetis profesorma, xelovnebaTmcodneobis doqtorma giorgi cqitiSvilma.

maka vasaZem da laSa CxartiSvilma SekrebilT, oratorebs madloba moaxsenes wignebiT dainteresebisaTvis.

wignebis wardgineba moamzada da prezentacias uZRveboda rusTavelis Teatris sazoga-doebasTan urTierTobis samsaxuris ufrosi ia SerazadiSvili.

`dimitri jaiani~ gamomcemloba `saarma“ maRalpoligrafiul doneze gamosca

wigni-albomi, romelSic asaxulia saqarTvelos saxalxo artis-tis, cnobili sazogado moRvawis _ dimitri (dima) jaianis Se-moqmedebiTi cxovreba.

wigni-albomis Semdgenelia xelovnebaTmcodneobis doq-tori merab gegia, redaqtori _ nato korsantia, albomis diza-ini ekuTvnis daviT baZaRuas.

merab gegia Sesaval werilSive iZleva dimitri jaianis Semo-qmedebiTi cxovrebis vrcel analizs, ganixilavs msaxiobis mier Sesrulebul TiTqmis yvela rols, riTac warmogvidgens msax-iobis ganvlil SemoqmedebiT gzas. wign-albomSi uxvad aris warmodgenili wlebis ganmavlobaSi qarTul presaSi dimitri jaianze gamoqveynebuli masalebi, misi interviuebi, aqve ibe-Wdeba merab gegiasave vrceli saubari msaxiobTan, romelSic warmoCenilia dimitri jaianis fiqrebi, dakvirvebani cxovreb-iseul Tu SemoqmedebiT sakiTxebze. dabeWdilia qarTuli kul-

turis moRvaweTa werilebi dimitri jaianze, romelTa avtorebi arian: gogi qavTaraZe, Temur CxeiZe, daviT kobaxiZe, gizo Jordania, goCa kapanaZe, daviT sayvareliZe, sandro mrevliSvili, rezo amaSukeli, manana amirejibi, murad anjafariZe, guram baTiaSvili, Tamar gabedava, giorgi gegeWkori, goCa gvazava, nodar gurabaniZe, nata deviZe, anzor erqomaiSvili, kaxi kavsaZe, vasil kiknaZe, nugzar mgalobliSvili, roin metreveli, kote ninikaSvili, guram odiSaria, sergo paWkoria, jambul wulaia, amiran qadeiSvili, jansuR Carkviani, levan Rvinjilia, vaxtang yolbaia, nugzar yuraSvili, oTar WiTanava, ioseb Wum-buriZe, lili xuriTi, murTaz xurcilava.

aqvea dimitri jaianisadmi miZRvnili jansuR Carkvianis, geno kalandias, cismari Ciqovanis, germane facacias, avTandil megreliSvilis, nana boboxiZis, gizo TavaZis leqse-bi da sxva saintereso masalebi.

axali wignebi

Page 88: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba88

##5 2016

qalbatoni lika qarTuli Teatris legendaruli msaxiobebis, Tamar WavWavaZisa da pier kobaxiZis qaliS-vili, Tavadac SesaniSnavi msaxiobi, rusTavelis Teat-ris msoflio warmatebebis momswre da monawile, Zalze mokrZalebuli, Cumi, upretenzio, ganaTlebuli, iu-moriT aRsavse adamiani, simSvidisa da siwynaris gansax-iereba iyo. yovel daZabul situaciaSi (da TeatrSi ra gamolevs aseT situaciebs) is xSir SemTxvevaSi am mdgomareobis ganmmuxtvelad gvevlineboda. arasdros mogaxvevda Tavze Tavis problemebs, piriqiT, yovelTvis Tavad exmareboda yvelas da saWiro rCevebs aZlev-da. qalbatoni lika bevri cnobili reJisoris erTguli megobari da maTi speqtaklebis warmatebis Tilisma iyo. aseT adamianebze Aamboben, kaci rom mokla, sityva ar dacdebao.

uamravi ram maxsendeba qalbaton likasTan dakavSirebiT. magaliTad, Cemi pirveli speq-takli `bernarda albas saxli~ _ rogori moTminebiT itanda cnobili msaxiobi debiu-tanti reJisoris uazro SeniSvnebsa da nerviul afeTqebebs... ra damaviwyebs `bernardas~ bankets, sadac, samwuxarod, bevri adamianis Teatraluri bedi sxvanairad warimarTa. aqac ki lika WavWavaZes ar uRalata adamianurma da ara Teatralurma alRom da ori udidesi reJisori aSkara ubedurebas gadaarCina...maxsovs pakistanis festivalis daxurvaze qal-batoni likas Seudarebeli cekva, misi gadamdebi, ulamazesi sicili...

1997 wels rusTavelis Teatri Sileris festivalze gaemgzavra. vaimarSi msoflios sx-vadasxva Teatris 60 speqtaklis Cveneba iyo dagegmili. Cven `mariam stiuarti~ unda gveT-amaSa. yvelani vnerviulobdiT, radgan wina dRes Teatralurma kritikam da Sileris spe-cialistebma frangebis ̀ mariam stiuarti~ gaanadgures. diliT gaviareT repeticia, Semdeg msaxiobebi dasasveneblad gavuSvi sastumroSi da darbazSi nerviulad daviwye siaruli aqeT-iqiT. uceb likas xma gavige _ goCinka, nu nerviulob, yvelaferi kargad iqnebao. me aRaravis velodi darbazSi, Turme lika darCenila CemTvis. mere iqve kafeSi SevediT, yava da namcxvrebi mivirTviT, qalbatonma likam Sokoladic miirTva (giJdeboda tkbileulze). msaxiobebis mosvlamde 5-6-jer moaswro repeticiis gavla.

mosaRamovda. yvelani vRelavT. darbazSi q-ni neli amaSukeli, b-ni nodar kakabaZe da maTi kolegebi sxedan. batonma nodarma miTxra, Sevcdi, guSin ase ar unda gamekritikebina frangebi, dRes frangi profesori eswreba speqtaklso. me vuTxari, rac aris, aris, ukan-dasaxevi gza ar darCa-meTqi. gavixede kulisebSi da, arasdros damaviwydeba likas saxe _ lomebs rom uSveben arenaze, ise elodeboda speqtaklis dawyebas. moxuci elisabedi-lika gamodioda pirveli scenaze. iseTi energiiT, niWierebiT, emociiT daiwyo likam TamaSi, rom pirveli Svidi wuTis ganmavlobaSi 10-jer moxsna aplodismentebi. kulisebSi yvelam SvebiT amovisunTqeT _ speqtakli triumfiT damTavrda da am warmatebaSi likas udidesi wvlili miuZRoda.

mere lika rusTavelis Teatridan wavida... wavida... warmomidgenia, es sityvebi ramden tkivils, mogonebas, sevdas itevs... magram Cven vTamaSobdiT speqtaklebs xan `Tavisufal TeatrSi~, xan `vakis sardafSi~. mogvianebiT dawera wigni, sadac Tavisi mogonebebis Ses-axeb bevri ram dawera, bevri ram _ ara.

lika WavWavaZe iyo agreTve SesaniSnavi sasceno metyvelebis pedagogi da mravali stu-denti aRzarda.

yovelTvis optimisti iyo da es ganwyoba bolomde SemorCa. aseTi iyo CemTan satelefo-no saubrebis drosac...

is moulodnelad gardaicvala... wavida Cvengan Cveni ufrosi megobari, kolega, Cveni warmatebebis Tilisma, SesaniSnavi msaxiobi da sikeTiT savse pirovneba _ lika WavWavaZe.

mogvianebiT miwevs qalbaton likaze werilis wera, risTvisac patiebas vTxov mis naTel suls!

lika! gviyvarxar da gvenatrebi!goCa kapanaZe

lika WavWavaZisgaxseneba

Page 89: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 89

xsovna

qarTulma Teatrma didi danakargi gani-cada. gardaicvala nugzar lorTqifaniZe _ SesaniSnavi reJisori, pedagogi, pirovneba. msaxiobis saxlis did darbazSi misulma meg-obrebma, kolegebma, Teatris moRvaweebma reJisoris niWis Tayvanismcemlebma gulT-bili sityvebiT gaaciles ukanasknel gzaze Rvawlmosili xelovani. namdvili Teat-raluri moRvawe _ am epiTetiT moixsenia n. lorTqifaniZe gamoTxovebis dRes Teat-raluri sazogadoebis Tavmjdomarem gogi qavTaraZem, romelic uZRveboda gamosa-Txovar mitings. igi ambobs:

_ dRes Cven ukanasknel gzaze vacilebT namdvil Teatralur moRvawes. ar gagik-virdeT es fraza. am adamianma, rogorc poeti ityoda, meroWike beriviT moiara mTeli saqarTvelo da yvelgan Tavisi Se-moqmedeba datova. adamianebi, romlebic icnoben nugzar lorTqifaniZis Semoqmede-bas, bednierebi arian, radgan misi meSveo-biT eziarnen namdvil Teatralur zeims. aq myofma sazogadoebam kargad iciT misi fasi da icnobdiT mas piradad da SemoqmedebiT-ad. dRevandeli dRe yoveli CvenganisTvis aris sevdianic da erTgvarad amaRlebulic, radgan aseTi megobari da kolega gvyavda.

gamosaTxovari sityvebi warmosTqves

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis ministris moadgilem manana berikaSvilma, m. TumaniSvilis sax. Teatris samxatvro xelmZRvanelma qeTi doliZem, Telavis Tea-tris msaxiobma vano iantbeliZem, al. gri-boedovis Teatris direqtorma nikolai sventickim, quTaisis Teatris piar-mene-jerma gvanca javaxaZem, goris Teatris samxatvro xelmZRvanelma soso nemsaZem, afxazeTis ganaTlebisa da kulturis minis-trma dimitri jaianma.

nugzar lorTqifaniZe

Cemo Zvirfaso batono nugzar, Sen waxvedi Cvengan da dagvitove uamravi mogoneba Senze, romelic savsea mxolod sikeTiT, siTboTi, iumoriT da siyvaruliT. Cemi da Seni megobroba ocdaaT wels aRemateba da am xnis manZilze Sengan mxolod siTbo da gverdSi dgoma maxsovs, Cven TiTqmis yoveldRiuri satelefono kontaqti gvqonda, im sazarel dResac ki, roca gangebam Seni wayvana gadawyvita Sen damireke da Cven didx-ans visaubreT, TiTqos guli gigrZnobda, rom ramodenime saaTSi waxvidodi, radgan es saubari gamomSvidobebas ufro hgavda. Tbilisuri premieris warmateba misurve da damloce: moskovSi RmerTi iyos Seni Semweo. madloba yvelafrisaTvis, imisaTvis rom yovelTvis vgrZnobdi Sens Tanadgomas, Sens gulSematkivrobas, madloba uamravi rCe-visTvis, romelic Sengan mimiRia, madloba griboedovsa da Tavisufal TeatrSi dadg-muli speqtaklebisTvis, madloba Tavis droze dadgmuli saocari speqtaklisaTvis `wuTisufeli asea~, romelmac piradad Cemze, gamaognebeli STabeWdileba moaxdina da dRemde vTvli, rom is qarTuli Teatris erT-erTi absoluturi Sedevria, madloba saqarTvelos regionebSi Sens mier dadgmuli yvela speqtaklisaTvis, radgan am speq-taklebis gareSe im Teatrebs dRes arc dasi eyolebodaT da arc mayurebeli. SenTan megobroba pativi iyo CemTvis da minda madloba gadagixado am pativisaTvis. Sen mud-mivad miyvebodi istoriebs qarTul Teatrze, mis erTgul, legendarul darajebze, radgan usazRvrod giyvarda qarTuli Teatri da icodi misi fasi, cota vinmem icis da esmis am qveyanaze Teatri ise rogorc Sen icodi da gesmoda. cota vinme vici, visac Seu-Zlia speqtaklis analizi ise rogorc Sen SegeZlo. geCxubebodi kidec, wigns rogor ar gamoscem, roca amdeni ram ici-Tqo, gecineboda da iZaxdi araa eg Cemi saqmeo. da ai exla Sen iq xar, im samyaroSi, sadac Seni istoriebis legendaruli gmirebi arian, maTTan xar, radgan TviTon xar qarTuli Teatris erT erTi gamorCeuli legendaruli daraji. mSvidobiT, Cemo Zvirfaso megobaro.

avTandil varsimaSvili

Page 90: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba90

##5 2016

nodar dumbaZis saxelobis mozard mayure-belTa Teatris dass misi uxucesi wevri gamo-aklda. 88 wlis asakSi gardaicvala saqarTve-los damsaxurebuli artisti, Rirsebis ordenis kavaleri, „qarTuli Teatris varskv-lavi“ batoni vladimer (lado) meqvabiSvili.

batonma ladom samsaxiobo moRvaweoba ozurgeTis a.wuwunavas saxelobis saxelmwifo TeatrSi daiwyo.1964 wlidan sicocxlis bo-lomde ki mozard mayurebelTa Teatris msax-iobi iyo.

lado meqvabiSvilma Teatris scenaze gan-saxierebuli pirvelive rolidan miiqcia yuradReba da Teatris aqtiur da wamyvan msax-iobad iqca. flobda gardasaxvis iSviaT unars, rac saSualebas aZlevda mas gamoevlina Tavisi aqtioruli SesaZleblobebi, rogorc klasi-kur dramaturgiaSi, ise sabavSvo piesebSi.

mis mier Sesrulebuli rolebidan aRsani-Snavia: babua -„babua da SviliSvili“(e. axvl-ediani), mefe - „nacarqeqia“ (g. naxucriSvili), SuSana - „mokveTili“ (vaJa fSavela), ladikuna - „aca-baca“ (q. WilaSvili), simonika - „ubedure-ba“ (d.kldiaSvili), jemala - „maia wyneTeli“ (v.kandelaki), serapion gordelaZe - „qamuSaZis gaWirveba“(d. kldiaSvili), mister binski „meri popinsi“(p. traversi), karlsoni - „biWuna da saxuravis binadari karlsoni“ (a. lindgreni), babaianci „kukaraCa“ (n. dumbaZe) da sxv.

lado meqvabiSvils monawileoba aqvs miRebuli ocdaaTamde mxatvrul filmsa Tu satelevizio speqtaklSi. ukanasknel wlebSi aqtiurad TanamSromlobda televiziebTan, mas xSirad iRebdnen teleserialebSi.

baton lados SemoqmedebiTi pauza praqtikulad ar hqonia. igi mudam saWiro msaxiobi gaxldaT. sakmarisi iyo mozard mayurebelTa TeatrSi, mcire xniT ar gaenawilebinaT romelime axal piesaSi, Tanxmdeboda sxva Teatrebis reJisorebs saintereso samuSaos SeTavazebisTanave. monawileobda metexis, axmetelis, kostavas, kverenCxilaZis saxelo-bis Teatrebis repertuaris speqtaklebSi. didi wvlili Seitana literaturuli Teatris saqmianobaSi. mozard mayurebelTa TeatrSi remontis periodSi, romelic 3-4 weliwads ga-grZelda, aqtiurad Caeba swored literaturuli Teatris cxovrebaSi da ara erTi dasa-maxsovrebeli saxe Seqmna.

lado meqvabiSvils Zalian uyvarda Tavisi mayurebeli, gansakuTrebiT mozardebi. amanac ganapiroba mozard mayurebelTa Teatris paralelurad literaturuli Teatrisadmi misi aseTi interesi. igi ekuTvnoda im msaxiobTa ricxvs, romelTac mTeli SegnebiT hqon-daT gacnobierebuli, ramxela misiaa, iTamaSo mozardi mayureblisTvis.

misi dabadebidan 85 wlis iubilesTan dakavSirebiT 2013 wels mozard mayurebelTa Tea-tris win msaxiobis varskvlavi gaixsna.

wavida valmoxdili. datova uamravi scenuri Tu ekranuli saxe, sikeTis qmnis, megobro-bis, gverdSi dgomis uamravi magaliTi.

wels mozard mayurebelTa Teatris saiubileo welia da erTaderTi ra survilic ver aisrula, am iubileSi monawileoba iyo. Tumca misi saxeli darCeba mozard mayurebelTa Teatris istoriaSi, rogorc erT-erTi gamorCeuli Semoqmedisa.

RmerTma naTelSi amyofos misi suli.

nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa Teatri

lado meqvabiSvilisxsovnas

Page 91: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

##5 2016

Teatri da cxovreba 91

nodar dumbaZis saxelobis mozard may-urebelTa Teatri gamoemSvidoba misi da-sis ukanasknel saxalxo artists _ izolda (fiso) elisaSvils. misi am TeatrTan Tanam-Sromloba Zalian didi xnis win daiwyo, ma-Sin, rodesac Teatri melik azariancis sax-lis pirvel sarTulze mdebareobda, maSin rodesac brwyinavdnen varskvlavi-mozard-elebi: goguca kupraSvili, Tamar TvaliaS-vili, meri ergneli, leila ZigraSvili Tu sxvani, izolda elisaSvilma moaxerxa saku-Tari SemoqmedebiTi niWiT am SesaniSnavi artistebis gverdiT dgoma da maTi Rir-seuli partnioroba. iyo rolebi, iyo mTa-vari rolebi, iyo Sexvedrebi, disputebi, iyo yvelaferi, rasac moiTxovda sabWoTa ideo-logiaze dafuZnebuli mozardTa Teatris saqmianoba, Tumca erTeulebi im realobaSic axerxebdnen maRalmxatvruli saxeebis Seqm-nas da i. elisaSvili am mxriv namdvilad misa-baZi da gamorCeuli msaxiobi gaxldaT.

qalbatoni izoldas mier Sesrulebuli rolebia: iura uzumovi (a. xmeliki„ jarTi“, reJ. S. gawerelia), griSutka (v. daraseli „kikviZe“, reJ. g. Juruli), nadia (i. popovi „ojaxi“, reJ. k. surmava), mzia (g. berZeniSvili „koWli mewisqvile“, reJ. s. WeliZe), Tina (g. naxucriSvili „cecxlis xazze“, reJ. d. suliaS-vili), aca (q. WilaSvili „aca–baca~, reJ. S. gawerelia), ruslana (n. fomiCeva „ase iwyeba cx-ovreba~, reJ. T. TvaliaSvili), kako (a. TaboriZe „dakarguli dro~, reJ. Salva gawerelia), nana (g. qelbaqiani „dedinacvali“, reJ. s. WeliZe), jimi (r. stivensoni „ganZTa kunZuli~, reJ. S. gawerelia), Tina (g.naxucriSvili „boris ZnelaZe“, reJ. s. WeliZe), kolka (d. TaqTa-qiSvili „nevis Sevardeni“, reJ. k. surmava), sesili (b. zaiacki „robin hudi“, reJ. r. abulaZe), vova (s. mixalkovi „sombrero“, reJ. k. surmava), bebia (T. maRalaSvili „sad xar sofiko“, reJ. T. maRalaSvili), etieni (k. solidari „marseleli biWebi“, reJ. o. aleqsiSvili), wiTelquda (e. Svarci „wiTelquda“, reJ. a. TayaiSvili) da mravali sxva.

izolda elisaSvilma mTeli SemoqmedebiTi cxovreba daukavSira mozards - rogorc am Teatrs Tbilisel axalgazrda mayurebelTa Taobebi uwodebdnen. rolebis CamonaTvalic cxadyofs, rom TamaSobda rogorc biWebs, ise gogonebs, zRaprebis gmirebs, qarTvelebsa Tu ucxoelebs. gatacebiT, siyvaruliT da im gansakuTrebuli pasuxismgeblobis grZno-biT, romliTac mozard mayurebelTa Teatris msaxiobebi arian aRvsilni, radganac kargad esmiT, rom bavSvebis winaSe scenaze gamosvla, gansakuTrebulad sapatio da rTulia, rom bavSvis motyueba ar SeiZleba da verc moatyueb da Tu is taSs mainc gikravs _ es niSnavs, rom Seni msaxioburi saqme kargad Segisrulebia.

izolda elisaSvili naxevari saukunis manZilze moRvaweobda TeatrSi _ bavSvebs aziarebda Teatralur xelovnebas, aRZravda maTSi silamazisa da sikeTisadmi siyvaruls, amxedrebda borotebis winaaRmdeg... da igi dRes aRar aris. wavida Rvawlmosili da amagdari... sabavSvo saxalxo artisti.

nodar dumbaZis saxelobis mozard mayurebelTa Teatri

sabavSvo artisti

Page 92: Teatri da cxovreba - Iverieli: Homedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/186792/1/Teatri_Da_Tskxovreba_2016_N...Teatri da cxovreba mTavari redaqtori guram baTiaSvili pasuxismgebeli mdivani

Teatri da cxovreba92

##5 2016

30 weli ... 30 weli erTad... soxumi... gastrolebi... erovnuli moZraoba... mitingebi... qaosi... samoqalaqo omi...

2003 weli... (maSin Cven umciresobaSi viyaviT)... isev quCa, saknebi, 7 noemberi, 26 maisi ... da a.S. 2010 weli. Teatris gareSe 4 weli, Teatris gareSe, romelic Zalian gviyvarda... uzomod, sak-

uTar Tavze metad... mTeli es 30 weli ukeTesi momavlis imediT gavatareT... Cveni saerTo sat-kivaris _ soxumis TeatrTan erTad.. xSirad brazdebodi da moiTxovdi Sennairad yvarebodaT soxumis k. gamsaxurdias Teatri... Sennairad SeuZlebelia uyvardeT... Sen siyvarulSi zomier-ebas ar, Tu ver icavdi... Zalian gviWirs... Sen „bevri“ iyavi, Zalian „bevri“...

ra Zneli da rTuli yofilxar gadasatanad. amdeni weli... ramdeni sixaruli, tkivili, war-mateba, damarcxeba gadavitaneT erTad... axla ki es tkivili Cveni gadasatania, Sens gareSe.

lili da nana xuriTebi

soxumis konstantine gamsaxurdias saxelobis saxelmwi-fo dramatul Teatrs gamoaklda Teatris gulSematki-vari, megobari, Rirseuli pirovneba, Teatris direqtori, jemal qiria.

jemal qiria daibada 1956 wlis 7 ivniss. skola daamTa-vra zugdidis raionis sofel caiSSi. 1974 wels daiwyo muSaoba k. gamsaxurdias saxelobis saxelmwifo dramatul TeatrSi scenis memanqaned. 1981 wels Caabara moskovis Te-atraluri xelovnebis institutSi (`gitisi~) da daamTavra 1986 wels Teatris ekonomikisa da marTvis fakulteti. 2004 wlidan gardacvalebamde iyo Teatris direqtori.

jemal qirias gardacvalebam Zalian bevr adamians dawy-vita guli, gansakuTrebiT ki misi Teatris koleqtivs, romelic ojaxisgan arasdros ganusxvavebia.

ufalma daumkvidros sasufeveli.soxumis konstantine gamsaxurdias saxelobis

saxelmwifo dramatuli Teatri

jemal qiria

jemal qiria TeatrisaTvis Tavgadadebuli kaci iyo. mas Teatri, misi av-kargi, siaxleebi, warmatebebi asuldgmulebda, amiT cocxlobda. iseTi STabeWdileba iqmneboda, rom sxva arc araferi ainteresebda.

TiTqos masze iyo naTqvami: „is vinc scenis mtvers erTxel mainc CaisunTqavs, mTeli cxovreba Teatris tyveobaSi darCebao“. is soxumis TeatrSi 42 wlis winaT moiyvanes scenis muSad, mere iyo amave Teatris gamnaTebeli, xmis reJisori. Teatris normaluri arsebobisTvis (moqmede-bisTvis) saWiro TiTqmis yvela safexuri gaiara da mxolod amis Semdeg Caabara moskovis Teat-raluri xelovnebis institutSi ekonomikisa da marTvis fakultetze. Teatris direqtorad ki ukve TbilisSi, 2004 wels dainiSna. Tamamad SeiZleba iTqvas, rom saqarTveloSi is erTaderTi direqtori iyo, romelic Tavisi profiliT muSaobda. Tumca asec rom yofiliyo, mas TeatrSi muSaobisas yvela mimarTulebiT, imdeni gamocdileba daugrovda, rom isedac SesaniSnavi di-reqtori iqneboda.

afxazeTis omis periodSic jemalis erTi dRec ar dautovebia soxumi, mSobliuri Teatri. erTad viziarebT Tavs datexil Wir-varams, Wuberis golgoTac erTad gamoviareT da yvelgan, yvela siZneles Rirseulad arTmevda Tavs.

niSandoblivia, rom jemalma ojaxic Teatris wiaRSi Seqmna, misi meuRle - qalbatoni leila TeatrSi gaicno; aq Seqmnes ojaxi da bolomde erTad eweodnen cxovrebis Wapans. ra Tqma unda, sul sxvaa, roca meuRleebi Tanamoazreebi arian da amgvari meuRlis dakargva kidev ormagi tragediaa.

jemalis erTi qaliSvili darCa - Tamari, romelic italiaSi cxovrobs. arc Tamarma uRalata ojaxis tradicias da xelovnebix samsaxurs miuZRvna Tavi.

vusamZimreb maT kidev erTxel Rirseuli meuRlisa da mamis udrood dakargvas.mimaCnia, rom samZimari Teatrs da maT Soris mec mekuTvnis. Cven yvelani movaleni varT, rom

soxumis Teatri xval, zeg da mudam iyos iseTi, rogorc jemalis gauxardeboda.mwams mis suli ukve SeuerTdeboda zeciur saqarTveloSi gadasul soxumis Teatris msax-

iobebisa Tu sxva TanamSromlebis suls da isini Sin Cveni dabrunebisTvis iqidan iloceben.dimitri jaiani