Embed Size (px)
Citation preview
เอกสารวชาการฉบบท ๑๔/๒๕๕๖ Technical Paper No.14/2013
วสดทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเล (Ulva rigida) Suitable Substrates for Adhesion of Sea Lettuce (Ulva rigida) Spore
วรงรอง คาช Wirongrong Kumchoo ลอชย ดรณช Luechai Drunchu ววรรธน สงหทวศกด Wiwat Singthaweesak สานกวจยและพฒนาประมงชายฝง Coastal Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
เอกสารวชาการฉบบท ๑๔/๒๕๕๖ Technical Paper No.14/2013.
วสดทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเล (Ulva rigida) Suitable Substrates for Adhesion of Sea Lettuce (Ulva rigida) Spore
วรงรอง คาช Wirongrong Kumchoo
ลอชย ดรณช Luechai Drunchu ววรรธน สงหทวศกด Wiwat Singthaweesak ศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงจนทบร Chantaburi Coastal Fisheries Research and Development Center สานกวจยและพฒนาประมงชายฝง Coastal Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries ๒๕๕๖ 2013
รหสทะเบยนวจย 53-0328-53050-001
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
i
สารบาญ หนา
บทคดยอ 1 Abstract 2 ค าน า 3 วตถประสงค 4 วธด าเนนการ 4 1. การวางแผนการทดลอง 4 2. การเตรยมกรอบวสดส าหรบใหสปอรลงเกาะจนเจรญเปนตนออน 4 3. การจดวางกรอบวสดในบอทดลอง 5 4. การจดการระหวางการทดลองและการเกบขอมล 5 5. การค านวณพนทผวสมผสของวสดและความหนาแนนของตนออนสาหรายผกกาดทะเล 6 6. การวเคราะหผลทางสถต 7 ผลการศกษา
1. ผลของการใชวสดแตกตางกนตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปน 7 ตนออน
2.ปจจยสงแวดลอม 8 สรปและวจารณผล 8 ค าขอบคณ 9 เอกสารอางอง 10 ภาคผนวก 12
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
ii
สารบาญตาราง
ตารางท หนา 1 พนทผววสดทใชในการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน 6
2 ความหนาแนนของตนออนสาหรายผกกาดทะเลทเพมขนในแตละเดอนบนวสดตางชนดกน 7 3 คาเฉลยของปจจยสงแวดลอมระหวางการทดลองสาหรายผกกาดทะเลในบอคอนกรต 8
สารบาญภาพ
ภาพท หนา
1 กรอบวสด 3 ชนด ทใชส าหรบการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปน 4 ตนออน ไดแก สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก
2 รปแบบการวางวสดเพอใหสปอรสาหรายผกกาดทะเลลงเกาะจนเจรญเปนตนออนสาหราย 5 ในบอคอนกรตแบบแนวดง (vertical)
3 รปรางพนทผวสมผสของวสดสายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก 6 ภาพผนวกท 1 ตนออนของสาหรายผกกาดทะเลทลงเกาะวสดตางชนดกน 12 2 รปแบบบอคอนกรตทท าการรวบรวมสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน 13
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
วสดทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเล (Ulva rigida)
วรงรอง คาช๑* ลอชย ดรณช๑ และววรรธน สงหทวศกด๒
๑ศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงจนทบร ๒ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร
บทคดยอ
ศกษาผลของการใชวสด 3 ชนด ส าหรบใหสปอรสาหรายผกกาดทะเลลงเกาะ ไดแก สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก ผกยดวสดเกาะแตละชนดกบกรอบวสด จ านวน 9 เสนตอกรอบ (ขนาด 0.06 ตารางเมตร) แลวน าไปแขวนไวในบอคอนกรตทมสาหรายผกกาดทะเล ด าเนนการทดลองเปนระยะเวลา 4 เดอน ระหวางเดอนตลาคม 2553 ถงมกราคม 2554 ทศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงจนทบร จดการใหมการเคลอนทของน าโดยใหอากาศแบบแอรลฟททระดบผวน า ท าใหมวลน าเกดการเคลอนทจากพนบอสผวน าอยางตอเนอง ตรวจวดการลงเกาะของสปอรจากการงอกเปนตนออนสาหราย โดยการนบจ านวนตนออน เดอนละ 1 ครง ผลการศกษาพบวามตนออนของสาหรายงอกขนบนวสดทกชนด โดยมจ านวนตนออนทเพมขนในเดอนท 1, 2, 3 และ4 ดงน บนกรอบสายยางใหอากาศมจ านวนเพมขนเทากบ 282.38±317.30, 450.38±223.72, 246.63±178.00 และ1,687.10±713.83 ตนตอตารางเมตร กรอบเชอกไนลอนมจ านวนเพมขนเทากบ 141.84±116.61, 83.31±63.98, 78.80±88.64 และ628.17±315.45 ตนตอตารางเมตร และกรอบตาขายพลาสตกมจ านวนเพมขนเทากบ 139.98±118.68, 279.96±234.75, 601.93±524.58 และ2,127.70±665.10 ตนตอตารางเมตร ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบปรมาณสปอรสาหรายทลงเกาะในแตละวสดในเดอนมกราคม พบวาสปอรสาหรายทลงเกาะกรอบสายยางใหอากาศและตาขายพลาสตก มจ านวนมากกวา กรอบเชอกไนลอน อยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) แสดงใหเหนวาวสดทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอร คอตาขายพลาสตก และสายยางใหอากาศ ซงเปนวสดผวเรยบเหมาะตอการลงเกาะของสปอรมากกวาเชอกไนลอนทเปนวสดผวขรขระ ผลการวจยนสามารถน าไปพฒนาวธการรวบรวมตนออนสาหรายผกกาดทะเลเพอขยายพนธได โดยน าในบอเลยงสาหรายทมการเคลอนทท าใหสปอรฟงกระจายขนมาจากพนบอ และควรใชวสดทมผวเรยบเพอใหสปอรสามารถลงเกาะจนเจรญเปนตนออนไดด คาสาคญ: วสดเกาะ การลงเกาะ สปอร สาหรายผกกาดทะเล *ผรบผดชอบ : ๑๖๕ ม.๙ ต.บางกะจะ อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐ โทร ๐ ๓๙๔๕ ๗๙๘๗ e-mail : [email protected]
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
2
Suitable Substrates for Adhesion of Sea Lettuce (Ulva rigida) Spore
Wirongrong Kumchoo1* Luechai Drunchu1 and Wiwat Singthaweesak2
1 Chanthaburi Coastal Fisheries Research and Development Center 2Kung Krabaen Bay Fisheries Development Study Center
Abstract
Experiment on sea lettuce (Ulva rigida) spore settlement on 3 different substrates; plastic aeration tube, nylon rope and plastic mesh was studied. Each tested material was set into 9 strings tying to PVC frame of 0.06 m2 size. All experimental substrates were hung in concrete tank containing well grown sea lettuce. Seawater in the experimental tank was equipped with air-lifted water circulation for continuous movement. The experiment was conducted for four months during October 2010 to January 2011 at Chanthaburi Coastal Fisheries Research and Development Center. Settlement of sea lettuce spore was determined by counting the number of young sea lettuce growing on each substrate every month. The result showed that the number of young sea lettuce increased on every substrate. Increasing numbers of young sea lettuce during the experimental period in the 1, 2, 3 and 4 months were 282.38±317.30, 450.38±223.72, 246.63±178.00 and1, 687.10±713.83 thallus/m2 on plastic aeration tube, 141.84±116.61, 83.31±63.98, 78.80±88.64 and 628.17±315.45 thallus/m2 on nylon rope, and 139.98±118.68, 279.96±234.75, 601.93±524.58 and 2,127.70±665.10 thallus/m2 on plastic mesh. The number of sea lettuce found on nylon rope was significantly lover than those on plastic aeration tube and plastic mesh (P<0.05). This indicated that smooth surface material are more suitable for using as settlement substrate for sea lettuce spore than rough surface material. This finding can be applied for sea lettuce spore collection and sea lettuce culture in the future. Key word: substrate, adhesion, spore, sea lettuce *Corresponding author: 165 Moo 9, Tumbon Bangkacha, Maung District, Chanthaburi Province 22000 Tel. 0 3945 7987 e-mail : [email protected]
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
3
คานา สาหรายทะเลเปนทรพยากรจากทะเลทเปนประโยชนตอสงแวดลอมและมความส าคญทางเศรษฐกจสามารถเจรญเตบโตไดทงในทะเลและแหลงน ากรอย สาหรายสเขยวขนาดใหญ ในสกล Ulva เปนทนยมบรโภคของชาวเอเชย และชาวสกอตแลนดยงใชสาหรายผกกาดทะเล ( Ulva latuca) แทนผกสเขยว ท าเปนผกสลดและวตถดบในแกงจดหรอซปได (วนเพญ , 2549) ในประเทศไทย สวรรณาและคณะ( 2552) ไดน าสาหรายผกกาดทะเล ( Ulva rigida) มาดดแปลงเปนอาหารเมนเลศรสหลายอยาง เชนสาหรายชบแปงทอด เทมประ ผกสลด แกงจด กวยเตยว สปาเกตต ย า รบประทานกบน าพรก นอกจากนยงน ามาเปนสวนผสมในขนมได เนองจากไมมกลนคาว เชน ขนมดอกจอก และเครองดมสาหรายทะเล เปนตน
สาหรายผกกาดทะเล มชอสามญ Sea lettuce มลกษณะของทลลสบางและแผนกวาง มใบหยกคลายใบผกกาด ไมมราก ล าตน และใบทแทจรง แผเปนแผนเกาะกบพนกอนหนและเปลอกหอยโดยใช holdfast พบบรเวณชายฝงจงหวดภเกต สาหรายชนดนจะเกดขนตามฤดกาลและบรเวณน าลงต าสด (อนสรา , 2552) ในดานการเลยง สวรรณาและคณะ( 2552) น าสาหรายผกกาดทะเลมาเลยงในบอซเมนต 3 รปแบบ ไดแก เลยงในตะกราพลาสตก เลยงในบอพอแมพนธปลากะรงจดฟา และเลยงในบอพนทรายทเลยงพอแมพนธหอยหวาน บรเวณทเลยงอยในโรงเรอนกระเบองทบแสงสลบกระเบองแผนใส ผลการศกษาพบวาสามารถเลยงสาหรายผกกาดทะเลไดดในบอซเมนตพนทรายทเลยงพอแมพนธหอยหวาน และมการเลยงโดยใชใบสาหรายผดกาดทะเล (thallus) เพมปรมาณสาหรายนน ถาใชใบขนาดใหญของสาหรายผกกาดทะเลมาเลยงจะพบวาใบฉกขาดงายและหยกมากขน (สวรรณา และคณะ, 2553) จงมความจ าเปนทจะตองเกบรวบรวมจากธรรมชาตทเกดมาจากซโอสปอร แลวงอกเปนตนออนสาหรายในธรรมชาต โดยซโอสปอร เปนเซลลสบพนธของสาหรายสเขยวและสน าตาลมหนวด (flagellum) สามารถเคลอนทได จะวายไปตามกระแสน าแลวลงเกาะกบผววตถตนออนซงการเคลอนทของน ามผลตอการลงเกาะบนวสดของสปอรสาหราย ( Loban et al., 1985) โดยม holdfast ในการยดเกาะกบวสดสายยางใหอากาศ (สวรรณา และคณะ, 2552) ตนออนทไดมความแขงแรงและสามารถยายตนออนทเกาะตดวสดไปเลยงในแหลงน าตาง ๆ ไดเปนอยางด นอกจากนมรายงานทวาชาวพนเมองของประเทศบงคลาเทศ มการผลตสาหรายในทองถน ซงมการน าวสดทหางายในทองถน ไดแก ไมไผ และเชอก มาลอสปอร โดยมหลกการเลยงแบบ vegetative propagation จากแมพนธสาหราย หรอสปอร ซโอสปอร โมโนสปอร เตตราสปอร และคารโอสปอร สาหรายจะเตบโตจากสปอรเปนตนออน และตนพนธทสมบรณตอไป (Ahmed and Taparhudee, 2005)
การศกษาวจยครงน จงเกดแนวคดในการเลยนแบบกระแสน าและการลงเกาะของสปอรสาหรายตามธรรมชาต จงน าวธ vegetative propagation มาประยกตใชในโรงเรอนทมการเลยงสาหรายทะเลในบอคอนกรต โดยศกษาชนดของวสดตางๆทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอรในบอคอนกรต เพอพฒนาการเพาะเลยงสาหรายผกกาดทะเลใหสามารถน าไปอนบาลและเลยงเพอขยายการผลตในแหลงน าอน ๆ หรอเชงธรกจตอไป
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
4
วตถประสงค
เพอศกษาวสดทเหมาะสมตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน
วธดาเนนการ
1. การวางแผนการทดลอง
ด าเนนการ ณ ศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงจนทบร ระหวางเดอนตลาคม 2553-มกราคม 2554 วางแผนการทดลองแบบสมโดยสมบรณ ( Completely Randomized Design : CRD) โดยวสดทใชส าหรบการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน ม 3 ชนด คอ สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก
แบงการทดลองออกเปน 3 ชดการทดลอง ชดการทดลองละ 5 ซ า ดงน ชดการทดลองท 1 ใชวสดสายยางใหอากาศ (ชดควบคม) ชดการทดลองท 2 ใชวสดเชอกไนลอน ชดการทดลองท 3 ใชวสดตาขายพลาสตก 2. การเตรยมกรอบวสดสาหรบใหสปอรลงเกาะจนเจรญเปนตนออน
กรอบวสดท าดวยทอพวซ ขนาด ½ นว มลกษณะเปนกรอบสเหลยม ขนาด 3 0x20 เซนตเมตร วสดทใชส าหรบสปอรสาหรายผกกาดทะเลลงเกาะ ไดแก สายยางใหอากาศในโรงเพาะฟก ขนาดเสนผานศนยกลาง 0.66 เซนตเมตร เชอกไนลอน ขนาดเสนผานศนยกลาง 0.44 เซนตเมตร และตาขายพลาสตก ขนาดตา 0.55 เซนตเมตร ความยาวเสนละ 30 เซนตเมตร ผกขงวสดแตละชนด จ านวน 9 เสนตอกรอบในแนวนอนเวนระยะหางเสนละ 2 เซนตเมตร ชนดวสดละ 5 กรอบ รวมทงสน 15 กรอบ แตละกรอบวางใหลอยอยทผวหนาน าในบอทดลองในแนวดงโดยตดทนท าดวยโฟมไวทดานบนของกรอบพวซทง 2 มม เพอใหกรอบพวซลอยในน าตามแนวดง (ภาพท 1)
30 ซม. ทนโฟม
20 ซม.
ภาพท 1 กรอบวสด 3 ชนดทใชส าหรบการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน ไดแก สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก
สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน ตาขายพลาสตก
ทอพวซ สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
5
3. การจดวางกรอบวสดในบอทดลอง
บอทดลองอยในบรเวณโรงเรอนทมงหลงคากระเบองทบแสงสลบกบกระเบองใส เปนบอคอนกรต ขนาด 1.5 x 5 x 1 เมตร มระดบน าลก 80 เซนตเมตร ซงเปนบอเลยงลกปลากะพงขาว มทรายรองพนบอ และมตนออนสาหรายผกกาดทะเล ก าหนดให มการเคลอนทของน า โดยใช ทอพวซตอกบทอลมเปนชดทอใหอากาศแบบ air lifted 750 มล./นาท ทระดบผวน า จ านวน 15 ชด วางกรอบวสดเปน 3 แถว แถวละ 5 กรอบ ใชวธการวางแบบสม (ภาพท 2) ระดบน า ตาขายพลาสตก เชอกไนลอน สายยางใหอากาศ ตาขายพลาสตก เชอกไนลอน 80 ซม. ทรายพนบอคอนกรต ภาพท 2 รปแบบการวางวสดเพอใหสปอรสาหรายผกกาดทะเลลงเกาะจนเจรญเปนตนออนในบอคอนกรต แบบแนวดง (vertical) 4. การจดการระหวางการทดลองและการเกบขอมล การจดการระหวางการทดลอง โดยเปดแอรลฟทตลอด 24 ชวโมง เพอใหผวน ามการเคลอนทเลยนแบบธรรมชาต ถายน าเดอนละ 1 ครง ปรมาณ 20 เปอรเซนตของบอทดลอง และมการใหอาหารส าเรจรปลกปลากะพงขาว วนละ 1 มอ
การเกบขอมลโดยการตรวจนบปรมาณการงอกเปนตนออนสาหรายผกกาดทะเลทมขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 เซนตเมตรขนไปบนวสดเกาะทกเสนเดอนละ 1 ครง ตลอดชวงระยะเวลาทดลอง 4 เดอน โดยไมมการเปลยนวสดลงเกาะของตนออนสาหรายผกกาดทะเล และวเคราะหคณภาพน าระหวางการทดลอง สปดาหละ 1 ครง ดงน - อณหภม ( Temperature) โดยใชเครองมอเทอรโมมเตอรแบบปรอท 0-100 องศาเซลเซยส - ความเคม ( Salinity) โดยใชเครองมอ Hand Refracto-Salinometer ยหอ ATAGO รน S/Mill 0-100 สวนในพน - ความเขมแสง ( Intensity Light ) โดยใชเครองมอ EasyView Digital Light Meter ยหอ EXTECH INSTRUMENTS รน Model EA31 - ความเปนกรด-ดาง ( pH) โดยใชเครองมอ pH meter ยหอ WTW รน inolab pH 720 - ความเปนดาง ( Alkalinity) วเคราะหดวยวธ potentiometric titration (APHA, 1980)
- แอมโมเนยรวม ( Total Ammonia) วเคราะหดวยวธ phenol-hypochlorite (Strickland and Parsons, 1972)
- ไนไตรท (Nitrite) วเคราะหดวยวธ dizotization (Strickland and Parsons, 1972) - ไนเตรท (Nitrate) วเคราะหดวยวธ cadmium-reduction (Strickland and Parsons, 1972) - ฟอสเฟส (phosphate) วเคราะหดวยวธ ascorbic acid (Strickland and Parsons, 1972)
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
6
5. การคานวณพนทผวสมผสของวสดและความหนาแนนของตนออนสาหรายผกกาดทะเล
การค านวณหาปรมาณความหนาแนนของการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลตอพนทผวสมผสของวสด โดยใชสตรดงน
5.1 พนทผวสมผสของวสด สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก ค านวณโดยใชสตรค านวณพนทผว (ภาพท 3)
ภาพท 3 รปรางพนทผวสมผสของวสด สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก
วสดชนดสายยางใหอากาศ มรปทรงกระบอก ค านวณจากสตรพนทผวขางทรงกระบอก วสดชนดเชอกไนลอน พนทผวทใชในการศกษามลกษณะเปนเสนเชอกไนลอนควนเกลยว จ านวน
3 เสน โดยเชอกทควนเกลยวมเสนผานศนยกลาง 0.44 เซนตเมตร และเชอกทคลายเกลยว 1 เสน มเสนผาศนยกลาง 0.22 เซนตเมตร ค านวณหาพนทผวทควนเกลยวและคลายเกลยว พบวาเมอพนเกลยวแลวพนทผวสวนนอกทเหลอมพนผวทสาหรายสามารถลงเกาะได 77 %
วสดชนดตาขายพลาสตก ประกอบดวย 2 ชน รปรางคลายลกบาศกของสเหลยมผนผา เมอไดพนทผวแตละชนดน ามาค านวณโดยการประมาณคาสดสวนพนทผวตอน าหนก (ตารางเซนตเมตรตอกรม) ตารางท 1 พนทผววสดทใชในการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน
ชนดวสด พนทผวตอกรม พนทผว
ตอเซนตเมตร พนทผวตอเสน
(ตารางเซนตเมตร) พนทผวตอกรอบวสด
(ตารางเมตร) สายยางใหอากาศ - - 62.17 0.056 เชอกไนลอน 54.83 3.66 98.70 0.089 ตาขายพลาสตก 28.86 1.06 31.75 0.029
5.2 สตรค านวณ ความหนาแนนของตนออน (ตนตอตารางเมตร) = ปรมาณตนออนสาหราย (ตน)
พนทผวสมผสของวสด (ตารางเมตร)
h = 30 ซม.
r = 0.33 ซม.
สายยางใหอากาศ
พนทผว 2πrh
เชอกไนลอน ภาพตดขวาง
1) เชอกควนเกลยว r1= 0.22 h = 4.5 ซม.
2) เชอกคลายเกลยว r2 = 0.11 h = 5.5 ซม. พนทผว 2πrh x 3 x 0.77
ตาขายพลาสตก
พนทผว ( 2 x X x Z) + ( 2 x Y x Z)
X Z X
Z Y 2) Y 1)
2) X = 0.18 ซม. Y = 0.13 ซม. Z = 0.41 ซม.
1) X = 0.27 ซม. Y = 0.24 ซม. Z = 0.46 ซม.
h
h
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
7
6. การวเคราะหผลทางสถต
น าขอมลความหนาแนนของตนออนมาวเคราะหผลทางสถตแบบ One Way ANOVA ความแปรปรวนของความแตกตางของคาเฉลยโดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test ทระดบความเชอมน 95 % ใชโปรแกรมคอมพวเตอร
ผลการศกษา 1. ผลของการใชวสดแตกตางกนตอการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน
วสดทใหสปอรสาหรายผกกาดทะเลเกาะจนเจรญเปนตนออน มจ านวน 3 ชนด ไดแก สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก มพนทผวสมผส 0.056 0.089 และ 0.029 ตารางเมตรตอกรอบวสด ตามล าดบ ผลการทดลองพบวา เดอนตลาคมถงมกราคม ความหนาแนนของตนออนสาหรายเพมขนทกชนดวสด ดงน กรอบสายยางใหอากาศ 282.38±317.30, 450.38±223.72, 246.63±178.00 และ1,687.10±713.83 ตนตอตารางเมตร กรอบเชอกไนลอน 141.84±116.61, 83.31±63.98, 78.80±88.64 และ 628.17±315.45 ตนตอตารางเมตร กรอบตาขายพลาสตก 139.98±118.68, 279.96±234.75, 601.93±524.58 และ 2,127.70±665.10 ตนตอตารางเมตรตามล าดบ แตในเดอนมกราคมกรอบเชอกไนลอน มสปอรสาหรายลงเกาะเปนตนออนนอยกวากรอบสายยางใหอากาศ และตาขายพลาสตก แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) (ตารางท 2) ตารางท 2 ความหนาแนนของตนออนสาหรายผกกาดทะเลทเพมขนในแตละเดอนบนวสดตางชนดกน
วสด ความหนาแนนตนออนสาหรายทเพมขน (ตนตอตารางเมตร)
ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม มกราคม
สายยางใหอากาศ 282.38±317.30a 450.38±223.72a 246.63±178.00a 1,687.10±713.83a
เชอกไนลอน 141.84±116.61a 83.31±63.98a 78.80±88.64a 628.17±315.45b
ตาขายพลาสตก 139.98±118.68a 279.96±234.75a 601.93±524.58a 2,127.70±665.10a หมายเหต คาเฉลยในสดมภเดยวกน หากก ากบดวยตวอกษรตางกนแสดงวามความแตกตางกนอยางม นยส าคญทางสถต (P < 0.05)
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
8
2. ปจจยสงแวดลอม ปจจยสงแวดลอมในบอทดลองระหวางเดอนตลาคมถงมกราคม ไดศกษาปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของตนออนสาหรายผกกาดทะเล ดงน คาความเขมแสง อณหภมน า อณหภมอากาศ ความเคม พเอช อลคาไลนต แอมโมเนยรวม ไนไตรท ไนเตรท และฟอสเฟต พบวาคาคณภาพน ามคาปกต (ตารางท 3) ตารางท 3 คาเฉลยของปจจยสงแวดลอมระหวางการทดลองสาหรายผกกาดทะเลในบอคอนกรต
คณภาพน า คาเฉลย ± SD
ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม มกราคม
ความเขมแสง (Lux) 5,898±3,165 10,300±2,031 6,742±3,764 4,737±1,976
อณหภมอากาศ (o C) 28±1.57 27±2.28 27±1.82 26±1.08 อณหภมน า (o C) 27±1.17 26±1.85 26±0.96 25±1.14
ความเคม (ppt) 30.00±0.00 31.5±0.55 33.00±0.00 33.00±0.00
พเอช 7.94±0.18 7.99±0.07 8.01±0.02 7.90±0.10
อลคาไลนต (mg/l) 124.75±21.88 96.50±12.56 109.75±7.73 107.00±7.62
แอมโมเนยรวม (mg/l) 0.87±0.49 0.25±0.37 0.05±0.07 0.51±0.64
ไนไตรท (mg/l) 0.31±0.30 0.33±0.34 0.05±0.08 0.38±0.42
ไนเตรท (mg/l) 0.36±0.22 0.49±0.33 0.20±0.12 0.32±0.37
ฟอสเฟต (mg/l) 0.22±0.14 0.05±0.02 0.04±0.01 0.09±0.13
สรปและวจารณผล
ผลจากการใชวสดตางกน 3 ชนด ไดแก สายยางใหอากาศ เชอกไนลอน และตาขายพลาสตก พบวาวสดทเหมาะสมในการลงเกาะของสปอรสาหรายผกกาดทะเล คอสายยางใหอากาศและตาขายพลาสตก เนองจากวสดมลกษณะผวทเรยบท าใหสปอรลงเกาะไดอยางหนาแนน สวนเชอกไนลอนพนทผวสมผสเปนเกลยวไมเรยบจงท าใหสาหรายลงเกาะไดปรมาณนอย ซงสอดคลองกบรายงานของ Ryder et al. (2004) ทวาโครงสรางของพนทผวของเชอกซบซอนกวาเมอเทยบกบกระเบอง และความซบซอนของเชอกไนลอนจงเปนขอจ ากดในการสมผสกบน าทน าสปอรสาหรายมาลงเกาะวสดได ปรมาณความหนาแนนของสาหรายในเดอนตลาคมถงธนวาคมมคาเฉลยใกลเคยงกน แตเดอนมกราคม ปรมาณความหนาแนนของการลงเกาะของสปอรสาหรายมจ านวนมากทสดในวสดตาขายพลาสตกและสายยางใหอากาศ โดยมความหนาแนนเฉลย 0.1-0.2 ตนตอตารางเซนตเมตร จากรายงานของ Ryder et al. (2004) ทพบวาการเพาะเลยงสาหรายเขากวางโดยมการเคลอนทของน าในทะเลสาบ มความหนาแนนเฉลย 0.2 - 6.7 ตนตอตารางเซนตเมตร และถงเพาะเลยงสาหราย มความหนาแนนเฉลย 1.4 ตนตอตารางเซนตเมตร นอกจากนปรมาณความหนาแนนของสปอรและการเจรญเตบโตของตนออนสาหรายผกกาดทะเล สามารถ เกดจากปจจยสงแวดลอมไดแก สารอาหาร แสง
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
9
และอณหภมของน า จากการศกษาครงนสาหรายผกกาดทะเลจะเจรญเตบโตไดดทสดในเดอนมกราคม ซงมอณหภมต าทสดในชวงเวลาทท าการศกษา เฉลย 25 o C (ตารางท 3) สอดคลองกบรายงานทวาอณหภมทเหมาะสมในการเจรญเตบโตของสาหรายผกกาดทะเลตองมอณหภม 17 o C หรอในชวงอณหภม 7-25 o C (Casabianca, 2002) เปนชวงปลายฤดหนาว จากรายงานของ Tenore (1988) กลาววาในปลายฤดหนาวจนถงตนฤดใบไมผล เปนชวงทเกดตะกอนและสารอนทรยไนโตรเจนทอดมสมบรณ มผลตอการเจรญเตบโตของสาหรายผกกาดทะเลไดดเชนกน และพบวาสาหรายมการเจรญเตบโตเพมขน เมอมสารอาหารและคารบอนไดออกไซดมาก (Gordillo et al., 2001) การศกษาครงนยงพบวาเดอนตลาคม มสปอรสาหรายเกาะกบวสดทบรเวณผวน าและเจรญเปนตนออนสาหรายผกกาดทะเลไดด เนองจากบรเวณผวน าสามารถสมผสแสงไดดทสด ซงสอดคลองกบรายงานทวาน าทมการเคลอนทจะเกดสารอาหารและสารแขวนลอยในน า เมอระดบความเรวของน าลดลงสงผลใหความขนในน าลดลง ท าใหแสงเพมขนเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสาหรายขนาดใหญ ( Madsen et al. 2001) โดยอาศยหลกการเคลอนทของน าเพอใหเกดการฟงกระจายในบอคอนกรตและพดพาสปอรเกาะกบผววสดจนเจรญเปนตนออนสาหรายผกกาดทะเล ซงสอดคลองกบรายงานทวาเมอแหลงน ามการเคลอนทในอณหภมต า และความเคมสง สาหราย Macrocystis integrifolia จะมการพฒนาการสบพนธ โดยมการปลอยซโอสปอร การงอกเปนตนออน และเจรญเตบโตเปนตนพนธ (Buschmann et al., 2004) และน าทเคลอนทจะชวยใหสาหรายดดซมสารอาหารจ าพวกอนนทรยสารและคารบอนไดออกไซดไดดยงขนมผลตอการเจรญเตบโตของสาหราย ( Hurd, 2000) สวนความเรวของน าทระดบต าถงปานกลาง ท าใหเกดความอดมสมบรณและความหลากหลายของสาหรายขนาดใหญเพมจ านวนขน แตเมอความเรวน าสงเกนสงผลใหสาหรายลดลงไดเชนกน (Madsen et al., 2001) นอกจากนยงมผลตอการพฒนาสปอรของสาหรายอกดวย ( Ryder et al., 2001)
จากผลการศกษาครงนพบวา การขยายพนธสาหรายผกกาดทะเล สามารถเกบรวบรวมตนออนสาหรายทไดจากสปอรในบอเลยงสาหราย เพอน ามาขยายพนธใหมปรมาณมากขนได โดยใชวสดทมผวเรยบเปนชนดวสดทเหมาะสม เนองจากงายตอการสมผสและลงเกาะของสปอรสาหราย และควรค านงถงอณหภมและสารอาหารทใชในการขยายปรมาณตนพนธสาหรายผดกาดทะเลใหเหมาะสมตอไป
คาขอบคณ
ขอขอบคณ ดร.พทธ สองแสงจนดา ผอ านวยการสถาบนวจยการเพาะเลยงกงทะเล ทชวยเหลอและใหค าแนะน าในการวเคราะหขอมล ผอ านวยการศนยวจยและพฒนาประมงชายฝงจนทบร และเจาหนาททกทานทใหการสนบสนนและใหความรวมมอจนงานวจยนส าเรจลลวงไดดวยด
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
10
เอกสารอางอง
วนเพญ ภตจนทร. 2549. วทยาสาหราย (Phycology). ส านกพมพโอเดยนสโตร กรงเทพฯ. 528 หนา. สวรรณา วรสงห, ธวช ศรวระชย , อรณ ศรอนนต และภาคภม วงศแขง. 2552. สณฐานวทยา การเลยงและ
การน าไปใชประโยชนของสาหรายผกกาดทะเล. เอกสารเผยแพร ฉบบท 1/2552. ส านกวจยและพฒนาประมงชายฝง. 24 หนา.
สวรรณา วรสงห, ธวช ศรวระชย และอรณ ศรอนนต. 2553. ผลของขนาดใบตอการเจรญเตบโตของสาหรายผกกาดทะเล (Ulva rigida C.Agardh,1823) เอกสารวชาการ ฉบบท 13/2553. ส านกวจยและพฒนาประมงชายฝง. 18 หนา.
อนสรา แกนทอง. 2552. ประโยชนของสาหรายผกกาดทะเล (Sea Lettuce). http://www.nicaonline. com/articles5/site/view_article.asp?idarticle=117
Ahmed, N. and W. Taparhudee. 2005. Seaweed cultivation in Bangladesh:problems and potentials.
Kasetsart University Fisheries Research Bulletin. 28: 13-21. American Public Health Association, American Water Works Association and Water Pollution
Control Federation. 1989. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 17th edition. American Public Health Association, Washington, D.C. 1430 pp.
Buschmann, A. H., J. A. Vasques and P. Osorio. 2004. The effect of water movement, temperature and salinity on abundance and reproductive patterns of Macrocystis spp. (Phaeophyta) at different latitudes in Chile. Marine Biology 145: 849-862.
Casabianca, M. L. d., N. Barthelemy, O. Serrano and A. Sfriso. 2002. Growth rate of Ulva rigida in different Mediterranean eutrophicated sites. Bioresource Technology 82:27-31.
Gordillo, F. J. L., F. X. Niell and F. L. Figueroa. 2001. Non-photosynthetic enhancement of growth by high CO2 level in nitrophilic seaweed Ulva rigida C.Agardh (Chlorophyta). Planta 213:64-70.
Hurd, C. L. 2000. Water motion, marine macroalgal physiology and production. Journal of Phycology 36:453-472.
Loban, C. S., P. J. Harrison and M. J. Duncan. 1985. The Physiological Ecology of Seaweeds. Cambridge University Press, London. 42 pp.
Madsen, J. D., P. A. Chambers, W. F. James, E. W. Koch and D. F. Westlake. 2001. The interaction between water movement, sediment dynamics and submersed macrophytes. Hydrobiologia 444: 71-84.
Ryder, E., S. G. Nelson, C. McKeon, E. P. Glenn, K. Fitzsimmons and S. Napolean. 2004. Effect of water motion on the cultivation of the economic seaweed Gracilaria parvispora (Rhodophyta) on Molokai, Haeaii. Aquaculture 238:207-219.
Strickland, J.D.H. and T.R. Parson. 1972. A practical handbook of seawater analysis. Fisheries Research Board of Canada Bulletin 169, Ottawa. 310 pp.
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
11
Tenore, K. R. 1988. Nitrogen in Benthic Food Chains. In: T. H. Blackburn and J. Sorensen (Editors). Nitrogen Cycling in Coastal Marine Environments. Published by John Wiley & Son Ltd. p. 201-202.
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
12
ภาคผนวก
ภาพผนวกท 1 ตนออนของสาหรายผกกาดทะเลทลงเกาะวสดตางชนดกน
วสดเชอกไนลอน
วสดตาขายพลาสตกพลาสตก
วสดสายอากาศ
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
13
ภาพผนวกท 2 รปแบบบอคอนกรตทท าการรวบรวมสปอรสาหรายผกกาดทะเลจนเจรญเปนตนออน
สานก
วจยและพฒ
นาประมงชายฝง
