TEMATSKA CJELINA - Osnovna škola "Mejdan" Tuzlaosmejdan.weebly.com/uploads/9/2/9/5/9295059/predavanje_05_softver.ppt.pdf · C, C++, Java, Visual Basic, ... Kompajleri prevode jezik

TEMATSKA CJELINATEMATSKA CJELINA

OSNOVE SOFTVERA

5.5.5.

2

Ciljevi nastavne jediniceCiljevi nastavne jedinice

1. Podjela softvera na tri osnovne kategorije i njihov odnos

2. Odnos između algoritama i softvera

3. Faktori koji primjenu računara čine korisnim alatom

4. Uloga operativnog sistema u savremenim računarskim sistemima

5. Pregled evolucije korisničkog interfejsa od ranih mašinskih programskih jezika do futurističkih interfejsa tipa virtualne realnosti

3

LINUX OPERATIVNI SISTEMLINUX OPERATIVNI SISTEM

Linux – softver s otvorenim kodom

Linus Torvalds - autor Linux operativnog sistema

Operativni sistem integrisani skup programa koji upravljaju radom računara

Linux OS je jedan od najpoznatijih softvera s otvorenim kodom (open source software)

GPL – General Public Licence

Danas Linux pokreće web servere, filmske i animacijske radne stanice, superračunare, itd.

4

PODJELA SOFTVERAPODJELA SOFTVERA

Program set instrukcija, nalazi se u memoriji računara

Računar može promjenom programa da mijenja posao koji obavlja, a hardver je isti

Tri osnovne kategorije softvera: Sistemski softver

Koordinira rad hardvera i niz drugih zadataka "iza scene" koje korisnici računara rijetko primjećuju

Aplikativni softverAlat za pomoć računarskim korisnicima u

rješavanju konkretnih problema

Kompajleri i drugi programi za prevođenjeOmogućavaju programerima kreiranje novog

softvera

5

PROGRAMPROGRAM

Skup instrukcija koje upravljaju hardverom na način da se obrade zahtjevi korisnika

Program se piše (sastavlja) u koracima Svaki korak rješava po jedan dio problema

Razvoj programa: Rješavanje problema kroz niz koraka (opis prirodnim jezikom)

Pisanje programa u pseudo jeziku

Implementacija na odgovarajućem programskom jeziku

Buggovi greške u softveru zbog kojih program ne daje očekivane izlaze

6

PROGRAMPROGRAM

Računar obavlja "jednostavne" aritmetičke i logičke operacije nad podacima

Navedene operacije se izvode brzo i tačno Program

Skup instrukcija u čijoj osnovi su jednostavne aritmetičke i logičke operacije

Algoritam Skup procedura "korak po korak" kojima se rješava određeni

problem

Posao programera: Algoritam realizirati u nekom programskom jeziku Dodati detalje, komentare i sl. Definirati procedure testiranja Ispraviti eventualne greške u softveru - debugging

7

RARAČČUNARSKI JEZIKUNARSKI JEZIK

Mašinski jezik Numerički kodovi koji reprezentiraju instrukcije

ADD, SUB, INC, MOV, AND, XOR, ...

Jezici visokog nivoa Nalaze se između mašinskog jezika i prirodnog ljudskog jezika

C, C++, Java, Visual Basic, ...

Kompajleri prevode jezik visokog nivoa u mašinski jezik Grafički programi, CASE alati, ... koriste se na

jednostavan način da bi se zaobišla kompleksna sintaksa programskih jezika

8

APLIKATIVNI SOFTVERAPLIKATIVNI SOFTVER

Korisničke aplikacije Softver za vođenje računovodstva, grafički programi,

multimedijalni alati, edukacija, igrice, ...

Softverski proizvodi se razlikuju od drugih proizvoda Dokumentacija Nadogradnja (upgrading) Kompatibilnost Odricanje (disclamers) Licenciranje Distribucija

9

DOKUMENTACIJADOKUMENTACIJA

Štampana dokumenta (instalacija, uputstva, itd.) Mnoge softverske kompanije zamijenile su štampane

dokumente sa: Tutorial manual Reference manual Help fajlovi On-line helpovi

Većina programa se lako koristi – razlog tome je standardizacija

Napredna svojstva (advanced features) – zahtijevaju uputstva

10

NADOGRADNJA SOFTVERANADOGRADNJA SOFTVERA

Proizvođači popravljaju svoje proizvode, uklanjaju bagove i dodaju nove mogućnosti

Novi programi se pojavljuju svake godine Korisnici mogu transformirati dati program u novu

verziju plaćanjem odgovarajuće takse proizvođaču datog softvera

Manje izmjene se označavaju decimalnom tačkom Veće izmjene se označavaju sljedećim brojem Nestandardne oznake, npr. verzija Windows OS

11

OSNOVE SOFTVERAOSNOVE SOFTVERA

Kompatibilnost Obezbjeđuje da softver pravilno

radi na datom hardveru, operativnom sistemu i periferijama

Programi napisani za jednu vrstu računara mogu da ne rade na drugom tipu računara

Odricanje Proizvođači softvera ograničavaju

svoju odgovornost za moguće probleme u funkcioniranju softvera, prodajući ga "onakav kakav jeste"

12


Licenciranje Komercijalni softver po pravilu je zaštićen autorskim pravima,

usljed čega se zabranjuje nelegalno kopiranje u cilju daljnje distribucije Ne kupuje se program već softverska licenca Volume licence

Copyright Zaštićen softver koji se ne smije nelegalno kopirati

Physically copy protection Zaštita diskova i uređaja od korištenja nelegalnog softvera

13


Distribucija Softver se distribuira preko:

Direktne prodajeMaloprodajnih prodavnica Kataloških porudžbina poštom, demo verzijaWeb sajtova Itd.

Nisu svi softveri zaštićeni autorskim pravima Public domain software je besplatan softver Shareware softver

Dozvoljava se testiranje Upotreba softvera vremenski je ograničenaOgraničene su i mogućnosti datog softverskog alata i sl.

14


Zašto se koriste aplikacije? Najuspješniji softveri posjeduju dva svojstva:

Izgrađeni su oko vizuelnih metafora alata iz realnog svijeta Proširuju ljudske mogućnosti u nekom pogledu

15


Integrirani softverski paketi Obuhvataju više aplikacija dizajniranih tako da rade zajedno Omogućavaju automatsko prebacivanje podataka između

pojedinih modula Ukupna cijena im je niža u odnosu na cijenu pojedinačnih

aplikacija Koristi se isti tip komandi u svakom od modula

16


Popularni integrirani softverski paketi, kao što su AppleWorks i Microsoft Works, po pravilu uključuju: Obradu teksta Baze podataka Tabelarna obrada Grafika Telekomunikacije Moduli za upravljanje personalnim

informacijama PIM (Personal InformationManager)

17


Garniture više aplikativnih softvera mogu se prodavati i kao zasebni programi

Microsoft Office System - najpopularniji aplikativni paketobuhvata: Word (program za obradu teksta) Excel (program za rad s elektronskim tablicama) PowerPoint (program za izradu prezentacija) Access (program za rad s bazama podataka) Outlook (program za upravljanje personalnim informacijama i

elektronskom poštom)

18


Vertikalno tržište i specijalizirani softver (custom application) Cijena ovog softvera je mnogo viša od

aplikacija namijenjenih masovnom tržištu Softver prilagođen datom poslu:

Medicinski računi Bibliotetski katalozi Softver za referenciranje u pravnim

stvarima Upravljanje restoranima Softverske potrebe pojedinačnih klijenata

19


Operativni sistem Obavlja komunikaciju s periferijama Koordinira konkurentsko procesiranje poslova – multitasking Upravljanje memorijom, virtualna memorija Monitoring resursa, evidencija i bezbjednost Upravljanje programima i podacima Koordinira mrežnu komunikaciju

20

KORISNIKORISNIČČKI PROGRAMI I DRAJVERI KI PROGRAMI I DRAJVERI UREĐAJAUREĐAJA

Korisnički programi Služe kao alati za održavanje sistema i ispravku svega onoga

što operativni sistem nije automatski uradio Pomoć korisnicima:

Kopira fajlove između memorijskih jedinica Popravlja oštećene fajlove na disku Prevodi fajlove u oblik pogodan za čitanje pomoću nekih drugih

programa Štiti od virusa i drugih potencijalno opasnih programa Komprimira fajlove tako da zauzimaju manje prostora na diskuObavlja i druge važne zadatke

21


Symantec Norton Utilities je popularni korisnički paket koji obuhvata softverske alate za obnavljanje oštećenih fajlova, popravljanje oštećenih diskova i poboljšavanje performansi diska

22


Drajveri uređaja Mali programi koji ulazno-izlaznim jedinicama kao što su

tastatura, miš, štampač, itd., omogućavaju komunikaciju s računarom

Uključeni su ili u operativni sistem ili su pridodati uz periferijske jedinice

23

Neki računari posjeduju OS u potpunosti u ROM-u Drugi računari samo jednim dijelom imaju OS u ROM-u

Ostatak operativnog sistema se učitava u memoriju kroz proces koji se zove booting, koji se dešava svaki put kada se računar uključi

OPERATIVNI SISTEM RAOPERATIVNI SISTEM RAČČUNARAUNARA

24

KORISNIKORISNIČČKI INTERFEJSKI INTERFEJS

Disk operativni sistemi MS-DOS

Interakcija korisnika se obavlja pomoću znakova (slova, cifre, simboli)

Interfejs preko komandne linije Komande se ukucavaju u vidu linija teksta

Interfejsi u formi menija Komande se biraju iz lista prikazanih na ekranu (menu driven

interface)

25


Grafički korisnički interfejs GUI (Graphical User Interface) To je disk operativni sistem u kojem korisnik komunicira s

računarom pomoću miša Mac OS, Windows

26


Microsoft Windows Na početku je Windows bio vrsta

programa poznatog kao ljuska (shell), koja MS-DOS-u daje grafičko lice

Uvođenjem operativnog sistema Windows 95, Microsoft prelazi napotpuno novi OS koji rijetko pokazuje svoje MS-DOS porijeklo

Posljednja verzija Windowsa nemaviše nikakve veze s tzv. DOS prošlošću

27


Upravljanje datotekama Fajlovi mogu biti razbacani po sistemu, što upravljanje čini

teškim Jedno od rješenja je logička organizacija fajlova I Windows i Mac OS podržavaju pojam zajedničkih sistemskih

foldera sa samoobjašnjavajućim imenima:My Documents (Moji dokumenti)My Pictures (Moje slike)My Music (Moja muzika)

28

VIVIŠŠEKORISNIEKORISNIČČKI OPERATIVNI SISTEMIKI OPERATIVNI SISTEMI

Omogućavaju komunikaciju računara, koji radi u režimu s raspodijeljenim vremenom, s drugim računarima i terminalnim uređajima istovremeno

Operativni sistem UNIX je razvijen u Bellovim laboratorijama prije nego što su bili raspoloživi personalni računari Postoje verzije za PC-ove, radne stanice, servere, mainframe

računare, super računare, itd.

Linux je kreirao Linus Torvalds i smatra se da se ovaj operativni sistem još uvijek nalazi u fazi razvoja

To je operativni sistem otvorenog koda, besplatan je i otvoren za nadograđivanje

29

Windows Vista

Windows XP

Windows Sever 2003

Windows ME

Windows 2000

Microsoft Windows CE .NET

Palm OS

Mac OS X (10).

Mac OS 9

Linux, Sun Solaris, i drugeUNIX varijante

HARDVERSKE I SOFTVERSKE HARDVERSKE I SOFTVERSKE PLATFORMEPLATFORME

30


Transplatformske aplikacije, kao što su Microsoft Office i Adobe Photoshop Programi koji su raspoloživi u sličnim verzijama za više različitih

platformi

Macintosh korisnici mogu da kupe softverske emulatore koji: Simuliraju Windows mašinu na Macintoshu Prevode sve Windows instrukcije u Macintoshove ekvivalente

Buduće aplikacije će biti više vezane za mrežno okruženje nego za pojedinačne desktop računare Microsoft .NET strategija Java je računarski jezik nezavisan od platforme, razvijen od

strane kompanije Sun Microsystems za upotrebu u multiplatformskom mrežnom okruženju

31


Ekološke preporuke za izbor i korištenje računarskog hardvera i softvera: Kupujte uređaje sa zelenom oznakom Koristite notebook računare Koristite sisteme za uštedu energije Isključujte uređaje kada Vam nisu potrebni Štedite energiju, a ne ekran Štampajte samo jednom Reciklirajte po mogućnosti sve nepotrebne stvari Odložite nepotrebne stvari Šaljite bitove, a ne čestice

32

PERSPEKTIVEPERSPEKTIVE

Budući korisnički interfesi će biti izgrađeni na bazi novih pionirskih tehnologija kao što su: Interfejsi na prirodnom jeziku Agenti Virtualna realnost

WIMP (Windows, Icons, Menus and Pointing Devices) interfejsi Lakši za učenje i korištenje nego interfejsi

bazirani na tekstu

SILK interfejsi uključuju mnoge pionirske tehnologije u razvoju korisničkih interfejsa i softvera: Govor i jezik, slika, znanje

33

SASAŽŽETAKETAK

Osnovna podjela softvera Prevodioci i drugi programi koji omogućavaju programerima da

kreiraju nove programe Softverske aplikacije služe kao produkcijski alati za pomoć

računarskim korisnicima u rješavanju različitih problema Sistemski softver koordinira rad hardvera i obavlja poslove

iza scene koji se rijetko primjećuju

Integrirani softverski paketi nude više programa za obavljanje kompletnog posla. Omogućavaju jednostavnu međusobnu prenosivost podataka

Analizirane su vrste novih tehnologija koje će naći primjenu u budućim aplikacijama s poboljšanim interfejsima

KRAJKRAJ

TEMATSKE CJELINE

5.5.5.