TEMEL İSG - ogrenci.ustadlar.com.trogrenci.ustadlar.com.tr/dosya/17_KimyasalRiskEtmenleri.pdf · Kimyasal Risk Etmenleri Konu: Kimyasal Risk Etmenleri Amaç: İyerindeki sağlığa

TEMEL İSG Kimyasal Risk Etmenleri Ders Nu: 17

www.ustadlar.com.tr

http://www.ustadlar.com.tr/

© ÜSTADLAR EĞİTİM KURUMU

http:/www.usatdlar.com.tr 1 0216 474 02 74

Kimyasal Risk Etmenleri

Konu: Kimyasal Risk Etmenleri

Amaç: İşyerindeki sağlığa zararlı kimyasal risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmak…

Öğrenim hedefleri

İşyerlerinde çalışanların sağlığını olumsuz etkileyen kimyasal etmenler,

Kimyasal etmenlerin ortam ve biyolojik ölçüm metotları,

Ulusal ve uluslararası standartlarda müsaade edilen değerler,

Dünya’da ve Türkiye’de kimyasal risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iş

kolları,

Kimyasal risk etmenlerinin işyerinde kontrolü ve iş güvenliği uzmanına düşen

görevler hakkında bilgi sahibi olmak.

Alt başlıkları

Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS)

Kimyasalların üretimi, taşınması, depolanması ve kontrolü

Kimyasalların üretiminde süreç kontrolü ve algılama donanımları

Kimyasalların isimlendirilmesi, etiketlenmesi ve sınıflandırılması

Kanserojen, mutajen ve toksik maddeler

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeler

Patlamadan korunma dokümanı ve patlayıcı ortamlarda kullanılacak makine ve

teçhizat

Asbest ve diğer lifli kimyasal maddeler

İlgili mevzuat

GİRİŞ

Gerek iş yaşamında ve gerekse de çalışma yaşamında kimyasal maddelerle iç içe

yaşamaktayız. Başka bir deyişle günümüzün 24 saati kimyasal maddelerle birlikte

geçmektedir. Doğada her şey kimyasal maddedir. Kimyasal maddelerin bir kısmı canlı

yaşamı için olmazsa olmaz koşul iken bazıları da canlı yaşamı için son derece tehlikeli

olabilmektedir.

80.000 – 100.000 Kimyasal madde varlığından söz edilmektedir. Her yıl 400.000.000 ton

kimyasal üretilmektedir.

Bu kimyasal maddelerin 5000- 7000 arasındakilerin zararlı etkileri olduğundan ve

bunların da içinden 3000 kadarının kanserojen özellik taşıdığı bilinmektedir.

Öte yandan; bugün için zararsız olduğu düşünülen bir kimyasal maddenin ileriki bir

dönemde zararlı etkileri ortaya çıkabilir. Bu nedenle bütün kimyasal maddeler özel

birimlerce izlenmektedir.

Ülkemizde de tehlikeli kimyasal maddelerin;

Üretilmesi

Kullanımı



Depolanması

Nakliyesi

Konularında değişik yasal düzenlemeler yapılmıştır. Buradaki amaç çalışanın, çevrenin ve

üretimin korunmasıdır. Bazı kimyasal maddelerin kullanımına sınır getirilirken, bazılarının

üretimi ve kullanımı yasaklanmıştır.

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren ve kimyasal maddelerin

bulunduğu, kullanıldığı veya her hangi bir şekilde işlem gördüğü tüm işyerlerini genel

olarak kapsamaktadır (R.G. 12.08.2013 / 28733). Yönetmeliğin kapsamına ilişkin diğer

hususlar aşağıda verilmiştir;

“Sağlık ve güvenlik önlemleri özel mevzuatla düzenlenen; kimyasal maddelerle

çalışmalarda, radyoaktif maddelerle çalışmalarda, zararlı kimyasal maddelerin işyeri

dışında taşınmasında, sözü edilen özel mevzuatta belirtilen önlemler ile birlikte bu

Yönetmeliğin uygulama kabiliyeti olan hükümleri de uygulanır.

Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında

Yönetmelik (06.08.2013 / 28730) hükümleri saklı kalmak kaydı ile işyerinde bulunan

kanserojen ve mutajen maddeler ile ilgili olarak bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.”

Yönetmelikte bazı tanımlar verilmiştir;

Kimyasal madde nedir?

Doğal halde bulunan,

Üretilen,

Herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar dahil olmak üzere ortaya çıkan,

Bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına

bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlara kimyasal madde

denilmektedir.

Tehlikeli kimyasal madde:

Patlayıcı

Oksitleyici

Çok kolay alevlenir

Kolay alevlenir

Alevlenir

Toksik (Zehirli)

Çok toksik

Zararlı

Aşındırıcı

Tahriş edici

Alerjik

Kanserojen

Mutajen

Üreme için toksik

Çevre için tehlikeli

özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler ve müstahzarları

o Veya yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal,

fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde

bulundurulma şekli nedeni ile çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden risk

oluşturabilecek maddeler,



o Veya mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelere de

Tehlikeli kimyasal maddeler denmektedir.

Patlayıcı madde: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik

reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya

belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu,

jelâtinimsi haldeki maddelerdir.

Oksitleyici madde: Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de

temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir.

Çok kolay alevlenir madde: 0 0C den düşük parlama noktası ve 35 0C den düşük

kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile, oda sıcaklığında ve basıncı altında

hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.

Kolay alevlenir madde:

o Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve

sonuç olarak alevlenen maddeyi veya

o Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının

uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki maddeyi veya

o Parlama noktası 21 0C nin altında olan sıvı haldeki maddeyi veya

o Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz

yayan maddelerdir.

Alevlenir madde: Parlama noktası 21 0C – 55 0C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.

Çok toksik madde: Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri

yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden

olan maddelerdir.

Toksik madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla

emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan

maddelerdir.

Zararlı madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan

sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

Aşındırıcı madde: Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen

maddelerdir.

Tahriş edici madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan

temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak

sınıflandırılmayan maddelerdir.

Alerjik madde: Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana

getirme özelliği olan ve daha sonra etkisi altında kalınması durumunda karakteristik

olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddelerdir.



Kanserojen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde

kanser oluşumuna neden olabilecek veya kanser oluşumunu hızlandırabilecek madde

veya müstahzarlardır.

Mutajen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde

kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek

madde veya müstahzardır.

Üreme için toksik madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz

ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak

çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz

etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

Çevre için tehlikeli madde: Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru

için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir.

Kimyasal maddenin işlem görmesi: Bu maddelerin üretilmesi, işlenmesi, kullanılması,

depolanması, taşınması, atık ve artıkların arıtılması veya uzaklaştırılması işleridir.

Mesleki maruziyet sınır değeri: Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede,

çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun

zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.

Solunum bölgesi: Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm

yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.

Biyolojik sınır değeri: Kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki

konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırıdır.

Sağlık gözetimi: Çalışanların belirli bir kimyasal maddeye maruziyetleri ile ilgili olarak

sağlık durumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirmelerdir.

Tehlike: Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir.

Risk: Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet

koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır.

Yönetmelik hükümlerine devam etmeden önce aşağıdaki tanımları da görelim.

CAS No : Chemical Abstract Service Number

ICSC : International Chemical Safety Cards

RTECS : Registry of Toxic Effects of Chemical Substances

ACGIH : American Conference of Governmental Industrial Hygienists

MAC : Maximum Allowable Concentration

TLV : Threshold Limit Value

STEL : Short Term Exposure Limit

TWA : Time Weighted Average

Ppm : Particles per meter cube



CAS Numarası (Chemical Abstracts Service Number):

Kimyasal maddenin , ‘’ Kimyasal Kuramlar Servisi ‘’ tarafından verilen numarasını,

IUPAC (ınternational Union of Pure and Applied Chemistry) adı:

Kimyasal maddenin “Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği”nce verilen adını,

EC Numarası:

Avrupa mevcut ticari kimyasal maddeler envanter mumarası ( Einecs – European

ınventory of Existing Commercial Chemical Subtances) veya Avrupa bildirimde bulunulan

maddeler liste numarası ( Elinics – European List of Notified Substance )nı, ifade eder.

Çeşitli kimyasal maddelerin çalışma ortamında bulunması ile ilgili olarak aşağıdaki

tanımlamalar kullanılmaktadır.

MAK Değeri

Ülkelere göre her madde için bir değer söz konusudur. Kanserojen (kanser yapan)

maddelerin MAK değeri yoktur.

MAC = MAK (Müsaade edilen Azami Konsantrasyon) Günde 8 saat ve haftada 40 saatlik

çalışma süresi için ortamda bulunmasına izin verilen ve çalışanların sağlıklarını

bozmayacak maksimum konsantrasyondur.

Hacim birimi ppm(cm3/m3),

Ağırlık birimi mg/m3 ve

Parçacık birimi ppm/m3 tür.

Eşik değerler

TLV-TWA (Threshold Limit Value - Time Weighted Average) çalışanların 8 saatlik mesai

boyunca veya 40 saatlik bir haftalık mesaide, maruz kalabileceği havadaki madde

konsantrasyonun maruz kalma zamanına oranı olarak belirlenmekte.

TLV-STEL (Threshold Limit Value - Short Term Exposure Limit) kısa sürede maruz kalma

konsantrasyonu. Genelde 15 dakikalık bir süre için ön görülen ve çalışanın tahriş, uzun

süreli tedavi edilemez, deri harabiyeti gibi zararlara neden olabilecek konsantrasyondur.

Aynı zamanda günlük TLV-TWA eşiklerini geçmemek şartıyla günde 60 dakika arayla en

çok dört defa maruz kalma konsantrasyonudur.

TLV-C (Threshold Limit Value - Ceiling) anlık dahi olsa geçilmemesi gereken eşik

değerdir.

İşverenin Yükümlülükleri

Genel Yükümlülük

İşveren, kimyasal maddelerle çalışmalarda çalışanların bu maddelerden maruziyeti

önlemek, bunun mümkün olmadığı hallerde en aza indirmek ve tehlikelerinden

korumak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür.



Risk Değerlendirmesi

İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve

tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden

olumsuz etkilerini belirlemek üzere, uygun şekilde, risk değerlendirmesi yapmakla

yükümlüdür.

Risk değerlendirmesi yapılarak, bu Yönetmelikte belirtilen önlemler alınmadan

tehlikeli kimyasal maddelerle çalışılması yasaktır.

Risk değerlendirmesi, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır;

o Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,

o İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe malzeme güvenlik bilgi

formu,

o Maruziyet türü, düzeyi ve süresi,

o Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı,

o Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik

sınır değerleri,

o Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi,

o Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.

o İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekli

olan ek bilgileri sağlar. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasal

maddelerin yürürlükteki mevzuatta yer alan özel risk değerlendirmelerini de

içermelidir.

o Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesi

yapılarak belirlenen her türlü önlem alındıktan sonra başlanmalıdır.

Genel ve Özel Önlemler

Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden

riskler aşağıdaki önlemler ile ortadan kaldırılacak veya en aza indirilecektir;

İşyerinde uygun düzenleme ve iç organizasyon yapılır

Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar, en az sayıda çalışan ile yapılır

Çalışanların maruz kalacakları madde miktarlarının ve maruziyet sürelerinin

mümkün olan en az düzeyde olması sağlanır

İşyerinde kullanılması gereken kimyasal madde miktarı en az düzeyde

tutulur

İşyeri bina ve eklentileri her zaman düzenli ve temiz tutulur.

Çalışanların kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanır,



Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların işyerinde en uygun şekilde

işlenmesi, kullanılması, taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler

yapılır

İkame yöntemi uygulanarak, tehlikeli kimyasal madde yerine çalışanların

sağlık ve güvenliği tehlikesiz veya daha az tehlikeli olan kimyasal madde

kullanılır,

Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol,

denetim ve gözetim sağlanır

Çalışanların sağlığı için risk oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli

olarak ölçümünün ve analizinin yapılmasını sağlar

Ölçüm sonuçları göz önünde bulundurulur

İşyerinde parlayıcı ve patlayıcı maddelerin tehlikeli konsantrasyonlara

ulaşması ve kimyasal olarak kararsız maddelerin tehlikeli miktarlarda

bulunması önlenir.

Acil Durumlarla İlgili Düzenlemeler

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik (18.06.2013 / 28681 R. G.)

hükümleri saklı kalmak kaydıyla, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak acil

durumlarda özellikle aşağıdaki hususlar dikkate alınacaktır;

o Acil durumların olumsuz etkilerini azaltacak önleyici tedbirler derhal alınacak ve

çalışanlar durumdan haberdar edilecekler. Acil durumun en kısa zamanda

normale dönmesi için gerekli çalışmalar yapılacak, yalnızca ilgililere ve işyeri

dışından olay yerine gelen ekiplere bakım, onarım ve zorunlu işleri yapmaları

için izin verilecektir.

o Etkilenmiş alana girmesine izin verilen kişilere uygun koruyucu donanım ve özel

güvenlik ekipmanı verilecek, acil durum devam ettiği sürece bunların

kullanılmaları sağlanacaktır. Uygun kişisel koruyucu donanımı ve özel güvenlik

ekipmanı bulunmayan kişilerin etkilenmiş alana girmesine izin verilmeyecektir.

o Tehlikeli kimyasallarla ilgili bilgiler ve acil durum müdahale ve tahliye

prosedürleri kullanıma hazır bulunduracaktır. İşyerindeki acil durumlarda

görevlendirilen çalışanların ve işyeri dışındaki ilk yardım, acil tıbbi müdahale,

kurtarma ve yangınla mücadele gibi konularda faaliyet gösteren kuruluşların

bu bilgilere ve prosedürlere kolayca ulaşabilmeleri sağlanacaktır.

Bu bilgiler;

İşyerindeki acil durumlarda görevlendirilen çalışanların ve işyeri

dışındaki ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla

mücadele gibi konularda faaliyet gösteren kuruluşların önceden hazır



olabilmeleri ve uygun müdahaleyi yapabilmeleri için, yapılan işteki

tehlikeleri, alınacak önlemleri ve yapılacak işleri,

Acil durumda ortaya çıkması muhtemel özel tehlike ve yapılacak işler

hakkında bilgileri içerecektir.

Çalışanların Eğitimi ve Bilgilendirilmesi

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik (15.05.2013 / 28648 R. G.) hükümleri saklı kalmak kaydıyla, işveren

çalışanların ve temsilcilerinin eğitimini ve bilgilendirmelerini sağlamakla yükümlüdür.

Bu eğitim ve bilgilendirmeler özellikle aşağıdaki hususları içermelidir;

Risk değerlendirmesinde elde edilen bilgileri,

İşyerinde bulunan veya ortaya çıkabilecek tehlikeli kimyasal maddelerle

ilgili, bu maddelerin tanınması, sağlık ve güvenlik riskleri, mesleki

maruziyet sınır değerleri ve diğer yasal düzenlemeleri,

Çalışanların kendilerini ve diğer çalışanları tehlikeye atmamaları için

gerekli önlemleri ve yapılması gerekenleri,

Tehlikeli kimyasal maddeler için tedarikçiden sağlanan Türkçe malzeme

güvenlik bilgi formları hakkında bilgileri,

Tehlikeli kimyasal madde bulunan bölümler, kaplar, boru tesisatı ve

benzeri tesisatla ilgili mevzuata uygun olarak etiketleme / kilitleme ile

ilgili bilgileri …

. Ayrıca tehlikeli kimyasallarla yapılan çalışmalarda çalışanlara veya temsilcilerine

verilecek eğitim ve bilgileri, yapılan risk değerlendirmesi sonucu ortaya çıkan riskin

derecesi ve özelliğine bağlı olarak, sözlü talimat ve yazılı bilgilerle desteklenmiş eğitim

şeklinde olacaktır. Bu bilgiler değişen şartlara göre güncellenecektir.

Kimyasal madde üreticileri veya tedarikçileri, işverenin talep etmesi halinde, risk

değerlendirmesi için gerekli olan 6 ncı maddenin ikinci fıkrasında yer alan hususlar ile

ilgili tüm bilgileri vermek zorundadır.

Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımının Sağlanması

İşveren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen konularda 6331 sayılı Kanunun 18 inci

maddesine uygun olarak çalışanların ve / veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve

katılımlarını sağlar.

Kimyasalların;

Üretilmesi,

Kullanımı,

Doğal ortamdan alınarak değiştirilmesi,

Yeniden üretilmesi veya

Sentetik yollarla yeni kimyasalların üretilmesi



yaşamı kolaylaştıracağı gibi, yaşam için zararlı sonuçlar da yaratabilir. Bu sonuçların;

Bir kısmı tolere edilebilir,

Bir kısmı edilemeyebilir.

Bu da canlılar ve eko sistem için risk oluşturur.

Kimyasalların bazı özellikleri

Kokulu veya kokusuz olabilirler.

Hepsinin tehlike ve zararları farklıdır.

Yutularak alınan bir kimyasal gözleri kör edebilir (İspirto-Sahte rakı).

Ciltten emilen bir kimyasal daha tehlikeli olabilir (Savaş gazları).

Renkli veya renksiz olabilirler.

Suyla temas eden bir kimyasal yanıcı gaz çıkarabilir (Karpit).

İki zararsız kimyasal bir araya gelince zararlı olabilir (N ve CSiyanür).

İki tehlikeli kimyasal bir araya gelince zararsız olabilir (H ve O2 Su).

Havadan hafif veya daha ağır olabilirler (LPG-NPG).

Statik elektrikle yüklenerek, toz halindeki her kimyasal madde patlayabilir.

Kimyasal Tehlikeler nelerdir?

Gazlar,

o Organik sıvıların buharları,

o Parlayıcı, patlayıcı gazlar

o Ergimiş haldeki metal

gazları

Yanma

o Asitler,

o Bazlar,

o Basınç Altındaki Gazlar

o Toksik gazlar,

Tozlar

o İnert tozlar,

o Fibrojenik tozlar,

o Toksik tozlar,

o Kansorejonik tozlar,

o Alerjik tozlar

Radyasyon

o Radyasyona maruz kalma

o (X ışınları, doğal ve yapay radyoaktif

maddeler,)

o Kızılötesi ışınlar,

o Mor ötesi ışınlar

Kimyasal Madde Kullanan Tesislerde İş Güvenliği Mevzuatında Dikkat edilecek

Hususlar

İşe giriş ve periyodik muayenelerinin yapılması,



Meslek hastalıkları veya iş kazaları nedeniyle veya sık tekrarlanan işten

uzaklaşmalarda, işe dönüş muayenesinin yapılması,

Kronik hastalığı olanların sık aralıklarla muayene edilmesi, gerekli laboratuar

tetkiklerin yaptırılması ve koruyucu önlemlerin alınması,

Meslek hastalığı veya şüphesi tanısı olan çalışanların izlenmesi ve kontrolünün

yapılması, Meslek Hastalığı Hastanesi ile işbirliği,

Herhangi bir hastalık veya kaza ya da periyodik muayene sonrasında eski işinde

çalışması sakıncalı bulunan çalışanın, mevcut sağlık durumuna uygun bir işte

çalıştırılmasının sağlanması,

İş kazasına uğrayan ya da meslek hastalığına tutulan çalışanların rehabilitasyonu

yapılması,

Kimyasal maddelerin vücuda giriş yolları

Kimyasal maddeler vücuda 3 temel yolla girebilir;

Ciltten emilim

Solunum yolundan

Sindirim kanalından

Tartışma;

Çalışma hayatında sindirim kanalından kimyasal maddeler vücuda nasıl girer?

Tehlikeli kimyasal maddelerin riskleri nelerdir?

Akut sağlık riskleri

Kronik sağlık riskleri

Ekotoksik riskler

Yangın riski

Diğer fiziksel riskler

Basit bir cilt kızarıklığından kansere kadar değişen çeşitli hastalıklara neden olurlar!

Ölü doğum - Düşükler

Sakat doğum

Kısırlık

Çeşitli kanserler

Daha sık görülmektedir!

Akut sağlık riskleri

Tahriş ediciler;

Temas ettiği yerde kimyasal bir etkiyle, eski durumuna gelebilen kızarıklığa neden olur.

Azot oksit, sodyum hipoklorit, kalay klorür…

Deriye (cilde) ait tehlikeler;

Derinin dış tabakasına etki ederek, koruyucu yağ tabakasını bozan, kızarıklığa veya deri

tahrişlerine neden olur. Aseton, klorlu bileşikler…



Zehirli maddeler;

Hayvanlar üzerinde yapılan bir takım testlerle öldürücü etki ve dozları saptanan

maddelerdir. Epiklorohidrin, akrilonitril, anilin ve

Çok zehirli maddeler;

Aldirin, Etilenamin ve Hidrojen sülfür, Hardal gazı (iperit)…

Aşındırıcı (yakıcı, çürütücü, korozif) maddeler;

Temas ettikleri dokularda, kimyasal reaksiyon sonucu, geri dönüşsüz, görülebilir

tahribatlara neden olur. Sodyum hidroksit, sülfürik asit,

Gözler için tehlikeli olanlar;

Göz veya görme yeteneğine etki eden maddelerdir. Bunlar konjonktivit ve kornea’ya

zarar verebilir. Solventler, asitler ve alkaliler,

Kan ve Hematopoietik sistemler üzerine etkisi olan maddeler;

Bu maddeler hemoglobin'in fonksiyonlarını (işlevlerini) azaltarak vücut dokularını

oksijensiz bırakır. Siyanozis ve bilinç kaybı tipik hastalık belirtileridir. Karbonmonoksit,

siyanürler, nitrobenzen, hidrokinon, anilin, arsin

Hassaslaştırıcılar;

Belli süre maruz kalındığında normal dokularda alerjik reaksiyonlara neden olur.

hidrokinon, brom, platin bileşikleri, izosiyanatlar ve ozon.

Kanserojenler;

Yetkili kuruluşlarca kanserojen olduğu saptanan asbest(ler), benzen (benzol), berilyum,

kurşun kromat, formaldehit, vinil klorür, trikloroetilen ve karbon tetraklorür bu sınıfa

girer.

Doğurma sistemi zehirleri (Reproductive Toxins);

Bu sınıfa giren maddeler doğum kusurlarına veya kısırlığa neden olurlar. Bazı bilim

adamları, bu kadınların, doğurma döneminde hiçbir kimyasal maddeye maruz

kalmamalarını öneriyor. Bu sınıfa giren maddelere örnek olarak Polybrominated

biphenyl PBB'ler, Polychlorinated biphenyl PCB'ler, selenyum bileşikleri ve vinil klorür

verilebilir.

Kronik sağlık riskleri

Hepatotoksinler (karaciğer hücrelerini yok eden toksinler);

Karaciğer büyümesi veya sarılık gibi karaciğerde hasara neden olur. Karbon tetraklorür,

nitrosaminler, vinil klorür, klorobenzen, trikloretilen, kloroform ve etilalkol.

Nefrotoksinler (böbrek dokusunu yok eden toksinler);



ödem veya idrarda protein bulunması (proteinuria) gibi böbrek hasarlarına neden olur.

Halojenli hidrokarbonlar, uranyum, vinil klorür, trikloroetilen ve etil alkol

Nevrotoksinler (sinir dokusunu harap eden toksinler);

Merkezi sinir sitemine etki ederek davranış değişiklikleri, motor fonksiyonlarının azalması

ve uyuşukluğa neden olur. cıva, karbon sülfür, etil alkol, asetilen, mangan, talyum ve

kurşun tetraetil'dir.

Akciğerlerde hasara neden olan maddeler;

Solunum sistemi dokularını tahrip eden maddelerdir. Bu maddeler öksürük, göğüste

sıkılık, ve nefes darlığına neden olurlar. Silisyum dioksit, asbest(ler), pamuk lifleri, kömür

tozu ve toluen diizosiyanat'lar bu sınıfa girer.

Ekotoksik risk

Serbest halde bulunmaları durumunda, biyoakümülasyon yoluyla çevre üzerinde ani veya

gecikmeli olarak olumsuz ve biyotik sistemlerde toksik etkiler yaratan maddelerdir.

Bu tehlikeli özellikleri taşıyan maddelerin depolanması ve taşınması sırasında, maddenin

çevre için olan tehlikelerini, koruma tedbirleri ve tehlikeli özelliğini belirten işaret ve

yazıları taşıyan etiketlerin üzerinde bulunması gerekmektedir.

Diğer fiziksel riskler

Basınçlı gazlar;

Tüplerde basınç altında gaz olduğu için patlama tehlikesi vardır. Yangında ısınırsa kabının

patlamasına neden olabilir. Azot, oksijen, argon, asetilen, propan ve karbon dioksit ,

Patlayıcılar;

Nitrogliserin, barut ve diasetil peroksit ,

Kararsız maddeler;

Benzoil peroksit, akrilonitril ve butadien gibi birçok tehlikeli madde bu sınıfa girer.

Su ile şiddetli reaksiyon veren maddeler;

Asetik anhidritleri, sodyum metali ve kalsiyum karpit örnek olarak verilebilir. Çok

dengesizdirler. Su ile reaksiyona girince zehirli veya yakıcı gazlar çıkarır. şok, sürtünme

ve sıcaklık artışı sonucu olarak parlayabilir. Ayrıca kapalı bir kapta ısıtılırsa patlayabilir.

Tehlikeli Kimyasallar Alev Alıcı/Patlayıcı Aralığı (Değerler % buhar/hava

konsantrasyonu olarak verilmiştir)



Şekil– 1; Tehlikeli Kimyasallar Alev Alıcı/Patlayıcı Aralığı

Örnekler:

Benzin, LEL = 1,4, UEL = 7,6

Hidrazin (100%), LEL = 2,9, UEL = 98

Etilen Oksit, LEL = 3, UEL = 100

Tehlikeli kimyasallar;

Sıkıştırılmış gaz

Bir kapta bulunan ve 21,1ºC derecece 275,8 kPa üzerinde mutlak basınca sahip gaz ya

da gaz karışımı…

Büyük Tehlikeler

Kaynayan Sıvı Genişleyen Buhar Patlaması-BLEVE

o Bir sıvılaştırılmış kaz kabı ateşe maruz kaldığında olur

o Zayıflamış kap + basınç artışı = kabın parçalanması

o Parçalanma çok patlayıcı olabilir

Ayrıca, alev alıcı, oksitleyici, zehirli, korozif olabilir

Alev Alıcı ve Yanıcı Sıvılar

• Alev alıcı sıvı

o Parlama noktası 60,5ºC altında

• Yanıcı sıvı

o Parlama noktası 60,5ºC üzerinde ve 93ºC altında

Alev Alıcı Katılar

• Ateşleme sıcaklığı 100ºC altında

• Güçlü ya da kalıcı yanma

Örnekler

• Organik katılar: selüloz nitrat, naftalin

• İnorganik katılar: lityum amid, kükürt

• Yanıcı metaller: sezyum, magnezyum, zirkonyum

• İnce parçalanmış katılar: alüminyum tozu, saf metal tozları

Büyük tehlike: Hızlı yanma, çok miktarda toksik duman.

Oksitleyiciler

Oksitleyiciler yanmayı başlatabilir ya da güçlendirebilir

o Katı- amonyak perklorat

o Sıvı- dumanlı nitrik asit

o Gaz- oksijen

Organik peroksitler istikrarsız ve reaktif olabilir – patlayıcı potansiyele sahiptir.



Tehlikeli Kimyasallar – Tipik Yerleri

Kimyasal madde tesisleri

Depolar

Yakıt istasyonları

Kamyon, gemi, havayolu terminalleri

Silah depoları

Hastaneler

Laboratuarlar

Nükleer tesisler

Bakım tesisleri

Şekil – 2; Amonyak sağlık etkileri



Şekil – 3; Karbon monoksit sağlık etkileri

Şekil – 4; Oksijen sağlık etkileri



Şekil – 5; Bazı temel kimyasalların vücutta etki noktaları

Gazlar ve dumanların akut etkileri

Gözlerimizi ve cildimizi tahriş ederler (Gözlerde – Ciltte kızarıklık/yanma)

Koklama – Solunum yollarını tahriş ederler

o Öksürük

o Hırıltılı solunum

o Nefes darlığı

Bronşit – AC ödemi – Pnomoni

Sinir sistemini etkilerler

Zehirlenmelere neden olurlar

o Mide bulantısı - Kusma

o İştahsızlık

o Yavaş sindirim gibi sorunlar oluşur

o Adale krampları ve

o Davranış bozuklukları

o Ölüm

Kronik etkiler:

Akciğer kanseri riski çok yüksektir.

Larinks kanseri

Mesane kanseri

Kronik bronşit

Astım

Akciğer kapasitesinin azalması

Böbrek bozuklukları

Sperm miktarı azalması ve kısırlık (kaynakçı eşlerinde geç gebelik, düşükler)

Merkezi sinir sistemi etkilenmeleri (konuşma ve hareket yeteneği azalması)

Yasaklar

Tablo -1 ile verilen kimyasal maddelerin ithali, üretimi ve bu maddelerin işyerinde

kullanımı ile kimyasal maddeler ihtiva eden aşağıda belirtilen işlerin yapılması yasaktır.

Ancak bu maddelerin başka bir kimyasal madde içindeki veya atık maddedeki

konsantrasyonu, aşağıda verilen limit değerlerin altında bulunuyorsa bu yasak

uygulanmaz.



CAS No

Madde Adı

Yasak Uygulanmayacak

Limit Değer

91-59-8 2-naftilamin ve tuzları % 0.1 (ağırlıkça)

92-67-1 4-aminodifenil ve tuzları % 0.1 (ağırlıkça)

92-87-5 Benzidin ve tuzları % 0.1 (ağırlıkça)

92-93-3 4-nitrodifenil % 0.1 (ağırlıkça)

Tablo – 1 Kullanımı yasak olan kimyasal maddeler

Bu kimyasal maddelerle yapılacak çalışmalarda aşağıda belirtilen hususlara uyulacaktır:

Çalışanların, bu kimyasal maddelerden veya bu maddelerin kullanıldığı işlemlerden

kaynaklanan sağlık risklerinden korunması için bu maddelerin belirtilen oranlardan

fazla bulunması halinde bu maddelerin üretilmesi, kullanılması ve işlemlerin yapılması

yasaktır.

Ancak, tam kapalı sistemlerde, mümkün olan en az miktarlarda ve çalışanların bu

maddelerden maruziyetin önlenmesi koşuluyla Bakanlıktan izin alınarak söz konusu

maddelerle sadece aşağıdaki hallerde çalışma yapılabilir;

o Bilimsel araştırma ve deneylerde,

o Yan ürünlerde veya atık maddelerde bulunan bu maddelerin ayrılması işlerinde,

o Teknoloji gereği ara madde olarak kullanılması zorunlu olan üretimlerde.

Çalışmalar için izin isteyenler;

o İzin isteme nedeni,

o Kimyasal madde veya maddelerin yıllık kullanım miktarları,

o Bu maddelerde çalışacakların sayısı,

o Maddelerin kullanılacağı işler, reaksiyonlar ve prosesler,

o İşçilerin bu maddelerden etkilenimini önlemek için alınan önlemler, hakkındaki

bilgileri Bakanlığa vermek zorundadır.

Sağlık Gözetimi

o Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda sağlık yönünden risk altında olduğu

saptanan çalışanlar uygun sağlık gözetimine tabi tutulacaktır.

İşyerinde koruyucu önlemlerin alınmasında sağlık gözetimi sonuçları

dikkate alınacak ve bu gözetimler özellikle;

Belli bir hastalık veya sağlık yönünden olumsuz bir etkilenmeye neden

olduğu bilinen tehlikeli kimyasal maddeden maruziyetin söz konusu

olduğu,

Çalışanların özel çalışma şartlarında hastalık veya etkilenmenin ortaya

çıkma olasılığının bulunduğu,



Çalışanlar üzerinde yapılacak tetkiklerin oluşturduğu riskin kabul

edilebilir düzeyde olduğu, durumlarda yapılacaktır.

Bu gözetimler, hastalık ve etkilenmeyi tespit edecek geçerli tekniklerin

bulunduğu durumlarda yapılacaktır.

Kurşun ve iyonik kurşun bileşikleri ile yapılacak çalışmalarda;

o Biyolojik izleme; Absorbsiyon spektrometri veya eşdeğer sonucu

veren bir başka metot kullanılarak, kanda kurşun seviyesinin (PbB)

ölçümünü de kapsayacaktır.

o Bağlayıcı biyolojik sınır değer: 70 µg Pb/100 ml kan.

Aşağıdaki durumlarda tıbbi gözetim yapılacaktır:

o Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma süresine göre

hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0,075

mg/m3'ten fazla ise,

İşçilerden herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi

40 µg Pb/100 ml kandan fazla ise.

İşe başlamadan önce bu durumdan işçiler haberdar edileceklerdir.

o Sağlık gözetimine tabi tutulan her işçi için kişisel sağlık ve etkilenim kayıtları

tutulacak ve güncelleştirilecektir.

o Kişisel sağlık ve etkilenim ile ilgili kayıtlar, yapılan sağlık gözetimi ve kişinin

etkilenim düzeyi izleme sonuçlarının bir özetini ihtiva edecektir. Sağlık

gözetiminde biyolojik izleme ve gerekli incelemeler yer alacaktır.

İleriki bir tarihte değerlendirilmesi açısından, sağlık ve etkilenim ile ilgili

kayıtlar, gizliliği de dikkate alarak, uygun bir şekilde tutulacak ve

muhafaza edilecektir.

Kayıtların bir örneği, istenmesi halinde Bakanlığa verilecektir.

İşçiler, kendilerine ait sağlık muayene sonuçları ve etkilenme düzeylerine

ait bilgileri görme hakkına sahiptirler.

İşyerinin faaliyetine son verilmesi halinde, işveren sağlık ve etkilenim ile

ilgili kayıtları Bakanlığa vermek zorundadır.

o Sağlık gözetimi sonucunda; işyerinde tehlikeli kimyasal maddeden etkilenim

altında kalan işçide, bu maddeden kaynaklanan tanımlanabilir bir hastalık veya

olumsuz sağlık etkisi görülmesi veya biyolojik sınır değerin aşıldığının tespit

edilmesi halinde, işçi durumdan haberdar edilecek ve kendisine yapılması

gerekli sağlık gözetimi ile ilgili gerekli bilgi ve tavsiyeler verilecektir.

Bu durumda;

Yapılan risk değerlendirmesi yenilenecek,



Riskin önlenmesi veya azaltılmasına yönelik önlemleri gözden geçirilecek ve gereken

önlemler alınacak,

Çalışanın yaptığı işten alınarak tehlikeli kimyasal maddeden etkilenim riskinin

olmadığı başka bir işte çalıştırılması da dahil olmak üzere, bu Yönetmeliğin 8 inci

maddesine göre riskin önlenmesi veya azaltılmasına yönelik gerekli önlemlerin

alınmasında, işyeri hekimi veya diğer uzman kişilerin veya

Bakanlık yetkililerinin önerilerine uyulacak,

Benzer şekilde etkilenim altında kalan başka işçiler de varsa, sağlık durumları kontrol

edilecek ve bunlar sürekli sağlık gözetimi altında tutulacaktır.

EK – 1(*) (**)

MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ

EINECS (1)

CAS (2) Maddenin Adı

Sınır Değer Özel İşaret (3)

TWA (4)

(8 Saat)

STEL (5)

(15 Dak.)

mg/m3

(6) ppm (7)

mg/m3 ppm

Baryum (Ba olarak çözünür bileşikleri)

0,5 - - - -

Civa oksit ve civa klorid dahil olmak üzere civa ve iki değerlikli inorganik civa bileşikleri (civa olarak ölçülen) (8)

0,02 - - - -

Florürler (inorganik) 2,5 - - - -

231-131-3

Gümüş (Ag olarak çözünür bileşikleri)

0,01 - - - -

İnorganik kurşun ve bileşikleri

0,15 - - - -

Kalay (Kalay olarak inorganik bileşikleri) (9)

2 - - - -

Metalik Krom, İnorganik Krom (II)

Bileşikleri ve İnorganik Krom (III) Bileşikleri (çözünmez)

2

-

-

-

-

200-193-3

54-11-5 Nikotin 0,5 - - - Deri

200-467-2

60-29-7 Dietileter 308 100 616 200 -

200-579-1

64-18-6 Formik asit 9 5 - - -

2 005 807

64-19-7 Asetik asit 25 10 - - -

200-659-6

67-56-1 Metanol 260 200 - - Deri

200-662-2

67-64-1 Aseton 1210 500 - - -



200-663-8

67-66-3 Kloroform 10 2 - - Deri

200-679-5

68-12-2 N,N Dimetilformamid 15 5 30 10 Deri

200-756-3

71-55-6 1,1,1-Trikloroetan 555 100 1110 200 -

200-830-5

75-00-3 Kloroetan 268 100 - - -

200-834-7

75-04-7 Etilamin 9,4 5 - - -

200-835-2

75-05-8 Asetonitril 70 40 - - Deri

200-843-6

75-15-0 Karbon disülfit 15 5 - - Deri

200-863-5

75-34-3 1,1-Dikloroetan 412 100 - - Deri

200-870-3

75-44-5 Fosgen 0,08 0,02 0,4 0,1 -

200-871-9

75-45-6 Klorodiflorometan 3600 1000 - - -

201-142-8

78-78-4 İzopentan 3000 1000 - - -

201-159-0

78-93-3 Butanon 600 200 900 300 -

201-176-3

79-09-4 Propionikasit 31 10 62 20 -

201-245-8

80-05-7 Bisfenol A (solunabilir toz)

10 - - - -

201-297-1

80-62-6 Metil metakrilat - 50 - 100 -

2 018 659

88-89-1 Pikrik asit (9) 0,1 - - - -

2 020 495

91-20-3 Naftalin 50 10 - - -

202-422-2

95-47-6 o-Ksilen 221 50 442 100 Deri

202-425-9

95-50-1 1,2-Diklorobenzen 122 20 306 50 Deri

202-436-9

95-63-6 1,2,4-Trimetilbenzen 100 20 - - -

202-500-6

96-33-3 Metilakrilat 18 5 36 10 -

202-704-5

98-82-8 Kümen 100 20 250 50 Deri

202-705-0

98-83-9 2-Fenilpropen 246 50 492 100 -

202-716-0

98-95-3 Nitrobenzen 1 0,2 - - Deri

202-849-4

100-41-4 Etilbenzen 442 100 884 200 Deri

203-313-2

105-60-2 e-Kaprolaktam (toz veya buharı)

10 - 40 - -

203-388-1

106-35-4 Heptan-3-on 95 20 - - -

203-396-5

106-42-3 p-Ksilen 221 50 442 100 Deri

203-400- 106-46-7 1,4-Diklorobenzen 122 20 306 50 -



5

203-470-7

107-18-6 Allil alkol 4,8 2 12,1 5 Deri

203-473-3

107-21-1 Etilen glikol 52 20 104 40 Deri

203-539-1

107-98-2 1-Metoksipropanol-2 375 100 568 150 Deri

203-545-4

108-05-4 Vinil asetat 17,6 5 35,2 10 -

203-550-1

108-10-1 4-Metilpentan-2-on 83 20 208 50 -

203-576-3

108-38-3 m-Ksilen 221 50 442 100 Deri

203-585-2

108-46-3 Resorsinol 45 10 - - Deri

203-603-9

108-65-6 2-Metoksi-1-metiletilasetat

275 50 550 100 Deri

203-604-4

108-67-8 Mesitilen (Trimetilbenzen’ler)

100 20 - - -

203-625-9

108-88-3 Toluen 192 50 384 100 Deri

203-628-5

108-90-7 Monoklorobenzen 23 5 70 15 -

203-631-1

108-94-1 Siklohegzanon 40,8 10 81,6 20 Deri

203-632-7

108-95-2 Fenol 8 2 16 4 Deri

203-692-4

109-66-0 Pentan 3000 1000 - - -

203-713-7

109-86-4 2-Metoksietanol - 1 - - Deri

203-716-3

109-89-7 Dietilamin 15 5 30 10 -

203-726-8

109-99-9 Tetrahidrofuran 150 50 300 100 Deri

203-737-8

110-12-3 5-Metilhegzan-2-on 95 20 - - -

203-767-1

110-43-0 Heptan-2-on 238 50 475 100 Deri

203-772-9

110-49-6 2-Metioksietil asetat - 1 - - Deri

203-777-6

110-54-3 n-Hekzan 72 20 - - -

203-804-1

110-80-5 2-Etoksi etanol 8 2 - - Deri

203-806-2

110-82-7 Siklohekzan 700 200 - - -

203-808-3

110-85-0 Piperazin 0,1 - 0,3 - -

2 038 099

110-86-1 Piridin (9) 15 5 - - -

203-815-1

110-91-8 Morfolin 36 10 72 20 -

203-839-2

111-15-9 2-Etoksietil asetat 11 2 - - Deri

203-905-0

111-76-2 2-Butoksietanol 98 20 246 50 Deri



203-906-6

111-77-3 2-(2-Metoksietoksi)etanol 50,1 10 - - Deri

203-933-3

112-07-2 2-Butoksietil asetat 133 20 333 50 Deri

203-961-6

112-34-5 2-(2-Bütoksietoksi)etanol 67,5 10 101,2 15 -

204-065-8

115-10-6 Dimetileter 1920 1000 - - -

204-428-0

120-82-1 1,2,4-Triklorobenzen 15,1 2 37,8 5 Deri

204-469-4

121-44-8 Trietilamin 8,4 2 12,6 3 Deri

204-661-8

123-91-1 1,4 Dioksan 73 20 - - -

204-662-3

123-92-2 İzopentilasetat 270 50 540 100 -

204-696-9

124-38-9 Karbondioksit 9000 5000 - - -

204-697-4

124-40-3 Dimetilamin 3,8 2 9,4 5 -

204-826-4

127-19-5 N,N-Dimetilasetamid 36 10 72 20 Deri

205-438-8

140-88-5 Etilakrilat 21 5 42 10 -

205-480-7

141-32-2 n-Butilakrilat 11 2 53 10 -

205-483-3

141-43-5 2-Aminoetanol 2,5 1 7,6 3 Deri

205-563-8

142-82-5 n-Heptan 2085 500 - - -

205-634-3

144-62-7 Oksalik asit 1 - - - -

206-992-3

420-04-2 Siyanamid 1 0,58 - - Deri

207-343-7

463-82-1 Neopentan 3000 1000 - - -

208-394-8

526-73-8 1,2,3-Trimetilbenzen 100 20 - - -

208-793-7

541-85-5 5-Metilheptan-3-on 53 10 107 20 -

620-11-1 3-Pentilasetat 270 50 540 100 -

210-866-3

624-83-9 Metilizosiyanat - - - 0,02 -

625-16-1 Amilasetat (tert) 270 50 540 100 -

210-946-8

626-38-0 1-Metilbutilasetat 270 50 540 100 -

211-047-3

628-63-7 Pentilasetat 270 50 540 100 -

212-828-1

872-50-4 n-Metil-2-pirolidon 40 10 80 20 Deri

2 151 373

1305-62-0

Kalsiyumdihidroksit (9) 5 - - - -

215-236-1

1314-56-3

Difosfor pentaoksit 1 - - - -

215-242-4

1314-80-3

Difosfor pentasülfür 1 - - - -

2 152 1319-77- Krezoller (Tüm 22 5 - - -



932 3 izomerleri) (9)

215-535-7

1330-20-7

Ksilen (karışım izomerleri, saf)

221 50 442 100 Deri

216-653-1

1634-04-4

Tersiyer-bütil-metil-eter 183,5 50 367 100 -

222-995-2

3689-24-5

Sulfotep 0,1 - - - Deri

2 311 161

7440-06-4

Platin (Metalik) (9) 1 - - - -

231-131-3

7440-22-4

Gümüş (metalik) 0,1 - - - -

2 314 843

7580-67-8

Lityumhidrür (9) 0,025 - - - -

231-634-8

7664-39-3

Hidrojen florür 1,5 1,8 2,5 3 -

231-639-5

7664-93-9

Sülfürik asit (buharı) (10) (11)

0,05 - - - -

231-595-7

7647-01-0

Hidrojen klorür 8 5 15 10 -

231-633-2

7664-38-2

Ortofosforik asit 1 - 2 - -

231-635-3

7664-41-7

Amonyak (anhidroz) 14 20 36 50 -

231-714-2

7697-37-2

Nitrik asit - - 2,6 1 -

231-778-1

7726-95-6

Brom 0,7 0,1 - - -

231-954-8

7782-41-4

Flor 1,58 1 3,16 2 -

231-959-5

7782-50-5

Klor - - 1,5 0,5 -

231-977-3

7783-06-4

Hidrojen sülfit 7 5 14 10 -

231-978-9

7783-07-5

Dihidrojen selenür 0,07 0,02 0,17 0,05 -

232-260-8

7803-51-2

Fosfin 0,14 0,1 0,28 0,2 -

8003-34-7

Piretrum (hassasiyete neden olan laktonlardan arındırlmış)

1 - - - -

233-060-3

10026-13-8

Fosfor pentaklorür 1 - - - -

233-113-0

10035-10-6

Hidrojen bromür - - 6,7 2 -

2 332 710

10102-43-9

Azotmonoksit 30 25 - - -

247-852-1

26628-22-8

Sodyum azid 0,1 - 0,3 - Deri

252-104-2

34590-94-8

(2-Metoksimetiletoksi)-propanol

308 50 - - Deri

( * ) 1998 / 24 / EC, 2000 / 39 / EC, 1991 / 322 / EC, 2006 / 15 / EC ve 2009 / 161 / EU sayılı Direktiflerin ekleridir.

(**) 6331 sayılı Kanun uyarınca çıkarılan mevzuatın uygulanmasında uluslararası kuruluşlarca yayımlanmış sınır değerler de dikkate alınabilir.



( 1 ) EINECS : Avrupa Mevcut Ticari Kimyasal Maddeler Envanteri.

( 2 ) CAS : Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası.

( 3 ) Özel işaret : “Deri” işareti, vücuda önemli miktarda deri yoluyla geçebileceğini gösterir.

( 4 ) TWA : 8 saatlik belirlenen referans süre için ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı

ortalama.

( 5 ) STEL : Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık bir süre için aşılmaması gereken

maruziyet üst sınır değeri.

( 6 ) mg/m3 : 20 oC sıcaklıkta ve 101,3 KPa. (760 mm cıva basıncı) basınçtaki 1 m3 havada

bulunan maddenin miligram cinsinden miktarı.

( 7 ) ppm : 1 m3 havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktarı (ml/m3).

( 8 ) : Civa ve iki değerlikli inorganik bileşiklerine maruziyetin izlenmesinde

(belirlenmesinde), mesleki maruziyet sınır değerlerini tamamlayıcı ilgili biyolojik izleme teknikleri de

dikkate alınacaktır.

( 9 ) : Sağlığa etkileri konusunda, sınırlı bilimsel veri bulunan maddeler.

( 10 ) : Uygun maruziyet izleme yöntemi seçilirken, ortamda bulunabilecek diğer sülfür

bileşiklerinin olası sınırlamaları ve etkileşimleri de dikkate alınacaktır.

( 11 ) Buhar : Gırtlağı geçen ve havanın iletildiği kanallara (soluk borusu, bifürkasyonlar)

ve ciğerin solunum ile ilgili bölgelerine (toraks) nüfuz eden ortalama 10 µm çapındaki solunabilir

partiküller olarak tanımlanır.

Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Yönetmelik

Bu yönetmelik 26 Aralık 2008 tarih ve 27092 sayı ile (Mükerrer) Resmi Gazetede Çevre

ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan yayınlanmıştır.

Bu Yönetmeliğin amacı; insan sağlığı ve çevrenin korunmasını temin etmek üzere, bazı

tehlikeli maddelerin veya madde gruplarının kendi başına üretimi ve kullanımı, müstahzar

içerisinde veya eşyada kullanımı ile bunların piyasaya arzına ilişkin idari ve teknik usul ve

esasları düzenlemektir. Kapsamı ise; Sahip oldukları tehlikeli özellikler nedeni ile insan

sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkileri olan bazı tehlikeli maddeler veya madde

gruplarının, kendi başına üretimi, müstahzar içerisinde veya eşyada kullanımı ve bunların

piyasaya arzına ilişkin kısıtlamalardır. Yönetmeliğin Ek-1indeki kısıtlamalar aşağıdadır;

Kısıtlamaya Tabi Madde ve Madde Grupları ile Bunların Kısıtlama Şartları

1. Asbest ile ilgili hükümler

A) Asbest lifleri ve asbest lifleri ihtiva eden topraklara ilişkin olarak aşağıdaki hususlara

uyulması zorunludur (Asbest tozuna maruziyetin önlenmesi ve maruziyetten doğacak

risklerden korunmak üzere, halen yürürlükte bulunan “Asbestle Çalışmalarda Sağlık



ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” -R.G: 25.01.2013 / 28539- hususları

göz önünde tutulmalıdır).

Amfibol grubu asbest lifleri olarak tanımlanan;

o Krosidolit, (Mavi Asbest); CAS No 12001 – 28 – 4

o Amozit, (Kahverengi Asbest); CAS No 12172 – 73 – 5; EC No: 310–127–6

o Antofillit, (Antofillit Asbest) ; CAS No 77536 – 67 – 5; EC No: 310–127–6

o Aktinolit, (Aktinolit Asbest); CAS No 77536 – 66 – 4; EC No: 310–127–6

o Tremolit, (Tremolit Asbest); CAS No 77536 – 68 – 6; EC No: 310–127–6

türü asbest lifleri çıkarılamaz, üretilemez, herhangi bir ürün üretiminde ve üretim dışında

herhangi bir amaçla kullanılamaz, satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez.

Amfibol Grubu asbest liflerini ihtiva eden ürünler kullanım amacıyla

piyasaya arz edilemez ve kullanılamaz.

Serpantin grubu asbest lifi olarak tanımlanan; (29.08.2010 tarihinde 27687

Sayılı RG yayınlanan revize yönetmelikle aşağıdaki yasaklama getirilmiştir.)

Ek-1’inin “1. Asbest ile ilgili hükümler” başlığı altında yer alan (A) bölümünün üçüncü ve

dördüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(3) Serpantin grubu asbest lifi olarak tanımlanan;

Krizotil asbest (beyaz asbest), CAS No: 12001–29–5, CAS No: 132207–32–0,

lifleri çıkarılamaz, üretilemez, herhangi bir ürünün üretiminde ve üretim dışında herhangi

bir amaçla kullanılamaz, satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez.

(4) Mevcut elektroliz tesislerinde kullanılan krizotil asbest içeren diyaframlar hariç olmak

üzere, krizotil asbest liflerinin kullanım hükümlerine uymayan ürünler, kullanım amacıyla

piyasaya arz edilemez ve kullanılamaz.”

Bu yasak 31.12.2010 tarihinde başlamıştır.

Krizotil türü asbest liflerinin kullanım hükümlerine uymayan ürünler

kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez ve kullanılamaz.

Amfibol grubu asbest lifi ihtiva eden topraklar ile serpantin grubu asbest

lifi ihtiva eden topraklar çıkarılamaz, satış ve kullanım amacıyla piyasaya

arz edilemez,

Özellikle;

o Badana ve sıva, çatı ve zemin toprağı şeklinde taban ve çatı örtüsü,

o Yol, pekmez, çanak, çömlek yapımında katkı malzemesi,

o Çocuk pudrası,

olarak kullanılamaz.

Asbest içeren eşyalar ayrıca bu Yönetmeliğin Ek-2’sinde belirtilen şartları

sağlamadıkça piyasaya arz edilemez.



2. Poliklorlu terfeniller (PCT ler) ile ilgili hükümler

o Poliklorlu terfeniller (PCT ler) (Klorlanmış terfenil ) ; CAS No: 61788–33–8;

EC No: 262–968–2; üretilemez, herhangi bir ürün üretiminde kullanılamaz,

satış ve kullanım amacıyla piyasaya arz edilemez.

o Poliklorlu terfenilleri (PCT ler) içeren ürünler piyasaya arz edilemez.

o Halen kullanılmakta olan;

o Transformatör, rezistör, indüktör gibi kapalı sistem elektrikli

cihaz/teçhizatların,

o Toplam ağırlığı 1 kg veya daha büyük olan büyük kondansatörlerin,

o Küçük kondansatörlerin,

o Kapalı devre ısı transfer cihazları/teçhizatlarındaki ısı transfer sıvılarının,

o Yer altı kazı cihazları/teçhizatları için gerekli hidrolik sıvıların,

o kullanımlarına servis süreleri dolana kadar veya bertaraf edilinceye kadar

devam edilir.

3. Poliklorlu bifeniller (PCB ler) ile ilgili hükümler

o Poliklorlu bifeniller (PCBler); CAS No: 1336–36–3; EC No: 215–648–1;

üretilemez, herhangi bir ürün üretiminde kullanılamaz, satış ve kullanım

amacıyla piyasaya arz edilemez.

o Poliklorlu bifenilleri (PCBler) içeren ürünler piyasaya arz edilemez.

o Halen kullanılmakta olan;

o Transformatör, rezistör, indüktör gibi kapalı sistem elektrikli

cihaz/teçhizatların,

o Toplam ağırlığı 1 kg veya daha büyük olan büyük kondansatörlerin,

o Küçük kondansatörlerin,

o Kapalı devre ısı transfer cihazları/teçhizatlarındaki ısı transfer sıvılarının,

o Yer altı kazı cihazları/teçhizatları için gerekli hidrolik sıvıların,

o kullanımlarına servis süreleri dolana kadar veya bertaraf edilinceye kadar

devam edilir.

4. Polibromlu bifeniller (PBB ler) ile ilgili hükümler

o Polibromlu bifeniller (PBBler);

o Hekzabromobifenil; CAS No: 36355–01–8;

o Oktabromobifenil; CAS No: 27858–07–7;

o Dekabromobifenil; CAS No: 13654–09–6;

o üretilemez, kendi halinde piyasaya arz edilemez, kendi halinde ve

müstahzar içerisinde giysi, çamaşır ve iç çamaşırları gibi deri ile temas

eden tekstil ürünlerinin üretiminde kullanılamaz.



o Polibromlu bifenilleri (PBBler) içeren, (1)’inci fıkrada belirtilen eşyalar

piyasaya arz edilemez.

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 26.12.2008 tarih ve 27092 sayılı (mükerrer) Resmi

Gazetede yayınlanan; “Tehlikeli Maddeler ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi

Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu

yönetmeliğe göre “Güvenlik Bilgi Formlarında” yer alması gereken bilgiler aşağıdadır;

Bütün kimyasallar; Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarındaki bilgilere uygun olarak

kullanılmalıdır.

bir kimyasal maddeye ait güvenlik bilgi formu aşağıdaki Şekil – 6 da verilen

bölümlerden ve konulardan oluşmaktadır.

Şekil –

6; Güvenlik bilgi formlarında yer alan bölümler ve konular

Bu yönetmeliğe göre “Güvenlik Bilgi Formlarında” bu bilgileri sağlama yükümlülüğü,

tehlikeli maddeleri veya müstahzarları piyasaya arz etmekle sorumlu kişiye aittir.

Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında

Yönetmelik

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından (R.G: 30.04.2013/28633), 6331 sayılı

yasaya tabi işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların

sağlık ve güvenliğini korumak için alınması gerekli önlemleri belirlemek üzere bir

yönetmelik çıkarılmıştır. Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılacak her türlü

taşıma aracı bu Yönetmelik kapsamındadır.

Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması,



01.4.2002 tarihli ve 24713 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gaz

Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) kapsamında yer alan cihazların

kullanılması,

Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretimi,

işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi,

Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri,

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılan her türlü taşıma aracı hariç,

uluslararası antlaşmaların ilgili hükümlerinin uygulandığı kara, hava ve su yolu taşıma

araçlarının kullanılması, bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.

Yönetmelikte bazı tanımlar verilmiştir;

Patlayıcı ortam: Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar

altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle

yanabilen karışımdır.

Patlamadan korunma dokümanı: İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların

tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan

dokümandır.

İşverenin Yükümlülükleri;

Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma

Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla aşağıda belirtilen

temel ilkelere ve verilen öncelik sırasına uyarak, yapılan işlemlerin doğasına uygun

olan teknik ve organizasyona yönelik önlemler alınmalıdır.

o Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,

o Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün

değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,

o Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı

etkilerini azaltacak önlemleri almak.

Bu önlemler, gerektiğinde patlamanın yayılmasını önleyecek tedbirlerle birlikte

alınacaktır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve işyerindeki önemli değişikliklerden

sonra yeniden gözden geçirilecektir.

Patlama Riskinin Değerlendirilmesi

Risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin

değerlendirmesinde aşağıdaki hususlar da dikkate alınmalıdır.

o Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,

o Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale

gelme olasılıkları,

o İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların

muhtemelı karşılıklı etkileşimleri,



o Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü.

Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen

diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilecektir.

İşyerinin Güvenli Hale Getirilmesi

İşyerinin daha güvenli ve sağlıklı olması için, aşağıdaki önlemlerin de alınması gerekir.

o Çalışanların ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam

oluşma ihtimali olan yerlerde güvenli çalışma şartlarını sağlayacak,

o Yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışanların sağlık ve güvenliği için

tehlike arz eden patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde, çalışma

süresince uygun teknik önlemleri aldırarak, bu kısımların gözetim altında

tutulmasını sağlayacaktır.

Koordinasyon Görevi

Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması durumunda, her işveren kendi

kontrol alanına giren tüm hususlardan sorumludur. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin

bulunduğu işyerlerinde Kanunda ve diğer Kanunlarda belirtilen sorumlulukları saklı

kalmak kaydı ile asıl işveren, çalışanların sağlık ve güvenliklerine ilişkin tedbirlerin

uygulanmasını koordine eder ve 10 uncu madde de belirtilen Patlamadan Korunma

Dokümanında bu koordinasyonun amacı ve uygulanması için gerekli usul ve tedbirleri

belirtir. Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya

siteleri gibi yerlerde, işyerinin bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili koordinasyon

yönetim tarafından sağlanır.

Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerlerin Sınıflandırılması;

İşveren

Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri Ek – 1’de belirtildiği şekilde sınıflandırır.

Sınıflandırılmış olan bölgelerde Ek – 2 ve Ek- 3’te verilen asgari gereklerin

uygulanmasını sağlar.

Çalışanların sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı ortam

oluşabilecek yerlerin girişinde Ek – 4’te verilen işaretleri yerleştirir.

Tehlikeli yerlerin sınıflandırılması

Tehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme süresi esas

alınarak, bölgeler halinde sınıflandırılır. Ek – 2’ye göre alınacak önlemler, yapılan bu

sınıflandırmaya göre belirlenir.

Bölge 0



Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı

ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler.

Bölge 1

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı

ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

Bölge 2

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma

koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa

bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

Bölge 20

Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık

patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.

Bölge 21

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra

patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 22

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilirı tozların patlayıcı

ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok

kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

Not: Tabaka, tortu veya yığın halinde tutuşabilir tozların bulunduğu yerler, patlayıcı

ortam oluşturabilecek diğer bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır.

Patlamadan Korunma Dokümanı

İşveren, 6 ncı maddede belirtilen yükümlülüğünü yerine getirirken, ikinci fıkrada

belirtilen hususların yer aldığı "Patlamadan Korunma Dokümanı" hazırlamalıdır. Bu

dokumanda;

o Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,

o Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için alınacak

önlemler,

o İşyerinde Ek – 1’e göre sınıflandırılmış yerler, Ek- 2 ve Ek- 3’te verilen asgari

gereklerin uygulanacağı yerler,

o Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dâhil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı,

işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,

o İşyerinde kullanılan tüm donanımın "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık

ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği" ne (R.G: 25.04.2013 / 28628) uygun

olduğu,

hususları yazılı olarak yer alacaktır.



Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanacak ve işyerinde, iş

ekipmanında veya iş organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat

yapıldığında yeniden gözden geçirilerek güncelleştirilecektir.

İşveren, yürürlükteki mevzuata göre hazırladığı patlama riskini de içeren risk

değerlendirmesini, dokümanları ve benzeri diğer raporları birlikte ele alabilir.

Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerinin Patlayıcı Ortam Risklerinden Korunması

için Asgari Gerekler;

İşyerlerinin, işyeri birimlerinin, iş ekipmanları veya kullanılan maddelerin özellikleri ya

da patlayıcı ortam riskine neden olabilecek faaliyetlerden kaynaklanan tehlikeler

uyarınca Ek – 1’e göre tehlikeli olarak tanımlanabileceği yerler,

Tehlikeli olarak sınıflandırılan yerlerde bulunan ekipmanın, güvenli bir şekilde

çalışması için gerekli olan veya bu ekipmanların güvenli çalışmasına yardımcı olan

ancak kendisi tehlikeli bölgede bulunmayan ekipmanlara uygulanacaktır.

Organizasyon Önlemleri;

Çalışanların Eğitimi

İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma

konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlayacaktır.

Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni

Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde;

o Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işverence düzenlenen yazılı talimatlara uygun

yapılacaktır.

o Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları etkileyerek

tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, bir "Çalışma İzni" sistemi

uygulanacaktır.

Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe başlamadan

önce yazılı olarak verilecektir.

Patlamadan Korunma Önlemleri

Patlama tehlikesine neden olabilecek yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilir tozların

isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların güvenli bir yere uygun şekilde

yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanacak, bunun yapılması pratik olarak mümkün

değilse yayılmalarını önleyecek başka uygun önlemler alınacaktır.

Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan

oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olacaktır.

Özellikle, çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı veya üreticisi olabileceği

durumlarda; bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen tutuşturma tehlikesinin



önlenmesinde, statik elektrik boşalmaları da dikkate alınacaktır. Patlayıcı ortamı tutuşturabilen

statik elektrik oluşumunu önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu

giysiler verilecektir.

Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle

kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete

sokulabilir. Bu kural 30.12.2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazetenin 4 üncü mükerrerinde

yayımlanan “Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili

Yönetmeliğe” (94/9/AT) göre ekipman veya koruyucu sistem sayılmayan ancak tesiste

yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı

elemanları için de geçerlidir. Bağlantı elemanlarında herhangi bir karışıklığa meydan vermemek

için gerekli önlem alınacaktır.

Patlama riskini en aza indirmek ve olası bir patlamada, patlamayı kontrol altına almak, işyerine

ve iş donanımlarına yayılmasını en aza indirebilmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla

bağlantılı tüm cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve

işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınacaktır. İşyerlerinde patlamanın fiziksel etkilerinden

çalışanların etkilenme riskini en aza indirmek için uygun önlemler alınacaktır.

Gereken durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel

işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanacaktır.

Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların

tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulacak

ve her an işler durumda bulunması sağlanacaktır.

Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde;

o Faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı

kanıtlanacaktır.

o Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün koşullar yerine getirilecektir.

o Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma

konusunda eğitim almış ve deneyimli uzman kişilerce yapılacaktır.

Yapılan risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde;

o Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği durumlarda, ekipmanın ve

güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde

çalışmasını sürdürmesi mümkün olacaktır.

o Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir sapma meydana

geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere güvenliği

tehlikeye atmamak şartıyla el ile müdahale yapılabilir olacaktır. Bu müdahaleyi sadece

bu işte yetkili çalışanlar yapacaktır.

o Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve

güvenli bir şekilde boşaltılacak veya tehlike oluşturmayacak şekilde izole edilecektir.

Donanımların ve Koruyucu Sistemlerin Seçiminde Uyulacak Kriterler

Risk değerlendirmesine göre hazırlanan patlamadan korunma dokümanında aksi

belirtilmemesi halinde, patlayıcı ortam oluşabilecek tüm yerlerdeki donanım ve koruyucu

sistemler, Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili



Yönetmelikte (94/9/AT) belirtilen kategorilere göre seçilecektir. Özellikle gazlar, buharlar,

sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki

donanım kullanılacaktır.

Bölge 0 veya Bölge 20: Kategori 1 donanım,

Bölge 1 veya Bölge 21: Kategori 1 veya 2 donanım,

Bölge 2 veya Bölge 22: Kategori 1, 2 veya 3 donanım.

Documents

TEMEL İSG - ogrenci.ustadlar.com.trogrenci.ustadlar.com.tr/dosya/17_KimyasalRiskEtmenleri.pdf · Kimyasal Risk Etmenleri Konu: Kimyasal Risk Etmenleri Amaç: İyerindeki sağlığa