saqarTvelos teqnikuri universitetis samarTlisa da saerTaSoriso urTierTobebis fakulteti

FACULTY OF LAW AND INTERNATIONAL RELATIONS OF THE GEORGIAN TECHNICAL UNIVERSITY

ФАКУЛЬТЕТ ПРАВА И МЕЖДУНАРОДНЫХ ВЗАИМООТНОШЕНИЙ ГРУЗИНСКОГО ТЕХНИЧЕСКОГО УНИВЕРСИТЕТА

ISSN 1512-1305

Temida

samecniero-praqtikuli Jurnali

THEMIS

SCIENTIFIC-PRACTICAL MAGAZINE

ФЕМИДА

НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ

#10(12)-2016

Tbilisi-TBILISI-ТБИЛИСИ 2016

q. qoqri. gabisj. gabell. SaiSm

K. KokrashG. KhurosK. Jinchara

К. Кокрашцуриани, ПЗ. ДзлиерН. Ниорад

© sagamomhttp://gtu.g

yvela ufle

gamoyeneba ar

werilobiTi

saavtoro uf

m

aSvili sonia, j. lia, z. romelaSvil

hvili (chairmhvili, J. Gaadze, L. Sha

швили (прП. Кублашришвили, дзе, Т. Шом

mcemlo saxge

eba daculia

ranairi for

nebarTvis ga

flebebis dar

SesaZloamagram Cems

Mbut

но я

(Tavmjdoxecuri

ogava, z. li, d. kar

man), V. Khakhokidze, Jaishmelashv

едседательшвили, Г. ХЗ. Габисомерус, А. Б

xli ,,teqn

a. gamocemis

miT da saSua

areSe.

rRveva isjeba

a me arc ks cxovreba

May be I do not I will devote

Возможно я посвящу свою

sared

omare), iani, p. ruxaZe,

riauli, n

Ed

hrustal (vice. Gabelia, Zvili, D. Kari

Редакц

ь), В. ХрусХурошвили,ониа, К. Дрант.

ikuri univ

arc erTi

alebiT (iqneb

a kanoniT.

ki vicode as am sazr

ot realize meathe life to sea

не осознаю сю жизнь поис

aqcio ko

v. xruskublaSviz. Zlier. nioraZe

ditorial Boa

e-chairman)Z. Rogava, Ziauli, N. Nio

ционная кол

сталь (зам, Дж. ГахоДжинчарад

versiteti

nawilis (iq

ba es eleqtr

cxovrebisrisis Zieba

burdaevi

aning of the lifarch of this sen

Burdaev

смысл жизниску этого см

Бурдаев

olegia:

tali (Tili, g. riSvili,, T. Somer

ard:

), I. GabisonZ. Rukhadzoradze, T. S

ллегия:

м. председакидзе, Дж.дзе, Л. Ш

’’, 2017

qneba es teq

ronuli Tu

s sazrisi, as mivuZRvn

fe, nse.

и, ысла.

TavmjdomxuroSvilz. gabisorusi, a. b

nia, J. Khetze, Z. DzlieShomerus, A

ателя), И. Габелиа, Заишмелаш

qsti, foto,

meqanikuri)

ni.

maris moli, j. onia, q. jbranti.

suriani, P. Kerishvili, Z. A. Brant.

ГабисонияЗ. Рогава, З

швили, Д.

ilustraci

ar SeiZleba

oadgile),gaxokiZe,

jinWaraZe,

Kublashvili,Gabisonia,

я, Дж. Хе-З. Рухадзе,Кариаули,

ia Tu sxva)

gamomcemlis

, , ,

, ,

-, ,

s

3  

kerZo samarTali

valeri xrustali

sakasacio saCivris uflebis mqone subieqtebi

sakiTxi imis Sesaxeb, Tu vin gvevlineba sakasacio saCivris uflebis mqone

subieqtad anu vis SeuZlia gaasaCivros sakasacio wesiT gadawyvetileba, uaRresad

mniSvnelovani sakiTxia ara marto Teoriuli, aramed praqtikuli TvalsazrisiTac.

saCivris Setana iseTi piris mier, visac amis ufleba ara aqvs, aris am saCivris

miRebaze uaris Tqmis, ufro zustad sakasacio saCivris ganuxilvelad datovebis

safuZveli. saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebebi mxareebma da mesame pirebma

damoukidebeli sasarCelo moTxovniT SeiZleba kanoniT dadgenil vadaSi gaasaCiv-

ron sakasacio sasamarTloSi.1

mizanSewonilad migvaCnia mokled SevexoT mesame pirTa saproceso mdgoma-

reobas. samoqalaqo saproceso kodeqsiT gaTvaliswinebulia ori saxis mesame piri:

mesame piri, romelic acxadebs damoukidebel sasarCelo moTxovnas davis saganze

da damoukidebeli sasarCelo moTxovnis gareSe. sasarCelo warmoebis dros yo-

velTvis gvyavs ori urTierTdapirispirebuli mxare – mosarCele da mopasuxe.

gansazRvrulia aseve davis sagani, ese igi is, ris gamoc es ori mxare upiris-

pirdeba erTmaneTs, ver SeTanxmebulan da amitom iZulebuli arian mimarTon sasa-

marTlos, raTa man gadaWras sasamarTlo dava. zogjer mosarCelis an mopasuxis

mxareze, an kidev orive mxareze ramdenime piri (Tanamonawileebi – Tanamosar-

Celeebi, Tanamopasuxeebi) gamodis. magram es principulad arafers ar cvlis.

adgili aqvs mxolod mxareTa raodenobriv zrdas: mosarCelis mxares gamodis

erTi ki ara, aramed ramdenime piri, xolo mopasuxis mxares – aseve ramdenime piri.

Oori urTierTdapirispirebuli mxare ki igive rCeba. magram zogjer samoqalaqo

saqmis ganxilvis procesi rTuldeba imiT, rom procesSi Semodis piri, romlis

interesebi ar emTxveva arc mosarCelis da arc mopasuxis interesebs. igi procesSi

ebmeba Tavisi uflebis dasacavad. amrigad, mesame piri – damoukidebeli sasarCelo

moTxovniT aris piri, romelic Semodis mxareTa Soris ukve dawyebul procesSi

sakuTari uflebebisa da interesebis dasacavad, romlebic ara marto ar emTxveva,

aramed piriqiT ewinaaRmdegeba kidec mxareebis (mosarCelis, mopasuxis) interesebs.2

rogorc ukve aRiniSna, mesame pirebi damoukidebeli sasarCelo moTxovniT, is

pirebia, romlebmac ganacxades TavianTi damoukidebeli moTxovna davis saganze.

TiToeul dainteresebul pirs, romelic acxadebs damoukidebel moTxovnas davis

saganze an mis nawilze, SeuZlia aRZras sarCeli orive an erT-erTi mxaris mimarT

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Mmuxli 391. 1997 wlis 14 noemberi. cvlile-bebiTa da damatebebiT 2016 wlis dekembris mdgomareobiT. 2 Tengiz liluaSvili, gia liluaSvili, valeri xrustali, zurab ZlieriSvili. samoqala-qo saproceso samarTali. pirveli nawili. 2014 weli, gamomcemloba `samarTali~. gv. 150-151.

4  

mxareTa paeqrobis dawyebamde.1 magram mxolod sarCelis aRZvra (wardgena) ar kma-

ra, aseve saWiroa da aucilebeli, rom sasamarTlom miiRos warmoebaSi es sarCeli.

amasTan unda aRiniSnos, rom mesame piris sarCeli is sarCelia, romelsac wa-

eyeneba yvela moTxovna, rac saerTod sarCels. misi miReba da ganxilva xdeba sar-

Celebis miRebis Sesaxeb saerTo wesebis dacviT. kerZod, sasamarTlom unda Seamow-

mos misi dasaSvebobis sakiTxi da miiRos warmoebaSi, Tu arsebobs dasaSvebobis anu

sarCelis warmoebaSi miRebis yvela winapiroba. mxolod amis Semdeg SeiZleba CaiT-

valos piri mesame pirad damoukidebeli sasarCelo moTxovniT da swored aseT pirs

SeiZleba mieces ufleba sakasacio wesiT gaasaCivros gadawyvetileba. mesame piris

sarCelis warmoebaSi miRebaze uaris Tqmis Sesaxeb mosamarTle gamoitans dasabuTe-

bul ganCinebas. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 187-e muxlis mesame

nawilis Tanaxmad, es ganCineba SeiZleba gasaCivrdes kerZo saCivriT.

rac Seexeba mesame pirs damoukidebeli sasarCelo moTxovnis gareSe esaa saq-

mis SedegiT iuridiulad dainteresebuli piri. iuridiuli interesi ki dakonkre-

tebulia samoqalaqo saproceso kodeqsis 89-e muxliT, kerZod sasamarTlo gadawy-

vetilebas, romelic gamotanilia konkretuli mosarCelisa da mopasuxis mimarT,

SeuZlia SemdgomSi gavlena moaxdinos aseTi mesame piris uflebebsa da movaleo-

bebze erT-erTi mxaris mimarT.2

ibadeba kiTxva, xom ar iqneba mizanSewonili im saqmeze gamotanili sasamar-

Tlo gadawyvetileba, romlis ganxilvaSic monawileobda mesame piri damoukide-

beli sasarCelo moTxovnis gareSe, am pirma gaasaCivros saapelacio Tu sakasacio

wesiT?

vfiqrobT es sakiTxi dadebiTad unda gadawydes, radgan saqmeze gamotanil

gadawyvetilebas SeuZlia gavlena moaxdinos aseTi mesame piris uflebebsa da mo-

valeobebze. mas unda SeeZlos gaasaCivros gadawyvetileba, miT umetes, rom am ga-

dawyvetilebas SesaZlebelia hqondes preiudiciuli mniSvneloba momavalSi mis wi-

naaRmdeg aRZruli regresuli sarCelis ganxilvisa da gadawyvetis dros.

aseTi mniSvneloba gadawyvetilebas mxolod im SemTxvevaSi eniWeba, Tu mesame

piri damoukidebeli moTxovnis gareSe monawileobda saqmis ganxilvaSi an mowveu-

li iyo saqmis ganxilvaSi monawileobis misaRebad. aqedan gamomdinare, gadawyve-

tilebis gasaCivrebis ufleba unda mieces mxolod iseT mesame pirs damoukidebe-

li moTxovnis gareSe, romelic Cabmuli iyo procesSi da monawileobda an SeeZlo

monawileoba mieRo saqmis ganxilvaSi. am mosazrebis marTebulobas adasturebs sa-

qarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 91-e muxlis danawesi, romlis mixedviT

mesame pirebi, romlebic ar acxadeben damoukidebel moTxovnebs davis saganze,

sargebloben mxareTa saproceso uflebebiT da ekisrebaT mxareTa saproceso mo-

valeobebi, garda uflebisa, gaadidon an Seamciron sasarCelo moTxovnis odenoba,

Secvalon sarCelis safuZveli an sagani, cnon sarCeli, uari Tqvan sarCelze an

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Mmuxli 88. 1997 wlis 14 noemberi. cvlilebe-biTa da damatebebiT 2016 wlis dekembris mdgomareobiT. 2 dawvrilebiT am sakiTxze naxeT: qeTevan gabelaia. mesame pirebi samoqalaqo samarTlis procesSi. Tengiz liluaSvilis 75 wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo krebuli. gamom-cemloba “jisiai”, 2003 weli, gv. 256-272.

5  

morigdnen, aRZran Segebebuli sarCeli, moiTxovon sasamarTlo gadawyvetilebis

iZulebiTi aRsruleba.

saqarTvelos sasamarTlo praqtikasa da iuridiul literaturaSi daisva sa-

kiTxi imis Sesaxeb, SeuZliaT Tu ara gaasaCivron gadawyvetileba im pirebma, rom-

lebic ar gamodian procesSi mxareebad da romlebsac ar exebaT uSualod gadawy-

vetileba, Tumca arapirdapir arRvevs kidec an ewinaaRmdegeba maT interesebs.

saqarTvelos sasamarTlo praqtika dasaSvebad ar Tvlis aseTi piris saCivars.

Nnebismier pirs, romelsac miaCnia, rom sasamarTlo gadawyvetilebiT, romelic ga-

motanilia sxva pirebis mimarT, Seilaxa maTi uflebebi an kanonieri interesebi,

SeuZlia aRZras sarCeli sasamarTloSi am uflebis dasacavad. sxva pirebis mimarT

adre gamotanil gadawyvetilebas preidiciuli Zala ara aqvs, aseTi Zala gadawy-

vetilebas aqvs mxolod im SemTxvevaSi, Tu sxva saqmis ganxilvisas igive pirebi

monawileoben, magram Tu saqmeSi erT-erTi mxare sxva piria, gadawyvetilebas prei-

udiciuli Zala ar aqvs. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 266-e mux-

lis Tanaxmad, gadawyvetilebis kanonier ZalaSi Sesvlis Semdeg mxareebs, agreTve

maT uflebamonacvleebs ar SeuZliaT xelaxla ganacxadon sasamarTloSi igive sa-

sarCelo moTxovnebi imave safuZvelze, agreTve sadavo gaxadon sxva procesSi ga-

dawyvetilebiT dadgenili faqtebi da samarTlebrivi urTierTobani. amave kodeqsis

106-e muxlis Tanaxmad, mxareebi Tavisufldebian mtkicebulebaTa warmodgenisagan

iseTi faqtebis dasadastureblad, romlebic dadgenilia erT samoqalaqo saqmeze

sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebiT, Tu sxva samoqalaqo saq-

meebis ganxilvisas igive mxareebi monawileoben.

qarTul iuridiul literaturaSi wamoiWra sakiTxi imis Sesaxeb, rom zogjer

mosarCeles da mopasuxes Soris gamotanili gadawyvetileba arapirdapir ki ar

Seexo im piris uflebebs, romelic procesSi ar monawileobda, aramed es piri

pirdapir moxseniebulia gadawyvetilebaSi da ganisazRvra misi valdebulebebi saq-

meSi monawile romelime piris mimarT. aseT SemTxvevaSi pirs, romelsac procesSi

monawileoba ar miuRia, magram moxseniebulia gadawyvetilebaSi, unda mieces uf-

leba gaasaCivros gadawyvetileba. sakiTxis amgvari gadawyveta gamarTlebulia im-

iT, rom sasamarTlo gadawyvetilebam CaTvala saqmisaTvis gareSe es piri erT-erT

mxared da gansazRvra misi uflebebi da movaleobebi, ise TiTqos igi monawileob-

da saqmis ganxilvaSi. amitom, aseTi gadawyvetilebis gasaCivrebis ufleba unda

mieces am pirs, xolo gadawyvetileba unda gauqmdes, vinaidan igi miRebulia sa-

proceso kanonis uxeSi darRveviT (sssk-is 394-e muxlis `b~ qvepunqti).1

Cven viziarebT aseT Sexedulebas da sasurvelia Tu sakasacio sasamarTlos

praqtika am mimarTulebiT ganviTardeba.

sasamarTlo gadawyvetilebis gamotanis Semdeg SeiZleba moxdes cvlilebebi,

gamowveuli imiT, rom mxare, Tu igi fizikuri piria, gardaicvala an, Tu igi

iuridiuli piria, moxda misi reorganizacia, adgili aqvs moTxovnis daTmobas,

valis gadacemas da sxva. aseT SemTxvevaSi warmoiSoba uflebamonacvleoba. sapro-

                                                            1 Tengiz liluaSvili. samoqalaqo saqmeTa warmoeba sasamarTloSi. praqtikuli saxelmZRva-neli. meore gamocema. gamomcemloba “jisiai”, 2001 weli, gv. 305-306.

6  

ceso uflebamonacvleoba gaTvaliswinebulia saqarTvelos samoqalaqo saproceso

kodeqsis 92-e muxliT. Aam muxlis Tanaxmad, sadavo an sasamarTlo gadawyvetile-

biT dadgenili samarTlebrivi urTierTobidan erT-erTi mxaris gasvlis SemTxve-

vaSi sasamarTlo dauSvebs am mxaris Secvlas misi uflebamonacvliT. `uflebamo-

nacvleoba SesaZlebelia procesis yovel stadiaze~, rac imas niSnavs, rom ufle-

bamonacvleobis aucilebloba SeiZleba warmoiSvas sakasacio gasaCivrebamde da

saqmis sakasacio wesiT gasaCivrebis Semdegac – am saCivris ganxilvamde.

Tu uflebamonacvleobis aucilebloba warmoiSva sakasacio gasaCivrebis vadis

gasvlis Semdeg, uflebamonacvles aRar SeuZlia Seitanos sakasacio saCivari, ma-

gram Tu uflebamonacvleobis aucilebloba warmoiSva sakasacio gasaCivrebis vada-

Si, maSin uflebamonacvles SeuZlia am vadis gasvlamde Seitanos sakasacio saCiva-

ri, romelsac Tan unda erTodes uflebamonacvleobis damadasturebeli sabuTebi.

ar aris gamoricxuli, rom uflebamonacvleobis dadgenili wesiT gaformeba ver

eswreba, xolo sakasacio wesiT gasaCivrebis vada iwureba. aseT SemTxvevaSi sava-

raudo uflebamonacvles SeuZlia Seitanos sakasacio saCivari, romelsac Tan unda

erTodes uflebamonacvleobis warmoSobis safuZvlis damadasturebeli sabuTi

(mxaris gardacvalebis an iuridiuli piris reorganizaciis Sesaxeb cnoba, moTxov-

nis daTmobis an valis gadacemis Sesaxeb xelSekruleba da sxva) da sTxovos saka-

sacio sasamarTlos SeaCeros am sakasacio saCivris ganxilva uflebamonacvleobis

gaformebamde. unda aRiniSnos, rom uflebamonacvleobis varaudis safuZvelze saka-

sacio sasamarTlos ar SeuZlia ganixilos sakasacio saCivari. amiTaa ganpirobebu-

li savaraudo uflebamonacvlis sakasacio saCivris ganxilvis SeCerebis aucileb-

loba, rac unda ganxorcieldes saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 279-e

muxlis `a~ qvepunqtis analogiis safuZvelze. Ees qvepunqti gulisxmobs saqmis war-

moebis SeCerebas im SemTxvevaSi, rodesac warmoeba gaxsnilia, ese igi sakasacio sa-

Civari Setanilia mxaris mier da mis ganxilvamde wamoiWra uflebamonacvleobis

aucilebloba. Cven mier aRweril SemTxvevaSi ki uflebamonacvleobis safuZveli

arsebobs, magram uflebamonacvle ver aswrebs uflebamonacvleobis gaformebas da

ise Seaqvs sakasacio saCivari. swored amiTaa ganpirobebuli sssk-is 279-e muxlis `a~

qvepunqtis analogiiT gamoyenebis aucilebloba.1

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatam dauSveblad

cno uflebamonacvleoba mxolod varaudis an kasatoris sityvieri gancxadebis

safuZvelze.2

marTlac, iseTi piris uflebamonacvled aRiarebam, romelsac ar gaaCnia sa-

Tanadod gaformebuli da damajerebeli mtkicebulebebi, SeiZleba uaRresad seri-

ozuli Secdomebi gamoiwvios, gaumarTlebeli ziani miayenos ama Tu im piris ka-

nonier interesebs. am praqtikas mtkiced icavs sakasacio sasamarTlo.

saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 93-e muxlis Tanaxmad, mxareebs

SeuZliaT saqme awarmoon sasamarTloSi piradad, agreTve warmomadgenlis meSveo-

                                                            1 valeri xrustali. Kkasacia samoqalaqo samarTalwarmoebaSi. sadisertacio naSromi. 2004 weli. Ggv. 43-51. 2 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2003 wlis 29 maisis gan-Cineba, saqme #3k/1027-01.

7  

biT. SeuZliaT Tu ara mxareTa warmomadgenlebs gaasaCivron saapelacio sasamar-

Tlos gadawyvetileba sakasacio wesiT? warmomadgenloba sasamarTloSi avtoma-

turad aniWebs pirs farTo uflebamosilebas, romelTa CamoTvla mindobilobaSi

ar aris saWiro. amasTan, aris iseTi uflebamosilebac, romelic ar gaaCnia warmo-

madgenels da imisaTvis, rom aseTi uflebamosilebiT isargeblos, amisaTvis spe-

cialuri aRniSvnaa saWiro mindobilobaSi. ZiriTadad es uflebamosilebebi dis-

poziciurobis principidan gamomdinareobs. im uflebamosilebaTa Soris, romelTa

Sesaxeb specialuri mindobilobaa saWiro, aris sasamarTlo gadawyvetilebis gasa-

Civreba (sssk-is 98-e muxlis pirveli nawili). Tu aseTi specialuri mindobiloba

ar arsebobs, warmomadgenels ar SeuZlia Seitanos sakasacio saCivari.

saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatam erT-erT saq-

meze marTebulad ganmarta, rom samoqalaqo saproceso kodeqsis 98-e muxli adgens

im saproceso moqmedebebis amomwurav nusxas, romelTa Sesrulebis uflebac ara

aqvs warmomadgenels specialuri mindobilobis gareSe. imisda miuxedavad, Tu ro-

meli dokumentis (mindobilobis Tu orderis) safuZvelze axorcielebs advokati

warmomadgenlobas, yvela SemTxvevaSi, dasaxelebul normaSi miTiTebul moqmede-

baTa Sesruleba mas SeuZlia mxolod maSin, rodesac marwmuneblis mier gacemul

mindobilobaSi specialuradaa aRniSnuli am moqmedebaTa SesrulebisaTvis ufle-

bamosilebis miniWebis Sesaxeb. es saproceso moqmedebebi ukavSirdeba marwmuneblis

mier Tavisi materialur-samarTlebrivi uflebis gankargvas da amitom maT Sesaxeb

specialurad unda iyos aRniSnuli mindobilobaSi. es niSnavs, rom orderis sa-

fuZvelze advokats SeuZlia Seasrulos yvela saproceso moqmedeba, rac ar aris

miTiTebuli samoqalaqo saproceso kodeqsis 98-e muxlSi da romelTa Sesruleba

SeuZlia TviT marwmunebels.1

nebayoflobiTi da sazogadoebis warmomadgenlobiTi uflebamosilebiT aR-

Wurvili piris warmomadgenlobisagan ganasxvaveben kanonier warmomadgenlebs. sa-

qarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 101-e muxli amomwuravad gansazRvravs

kanonier warmomadgenelTa wres, agreTve maT uflebamosilebas. kerZod, kanonieri

warmomadgenlebi warmosadgen pirTa saxeliT asruleben yvela saproceso moqmede-

bas, romelTa Sesrulebis uflebac mikuTvnebuli aqvT warmomdgenT kanoniT gaT-

valiswinebuli SezRudvebiT. aseT SezRudvebs Seicavs, magaliTad, saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 1294-e muxli, romlis Tanaxmad, meurveobisa da mzrunvelo-

bis organos winaswari Tanxmobis gareSe meurves ufleba ar aqvs sameurveo piris

saxeliT dados garigeba, xolo mzrunvels _ samzrunvelo piris saxeliT da-

Tanxmdes garigebis dadebaze, romelic Seexeba qonebis gasxvisebas, dagiravebas, aT

welze meti vadiT gaqiravebas, Txovebas an sxva savalo valdebulebaTa gacemas,

Tamasuqis, sameurveo an samzrunvelo piris uflebebze uaris Tqmas, samewarmeo sa-

zogadoebaSi partniorad Sesvlas, sesxis aRebas, qonebis gayofas an romlebsac

Sedegad SeiZleba mohyves qonebis Semcireba.

viziarebT literaturaSi gamoTqmul mosazrebas imis Sesaxeb, rom sasamar-

Tlom ar unda miiRos meurvisa da mzrunvelis mier sarCelze uaris Tqma, sarCe-

                                                            1 susg 2014 weli, #12, gv. 26-32.

8  

lis cnoba, saqmis morigebiT dasruleba sameurveo (samzrunvelo) piris qonebrivi

interesebis sazianod, Tu ar aris amis Sesaxeb meurveobisa da mzrunvelobis or-

ganos winaswari Tanxmoba.1

kanoniT gaTvaliswinebuli SezRudvebis farglebs gareT kanonier warmomad-

genlebs, rogorc es miTiTebulia sssk-is 101-e muxlis meore nawilSi, ufleba aqvT

Seasrulon yvela moqmedeba, maT Soris Seitanon sakasacio saCivari.

zemoaRniSnulidan gamomdinare SeiZleba gavakeToT daskvna, saapelacio sasa-

marTlos gadawyvetilebebis sakasacio wesiT gasaCivrebis ufleba aqvT:

1. mxareebs – mosarCeles, mopasuxes, Tanamonawileebs (TanamosarCeleebs, Tana-

mopasuxeebs);

2. mesame pirebs – damoukidebeli sasarCelo moTxovniT;

3. pirebs – romlebic ar iyvnen Cabmuli procesSi arc mxareebad, arc Tanamona-

wileebad da arc mesame pirebad, magram sasamarTlo gadawyvetilebam gan-

sazRvra maTi uflebebi da movaleobebi erT-erTi mxaris mimarT;

4. uflebamonacvleebs – romlebmac Secvales mxare sadavo an sasamarTlo gada-

wyvetilebiT, dadgenili samarTlebrivi urTierTobidan misi gasvlis gamo;

5. iuridiul pirTa warmomadgenlobiTi uflebamosilebiT aRWurvil pirebs –

romlebic kanoniT, debulebiT an wesdebiT aRWurvili arian warmomadgenlo-

biTi uflebamosilebiT da, maSasadame, warmoadgenen TavianT organizaciebs

sasamarTloSi;

6. kanonier warmomadgenlebs – romlebic kanonis ZaliT warmoadgenen qmedo-

bauunaro da SezRuduli qmedobaunarianobis mqone moqalaqis uflebebs da

kanoniT dacul interesebs;

7. nebayoflobiT warmomadgenlebs – romlebsac zemoT CamoTvlilma pirebma

miandes saqmis warmoeba sasamarTloSi (magaliTad, advokats) da aRWurves

specialuri uflebamosilebiT – gaasaCivron gadawyvetileba sakasacio wesiT.

yvela zemoT CamoTvlil pirs SeuZlia gaasaCivros saapelacio sasamarTlos

gadawyvetileba erTi savaldebulo pirobis arsebobisas: Tu mas aqvs iuridiuli

interesi aseTi gasaCivrebisaTvis. iuridiuli interesi ki pirs SeiZleba hqondes

mxolod im SemTxvevaSi, rodesac man waago procesi anu, rodesac sasamarTlom ga-

moitana mTlianad an nawilobriv misTvis araxelsayreli gadawyvetileba. amitom,

iuridiuli interesis dadgena aseT SemTxvevaSi rTuli ar aris. Mmxares, rom-

lisTvisac xelsayreli gadawyvetilebaa gamotanili anu dakmayofilebulia misi

moTxovna Tu Sesagebeli, ufleba ara aqvs gaasaCivros gadawyvetileba.

                                                            1 Tengiz liluaSvili. samoqalaqo saqmeTa warmoeba sasamarTloSi. praqtikuli saxelmZRva-neli. meore gamocema. gamomcemloba “jisiai”, 2001 weli, gv. 96. 

9  

valeri xrustali,

samarTlis doqtori, profesori

sakasacio saCivris uflebis mqone subieqtebi

mocemul naSromSi ganxilulia sakiTxi imis Sesaxeb, Tu vis SeuZlia gaasa-

Civros sakasacio wesiT gadawyvetileba. miTiTebuli sakiTxi mniSvnelovania ro-

gorc Teoriuli, ise praqtikuli TvalsazrisiT. saapelacio sasamarTlos ga-

dawyvetilebis gasaCivreba im piris mier, visac amis ufleba ara aqvs, aris saka-

sacio saCivris ganuxilvelad datovebis safuZveli.

saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 391-e muxlis pirveli nawilis

danawesiT, saapelacio sasamarTlos gadawyvetilebebi mxareebma da mesame pirebma

damoukidebeli sasarCelo moTxovniT SeiZleba kanoniT dadgenil vadaSi gaasa-

Civron sakasacio sasamarTloSi.

mocemul naSromSi warmodgenilia miTiTebuli normis vrceli ganmarteba Te-

oriisa da sasamarTlo praqtikis analizis safuZvelze.

VALERI KHRUSTALI,

doctor of law, Professor

THE SUBJECTS WITH THE RIGHT OF CASSATION APPEAL

There is discussed the issue about who can appeal the decision to the Court of Cassation. This issue is

important both from theoretical and practical point of view. Appealing the decision of the Appeal Court by

the person, who isn’t entitled to do this, is the basis of not considering the complaint.

According to the statement of the article 391, paragraph 1 of the Civil Procedural Code of Georgia,

the parties and third persons with an independent claim may appeal decisions of the Appeal Court to the

court of cassation within time limits set by law.

This article presents the extensive explanation of the above-mentioned legal norm on the basis of the

theory and court practice analysis.

ВАЛЕРИЙ ХРУСТАЛЬ,

профессор, доктор правa

СУБЪЕКТЫ ПРАВА НА КАССАЦИОННОЕ ОБЖАЛОВАНИЕ

В представленной работе рассматривается вопрос о том, кто обладает правом на обжалование

судебного решения в кассационном порядке. Данный вопрос имеет существенное значение как с

теоретической, так и практической точки зрения. Обжалование решения апелляционного суда лицом, не

имеющим такого права, является основанием для оставления кассационной жалобы без рассмотрения.

Согласно норме первой части статьи 391 Гражданско-процессуального кодекса Грузии,

стороны и третьи лица с самостоятельными исковыми требованиями вправе обжаловать решения

апелляционного суда в кассационный суд в установленные законом сроки.

В настоящей работе приведено обстоятельное толкование вышеуказанной нормы, основанное

на анализе теории и судебной практики.

10  

qeTevan qoqraSvili,

laSa gorgaZe

iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi

pasuxismgeblobis sakanonmdeblo regulirebis Taviseburebani

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi 2006 wlis 25 agvistos Sevida ra-

dikaluri sakanonmdeblo cvlileba, rac gulisxmobs iuridiuli piris sisxlis

samarTlis pasuxismgeblobis subieqtad aRiarebas. aRniSnuli sakanonmdeblo no-

vacia dRemde sakamaToa da iuristTa ganxilvis sagnad rCeba ara marto Cvens qve-

yanaSi, aramed im qveynebSic, sadac warmodgenili sakanonmdeblo regulacia gaci-

lebiT adre damkvidrda da Sesabamisad praqtikac metia.

SeuZlia Tu ara iuridiul pirs Caidinos qmedeba, romelic moqmedi sisxlis-

samarTlebrivi kanonmdeblobiT danaSaulad dakvalificirdeba? es aris yvelaze

mniSvnelovani sakiTxi, romlis mimarT Teoretikos da praqtikos iuristTa azrebi

metad gansxvavebulia. zogadad, danaSauli, Tavis mxriv, gulisxmobs ara marto

obieqtur qmedebas, aramed subieqtur, fsiqologiur aspeqtebsac, romelic mxolod

adamianis damaxasiaTebeli Tvisebaa. miuxedavad amisa, ara erTma civilizebulma

saxelmwifom aRiara iuridiuli piri, rogorc sisxlis samarTlis subieqti ama Tu

im danaSaulze.1

saqarTveloSi, rogorc germaniis sisxlis samarTalSi, mkacrad iyo daculi

individualuri pasuxismgeblobis principi. 2006 wlis sakanonmdeblo cvlilebis

Sedegad aRniSnuli principi irRveva da Cndeba „koleqtiuri“ pasuxismgeblobis

niSnebi. iuridiuli piris pasuxismgebloba Tavdapirvelad samoqalaqo samarTlis

miznebisaTvis Seiqmna da erTgvarad legaluri fiqciaa. Sesabamisad sainteresoa,

ram ganapiroba ZiriTadi principebis amgvari saxecvlileba? am TvalsazrisiT,

cxadia, mniSvnelovania iuridiuli piris rogorc subieqtis sisxlissamarTlebri-

vi pasuxismgeblobis warmoSobis preistoria da masTan dakavSirebuli metad mni-

Svnelovani Teoriebi, razec mocemul naSromSi ar SevCerdebiT.2 rac Seexeba sak-

vlevi sakiTxis SedarebiT samarTlebriv analizs, am mxriv sainteresoa im qveyne-

bis Tanamedrove sakanonmdeblo regulaciebis TaviseburebaTa warmodgena, sadac

iuridiuli piris sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas gacilebiT didi isto-

ria da sasamarTlo praqtika aqvs.

arcTu ise didi xnis win iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismge-

bloba mxolod anglo-amerikuli sisxlis samarTlis specifikur niSnad miiCneoda,

Tumca bolo wlebSi ara erTma evropulma qveyanam aRiara iuridiuli piri sis-

xlis samarTlis subieqtad. aRniSnulis ZiriTad motivad gvevlineba ekologi-

                                                            1https://fezgeo.wordpress.com/category/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1‐%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98/  2 ix. samarTlis me-3 saerTaSoriso konferencia „Tanamedrove qarTuli kanonmdeblobis problematika“. q. qoqraSvili. iuridiuli piri _ sisxlis samarTlis subieqti (istoriuli aspeqtebi).

11  

uri da ekonomikuri xasiaTis danaSaulTan brZolis RonisZiebaTa gamkacrebis au-

cilebloba. praqtikis analizis safuZvelze miCneul iqna, rom korporaciaTa ker-

Zo-samarTlebrivi pasuxismgebloba ver anazRaurebda maT mier miyenebul zians

sruli moculobiT da verc samomavlod danaSaulTa Cadenis prevenciis efeqtur

rols Seasrulebda; Sesabamisad, dRis wesrigSi dadga Tavad iuridiuli piris

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis institutis damkvidreba.

saerTaSoriso praqtikis analizi cxadyofs, rom sakvlevi instituti sul

ufro met mxardamWers iZens msoflio masStabiT. jer kidev 1929 wels, buqarestis

sisxlis samarTlis saerTaSoriso kongresze dafiqsirda amgvari pasuxismgeblo-

bis SemoRebis aucilebloba; 1946 wels niunmbergis procesze saerTaSoriso tri-

bunalma aRiara, rom saxelmwifo da misi organoebi SeiZleba iyvnen saerTaSoriso

danaSaulis subieqtebi; 1978 wels evrokavSiris danaSaulis problemaTa evropis

komitetma miiRo rekomendacia evropis qveynebis iuridiul pirTa sisxlis samar-

Tlis pasuxismgeblobis subieqtad aRiarebis Sesaxeb ekologiuri xasiaTis dana-

SaulTan dakavSirebiT. garda aRniSnulisa, am TvalsazrisiT umniSvnelovanesi do-

kumentia evrokavSiris qveynebis ministrebis komitetis mier miRebuli #(88)18 reko-

mendacia, romelic exeba iuridiul pirTa sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblo-

bis subieqtad aRiarebas korporaciul danaSaulTan dakavSirebiT. zemoTqmulis

miuxedavad, kontinenturi evropis samarTlis sistemis qveynebSi jer kidev ar

momxdara warmodgenil rekomendaciaTa gaziareba, ris mizezadac Tvlian, rom

ekologiur da ekonomikur danaSaulTan efeqturi brZolisTvis savsebiT sakmari-

sia administraciuli da samoqalaqo-samarTlebrivi pasuxismgeblobis simkacris

xarisxi da moculoba.1

gansaxilveli samarTlebrivi institutis danergvam TavisTavad ganapiroba Te-

oriul problemaTa gadawyveta. iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxism-

geblobis iuridiuli konstruqciis umTavresi problema ukavSirdeba qmedebis sub-

ieqtur mxares. saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 1071-e muxlis meore pun-

qtis Tanaxmad, „iuridiul pirs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba daekisreba im

danaSaulisaTvis, romelic Cadenilia iuridiuli piris saxeliT an misi meSveobiT

(gamoyenebiT), an/da mis sasargeblod pasuxismgebeli piris mier“. es formulireba ama

Tu im saxiT ganmtkicebulia umravlesi qveynebis sisxlis samarTlis kodeqsebSi.

saerTo wesis mixedviT, iuridiuli piris pasuxismgebloba ar gamoricxavs fi-

zikuri piris individualur pasuxismgeblobas. Tumca iuridiuli piris sisxlissa-

marTlebriv pasuxismgeblobasa da korporaciis xelmZRvanelobaze, warmomadgen-

lobaze, misi saxeliT gadawyvetilebis miRebaze uflebamosili piris individua-

                                                            1  2016 wlisTvis iuridiuli piri sisxlis samarTlis subieqtad aRiarebulia Semdeg qvey-nebSi: amerikis SeerTebul StatebSi, 1909 wels umaRlesi sakonstitucio sasamarTlos ga-dawyvetilebiT, kompania aRiarebul iqna sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis subieqtad; niderlandebi (1976 wlidan), norvegia (1991 wlidan), safrangeTi (1992 wlidan), fineTi (1995 wlidan), kanada, korea (1997 wlidan), islandia (1998 wlidan), slovenia (1999 wlidan), av-stralia, inglisi, belgia, ungreTi (2001 wlidan), dania, israeli, irlandia, poloneTi (2002 wlidan), Sveicaria (2003 wlidan), rumineTi (2004 wlidan), zogierTi sabWoTa qveyana, maT Soris saqarTvelo (2006 wlidan). 

12  

lur pasuxismgeblobas Soris mWidro kavSiri mainc ar arsebobs, kerZod iuri-

diul pirs sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba daekisreba im SemTxvevaSic,

rodesac danaSauli Cadenilia iuridiuli piris saxeliT an misi meSveobiT (ga-

moyenebiT) an/da mis sasargeblod, miuxedavad imisa, dadgenilia Tu ara danaSau-

lis Camdeni fizikuri piri (ssk. m. 107¹. punqti 4) (analogiuri midgomiT xasiaTdeba

islandiisa da norvegiis kanonmdeblobac).

sagulisxmoa, rom avstriis, albaneTis, espaneTis, latviis, meqsikis, perus

sisxlis samarTlis kodeqsebs axasiaTebs iuridiul pirTa erTgvari „kvazi“ sis-

xlissamarTlebrivi pasuxismgebloba, rac gulisxmobs, rom am qveynebSi iuri-

diuli piri formalurad ar aris aRiarebuli danaSaulis subieqtad, Tumca maT

mimarT SeiZleba gamoyenebul iqnes sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebu-

li zogierTi sanqcia.

sxvadasxva qveynis kanonmdebloba gansxvavebulad gansazRvravs im iuridiul

pirTa wres, romlebic SesaZloa mogvevlinon sisxlis samarTlis pasuxismgeblo-

bis subieqtad. magaliTad, belgiis, daniis, islandiis, safrangeTis kanonmdeblo-

biT, aRniSnuli wre moicavs ara mxolod komerciul iuridiul pirebs, aramed sa-

jaro samarTlis iuridiul pirebsac, maT Soris centraluri da adgilobrivi

xelisuflebis organoebsac. Tumca, am SemTxvevaSi kanonmdebloba awesebs SezRud-

vebs, kerZod sajaro samarTlis iuridiul pirTa pasuxismgeblobis dros sanqciis

saxed ar gamoiyeneba likvidacia.

rogorc sxvadasxva qveynis Tanamedrove sisxlissamarTlebrivi kanonmdeblo-

bis analizi cxadyofs, yvelaze popularul sanqcia _ jarimasTan erTad iuridi-

ul pirTa sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis dros arcTu iSviaTad gamoi-

yeneba Semdegi sanqciebi:

1. qonebis specialuri konfiskacia (albaneTi, belgia, erayi, aSS, safrangeTi);

2. saqmianobis SezRudva (albaneTi, belgia, espaneTi, litva, moldova, peru, sa-

frangeTi);

3. saqmianobis droebiTi (vadiani) Sewyveta (espaneTi, peru);

4. iuridiuli piris likvidacia (belgia, litva, moldova, peru, safrangeTi).

garda CamoTvlilisa, safrangeTis kanonmdebloba aseve iTvaliswinebs gans-

xvavebul sanqcias _ sasamarTlo zedamxedvelobis dawesebas; saxelmwifos mona-

wileobiT dadebul xelSekrulebebSi monawileobis akrZalvas; sazogadoebisadmi

sajaro mimarTvis akrZalvas, anabrebisa da fasiani qaRaldebis ganTavsebis moT-

xovnis mizniT.

Tanamedrove praqtikaSi, iuridiuli piris sisxlissamarTlebriv pasuxismgeb-

lobasTan erTad, Camoyalibda ori ZiriTadi sistema: pirvels miekuTvneba saer-

To samarTlis qveynebi da kontinenturi evropis qveynebis nawili (aSS, inglisi,

belgia, avstria, holandia, luqsemburgi, safrangeTi, portugalia, saqarTvelo,

litva, estoneTi da moldova). misi arsiT iuridiuli piri sisxlis samarTlis pa-

13  

suxismgeblobis iseTive subieqtia, rogorc fizikuri piri.1 meore modeli eyrdno-

ba uSualod fizikuri piris braleuli qmedebiT gamowveul pasuxismgeblobas. iu-

ridiuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba dgeba im SemTxvevaSi, Tu

danaSauli Cadenilia fizikuri piris mier, misi interesebisaTvis. amgvari sistema

arsebobs avstriaSi, albaneTSi, espaneTSi, litvaSi, meqsikaSi, peruSi, TurqeTsa da

SveicariaSi.

amerikis SeerTebuli Statebis sisxlis samarTlis kodeqsis me-2 muxli iuri-

diul pirTan dakavSirebiT adgens e.w. „absolutur pasuxismgeblobas“ _ korpora-

cias pasuxismgebloba SeiZleba daekisros rogorc damoukideblad (calke), ise

fizikur pirTan erTad. aSS-is uzenaesma sasamarTlom SeimuSava ,,Seracxvis prin-

cipi~, romelic korporaciaTa sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis safuZ-

vlebs adgens. kerZod, korporaciam SeiZleba pasuxi agos Tavisi xelmZRvanelis

qmedebisaTvis, Tu is Cadenilia am ukanasknelis samsaxurebrivi kompetenciis far-

glebSi da korporaciis interesebisaTvis. faqtobrivad saxezea identifikaciis

principi (korporacia gaigivebulia mis xelmZRvanelTan). sagulisxmoa, rom kor-

poracias pasuxismgebloba SeiZleba daekisros maSinac, rodesac dadgindeba, rom

kompaniaSi makontrolebeli funqciis mqone pirma yvela SesaZlo RonisZieba gaa-

tara imisTvis, rom Tavidan aecilebina danaSauli. es principi didi xania ameri-

keli kriminalistebis kritikis sagans warmoadgens. kritikosTa azriT, bralis

gareSe pasuxismgebloba ewinaaRmdegeba sisxlis samarTlis ZiriTad principebs da

aSS-is konstitucias.

iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba saerTo samarTlis

sistemis mqone qveynebis sisxlis samarTlisTvis erTgvar organul nawilad iqca,

rasac ver vityviT kontinenturi evropis qveynebze, sadac pasuxismgebloba agebu-

lia bralis personaluri Seracxvis principze, Sesabamisad, iuridiuli piris sis-

xlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis institutis inkorporirebas am qveynebSi

mwvave kritika mohyva. miuxedavad aRniSnulisa, es instituti met-naklebad SezRu-

duli formiT, magram mainc integrirebulia araerT evropul qveyanaSi.

franguli sisxlis samarTlis kodeqsis Taviseburebaa is, rom pasuxismgeb-

lobis subieqti kerZo samarTlis iuridiul pirTan erTad SeiZleba iyos sajaro

samarTlis iuridiuli piric, garda saxelmwifosi. aseve, kodeqsis zogadi nawili

uSvebs recidivs, ra drosac sanqciebi gacilebiT mkacria, vidre danaSaulis pir-

veladi Cadenisas (mag., jarimis ormagi odenoba).

                                                            1  am TvalsazrisiT sainteresoa indianas Statis sasamarTlos mier kompania „fordis“ wi-naaRmdeg gamotanili ganaCeni, romelic daadanaSaules oTxi adamianis mkvlelobaSi. saqmis arsi mdgomareobs SemdegSi: „fordma“ bazarze gamouSva avtomobilebi, romelTac hqondaT benzinis bakTan dakavSirebuli teqnikuri problema, ris Sesaxebac icoda producentma kompaniam, kerZod benzinis baki ganTavsebuli iyo avtomobilis im nawilSi, sadac misi afeTqebis riski meti iyo avtoavariis SemTxvevaSi. swored am mizeziT avtoavariis Sedegad gardaicvala oTxi adamiani. Sedegad, sasamarTlom kompania „fordi“ cno damnaSaved me-2 xarisxis mkvlelobaSi. kolumbiis Statis sasamarTlom kompania „mersedes-benci“ cno dam-naSaved korufciaSi da 27,36 milioni dolariT daajarima. 

14  

germaniaSi kvleviTi institutis sakanonmdeblo reglamentaciis sakiTxi dRem-

de sadavoa. kritikosTa azriT, iuridiuli piri iuridiuli abstraqciaa da, Sesa-

bamisad, miuRebelia, rom iyos sisxlis samarTlis subieqti.

Tanamedrove germanul sisxlis samarTlis kodeqsSi iuridiuli piris sis-

xlissamarTlebrivi pasuxismgebloba SeiZleba iTqvas, rom formaluradaa regla-

mentirebuli (me-14 da 75-e muxlebi). kodeqsis kerZo nawilSi pirdapiri miTiTeba

aRniSnulTan dakavSirebiT saerTod ar arsebobs, kerZod 265-e muxlis me-3 nawilis

,,b~ qvepunqti iTvaliswinebs pasuxismgeblobas kreditis miRebasTan dakavSirebiT

TaRliTobisaTvis, magram aqve aRniSnulia, rom pasuxismgebloba vrceldeba pirze,

romelmac aRniSnuli TaRliToba piradad Caidina anu am muxlSi iuridiuli piris

pasuxismgebloba faqtobrivad arapirdapiraa mocemuli. me-14 muxli iTvaliswinebs

e.w. subsidiur pasuxismgeblobas, rac gulisxmobs, rom iuridiul pirTan erTad

pasuxs agebs is fizikuri piri, romelmac uSualod Caidina danaSauli da imav-

droulad aris iuridiuli piris warmomadgeblobiTi uflebamosilebis mqone (war-

momadgenelSi igulisxmeba: uflebamosili organo, aseTi organos wevri, savaWro

amxanagobis wevri).

rogorc aRvniSneT, qarTulma sisxlis samarTalmac gaiziara iuridiuli pi-

ris sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis subieqtad cnoba, Tumca aRniSnulis sa-

kanonmdeblo regulacia moiTxovs daxvewas, kerZod sainteresoa miiRweva Tu ara

iuridiuli piris pasuxismgeblobiT sasjelis miznebi? vfiqrobT, rom kodeqsis

39-e muxlSi gacxadebuli mizani iuridiul pirTan dakavSirebiT faqtobrivad

miuRwevelia. 29-e muxlis Sesabamisad: „1. sasjelis mizania samarTlianobis aRdge-

na, axali danaSaulis Tavidan acileba da damnaSavis resocializacia; 2. sasjelis

mizani xorcieldeba msjavrdebulsa da sxva pirze zemoqmedebiT, raTa isini ga-

nimsWvalon marTlwesrigis dacvisa da kanonis winaSe pasuxismgeblobis grZnobiT.

msjavrdebulze aseTi zemoqmedebis formebi da saSualebebi gaTvaliswinebulia

saqarTvelos sasjelaRsrulebis kanonmdeblobiT; 3. sasjelis mizani ar aris ada-

mianis fizikuri tanjva an misi Rirsebis damcireba“. warmodgenili regulacia Se-

saZleblobas iZleva, rom braleulma fizikurma pirma Tavi daaRwios sisxlis sa-

marTlis pasuxismgeblobas.

aranakleb mniSvnelovania, rom iuridiuli piris pasuxismgeblobam SesaZloa

gamoiwvios im pirTa `dasjac“, romlebsac brali ar miuZRviT konkretul dana-

Saulebriv qmedebaSi. aseTebad SesaZloa mogvevlinon braldebuli iuridiuli pi-

ris damfuZnebeli/damfuZneblebi (maT Soris iuridiuli pirebi), xSir SemTxvevaSi

kompaniis TanamSromlebic.

15  

qeTevan qoqraSvili,

samarTlis doqtori, profesori

laSa gorgaZe,

samarTlis doqtoranti

iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi

pasuxismgeblobis sakanonmdeblo regulirebis Taviseburebani

statiaSi SedarebiTi samarTlebrivi analizis safuZvelze ganxilulia iuri-

diuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis problematika. moyvanilia

sxvadasxva qveynis sakanonmdeblo da praqtikuli gamocdileba, gaanalizebulia is

Taviseburebani, rac axasiaTebs iuridiul pirs, rogorc sisxlis samarTlis sub-

ieqts. warmodgenilia saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi arsebuli ramde-

nime xarvezi, rac srulyofas saWiroebs.

KETEVAN KOKRASHVILI,

doctor of law, professor

LASHA GORGADZE

doctorant of law

CHARACTERISTICS OF LEGAL REGULATION OF CRIMINAL LIABILITY

OF LEGAL ENTITIES

The article considers the issues related to the criminal liability of legal entities based on the compara-

tive legal analysis. The article refers to the various legislative and practical experience of different countries,

as well as the characteristics of legal entities (the subjects of criminal law). Herewith the paper reviews some

gaps in the Criminal Code of Georgia, that are to be improved.

КЕТЕВАН КОКРАШВИЛИ,

доктор права, профессор

ЛАША ГОРГАДЗЕ,

докторант права

ОСОБЕННОСТИ ПРАВОВОГО РЕГУЛИРОВАНИЯ УГОЛОВНОЙ

ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ

В данной статье рассмотрены проблемы, связанные с уголовной ответственностью юридических лиц

на основе сравнительного юридического анализа. В статье представлен обзор законодательного и

практического опыта разных стран, а также выявлены особенности юридических лиц (предмет

уголовного права). При этом работа рассматривает некоторые недостатки и пробе-

лы, которые обнаруживаются в Уголовном кодексе Грузии, и которые должны быть улучшены.

16  

irma merebaSvili

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Taviseburebebi I da II

instanciis sasamarTloebSi qarTuli da germanuli samoqalaqo

saproceso kanonmdeblobebis mixedviT

 

sasamarTloSi saqmiswarmoebis obieqti aris konkretuli samarTlebrivi dava,

romlis mosagvarebladac mxare mimarTavs marTlmsajulebis organos. sasamarTlo

gadawyvetilebiT arsebiTad wydeba aseTi dava da logikuria, rom gadawyvetileba

miRebuli unda iqnes saqmis yvela garemoebis, am urTierTobasTan dakavSirebuli

mtkicebulebebis Seswavlisa da Sefasebis safuZvelze. Mmoqmedi saproceso kanonm-

deblobiT, seriozuli gansxvavebaa dauswrebel gadawyvetilebisa da sxva saxis

gadawyvetilebebis miRebis wesebs Soris. gadawyvetilebis gamotanisas sasamar-

Tlom pirvel rigSi unda gadawyvitos sarCelsa da Segebebul sarCelSi miTiTe-

buli faqtebidan romeli iuridiuli faqtebi miiCnios dadgenilad da romeli ara,

yovelmxriv gamoikvlios da Seafasos warmodgenili mtkicebulebebi anu ara mxo-

lod gaarkvios faqtobrivi garemoebebi, aramed samarTlebrivi Sefaseba misces

maT. am fonze dauswrebeli gadawyvetileba, romelic saboloo gadawyvetilebis

msgavsad arsebiTad wyvets saqmes, gamoitaneba ise, rom, kanonmdeblobis Sesabami-

sad, arc erT zemomiTiTebul garemoebas ar eqceva yuradReba.

saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 230-e muxlis Zveli redaqciis

mixedviT, Tu sasamarTlos mTavar sxdomaze ar gamocxaddeba mopasuxe, romelsac

gaegzavna kodeqsiT dadgenili wesiT Setyobineba, maSin sarCelSi miTiTebuli

faqtobrivi garemoebebi damtkicebulad CaiTvleba da sasamarTlo gamoitans daus-

wrebel gadawyvetilebas. es Teoriulad TiTqos gamarTuli muxli, rogorc aR-

moCnda, praqtikaSi sakmaod bevri arasasurveli Sedegis matarebeli iyo ris gamoc

SemdgomSi is daixvewa da mopasuxis gamoucxadebloba dRes aRar SeiZleba gaxdes

arc dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis da, miT umetes, arc sarCelis upiro-

bod dakmayofilebis safuZveli.1

1. mxaris gamoucxadebloba an uari saqmis ganxilvaSi monawileobaze, rogorc

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis safuZveli

rogorc pirveli, ise saapelacio instanciis sasamarTloSi erT-erTi mxaris

gamoucxadeblobis SemTxvevaSi da gamocxadebuli mxaris Suamdgomlobis safuZ-

velze SesaZloa sasamarTlom gamoitanos dauswrebeli gadawyvetileba. Tumca,

sayuradReboa mniSvnelovani garemoeba, rom mxaris gamoucxadebloba procesze ar

unda iyos ganpirobebuli misi mxridan am procesis Sesaxeb informaciis arqoniT.

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis safuZveli SesaZloa gaxdes rogorc mo-

sarCelis, ise mopasuxis gamoucxadebloba, maSin, rodesac maTTvis, samoqalaqo sa-

proceso kodeqsis 70 _ 78-e muxlebis Sesabamisad, gagzavnili iyo Setyobineba kon-

kretul sasamarTloSi, droisa da adgilis miTiTebiT, im konkretuli saqmis gan-

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxli 230. 

17  

xilvis Sesaxeb, romelSic is gamodis erT-erT mxared. samoqalaqo saproceso ko-

deqsis 70-e muxli imperatiul moTxovnas akeTebs imis Sesaxeb, rom sasamarTlo

sxdomis droisa da adgilis Sesaxeb sasamarTlo uwyebiT unda ecnoboT rogorc

mxareebs, ise maT warmomadgenlebs. amasTan, sasamarTlo uwyeba Cabarebuli unda

iyos drois im intervaliT, rom mxareebsa da maT warmomadgenlebs gonivruli va-

da darCeT sasamarTloSi droulad gamocxadebisaTvis. sayuradReboa, rom, sxva

garemoebebTan erTad, sasamarTlo uwyebaSi miTiTeba xdeba mxaris gamoucxadeblo-

bis Sedegebze anu imaze, rom SesaZloa misi procesze gamoucxadeblobis SemTxve-

vaSi gamotanil iqnes misi interesebis saziano dauswrebeli gadawyvetileba. iqve

mxares ganemarteba, rom is valdebulia, sasamarTlos acnobos gamoucxadeblobis

mizezis Sesaxeb.1

Tu sasamarTlos mTavar sxdomaze ar gamocxaddeba mosarCele, romlisTvisac,

saproceso kodeqsis dadgenili wesiT, cnobili iyo aseTi sxdomis Sesaxeb, mopa-

suxis Suamdgomlobis safuZvelze sasamarTlom SeiZleba gamoitanos dauswrebeli

gadawyvetileba sarCelis dakmayofilebaze uaris Tqmis Sesaxeb. aseT SemTxvevaSi

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanisaTvis aucilebeli pirobaaMori garemoebis

Tanxvedra, rom procesze gamocxadebulma mopasuxem sasamarTlos winaSe daayenos

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Sesaxeb Suamdgomloba da mosarCele mxa-

ris gamoucxadebloba ar iyos ganpirobebuli misTvis uwyebis gaugzavnelobiT anu

ar arsebobdes dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis samoqalaqo saproceso

kodeqsiT gaTvaliswinebuli damabrkolebeli garemoebebi.

procesze gamoucxadebeli mosarCelis winaaRmdeg gamotanili dauswrebeli

gadawyvetilebis safuZveli ar SeiZleba gaxdes saqmeSi arsebuli mtkicebulebebis

gamokvleva da Sefaseba _ arc faqtobrivi da arc samarTlebrivi TvalTaxedviT.

sasamarTlos mier dauswrebeli gadawyvetilebis miReba xdeba mxolod da mxolod

erTi mizeziT _ esaa procesze kanonmdeblobiT dadgenili wesiT mowveuli mosar-

Celis gamoucxadebloba.

ar SeiZleba yuradReba ar mivaqcioT am garemoebas, rodesac sasamarTlo

procesSi monawileobs erTze meti mosarCele.

sainteresoa gansaxilveli saqme rogor gadawydeba maSin, rodesac ramdenime

mosarCelidan procesze ar gamocxaddeba erTi an meti mosarCele. aq aucileblad

gasaTvaliswinebelia, rogori safuZvliTaa saxeze Tanamonawileoba mosarCelis

mxares _ im SemTxvevaSi, rodesac es Tanamonawileoba Semdgaria samoqalaqo sa-

proceso kodeqsis 86-e muxlis 1-li nawilis b) da g) punqtebis safuZvelze anu

rodesac sasarCelo moTxovnebi gamomdinareobs erTsa da imave safuZvlidan an sa-

sarCelo moTxovnebi erTgvarovania, miuxedavad imisa, erTgvarovania Tu ara maTi

safuZveli da sagani; logikuria, rom erT-erTi Tanamonawilis gamoucxadeblobi-

sas sruliad SesaZlebelia meore mxaris Suamdgomlobis safuZvelze sasamarTlom

gamoitanos dauswrebeli gadawyvetileba.2

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxlebi 70-78. 2 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxli 86.  T. liluaSvili, v. xrustali. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis komentari. Tbilisi, 2007 weli, gv. 160. 

18  

samoqalaqo saproceso kodeqsis Cven mier zemodasaxelebuli muxlis Sesaba-

misi punqtebi igive kodeqsis komentarSi miCneulia rogorc mosarCelis, ise mopa-

suxis mxaris arasavaldebulo anu fakultatiuri Tanamonawileobis safuZvlad.

swored aseT SemTxvevaSi TiToeul Tanamonawiles SeeZlo aReZra damoukidebeli

sarCeli calke aRebuli mopasuxis mimarT. aqedan gamomdinare, arasavaldebulo

Tanamonawileobis dros erT-erTi Tanamonawilis gamocxadeba ar niSnavs yvela

Tanamonawilis gamocxadebas. amitom, aseT SemTxvevaSi gamoucxadeblobas unda mo-

hyves is Sedegi, rasac kanoni ukavSirebs mxaris gamoucxadeblobas saerTod.

rac Seexeba samoqalaqo saproceso kodeqsis 86-e muxlis 1-li nawilis a) pun-

qtis safuZvelze warmoSobil Tanamonawileobas anu rodesac sarCeli SeiZleba

wardgenil iqnes ramdenime mosarCelis mier erTad an ramdenime mopasuxis wina-

aRmdeg, Tu sarCelis sagans saerTo ufleba warmoadgens, aq, ra Tqma unda, SeuZ-

lebelia am urTierTobis yvela subieqtis monawileobis gareSe iqnes ganxiluli

saqme. rodesac erTi Tanamonawile mainc mivida procesze, es ar SeiZleba gaxdes

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis safuZveli, radgan aseT SemTxvevaSi erTi

Tanamonawilis gamocxadeba gulisxmobs yvela Tanamonawilis gamocxadebas da sa-

samarTlos SeuZlia saqme arsebiTad gadawyvitos ara dauswrebeli, aramed Cveu-

lebrivi gadawyvetilebiT.

uTuod sayuradReboa garemoeba, rodesac mosarCelis gamoucxadeblobis Sem-

TxvevaSi sasamarTlo sxdomaze misul mopasuxes ar dauyenebia sasamarTlos wi-

naSe Suamdgomloba dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Taobaze. samoqalaqo

saproceso kodeqsis 229-e muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, aseT dros sasamarTlo

ganCinebiT ganuxilvelad datovebs sarCels an Tu mopasuxe ar eTanxmeba sarCe-

lis ganuxilvelad datovebas, sxva droisaTvis daniSnavs saqmis ganxilvas. zemo-

miTiTebuli norma akeTebs imperatiul gancxadebas, rom mosarCelis ganmeorebiT

gamoucxadeblobis SemTxvevaSi sasamarTlo gamoitans dauswrebel gadawyvetile-

bas. garda imisa, rom normis es nawili marTlac Zalian kategoriulia, Cemi azriT,

sayuradRebo aq sxva garemoeba ufroa. kerZod ki is, rom aseT SemTxvevaSi saWiro

aRar aris dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanisTvis erT-erTi aucilebeli pi-

roba _ procesze gamocxadebuli mxaris Suamdgomloba dauswrebeli gadawyveti-

lebis gamotanis Taobaze. miTiTebuli norma aSkarad mianiSnebs imaze, rom araTu

mxaris Suamdgomloba, aramed misi Tanxmobac ki aRar aris aseT SemTxvevaSi saWi-

ro da sasamarTlos SeuZlia Tavad gamoitanos dauswrebeli gadawyvetileba, Tum-

ca aucilebel pirobad rCeba im garemoebis garkveva, iyo Tu ara procesze ga-

moucxadebeli mosarCele sasamarTlo sxdomaze mowveuli samoqalaqo saproceso

kodeqsiT dadgenili wesebis Sesabamisad; xom ar hqonda adgili iseT dauZlevel

Zalas, romelsac SeeZlo xeli SeeSala mxaris sasamarTloSi gamocxadebisTvis da

aseTi garemoebebi cnobili gaxda sasamarTlosTvis an droulad Tu ecnoba ga-

moucxadebel mxares saqmis faqtobrivi garemoebebis Sesaxeb, anda ar arsebobda

sarCelis aRZvris winapirobebi.

Zalian mokled exeba procesze mosarCelis gamoucxadeblobis SemTxvevas ger-

maniis samoqalaqo saproceso kodeqsi, romlis 330-e paragrafis mixedviT, Tu mo-

19  

sarCele ar gamocxaddeba saqmis zepir ganxilvaze, maSin gamocxadebuli mopasuxis

Suamdgomlobis safuZvelze gamotanili unda iqnes dauswrebeli gadawyvetileba

mosarCelisaTvis sarCelis dakmayofilebaze uaris Tqmis Sesaxeb.1

saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi calke exeba mopasuxis gamouc-

xadeblobis SemTxvevas. 230-e muxlis axali redaqciis mixedviT, sarCelis dakmayo-

filebis Sesaxeb dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis aucilebel pirobas war-

moadgens mosarCelis Suamdgomloba sasamarTlos winaSe aseTi gadawyvetilebis

gamotanis Sesaxeb (rac Zveli redaqciis mixedviT, SesaZloa, arc ki igulisxmebo-

da), amasTan aseve aucilebelia, rom sarCelSi miTiTebuli is faqtobrivi garemoe-

bebi, romlebic mopasuxis gamoucxadeblobisa da mosarCelis Suamdgomlobis Se-

degad damtkicebulad iTvleba, iuridiulad amarTlebdes sasarCelo moTxovnas.

winaaRmdeg SemTxvevaSi sasamarTlo ar daakmayofilebs mosarCelis sarCels.

rasakvirvelia gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom gamoucxadebeli mopa-

suxisaTvis cnobili unda yofiliyo kanonmdeblobiT dadgenili wesi sasamarTlo

sxdomis Sesaxeb da aseve is, rom ar arsebobs dauswrebeli gadawyvetilebis gamo-

tanisaTvis sxva zemoaRniSnuli damabrkolebeli garemoebebi.

samoqalaqo saproceso kodeqsis miTiTebuli muxlis Zveli redaqcia rato-

mRac gamoricxavda dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanisaTvis or pirobas _ ga-

mocxadebuli mosarCelis Suamdgomlobas da, rac yvelaze mniSvnelovania, sar-

CelSi miTiTebul faqtobriv garemoebebs damtkicebulad da sarCelis dakmayofi-

lebis Sesaxeb dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis safuZvlad Tvlida maSin,

rodesac sarCelis es garemoebebi SesaZloa sruliad araadekvaturi yofiliyo sa-

sarCelo moTxovnasTan dakavSirebiT. am mxriv, ra Tqma unda, misasalmebelia, rom

kodeqsis am normam ufro daxvewili da realurobasTan Sesabamisi Sinaarsi SeiZi-

na, riTac praqtikulad gamoiricxa aralogikuri, dausabuTebeli sarCelebis dak-

mayofileba dauswrebeli gadawyvetilebis meSveobiT. aq sxva azri albaT arc ar-

sebobs, radgan aucilebelia damtkicebulad CaTvlili faqtobrivi garemoebebi

iuridiulad amarTlebdes mosarCelis moTxovnas. Tu es ase ar aris da sarCelSi

miTiTebuli faqtobrivi garemoebebi iuridiulad ar amarTlebs mosarCelis moT-

xovnas, aseT SemTxvevaSi, samoqalaqo saproceso kodeqsis komentaris mixedviT, sa-

samarTlom unda gamoitanos ara dauswrebeli, aramed Cveulebrivi gadawyvetileba,

romliTac uari unda eTqvas sxdomaze gamocxadebul mosarCeles sarCelze.2

marTalia, saproceso kodeqsi calsaxad ar ganmartavs, rom am miTiTebul Sem-

TxvevaSi sasamarTlos mier miRebuli gadawyvetileba dauswrebeli gadawyvetile-

bis saxes unda atarebdes Tu Cveulebrivi gadawyvetilebis saxes, magram Znelia ar

daeTanxmo kodeqsis komentaris avtorebs, rodesac isini aseT mosazrebas gamoTq-

vamen.

mosarCelis gamoucxadeblobasTan dakavSirebiT, gacilebiT detalurad ixi-

lavs germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsi mopasuxis gamoucxadeblobas da

                                                            1 Гражданское процессуальное уложение Германии. 1877. Перевод с немецкого. Москва- Берлин 2016. & 330 2 T. liluaSvili, v. xrustali. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis komentari. Tbilisi, 2007 weli, gv. 392. 

20  

mis mimarT dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Taviseburebebs. aRniSnuli

kodeqsis 331-e paragrafis mixedviT, Tu gamocxadebuli mosarCele sasamarTlos

winaSe Suamdgomlobs saqmis zepir ganxilvaze gamoucxadebeli mopasuxis winaaRm-

deg dauswrebeli gadawyvetilebis miRebaze, maSin mosarCelis zepiri mtkicebebi

saqmis garemoebebTan mimarTebaSi miRebulad iTvleba. iqve miTiTebulia, rom sasa-

marTlo am sarCels im SemTxvevaSi daakmayofilebs, Tu es mtkicebebi sasarCelo

moTxovnebs amagrebs, magram Tu motanili mtkicebebi sarCelis safuZvlad ar ga-

modgeba, sasamarTlo uars etyvis mosarCeles sarCelis dakmayofilebaze.1

rogorc germanuli kanonmdebloba, ise qarTuli samoqalaqo saproceso ko-

deqsi exeba procesze gamocxadebuli mxaris mier saqmis ganxilvaSi monawileobaze

uaris gancxadebas. germanuli kodeqsis msgavsad, qarTuli kodeqsis mixedviT,

procesze gamoucxadeblad CaiTvleba mxare, romelic marTalia gamocxadda sasa-

marTlo sxdomaze sasamarTlos mier miTiTebul dros, magram uari ganacxada saq-

mis ganxilvaSi monawileobaze. marTalia, kodeqsi am debulebebis Sinaarsobriv

detalizebas ar akeTebs, Tumca logikuria, rom saqmis ganxilvaSi monawileobis

miRebaze uari mxarem SesaZloa ganacxados saqmis ganxilvis dawyebisTanave an ar

aris gamoricxuli, rom monawileobaze uari gacxadebul iqnes procesis sxva

etapze. procesSi monawileobaze uaris tolfasad SeiZleba CaiTvalos aseve (miux-

edavad garkveul etapamde mxaris procesSi monawileobisa) mis mier sasamarTlo

sxdomis TviTneburi anda ceremoniulad datoveba. udavoa, rom yvela aseT

SemTxvevaSi saxeze iqneba mxaris gamoucxadebloba, rac rasakvirvelia, meore mxa-

ris Suamdgomlobis safuZvelze, SesaZloa gaxdes dauswrebeli gadawyvetilebis

gamotanis safuZveli.

germanuli kodeqsis 334-e paragrafi ixilavs mxaris procesSi nawilobrivi

monawileobis SemTxvevasac, romelic gulisxmobs mxaris iseT CarTvas saqmis gan-

xilvaSi, rodesac igi, miuxedavad sxdomaze daswrebisa da ganxilvaSi monawileo-

bisa, ar iZleva ganmartebebs faqtebTan, dokumentebTan anda mxareTa dakiTxvis Se-

saxeb SuamdgomlobebTan dakavSirebiT. miuxedavad aseTi situaciisa, germanuli

kodeqsi gamoricxavs aseT SemTxvevaSi dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Se-

saZleblobas. aseTi garemoeba aSkarad darCenilia qarTuli samoqalaqo saproce-

so kodeqsis regulirebis miRma anu arcTu advilad misaxvedria da gansasazRvri,

rogor moiqceva qarTuli marTlmsajulebis organo Tu saqmis ganxilvis dros

zemomotanil situacias eqneba adgili; CaTvlis igi mxaris msgavs nawilobriv mo-

nawileobas procesSi saqmis ganxilvaSi monawileobad da uars ityvis dauswrebe-

li gadawyvetilebis gamotanaze, Tu uaris Tqmad, monawileoba miiRos saqmis gan-

xilvaSi da meore mxaris SuamdgomlobiT miiRebs dauswrebel gadawyvetilebas.2

marTalia, msgavsi urTierTobis warmoSobisas, saqarTvelos samoqalaqo sa-

proceso kodeqsis me-7 muxlis me-2 nawilis Sesabamisad, Tu ar arsebobs samoqala-

qo saproceso norma, romelic aregulirebs sasamarTlo warmoebis dros warmoSo-

                                                            1 Гражданское процессуальное уложение Германии. 1877. Перевод с немецкого. Москва- Берлин 2016. & 331 2 Гражданское процессуальное уложение Германии. 1877. Перевод с немецкого. Москва- Берлин 2016. & 334 

21  

bil urTierTobas, sasamarTlo iyenebs kanonis an samarTlis analogias, magram

vfiqrob ukeTesi iqneboda kanonmdebelma es metad bundovani sakiTxi konkretuli

normiT daareguliros da ar gaxdes sxvadasxvagvari interpretaciis sagani.1

2. Sesageblis warudgenloba _ dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis safuZ-

veli

germanuli samoqalaqo saproceso kodeqsis mixedviT gaTvaliswinebulia mopa-

suxis sarCelisa da, Sesabamisad, dauswrebeli gadawyvetilebis miRebisagan Tav-

dacvis Taviseburi wesebi, romelTa mopasuxis mxridan gauTvaliswinebloba da

Semdeg zepir ganxilvaze gamoucxadebloba, ufro aadvilebs mosarCelis sasar-

geblod dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanas. aRniSnuli kodeqsis 276-e para-

grafi miuTiTebs, rom Tu sasamarTlom ar daniSna saqmis mosamzadebeli mosmena,

sarCelis Cabarebisas mopasuxes winadadeba eZleva (Tu is apirebs sarCelisgan

Tavdacvas) werilobiT Seatyobinos amis Sesaxeb sasamarTlos ori kviris vadaSi

sarCelis gadacemidan. mopasuxes aseve eniSneba damatebiT ori kviris vada, raTa

sasamarTloSi waradginos Sesagebeli sarCelze, romelic Semdeg gaegzavneba mo-

sarCeles gasacnobad da sapasuxod. Tu mopasuxem gauSva dadgenili vada da sasa-

marTlos droulad ar Seatyobina Tavisi ganzraxvis Sesaxeb _ surs Tu ara Tav-

dacva sarCelisagan, maSin sasamarTlo, mosarCelis Suamdgomlobis safuZvelze,

adgens saqmis ganxilvas zepiri mosmenis gareSe da, ra Tqma unda, mosarCeles

ufro uadvildeba gamoucxadebeli mopasuxis winaaRmdeg dauswrebeli gadawyve-

tilebis miReba sarCelis dakmayofilebis Sesaxeb.2

sayuradReboa, rom germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsis debulebaTa

msgavsad, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis normebiT aseve gaTvalis-

winebulia saqmis mosamzadebel etapze mopasuxisaTvis sarCelisa da TandarTuli

dokumentebis aslebis gagzavna, raTa mopasuxe gaecnos mis winaaRmdeg Setanil

sarCels da sasamarTlos mier dadgenil vadaSi Seadginos Tavisi pasuxi sarCelze

anu Sesagebeli. mopasuxem sasamarTlos unda warudginos Tavisi mosazrebebi ro-

gorc sarCelTan, ise masze TandarTul dokumentebTan dakavSirebiT. saqarTvelos

samoqalaqo saproceso kodeqsis 201-e muxlis me-2 nawiliT, mopasuxis mier sasa-

marTloSi werilobiTi formiT wardgenil pasuxSi miTiTebuli unda iyos cnobs

Tu ara mopasuxe sarCels, Tu ar cnobs, ra konkretul garemoebebs emyareba misi

Sesagebeli sarCelis winaaRmdeg da ra mtkicebulebebiTaa SesaZlebeli am gare-

moebebis damtkiceba. mopasuxem unda aseve miuTiTos ra saproceso saSualebebiT

apirebs igi Tavi daicvas sarCelisagan, kerZod ki xom ar apirebs Segebebuli sar-

Celis aRZvras da a. S. germanuli kodeqsisgan gansxvavebiT, qarTuli kodeqsi ar

ayenebs ganxilvis sakiTxad im SemTxvevas, hkiTxos mopasuxes, saerTod apirebs Tu

ara is sarCelisgan dacvas; aq SesaZloa iyos iseTi SemTxveva, rom mopasuxe ar

cnobs sarCels da ar apirebs mis ganxilvaSi CarTvas, magram mis gadawyvetas mian-

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxli 7. 2 Гражданское процессуальное уложение Германии. 1877. Перевод с немецкого. Москва- Берлин 2016. & 276 

22  

dobs sasamarTlos ise, rom arc ki gamocxadeba procesze mizezisa Tu motivaciis

miTiTebis gareSe. vfiqrob, am garemoebaze uTuod Rirs dafiqreba da qarTul ko-

deqsSi am urTierTobebTan dakavSirebiT garkveuli debulebebis damateba.

miuxedavad am niuansis qarTul kanonmdeblobaSi arqonisa, Cemi azriT, ufro

sayuradRebo sxva garemoebaa, kerZod is, rom, miuxedavad sasamarTlos Setyobine-

bisa mopasuxisadmi, romelSic miTiTebulia, rom man sasamarTlos dadgenil vada-

Si unda warudginos werilobiT dafiqsirebuli Tavisi pozicia sarCelTan dakav-

SirebiT, mopasuxis mxridan sasamarTlos am davalebis Seusrulebloba aranair

uaryofiT Sedegs ar iZleva samoqalaqo saproceso kodeqsSi 2007 wels Setanil

cvlilebebamde. miuxedavad imisa, rom saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeq-

sis 206-e muxli deklarirebas akeTebs mxareTa movaleobebTan dakavSirebiT da ac-

xadebs, rom arasapatio mizeziT mxareTa mxridan werilobiTi masalebis warud-

genloba Tu sxva moqmedebis Seusrulebloba, rac maT mosamarTlis mier hqondaT

davalebuli, mxares arTmevs aseTi moqmedebis Sesrulebis uflebas saqmis arsebi-

Tad ganxilvis dros, Zalian Zneli dasadgeni iyo, am muxlis Sinaarsi vrcelde-

boda Tu ara mopasuxis mier im davalebis Sesrulebaze, romelsac mas sasamarTlo

aZlevda _ dadgenil vadaSi sasamarTlosaTvis werilobiT miewodebina Tavisi po-

zicia da mosazrebebi sarCelTan dakavSirebiT. sasamarTlo praqtikas Tu gadavxe-

davT, zemoT miTiTebuli cvlilebis ganxorcielebamde, Zneli iqneba Tundac er-

Ti magaliTis moZebna, rodesac, sarCelze werilobiTi Sesagebelis warudgenlo-

bis gamo, mopasuxes raime problema Sehqmnoda da mosarCeles gaadvileboda Tavisi

sarCelis dakmayofilebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba. qarTul sasamarTlo

praqtikaSi saqmiswarmoebis dros faqtiurad aranairi mniSvneloba ar aqvs im gare-

moebas, waradgina Tu ara mopasuxem Sesagebeli sarCelze da SeiZleba iTqvas, rom

sasamarTlo warmoebaSi miRebul saqmeTa umravlesobis ganxilva ise iwyeboda, rom

saqmis masalebSi ar arsebobda mopasuxis mier wardgenili aranairi werilobiTi

pasuxi sarCelze. mopasuxeTa umravlesoba sarCelisagan Tavs icavda saqmis zepiri

mosmenis dros gakeTebuli axsna-ganmartebebiT (Tu, ra Tqma unda, saqmis garemoe-

bebidan gamomdinare mas ar hqonda wardgenili Segebebuli sarCeli, romelic ga-

momdinareobs sarCelTan dakavSirebuli urTierTobidan, magram imavdroulad da-

moukidebel sarCels warmoadgens, romelic mopasuxem mosarCelis winaaRmdeg wa-

radgina imave saqmiswarmoebis dros gansaxilvelad) da maTTvis werilobiTi pa-

suxis arqona sarCelze aranair problemas ar qmnida procesualuri TvalTaxed-

viT. aseT SemTxvevaSi, rogorc zemoT aRvniSneT, germanuli kodeqsi pirdapir mi-

uTiTebs (276-e paragrafi), rom sarCelze werilobiTi pasuxis gaugzavnebloba mo-

pasuxis mxridan sasamarTlos saSualebas aZlevs, mosarCelis Suamdgomlobis sa-

fuZvelze aRar daniSnos saqmis zepiri mosmena, rac, ra Tqma unda, aSkarad ar iq-

neba mopasuxis poziciis sasargeblo, radgan is saerTod veRar SeZlebs Tavi

daicvas sarCelisagan; xolo, Tu Semdeg saerTod ar gamocxaddeba sasamarTloSi,

es ukve iqneba imisi piroba, rom mosarCelem Zalian martivad miiRos misi sarCelis

dakmayofilebis Sesaxeb dauswrebeli gadawyvetileba (Tu, ra Tqma unda, sarCelSi

23  

miTiTebuli garemoebebi safuZvlianad ukavSirdeba da gansazRvravs sasarCelo

moTxovnebs).

aSkaraa, rom am mxriv qarTuli kanonmdebloba aranair datvirTvas ar aZlevs

mopasuxis mier sarCelze werilobiTi pasuxis warudgenlobas da es garemoeba

aranairad ar moqmedebs saqmiswarmoebis saproceso kodeqsiT dadgenili wesis

Secvlaze, rogorc es germanul kanonmdeblobaSia. miuxedavad mopasuxis werilo-

biTi pasuxis arqonisa, saqarTveloSi saqmis ganxilva warmoebda zepiri mosmeniT

da arc dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis ufro martivi sqema gvqonda sax-

eze, rogorc es germanul saproceso kanonmdeblobaSia.

cvlilebebis ganxorcielebis Semdeg saqarTvelos samoqalaqo saproceso ko-

deqsis 201-e muxlSi me-7 nawilis saxiT gaCnda Canaweri _ sasamarTlos mier gan-

sazRvrul vadaSi Sesageblis arasapatio mizeziT warudgenlobis SemTxvevaSi mo-

samarTles gamoaqvs dauswrebeli gadawyvetileba am kodeqsis XXVI TaviT dadge-

nili wesiT. aRniSnuli norma, germanuli kanonmdeblobis msgavsad, met pasuxism-

geblobas akisrebs mopasuxes da xels uSlis procesis gaWianurebas.1

3. dauswrebeli gadawyvetileba saapelacio instanciaSi

saqarTveloSi sasamarTlo instanciaTa Soris saapelacio instanciis sasamar-

Tlo dRes moqmedi samoqalaqo saproceso kodeqsis Sesabamisad gamoCnda. am ko-

deqsis 372-e muxlis Sesabamisad saapelacio sasamarTloSi saqmis ganxilva war-

moebs im wesebis dacviT, rac pirveli instanciis saqmeTa ganxilvisTvisaa dadge-

nili, Tumca, es warmoeba mimdinareobs im Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, ro-

melsac moicavs kodeqsis saapelacio sasamarTloSi saqmiswarmoebis Tavi. saape-

lacio sasamarTlo amowmebs pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetilebas

faqtobrivi da samarTlebrivi TvalTaxedviT da, rac yvelaze mTavaria, gadawyve-

tilebis Semowmebas axorcielebs saqmis xelaxali ganxilvis gziT. aqedan gamom-

dinare, savsebiT logikuria, rom yvela is garemoeba, rac zemoT iyo ganxiluli,

pirveli instanciis sasamarTloSi saqmis ganxilvisas dauswrebeli gadawyvetile-

bis miRebasTan dakavSirebiT, vrceldeba saapelacio sasamarTloSi saqmis ganxil-

vis drosac. Tumca, saapelacio sasamarTloSi mosarCelem SeiZleba pirobiTad mo-

pasuxis adgili daikavos, xolo mopasuxem _ apelantis, rac, ra Tqma unda, imazea

damokidebuli, vin asaCivrebs pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetilebas.

sayuradReboa, rom samoqalaqo saproceso kodeqsi damatebiT mainc amaxvilebs yu-

radRebas saapelacio sasamarTloSi mxaris gamoucxadeblobis SemTxvevaze. kodeq-

sis 387-e muxlis mixedviT dadgenilia, ra Sedegi SeiZleba mohyves saapelacio sa-

samarTloSi mxaris gamoucxadeblobas. Tu saqmis zepir ganxilvaze ar gamocxad-

deba saapelacio saCivris aRmZvreli piri, maSin mowinaaRmdege mxaris TxovniT

saapelacio sasamarTlo gamoitans dauswrebel gadawyvetilebas, romliTac ape-

lants uars etyvis saapelacio saCivris dakmayofilebaze; es debuleba zustad im-

eorebs im urTierTobis mowesrigebis wess, roca pirveli instanciis sasamarTlo-

                                                            1 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxli 201. 

24  

Si sxdomaze ar cxaddeba mosarCele. rac Seexeba garemoebas, rodesac sasamarTlo

sxdomaze ar gamocxadda apelantis mowinaaRmdege mxare, apelantis TxovniT saa-

pelacio sasamarTlo gamoitans dauswrebel gadawyvetilebas, romelic samoqala-

qo saproceso kodeqsis Sesabamisad SeiZleba daemyaros momCivnis axsna-

ganmartebas. aq saxezea garemoeba, romelic pirvel instanciaSi gamotanili daus-

wrebeli gadawyvetilebisagan gansxvavebiT, sarCelis dakmayofilebis Taobaze, saa-

pelacio saCivris moTxovnebs akmayofilebs momCivnis axsna-ganmartebis safuZvelze

da ara im aucilebeli pirobiT, rom sarCelis safuZvlebi iuridiulad amar-

Tlebdes sasarCelo moTxovnas; Tumca, gasaTvaliswinebelia, rom apelantis axsna-

ganmarteba aucileblad unda Seexebodes swored moTxovnis safuZvlianobas da

ara raime zogad ganmartebas; aseT SemTxvevaSi unda moviSvelioT pirveli instan-

ciis wesiT saqmis ganxilvisas dadgenili is wesebi, romlis aucilebeli pirobaa,

dadgenili sarCelis moTxovnaTa dauswrebeli gadawyvetilebiT dakmayofilebisas,

sarCelis safuZveli iuridiulad amarTlebdes da ganapirobebdes moTxovnas. saa-

pelacio saCivris dauswrebeli gadawyvetilebiT dakmayofilebisas saapelacio sa-

Civris dadasturebulad CaTvlili garemoebebi iuridiulad unda asabuTebdes

apelantis moTxovnas.

gacilebiT naTlad gasagebi debulebebiTaa mocemuli saapelacio warmoebisas

mxaris gamoucxadeblobis Sedegebi germaniis samoqalaqo saproceso kodeqsSi,

romlis 539-e paragrafis 1-li nawilis mixedviT, apelantis gamoucxadebloba saq-

mis zepir ganxilvaze damTavrdeba dauswrebeli gadawyvetilebiT misi apelaciis

daukmayofileblobis Sesaxeb, rasac win unda uZRodes gamocxadebuli mxaris Sua-

mdgomloba. igive paragrafis me-2 nawili ki reglamentacias ukeTebs apelaciis mo-

pasuxis gamoucxadeblobis SemTxvevas. Tu apelanti sasamarTlos winaSe iSua-

mdgomlebs mopasuxis winaaRmdeg dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanaze, maSin

apelantis mtkicebebi saqmis garemoebebTan dakavSirebiT CaiTvleba damtkicebulad.

Tu ramdenad asabuTebs es mtkicebebi saapelacio moTxovnebs, maTi dakmayofilebac

amis Sesabamisad xdeba. Tu aseTi safuZveli ar arsebobs, maSin apelacia, ra Tqma

unda, ar dakmayofildeba. cxadia, es miTiTebuli garemoebebi apelaciaSi zustad

imeorebs msgavsi urTierTobebis mowesrigebis wesebs ise, rogorc es pirveli in-

stanciis sasamarTloSi saqmis ganxilvisasaa dadgenili.1

germanuli kodeqsis 539-e paragrafis me-3 nawilis msgavsad, saqarTvelos sa-

moqalaqo saproceso kodeqsis 387-e muxlis me-3 nawili pirdapir miuTiTebs, rom

yvela sxva SemTxvevaSi pirveli instanciis sasamarTloSi gamoiyeneba dauswrebeli

gadawyvetilebis gamotanis Sesaxeb kodeqsSi Camoyalibebuli normebi. Tu aseT

SemTxvevebs gadavxedavT, es SeiZleba iyos mosarCelis, xolo apelaciaSi _ ape-

lantis ganmeorebiTi gamoucxadebloba procesze, maSin rodesac pirveli gamouc-

xadeblobisas saqmis ganxilva gadadebul iqna an igive garemoebaSi mopasuxis gan-

meorebiTi gamoucxadebloba, an procesze gamocxadebuli mxaris uari saqmeSi mo-

nawileobis miRebaze.2

                                                            1 Гражданское процессуальное уложение Германии. 1877. Перевод с немецкого. Москва- Берлин 2016. & 539 2 saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi. Tbilisi, 1997 weli, muxli 387. 

25  

aqve unda SevniSnoT, rom xSirad daismis kiTxva, unda gaxdes Tu ara Setyobi-

nebaSi miTiTebul vadaSi Sesageblis warmoudgenloba dauswrebeli gadawyvetile-

bis miRebis safuZveli apelaciaSi? Mmiuxedavad sxvadasxvagvari mosazrebebisa, vi-

dre kanonmdebeli sxvagvarad ar daaregulirebs konkretulad am SemTxvevas, aqac

uTuod unda mivmarToT saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis zemoaRniSnul

debulebas da gamoviyenoT pirveli instanciis sasamarTloSi Sesageblis warmoud-

genlobis Sedegi anu saapelacio instanciis sasamarTlom unda gamoitanos daus-

wrebeli gadawyvetileba pirvel instanciaSi gaTvaliswinebuli moTxovnebisa da we-

sebis dacviT.

 

26  

irma merebaSvili,

samarTlis doqtori, asocirebuli profesori

dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Taviseburebebi I da II

instanciis sasamarTloebSi qarTuli da germanuli samoqalaqo

saproceso kanonmdeblobebis mixedviT

sasamarTloSi saqmiswarmoebis obieqti aris konkretuli samarTlebrivi dava,

romlis mosagvarebladac mxare mimarTavs marTlmsajulebis organos. sasamar-

Tlos gadawyvetilebiT arsebiTad wydeba aseTi dava da logikuria, rom gadawyve-

tileba miRebuli unda iqnes saqmis yvela garemoebis, am urTierTobasTan dakavSi-

rebuli mtkicebulebebis Seswavlisa da Sefasebis safuZvelze. Mmoqmedi saproceso

kanonmdeblobiT seriozuli gansxvavebaa dauswrebel gadawyvetilebasa da sxva

saxis gadawyvetilebebis miRebis wesebs Soris.

gadawyvetilebis gamotanisas sasamarTlom pirvel rigSi unda gadawyvitos

sarCelsa da Segebebul sarCelSi miTiTebuli faqtebidan romeli iuridiuli faq-

tebi miiCnios dadgenilad da romeli ara, yovelmxriv gamoikvlios da Seafasos

warmodgenili mtkicebulebebi anu ara mxolod gaarkvios faqtobrivi garemoebebi,

aramed samarTlebrivi Sefaseba misces maT. am fonze dauswrebeli gadawyvetileba,

romelic saboloo gadawyvetilebis msgavsad arsebiTad wyvets saqmes, gamoitaneba

ise, rom, kanonmdeblobis Sesabamisad, arc erT zemomiTiTebul garemoebas ar eq-

ceva yuradReba.

IRMA MEREBASHVI,

doctor of law, associated professor

PECULIARITIES OF DEFAULT JUDGEMENT ISSUING IN THE FIRST AND

SECOND INSTANCE COURTS ACCORDING TO GEORGIAN AND GERMAN

CIVIL PROCEDURE LAW

The object of legal proceedings in the court is a specific legal dispute, when side applies to the legis-

lative bodies as to settle it. Such kind of dispute is terminated by the court decision and logically the decision

should be adopted on the basis of estimation and study of all the circumstances and evidences, connected

with this affair. There is a serious difference between the adoption of default judgement and other decisions.

While issuing the decision the court initially should decide from the facts given as in the suit, as well

as in the counter-claim, which legal facts should be considered, as established or non established, estimate

and research in all its aspects of the submitted evidences, not only elucidate the factual circumstances, but

give them legal estimation. On this basis the default judgement, which like the final decision, terminates the

dispute essentially, should be issued in such way, that according to the legislation no circumstances given

above should be taken into account.

 

27  

ИРМА МЕРЕБАШВИЛИ,

доктор права, ассоциированный профессор

СВОЕОБРАЗИЕ ВЫНЕСЕНИЯ ЗАОЧНОГО РЕШЕНИЯ В СУДАХ

I И II ИНСТАНЦИИ ПО ГРАЖДАНСКИМ ПРОЦЕССУАЛЬНЫМ

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВАМ ГРУЗИИ И ГЕРМАНИИ

Для урегулирования конкретного спора, сторона обращается в орган правосудия. Решением

суда спор решается по существу и логично, что решение должно приниматься на основе изучения и

оценивания всех обстоятельств дела. По действующему гражданскому процессуальному кодексу

видно серьёзное различие между правилами принятия заочного и других видов решений.

При вынесении решения, суд в первую очередь должен решить, какие из фактов, указанных

как в иске, так же во встречном иске, признать действительными, всесторонне исследовать и

оценить представленные доказательства, то есть, не только выяснить фактические обстоятельства, но

и дать им правовую оценку. На этом фоне заочное решение, которое схоже с окончательным

решением, существенно решает дело, но по законодательству выносится так, что ни одно из

вышеуказанных обстоятельств не принимается во внимание.

28  

sajaro samarTali

irakli gabisonia

Sekrebisa da manifestaciis uflebis samarTlebrivi CarCoebi,

Tanazomierebis principi

gamoxatvis Tavisufleba demokratiuli sazogadoebis fundamenturi da funq-

ciuri uflebaa. is sazogadoebis ganviTarebis, adamianis uflebaTa uzrunvelyo-

fisaTvis qmnis aucilebel safuZvels. rogorc gamoxatvis erT-erTi forma, Sekre-

bisa da manifestaciis ufleba Tavisufali da demokratiuli sazogadoebis, misi

TiToeuli wevris interesebisa da miswrafebebis realizebas uwyobs xels. sazo-

gadoebisTvis mniSvnelovani sakiTxebis ganxilvis mizniT, Sekrebis (manifestaciis)

SesaZlebloba demokratiuli mmarTvelobis ganuyofeli nawilia. am uflebiT Ta-

nabari da srulfasovani sargeblobis SesaZlebloba sazogadoebis Riaobis da de-

mokratiulobis xarisxs gansazRvravs. demokratiuli da pluraluri sazogadoebis

sazrdo azrTa verbaluri dapirispirebaa. sajaro diskusiisa da azrTa sxvadasx-

vaobis erT-erTi arsebiTi Semadgeneli nawilia azris erToblivi gamoxatva. sa-

qarTvelos konstituciiT garantirebul demokratiis principis ZiriTad elements

konstituciis 25-e muxliT garantirebuli Sekrebisa da manifestaciis ufleba

warmoadgens. amasTan, Sekrebisa da manifestaciis ufleba ar aris absoluturi xa-

siaTis. am uflebis, rogorc gamoxatvis Tavisuflebis sxva formebis SezRudva,

dasaSvebia konstituciiT gaTvaliswinebuli legitimuri safuZvlis arsebobis,

sxva konstituciuri uflebebisa da principebis uzrunvelyofis mizniT.1

naSromis mizania Tanazomierebis principis safuZvelze gavavloT zRvari sa-

qarTvelos konstituciiT gansazRvrul Sekrebisa da manifestaciis uflebasa da

sxva administraciul Tu sisxlissamarTlebrivad dasjad qmedebas Soris.

Sekrebis ufleba konstituciur rangSi jer kidev saqarTvelos pirvel kons-

tituciaSi gvxvdeba. saqarTvelos 1921 wlis konstituciiT aRiarebuli iyo saja-

rod da uiaraRod „rogorc WerqveS, ise gareT” Sekrebis ufleba.2

sabWouri saqarTvelos 1937 wlis 13 Tebervlis konstituciaSi dafiqsirda kre-

bebis, mitingebis, msvlelobebisa da demonstraciebis Tavisufleba (138‑e muxli).3

                                                            1  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis ko-mentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv.281. 2 saqarTvelos demokratiuli respublikis 1921 wlis konstituciis 33-e da 34-e muxlebi. 3 saqarTvelos 2005 wlis 23 dekembris konstituciuri kanoni № 2494-ssmI, № 1, 04.01.2006 w. pirveli muxli.

29  

sabWoTa praqtikam gvaCvena, rom es ufleba sabWoTa saqarTveloSi mxolod

deklaraciuli, iluzoruli xasiaTis iyo da praqtikaSi TiTqmis ar gamoyenebula.1

1995 wlis konstituciis 25‑e muxlis pirvandelma redaqciam 2005 wlis 23 de-

kembris konstituciuri kanoniT saxecvlileba ganicada. Sedegad konstituciis

25-e muxlis pirvel punqtSi amoRebul iqna sityvebi „uSiSroebis samsaxuris~ da

Seicvala sityvebiT „Sinagan saqmeTa saministros~. es iyo muxlis mxolod forma-

luri saxecvlileba, rac gamoiwvia TviT saxelmwifo organoTa struqturulma

transformaciam saxelwodebis SecvlasTan dakavSirebiT.2

dRevandeli mdgomareobiT, saqarTvelos konstituciis 25-e muxlis Tanaxmad,

yvelas, garda im pirebisa, romlebic arian samxedro Zalebisa da Sinagan saqmeTa

saministros SedgenilobaSi, ufleba aqvT winaswari nebarTvis gareSe Seikribon

sajarod da uiaraRod rogorc WerqveS, ise gareT. kanoniT SeiZleba dawesdes xe-

lisuflebis winaswari gafrTxilebis aucilebloba, Tu Sekreba an manifestacia

xalxisa da transportis samoZrao adgilas imarTeba. xelisuflebas SeuZlia Se-

krebis an manifestaciis Sewyveta mxolod im SemTxvevaSi, Tu man kanonsawinaaRmde-

go xasiaTi miiRo.3

termini „Sekreba“ niSnavs moqalaqeTa jgufis Sekrebas WerqveS an gareT, mitings

sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi solidarobis an protestis gamoxatvis mizniT.4

termini „manifestacia“ _ moqalaqeTa demonstracia, masobrivi sajaro gamosvla,

quCaSi msvleloba solidarobis an protestis gamoxatvis mizniT, an msvleloba pla-

katebis, lozungebis, transparantebis da sxva saxviTi saSualebebis gamoyenebiT.5

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos ganmartebiT, Sekrebisa da manifes-

taciis uflebas ori, Tanabrad mniSvnelovani aspeqti aqvs: pirvelia am uflebis

formaluri mxare, romelic SekrebiTa da manifestaciiT gamoixateba da meore –

konkretuli azri, romelsac Sekreba an manifestacia emsaxureba. Sesabamisad, ada-

mianTa iseTi TavSeyra an msvleloba, romelic moklebulia konkretul ideas da

ar emsaxureba azris, informaciis gaziarebas an gavrcelebas, ver iqneba konsti-

tuciis 25‑e muxliT daculi Sekrebisa da manifestaciis ufleba. Sekrebasa da ma-

nifestacias konstituciiT dacul uflebad misi mizani da Sinaarsi aqcevs. ami-

tom, xazgasmiT unda aRiniSnos, rom Sekreba da manifestacia, romelic azris ga-

moxatvas ar emsaxureba, ar Tavsdeba konstituciis 25‑e muxlis pirveli da meore

                                                            1  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis ko-mentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv. 282. 2 iqve. 3 saqarTvelos konstitucia. Mmuxli 25. Nnawili 1-3. Mmoq. redaqcia. 4  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis komen-tari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv. 281. 5 iqve.

30  

punqtebiT dacul sferoSi1. am  muxliT daculi sfero moicavs rogorc politiku-

ri saqmianobiT ganpirobebul, politikuri Sinaarsisa da miznis mqone, ise sazoga-

doebrivi mniSvnelobis an saerTod apolitikuri xasiaTis Sekrebebis (manifesta-

ciebis) gamarTvis uflebas. Sekrebis uflebiT daculi sfero gulisxmobs rogorc

masSi monawileobis miRebis, ise misi organizebis uflebas2.

rogorc ukve aRvniSneT, ZiriTadi uflebis realizacia SesaZloa koliziaSi

aRmoCndes sxva individualur da sajaro interesebTan, amitom aucilebeli xdeba

am samarTlebrivi sferos gamijvna ZiriTadi uflebebis sxva mflobelTa statusi-

sa da mTlianad sazogadoebis interesebisa da uflebaTa sferosagan. am SemTxve-

vaSi Tanamderove konstituciebisaTvis orientiria ara calkeuli izolirebuli

individi, aramed adamiani, romelic sazogadoebis wevria. amitom, ZiriTadi ufle-

bebisaTvis sazRvrebis daweseba gardauvali xdeba; konstitucionalizmis Teoria

iyenebs maqsimums _ ZiriTadi uflebebis sazRvrebi (SezRudva) SeiZleba gaTvalis-

winebuli iyos Tavad konstituciaSi.3

miviCnevT, rom ZiriTadi uflebebis sakanonmdeblo SezRudva unda iyos mkacrad

amomwuravi. sakanonmdeblo doneze gadawyvetili unda iyos ZiriTadi uflebebis dac-

vis sfero da maTi Sedgeniloba, pirdapiri konstituciuri an kanoniT daSvebuli Se-

zRudvebi, uflebebis SezRudvis amomwuravi CamonaTvali da SezRudvis farglebi.4

amdenad naTelia, rom konstituciiT gaTvaliswinebul araerT uflebas aqvs

samarTlebrivi zRvari, sadac SesaZloa miviRoT ara konstituciiT gaTvaliswi-

nebuli uflebis realizeba adamianis an adamianTa jgufis mier, aramed danaSauli.

aRniSnuli sakiTxis samarTlebrivi regulacia mizanSewonilad mimaCnia ganvix-

iloT Tanazomierebis principis farglebSi.

`Tanazomierebis principi~ uzrunvelyofs Tavisuflebisa da misi SezRudvis

erTgvar gawonasworebul, Tanazomier damokidebulebas da krZalavs adamianis

uflebebis imaze metad SezRudvas, rac aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi.

Tanazomierebis principi adamianis uflebaTa SezRudvis marTlzomierebis Sefase-

bis konstituciuri kriteriumia. zustad amitom mas konstituciuri kontrolisT-

vis arsebiTi mniSvneloba aqvs5. demokratiul sazogadoebaSi kanonmdebeli valde-

bulia gonivrulad daabalansos kerZo da sajaro interesebi ise, rom, erTi mxriv,

                                                            1  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis ko-mentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv. 284. 2  saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis gadawyvetileba №

2/482,483,487,502 saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqarTve-

losTvis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, sa-

qarTvelos moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda

iuristTa asociacia, moqalaqeebi daCi caguria da jaba jiSkariani, saqarTvelos saxalxo

damcveli saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg. samotivacio nawili, 3  avTandil demetraSvili, giorgi gogiaSvili. Kkonstituciuri samarTali. 2016 weli. me-ridiani.Ggv.101. 4 iqve. 5  saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2006 wlis 15 dekembris gadawyvetileba № 1/3/393,397. 

31  

daculi iyos gamoxatvis Tavisufleba da, meore mxriv, safrTxe ar Seeqmnas sazo-

gadoebriv wesrigsa da usafrTxoebas.1

Tanazomierebis principis gamoxatvis magaliTisTvis gamodgeba Sekreba-mani-

festaciebis CatarebisTvis savali an saavtomobilo gzis gadaketva, Tumca savali

gzis mudmivi gadaketva da SemovliTi gzis ararseboba daarRvevs mimosvlis Tavi-

suflebas, rac dauSvebelia. „Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb saqarTvelos

kanonis~ me-11 muxlis me-3 punqtis „b” qvepunqtis Tanaxmad, ikrZaleba ganzrax dabr-

kolebebis Seqmna transportis gadaadgilebisTvis, xolo 111-e muxlis me-3 punqtis

Tanaxmad, akrZalulia transportis savali nawilis xelovnurad blokireba, ag-

reTve savali nawilis gadaketva avtomanqanebiT, sxvadasxva konstruqciiT an/da

sagnebiT. Sesabamisad, konkretuli piris (maT Soris Sekrebisa da manifestaciis

monawilis) mier transportis saval nawilze gamoxatvis uflebis realizaciisa

da sxvaTa gadaadgilebis uflebas Soris konfliqtis warmoqmnis SemTxvevaSi xe-

lisufleba (policia) uflebamosili xdeba gadawyvitos or uflebas Soris war-

moqmnili kolizia. „Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis,

maT Soris me-11 da me-11 muxlebis, erT-erTi mTavari amocana swored aseTi koli-

ziis gadasaWrelad mkafio da ganWvretadi kriteriumebis dadgenis mcdelobaa.2 am

sakiTxis Sesaxeb imsjela saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlom da Seafasa

miznis Tanazomieri kanonmdeblis mier dawesebuli SezRudvebi.3

saqarTvelos teritoriaze Sekrebebisa da manifestaciebis Catarebis wess gan-

sazRvravs saqarTvelos konstitucia, saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebebi

da SeTanxmebebi, saqarTvelos kanoni `Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb~ da

saqarTvelos sxva sakanonmdeblo normatiuli aqtebi.

amdenad, ,,Tanazomierebis principis safuZvelze~ mizanSewonilia ganvixiloT

sad gadis samarTlebrivi zRvari saqarTvelos konstituciis 25-e muxliT gaTva-

liswinebul uflebasa da saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 226-e muxliT

gaTvaliswinebul danaSaulis Sedgenilobas Soris.

amisaTvis warmogidgenT mocemuli muxlebis Sedgenilobis SedarebiTi ana-

lizs;

                                                            1 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis gadawyvetileba № 2/482, 483, 487, 502 saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqarTvelosT-vis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, saqarTve-los moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia, moqalaqeebi _ daCi caguria da jaba jiSkariani, saqar- Tvelos saxalxo damc-veli saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg. samotivacio nawili, 116-e punqti. 2  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis ko-mentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv. 283. 3  saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis gadawyvetileba № 482,483,487,502 saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqarTve-losTvis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, sa-qarTvelos moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia, moqalaqeebi _ daCi caguria da jaba jiSkariani, saqarTvelos saxal-xo damcveli saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg.

32  

1. orive qmedeba aris jgufuri;

konstituciis 25-e muxlis pirveli nawilis pirveli winadadebis pirveli si-

tyva aris `yvelas~, xolo ssk-is 226-e muxlis pirveli winadadebis pirveli sami

sityva aris `jgufuri moqmedebis organizeba~. Sesabamisad orive muxlis Semadge-

neli nawilia sazogadoebis jgufi da orive qmedebas hyavs organizatori;

konstituciis 25-e muxlis mixedviT rogorc Sekrebas, aseve manifestacias

hyavs `marwmunebeli~, romelic `Sekrebebsa da manifestaciebis~ Sesaxeb saqarTve-

los kanonis mesame muxlis ,,g~ qvepunqtis Tanaxmad aris Sekrebis an manifestaciis

iniciatori 1 , ,,marwmunebeli~ saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis

18 aprilis #2/482,483,487,502 gadawyvetilebis Tanaxmad, ar SeiZleba iyos politi-

kuri partia, gaerTianeba, sawarmo, dawesebuleba, organizacia an moqalaqeTa sai-

niciativo jgufi.

garda marwmuneblisa, Sekrebas da manifestacias hyavs ,,organizatori~, rome-

lic aris Sekrebis an manifestaciis iniciatoris mier aqciis organizebis xel-

mZRvanelobisTvis gamoyofili piri2.

sisxlis samarTlis kodeqsis 226-e muxlis mixedviT, organizatoria is, vinc

moawyo danaSaulis Cadena an xelmZRvanelobda mis ganxorcielebas, agreTve is,

vinc Seqmna organizebuli jgufi an xelmZRvanelobda mas,3 organizatori Cadenili

danaSaulis moTavea, misi saqmianoba SeiZleba wminda organizaciuli sakiTxebis

gadawyvetiT Semoifarglos, rogoricaa organizebuli jgufis Seqmna, danaSaule-

brivi gegmis Sedgena da mosamzadebel qmedebaTa ganxorcieleba. igi SeiZleba da-

naSaulis Cadenis adgilze iyos da danaSaulis aRsrulebas Tavad xelmZRvane-

lobdes, magram uSualod qmedebas ar asrulebdes anda wminda organizaciuli saq-

mianobis gverdiT qmedebasac axorcielebdes. isic SesaZlebelia, rom danaSaulis

Cadenisas igi saerTod ar iyos danaSaulis Cadenis adgilze.4

organizatoris ganzraxva unda moicavdes sakuTar organizaciul saqmianobas,

Cadenili danaSaulebrivi qmedebis codnas, survils, marTlsawinaaRmdego Segne-

bas.5

2. orive qmedebas aqvs mizani.

saqarTvelos konstituciis 25-e muxlis mizani fundamenturad gansxvavdeba

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 226-e muxliT gaTvaliswinebuli qmede-

bis miznebisagan, kerZod: saqarTvelos konstituciis 25-e muxli ar iZleva Sekre-

bis Tavisuflebis SezRudvis legitimuri miznebis CamonaTvals, rogorc es gaT-

valiswinebulia 24-e muxliT, gamoxatvis TavisuflebaSi Carevis marTlzomierebis

SefasebisTvis. Tumca, vinaidan konstituciis 24-e muxli Sekrebis (manifestaciis)

formiT azris gamoxatvasac moicavs, am farglebSi 24-e da 25-e muxlebiT daculi

                                                            1 `Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis mesame muxlis ,,g” qvepunq-ti. moq. red. 2 `Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis mesame muxlis ,,e” qvepunq-ti.Mmoq. red. 3 saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi 2-e muxli. nawili pirveli. moq. red.  4  qeTevan mWedliSvil-hidrixi. sisxlis samarTali. zogadi nawili II. danaSaulis gamovli-nebis calkeuli formebi. G2011 w. gv. 213-214. 5 iqve. 

33  

uflebebis Sinaarsi da maTi SezRudvis safuZveli identuri SeiZleba iyos. Sesa-

bamisad, Sekrebis (manifestaciis) uflebis SemzRudveli normebis konstituciasTan

Sesabamisobis sakiTxi konstituciis 24-e muxliT dawesebuli standartiT SeiZleba

Sefasdes.1

amave dros, konstituciis 25-e muxliT dacul Sekrebis (manifestaciis) ufle-

bas avtonomiuri Sinaarsic aqvs. Sekrebis (manifestaciis) uflebis SezRudva yvela

SemTxvevaSi SeiZleba ar iwvevdes gamoxatvis an informaciis Tavisuflebis Se-

zRudvas. amitom, muxlebs Soris arsebuli mWidro kavSiris miuxedavad, maT Soris

tolobis niSnis dasma yovelTvis marTebuli ar iqneba. sadavo normis konstitu-

ciis muxlTan mimarTebis dadgenisaTvis aucilebelia Sefasdes regulaciis arsi,

ganisazRvros uflebis is aspeqti, romlis SezRudvisken aris mimarTuli norma.2

saqarTvelos konstituciis 25-e muxlisagan gansxvavebiT, saqarTvelos sis-

xlis samarTlis kodeqsis 226-e muxliT gaTvaliswinebuli qmedebis mizania:

1. sazogadoebrivi wesrigis uxeSad darRveva;

2. xelisuflebis warmomadgenlis kanonieri moTxovnisadmi aSkara daumorCileb-

loba;

3. transportis, sawarmos, dawesebulebis an organizaciis muSaobis Seferxeba.

ganvixiloT TiToeuli mizani

sazogadoebrivi wesrigi aris im sazogadoebriv urTierTobaTa erToblioba,

rac uzrunvelyofs sazogadoebriv simSvides da cxovrebis normalur ritms, es ki

gamoixateba sazogadoebrivi TavSeyris adgilas moqalaqeTa Rirseuli qceviT, sa-

warmoTa, dawesebulebaTa da organizaciaTa normaluri muSaobiT, piris xelSeux-

eblobiT3.

sazogadoebrivi wesrigis uxeSad darRvevas unda hqondes kanonsawinaaRmdego

mizani imisaTvis, rom Sefasdes aRniSnuli muxliT gaTvaliswinebul danaSaulad.

muxlis meore, aseve mniSvnelovani komponentia xelisuflebis warmomadgen-

lis kanonieri moTxovnisadmi aSkara daumorCilebloba. am kuTxiT, ganCineba miiRo

saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom, romelmac ar Secvala wina instanciis sasa-

marTlos gadawyvetileba da 2007 wlis 24 ianvars miRebul ganCinebaSi ganmarta

Semdegi: 2005 wlis 30 ivniss, Tbilisis saqalaqo sasamarTlos sisxlis samarTlis

saqmeTa kolegiis mier gamoZalvisaTvis braldebulebs _ a. daviTaSvilsa da g. re-

vaziSvils aRkveTis RonisZiebis saxiT SeefardaT patimroba 3 Tvis vadiT. aRniS-

nul process, sxva pirebTan erTad, eswrebodnen i. zurabaSvili, d. turaSvili, b.

gogia, g. sauri da k. kublaSvili. mosamarTlis gadawyvetilebiT ganawyenebulma

                                                            1  saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis gadawyvetileba № 482,483,487,502 saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqar-TvelosTvis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, saqarTvelos moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia, moqalaqeebi _ daCi caguria da jaba jiSkariani, saqarTvelos saxal-xo damcveli saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg. 2 iqve. 3 mzia lekveiSvili, nona Todua, nino gvenetaZe, goCa mamulaSvili. sisxlis samarTlis kerZo nawili. wigni I. 2006 w. gv. 241.

34  

zemoaRniSnulma pirebma, sxva daudgenel pirebTan erTad uxeSad daarRvies sazo-

gadoebrivi wesrigi, rac gamoixata sasamarTloSi myofi sazogadoebisadmi aSkara

upativcemulobaSi. ganawyenebuli i. zurabaSvili, d. turaSvili, b. gogia, g. sauri

da k. kublaSvili xmamaRla aginebdnen xelisuflebasa da sasamarTlos, rasac Tan

erTvoda Zaladoba. maT daamtvries saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos #3 dar-

bazSi arsebuli inventari, kerZod darbazis 500 larad Rirebuli barieri da sam-

seqciiani ori skami, orive 498 lari Rirebulebis. amdenad, i. zurabaSvilma, d.

turaSvilma, g. saurma, k. kublaSvilma da b. gogiam TavianTi qmedebiT uzenaes sa-

samarTlos miayenes sul 998 laris ziani.1

maTve, aRniSnuli danaSaulis Cadenis Semdeg, sxva daudgenel pirebTan erTad

ganizraxes, protestis niSnad, ukanonod gadaeketaT rusTavelis gamziri. ganzrax-

vis sisruleSi moyvanis mizniT, imave dRes i. zurabaSvilma, d. turaSvilma, b. go-

giam, g. saurma da k. kublaSvilma organizeba gaukeTes sazogadoebrivi wesrigis

uxeSad damrRvev jgufur moqmedebas da imave dRes d. turaSvilma, b. gogiam g.

saurma da k. kublaSvilma orjer - 19 saaTze, xolo i. zurabaSvilma aRniSnul pi-

rebTan erTad - 23 saaTze da maTive organizebiT orasamde adamianma gadaketes

rusTavelis gamziri, ris gamoc Seferxda transportis moZraoba da uxeSad

dairRva sazogadoebrivi wesrigi. aRniSnulis gamo, adgilze misuli policiis ka-

nonier moTxovnas daSliliyvnen da gaeTavisuflebinaT gamziri, i. zurabaSvili,

b. gogia, d. turaSvili, g. sauri da k. kublaSvili ar daemorCilnen, ufro metic,

isini danaSaulebriv qmedebaSi gaaqtiurdnen, gaagrZeles policiis muSakebis

lanZRva-gineba da winaaRmdegobis gaweva. i. zurabaSvilma daaziana sapatrulo

policiis avtomanqana „folksvagenpasati~, kerZod TaviT Caamtvria ukana, marjvena

karis mina (Rirebuli 200 larad), ramac mniSvnelovani ziani miayena sapatrulo

policiis departaments.2

aRniSnuli danaSaulis CadenisaTvis, saqarTvelos ssk-is 59-e muxlis gamoye-

nebiT, i. zurabaSvils, d. turaSvils, b. gogias, g. saursa da k. kublaSvils miesa-

jaT 3-3 wliT Tavisuflebis aRkveTa, saerTo reJimis sasjelaRsrulebis dawesebu-

lebaSi moxdiT. i. zurabaSvilma, b. gogiam, k. kublaSvilma da g. saurma sasjelis

moxda daiwyes 2005 wlis pirveli ivlisidan, xolo d. turaSvilma _ 2005 wlis 2

ivlisidan. amave ganaCeniT dakmayofilda dazaralebulis warmomadgenlis _ m. lo-

miZis samoqalaqo sarCeli da msjavrdebulebs dazaralebulis - saqarTvelos uze-

naesi sasamarTlos sasargeblod daekisraT 998 laris, xolo i. zurabaSvils _ sa-

patrulo policiis departamentis organizaciuli uzrunvelyofis sammarTvelos

sasargeblod daekisra 200 laris gadaxda.3

25-e muxlis mesame, mniSvnelovan miznad gvevlineba transportis, sawarmos,

dawesebulebis an organizaciis muSaobis Seferxeba.

                                                            1  saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos sisxlis samarTlis saqmeTa palatis 2007 wlis 24 ianvrisN598-e ap. ganCineba. 2 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos sisxlis samarTlis saqmeTa palatis 2007 wlis 24 ianvrisN598-e ap. ganCineba. 3iqve.

35  

Sekrebisa da manifestaciis Catarebis adgilis Sesaxeb saqarTvelos sakons-

titucio sasamarTlom ukve 2-jer imsjela. pirvel saqmeSi gasaCivrebuli iyo „Se-

krebebisa da manifestaciebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-6 muxlis pirveli

punqti. sasamarTlo kolegiam am gadawyvetilebaSi ar gaiziara mosarCelis pozi-

cia imasTan dakavSirebiT, rom saqarTvelos konstitucia ar aniWebs xelisufle-

bas imis uflebamosilebas, rom man winaswar daadginos aRniSnuli uflebiT sar-

geblobis geografia. sadavo normiT kanoni pirebs sTavazobda or alternativas im

SemTxvevisaTvis, roca, sakiTxis aqtualurobidan gamomdinare, savaldebuloa Se-

krebis saswrafod Catareba: uzrunvelyon gafrTxileba an misi vermoswrebis

SemTxvevaSi Caataron Sekreba an manifestacia xelisuflebis mier gansazRvrul

adgilas, yovelgvari gafrTxilebis gareSe. sasamarTlos azriT, xelisuflebis

mier Sekrebis adgilis gansazRvra gulisxmobs aseve imas, rom saTanado organoebs

miRebuli aqvT yvela is zoma, romelic uzrunvelyofs aRniSnul adgilze Sekre-

bis Seuferxebel Catarebas ise, rom daculi iyos rogorc SekrebaSi monawileTa,

ise gareSe pirTa interesebi. mogvianebiT sakonstitucio sasamarTlom kidev erT-

xel imsjela Sekrebisa da manifestaciis adgilis Sesaxeb. am SemTxvevaSi saqarT-

velos sakonstitucio sasamarTlos plenumma nawilobriv gaiziara mosarCeleTa

pretenziebi. mosarCeleebi sadavod xdidnen im normebs, romlebic awesebda Sekre-

bis (manifestaciis) Catarebis SezRudvas gansazRvruli administraciuli organoe-

bis, dawesebulebebisa da organizaciebis Sesasvlelebidan 20 metris radiusSi

mdebare teritoriaze.1

sasamarTlos Sefasebis sagani am SemTxvevaSi akrZalvis blanketuri xasiaTi

iyo. msgavsi SezRudvis arseboba zogierT dawesebulebasTan, misi kompetenciisa da

saqmianobis specifikurobis gaTvaliswinebiT, SeiZleba gamarTlebuli iyos, zo-

gierTTan ki _ ara. dawesebulebebis gansxvavebulobis miuxedavad, kanonmdebelma

erTgvarovani midgomiT yvela dawesebulebasTan mimarTebiT identuri SezRudva

daadgina. plenumma, aRniSnuli dasabuTebidan gamomdinare, sadavo regulireba kon-

stituciis 25‑e muxlis pirvel punqtTan Seusabamod miiCnia.2

Sekrebisa da manifestaciis dauyovnebliv Sewyvetis erT-erTi safuZvelia ka-

nonis me-11 muxlis moTxovnaTa darRveva. am muxlis mixedviT, Sekrebis an manifes-

taciis monawileTa mier transportis savali nawilis TviTneburad, nawilobriv an

srulad gadaketva ikrZaleba. aRsaniSnavia, rom Sekrebisa da manifestaciis dau-

yovnebliv Sewyvetis aucilebloba vrceldeba im SemTxvevebze, Tu Sekrebis an ma-

                                                            1  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob futka-raZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis ko-mentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuf-lebani. 2015 w. gv. 285. 2  irakli burduli, eva gociriZe, TinaTin erqvania, besarion zoiZe, levan izoria, irakli kobaxiZe, arCil loria, zurab maWaraZe, merab turava, ana fircxalaSvili, iakob utkaraZe, beqa qanTaria, daviT wereTeli, sandro jorbenaZe. saqarTvelos konstituciis komentari, Tavi meore, saqarTvelos moqalaqeoba, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani. 2015 w. gv. 285.

36  

nifestaciis monawileTa raodenobis gaTvaliswinebiT Sekrebis an manifestaciis

Catareba sxvagvarad SeuZlebelia.1

sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebis Tanaxmad, marTalia SekrebaSi

(manifestaciaSi) monawileni Tavad gansazRvraven im formas, romelic Sekrebis mi-

zans saukeTesod gamoxatavs, magram vinaidan Sekrebis (manifestaciis) uflebis

ganxorcielebisas piri uSualod exeba sazogadoebis sxva wevrebis interesebs, mas

sazogadoebasa da sxvaTa uflebebze zegavlenis moxdena SeuZlia, Cndeba am ufle-

biT sargeblobis organizaciuli da proceduruli sakiTxebis kanonmdeblobiT

mowesrigebis aucilebloba. kanonmdeblobam, erTi mxriv, unda uzrunvelyos ufle-

bis realizebis SesaZlebloba, xolo, meore mxriv, daicvas gonivruli balansi am

uflebas, sazogadoebriv interesebsa da sxvaTa uflebebs Soris, romelTac Sekre-

bisa da manifestaciis ufleba SeiZleba daupirispirdes. amave dros, rac ufro

intensiurad iWreba Sekrebis ufleba sxvaTa uflebebSi, miT ufro farToa Sekre-

bis (manifestaciis) procesSi xelisuflebis Carevis uflebamosileba.2

sakonstitucio sasamarTlom gadawyvetilebaSi aRniSna, rom, rodesac manifes-

taciis SesaZlebloba sxvaTa uflebebis Selaxvisa da sazogadoebrivi wesrigis

darRvevis gareSe aris SesaZlebeli im adgilas, sadac protestis an mxardaWeris

adresati imyofeba, xelisuflebas SeuZlia, SezRudos Sekrebisa da manifestaciis

ufleba Tu is quCis blokirebiT, misi gadaketviT gamoixateba, romelic sxvaTa

uflebebis da Tavisuflebebis darRvevas iwvevs an sazogadoebriv wesrigs da

usafrTxoebas upirispirdeba.3 „rwmunebuli“, romelic aris Sekrebis an manifesta-

ciis iniciatoris mier ndobiT aRWurvili piri, „organizatori“ romelic aris Se-

krebis an manifestaciis iniciatoris mier aqciis organizebis xelmZRvanelobisT-

vis gamoyofili piri, aseve „pasuxismgebeli pirebi“ da „uflebamosili warmomad-

geneli“.

sakonstitucio sasamarTlom sruliad marTebulad miiCnia, rom „quCis gada-

ketvis SesaZleblobis nebismier dros da adgilas garantireba sxvaTa uflebis

gaumarTleblad xSir SezRudvas gamoiwvevs”. sxvaTa uflebebad ki igi am SemTxve-

vaSi gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudvas moiazrebs.4

imisaTvis, rom gavigoT ra SemTxvevaSi dairRveva kanoni, romelic miznad isa-

xavs – sawarmos, dawesebulebis da organizaciis winaaRmdeg mimarTul qmedebas,

                                                            1  iqve. 2  saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis N2/482,483,487,502 gadawyve-tileba saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqarTvelosTvis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, saqarTvelos moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asocia-cia, moqalaqeebi _ daCi caguria da jaba jiSkariani, saqarTvelos saxalxo damcveli sa-qarTvelos parlamentis winaaRmdeg. 3 iqve. 4 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2011 wlis 18 aprilis gadawyvetileba № 482, 483, 487, 502. saqmeze moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „moZraoba erTiani saqarTvelosT-vis”, moqalaqeTa politikuri gaerTianeba „saqarTvelos konservatiuli partia”, saqarTve-los moqalaqeebi – zviad ZiZiguri da kaxa kukava, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia, moqalaqeebi _ daCi caguria da jaba jiSkariani, saqarTvelos saxalxo damcve-li saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg.

37  

aucilebelia mokled mimovixiloT – ra aris sawarmo, ra aris dawesebuleba da

organizacia.

sawarmod iTvleba warmonaqmni, romelic axorcielebs ekonomikur saqmianobas

an Seqmnilia ekonomikuri saqmianobis gansaxorcieleblad: saqarTvelos kanonm-

deblobis Sesabamisad Seqmnili iuridiuli piri; ucxo qveynis kanonmdeblobis Se-

sabamisad Seqmnili korporacia, kompania, firma da sxva msgavsi warmonaqmni, miux-

edavad imisa aqvs Tu ara iuridiuli piris statusi, agreTve ucxouri sawarmos

mudmivi dawesebuleba; gaerTianeba, amxanagoba da sxva msgavsi warmonaqmni, romel-

ic ar aris gaTvaliswinebuli am nawilis „a“ da „b“ qvepunqtebiT. sawarmos ar mie-

kuTvneba individualuri mewarme.1

organizaciad iTvleba Semdegi warmonaqmnebi: arasamewarmeo (arakomerciuli)

iuridiuli piri, agreTve sazogadoebrivi an religiuri organizacia (gaerTianeba),

dawesebuleba, romelic aris saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad Seqmnili

arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri an Seqmnilia da moqmedebs ucxo

qveynis kanonmdeblobis Sesabamisad, agreTve ucxo qveynis kanonmdeblobis Sesaba-

misad Seqmnili organizaciis saqarTveloSi arsebuli filialebi da sxva analo-

giuri qvedanayofebi, romelTa meSveobiTac isini mTlianad an nawilobriv axor-

cieleben saqmianobas (rwmunebuli piris saqmianobis CaTvliT), aseve sabiujeto

organizacia, sajaro samarTlis iuridiuli piri, korporacia, dawesebuleba; saer-

TaSoriso (saxelmwifoTaSorisi, samTavrobaTaSoriso, diplomatiuri) organizacia

– saerTaSoriso samarTliT regulirebuli organizacia, diplomatiuri warmomad-

genloba da sakonsulo dawesebuleba, ucxouri arasamewarmeo organizacia.2

dawesebulebis cnebaSi, sisxlis samarTlis kodeqsis miznebSi mizanSewonilia

movaqcioT sajaro dawesebuleba – administraciuli organo, saxelmwifo an adgi-

lobrivi biujetis saxsrebiT dafinansebuli kerZo samarTlis iuridiuli piri; 3

aseve mudmivi dawesebuleba. saqarTveloSi ucxouri sawarmos an ararezidenti

fizikuri piris mudmiv dawesebulebad iTvleba gansazRvruli adgili, romlis ga-

moyenebiTac es piri nawilobriv an mTlianad axorcielebs ekonomikur saqmianobas

saqarTveloSi, rwmunebuli piris saqmianobis CaTvliT, garda garkveuli SemTxve-

vebisa. mudmiv dawesebulebas uTanabrdeba: samSeneblo moedani, samontaJo an saam-

wyobo obieqti, agreTve maTTan dakavSirebuli sakontrolo saqmianoba; danadgari

an konstruqcia; saburRi danadgari an xomaldi, romlebic gamoiyeneba bunebrivi

resursebis dasazverad, agreTve maTTan dakavSirebuli sakontrolo saqmianobis

ganxorcieleba; mudmivi baza, sadac ararezidenti fizikuri piri axorcielebs eko-

nomikur saqmianobas; ucxouri sawarmos marTvis adgili, filiali, warmomadgen-

loba, ganyofileba, biuro, ofisi, saagento, saamqro, sabado, karieri, bunebrivi

resursebis mopovebis sxva adgili, nebismieri sxva qvedanayofi an am sawarmos saq-

mianobis sxva adgili.4

                                                            1 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi. muxli 21. Mmoq. red. 2 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi. muxli 30. Mmoq. red. 3 saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi. muxli 27. moq. red.  4 saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi. muxli 29. Mmoq. red. 

38  

magaliTisaTvis moviyvanT kazuss _ 2016 wlis 10 marts saqarTvelos teqniku-

ri universitetis administraciuli korpusis win gaimarTa aqcia, romlis zedapi-

ruli mizani iyo reqtoris gadadgoma, magram organizatoris realuri mizani fi-

nansuri sargeblis miReba iyo. organizatoris miTiTebebis safuZvelze daikaves

administraciuli korpusis Sesasvleli, ris gamoc xeli SeuSales saswavlo pro-

cesis warmarTvas da universitetis normalur funqcionirebas. SesaZloa Tu ara

es aqcia ganekuTvnos saqarTvelos konstituciis 25-e muxlis farglebs?1

vfiqrobT es SeuZlebelia, vinaidan saqarTvelos konstituciis 25-e muxli

moiazrebs mizans – azris gamoxatvis Tavisuflebas, moyvanili kazusis mizani ki

finansuri sargeblis miReba azris gamoxatvis sanacvlod, rac aqcias akargvinebs

marTlzomier mizans - azris gamoxatvis da nebis gamovlenis samarTlebriv bune-

bas. Aaseve gasaTvaliswinebelia meore sakiTxic, qmedeba mimarTulia ara azris ga-

moxatvisaken, aramed ssip-is funqcionirebis xelis SeSlisa da Sewyvetisaken, rac,

kazusidan gamomdinare, miRweul iqna, es kidev ufro aSorebs msgavs qmedebebs sa-

qarTvelos konstituciiT gaTvaliswinebuli uflebebisagan.

amdenad, SevecadeT gagvevlo samarTlebrivi zRvari, ra dros SeiZleba Seiqm-

nas safrTxe, rom konstituciiT gaTvaliswinebuli Sekrebisa da manisfestaciis

uflebis ganxorcieleba gardaiqmnas marTlsawinaaRmdego qmedebad.

                                                            1 kazusSi modificirebulia realoba.  

39  

irakli gabisonia,

samarTlis doqtori, profesori

Sekrebisa da manifestaciis uflebis samarTlebrivi CarCoebi,

Tanazomierebis principi

sad gadis zRvari gamoxatvis uflebasa da wesrigs Soris? gamoxatvis ufleba

aris demokratiis erT-erTi fundamenti, magram demokratia ver iarsebebs wesrigis

gareSe.

IRAKLI GABISONIA,

doctor of law, professor

LEGAL FRAMEWORK OF MEETING AND THE MANIFESTATION RIGHT

THE PRINCIPLE OF PROPORTIONALITY

Where is the boundary between order and right of expression, the right of expression is one of the

foundations of democracy, but democracy cannot exist itself without order.

ИРАКЛИ ГАБИСОНИЯ,

доктор права, профессор

ПРОЯВЛЕНИЕ ПРАВА НА СВОБОДУ СОБРАНИЙ И ПРАВОВЫХ РАМОК ПРИНЦИП

ПРОПОРЦИОНАЛЬНОСТИ

Где граница между порядком и правом выражения. Право выражения является одним из основ

демократии, но демократия не может существовать без самого порядка.

40  

giorgi goraZe

devolucia did britaneTSi da SotlandiisTvis delegirebuli

politikur-administraciuli uflebebi

2014 wlis 18 seqtembers SotlandiaSi Catarda referendumi, romelsac unda

gadaewyvita, Sotlandia darCeboda didi britaneTis SemadgenlobaSi Tu moipove-

bda damoukideblobas. mosaxleobam xmaTa 55.3%-iT 44.7%-is winaaRmdeg uari Tqva

Sotlandiis damoukideblobaze da mxari dauWira didi britaneTis Semadgenlo-

baSi darCenas. aRsaniSnavia, rom damoukideblobis momxreebma Sotlandiis mxolod

oTx administraciul erTeulSi moipoves umravlesoba. Tumca isic unda iTqvas,

rom sxvaoba damoukideblobis momxreTa da mowinaaRmdegeTa xmebs Soris mTeli

qveynis masStabiT oTxasi aTasze odnav meti iyo.1

rogorc Cans, Sotlandiis nacionaluri partiisa da am partiiT dakompleq-

tebuli Sotlandiis mTavrobisaTvis aseTi Sedegi moulodneli iyo, vinaidan refe-

rendumamde ramdenime TviT adre, 2014 wlis ivnisSi, Sotlandiis mTavrobam Seimu-

Sava da gamoaqveyna Sotlandiis damoukideblobis bili _ damoukidebeli Sotlan-

diis gardamavali (droebiTi) konstituciis proeqti, romelsac Tan erTvoda Sot-

landiis pirveli ministris maSindeli moadgile nikola starjenis (Nicola Sturgeon)

winasityvaoba da Sotlandiis damoukideblobis referendumis Semdgomi procesis

aRwera.2

referendumamde didi britaneTis premier-ministrma devid qemeronma TxovniT

mimarTa Sotlandiel xalxs, nu daSlidnen erTian, mravalerovan `ojaxs~ da sana-

cvlod dahpirda avtonomiuri uflebebis mniSvnelovnad gafarToebas. am dapirebis

Sesruleba qemeronma praqtikulad referendumis meore dRidanve daiwyo, rodesac

ganacxada Tavisi gadawyvetilebis Sesaxeb Seeqmna komisia, romelsac unda Seemu-

Savebina proeqti SotlandiisaTvis kompetenciaTa gadacemis Taobaze. Camoyalibda

interpartiuli komisia, romelSic or-ori warmomadgenliT Sevidnen Sotlandiis

ZiriTadi partiebi: konservatiul-unionisturi, mwvaneTa, leiboristuli, libera-

luri da nacionaluri.3 komisias xelmZRvanelobda kelvinis lordi robert smiti

(Lord Smith of Kelvin), ris gamoc am komisias smitis komisia ewoda.

komisiam maleve SeimuSava ZiriTadi fuZemdebluri principebi (rac komisiis

mier Sedgenil saboloo Semajamebel dokumentSic aisaxa), romlebsac unda dam-

yareboda momavali dokumenti. am principebis mixedviT, komisiis mier SemuSavebul

saboloo dokuments:

                                                            1 Scotish Independence Referendum 2014: Results.

http://www.scottish.parliament.uk/ResearchBriefingsAndFactsheets/Scottish_Independence_Referendum_2014_R

esults.pdf 2 ix. The Scottish Independence Bill: a Consultation on an Interim Constitution for Scotland. The Scottish Gov-

ernment, Edinburgh, 2014. http://www.gov.scot/resource/0045/00452762.pdf 3 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.8. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/

41  

1. unda Camoeyalibebina mniSvnelovani da mtkice uflebamosilebaTa paketi, rac

arsebiTi iqneboda Sotlandieli xalxisTvis Tavisi miznebis misaRwevad;

2. unda gaeZlierebina Sotlandiis devoluciis xarisxi da Sotlandiis parla-

menti gaerTianebuli samefos farglebSi (parlamentis finansuri pasuxismgeb-

lobis donis CaTvliT);

3. unda ganemtkicebina demokratiuli konstituciuri wesrigi, romelic gaamya-

rebda Sotlandiis adgils gaerTianebul samefoSi da gaaZlierebda urTierT-

TanamSromlobasa da partniorobas;

4. ar unda hqonoda damokidebuleba gaerTianebul samefoSi gamarTuli sxva po-

litikuri molaparakebis Sedegebze;

5. ar unda daezaralebina rogorc mTlianad gaerTianebuli samefo, ise misi ne-

bismieri Semadgeneli nawili;

6. arc gaerTianebuli samefos da arc Sotlandiis mTavrobisaTvis ar unda ga-

moewvia finansuri Semosavali an danakargi rogorc specifikuri uflebamosi-

lebis gadacemis Sedegi;

7. SesaZlebeli unda yofiliyo implementireba; SesabamisobaSi unda yofiliyo

Sotlandiisa da gaerTianebuli samefos saerTaSoriso valdebulebebTan, ev-

rokavSiris kanonmdeblobis CaTvliT; aseve potenciurad dakavSirebuli xar-

jebis farTo gagebasTan.1

komisiam aseve gansazRvra, rom Sotlandiis parlamentisa da mTavrobisaTvis

damatebiTi kompetenciebis gadacema unda emsaxurebodes Semdeg miznebs:

Sotlandiis marTvis mtkice da amave dros pasuxismgebliani konstituciuri

wesrigis uzrunvelyofa;

keTildReobis, jansaRi ekonomikis, samuSao adgilebisa da socialuri samar-

Tlianobis damkvidreba;

Sotlandiis parlamentis finansuri angariSvaldebulebis ganmtkiceba.

smitis komisiam imave wlis 26 noembers daasrula saboloo dokumentze mu-

Saoba da gamoaqveyna. swored aRniSnuli dokumentis safuZvelze, 2015 wlis maisSi

SemuSavebul iqna kanonTa proeqtis paketi, romelic cnobilia `Sotlandiis bi-

lis~ (The Scotland Bill) saxelwodebiT, 2 xolo kanoni sabolood miRebul iqna 2016

wlis 23 marts. aRniSnuli sakanonmdeblo aqtiT cvlilebebi iqna Setanili bevr

kanonSi, romelTa Soris aris 1998 wlis kanoni `Sotlandiis Sesaxeb~ (The Scotland

Act), 1983 wlis kanoni `xalxis warmomadgenlobis Sesaxeb~ (The Representation of the

People Act), 1984 wlis kanoni `sagzao moZraobis mowesrigebis Sesaxeb~ (The Road

Traffic Regulation Act), 1998 wlis kanoni `navTobis Sesaxeb~ (The Petroleum Act), 2000 wlis

kanoni `politikuri partiebis, arCevnebisa da referendumebis Sesaxeb~ (The Political

Parties, Elections and Referendums Act), 2007 wlis kanoni `saSemosavlo gadasaxadis

                                                            1 iqve, P. 9. 2 ix. Scotland Bill. http://www.publications.parliament.uk/pa/bills/cbill/2015-2016/0003/16003.pdf

42  

Sesaxeb~ (The Income Tax Act), 2010 wlis kanoni `Tanasworobis Sesaxeb~ (The Equality

Act ) da sxva.1

SotlandiisaTvis delegirebuli uflebebi Sinaarsis mixedviT pirobiTad Se-

iZleba sam nawilad davyoT: 1. politikuri da mmarTvelobiTi; 2. socialur-ekono-

mikuri; 3. sagadasaxado da safinanso xasiaTis uflebebi.

erTi statiis formatSi yvela am delegirebul uflebamosilebaze saubari

SeuZlebelia. aqedan gamomdinare, amjerad mxolod politikuri da mmarTvelobiTi

xasiaTis uflebebze SevCerdebi.

kompetenciaTa am jgufSi Tavmoyrilia iseTi sakiTxebi, rogoricaa Sotlandi-

is parlamentisa da mTavrobis statusi, arCevnebi, warmomadgenloba evrokavSirSi,

mauwyebloba, fosta, transporti, energetika da sxva.

statusi

pirveli sakiTxi, romliTac iwyeba politikuri da mmarTvelobiTi xasiaTis

kompetenciebze saubari smitis komisiis daskvniT aqtSi Sotlandiis umaRlesi or-

ganoebis statusia. kerZod, daskvnis 21-e punqtSi naTqvamia: didi britaneTis kanon-

mdebloba daadgens, rom Sotlandiis parlamenti da mTavroba mudmivmoqmedi dawe-

sebulebebia. 2 kanonSi es debuleba kidev ufro ganivrco. `Sotlandiis Sesaxeb~

1998 wlis kanons daemata Tavi 2A, romlis 63A muxlis pirveli punqtis mixedviT,

Sotlandiis parlamenti da mTavroba aris gaerTianebuli samefos konstituciuri

wyobilebis mudmivi nawili (permanent part), xolo amave muxlis me-3 punqti adgens,

rom Sotlandiis parlamenti da Sotlandiis mTavroba ar SeiZleba gauqmdes,

garda Sotlandieli xalxis mier referendumze miRebuli gadawyvetilebisa. 3 `Sot-

landiis Sesaxeb~ 1998 wlis kanonis (igive `Sotlandiis aqti~) safuZvelze Seiqmna

Sotlandiis parlamenti da mTavroba, rac, Tavisi arsiT, gulisxmobda imas, rom es

organoebi mudmivi xasiaTis iyo, Tumca msgavsi mkveTri Canaweri maT mudmi-

vmoqmedebasTan dakavSirebiT ar yofila.4

smitis komisiis daskvniTi aqtis 22-e punqti savaldebulod acxadebs e.w. sive-

lis debulebas (The Sewel Convention).5 sivelis debuleba es aris principi, romelic

gulisxmobs Sotlandiis parlamentis Tanxmobis savaldebulobas didi britaneTis

parlamentisaTvis, Tu sakiTxi exeba Sotlandiis kompetenciaTa sferos. 6 lordma

sivelma es principi lordTa palatas SesTavaza 1998 wlis 21 ivliss `Sotlandiis

Sesaxeb~ kanonproeqtis ganxilvis procesSi, Tumca Sotlandiis aqtSi es principi

ar aisaxa. sivelis debuleba mogvianebiT Setanil iqna, erTi mxriv, gaerTianebuli

                                                            1 detalurad ix. Scotland Act 2016. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 2 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.13. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 3 Scotland Act 2016, muxli 1. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 4 ix. Scotland Act 1998. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1998/46/pdfs/ukpga_19980046_en.pdf 5 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.13. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 6 Derek Birrell, Comparing Devolved Governance, Palgrave Macmillan, UK, 2012. P.86.

43  

samefos da, meore mxriv, Sotlandiis, uelsisa da CrdiloeT irlandiis mTav-

robaTa Soris 1999 wels dadebul urTierTgagebis memorandumSi. marTalia, es me-

morandumi ar iyo gaTvaliswinebuli rogorc iuridiulad savaldebulo doku-

menti, magram hqonda politikuri mniSvneloba. 1 2016 wels ganxorcielebuli saka-

nonmdeblo cvlilebebis Tanaxmad, Sotlandiis aqtis 28-e muxls daemata me-8

punqti, romliTac didi britaneTis parlamentisaTvis savaldebulo gaxda Sot-

landiis parlamentis Tanxmoba Sotlandiis kompetenciaTa sferos mikuTvnebul sa-

kiTxebze gadawyvetilebis misaRebad.2

arCevnebi

sakanonmdeblo cvlilebebiT Sotlandiis parlaments mieniWa yvela ufleba

Sotlandiis parlamentisa da SotlandiaSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis orga-

noebis arCevnebTan dakavSirebiT (magram ara vestminsterisa da evrokavSiris ar-

CevnebTan dakavSirebiT). es uflebebi moicavs uflebamosilebebs saarCevno kampa-

niis xarjebis zRvrul odenobasTan, vadasa da partiul politikur reklamasTan

dakavSirebiT. aqve unda aRiniSnos, rom Sotlandiis parlaments manamde ukve hqon-

da mravali am uflebaTagan Sotlandiis TviTmmarTvelobis organoebis arCevne-

bTan dakavSirebiT, Tumca bolo sakanonmdeblo cvlilebebiT es uflebebi mniSvne-

lovnad gafarTovda. smitis komisiis daskvnidan gamomdinare, jer kidev 2015 wlis

martSi cvlilebebi ganxorcielda Sotlandiis 1998 wlis aqtSi da Sotlandias

ufleba mieca Sotlandiis parlamentisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCev-

nebisaTvis aqtiuri saarCevno xmis uflebis mqone pirTa minimaluri asaki gane-

sazRvra 16 wliT. aRniSnuli kanonis miRebidan 1 TveSi, 2015 wlis aprilSi ukve

Sotlandiis parlamentma miiRo kanoni, romliTac aqtiuri saarCevno uflebis

mqone piris minimaluri asaki 18-dan 16 wlamde Seamcira. 3 2016 wlis 5 maisis Sot-

landiis saparlamento arCevnebSi pirvelad miiRes monawileoba 16 wlis amomrCev-

lebma. aRsaniSnavia, rom gaerTianebuli samefoSi aqtiuri saarCevno ufleba 18 wlis

asakidan iwyeba.4

smitis komisiis daskvnis 24-e punqti Seicavs daTqmas, romelic garkveulwilad

zRudavs Sotlandiis parlamentis uflebebs arCevnebTan dakavSirebiT. kerZod:

1. Sotlandiis parlaments ar eqneba uflebamosilebebi politikuri partiebis

regulaciasTan dakavSirebiT (Semowirulobebis CaTvliT);

2. saarCevno komisia gaagrZelebs muSaobas gaerTianebuli samefos farglebSi.

Sotlandiis parlaments eqneba kompetencia saarCevno komisiis funqciebis mi-

marT Sotlandiis parlamentis arCevnebsa da Sotlandiis adgilobrivi TviT-

mmarTvelobis organoebis arCevnebTan dakavSirebiT. saarCevno komisia anga-

                                                            1  Paul Bowers, The Sewel Convention, Parliament and Constitution Centre, 25 November 2005. www.parliament.uk/briefing-papers/SN02084.pdf 2 Scotland Act 2016, muxli 2. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 3 Scottish Elections (Reduction of Voting Age) Act 2015, მუხლი 1.

http://www.legislation.gov.uk/asp/2015/7/pdfs/asp_20150007_en.pdf 4 ix. Representation of the People Act 2000, muxli 1, punqti 1, qvepunqti “d”.

http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2000/2/pdfs/ukpga_20000002_en.pdf

44  

riSs Caabarebs gaerTianebuli samefos parlaments gaerTianebuli samefosa

da evropul arCevnebTan dakavSirebiT da Sotlandiis parlaments Sotlan-

diis saparlamento da Sotlandiis adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevneb-

Tan dakavSirebiT;

3. sazRvrebis damdgeni komisia (Boundary Commission - komisia, romelic peri-

odulad ganixilavs saparlamento saarCevno olqebis sazRvrebis sakiTxs da

mosaxleobis raodenobis cvlilebebis Sesabamisad iZleva sazRvrebis Secv-

lis rekomendacias) SotlandiisaTvis gaagrZelebs saqmianobas, rogorc gaer-

Tianebuli samefos saxelmwifo dawesebuleba. is angariSs Caabarebs Sotlan-

diis parlaments Sotlandiis parlamentis saarCevno olqebis sazRvrebis

Sesaxeb. gaerTianebuli samefos xelisuflebis uflebamosilebani, Sotlandi-

is parlamentis sazRvrebTan dakavSirebiT, Sotlandiis xelisuflebas gada-

ecema;

4. Sotlandiis parlaments ar SeuZlia Sotlandiis saparlamento arCevnebi da-

amTxvios gaerTianebuli samefos saparlamento, evropis parlamentis an adgi-

lobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebs.1

mocemuli SezRudvebi Sesabamisad aisaxa kanonSic.2

Sotlandiis parlamentis sxva uflebamosilebani

smitis komisiis daskvnis mixedviT, gaerTianebuli samefos kanonmdebloba

Sotlandiis parlaments miscems uflebamosilebas gadawyvetileba miiRos yvela im

sakiTxze, romelic exeba Sotlandiis parlamentisa da Sotlandiis mTavrobis

mowyobasa da funqcionirebas, maT Soris:

1. uflebamosilebani Sotlandiis parlamentis wevrTa an saarCevno olqebis ra-

odenobasa da Sotlandiis parlamentis wevrTa siasTan dakavSirebiT;

2. uflebamosilebani Sotlandiis parlamentis wevrisaTvis wevrobis uflebis

CamorTmevis (disqualification) da im garemoebebTan dakavSirebiT, romlis drosac

Sotlandiis parlamentis wevris adgili SeiZleba gauqmebul iqnes.3

sakanonmdeblo cvlilebebiT aRniSnuli debulebebi gaTvaliswinebuli ar

iqna da maTi didi nawili e.w. dacul sakiTxebad (protected subject-matter – sakiTxebi,

romlebic darCa gaerTianebuli samefos parlamentis kompetenciaSi) gamocxadda.

kerZod, 2016 wlis Sotlandiis aqtis me-11 muxlis me-5 punqtis mixedviT daculia

sakiTxebi, romelic dakavSirebulia:

a) saparlamento arCevnebSi aqtiuri saarCevno uflebis mqone pirebTan;

b) parlamentis saarCevno sistemasTan;

g) saarCevno olqebisa da regionebis raodenobasTan;

                                                            1 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.13, punqti 24. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 2 detalurad ix. Scotland Act 2016, muxlebi 3-5. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 3 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.14, punqti 26. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 

45  

d) TiToeuli saarCevno olqidan da regionidan asarCevi parlamentis wevrebis

raodenobasTan.1

Tu parlamentSi mainc moxda iseTi kanonproeqtis inicireba, romelic, sxdo-

mis Tavmjdomaris SexedulebiT, met-naklebad dakavSirebulia dacul sakiTxebTan,

am kanonproeqtis misaRebad aucilebelia parlamentis sruli Semadgenlobis ara-

nakleb ori mesamedi. amasTanave, generalur advokats (Advocate General), lord advo-

kats (Lord Advocate) an generalur prokurors (Attorney General), romlebic war-

moadgenen gaerTianebuli samefos interesebs SotlandiaSi, SeuZliaT mimarTon

uzenaes sasamarTlos mocemul sakiTxTan dakavSirebiT parlamentis kompetenciis

dasadgenad. Tu uzenaesi sasamarTlo daadgens, rom kanonproeqti exeba dacul

sakiTxebs, romlis ganxilvis ufleba Sotlandiis parlaments ar aqvs, kanonpro-

eqtis ganxilva unda Sewydes, xolo Tu kanoni ukve miRebulia, Tavmjdomarem is

dedofals ar unda gadaugzavnos xelmosawerad.

mTavrobaTaSorisi urTierToba

mravaldonian saxelmwifoSi urTierToba centraluri da avtonomiuri erTe-

ulis mTavrobebs Soris metad mniSvnelovania. rogorc profesori maikl kitingi

aRniSnavs, mTavrobaTaSoris urTierTobebs ori ZiriTadi daniSnuleba aqvs: erTi

mxriv, konfliqtis gadawyveta da, meore mxriv, erToblivad gadawyvetilebis mi-

Reba iq, sadac ori an ramdenime administraciis kompetenciebi urTierTdamokide-

bulia an calkeul SemTxvevebSi gadadis erTi iurisdiqciidan meoreSi.2

amdenad, smitis komisiam mniSvnelovani yuradReba dauTmo gaerTianebul sa-

mefosa da Sotlandiis mTavrobaTa Soris urTierTobis meqanizmebs. kerZod, das-

kvnaSi naTqvamia, rom Sotlandiisa da gaerTianebuli samefos arsebuli mTav-

robaTaSorisi organo, gaerTianebuli ministrTa komitetis (gmk) struqturebis

CaTvliT, unda iqnes reformirebuli saswrafo wesiT da mniSvnelovnad gafar-

Tovdes, raTa asaxos mTeli arsi im cvlilebebisa, rasac mxareebma miaRwies smi-

tis komisiis farglebSi. sxva regionuli administraciebis (igulisxmeba Crdi-

loeT irlandia da uelsi) Sexedulebebi aseve srulad unda iqnes gaTvaliswine-

buli am axali meqanizmis daproeqtebisas.3

ufro intensiuri unda gaxdes TanamSromloba Sotlandiisa da gaerTianebuli

samefos parlamentebs Soris im sferoebSi, sadac erToblivi interesebi aqvT.4

amasTan, komisiis daskvnis 30-e punqtSi mocemulia is principebi, romlebsac

unda efuZnebodes zemoT naxsenebi mTavrobaTaSorisi meqanizmi. kerZod:

                                                            1 Scotland Act 2016, muxli 11, punqti 5. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 2 Written evidence from Professor Michael Keating (IGR0003), Inter-governmental Relations in the United King-

dom, HOUSE OF LORDS, Select Committee on the Constitution, 11th Report of Session 2014-15, published 27

March 2015. P. 7. http://www.publications.parliament.uk/pa/ld201415/ldselect/ldconst/146/146.pdf 3 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.14, punqti 28. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 4 iqve, P.14, punqti 29.

46  

1. unda Seicavdes axal da yovlismomcvel urTierTgagebis memorandums (um)

didi britaneTis mTavrobasa da xelisuflebis regionul organoebs Soris. im

sakiTxebis garda, romlebsac moqmedi um Seicavs, ganaxlebuli um unda:

a) Seicavdes detalur informacias marTvis axali ormxrivi SeTanxmebebis

Sesaxeb, romlebic aucilebeli iqneba sagadasaxado da socialuri uzrunvel-

yofis sferoebSi gadacemuli uflebamosilebebis implementaciasa da muSa-

obaze zedamxedvelobis mizniT. es axali meqanizmebi aseve unda Seesaba-

mebodes fiskalur CarCoebs, romlebic SemuSavdeba am SeTanxmebis 95-e muxlis

Tanaxmad;

b) arsebul qvekomitetebTan erTad iTvaliswinebdes damatebiT qvekomitetebs

gmk-is farglebSi. axali qvekomitetebis saqmianoba SeiZleba moicavdes, magram

ar unda Semoifarglebodes iseTi sferoebiT, rogoricaa: saSinao politika,

agraruli politika, soflis meurneoba da TevzWera; socialuri usafrTxo-

eba/socialuri uzrunvelyofa.

2. iyos ganmtkicebuli Zlieri da gamWvirvale saparlamento kontroliT, maT

Soris:

a) Sesabamisi parlamentebis winaSe angariSebis wardgena um-is implementaciisa

da efeqtiani funqcionirebis Sesaxeb;

b) Sesabamisi parlamentis winaSe aqtiuri angariSgeba im daskvnebisa, romlebic

miRebuli iqneba gaerTianebuli ministrTa komitetis mier, gaerTianebuli

saxazino komitetis mier da am SeTanxmebis pirobebis safuZvelze Seqmnili

sxva mTavrobaTaSorisi ormxrivi Sexvedrebis Sedegad.

3. administraciaTa Soris davebis drouli da konstruqciuli mogvarebis

mizniT, unda uzrunvelyofdes ufro efeqtian da qmediT meqanizmebs gamarTulad

funqcionirebadi saarbitraJo procesis saxiT.1

unda aRiniSnos, rom mTavrobaTaSorisi urTierTobis meqanizmebi did bri-

taneTSi amJamad ganisazRvreba 2013 wlis oqtombris urTierTgagebis memorandumiT

gaerTianebuli samefos, Sotlandiis, uelsisa da CrdiloeT irlandiis mTavro-

bebs Soris, 2 xolo axali memorandumi, romelic iTvaliswinebs smitis daskvnaSi

aRniSnul principebs, jerjerobiT miRebuli ar aris, Tumca ukve miRebulia misi

calkeuli komponentebi. kerZod, 2016 wlis TebervalSi miRebul iqna `SeTanxmeba

gaerTianebuli samefosa da Sotlandiis mTavrobebs Soris Sotlandiis mTavrobis

fiskaluri CarCoebis Sesaxeb~ 3 , rasac iTvaliswinebs zemoxsenebuli smitis komi-

siis 30-e punqtis pirveli punqtis `a~ qvepunqti.

                                                            1 iqve, P.15, punqti 30. 2 ix. Memorandum of Understanding and Supplementary Agreements Between the United Kingdom Government,

the Scottish Ministers, the Welsh Ministers, and the Northern Ireland Executive Committee,

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/316157/MoU_between_the_UK_an

d_the_Devolved_Administrations.pdf 3 ix. The agreement Between the Scottish Government and the United Kingdom Government on the Scottish

Government’s Fiscal Framework. http://www.gov.scot/Resource/0049/00494765.pdf

47  

Sotlandiis mTavrobis warmomadgenloba evrokavSirSi didi britaneTis

meSveobiT

komisiis daskvnis Tanaxmad, sagareo kompetenciebi daculi darCa, Tumca im

pirobiT, rom srulad iqnes asaxuli regionuli administraciebis Sexedulebebi

evrokavSirSi didi britaneTis warmomadgenlobaSi. am konteqstSi unda gaumjo-

besdes evrokavSirisa da saerTaSoriso politikis koordinaciis Sesaxeb arsebuli

konkordatis implementacia.1 es miRweuli unda iqnes Semdegi saSualebebiT:

1. uzrunvelyofil iqnes Sotlandiis ministrebis srulad CarTva gaerTiane-

buli samefos poziciis SemuSavebaSi evrokavSirTan delegirebul sakiT-

xebTan dakavSirebiT. magaliTad, gaerTianebuli samefos mTavrobis ministris

TavmjdomareobiT regionuli administraciebis ministrTa Sexvedra, sadac

regionuli administraciebis ministrebi TavianT interesebs warmoadgenen;

2. uzrunvelyofa imisa, rom delegirebuli politikis sakiTxebTan dakavSirebiT

Sotlandiis ministrebi CarTulebi iqnebian konsultaciebSi da maTi Sexe-

dulebebi gaTvaliswinebuli iqneba gaerTianebuli samefos sabolo poziciis

Camoyalibebis procesSi;

3. SesaZlebelia, rom regionuli administraciis ministrma evrokavSiris minis-

trTa sabWos Sexvedraze warmoadginos gaerTianebuli samefo da gaaxmovanos

didi britaneTis mTavrobasTan SeTanxmebuli pozicia, Tu regionuli adminis-

traciis ministrs mocemul sakiTxTan dakavSirebiT aqvs upiratesi poli-

tikuri interesi da didi britaneTis mTavrobis Sesabamis wamyvan ministrs ar

SeuZlia daeswros am Sexvedras.2

The Crown Estate (samefo mamuli)

`samefo mamuli~ aris miwebisa da mamulebis erToblioba, romelic iTvleba

didi britaneTis monarqis e.w. `sazogadoebriv sakuTrebad~ da ar aris arc saxel-

mwifos da arc monarqis kerZo sakuTreba. smitis komisiis daskvnis mixedviT, Sot-

landiaSi Crown Estate-is ekonomikuri aqtivebis marTva da am aqtivebidan miRebuli

Semosavlebi gadaecema Sotlandiis parlaments. igi moicavs zRvis fskers, urba-

nul aqtivebs, soflis mamulebs, sasargeblo wiaRiseulis mopovebisa da TevzWe-

ris uflebebs da Sotlandiis sasazRvro zols, razec is aris pasuxismgebeli.3

komisiam aseve gansazRvra, rom Sotlandiisa da didi britaneTis mTavrobebma

erToblivi urTierTgagebis memorandumSi asaxon mocemuli sakiTxebi, raTa aseTma

delegirebam ar daazianos didi britaneTis saerTo mniSvnelobis nacionaluri in-

teresebi iseT sferoebSi, rogoricaa Tavdacva da usafrTxoeba, navTobi, gazi da

                                                            1 igulisxmeba 1999 wlis 25 noembris Concordat on Co-ordination of EU, International and Policy Issues

on Public Procurement. http://www.gov.scot/Publications/1999/11/procurement 2 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.15-16, punqti 31. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 3 iqve, P.16, punqti 32.

48  

energetika, monarqis qonebis, sazRvao zolisa da zRvis fskeris aqtivebis dacva

da usafrTxoeba mTeli didi britaneTis masStabiT.1

sakanonmdeblo cvlilebebiT didi britaneTis finansTa saministros daevala

zemoaRniSnuli qonebis transferis detaluri gegmis SemuSaveba, romelSic asa-

xuli iqneba qonebis gadacemasTan dakavSirebuli sakiTxebi, maT Soris am qonebaze

pasuxismgebeli Sotlandiis Tanamdebobis pirebis uflebamosilebis, usafrTxo-

ebis, finansuri da sxva mniSvnelovani sakiTxebi.2

komunikacia, transporti, energetika

smitis komisiis mixedviT, izrdeba Sotlandiis uflebebi telekomunikaciis,

safosto momsaxurebisa da sazRvao transportis sferoSic. kerZod, Sotlandiis

mTavrobas eqneba uflebamosileba daniSnos komunikaciebis ofisis (OFCOM - Office

of Communications), sazRvao da sanapiros dacvis saagentos (MCA- Maritime and

Coastguard Agency) da CrdiloeT Suquris sabWos (NLB - Northern Lighthouse Board) TiTo

wevri, xolo Sotlandiis mTavrobasa da parlaments eqneba oficialuri sakon-

sultacio roli am uwyebebis strategiuli prioritetebis gansazRvrasTan dakav-

SirebiT. rac Seexeba Sotlandiis mediaservisis (MG Alba - Gaelic Media Service)3 gam-

geobis daniSvnis uflebamosilebas, igi mTlianad gadaecema Sotlandiis mTav-

robas.4

Sotlandia-gaerTianebuli samefos urTierTobaSi erT-erTi mniSvnelovani sa-

kiTxia energetika. smitis komisiam daadgina, rom Sotlandiis mTavrobasa da par-

laments eqneba oficialuri sakonsultacio roli ganaxlebadi energiis stimu-

lirebisa da strategiuli prioritetebis SemuSavebaSi, rac mocemulia `energe-

tikuli strategiisa da politikis debulebaSi~ (Energy Strategy and Policy Statement).

amasTan, gazisa da eleqtrosistemis bazrebis ofisi (OFGEM - Office of Gas and

Electricity Markets) Tavis yovelwliur moxsenebasa da angariSs warudgens Sotlan-

diis parlaments da gamocxaddeba Sotlandiis parlamentis komitetebis winaSe.5

daskvna

Sotlandiis damoukideblobis referendumiTa da mis Semdgom ganxorciel-

ebuli devoluciuri procesebiT, gaerTianebulma samefom regionebTan urTierTo-

bis axali epoqa daiwyo, rac gulisxmobs adgilobrivi teritoriuli erTeulebis

problemebisadmi ara Tvalis daxuWvas da maTi miswrafebebis ugulebelyofas, ara-

med maTi nebis pativiscemas da saTanado meqanizmebis Seqmnas.

                                                            1 iqve, P.16, punqti 34. 2 ix. Scotland Act 2016, muxli 36. http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2016/11/enacted 3 Alba aris Sotlandiis saxelwodeba adgilobriv (gaelikur) enaze. 4 The Smith Commission. Report of the Smith Commission for further devolution of powers to the Scottish Parliament. 27 November 2014. P.17, punqtებi36-40. https://www.smith-commission.scot/smith-commission-report/ 5 iqve, P.17, punqti 41.

49  

sainteresoa smitis komiis daskvnis me-18 punqti, romelSic naTqvamia: `es aqti

ar ewinaaRmdegeba imas, rom Sotlandia gaxdes damoukidebeli saxelmwifo moma-

valSi, rac Sotlandiis mosaxleobis gadasawyvetia.~1 es niSnavs, rom faqtobrivad

smitis komisiis daskvna da mis safuZvelze ganxorcielebuli sakanonmdeblo

cvlilebebi mainc gardamavali aqtebia da Sotlandiis damoukideblobis sakiTxi

momavalSi kidev araerTxel dadgeba dRis wesrigSi.2 es, Tavis mxriv, niSnavs, rom

didi britaneTis xelisuflebas ar miecema modunebis saSualeba. igi mudmivad

unda grZnobdes Tavisi regionebis (am konkretul SemTxvevaSi, Sotlandiis) majis-

cemas da yovelTvis ifiqros axal SeTavazebebsa Tu kompromisebze. am Tvalsaz-

risiT, didi britaneTi garkveul konkurentul damokidebulebaSi imyofeba Tavis

regionebTan. 2014 wlis 18 seqtembers es konkurencia qveynis erTianobiT dam-

Tavrda. vnaxoT, ra iqneba momavalSi.

                                                            1 iqve, P.12, punqti 18. 2es ukve gamoCnda did britaneTSi evrokavSiridan gamosvlis sakiTxze 2016 wlis 23 aprils gamarTuli referendumis Semdeg, rodesac Sotlandia ar daeTanxma referendumis Sedegebs da evrokavSirSi darCenis survilis safuZvelze kvlav daiwyo gaerTianebuli samefodan gamosvlis kampania.

50  

giorgi goraZe,

samarTlis doqtori, profesori

devolucia did britaneTSi da SotlandiisTvis delegirebuli

politikur-administraciuli uflebebi

statia miznad isaxavs 2014 wlis 18 seqtembers, Sotlandiis damoukideblobis

referendumis Semdgom, did britaneTsa da Sotlandias Soris ganviTarebuli po-

litikur-samarTlebrivi procesebisa da SotlandiisaTvis delegirebuli poli-

tikur-administraciuli uflebebis ganxilvas.

referendumis Catarebidan meore dResve didi britaneTis premier-ministris

iniciativiT Seiqmna smitis komisia, romelSic paritetul sawyisebze warmodgenilni

iyvnen Sotlandiis 5 ZiriTadi politikuri partiis warmomadgenlebi. komisiis mizani

iyo SotlandiisaTvis kompetenciaTa gadacemis Sesaxeb proeqtis SemuSaveba.

komisiam maleve SeimuSava da gamoaqveyna daskvna, romlis safuZvelze didi

britaneTis parlamentma miiRo kanonTa cvlilebebis paketi. kanoniT gaTvaliswi-

nebuli cvlilebebi moicavda kompetenciaTa mTel speqtrs, romelSic sami sxva-

dasxva sfero Sedioda: 1. politikuri da mmarTvelobiTi; 2. socialur-ekonomiku-

ri; da 3. sagadasaxado da safinanso xasiaTis uflebebi.

mocemul statiaSi ganxilulia mxolod politikuri da mmarTvelobiTi xasi-

aTis uflebebi. masSi detalurad aris saubari iseTi tipis sakiTxebze, rogoricaa

Sotlandiis umaRlesi organoebis statusi, Sotlandiis parlamentis kompetenciebi,

arCevnebi, Sotlandiis mTavrobis kompetenciebi sagareo urTierTobebSi da sxva.

statiaSi SotlandiisaTvis delegirebuli kompetenciebi ganxilulia or

WrilSi: erTi, smitis komisiis daskvnis mixedviT, romeli kompetenciebis da ra mo-

culobiT gadacema miiCnia komisiam mizanSewonilad da, meore, rogor aisaxa smi-

tis komisiis rekomendaciebi sakanonmdeblo aqtebSi.

dasasrul gamoTqmulia varaudi, rom smitis komisiis daskvna da mis safuZ-

velze ganxorcielebuli sakanonmdeblo cvlilebebi gardamavali aqtebia da Sot-

landiis damoukideblobis sakiTxi momavalSi kidev araerTxel dadgeba dRis wes-

rigSi. amis safuZvels avtors aZlevs smitis komiis daskvnis me-18 punqti, romel-

Sic naTqvamia: `es aqti ar ewinaaRmdegeba imas, rom Sotlandia gaxdes damouki-

debeli saxelmwifo momavalSi, rac Sotlandiis mosaxleobis gadasawyvetia.~

GIORGI GORADZE,

doctor of law, professor

DEVOLUTION IN THE GREAT BRITAIN AND DEVOLVED

POLITICAL-ADMINISTRATIVE POWERS OF SCOTLAND

The article - “Devolution in The Great Britain and Devolved Political-Administrative Powers of Scotland”

- aims a consideration of political-legal processes emerged after Independence Referendum between the Great

Britain and Scotland, September 18, 2014, and delegated political-administrative rights for Scotland.

51  

Next day, right after the referendum, the Smith Commission was announced by the prime minister of

the Great Britain, in which at the parity basis, the representatives of 5 of the largest political parties were pre-

sented. The aim of the Commission was a creation of a project of entitling Scotland with the competences.

On the basis of a report, which was soon elaborated and published by the Commission, the Parliament

of the Great Britain passed a package of legislation amendments. Legislation amendments included a whole

specter of competences, which encompasses three different spheres: 1. Political and managerial/regulatory

rights; 2. Social-economic rights and 3. Tax and financial rights.

In the given article only political and managerial/regulatory rights are discussed. Issues such as status

of Scotland supreme authorities, competences of Scottish Parliament, Elections, competences/jurisdiction of

Scottish Parliament in foreign affairs, etc, are discussed in details.

In the article, delegated competences for Scotland are mainly discussed in two aspects: first, according

to the report of the Smith Commission, delegation of which competences and in what amount the Commis-

sion considers relevant, and secondly, how the Smith Commission recommendations were reflected in legis-

lative acts.

In conclusion, it is presumed, that the report of the Smith Commission and on-based legislative

amendments are transitional acts and the issue of Independence of Scotland will be actual consistently. The

author firmly relies on part 18 of the report of the Smith Commission, which quotes: “It is agreed, that noth-

ing in this report prevents Scotland becoming an independent country in the future which the people of Scot-

land should so choose”.

ГИОРГИЙ ГОРАДЗЕ,

доктор права, профессор

ДЕВОЛЮЦИЯ В ВЕЛИКОБРИТАНИИ И ДЕЛЕГИРОВАННЫЕ ПОЛИТИКО-

УПРАВЛЕНЧЕСКИЕ ПОЛНОМОЧИЯ ШОТЛАНДИИ

Целью статьи "Деволюция в Великобритании и делегированные политико-управленческие

полномочия Шотландии" является рассмотрение политико-правовых процессов развернувшихся

между Великобританией и Шотландией после референдума о независимости 18 сентября 2014 года и

делегированных Шотландии политико-административных полномочий.

На следующий день сразу после референдума, по инициативе премьер-министра

Великобритании, была создана Комиссия Смита, в которую на паритетной основе вошли

представители 5 крупнейших политических партий Шотландии. Целью Комиссии было создание

проекта о делегировании компетенций Шотландии.

На основе доклада, который вскоре был подготовлен и опубликован комиссией, парламент

Великобритании принял пакет законодательных поправок. Эти поправки касались всего спектра

полномочий, которые включали в себя три различные сферы: 1. Полномочия политического и

управленческого характера; 2. Социально-экономические полномочия и 3. Права налогового и

финансового характера.

В данной статье рассматриваются только полномочия политического характера. В ней детально

обсуждаются такие вопросы, как статус высших органов Шотландии, компетенция Шотландского

парламента, выборы, полномочия Шотландского правительства во внешних отношениях и т.д.

52  

В статье делегированные полномочия Шотландии в основном рассматриваются в двух

аспектах: первый - в соответствии с докладом Комиссии Смита, передача каких компетенций и в

каком объеме посчитала комиссия уместной, и второй - как отразились рекомендации Комиссии

Смита в законодательных актах.

В заключении высказано предположение, что доклад Комиссии Смита и законодательные

поправки, осуществлённые на его основе, всё-таки переходные акты и вопрос о независимости

Шотландии в будущем ещё не раз будет подниматься на повестке дня. Основу для такого

рассуждения автору даёт пункт 18 доклада Комиссии Смита, где отмечается, что "Этот акт не

протоворечит тому, чтобы Шотландия стала независимой страной в будущем по решению жителей

Шотландии".

 

53  

vladimer wereTeli

mkvlelobis saqmeTa kvalifikaciis zogierTi aspeqti

 

adamianis sicocxlis dacvaSi gansakuTrebuli funqciis matarebelia sisxlis

samarTali. sisxlis samarTlis kodeqsis gansakuTrebuli nawili swored adamianis

winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebiT iwyeba. kanonmdebloba icavs adamians misi

dabadebidan gardacvalebamde. amitom, danaSaulis swori kvalifikaciisaTvis unda

dadgindes rogorc sicocxlis dasawyisi, aseve sikvdilis dadgomis momenti.

sicocxlis dasawyisad iTvleba bavSvis dabadebis dawyebis momenti. rac Seexeba

sikvdilis dadgenis dros, aseTad unda miviCnioT mxolod biologiuri sikvdili

anu organizmis daRupvis Seuqcevi procesi. mkvleloba ganuyofladaa dakav-

Sirebuli adamianis sicocxlesa da sikvdilTan, amdenad sicocxlisa da sikv-

dilis cnebis ganmartebis gareSe SeuZlebelia sworad ganvmartoT Tu ras niSnavs

mkvleloba.

adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa sayovelTao deklaraciis me-3 muxlSi

aRiarebulia adamianis ufleba sicocxleze. es debuleba ganmtkicebulia saqar-

Tvelos ZiriTadi kanoniTac, kerZod saqarTvelos konstituciis me-15 muxlis Ta-

naxmad „sicocxle adamianis xelSeuvali uflebaa da mas kanoni” icavs. amdenad,

adamianis sicocxle umaRlesi Rirebulebaa da daculia ara marto konstituciiT,

aramed saqarTveloSi arsebuli sxva kanonmdeblobiTac.

samedicino literaturaSi sikvdilis dadgomis momentTan dakavSirebiT azrTa

sxvaobaa. avtorTa nawilis azriT, sikvdilis dadgomis momentad guliscemisa da

sunTqvis Sewyveta iTvleba e.w. „klinikuri sikvdili“, nawili ki sikvdilis dadgo-

mis drod tvinis funqcionirebis Sewyvetis moments miiCnevs. xSiria SemTxvevebi,

roca Tanamedrove medicinis pirobebSi klinikuri sikvdilis mdgomareobaSi myofi

pirisTvis daubrunebiaT sicocxle. 1 amdenad, swored tvinis funqcionirebis Sewy-

vetis momenti iTvleba sikvdilis dadgomis momentad, vinaidan am periodidan sikv-

dili gardauvalia. rac Seexeba xelyofas gvamze, romelic SecdomiT cocxali

adamiani hgoniaT unda dakvalificirdes, rogorc mkvlelobis mcdeloba uvargis

obieqtze.

adamianis sicocxlis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis damaxasiaTebeli ni-

Sani Zaladobis gziT piris sikvdilia. aRniSnuli faqtobrivi garemoebebis garda,

aucilebelia aseve iuridiuli faqtoris arsebobac, romelsac qmedebis marTlwi-

naaRmdegoba da braleuloba warmoadgens. saqme imaSia, rom Zaladobrivi sikvdili

SeiZleba marTlzomieric iyos (mag., aucilebeli mogeriebis mdgomareobaSi, sao-

mari moqmedebis dros da a.S.). yvela saxis mkvleloba materialuri Sedgenilo-

bisaa. igi damTavrebulia danaSaulebrivi Sedegis _ sicocxlis mospobis momen-

tidan. winaaRmdeg SemTxvevaSi adgili eqneba daumTavrebel danaSauls, konkretu-

lad ki danaSaulis momzadebas an mcdelobas. amasTan, piris moqmedebas Tu umoqme-

dobas, erTi mxriv, da damdgar Sedegs _ sikvdils Soris, meore mxriv, unda ar-

                                                            1 Раймони М. Жизнь после смерти. 1990, с 91.

54  

sebobdes mizezobrivi kavSiri. misi arsebobisaTvis aucilebelia, rom damnaSavis

qmedeba droSi win uswrebdes sikvdils da iyos misi aucilebeli piroba.

mkvlelobis swori kvalifikaciis sakiTxis ganxilvisas aucilebelia mimovi-

xiloT misi Sedgenilobis damaxasiaTebeli niSnebi, kerZod ganvixiloT misi obi-

eqturi da subieqturi Sedgeniloba. gansakuTrebiT yuradReba gavamaxviloT obieq-

turi Sedgenilobis iseT nawilze, rogorsac Sedegis obieqturi Seracxvis

instituti warmoadgens. danaSaulis swori kvalifikacisaTvis aucilebelia Sed-

genilobis yoveli niSnis analizi saTiTaod da erTobliobaSi, raTa qmedebis kva-

lifikacia moxdes Sesabamisi normis safuZvelze.

sicocxlis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis obieqtia sxva adamianis si-

cocxle. aqedan gamomdinare, ar SeiZleba mkvlelobad Sefasdes qmedeba, rodesac

damnaSave mkvlelobis ganzraxviT awarmoebs gasrolas ukve gardacvlili piris

mimarT, aseT viTarebaSi Cadenili qmedeba dakvalificirdeba, rogorc mkvlelobis

mcdeloba uvargis obieqtze. 1 aqve unda iTqvas, rom, xSir SemTxvevaSi, „obieqtSi“

Secdomad iwodeba iseTi mkvleloba, roca damnaSave erTi piris nacvlad Sec-

domiT klavs meores, am dros obieqti _ adamianis sicocxle ucvlelia da

damnaSave Secdomas uSvebs mxolod „pirovnebaSi“. mkvleloba gansakuTrebuli sa-

zogadoebrivi saSiSroebiT xasiaTdeba, radgan dazaralebulis sikvdili gamo-

ricxavs miyenebuli zianis gamosworebas. rac Seexeba obieqturi Sedgenilobis

meore niSans _ qmedebas, is SeiZleba Cadenil iqnes moqmedebiT an umoqmedobiT.

qmedebis sazogadoebrivad saSiSi xasiaTi gamoixateba imaSi, rom mas Sedegad au-

cileblad unda mohyves dazaralebulis sikvdili. aseTi Sedegis ararseboba gamo-

ricxavs qmedebis mkvlelobad dakvalificirebis SesaZleblobas da unda mieces

mkvlelobis momzadebis an mcdelobis kvalifikacia. obieqturi Sedgenilobis mni-

Svnelovan niSans ganekuTvneba mizezobrivi kavSiris dadgena qmedebasa da damdgar

Sedegs Soris.

danaSaulis swori kvalifikaciis dasadgenad mizezobrivi kavSiris garda au-

cileblad unda SevexoT qmedebis obieqturi Sedgenilobis nawils, kerZod: Se-

degis obieqturi Seracxvis sakiTxs, vinaidan qmedebis obieqturi Sedgenilobis da-

sadgenad, Sedegiani danaSaulis Cadenisas mizezobrivi kavSiris dadgenis garda,

aucilebelia Sedegis obieqturad Seracxvis sakiTxis gadawyvetac. aRniSnuli sa-

kiTxis mniSvnelobaze naSromSi yuradRebas amaxvilebs prof. merab turava, ro-

melic aRniSnavs, rom Sedegis obieqturi Seracxvis sakiTxi ganxiluli unda iqnes

mxolod mizezobrivi kavSiris (kauzalobis) dadgenis Semdeg. imisaTvis, raTa da-

naSaulis Camden pirs Sedegi Seeracxos, aucilebelia Tavdapirvelad dadgindes

mis moqmedebasa da damdgar Sedegs Soris mizezobrivi kavSiri da amis Semdeg

gadawydes Sedegis obieqturad Seracxvis sakiTxi.2 aqedan SeiZleba davaskvnaT, rom

mxolod mizezobrivi kavSiris arseboba ar ganapiroebs Sedegis obieqturad Serac-

xvas, radganac praqtikaSi mizezobrivi ganviTarebis jaWvSi gvxvdeba iseTi saxis

arsebiTi gadaxrebi, ra drosac erTi SexedviT mizezobrivi kavSiris arsebobis

                                                            1 С.В. Бородин. Ответственность за убийство: квалификация и наказание по российскому праву, 1994 г. с. 17. 2 sisxlis samarTali zogadi nawilis mimoxilva. prof. merab turava. 2013 weli. gv.105.

55  

miuxedavad Sedegis obieqturad Seracxva ar xorcieldeba. sxva sityvebiT rom

vTqvaT, Tu mizezobrivi kavSiri damnaSavis warmodgenisagan gansxvavebulad wari-

marTeba, aseTi Sedegi mas obieqturad ar Seeracxeba, Tu mizezobrivi kavSiri ati-

piur xasiaTs atarebs. aRniSnulis sailustraciod moviyvan prof. turavas maga‐

liTs: a-m b-s mokvlis ganzraxviT, cecxlsasroli iaraRis gamoyenebiT, miayena

janmrTelobis dazianeba, romelic ar iyo sasikvdilo. saavadmyofoSi gadayvanisas

gzaSi avtoavariis Sedegad igi daiRupa. aseT SemTxvevaSi, miuxedavad imisa, rom

saxezea mizezobrivi kavSiri (a-s rom b. ar daeWra, es ukanaskneli ar moxvdeboda

avtoavariaSi da ar gardaicvleobda), a-s ar Seeracxeba obieqturad damdgari Se-

degi, vinaidan saxezea mizezobriobis jaWvidan arsebiTi gadaxra, ramac gamoiwvia

mizezobrivi kavSiris atipiuri ganviTareba.1

zemoaRniSnulis garda, arsebobs kidev damatebiTi garemoebebi, romelic, kau-

zalobis arsebobis miuxedavad, gamoricxavs Sedegis Seracxvas. aseT garemoebebs

miekuTvneba mizezobriobis iseTi forma, roca Sedegi windaxedulobis normiT

gaTvaliswinebul movaleobaTa Sesabamisi alternatiuli moqmedebis Sesrulebis

drosac dadgeboda; roca dazaralebulis piradi pasuxismgeblobiT gamowveulma

TviTsafrTxem gamoiwvia Sedegi, roca pirvel moqmedebasa da Sedegs Soris gan-

xorcielda dazaralebulis _ mesame piris an damnaSavis nebelobiTi meore moq-

medeba, romliTac axali damatebiTi safrTxe Seiqmna da a.S.

rac Seexeba mkvlelobis subieqturi Sedgenilobis elements _ danaSaulis su-

bieqts, kanonmdeblobiT ganisazRvra asaki 14 weli, romlidanac piri pasuxs agebs

Cadenili qmedebisaTvis. sagulisxmoa is garemoeba, rom kanonmdeblobiT subieqtis

asaki gansazRvruli iyo 12 wliT, rac SemdgomSi gaizarda 14 wlamde. Cveni azriT,

12 wlis mozards Segnebuli aqvs, rom sicocxlis mospoba aris windaxedulobis

normiT akrZaluli qmedeba, amasTan mas Seswevs unari damoukideblad an pirTa

jgufTan erTad xelyos adamianis sicocxle an safrTxe Seuqmnas, ris gamoc mig-

vaCnia, rom subieqtis asakis 12-dan 14 wlamde gazrda gaumarTlebelia. rac Seexeba

ganzraxvas, qmedeba SesaZlebelia Cadenil iqnes ganzraxvis orive saxiT _ rogorc

pirdapiri, ise eventualuri ganzraxviT. dasasrul, mkvlelobis mcdelobis kvali-

fikaciasTan mimarTebaSi viziarebT mecnier s. borodinis pozicias, romlis Tanax-

mad, mcdeloba saxezea maSin Tu damnaSave qmedebas pirdapiri ganzraxviT sCadis da

misi nebisgan damoukidebeli mizezis gamo ver miaRwevs Sedegs, xolo arapirdapiri

ganzraxviT moqmedebisas moqmedebis kvalifikacia unda moxdes faqtobrivad damdga-

ri SedegiT. aqedan gamomdinare, mkvlelobis mcdelobis kvalifikaciisaTvis auci-

lebelia damnaSave moqmedebdes mxolod pirdapiri ganzraxviT.2

amdenad, ganzrax mkvleloba niSnavs sxvisi sicocxlis marTlsawinaaRmdego

da braleul mospobas pirdapiri an arapirdapiri ganzraxviT, romelic Cadenilia

moqmedebiT an umoqmedobiT. adamianis sicocxlis winaaRmdeg mimarTul danaSauls

                                                            1 iqve, gv.106. 2 С.В. Бородин. „Ответственность за убийство: квалификация и наказание по Российскому праву“, 1994 г., стр

20.

 

56  

eZRvneba sisxlis samarTlis kodeqsis me-19 Tavi. aRniSnul TavSi ganzrax mkvle-

lobebi sam saxeobad iyofa, kerZod: Semamsubuqebel garemoebebSi Cadenil mkvle-

lobad, ganzrax mkvlelobad da damamZimebel garemoebebSi Cadenil mkvlelobad.

aqve gvinda aRvniSnoT, rom metad rTulia erT naSromSi adamianis sicocxlis

winaaRmdeg mimarTuli mkvlelobis yvela saxis daxasiaTeba. aRniSnul naSromSi

ganvixilavT adamianis sicocxlis winaaRmdeg mimarTul danaSaulTa nawils, ker-

Zod: damamZimebel garemoebebSi Cadenil ganzrax mkvlelobebs, maT Soris wi-

naswari SecnobiT orsuli qalis ganzrax mkvlelobas; arasrulwlovnis da umweo

mdgomareobaSi myofi piris ganzrax mkvlelobas da ori an meti piris ganzrax

mkvlelobas. rogorc praqtikosi muSaki, Sevexebi Cems sagamoZiebo da samosamar-

Tlo praqtikaSi arsebul magaliTebs, romlebic Seexeba winaswari SecnobiT orsu-

li qalis ganzrax mkvlelobas da ori an meti piris ganzrax mkvlelobis mcde-

lobas.

winaswari SecnobiT orsuli qalis ganzrax mkvlelobis specifikuri niSnebis

sailustraciod moviyvan magaliTs sagamoZiebo praqtikidan: 1998 wels g. d., ro-

melic muSaobda Tbilisis Sinagan saqmeTa saministros sistemaSi, iqorwina masze 8

wliT umcros, 19 wlis s. k-ze. axalSeuRlebulebi sacxovreblad gadavidnen rus-

TavSi mdebare g.d-s binaSi, sadac aseve cxovrobda am ukanasknelis deda m. d. vi-

naidan s. k. ar muSaobda, meuRlis samsaxuridan dabrunebamde marto rCeboda de-

damTilTan. unda aRiniSnos is garemoeba, rom ramdenime Tvis ganmavlobaSi s.k.

samkurnalod dahyavda g.d-s, radgan s.k. ar orsuldeboda. droTa ganmavlobaSi

rZal-dedamTils Soris, sxvadasxva yofiT sakiTxebTan dakavSirebiT, daiZaba ur-

TierToba, ramac saboloo jamSi konfliqturi xasiaTi miiRo. arc erTi ar eub-

neboda g.d-s arsebuli konfliqtis Sesaxeb. g.d. amCnevda meuRlesa da dedis daZa-

bul viTarebas da am ukanasknels SeekiTxa Tu ra iyo amis mizezi. dedam konf-

liqtSi rZali daadanaSaula. amis niadagze col-qmars Soris warmoiqmna konfliq-

turi situacia, ramac sistematuri xasiaTi miiRo. morigi konfliqtis dros s.k-m

datova meuRlis saxli da dabrunda TbilisSi dedisa da Zmis binaSi. Sin dabru-

nebulma g.d-m meuRle rom ver naxa, s.k-s saxlSi dasabruneblad gaemarTa si-

dedris binaSi, sadac sidedrisa da colisZmis TandaswrebiT esaubra s.k-s, dah-

pirda, rom SemdgomSi konfliqti aRar eqneboda da sTxova saxlSi dabruneba.

meuRlis sityvebiT daimedebuli s.k. kvlav rusTavSi dabrunda. Catarebulma

mkurnalobam Sedegi gamoiRo da s.k. daorsulda. garkveuli drois Semdeg

konfliqtebma kvlav iCina Tavi da s.k. sabolood dabrunda dedis saxlSi. g.d-m

kvlav miakiTxa meuRles da Txova dabruneba, razedac man kategoriuli uari

ganucxada. miuxedavad miRebuli pasuxisa, g.d-m uTxra, rom saboloo pasuxis

misaRebad meore dRes miakiTxavda. marTlac, meore diliT g.d. gaeTavisufla

samsaxuridan da Sin naqoni „makarovis“ sistemis tabeluri pistoletiT SeiaraRe-

buli gaemarTa meuRlis sanaxavad. am dros binaSi imyofeboda s.k. da misi Zma.

meuRleebi ganmartovdnen misaReb oTaxSi, xolo colisZma samzareuloSi iyo. g.d-

is Txovnisa da dapirebis miuxedavad s.k-m uari ganacxada masTan Tanacxovrebaze

da meuRlis binaSi dabrunebaze. aRniSnulis sapasuxod g.d-m ganucxada „ra

57  

gaewyoba, me wavedi“, gamovida misaRebi oTaxidan da gaemarTa gasasvleli karisken.

im momentSi, rodesac es ukanaskneli ukve saxlidan gasvlas apirebda, karebSi

mdgomma dauZaxa meuRles, rom sabolood surda masTan gamomSvidobeba. rodesac

s.k. miuaxlovda mas, g.d-m marcxena xeli kiserze moxvia, xolo marjvena xeliT

saqamridan amoiRo „makarovis“ sistemis cecxlsasroli iaraRi da mibjeniT es-

rola jer nikapis areSi qvemodan zemoT, xolo Semdeg gulis midamoSi. miRebuli

Wrilobebisgan s.k. adgilze gardaicvala, g.d. ki SemTxvevis adgilidan miimala.

magram Semdeg Cabarda samarTaldamcav organoebs. g.d-s brali waredgina saqar-

Tvelos ssk 109-e muxlis meore nawilis „a“ qvepunqtiT da amave kvalifikaciiT

dadga mis mimarT gamamtyunebeli ganaCeni.

micemul CvenebaSi braldebulma miuTiTa, rom man ar icoda meuRlis orsu-

lobis Sesaxeb, ganmarta, rom meuRlis mokvla ar undoda da SeSinebis mizniT amo-

iRo cecxlsasroli iaraRi, ris Semdegac anerviulebuls aukankalda xeli, Sem-

TxveviT mouxvda TiTi sasxletze da moxda gasrolebi. is garemoeba, rom man ar

icoda meuRlis orsulobis Sesaxeb daadastura misma dedam, rodesac ganacxada,

rom arc misTvis da arc misi SvilisaTvis ar iyo cnobili rZlis orsulobis

Sesaxeb. Tavis mxriv, s.k-s dedam da Zmam Tqves, rom s.k-s orsuloba cnobili iyo

g.d-Tvis. gvamis sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvniT s.k aRmoCnda 6 kviris

orsuli. gamoZiebis mier gaziarebuli ar iqna braldebulis Cveneba arc iaraRidan

SemTxveviT gasrolis da arc orsulobis arcodnis Sesaxeb. is garemoeba, rom g.d-

s sasxletze TiTis erTjeradi gamokvris Sedegad SemTxveviT gauvarda iaraRi,

rasac Sedegad mohyva s.k. gaufrTxileblobiT sikvdili, ar iqna gaziarebuli, rad-

gan „makarovis” sistemis iaraRis konstruqciisa da miyenebuli Wrilobebis adgil-

mdebareobis mxedvelobaSi miRebiT calsaxad dadasturda g.d-s mxridan s.k-s

ganzrax mkvleloba. „makarovis“ sistemis pistoleti ar aris avtomaturi da S-

euZlebelia sasxletze erTjeradi zemoqmedebiT momxdariyo ori gasrola.

amasTan, Wrilobebis sasicocxlod mniSvnelovan adgilebSi miyeneba adasturebda

g.d-s mxridan s.k-s ganzrax mkvlelobas. rac Seexeba g.d-s ganmartebas, rom misTvis

ucnobi iyo meuRlis orsulobis Sesaxeb, es garemoebac uaryofil iqna, radganac

saqmeze dakiTxuli neitraluri mowmis, g.d-s mezoblis CvenebiT dadasturda, rom

gardacvalebamde daaxloebiT Tvenaxevris win masTan stumrad imyofeboda s.k.,

romelic sixaruls ver malavda imis gamo, rom male Svili SeeZineboda da amis

gamo Zalian gaxarebuli iyo misi meuRle. amdenad, neitraluri wyarodan miRe-

bulma mtkicebulebam daadastura is garemoeba, rom g.d-sTvis cnobili iyo meuR-

lis orsulobis Sesaxeb.

zemoaRniSnuli danaSaulis gansxvavebuli kuTxiT Sesafaseblad ganvixiloT

igive SemTxveva, im gansxvavebiT, rom braldebulma mkvlelobis momentSi ar icoda,

rom orsul qals klavda. Seeracxeboda Tu ara obiqturad mas Sedegi. imisaTvis,

rom Sedegis obieqturad Seracxvamde mivideT, aucilebelia Tavdapirvelad davad-

ginoT mizezobrivi kavSiri damnaSavis moqmedebasa da damdgar Sedegs Soris. mo-

cemul SemTxvevaSi g.d-s mier iaraRidan gasrolas mohyva Sedegi _ orsuli meuR-

lis sikvdili. aRniSnulis Semdeg SesaZlebelia vimsjeloT Sedegis obieqtur

58  

Seracxvaze. mizezobrivi kavSiris ganviTarebis jaWvidan mniSvnelovan gadaxras an

Sedegis obieqturi Seracxvis sxva gamomricxav garemoebebs ar aqvs adgili, kerZod

s.k. orsulad iqneboda Tu ara misi sikvdili mainc dadgeboda. amdenad, qmedebis

swori kvalifikaciisaTvis aucilebelia gadavideT qmedebis subieqturi Sedgeni-

lobis ganxilvaze anu damnaSavis ganzraxvis dadgenaze. kerZod, mocemul Sem-

TxvevaSi Tu g.d. Segnebulad gulgrilad ekideboda meuRlis orsulobas, misi

qmedeba dakvalificirdeba ssk 109-e muxlis meore nawilis „a“ qvepunqtiT, xolo

Tu darwmunebuli iyo, rom msxverpli ar iyo orsulad, misi qmedeba unda dakvali-

ficirdes ssk 108-e muxliT, rogorc ganzrax mkvleloba, vinaidan mkvlelobis

Cadenis momentSi mas makvalificirebeli niSani _ orsuloba, Secnobili ar hqonda.

ganvixiloT analogiuri SemTxveva, mxolod im gansxvavebiT, rom damnaSave

arasworad fiqrobda, rom klavda orsul mdgomareobaSi myof dazaralebuls.

aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT s.v. borodins Tavis naSromSi1 mohyavs magaliTi

ruseTis federaciis uzenaesi sasamarTlos praqtikidan: sasamarTlos mier gan-

xilul iqna l-s braldebis saqme, romelsac brali edeboda masTan intimur kav-

SirSi myofi S-s ganzrax mkvlelobaSi. saqmis masalebis mixedviT l. intimur

urTierTobaSi imyofeboda S-Tan. mas surda, rom l-s mietovebina meuRle. am

mizniT moatyua is da ganucxada, rom TiTqos orsulad iyo. imisaTvis, raTa

Tavidan aecilebina „problemebi“ samsaxursa da ojaxSi, l-m ganizraxa S-s ganzrax

mkvleloba. ganzraxvis sisruleSi mosayvanad man tyeSi dapatiJa S. TiTqosda

sokoebis Sesagroveblad da ganaxorciela kidec sakuTari ganzraxva. eqspertizis

daskvniT dadginda, rom S. orsulad ar iyo. sasamarTlom l-s msjavri dasdo

orsuli qalis ganzrax mkvlelobaSi. aRniSnul kvalifikacias iziarebs avtoric.

misi mosazrebiT, qmedebis danaSaulTa erTobliobiT ssk 108-e, da ssk me-19 da 109-e

muxlebis meore nawilis „a“ qvepunqtiT dakvalificireba ar iqneboda samar-

Tlebrivad dasabuTebuli, vinaidan damnaSaves ar Caudenia ori danaSauli. av-

toris aRniSnul Sefasebas ver daveTanxmebi, radganac damnaSavem ganizraxa or-

suli qalis ganzrax mkvleloba da Seecada ganzraxvis sisruleSi moyvanas, Tumca

misi nebisgan damoukidebeli garemoebis gamo ver SeZlo danaSaulis dasruleba,

ris gamoc saxezea orsuli qalis mkvlelobis mcdeloba, magram am SemTxvevaSi

gadamwyveti mniSvneloba eniWeba ganzraxvas. orsuli qalis mkvlelobis arc kau-

zaloba da arc Sedegis obieqturi Seracxva ar arsebobs, aramed ganxorcielda

araorsul mdgomareobaSi myofis mkvleloba. amdenad, ganzraxvidan gamomdinare,

qmedeba unda dakvalificirdes me-19 da 109-e muxlebis meore nawilis „a“ qve-

punqtiT. amasTan, damnaSavem realurad Caidina ganzrax mkvleloba, kerZod saxezea

obieqturi Sedgenilobis orive elementi da damnaSavis ganzraxva, rac qmedebis

ssk 108-e muxliT dakvalificirebis SesaZleblobas iZleva. amdenad mocemul

SemTxvevaSi danaSaulis moqmedeba unda dakvalificirdes danaSaulTa erTobli-

obiT ssk me-19 da 109-e muxlebis meore nawilis „a“ qvepunqtiT da me-10 muxliT

(muxlebi SesabamisobaSia qarTul kanonmdeblobasTan).

                                                            1 С.В. Бородин. Ответственость за убийство: квалификация и наказание по Российскому праву, 1994 г., стр 78.

59  

rac Seexeba mkvlelobis makvalificirebel meore garemoebas, kerZod umweo

mdgomareobaSi Cadenili mkvlelobis daxasiaTebas, gvinda aRvniSnoT Semdegi: um-

weo mdgomareoba rodi niSnavs mxolod iseT mdgomareobas, roca adamians ar Se-

uZlia adgoma, didi xnis avadmyofia, invalidia da a.S. aseT mdgomareobaSi myofi

TavisTavad umweo mdgomareobaSia da igi qmedebis dakvalificirebisas mxedvelo-

baSia misaRebi, magram mxedvelobaSia misaRebi isic, rom drois sxvadasxva mo-

nakveTSi umweo mdgomareobaSi SeiZleba aRmoCndes nebismieri sruliad janmrTeli

adamiani, maT Soris uZlieresi sportsmeni, msoflios Cempioni xelCarTul brZo-

laSi, krivSi da sportis sxva saxeobaSi. qmedebis dakvalificirebisaTvis mniSv-

neloba aqvs imas, Tu ra mdgomareobaSi iyo msxverpli danaSaulis dawyebidan das-

rulebis momentamde. Tu mkvleli mZinares miepareba da SeiaraRebuli Tavze daad-

geba, aseT SemTxvevaSi nebismieri adamiani aRmoCndeba umweo mdgomareobaSi. umweo

mdgomareobis gamoyenebiT mkvlelobad unda dakvalificirdes mZinare adamianis

gaziT mowamvla, ugrZnoblad mTvralisaTvis yelis gamoWra, mkvleloba usinaT-

lobis an smenis dakargvis gamoyenebiT. mag., yru-munjs damnaSave miepara zurgidan,

Caartya TavSi mZime sagani da mokla. aseT SemTxvevaSi umweobis gamoyenebaa saxeze.

ruseTis federaciis sisxlis samarTlis komentarebis Tanaxmad, umweo mdgoma-

reobad miiCneva aseve xandazmulis da mcirewlovnis ganzrax mkvlelobac. 1 qme-

debis umweo mdgomareobaSi Cadenil mkvlelobad dasakvalificireblad aucile-

belia, rom damnaSaves Secnobili hqondes, rom sCadis umweo mdgomareobaSi myofis

mkvlelobas. miTiTebuli danaSaulis Cadenas xSir SemTxvevaSi adgili aqvs piris

mZevlad ayvanasTan erTobliobaSi, ra drosac qmedebis dakvalificireba moxdeba

orive muxliT, rogorc mZevlad xelSi Cagdeba da umweo mdgomareobaSi myofis

ganzrax mkvleloba.

mkvlelobis erT-erT makvalificirebel garemoebad kanonmdebelobiT dadge-

nilia ori an meti piris ganzrax mkvleloba. amgvari midgoma samarTliania, ram-

denadac igi iTvaliswinebs mkvlelobis mZime Sedegs, ramdenime adamianisaTvis si-

cocxlis mospobas, aseve damnaSave piris gazrdil saSiSroebas. saqarTvelos ssk

109-e muxlis mesame nawilis “a“ qvepunqtiT kvalificirdeba ori an meti piris

ganzrax mkvleloba, Tu piris mkvleloba moculi iyo erTiani ganzraxviT da,

rogorc wesi, mkvleloba erTdroulad iyo Cadenili. anu ori an meti piris

mkvlelobaSi igulisxmeba ori an meti adamianisaTvis sicocxlis mospoba, rome-

lic Cadenilia erTdroulad an/da dazaralebulis mkvleloba, Cadenili pirveli

msxverplis mkvlelobidan drois mcire monakveTSi. aucilebelia imis gaTvalis-

winebac, rom mkvlelobis am punqtiT kvalifikaciisaTvis damnaSave unda moqme-

debdes, rogorc aRvniSneT, erTiani ganzraxviT. amitom, Tu meore mkvleloba erTi-

ani ganzraxviT ar ukavSirdeba pirvels, misi dakvalificireba „a“ punqtiT mcdari

iqneba. unda aRiniSnos, rom sisxlis samarTlis kodeqsSi „araerTgzisobis“ cnebis

Secvlis Semdeg (rac cvlilebamde ar iTvaliswinebda imave qmedebisaTvis nasamar-

Tlobis arsebobas), SeiZleba gaCndes azri, rom am mkvlelobam moicvas ori an

                                                            1 Комментарий к уголовному кодексу Российской федерации. Скуратов, Лебедев, 1998 г., ст. 228.

60  

meti piris sicocxlis mospoba erTiani ganzraxvis gareSec, Tu piri nasamarTlebi

ar aris wina mkvlelobis gamo.

aRniSnuli mosazreba ar iqneba samarTlebrivad swori, radgan am SemTxvevaSi

erTian ganzraxvaze uaris Tqma, niSnavs uaris Tqmas ori an meti piris ganzrax

mkvlelobaze. saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-11 muxlis meore punq-

tis safuZvelze, ganzraxi danaSaulis sxva makvalificirebeli niSani (garda Ta-

namdevi Sedegisa) pirs bralad Seeracxeba mxolod maSin, rodesac am niSans moi-

cavs misi ganzraxva.

aqedan gamomdinare, Tu adgili eqneba or an met mkvlelobas, romelTagan pi-

ri arc erTisTvis msjavrdebuli ar yofila da es qmedebebi erTiani ganzraxviT

ar iyo moculi, maSin TiToeul mkvlelobas calke kvalifikacia miecema da yove-

li maTgani dakvalificirdeba saqarTvelos ssk 108-e muxliT.

erTi adamianis mkvleloba da meoris mkvlelobis mcdeloba ar ganixileba,

rogorc ori piris mkvlelobis damTavrebuli danaSauli. am SemTxvevaSi dana-

Sauli unda dakvalificirdes ssk 108-e muxliT da ssk me-19 da 109-e muxlebis

mesame nawilis „a“ qvepunqtiT. sasamarTloebi garkveul SemTxvevaSi aseT mkvle-

lobas mxolod sisxlis samarTlis kodeqsis 109-e muxlis mesame nawilis „a“ qve-

punqtiT akvalificirebs, rac aramarTebulia. amasTan, aramarTebulad migvaCnia

ori piris mkvlelobad iseTi qmedebis dakvalificireba, roca yaCaRuri Tavda-

sxmisas cecxlsasroli iaraRiT SeiaraRebuli damnaSave, dazaralebulis mxridan

winaaRmdegobis daZlevis ganzraxviT sCadis erT-erTis ganzrax mkvlelobas, xolo

meore dazaralebuls sicocxlisaTvis usafrTxo midamoSi (qveda kiduris areSi)

ayenebs Wrilobas.

magaliTad, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos sisxlis samarTlis saqmeTa

sasamarTlo kolegiis 1999 wlis 26 oqtombris ganaCeniT,1 u. abulaZes (vinaoba ar

Seesabameba realurs) msjavri daedo imaSi, rom winaswari SeTanxmebiT pirTa jgu-

fTan erTad sxvisi qonebis dauflebis mizniT binaSi SeRweviT Caidina yaCaRoba da

damamZimebel garemoebebSi ori piris ganzrax mkvlelobis mcdeloba.

misi qmedeba gamoixata SemdegSi: 1999 wlis 15 aprils daaxloebiT 8 saaTsa da

30 wuTze u. abulaZe, romelic SeiaraRebuli iyo 9 mm cecxlsasroli iaraRiT,

TanamzraxvelebTan: z. siraZesTan, m. esebuasa da el. RavTaZesTan erTad vaz-2107

markis avtomanqaniT mividnen v. Zaganias sacxovrebel binasTan. maT moilaparakes,

rom v. Zaganias binaSi yaCaRurad SeiWrebodnen abulaZe da siraZe, xolo esebua da

RavTaZe qvemoT daelodebodnen maT. am dros binaSi, v. Zaganias garda, imyofe-

bodnen misi meuRle n. daviTaSvili da Svili z. Zagania. Tavdamsxmelebis misvlis

momentSi binis Sesasvleli kari gaaRo z. Zaganiam, romelic apirebda samsaxurSi

wasvlas. karis gaRebisTanave abulaZe da siraZe Secvivdnen misaReb oTaxSi. Zaga-

niam binaSi myof siraZes winaaRmdegoba gauwia, cdilobda binidan mis gaZevebas.

am dros abulaZem ramdenime nabijis daSorebiT mdgomi z. Zagania cecxlsas-

roli iaraRiT daWra marjvena barZayis areSi, riTac miayena janmrTelobisTvis

naklebad mZime dazianeba. miyenebuli Wrilobis Sedegad es ukanaskneli iatakze

                                                            1 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebebi sisxlis samarTlis saqmeebze. 2000 w. 

61  

daeca. gaaneitrala ra z. Zaganias winaaRmdegoba, abulaZem aRar ganaxorciela me-

ore gasrola daWrilis mimarTulebiT. xmaurze samzareulodan misaRebSi gamovida

v. Zagania, romelmac dainaxa iatakze davardnili gasisxlianebuli Svili. gaemarTa

abulaZis dasakaveblad. am ukanasknelma v. Zaganias samjer esrola pistoletidan

da miayena Wrilobebi gul-mkerdisa da sxeulis sxva adgilebSi, ris Sedegadac v.

Zagania adgilzeve gardaicvala. abulaZe da sxva pirebi SemTxvevis adgilidan mi-

imalnen. abulaZem gamoZiebisaTvis Tavis aridebis mizniT yalbi pasportis gamo-

yenebiT datova saqarTvelo da miimala ruseTis federaciaSi.

ganaCeni dausabuTebelia v. Zaganias mkvlelobisa da z. Zaganias janmrTe-

lobis dazianebis epizodebSi. radgan mocemul SemTxvevaSi damnaSavis ganzraxvis,

danaSaulis Cadenis xerxis da formis mxedvelobaSi miRebiT moqmedeba ar

SeiZleba Sefasdes ori piris ganzrax mkvlelobis mcdelobad.

sasamarTlom CaTvala, rom abulaZes winaswar hqonda ganzraxuli mama-Svil

Zaganiebis ganzrax mkvleloba, razedac metyvelebs SeiaraRebuli abulaZis mier

yaCaRobis Cadena binaSi SeRweviT. abulaZes binaSi SeRwevis dros gacnobierebuli

hqonda qmedebis marTlwinaaRmdegoba, binis mesakuTris winaaRmdegobis gawevis Sem-

TxvevaSi marTalia ar surda misi ganzrax mkvleloba, magram Segnebulad uSvebda

aseTi Sedegis dadgomas. mama-Svil Zaganiebis winaaRmdegobis gawevis momentSi am

ukanasknelma erTiani ganzraxviT Caidina maTi sicocxlis xelyofis mcdeloba.

abulaZis qmedebas mieca daumTavrebeli danaSaulis Sefaseba, radganac man gana-

xorciela ganzraxi qmedeba, romelic uSualod mimarTuli iyo ori piris ganzrax

mosaklavad, magram misi nebisagan damoukideblad danaSauli ver miiyvana bolomde.

amdenad sasamarTlom CaTvala, rom abulaZis mxridan adgili hqonda da-

mamZimebel garemoebebSi Zaganiebis ganzrax mkvlelobis mcdelobas, ris gamoc

qmedeba daakvalificira saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-19 da 109-e

muxlebis mesame nawilis „a“ qvepunqtiT, rogorc ganzrax ori piris mkvlelobis

mcdeloba.

vfiqrob, rom sasamarTlos zemoxsenebuli daskvna ar Seefereba saqmis faq-

tobriv garemoebebs. mimaCnia, rom abulaZis qmedeba jgufurad Cadenili yaCaRobisa

da cecxlsasroli iaraRis ukanono tarebis garda unda dakvalificirdes aseve

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 117-e muxlis mesame nawilis „d“ qve-

punqtiT, kerZod sxva danaSaulis dafarvis an misi Cadenis gaadvilebis mizniT

janmrTelobis ganzrax mZime dazianebad da ssk 109-e muxlis pirveli nawilis „d“

qvepunqtiT, rogorc ganzrax mkvleloba Cadenili sxva danaSaulis Cadenis ga-

advilebis mizniT.

aRniSnuli Sefaseba dasturdeba Semdegi faqtobrivi garemoebebiT: subieqturi

mxriv abulaZes amoZravebda z. Zaganias winaaRmdegobis daZlevis da yaCaRobis Ca-

denis gaadvilebis mizani, ris gamoc cecxlsasroli iaraRidan erTjeradi gasro-

liT sxeulis ganzrax mZime dazianeba miayena z. Zaganias. abulaZes rom daza-

ralebulis ganzrax mkvlelobis survili hqonoda, Wrilobebs miayenebda sicoc-

xlisaTvis saxifaTo midamoebSi _ gul-mkerdis an Tavis areSi. dazaralebu-

lisaTvis mxolod sxeulis dazianebis ganzraxva dasturdeba im garemoebiTac, rom

62  

abulaZes SesaZlebloba hqonda kidev ganexorcielebina gasrola z. Zaganias misa-

marTiT, magram ar ganaxorciela, rac calsaxad mianiSnebs damnaSavis mxridan

dazaralebulisaTvis mxolod sxeulis dazianebis miyenebis ganzraxvaze. rac Se-

exeba abulaZis qmedebas v. Zaganias mimarT, saqmis faqtobrivi garemoebebidan ga-

momdinare, saxezea dazaralebulis winaaRmdeg damnaSavis mxridan misi ganzrax

mkvlelobis survili, rac miuTiTebs pirdapir ganzraxvaze. aRniSnuli dastu-

rdeba cecxlsasroli Wrilobis lokalizaciiTa da raodenobiT. kerZod, axlo

manZilidan iaraRidan sami gasrola gul-mkerdis areSi calsaxad mianiSnebs

abulaZis mxridan, yaCaRobis Cadenis gaadvilebis mizniT, dazaralebulis pir-

dapiri ganzraxviT mkvlelobaze. amdenad, mocemul SemTxvevaSi abulaZis qmdebaSi

gamoiricxeba ori piris ganzrax mkvlelobis mcdeloba. mimaCnia, rom misi moq-

medeba unda dakvalificirdes sisxlis samarTlis kodeqsis 177-e muxlis mesame na-

wilis „d“ da 109-e muxlis pirveli nawilis „d“ qvepunqtebiT.

vTvliT, rom sasamarTlom Secdoma dauSva aseve qmedebis subieqturi Sedge-

nilobis Sefasebis stadiaze, kerZod sisxlis samarTlis kodeqsis me-19 da 109-e

muxlebis mesame nawilis „a“ qvepunqti iTvaliswinebs ori an meti piris ganzrax

mkvlelobis mcdelobis dasjadobas. ganzraxva moicavs qmedebis obiqturi Sedge-

nilobis ganxorcielebis codnasa da erTiani ganzraxviT ori an meti piris gan-

zrax mkvlelobis mcdelobis survils. abulaZes mocemul SemTxvevaSi amoZravebda

z. Zaganias winaaRmdegobis daZlevis survili, misTvis janmrTelobis dazianebiT,

rac gamoixata arasasicocxlo mniSvnelobis midamoSi Wrilobis miyenebiT, aRniS-

nuli ki gamoricxavs z. Zaganias mkvlelobis ganzraxvas. rac Seexeba v. Zaganias

sicocxlis mospobas, abulaZes gacnobierebuli hqonda, rom gulmkerdis areSi

ramdenime gasrolas SeeZlo dazaralebulis mokvla da surda aseTi Sedegis

dadgoma.

qmedebis ori an meti piris ganzrax mkvlelobad dasakvalificireblad auci-

lebelia damnaSaves Tavidanve amoZravebdes ori an meti piris erToblivad gan-

zrax mkvlelobis survili, Tu aseTi ganzraxva Tavidanve ar aris saxeze da dam-

naSaves erTi piris mkvlelobis Semdeg aReZra meore piris mkvlelobis survili,

saxezea ori damoukidebeli mkvleloba, rac cal-calke unda dakvalificirdes

sisxlis samarTlis kodeqsis 108-e muxliT. amdenad vTvli, rom zogierT SemTxv-

evaSi sasamarTlo praqtika ugulebelyofs aRniSnul Sefasebas da qmedebas aras-

worad akvalificirebs.

aRniSnulis dasadastureblad ganvixiloT rusTavis saqalaqo sasamarTlos

2007 wlis 4 ivlisis ganaCeni.

aRniSnuli ganaCeniT v. mamacaSvili cnobil iqna damnaSaved sisxlis samar-

Tlis kodeqsis me-19 da 109-e muxlebis me-2 nawilis „g~ da me-3 nawilis „a~ qvepunq-

tebiT imaSi, rom Caidina mkvlelobis mcdeloba damamZimebel garemoebebSi _ xu-

lignuri qvenagrZnobiT da ori piris mimarT, rac gamoixata SemdegSi:

2006 wlis 18 oqtombers, daaxloebiT 01 saaTze, v. mamacaSvili axloblebTan _

v. xuroZesTan da s. modebaZesTan erTad imyofeboda rusTavSi, guramiSvilis quCa-

ze mdebare restoran „gemoSi~, sadac dalies alkoholuri sasmeli. sufris daS-

63  

lis Semdeg v. mamacaSvili marto gamovida restornidan da axloblebis molo-

dinSi avtomanqanebis sadgomTan gaCerda. am dros restornidan gamovidnen misTvis

ucnobi pirebi _ z. begaSvili da n. SavaZe. mTvralma v. mamacaSvilma moixmo z. be-

gaSvili da miaxloebisTanave winaswar momarjvebuli dana, xulignuri qvenagr-

ZnobiT, mokvlis mizniT, orjer Caartya muclisa da gul-mkerdis areSi, riTac

miayena janmrTelobisTvis mZime dazianeba. aRniSnulis danaxvisTanave z. begaSvil-

Tan dasaxmareblad miirbina n. SavaZem. v. mamacaSvilma masac orjer Caartya dana

gul-mkerdis ukana nawilSi da miayena msubuqi xarisxis dazianeba janmrTelobis

xanmokle moSliT: marcxena mxares _ welis nakveT-naCxvleti Wriloba da gul-

mkerdis marcxena mxares _ nakveTi Wriloba, arSemavali plevris RruSi. v. ma-

macaSvilma ganzraxva ver moiyvana sisruleSi, radgan dazaralebulebis yvirilze

restornidan gamovidnen iq myofi pirebi. v. mamacaSvili SemTxvevis adgilidan

miimala, magram maleve daakaves sapatrulo policiis TanamSromlebma iaraRiT

xelSi. z. begaSvili da n. SavaZe moaTavses rusTavis metalurgiuli kombinatis

saavadmyofoSi da samedicino daxmarebis droulad aRmoCenis Sedegad gadaurCnen

sikvdils. vfiqrobT, rom sasamarTlos mier qmedebis Sefaseba ar gamomdinareobda

saqmeze Sekrebili mtkicebulebebidan, romlis analizi ar iZleva mocemuli qme-

debis sasamarTlos mier dakvalificirebis safuZvels. saqmeSi arsebuli masalebi,

maTi srulad gamokvlevisa da obieqturi analizis pirobebSi, iZleva mtkicebis

sagnis yvela garemoebis dadgenis SesaZleblobas da amis safuZvelze qmedebisTvis

swori kvalifikaciis miniWebas.

imisaTvis, raTa swori Sefaseba mieces qmedebas, aucilebelia misi obieqturi

Sedgenilobis dadgena, kerZod saqmis sxva faqtobrivi garemoebebis dadgena da

amis safuZvelze damnaSavis saboloo ganzraxvis an/da gaufrTxileblobis arse-

boba-ararsebobis sakiTxis garkveva. ganvixiloT obieqturi faqtorebi arsebuli

mtkicebulebebis analizis meSveobiT, kerZod dazaralebulebma miuTiTes, rom res-

toranSi isxdnen musikosebis oTaxSi, sadac xalxi moZraobda, magram vinmesTan

Selaparakebas adgili ar hqonia. restoranSi v. mamacaSvilis Tanmxlebma v. xu-

roZem ganmarta sapirispiro _ musikosebis oTaxSi Sesuls, musikis SekveTasTan

dakavSirebiT, uTanxmoeba mouvida z. begaSvilTan. es ukanaskneli Zalian agre-

siuli iyo da amitom moxda yovelive. restornis musikosma g. RadalaZem ganmarta,

rom v. mamacaSvili wavida oTaxSi myofi biWebisken da erTmaneTs raRac uTxres,

saubari 10_15 wuTs gagrZelda, magram xmaurSi misi Sinaarsi ver gaigo. da-

zaralebul z. begaSvilis Cvenebis sapirispirod, rom mas v. mamacaSvili res-

toranSi arc ki unaxavs, mowme g. RadalaZem ganmarta, rom oTaxidan gamosvlis

Semdeg z. begaSvilsa da mis Tanmxleb pirebTan v. mamacaSvili or metrSi idga,

Tumca musikis gamo ver gaigo raze saubrobdnen. avtosadgomis darajma i. faca-

ciam aRniSna, rom musikosebis oTaxTan misTvis ucnobi 5_6 biWi saubrobda. garda

amisa, motivis dasadgenad mniSvneloba hqonda v. mamacaSvilis damkavebel polici-

elTa Cvenebebs, romelTac saTanado yuradReba ar mieqca. maT aRniSnes, rom v. ma-

macaSvili aRelvebuli iyo, dana daagdo da iZaxda dedis gineba ar SevarCineo.

amdenad ikveTeba, rom msjavrdebulsa da erT-erT dazaralebuls Soris jer kidev

64  

restoranSi warmoiSva konfliqturi viTareba sityvieri Seuracxyofis _ dedis gi-

nebis gamo da v. mamacaSvilma dana gamoiyena SurisZiebis motiviT, ris gamoc

vTvliT, rom adgili aqvs ara xulignur qvenagrZnobas, aramed moqmedebas Suris-

Ziebis motiviT. zogjer piri SesaZloa moqmedebdes SurisZiebis motiviT, Tumca

obieqturad amis sababi ar arsebobdes (SecdomiT CaTvalos, rom mas Seagines),

aseT SemTxvevaSic ki materialuri kanonis sworad gamoyenebisaTvis gadamwyveti

mniSvneloba swored qmedebis subieqturi mxaris niSnebs aqvs, romelTa utyuarad

dadgenas emsaxureba qmedebis obieqturi mxaris niSnebi.

amdenad, v. mamacaSvils amoZravebda SurisZiebis motivi da z. begaSvilis mi-

marT misi qmedebis xulignuri qvenagrZnobiT anu umniSvnelo sababiT ori piris

ganzrax mkvlelobis mcdelobad dakvalificireba ar migvaCnia marTebulad. mkvle-

lobis motivi iyo ara umniSvnelo safuZveli, aramed SurisZieba, rac gamowveuli

iyo dazaralebulis mxridan sityvieri SeuracxyofiT (dedis ginebiT). amasTan, da-

zaralebul begaSvilze miyenebuli Wrilobebis lokalizacia da xasiaTi aSkarad

metyvelebs mamacaSvilis pirdapir ganzraxvaze, kerZod mas gacnobierebuli hqon-

da, rom Tavisi moqmedebiT _ danis dartymiT SesaZlebelia sicocxle moespo bega-

SvilisaTvis da surda kidec am Sedegis dadgoma, Tumca misi nebisgan damou-

kidebeli garemoebis gamo (drouli samedicino Careva) ver aRasrula Canafiqri,

ris gamoc misi qmedeba begaSvilis mimarT unda dakvalificirdes saqarTvelos

sisxlis samarTlis kodeqsis me-19, 108-e muxliT, rogorc ganzrax mkvlelobis

mcdeloba. rac Seexeba misi qmedebis Sefasebas n. SavaZis mimarT, migvaCnia, rom

mamacaSvils am ukansaknelis ganzrax mkvlelobis survili warmoeqmna mas Semdeg,

rac SavaZe dasaxmareblad gaemarTa ukve daWrili begaSvilisaken, rac imTaviTve

gamoricxavs erTiani ganzraxviT (ori piris mkvlelobas) mamacaSvilis moqmedebas,

ris gamoc misi qmedeba SavaZis mimarTac unda dakvalificirdes sisxlis samar-

Tlis kodeqsis me-19 da 108-e muxlebiT. swori kvalifikaciisaTvis aucilebelia

qmedebis subieqturi mxaris niSnebis dadgena. calkeul SemTxvevebSi piris ganzrax

qmedebas SesaZloa arc mohyves Sedegi (adamians ascdes nasroli tyvia an moqneuli

dana, an/da danis dartymis Sedegad miiRos sxeulis msubuqi dazaneba), magram es

ar unda gaxdes qmedebis Sedegis mixedviT dakvalificirebis safuZveli. marTlsa-

winaaRmdego Sedegi ganzrax danaSaulebze ver iqneba qmedebis samarTlebrivad

sworad Sefasebis kriteriumi. mocemul SemTxvevaSi unda garkveuliyo ganzraxvis

Sinaarsi, kerZod sasicocxlod mniSvnelovan adgilebSi or-orjer danis dar-

tymisas v. mamacaSvili iTvaliswinebda Tu ara dazaralebulebis sikvdilis SesaZ-

leblobas, surda Tu ara es Sedegi da Tu ar surda_Segnebulad xom ar uSvebda

an gulgrilad ekideboda mis dadgomas. dadebiT SemTxvevaSi, erTmaneTisagan da-

moukideblad xom ar aReZra msjavrdebuls n. SavaZisa da z. begaSvilis mokvlis

ganzraxva. mocemul SemTxvevaSi, rogorc aRvniSneT, saxezea pirdapiri ganzraxviT

Tavdapirvelad z. begaSvilis, xolo Semdgom SavaZis ganzrax mkvlelobis

survili.

gvinda moviyvanoT magaliTi sagamoZiebo praqtikidanac: 2002 wlidan n. Cxik-

vaZe qorwinebaSi imyofeboda g. daneliasTan. wyvils imave wels SeeZinaT Svili. n.

65  

CxikvaZis megobari s. darCia periodulad stumrobda daneliebis ojaxs. g. danelia

Tavidanve uaryofiTad ganewyo s. darCias mimarT, vinaidan ar mowonda misi

mxridan maTi ojaxis saqmeebSi Careva da darCias mier CxikvaZisaTvis sxvadasxva

rCevis micema ojaxur sakiTxebTan dakavSirebiT. darCias mier CxikvaZisaTvis mi-

cemulma morigma rCevam konfliqti gamoiwvia daneliasa da CxikvaZes Soris. Seityo

ra, rom konfliqtis mizezi iyo saojaxo saqmeebSi darCias Careva, daneliam

fizikuri da sityvieri Seuracyofa miayena mas. ganawyenebulma darCiam momxdaris

Sesaxeb uambo Tavis Seyvarebuls d. imnaZes, romelic saqmeSi garkvevis mizniT

telefoniT daukavSirda danelias. maT Soris warmoebuli satelefono saubari

konfliqtSi gadaizarda, ris Semdegac d. imnaZem saqmis garCevis mizniT, imave

dRes, daaxloebiT 16 saaTze Sexvedra dauniSna danelias lotkinis mTaze. danelia

SeiaraRda „makarovis~ sistemis cecxlsasroli iaraRiT, romelsac ukanonod

atarebda da gaemarTa lotkinis mTaze imnaZesTan Sesaxvedrad. adgilze misvlisas

imnaZis garda mas daxvdnen am ukanasknelis megobrebi _ z. xotivari da k. ninua.

axalgazrdebs Soris dawyebuli saubari gadaizarda urTierTSeuracxyofaSi.

daneliaze fizikurad Zlierma imnaZem dauwyo mas cema sxeulis sxvadasxva

midamoSi. amavdroulad imnaZes daexmaren iq myofi megobrebi da maT erToblivad

dauwyes danelias lanZRva-gineba da cema. Tavis mxriv, daneliac aginebda

miTiTebul pirebs, hqonda SemTxvevis adgilis datovebis SesaZlebloba, magram ar

miatova adgili, amoiRo cecxlsasroli iaraRi da Cxubis dros erTi gasroliT

imnaZes Tavis areSi miayena sasikvdilo Wriloba. dainaxes ra cecxlsasroli

iaraRi, xotivari da ninua Seecadnen SemTxvevis adgilidan gaqcevas, daneliam

gaqceul ninuas daaxloebiT 7_10 metri manZilidan erTjeradad esrola da daWra

barZayis areSi da miayena sxeulis mZime dazianeba, ninua daeca da gaunZrevlad

iwva, raTa danelias is gardacvlili goneboda da aRar moexdina misi misamarTiT

damatebiTi gasrola. rac Seexeba xotivars, man gaqceviT uSvela Tavs. Tavis mxriv,

daneliac SemTxvevis adgilidan miimala. ramdenime dReSi danelia Cabarda

samarTaldamcav organoebs. danelias waredgina brali saqarTvelos ssk 108-e, me-19

da 109-e muxlebis mesame nawilis „a“ qvepunqtiT. sasamarTlo procesze gan-

sasjelma ganmarta, rom cecxlsasroli iaraRi mxolod Tavdacvis mizniT hqonda

da miuTiTa, rom arc imnaZis da arc ninuas mkvlelobis ganzraxva ar hqonia da

aucilebeli mogeriebis mizniT gamoiyena, radgan sami adamianis Tavdasxmisgan

icavda Tavs. braldebulis pozicia ar iqna gaziarebuli. cecxlsasroli iaraRiT

„saqmis garCevaze“ wasvla arapirdapiri ganzraxviT mainc miuTiTebs imnaZis mkvle-

lobis ganzraxvaze, radgan SeiaraRebul danelias gacnobierebuli hqonda Tavisi

qmedebis marTlwinaaRmdegoba, iTvaliswinebda SemTxvevis adgilze myofi pirebis

mkvlelobis SesaZleblobas da Tu ar surda aseTi Sedegi, Segnebulad mainc

uSvebda mis dadgomas. dazaralebulma ninuam ganmarta, rom daneliam axlo man-

Zilidan esrola imnaZes, ris Semdegac man SeSinebulma scada gaqceva da swored

am dros moaxdina misi misamarTiT gasrola daneliam, rac miuTiTebs SurisZiebis

motiviT, erTiani ganzraxviT da drois mcire monakveTSi rogorc imnaZis, ise

ninuas mkvlelobis ganzraxvaze.

66  

arcTu iSviaTad praqtikaSi mkvlelobis saqmeebze adgili aqvs Secdomas da-

naSaulis obieqtSi.

am sakiTxis Seswavlisas gagviCnda Cveneburi xedva. Tavdapirvelad ganvixi-

loT qmedeba, rodesac damnaSave Secdomas uSvebs pirovnebaSi. mag., a-s Suri un-

doda eZia gamomZiebel d-ze, romelmac daakava is danaSaulis Cadenis momentSi.

mkvlelobis ganzraxviT Sevida gamomZieblis sacxovrebeli saxlis ezoSi, sib-

neleSi fanjris miRma mdgomi adamianis silueti dainaxa da vinaidan d. marto

cxovrobda, egona, rom saxlSi marto iqneboda. a-m mokvlis ganzraxviT esrola

adamianis siluets, misi warmodgeniT d-s, romelic sinamdvileSi d-s megobari n.

aRmoCnda. d. am dros saxlSi saerTod ar iyo. miRebuli Wrilobisgan n. adgilze

gardaicvala. qmedebis Sefasebisas mniSvnelovania prof. m. turavas mosazreba,

romlis Tanaxmad, miuxedavad Secdomisa da arasasurveli piris mokvlisa, qmedeba

unda dakvalificirdes saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 109-e muxlis

mesame nawilis „v“ qvepunqtiT. pirovnebaSi Secdomisa da obieqtSi Secdomis dros

gadamwyveti mniSvneloba eniWeba Semdegs: realurad xelyofili da is samar-

Tlebrivi sikeTe, romlis xelyofac iyo ganzraxuli, aris Tu ara Tanabari samar-

Tlebrivi Rirebulebis mqone samarTlebrivi sikeTe. Tu orive obieqts Tanabari

samarTlebrivi Rirebuleba aqvs (mag., Secdomaa daSvebuli pirovnebaSi, kerZod

erTi piris magivrad SecdomiT iqna mokluli sxva piri), qmedebis kvalifikacia

xdeba rogorc damTavrebuli ganzraxi mkvleloba. mocemul SemTxvevaSi Tu qme-

debas davakvalificirebT, rogorc gamomZieblis megobris ganzrax mkvlelobas, ar

iqneba marTebuli, vinaidan pasuxismgeblobas vakisrebT iseTi qmedebisaTvis, rac

damnaSaves ar hqonda ganzraxuli, radganac, moqmedebis faqtobrivi garemoebebidan

gamomdinare, misi qmedeba mimarTuli iyo gamomZieblis ganzrax mkvlelobisken da

ara misi megobris sicocxlis mospobisken. mocemul SemTxevaSi upiratesi Zala

unda mieniWos damnaSavis ganzraxvas da ara damdgar Sedegs.1

zemoaRniSnuli magaliTidan gamomdinare, damnaSavis qmedeba gamomZieblis

megobris sicocxlis xelyofis nawilSi unda dakvalificirdes saqarTvelos sisx-

lis samarTlis kodeqsis 116-e muxliT, rogorc sicocxlis mospoba gaufrTxileb-

lobiT, radgan gamomZieblis megobris sicocxlis xelyofas ar moicavda dam-

naSavis ganzraxva. rac Seexeba gamomZieblis ganzrax mkvlelobis mcdelobas, dam-

naSavis qmedeba unda dakvalificirdes saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis

me-19 da 109-e muxlebis mesame nawilis „v“ qvepunqtiT, rogorc ganzrax mkvlelobis

mcdeloba msxverplis samsaxurebriv saqmianobasTan dakavSirebiT. man ganaxorci-

ela qmedeba _ gasrola iaraRidan, romelic uSualod mimarTuli iyo danaSaulis

Casadenad _ gamomZieblis ganzrax mkvlelobisTvis, magram danaSauli bolomde

ver iqna miyvanili.

qarTul sisxlis samarTalSi aRiarebulia debuleba imis Sesaxeb, rom pirov-

nebis SecdomiT mokvla zegavlenas ver moaxdens pasuxismgeblobaze, vinaidan erTi

adamianis sicocxles, samarTlebrivi TvalsazrisiT, igive Rirebuleba aqvs, rogo-

ric meoris sicocxles.

                                                            1 merab turava. sisxlis samarTlis zogadi nawilis mimoxilva. 2013 w., gv. 156. 

67  

rac Seexeba sxvadasxva Rirebulebis samarTlebriv sikeTes, mag., tyvia acda

adamians da mokla xari _ aseT SemTxvevaSi Secdomas kvalifikaciisaTvis aqvs

mniSvneloba. kerZod, iqneba ganzraxi mkvlelobis mcdeloba da gaufrTxileblo-

biTi danaSauli im obieqtTan mimarTebaSi, romelic realurad iqna xelyofili,

mocemul SemTxvevaSi sxvisi qoneba _ xari. Tu am qmedebis gaufrTxileblobiT

Cadena dasjadia, mocemul SemTxvevaSi saxeze iqneba sxvisi nivTis gaufrTxileb-

lobiT dazianeba.

gvinda yuradReba gavamaxviloT iseT Secdomaze, romelic dakavSirebulia

miznis acdenasa da gauTvaliswinebeli obieqtis xelyofasTan.

Secdomis es SemTxveva saxezea maSin, roca piri gadawyvets xelyos mis mier

identificirebuli samarTlebrivi sikeTe, magram qmedeba mizans scdeba (ganzraxi

danaSaulis mcdeloba) da sxva gauTvaliswinebel obieqts xelyofs (gaufrTxi-

lebeli danaSauli), romlis dazianeba an ganadgureba miznad ar hqonia. iuridiul

literaturaSi aseT movlenas uwodeben „acdenili isris“ Teorias. aRniSnuli

Teoria gansxvavdeba zemoaRniSnuli Secdomisgan, romelic dakavSirebulia pirov-

nebis an obieqtis SecdomasTan. sisxlis samarTalSi aseT SemTxvevas ormagi kva-

lifikacia eZleva. kerZod, a-m gadawyvita b-s mokvla, magram mis mier gamoyenebuli

iaraRi an saSualeba ascda dazaralebuls da gamoiwvia g-s sikvdili. am dros a-s

moqmedeba unda dakvalificirdes idealuri erTobliobiT, kerZod b-s mimarT sa-

qarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-19 da 108-e muxlebiT, rogorc ganzrax

mkvlelobis mcdeloba, vinaidan a-s moqmedeba uSualod mimarTuli iyo b-s gan-

zrax mkvlelobisaken, iTvaliswinebda mis sikvdils da surda am Sedegis dadgoma,

magram misi nebisgan damoukidebelad ver SeZlo miznis miRweva, xolo g-s mimarT,

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 116-e muxliT, gaufrTxileblobiT si-

cocxlis mospoba, mas azradac ar hqonda.

sxvagvarad Sefasdeba zemoaRniSnul magaliTSi a-s moqmedeba, Tu mas ganzra-

xuli hqonda b-s mkvleloba, xolo g-s mkvleloba marTalia ar surda, magram Seg-

nebulad uSvebda aseTi Sedegis SesaZleblobas an gulgrilad ekideboda mis dad-

gomas. qarTuli kanonmdeblobiT, mkvlelobis dros, roca piri erTi adamianis mi-

marT, romelsac tyvia ascda moqmedebda pirdapiri ganzraxviT, xolo meoris

mimarT, romelic mokvda _ arapirdapiri ganzraxviT, uSvebda erTdroulad orive

adamianis sikvdilis SesaZleblobas, saxeze gveqneba ori an meti piris ganzrax

mkvlelobis mcdeloba (saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis me-19 da 109-e

muxlebis mesame nawilis „a“ qvepunqti). am makvalificirebeli niSnis arsebobi-

saTvis sakmarisia eventualuri ganzraxvis arseboba.

Tu a-s ganzraxuli hqonda an Segnebulad uSvebda erT-erTis _ b-s an g-s

ganzrax mkvlelobas da erT-erTi gardaicvleba, aseT SemTxvevaSi a-s moqmedebaSi

ar iqneba idealuri erToblioba da qmedeba unda dakvalificirdes saqarTvelos

sisxlis samarTlis kodeqsis 108-e muxliT damdgari Sedegidan gamomdinare. meore

piris mkvlelobis mcdelobad dakvalificireba ar migvaCnia samarTlebrivad dasa-

buTebulad, vinaidan a-s ganzraxva moicavda mxolod erT-erTi dazaralebulis

68  

sikvdils. aseTad qmedeba dakvalificirdeboda im SemTxvevaSi, Tu a-s mier gasro-

lili tyvia moklavda b-s da mis sxeulSi gasvlis Sedegad mZimed daWrida g-s.

sainteresoa iseTi SemTxvevis kvalifikacia, rodesac damnaSave SecdomiT

axorcielebs misTvis sasurveli obieqtis nacvlad sxva piris sicocxlis xel-

yofas da subieqturad, gaufrTxileblobiT uspobs sicocxles sasurvel obieqts.

mag., n. gabunia, romelsac undoda SurisZiebis mizniT mezoblis mokvla, Sevida mis

ezoSi, sibneleSi fanjris miRma mdgomi adamianis silueti dainaxa. vinaidan me-

zobeli marto cxovrobda, egona, rom saxlSi marto iqneboda. gabuniam esrola

adamianis siluets, misi warmodgeniT mezobels, romelic sinamdvileSi mezoblis

megobari qali aRmoCnda, romelsac SemTxveviT acda tyvia da moxvda mezobels,

romelic am dros gamovida samzareulodan. amis Sedegad mezobeli adgilze

gardaicvala.

mocemul SemTxvevaSi erTi mxriv Secdomaa pirovnebaSi, radgan pirs sibne-

leSi mezobeli mis megobar qalSi SeeSala, xolo meore mxriv miznis acdenasTan

gvaqvs saqme, radgan tyvia moxvda ara megobar qals, aramed mis mezobels.

am kazusis problema imaSia, rom gabuniam Tavis ganzraxvas _ mezoblis mkvle-

lobas SemTxveviT mainc miaRwia. swored amis gamo, TiTqos pasuxismgebloba unda

dadges e.w. TanabarRirebulebis TeoriiT da es SemTxveva unda dakvalificirdes,

rogorc damTavrebuli ganzrax mkvleloba, rac ar iqneboda dasabuTebuli. am

SemTxvevaSi piris dasja unda ganxorcieldes „acdenili isris“ Teoriis mixedviT,

rogorc damTavrebuli mkvlelobis mcdeloba sicocxlis gaufrTxileblobiT

mospobasTan erTobliobaSi.

mkvlelobis swori kvalifikaciisaTvis aucilebelia rogorc sisxlissamar-

Tlebrivi, ise saproceso kanonmdeblobis swori misadageba Cadenili qmedebisa-

Tvis. am miznis misaRwevad aucilebelia dacul iqnes zogadi xasiaTis Semdegi

pirobebi, kerZod:

1. unda dadgindes rogorc damnaSavis pirovnuli monacemebi, ise momxdari da-

naSaulis yvela garemoeba, vinaidan kanonmdeblobis mizania danaSaulebrivi

faqtis yovelmxrivi da obieqturi Seswavla. aRniSnuli moTxovnis ugule-

belyofa xSir SemTxvevaSi iwvevs ganzrax mkvlelobis saqmeebis araswor kva-

lifikacias. mocemuli kategoriis saqmeebze gamamarTlebeli ganaCenis da

saqmis usafuZvlo Sewyvetis an kvalifikaciis Secvlis safuZvels xSirad is

garemoebaa, rom ar aris dadgenili danaSaulis motivi, ar aris gamovlenili

damamZimebeli da Semamsubuqebeli garemoebani. am saxis Secdomebis gamomwvevi

mizezi sagamoZiebo da sasamarTlo organoebis calmxrivi midgomaa saqmis ga-

remoebebTan dakavSirebiT, ra drosac saTanado yuradReba ar eTmoba iseT ga-

remoebebs, romlebsac arsebiTi mniSvneloba eniWeba, ris gamoc ver xerxdeba

saqmis yvela mniSvnelovani detalis dadgena;

2. swori kvalifikaciis uzrunvelsayofad aucilebelia danaSaulebrivi qmede-

bis Semadgeneli nawilebis rogorc cal-calke Sefaseba da Seswavla, ise

maTi Sefaseba erTobliobaSi. mkvlelobis saqmeebis araswori kvalifikacia

zog SemTxvevaSi gamowveulia im garemoebiT, rom ar xorcieldeba garemoe-

69  

bebis erToblivad Seswavla. mocemuli kategoriis saqmeebze ZiriTadad aqcen-

ti gadatanilia danaSaulebriv qmedebasa da damnaSavis pirovnebaze da ar

xdeba dazaralebulis moqmedebis detaluri Seswavla da saTanado Sefaseba;

3. sisxlissamarTlebrivi normis Sefardeba unda ganxorcieldes misi zusti Si-

naarsidan gamomdinare, rac qmedebis swori kvalifikaciis garantiaa. am dros

zustad unda dadgindes faqtobrivi garemoebebi da unda moxdes maTi Sesa-

bamisobis dadgena arsebul kanonmdeblobasTan.

kanonis norma ar SeiZleba iyos konkretuli xasiaTis, misi Sinaarsi zogadia

maSin, roca danaSaulebrivi qmedeba atarebs konkretul xasiaTs. amdenad, danaSa-

ulis swori kvalifikaciisaTvis unda moxdes maTi urTierTTanxvedra, rac Seqmnis

danaSaulis srulad gaxsnisa da misi swori kvalifikaciis safuZvels.

dasasrul vaskvniT, rom danaSaulis swor kvalifikacias didi mniSvneloba

aqvs. igi uzrunvelyofs mTavari principis _ kanonierebis principis realizacias

maSin, roca danaSaulis araswori kvalifikacia arRvevs kanonierebisa da samar-

Tlianobis zogadsamarTlebriv princips. amasTan, sasjelis miznis miRweva mxo-

lod danaSaulis swori kvalifikaciis SemTxvevaSia SesaZlebeli, radgan yovel

damnaSaves mis mier Cadenili qmedebis Sesabamisi sasjeli Seefardos. aqedan ga-

momdinare, danaSaulis swori kvalifikacia danaSaulis Camdeni piris uflebaTa

dacvis myari garantiaa.

(statiaSi miTiTebuli yvela gvari gamogonebulia)

70  

vladimer wereTeli,

profesori

mkvlelobis saqmeTa kvalifikaciis zogierTi aspeqti

ganxilulia mkvlelobis saqmeebze mizezSedegobrivi, braleuli da marTlwi-

naaRmdegobis gamomxatveli zogierTi qmedeba, romelic xSirad gvxvdeba rogorc

praqtikaSi, aseve samarTlis TeoriaSi.

statiaSi moyvanilia magaliTebi sagamoZiebo da sasamarTlo praqtikidan,

romlebic SeZlebisdagvarad ganzogadebulia da gakeTebulia daskvnebi, romleb-

sac arsebiTi mniSvneloba aqvs mkvlelobis saqmeTa swori kvalifikaciisTvis.

yuradReba gamaxvilebulia piris subieqtur mxareze, rodesac sakmaod rTu-

lia damnaSaves daudasturdes misi ganzraxvis realuri arsi. magaliTad, mkvle-

loba winaswari SecnobiT orsuli qalis an mkvlelobis ganzraxvis gansxvaveba

sxeulis mZime kategoriis dazianebisagan, romelsac Sedegad dazaralebulis sikv-

dili mohyva.

migvaCnia, rom aRniSnuli statia daexmareba rogorc praqtikos muSakebs, aseve

student-axalgazrdobas mkvlelobis saqmeTa zogierTi Taviseburebis ganxilvisas.

VLADIMIR TZERETELI,

professor

SOME ASPECTS OF QUALIFICATION OF MURDER CASES

In the presented article: "Some aspects of qualification of murder cases" there are considered some of

the actions expressing cause and effect relationship, guilt and unlawful acts in murder cases, that are often

encountered in practice and there is also discussed in the theory of law.

This article contains examples from investigative and judicial practice, which are generalized and the

conclusions are drawn for the proper qualification of murder cases.

The emphasis is laid on a person's state of mind, when it is difficult to confirm the offender’s real in-

tention; for example, intentional killing of a pregnant woman or distinguishing between the intention of kill-

ing and grave bodily injury resulting in the victim's death.

We believe, that the article will help the professionals and students to consider some of the peculiari-

ties of murder cases.

71  

ВЛАДИМИР ЦЕРЕТЕЛИ,

профессор

НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ КВАЛИФИКАЦИИ УБИЙСТВ

В представленной статье: "Некоторые аспекты квалификации убийств" рассмотрены некоторые

действия, выражающие причинно-следственную связь вины и противоправного поведения в делах об

убийстве, которые часто встречаются на практике и также обсуждаются в теории права.

Эта статья содержит обобщенные примеры из следственной и судебной практики, и сделаны

выводы для правильной квалификации дел об убийстве.

Акцент делается на субъективной стороне личности, когда трудно подтвердить реальное

намерение правонарушителя; например, умышленное убийство беременной женщины или различие

между намерением убийства и тяжким телесным повреждением, которое привело к смерти

потерпевшего.

Мы считаем, что статья поможет профессионалам и студентам рассмотреть некоторые из

особенностей дел об убийстве.

 

72  

levan qobulaSvili

kriminalistikuri fotografiis, video- da kinogadaRebis,

audioCaweris gamoyenebis sakiTxebi mtkicebulebaTa fiqsirebis

damagrebisa da gamokvlevis procesSi

kriminalistikuri teqnikis saSualebebs miekuTvneba kriminalistikuri foto-

grafiis, video- da audioCaweris teqnikuri saSualebebi, romlebsac iyeneben samar-

Taldamcavi organoebi sisxlis samarTlis saqmeebze gamoZiebis procesSi, WeSmari-

tebis dasadgenad da danaSaulis prevenciis mizniT.

Tanamedrove pirobebSi, aRniSnuli kuTxiT, kinogadaReba praqtikulad ar ga-

moiyeneba, saswavlo-meToduri filmebis gadasaRebad prioritets cifrul kinoka-

merebs aniWeben.

kriminalistikuri fotografia, videogadaReba da audioCawera rogorc krimi-

nalistikuri teqnikis erT-erTi mniSvnelovani dargi, mecnieruli debulebebis sis-

temaa, aseve obieqtebisa da faqtebis dafiqsirebis mizniT SemuSavebuli im teq-

nikuri saSualebebis, xerxebisa da meTodebis kompleqsi, rac procesualuri nor-

mebis gaTvaliswinebiT gamoiyeneba mtkicebulebaTa SekrebisaTvis, fiqsirebisa da

gamokvlevisaTvis, aseve gamoiyeneba operatiul-samZebro RonisZiebaTa ganxorci-

elebisa da kriminalistikuri registraciis dros, danaSaulis swrafi gaxsnisa da

gamoZiebis mizniT. unda aRiniSnos, rom specialur literaturaSi tradiciulad

iyeneben terminebs: `kriminalistikuri fotografia, video- da kinogadaReba“, aseve

„sasamarTlo fotografia video- da kinogadaReba.“1

videogadaRebam praqtikulad mTlianad Secvala kinogadaReba, rodesac video-

kameriT xorcieldeboda movlenebisa da obieqtebis fiqsireba kinogadaRebis ana-

logiurad. magram kinogadaRebasTan SedarebiT videogadaRebas aqvs garkveuli upi-

ratesoba, rac gamoixateba misi gamoyenebis da gadaRebulis demonstrirebis simar-

tiveSi, operatiulobaSi, kadrebis, maT Soris gaCerebuli kadrebisa da xmis uSu-

alod gadaRebis damTavrebis momentSive Semowmebis SesaZleblobaSi.

im SemTxvevaSi, rodesac kriminalistikuri amocanebis gadasawyvetad arsebobs

kadris falsificirebis safrTxe advilad SesaZlebeli cifruli gamosaxulebis

gadakeTebiT, mizanSewonilia gadaReba aseve vawarmooT firis gamoyenebiT, radgan

am SemTxvevaSi firze asaxuli gamosaxulebis Secvla praqtikulad SeuZlebelia.

cnobilia Tanamedrove kriminalistikuri fotografiis ori meTodi, pirveli –

dasafiqsirebeli, meore _ kvleviTi da sami mimarTulebis:2

- operatiul - samZebro (dasafiqsirebeli);

- sasamarTlo - sagamoZiebo (dasafiqsirebeli);

- saeqsperto (dasafiqsirebeli da kvleviTi).

operatiul-samZebro, sasamarTlo-sagamoZiebo da saeqsperto fotografiis

gavrcelebul saxeebs miekuTvneba dasafiqsirebeli da kvleviTi fotogadaReba.

                                                            1 S. fafiaSvili. kriminalistika (zogadi nawili), Tbilisi: meridiani, 2013. 2 r. gogSeliZe, a. faliaSvili. kriminalisika. Tbilisi: meridiani, 2009 w., gv.127-132. 

73  

dasafiqsirebeli fotogadaRebis mimarTulebebia: 1. Cveulebrivi, 2. reproduq-

ciuli, 3. ganzomilebiTi, 4. stereoskopuli, 5. amosacnobi (signalitikuri), 6. de-

teqtiuri, 7. panoramuli.

1. Cveulebrivi fotografireba xorcieldeba nebismieri, praqtikaSi gavrcelebu-

li aparatebiT, romlebsac ar gaaCnia specialuri mowyobilebebi. aseTi fo-

togadaReba iZens kriminalistikuri gadaRebis statuss maSin, rom saqme gvaqvs

gamosaZiebel saqmesTan dakavSirebul specifikur obieqtsa da gadaRebis pro-

cesualuri xasiaTis amocanebTan.

am saxis fotogadaReba da videogadaReba, rogorc wesi, gamoiyeneba SemTxve-

vis adgilis da iq arsebuli viTarebis, sagamoZiebo eqsperimentis, aseve sxva

sagamoZiebo moqmedebis procesebis fragmentebis dasafiqsireblad.

2. reproduqciuli fotografireba gamoiyeneba brtyeli obieqtebis fiqsirebi-

saTvis (teqstebis, sqemebis da a.S.); gadaRebis warmoeba xorcieldeba rogorc

portatiuli fotoaparatebis, ise stacionaruli da portatiuli reproduq-

ciuli danadgarebis gamoyenebiT.

3. ganzomilebiTi fotografireba gamoiyeneba fotosuraTze gamosaxuli obieq-

tebis zomebis da maT Soris manZilebis dasafiqsireblad. ganzomilebiTi fo-

tografiis saxeebia:

- masStaburi gadaReba masStaburi saxazavis gamoyenebiT warmoebs calkeuli

obieqtebis fiqsaciis mizniT. masStabs ganalageben gadasaRebi obieqtis sabr-

tyeSi;

- masStaburi gadaReba siRrmiTi masStabis gamoyenebiT; igi 10 santimetramde siga-

nis da 10 metramde sigrZis Tanabari kontrastuli xazebiT dayofili lentia;

- gadaReba kvadratuli masStabiT. gamoiyeneba fotosuraTze fiqsirebuli ob-

ieqtebis zomebis dasadgenad siRrmiTi da ganivi parametrebiT, kvadratze da-

tanili danayofebis gamoyenebiT.

4. stereoskopuli (stereofotogadaReba) dafiqsireba gamoiyeneba sivrcis mo-

culobis (Sesaswavl obieqtebTan erTad) da obieqtebs Soris urTierTganla-

gebisa da manZilebis aRqmisaTvis.

5. amosacnobis dros sasamarTlo-operatiuli fotografia miznad isaxavs daa-

fiqsiros amocnobis adgili, amosacnobTa Soris monawile pirebi, agreTve

sagnebi, nivTebi, fotosuraTebi, gvamebi, cxovelebi. amosacnobi (signaletiku-

ri) fotogadaReba ZiriTadad gamoiyeneba cocxali pirebisa da gvamebis gada-

saRebad Semdgomi amocnobis, registraciis, daZebnis, saeqsperto identifika-

ciis mizniT.

cocxal pirTa gadaReba xdeba amosacnobi fotografiis wesiT specialurad

aRWurvil oTaxSi da Tu gadaReba warmoebs igive wesiT, magram sxva pirobebSi,

aucilebelia, rom Catardes optimalur, specialurad SerCeul ganaTebis pirobeb-

Si, sawyis etapze amosacnobi piris anfasisa da marjvena profilis fiqsaciiT, yu-

ris niJarasTan erTad, Tanxlebi nivTebis gareSe (qudi da a. S.). orive suraTi ibe-

Wdeba masStabSi 1:7-Tan. fotoqaRaldze zomiT 9X12 sm, profilis gamosaxulebis

74  

marcxniv ganlagebiT. Tu marcxena profils aqvs raime gansakuTrebuli niSani, un-

da moxdes misi gadaRebac ¾ -iT Tavis motrialebiT da dafiqsirebiT.

amoucnobi gvamis fotogagaReba aseve warmoebs amosacnobi fotografiis we-

sebis dacviT.

6. deteqtiuri fotografireba gamoiyeneba gamoZiebis interesebidan gamomdinare,

rodesac SeniRbulia fotoaparati an obieqtivi, an fotogadaReba xorciel-

deba atipiuri gadasaRebi aparatis saSualebiT (fotogadasaRebi sistemiT aR-

Wurvili mobiluri telefoniT, sanTebeliT, avtokalmiT da a. S.).

7. panoramuli fotogadaReba gamoiyeneba im obieqtebis fiqsirebisaTvis, rom-

lebic ar eteva erT kadrSi. amisaTvis obieqtis gadaRebis Sedegad miRebuli

fotosuraTebi erTiandeba erT saerTo suraTSi maTi montaJiT. panoramuli

fotogadaReba SeiZleba iyos wriuli da wrfivi. pirvel SemTxvevSi fotoapa-

rati moZraobs horizontaluri an vertikaluri RerZis garSemo, meore

SemTxvevaSi fotoaparats gadavaadgilebT obieqtis paralelurad.

mizanSewonilia gadaRebisas gamoyenebul iqnes Stativi, SerCeul iqnes kadrebis

`gadafarvis zona~ rekomendebuli kadris 10_15%-s farglebSi. fotosuraTebis beWdva

xorcieldeba gadidebis erT masStabSi da erTi da igive dayovnebis SerCeviT.

kvleviTi fotogadaRebis mimarTulebebia: 1. makrofotogadaReba da mikrofo-

togadaReba; 2. gadaReba didi formatiT; 3. ferdaSla, kontrastulobis Secvla da

kontrastis fotografiuli gaZliereba; 4. gadaReba uxilav sxivebSi.

1. makrofotogadaReba sruldeba mcire zomis obieqtebis gamosaxulebis misa-

Rebad naturalur zomebSi, rac xorcieldeba am gamosaxulebis mTlianad

kadrSi moqceviT. gadaRebas eqvemdebareba mikrokvlebi da detalebi, romelTa

vizualuri daTvaliereba ar iZleva sruli kvlevis SesaZleblobas. Ggamoiye-

neba aparatebi moklefokusiani obieqtivebiT da mikroskopebi fotoregistra-

ciis sistemis 20_30-jer gadidebiT. mikrofotogadaReba xdeba didi gadide-

biT, rac SesaZlebelia fotoregistraciis sistemebiT aRWurvili stereo da

eleqtronuli mikroskopebis saSualebiT. gadaRebis Sedegad gamomJRavnebuli

detalebis kvleva xdeba maTi gadidebuli gamosaxulebebis mixedviT.

2. didi formatiT gadaRebis mizania mcire obieqtebisa da kvlebis gadaReba,

rac xorcieldeba aparatebiT, romlebic aRWurvilia universaluri obieqti-

vebiT an iseTi obieqtivebiT, romlebzec damagrebulia specialuri rgolebi.

3. ferdaSla, kontrastulobis Secvla da kontrastis fotografiuli gaZlie-

reba meTodia, romelic saSualebas gvaZlevs xilvadi gavxadoT gamosakvlevi

obieqtis is niSnebi, romlebic vizualurad SeumCnevelia an cudad xilvadi;

SevamciroT an gavzardoT kontrastuloba; SevasustoT an gavaZlieroT rome-

lime feri. am mizniT gamoiyeneba Suqfiltrebi, specialuri ganaTeba, kon-

trastuli fotomasala. Suqfiltrebis SerCevis xerxis garda gamoiyeneba po-

zitividan negativis miRebis da, piriqiT, mravaljer am proceduris gameore-

bis xerxi kontrastuli gamosaxulebis miRebamde, aseve sakvlevi obieqtis

gansakuTrebuli sizustiT gadaRebiT erTnairi negativebis damzadeba da maTi

75  

erTad dalagebis Semdeg gaerTianebuli negatividan kontrastuli gamosa-

xulebis miReba.

4. gadaReba uxilav sxivebSi xdeba specialuri teqnikuri saSualebebis kompleq-

sis gamoyenebiT, romelic ZiriTadad Sedgeba ultraiisferi, infrawiTeli,

rentgenis speqtris talRebis wyarosagan, filtrebisa da specialuri Sesaba-

misi fotomasaliT aRWurvili fotoaparatisagan.

ultraiisfer, infrawiTel da xilvadi sinaTlis zogierTi zonis intensiur

sxivebs unari aqvs speqtris araxilvad zonebSi gamoiwvios zogierTi nivTierebis

luminescencia. gamosakvlevi obieqtis aRniSnuli luminescencia (naTeba) SeiZleba

dafiqsirdes sxivebis Sesabamisi speqtris mimarT mgrZnobiare firze. Sedegad mi-

viRebT gamosakvlevi obieqtis gamosaxulebas an davadgenT luminescenciuri ob-

ieqtis saxeobas.

fotografireba ultraiisfer da infrawiTel areklil sxivebSi dafuZnebu-

lia maTi, obieqtidan nawilobrivi arekvlis da am sxivebis nivTierebaSi nawilo-

brivi gatarebis SesaZleblobaze.

kriminalistikur fotografias aqvs ori mimarTuleba mkveTrad gamosaxuli

TaviseburebebiT:1

1. fotogadaReba firebis (fotofirfitebis) gamoyenebiT;

2. fotogadaReba cifruli aparaturis (sistemebis) gamoyenebiT.

gamoyenebis TvalsazrisiT, kriminalistikuri fotografiis sferoa:

- operatiuli, sagamoZiebo, sasamarTlo da saeqsperto praqtika;

- is gadasaRebi obieqtebi, romlebic warmoadgens danaSaulis materialur

kvlebs, sagnebs, dokumentebs, gvamebs, SemTxvevis adgils, samalavebs, e.i. yvela sa-

xis kriminalistikuri informaciis matareblebs;

- gadaRebis specialuri miznebi, gamosaxuli sisxlis samarTlis saqmisaTvis

mniSvnelovani obieqtebisa da movlenebis dafiqsirebaSi;

- saerTo da kriminalistikis sferoSi SemuSavebuli gadaRebis specialuri

xerxebisa da meTodebis gamoyeneba;

- saproceso kodeqsiT gansazRvruli gadamReb pirTa wris dadgena;

- fotosuraTebis gaformebis specifikisa da wesebis Tavisebureba;

- saerTo da kriminalistikuri mecnierebis mier SemuSavebuli gadasaRebi spe-

cialuri aparaturisa da mowyobilobebis gamoyeneba.2

aRniSnuli axasiaTebs rogorc kriminalistikur fotografias, ise kriminali-

stikur videogadaRebasa da audioCaweras. amave dros videogadaReba da audioCawe-

ra konkretul situaciaSi uzrunvelyofs ara marto obieqtebis statikaSi fiqsi-

rebas (gaCerebuli kadri), aramed procesebisa (movlenebis) da paralelur reJimSi

sxva garkvuli informaciis mqone Tanmxlebi bgerebis (xmauris, saubris, musikis da

sxva) dinamikaSi fiqsirebas.

kriminalistikuri videogadaReba da audioCawera xdeba saerTo daniSnulebis

fiqsirebisaTvis saWiro teqnikuri saSualebebiT, rodesac gadaRebis process sa-

                                                            1 Пальчевский Б. В. Фотография, изд. „Полымя“, Минск, 1982. 2Ffotografia. Ppraqtikuli kursi. Tbilisi: bakur sulakauris gamomcemloba, 2014. 

76  

fuZvlad uZevs erTobliobaSi SemuSavebuli xerxebi da meTodebi. maTi gamoyeneba

kriminalistikaSi Rebulobs saxes, romelic kavSirSia samarTaldamcavi organo-

ebis mier gadasawyveti amocanebis specifikurobasTan da ganpirobebulia moqmede-

bis samarTlebrivi TaviseburebiT.

kriminalistikuri fotografiis analogiurad, ganvasxvavebT kriminalistikuri

videogadaRebis (paraleluri audioCaweriT an mis gareSe) da audioCaweris sam saxes:

- operatiul - samZebro (dasafiqsirebeli);

- sasamarTlo - sagamoZiebo (dasafiqsirebeli);

- saeqsperto (eqspertizis warmoebisas dasafiqsirebeli da kvleviTi).

kriminalistikuri videogadaRebis (audioCaweris) sferos cnebaSi igulisxmeba

rogorc video-audioaparatura, ise aparaturis gamoyenebis xerxebi, meTodebi da

sademonstracio saSualebebi (mowyobilobebi).

es saSualebebi gamoiyeneba sxvadasxva moqmedebis msvlelobis da damdgari

Sedegebis fiqsirebisaTvis, erTi mxriv, am procesebSi monawile pirebis fiqsirebis

mizniT da, meore mxriv, im aRmoCenili obieqtebis (sagnebi, kvlebi da a.S.) da mim-

dinare procesebis (xanZris gavrcelebis, xanZriT warmoqmnili bolis gavrcelebis

mimarTulebis, sxva movlenebis asaxvis da a.S.) fiqsirebisaTvis, rac SemdgomSi uz-

runvelyofs miRebuli faqtobrivi masalis srulyofil gamokvlevas.

kriminalistikuri fotografiis, videogadaRebisa da audioCaweris sistema

moicavs:

- warmoebuli gadaRebebis (Canawerebis) arss;

- dasafiqsirebel da kvleviT kriminalistikur fotografias;

- dasafiqsirebel kriminalistikur videogadaRebas da audioCaweras (demon-

strirebisaTvis an saeqsperto kvlevisaTvis); eqspertizebis warmoebisas ki _ dasa-

fiqsirebel da kvleviTs.

kriminalistikuri fotografiis, videogadaRebisa da audioCaweris amocanebia:

- mtkicebulebebis fiqsaciis teqnikuri saSualebebis da xerxebis SemuSaveba

da gaumjobeseba;

- mtkicebulebebis fiqsaciis aprobirebuli meTodebisa da meTodikebis sasa-

marTlo-sagamoZiebo praqtikaSi danergvasTan dakavSirebuli sakiTxebis dayeneba

da realizaciis gzebis gansazRvra (warmoCena);

- mtkicebulebebis gamokvlevis teqnikuri saSualebebisa da xerxebis SemuSa-

veba da gaumjobeseba;

- mtkicebulebebis gamokvlevis aprobirebuli meTodebisa da meTodikebis sa-

samarTlo-sagamoZiebo praqtikaSi danergvis mizniT sakiTxebis Camoyalibeba da

realizaciis gzebis gansazRvra (warmoCena).

rogorc aRvniSneT, kriminalistikuri fotogadaRebis an videogadaRebis

dros gamoiyeneba gamosaxulebis cifruli an firze fiqsacia (fotofirze, foto-

firfitaze, videokadrze, videofirze). aq audioCawera ganixileba mxolod rogorc

videogadaRebis Tanmxlebi procesi. audioCawera xorcieldeba aseve Semdgomi di-

agnostikuri da saidentifikacio amocanebis gadawyvetis mizniT. Aes amocana rea-

77  

lizdeba fonoskopuri eqspertizis daniSvnisa da Catarebis Sedegad specialuri

meTodikis Sesabamisi gamoyenebiT, rac calke ganxilvis sagania.

fotofiqsirebis (videofiqsirebis) orive (gadaReba firze da cifruli meTo-

diT) procesi Sedgeba oTxi stadiisgan, magram xorcieldeba gansxvavebuli sqemebiT:

1. fotografirebisa da videogadaRebisaTvis (audioCaweriT paralelur reJimSi)

saWiro teqnikuri saSualebebis momzadeba da organizaciuli sakiTxebis mog-

vareba;

2. gamosaxulebis fiqsacia teqnikuri saSualebebiT (foto-, videogadaReba);

3. negativebis momzadeba (pirvel SemTxvevaSi) da kompiuteruli damuSaveba (me-

ore SemTxvevaSi);

4. fotosuraTebis dabeWdva (pirvel SemTxvevaSi); amobeWdva specialuri sabeWdi

saSualebiT (printeri), aseve gamosaxulebis demonstrireba (fotosuraTebisa

da ekranze proeqtorebis gamoyenebiT, kerZod firebis, maT Soris `slaidebis~

saSualebiT pirvel SemTxvevaSi; kompiuteruli teqnikis da proeqtorebis meS-

veobiT _ meore SemTxvevaSi).

unda aRvniSnoT, rom dasmuli amocanis Sesabamisad gamoiyeneba foto-, video-

gadaRebis rogorc calke dasafiqsirebeli an kvleviTi, ise Tanamimdevrulad ori-

ve meTodi. kriminalistikuri kvleviTi fotogadaRebis da videoCanaweris Sedegi,

sakvlevi masalis saxiT, rogorc wesi, gamoiyeneba saeqsperto kvlevebis warmoebis

dros.

obieqtebis xedi, maTi struqturis gamosaxuleba fotofirebze (fotofirfi-

tebze) Sesabamisi fotoaparatebiT gadaRebisas SeiZleba miRebul iqnes xilvadi an

uxilavi speqtris (ultraiisferi, infrawiTeli, rentgenis) gamoyenebiT. firebis gam-

JRavneba da fiqsireba xdeba qimiuri reaqtivebis gamoyenebiT. cifruli meTodiT mi-

Rebuli gamosaxuleba ki formirdeba eleqtronuli sistemis meSveobiT. saboloo

jamSi gamosaxuleba miiReba fotosuraTebis dabeWdviT an gamosaxulebis amobeWdviT.

unda aRiniSnos, rom sasamarTlo-sagamoZiebo organoebis an eqspertizis wi-

naSe dasaxuli amocanis mixedviT, fotosuraTebi da videomasala gamoiyeneba ro-

gorc sailustracio, ise sakvlevi masalis saxiT, Tu es masala miRebulia Sesaba-

misi saproceso normebis dacviT.

kriminalistikuri videogadaRebisas paralelurad SesaZlebelia audioCawe-

ris warmoeba da videomasalis yureba, radgan kriminalistikuri videogadaReba da

audioCawera xdeba saerTo daniSnulebis teqnikuri saSualebebiT da gadaRebis

process safuZvlad uZevs am miznebisaTvis SemuSavebuli xerxebi da meTodebi.

maTi gamoyeneba kriminalistikaSi iRebs saxes, rac kavSirSia samarTaldamcavi

organoebis mier gadasawyveti amocanebis specifikurobasTan da ganpirobebulia

samarTlebrivad gansxvavebuli danaSaulebrivi qmedebebis Sedegebis fiqsirebis

TaviseburebiT.

am Taviseburebis gaTvaliswinebiT, kriminalistikuri miznebis gansaxorci-

eleblad, saWiro xdeba gamosaxulebis miRebis mxolod im meTodebis SerCeva, rom-

lebic uzrunvelyofs fiqsirebis sizustes da obieqturobas, maTi gamoyenebiT

miRebuli informaciis realur faqtebTan Sesatyvisobis dadgenis SesaZleblobas.

78  

kriminalistikuri videogadaRebis da audioCaweris gamoyeneba sxvadasxva pri-

ncips efuZneba. am principebidan ZiriTadia: fiqsirebuli masalis montaJis da

masalaSi raime teqnikuri Sesworebebis Setanis dauSvebloba; gadaRebis (Caweris)

warmoeba gamoZiebis praqtikulad ganmaxorcielebeli subieqtebis mier an maTi

xelmZRvanelobiT da kontroliT, mowveuli, Sesabamisi specialobis mqone eqs-

pertebis mier; Sesabamisi dokumentebis Sedgenis obieqturoba; im wesebis dacva,

romlebic SemdgomSi uzrunvelyofs fiqsirebuli obieqtebis moculobis da zo-

mebis, aseve xmis (bgerebis) specifikuri niSnebis da modulaciis dadgenas. bolo

sakiTxi mniSvnelovania fonoskopuri eqspertizis daniSvnis da Semdgomi warmoebis

dros. 1 unda aRiniSnos, rom es moTxovnebi gasaTvaliswinebelia ara marto kri-

minalistikuri, aramed sxva sasamarTlo eqspertizis daniSvnis da warmoebis dros,

romlebic mocemulia maT Sesaxeb arsebul klasifikaciebSi.2

imis mixedviT, Tu ra amocanebi dgas kriminalistikuri videogadaRebis winaSe

da ra meTodebia gamosayenebeli sakiTxis realizaciisaTvis, gamoiyeneba gadaRebis

Sesabamisi meTodebi (xerxi):

1. aRmbeWdavi (damafiqsirebeli) videogadaReba;

2. kvleviTi (saeqsperto).

videogadaReba xorcieldeba saproceso (sagamoZiebo) moqmedebis warmoebis

dros, TviT gamomZieblis an damxmare piris mier, romelsac konkretuli amocanis

gadasawyvetad gamomZiebeli iwvevs.

pirvel SemTxvevaSi aRibeWdeba sagamoZiebo moqmedebis adgilze arsebuli da-

safiqsirebeli garemoeba, gadaRebis (Caweris) procesis msvleloba da Sedegi.

sawyis etapze gadaReba sruldeba saorientacio gadaRebis meTodis gamoyene-

biT, ra drosac fiqsirdeba SemTxvevis adgili mis gareT arsebuli adgilmdeba-

reobis xediT.

Semdeg gadaRebuli unda iqnes TviT SemTxvevis adgili, mimoxilviTi gadaRebis

meTodiს gamoyenebiT, erTi an ramdenime wertilidan, SemTxvevis adgilze cvlilebe-

bis Setanamde, romelic moyveba Semdgom warmoebul sagamoZiebo moqmedebebs.

Semdeg etapze xorcieldeba sakvanZo gadaReba, ra drosac asaxuli unda iyos

SemTxvevis adgilze arsebuli da gamosaZiebel saqmesTan SesaZlo kavSirSi myofi

informaciis Sesabamisi matareblebis (niSnebis) Semcveli calkeuli adgilebi e.w.

„kvanZebi“. am niSnebis matarebeli calkeuli adgilebis gadaReba xdeba axlomdeba-

re sagnebTan erTad, masStaburi gadaRebis xerxis (meTodis) gamoyenebiT.

ბolo etapze calkeuli kvlebis, detalebis (elementis) an dazianebis gada-

Reba xdeba detaluri gadaRebis xerxis (meTodis) gamoyenebiT, gadasaRebi detalis

(kvlis) zomebis dafiqsrebiT. gadaRebisas gamoiyeneba masStaburi gadaRebis xerxi.3

                                                            1  l. qobulSvili. sasamarTlo eqspertizis klasifikaciis sakiTxis Sesaxeb. saqarTvelos teqnikuri universitetis Sromebi. №3(449). Tbilisi, 2003. 2 saqarTvelos sisxlis samarTlis procesi (kerZo nawili). avtorTa jgufi j. gaxokiZis, m. mamniaSvilis, i. gabisonias redaqtirebiT. Tbilisi: iuristebis samyaro, 2015. 3 r. gogSeliZe, a. faliaSvili. kriminalisika. Tbilisi: meridiani, 2009.

79  

videogadaReba SeiZleba ganvaxorcieloT wina (mcire), saSualo da didi

(msxvili) planiT, planidan planze Tanamimdevrulad neli gadasvliT.

wina (mcire) planiT gadaReba, rogorc wesi, gamoiyeneba saorientacio gadaRe-

bis dros;

gadaReba saSualo planiT gamoiyeneba mimoxilviTi gadaRebis dros;

didi (msxvili) planiT videogadaReba, romelic ZiriTadad xorcieldeba sak-

vanZo da detaluri gadaRebis meTodis realizaciis procesSi, saSualebas gvaZ-

levs davafiqsiroT gamoZiebisaTvis gansakuTreblad mniSvnelovani calkeuli ob-

ieqtebis kvanZebi da maT fragmentebze asaxuli Taviseburebani da niSan-Tvisebebi

(zogadi, kerZo), aseve monawile pirTa moqmedebebi.

konkretul situaciaSi ama Tu im saxis videogadaRebis SerCeva dakavSirebu-

lia mizanmimarTulad miCneuli garemoebis mTliani Tu nawilobrivi fiqsirebis

saWiroebasTan.

amasTan, operatiul-samZebro, sasamarTlo-sagamoZiebo gadaRebebs (audioCawe-

rebs) ganvasxvavebT kvleviT dasafiqsirebel da saeqsperto foto-videogadaRebebi-

sagan (audioCawerebisagan).

saeqsperto kvleviTi gadaReba (SesaZlo paraleluri audioCaweriT) xorci-

eldeba eqspertizaze warmodgenili nivTmtkicebebis, aseve saeqsperto eqsperimen-

tis Sedegebis fiqsirebisaTvis, miRebuli masalis demonstrirebisTvis, kvlevis da

niSan-Tvisebebis aRbeWdvisaTvis.

kvleva saeqsperto samuSaoebis warmoebisas sruldeba laboratoriis piro-

bebSi aprobirebuli meTodikebis gamoyenebiT.

gamoZiebis procesSi procesualuri normebis gaTvaliswinebiT warmoebuli

gadaRebis (audioCaweris) Sedegad dafiqsirebuli masala iRebs mtkicebulebis sa-

xes. amave dros, moqmedi saproceso kanonmdeblobiT, eqsperti aRar gvevlineba da-

moukidebel saproceso saqmianobis subieqtad da mxolod mowmis statusiT sargeb-

lobs. e. i. eqspertis calke gamoyofa, rogorc mtkicebis wyarosi, kanonmdebelma

ar CaTvala saWirod.1

aucilebeli pirobaa, rom videogadaRebis (audioCaweris) dros sagamoZiebo

moqmedebebi iyos dafiqsirebuli mTlianad, dasawyisidan bolo momentamde, dacu-

li unda iyos Sesavali, ZiriTadi da daskvniTi nawilis sqematuri Tanamimdevroba.

Sesaval nawilSi fiqsirdeba videogadaRebis (audioCaweris) dro da sxva sa-

proceso kanoniT gaTvaliswinebuli moqmedebebi. aseve gaiTvaliswineba monawileTa

dialogis sinqronuli Cawera.

sagamoZiebo moqmedebis adgilmdebareoba, sagamoZiebo moqmedebis msvlelobis

fiqsirebis procesi ZiriTad nawilSi aRibeWdeba.

sagamoZiebo moqmedebis monawile pirTaTvis Sesavlisa da ZiriTadi nawilis

demonstrirebis Semdeg gadavdivarT videogadaRebis (audioCaweris) daskvniTi nawi-

lis fiqsirebis etapze.

                                                            1  saqarTvelos sisxlis samarTlis procesi (zogadi nawili), mesame gamocema. avtorTa jgufi j. gaxokiZis, m. mamniaSvilis, i. gabisonias redaqtirebiT. Tbilisi: iuristebis samyaro, 2015.  

80  

am etapze saSualo da didi (msxvili) planiT gadaRebul kadrebSi (SinaarsSi)

fiqsirdeba gamomZieblis mier sagamoZiebo moqmedebaSi monawile pirTa gamokiTxva

imis Sesaxeb, Seesabameba Tu ara pirvel da meore etapze gadaRebul firze asa-

xuli videoCanaweri sagamoZiebo moqmedebis Sinaarsს da Sedegebს. dafiqsirebuli

unda iqnes pasuxebi dasmul kiTxvebze da gamomZieblis gancxadeba sagamoZiebo

moqmedebis damTavrebis drois Sesaxeb.

firs dasawyissa da boloSi unda hqondes 1_1,5 m zomis rakordebi. sawyisi ra-

kordis zedapirze melniT daewereba sastarto xazi, saqmis nomeri, warmoebuli

sagamoZiebo moqmedebis dasaxeleba, firis metraJi, gadawebebis raodenoba, sagamo-

Ziebo moqmedebis mwarmoeblis monacemebi.

aRniSnuli moqmedebebis Sedegad miRebuli firi unda moTavsdes specialur

CasadebSi an parkSi, SeifuTos da dailuqos. fuTaze magrdeba saWde, romelsac

sagamoZiebo moqmedebis Sesaxeb gaukeTdeba ganmartebiTi warwera, gamomZieblisa da

damswre pirTa xelmowerebiT.

aRniSnuli moqmedeba unda gaformdes saproceso kanonis moTxovnebis Sesa-

bamisad. kerZod ki am kanoniT gaTvaliswinebuli informacia (gamomZieblis, sagamo-

Ziebo moqmedebis adgilmdebareobis, drois, fotoaparatis tipis, gamoyenebuli

firis Sesaxeb da a.S.) Tanamimdevrulad unda aisaxos sagamoZiebo moqmedebis oqmSi.

81  

levan qobulaSvili,

samarTlis doqtori, profesori

kriminalistikuri fotografiis, video- da kinogadaRebis,

audioCaweris gamoyenebis sakiTxebi mtkicebulebaTa fiqsirebis,

damagrebisa da gamokvlevis procesSi

ganxilulia foto-, video- da kinogadamRebi, aseve audioCamweri aparaturis

gamoyenebis sakiTxi, dakavSirebuli kriminalistikuri, sasamarTlo-sagamoZiebo da

saeqsperto amocanebis gadawyvetis uzrunvelsayofad.

naCvenebia Tanamedrove teqnikuri saSualebebis gamoyenebis xerxebi, nivTmtki-

cebebis da danaSaulebriv qmedebebTan dakavSirebul movlenaTa fiqsirebis, damag-

rebisa da gamokvlevis mizniT.

LEVAN KOBULASHVILI,

doctor of law, professor

THE ISSUES OF CRIMINALISTIC PHOTOGRAPHY, VIDEO AND FILMING OR AUDIO

RECORD USAGE THROUGH THE EVIDENCE PERPETUATION AND RESEARCH

There are discussed the issues of photo, video and filming, also the audio recording gear usage related

to the solving of criminalistics, court examination and expert tasks.

There are shown the usage of modern technical means in perpetuation and research purposes towards

the events related to the evidences and criminal actions.

ЛЕВАН КОБУЛАШВИЛИ,

доктор права, профессор

ВОПРОСЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ФОТОГРАФИИ, ВИДЕО- И КИНОСЪЕМКИ,

АУДИОЗАПИСИ В ПРОЦЕССЕ ФИКСИРОВАНИЯ, ЗАКРЕПЛЕНИЯ И ИССЛЕДОВАНИЯ

ДОКАЗАТЕЛЬСТВ

Рассмотрен вопрос применения фото-, видео- и киносъемочной аппаратуры для решения

криминалистических, судебно-следственных и экспертных задач.

Показаны способы применения современных технических средств для целей фиксации,

закрепления и исследования вещественных доказательств и явлений, связанных с преступными

действиями.

82  

mixeil gabunia

sofio beriZe

kriminologia da suicidi.

suicidis kriminologiuri daxasiaTeba

suicidi (Suicidium) laTinuri sityvaa da sakuTari sicocxlis xelyofas niS-

navs. suicidis mecnieruli Seswavla me-19 saukunis dasawyisidan iwyeba. pirvelad

termini „suicidi“ mecnierebaSi italielma fsiqologma g. dezem 1947 wels Semoi-

Ro. suicidi msoflio masStabis problemaa. igi im sam mTavar mizezTa Soris dgas,

romelic sikvdils iwvevs 44 wlamde asakis adamianebSi. 1 Tavdapirvelad miCneuli

iyo, rom suicidi mxolod sulieri avadmyofobis mizezi SeiZleba yofiliyo, Tum-

ca aRniSnuli Sexeduleba fsiqiatrebma maleve uaryves da TviTmkvlelobaTa mcde-

lobis ganmaxorcielebeli pirebis gamokvlevebis safuZvelze dadginda, rom TviT-

mkvlelobas sCadis janmrTeli fsiqikis mqone adamianebis mniSvnelovani nawili da

TviTmkvlelTa Soris mxolod 18%-ia fsiqikurad daavadebuli. gamoCenilma frang-

ma mecnierma, sociologma emil diurkheimma am uaRresad mniSvnelovan uaryofiT

socialur movlenas miuZRvna monografia saxelwodebiT „TviTmkvleloba“, romel-

ic 1897 wels gamoqveynda. iuridiuli da sociologiuri literaturis analizis

safuZvelze TviTmkvlelobis kriminologiuri cneba Camoyalibdeba rogorc „saku-

Tari arsebobis cnobieri an gaucnobierebeli Sewyveta, romelsac adamiani ganzrax

sCadis da gamoixateba sakuTari organizmisaTvis sasikvdilo dazianebis miyenebaSi

an sakuTari organizmis iseT fizikur pirobebSi CayenebiT, romlis drosac orga-

nizmis sasicocxlo moqmedeba dauyovnebliv an TandaTanobiT qreba“. amasTan, sa-

kuTari sicocxlis ganzraxi mospoba ar unda iyos damokidebuli, erTi mxriv,

gare faqtorebze (mag., SiSze da a.S), da, meore mxriv, is ar unda iyos gamowveuli

fsiqologiuri aSlilobiT. kriminologiaSi TviTmkvlelobad miCneulia aseve ev-

Tanaziis SemTxveva, rodesac sakuTari sicocxlis xelyofa nebayoflobiT xdeba

sxva piris mier msxverplis daJinebuli TxovniT da misi nebis Sesabamisad Cadeni-

li momakvdavis Zlieri fizikuri tkivilisagan gaTavisuflebis mizniT (ssk-is 110-e

muxli). aq TanxvedraSi modis kanonis norma samarTlianobis ideasTan, vinaidan

aRniSnuli normiT, Sinaarsobrivad, ikrZaleba TviTmkvlelobis es konkretuli ga-

movlineba da TviTmkvlelobis mcdelobac, rac udavod dadebiTad unda Sefasdes.

aRsaniSnavia, rom me-19 saukunemde evropis saxelmwifoebSi TviTmkvlelobis mcde-

loba dasjadi qmedeba iyo. aseve umkacresi sasjelebi moqmedebda petre I droin-

del ruseTSi. kerZod, samxedro da sazRvao wesdebaTa mixedviT, TviTmkvlelobis

nebismieri mcdelobisaTvis (mSvidobianobis dros) pirovneba isjeboda 10_15 wliT

sakatorRo samuSaoebze gamwesebiT, xolo TviTmkvlelobis faqtis dadgomis

SemTxvevaSi gvams sajarod fexebiT hkidebdnen boZze da gardacvlilis mTeli qo-

neba konfiskacias eqvemdebareboda saxelmwifos sasargeblod. indoeTSi dRemde

moqmedebs kanoni, romlis Tanaxmad TviTmkvlelobis mcdeloba isjeba Tavisuf-

                                                            1 იხ. www.cj.isea.ru 

83  

lebis aRkveTiT vadiT 1 wlamde an/da jarimiT. singapurSi aseve dasjadi qmedebaa

TviTmkvlelobis mcdeloba da misTvis sasjelis saxed da zomad 1 wlamde Tavi-

suflebis aRkveTaa dadgenili. didi britaneTis kanonmdeblobiT, me-13 saukunidan

1961 wlamde TviTmkvleloba danaSaulad iTvleboda da misi mcdelobisaTvis pati-

mroba iyo gaTvaliswinebuli, xolo im SemTxvevaSi, Tu piri gardaicvleboda, misi

qoneba konfiskacias eqvemdebareboda monarqis sasargeblod. irlandiaSi TviT-

mkvleloba miCneuli iyo danaSaulad 1993 wlamde.1 faqtia, rom msoflios mTavari

religiebi mkacrad krZalaven TviTmkvlelobas.

gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom jandacvis msoflio organizaciis mo-

nacemebiT, yovelwliurad 800 aTasi adamiani iklavs Tavs. sikvdilianobis yvelaze

didi wili mozardebsa da 35 wlamde axalgazrdebze modis. TviTmkvlelobis mcde-

lobaze daaxloebiT 10_20 milioni SemTxveva modis.2 saqarTveloSi, kriminologi-

uri TvalsazrisiT, suicidis problema erT-erTi aqtualuri Temaa. bolo oci

wlis manZilze suicidis 6000-ze meti SemTxvevaa gamovlenili,3 rac saqarTvelosT-

vis Zalze maRali maCvenebelia.

adamianis erT-erTi mTavari daniSnulebaa sazogadoebisa da saxelmwifos gan-

viTarebaSi monawileobis miReba, Tavisi moqalaqeobrivi valis aRsruleba. am miz-

nidan gamomdinare, araTu TviTmkvleloba, aramed sakuTari sicocxlisa da

janmrTelobis safrTxeSi Cagdebis uflebac ar aqvs adamians, rasakvirvelia Tu

aseTi qmedeba ar ukavSirdeba Rirsebisa da samSoblos dacvas. TviTmkvlelobiT

adamiani am daniSnulebas ugulebelyofs, riTac bunebis kanons ewinaaRmdegeba.

adamianisaTvis SeuZlebelia sakuTari momavlis ganWvreta. rodesac is Tavs ik-

lavs, upirveles yovlisa, swored sazogadoebas ayenebs zians. istoriaSi mravla-

daa magaliTebi, rodesac pirovnebas aTeulobiT wlebis ganmavlobaSi warumate-

beli cxovreba hqonia, magram Semdeg miuRwevia im maRali mdgomareobisaTvis, sai-

danac Tavisi qveynisTvis udidesi warmateba moutania. kriminologiaSi miRebuli

Sexedulebis Tanaxmad, romelic ZiriTadad damnaSavisa da dazaralebulis pirov-

nebaTa kvlevebidan da maTi saqmianobidan momdinareobs, vaskvniT, rom cxovrebaSi

ar arsebobs gamouvali mdgomareoba, ar arsebobs viTareba, saidanac gamosavlis

povna ar SeiZlebodes. amaSi, konkretul pirovnebasTan erTad, sazogadoebisa da

saxelmwifos pasuxismgeblobis sakiTxic aris.

saqarTveloSi TviTmkvleloba yovelTvis did danaSaulad miiCneoda, es arc

aris gasakviri. vinaidan viciT, rom TviTmkvleloba umZimes borotebad iTvleba

rjulis kanonis mixedviT, kacis kvlaze mZime qmedebad. ar unda dagvaviwydes, rom

qarTuli iuridiuli mecniereba da kriminologia qarTul, erovnul ideas unda

emsaxuros. rogorc didi mwerali da iuristi ilia WavWavaZe brZanebs: `qristiano-

ba, qristes moZRvrebis garda, CvenSi hniSnavda mTelis saqarTvelos miwa-wyals,

hniSnavda qarTvelobas. dResac mTels amierkavkasiaSi qarTveli da qristiani er-

Tisa da imaves mniSvnelobis sityvebi arian. gaqristianebis magier getyvian: ga-

                                                            1 https://ru.wikipedia.org 2 ru.wikipedia.org/wiki/Самоубийство 3 http://www.tabula.ge/ge/story/56613-saqartvelo-bolodan-me-19-tvitmkvlelobata-reitingshi 

84  

qarTveldao. Cvenma samRvdeloebam kargad icoda, rom mamuli da erovneba, rjul-

Tan erTad SeerTebuli, rjulTan Sexorc-SeTvisebuli uZleveli xmalia da Seu-

leweli faria mtrisa winaSe. sityvas qadagebisas, swavlas, moZRvrebas igi sul im-

azed moaqcevda xolme, rom mamuli da erovneba rjulamde gaapatiosnos, sarwmu-

noebamde aRamaRlos, aswios da yovelive am sams wmindas da udides sagans, erTad

SeerTebuls, TavdadebiT amsaxuros, TavganwirviT amoqmedos~.

maSasadame, kriminologiac swored am saunjeTa dacvisaken unda iyos mimar-

Tuli, winaaRmdeg SemTxvevaSi SeuZlebelia saqarTvelos iuridiul mecnierebaTa

da kriminologiis ganviTareba. aqedan gamomdinare, mizanSewonilad migvaCnia, rom

religia, zneoba da samarTali erTobliobaSi ganvixiloT da ara ise, rogorc es

dResaa da gamijnulia erTmaneTisagan.

me-18 saukuneSi, frangi ganmanaTleblebisa da filosofosebis (mag., C. bekaria)

didi Zalisxmevis Sedegad moxda TviTmkvlelobisa da misi mcdelobis dekrimina-

lizacia. ganmanaTlebelTa mtkicebiT, TviTmkvleloba ar arRvevda saxelmwifos

uflebebs, vinaidan adamiani rogorc Tavisufali pirovneba, ar SeiZleboda yofi-

liyo sakuTrebis sagani. danaSaulad miiCneoda sxvisi uflebebis darRveva, xolo

maTi mtkicebiT, radgan adamiani ar SeiZleboda samarTalurTierTobaSi yofiliyo

Tavis TavTan, danaSaulis subieqtisa da obieqtis erT pirovnebaSi gaerTianeba

aragonivruli iyo. amasTan, C. bekarias mtkicebiT, sasjelis aRsruleba SesaZle-

belia mxolod cocxalTaTvis, vinaidan gardacvlilni ar eqvemdebarebian saero

sasamarTloebs. Tumca kriminologiis mecnierebis ganviTarebam eWvqveS daayena aR-

niSnul debulebaTa siswore. kerZod, debuleba imis Sesaxeb, rom adamiani ar

SeiZleba samarTalurTierTobaSi iyos sakuTar TavTan mcdaria. upirveles yovli-

sa, swored sakuTar TavTan imyofeba adamiani samarTalurTierTobaSi. Tu sakuTa-

ri Tavis mimarT ar daicavi samarTali da uflebani, bunebrivia verc sxvis ufle-

bebs daicav. garda amisa, didi kriminologebis _ xirSisa da goTfredsonis Teo-

riaTa mixedviT adamiani samarTalurTierTobaSi sxva adamianTan (aq igulisxmeba

danaSauli) mas Semdeg Sedis, rodesac Tavis Tavze kontrols kargavs. maSasadame,

amosavali wertili imisa, rom danaSauli ar moxdes, pirovnebis TviTkontrolia

(sakuTari Tavis kontroli). amisaTvis ki, pirvel rigSi, saWiroa maRali samar-

Tlebrivi kultura da zneoba. Sesabamisad, adamiani swored sakuTar TavTan imyo-

feba samarTalurTierTobaSi, raTa ar dauSvas Tavisi mxridan danaSaulisa da sa-

marTaldarRvevis Cadena da sistematurad iRvawos samarTalSegnebis amaRlebisa-

ken. amas garda, qarTuli kriminologia miiCnevs, rom adamiani swored saxelmwifo-

sa da sazogadoebis sakuTrebaa, winaaRmdeg SemTxvevaSi ar eqneboda mas uflebebi

da movaleobebi. klasikuri gagebiT, adamianis absoluturi Tavisufleba, rogorc

amas miiCnevdnen, am gagebiT arc ufleba-movaleobebs gulisxmobs. didi rusi fi-

losofosi n.a. berdiaevi aRniSnavs: „sicocxle, romelzedac adamians aqvs abso-

luturi ufleba sakuTrebisa, aris ara marto misi sicocxle, aramed sxvisi si-

cocxlec, is, upirveles yovlisa, RmerTs ekuTvnis, mxolod RmerTs aqvs absolu-

85  

turi ufleba masze, is aseve axloblebis sicocxlea, sxva adamianebis, xalxis, sa-

zogadoebis da bolos mTeli samyarosi, romelsac sWirdeba adamiani.1

TviTmkvlelobis gamomwvevi mizezebi

ra iwvevs TviTmkvlelobas? es urTulesi sakiTxia, romelic saqarTveloSi

ar aris Seswavlili. kriminologiaSi cnobilia, rom TviTmkvlelobas iwvevs

daaxloebiT 800 mizezi. ucxouri literaturis analiziT, SesaZloa gavakeToT

daskvnebi. kerZod, TviTmkvlelobaTa mizezi asakis mixedviT sxvadasxvagvaria. ma-

galiTad, 21_30 wlis asakSi sWarbobs iseTi mizezebi, rogoricaa: apaTia (yvela-

frisadmi gulgrili, uintereso, uxaliso damokidebuleba); nihilizmi (yvelafris

xelaRebiT uaryofa, sayovelTaod aRiarebuli normebis miuRebloba) da egoizmi

(piradi interesebis sazogadoebriv interesebze da sxva adamianTa interesebze win

dayeneba). 31_50 wlis asakSi gamovlenilia gonebis dakargvis SiSi, ideebis ganux-

orcielebloba, sazogadoebis cxovrebis idealebis miuRebloba, siyvarulSi gau-

marTlebloba, Rirsebis grZnobis dakargva, sindisis qenjna ararealur, TviTwar-

mosaxviT movlenaTa gamo. 41_60 wlamde asakSi _ socialur urTierTobaTa garTu-

leba sazogadoebrivi cvlilebebis fonze, rogoricaa, magaliTad, regresi, revo-

lucia, terori, migracia, emigracia, samxedro mdgomareoba, epidemiebi da a.S.

mtkivneulad gadaitaneba am asakis adamianebSi. 51_70 wlis asakSi Tvimkvlelobas

iwvevs ZiriTadad SemTxvevebi, dakavSirebuli siberis tanjvisgan gasaTavisufleb-

lad, avadmyofobisagan gaTavisuflebis mizniT. gasaTvaliswinebelia is garemoeba,

rom TviTmkvlelebi, umravles SemTxvevaSi, arian saSualo ganaTlebis mqone pire-

bi mZime cxovrebiseuli pirobebiT, umuSevari da Raribi xalxi, romelTac dakar-

guli aqvT TavianTi idealebi, ganicdian fsiqikur kriziss im saqmeTa ganuxor-

cieleblobis gamo, romelsac miuZRvnes cxovrebis didi nawili. aseve msjavrde-

bulebi, romlebic didi xania avadmyofoben, depresiuli nevroziT daavadebulni,

suliT avadmyofebi, axlo naTesavis dakargviT gamowveuli fsiqologiuri gancde-

bis gamo. mizezTa Soris, romelic damaxasiaTebelia yvela asakisaTvis, gasaTva-

liswinebelia alkoholizmi, narkomania da azartul TamaSebze damokidebuleba.

aqedan gamomdinare, konfliqturi situaciebi. Zalze sayuradReboa aseve genetiku-

ri Taviseburebani, kerZod suiciduri qmedebebi ganpirobebulia genetikuri faqto-

rebiTac. aseT daskvnamde mividnen mkvlevarebi martin kolis (Martin Kohli)

xelmZRvanelobiT maqs plankis saxelobis fsiqiatriis (Max Planck Institute of Psychiatry,

miunxeni, germania) da jon hasmanis saxelobis adamianis genomis institutebidan

(John P. Hussman Institute for Human Genomics, maiami, aSS). kvlevis Sedegebis Sesaxeb anga-

riSi gamoqveynebul iqna JurnalSi Archives of General Psychiatry.

mecnierebi Seecadnen moeZebnaT genetikuri faqtorebi, romlebic gansaz-

Rvravda seriozul depresiul darRvevas da suicidur qmedebebs. am mizniT maT Se-

iswavles NTRK2 genis sxvadasxva varianti, romlebic tvinis neirotrofikuli

faqtoris receptoris kodirebas iwvevs.

                                                            1 https://books.google.ge/

86  

mkvlevarebma gaaanalizes depresiis mqone 394 pacientis genomi, romelTagan

113 Seecada Caedina TviTmkvleloba. miRebuli monacemebi Seadares 366 janmrTeli

moxalisis memkvidrul informacias. amas garda, Caatares sakontrolo kvleva 744

germanelsa da 921 afro-amerikelze, romelTagan suiciduri qmedebis Cadenis mcde-

loba hqonda, Sesabamisad, 152 da 119 adamians. mecnierebma aRmoaCines, rom is pa-

cientebi, romlebic iyvnen NTRK2 genis sami `saxifaTo~ mutaciis matareblebi, sa-

Sualod 4,5-jer ufro xSirad ecadnen TviTmkvlelobis Cadenas, vidre pacientebi,

romlebsac aReniSnaT am genis normaluri varianti. avtorebis sityvebiT, kvlevis

Sedegebi amtkicebs suiciduri qmedebis formirebaSi memkvidreobiTi faqtorebis

rols.1

suicidis yvelaze gavrcelebuli saxeebia: Tavis CamoxrCoba, simaRlidan ga-

davardna, Tavis dawva, sxeulis dazianeba civi iaraRiT, Sxamisa da wamlebis miRe-

ba, cecxlsasroli iaraRidan gasrola.

TviTmkvlelobis sakanonmdeblo regulireba

saWiroa aRvniSnoT, rom TviTmkvlelobis, rogorc socialuri movlenis dag-

moba da gakicxva sazogadoebis mier ar SeiZleba, _ ambobs diurkheimi, aramed au-

cilebelia mxolod prevenciis RonisZiebaTa SemuSaveba. TviTmkvlelobis prevenci-

isaTvis saWiroa kompleqsuri fsiqologiuri, socialuri da kriminologiuri mid-

gomebi. am konkretul SemTxvevaSi SevCerdebiT TviTmkvlelobis sakanonmdeblo

regulirebis zogierT mniSvnelovan aspeqtze.

araerTxel gamogviTqvams Sexeduleba, rom gadaudeblad saWiroa sisxlis sa-

marTlis kodeqsis kriminologiuri eqspertiza da naklebad mZime kategorias mi-

kuTvnebul danaSaulTa sruli umravlesobis dekriminalizacia da aseTi qmedebebis

administraciuli an samoqalaqo samarTlebrivi wesiT daregulireba. Tumca 115-e

muxli _ TviTmkvlelobamde miyvana, sazogadoebrivi saSiSroebidan gamomdinare, im-

saxurebs, erTi mxriv, dispoziciaSi cvlilebebis Setanas da, meore mxriv, sanqciis

gamkacrebas; TviTmkvlelobamde miyvana, sazogadoebrivi saSiSroebidan gamomdinare,

Cveni mosazrebiT, ganzrax mkvlelobis tolfasi danaSaulia da mizanSewonili iq-

neboda erTmaneTisagan gagvemijna TviTmkvleobamde miyvana TviTmkvlelobis mcde-

lobamde miyvanisgan, orive SemTxvevaSi sasjelis saxed da zomad gaTvaliswinebuli

yofiliyo Tavisuflebis aRkveTa im vadiT, rac dadgenilia ganzraxi mZime dana-

SaulTa CadenisaTvis. kanonSi araferia naTqvami orsuli qalis an arasrulwlovnis

mimarT ganxorcielebul TviTmkvlelobamde an TviTmkvlelobis mcdelobamde miyva-

nasTan dakavSirebiT, rac aseve sayuradReboa. aqedan gamomdinare, aucilebelia, rom

moxdes sisxlis samarTlis kanonSi aRniSnulis gaTvaliswineba. Cveni SexedulebiT,

mizanSewonili iqneboda 115-e muxli Camoyalibebuliyo Semdegi redaqciiT: 1. TviT-

mkvlelobamde miyvana msxverplisadmi muqariT an sastiki mopyrobiT, an misi pativis,

an Rirsebis sistematuri damcirebiT _ isjeba Tavisuflebis SezRudviT Svididan

TxuTmet wlamde vadiT (alternatiuli sanqciis gamoyenebis gareSe); 2. igive qmedeba

                                                            1 http://www.medportal.ge

87  

Cadenili winaswari SecnobiT orsuli qalis an arasrulwlovnis mimarT _ isjeba

Tavisuflebis aRkveTiT TxuTmetidan oc wlamde vadiT an uvado Tavisuflebis aRk-

veTiT. 115 muxlis Tanaxmad, dasjadi qmedeba iqneboda TviTmkvlelobis cdamde miy-

vana, romlis dispozicia 115-e muxlis analogiaa, gansxvaveba mxolod sanqciis na-

wilSia. kerZod: 1. TviTmkvlelobis cdamde miyvana msxverplisadmi muqariT an sas-

tiki mopyrobiT, anda misi pativis, an Rirsebis sistematuri damcirebiT _ isjeba

Tavisuflebis aRkveTiT xuTidan 12 wlamde vadiT; 2. igive qmedeba Cadenili winas-

wari SecnobiT orsuli qalis an arasrulwlovnis mimarT isjeba Tavisuflebis

aRkveTiT xuTidan Tormet wlamde vadiT.

88  

mixeil gabunia,

samarTlis doqtori, profesori

sofio beriZe,

samarTlis bakalavriatis studenti

 

kriminologia da suicidi.

suicidis kriminologiuri daxasiaTeba

TviTmkvleloba (suicidi) erT-erTi mniSvnelovani kriminologiuri proble-

maa. cnobilia, rom bolo wlebSi Zalze gaxSirda TviTmkvlelobis faqtebi saqar-

TveloSi. aqedan gamomdinare, vfiqrobT saWiroa damatebiTi kvlevebis ganxorcie-

leba am uaRresad mZime asocialuri movlenis gamomwvevi mizezebis dasadgenad,

raTa SeZlebisdagvarad srulyofilad warvmarToT suicidis socialuri kontro-

li. mizanSewonilad migvaCnia Cven mier statiaSi gamoTqmuli mosazrebebisa da re-

komendaciebis gaTvaliswineba suicidis prevenciasTan dakavSirebiT.

MIKHEIL GABUNIA,

doctor of law, professor

SOPHIO BERIDZE,

bachelor student of law

CRIMINOLOGY AND SUICIDE

CRIMINOLOGICAL CHARACTERISTICS OF SUICIDE

Suicide is one of the most important criminology problems. It is known, that in recent years in Georgia

became more frequent suicide facts. Therefore, we consider, that it is necessary additional depth research for

this heavy social event causes, to fully conduct suicide social control as far as possible. It would be reasona-

ble our opinions and recommendations with respect to suicide prevention.

МИХАИЛ ГАБУНИЯ,

доктор права, профессор

СОФИО БЕРИДЗЕ,

студентка бакалавриата права

КРИМИНОЛОГИЯ И САМОУБИЙСТВО

КРИМИНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА САМОУБИЙСТВА

Самоубийство (суицид) является одной из наиболее важных проблем криминологии. Известно,

что в последние годы в Грузии количество самоубийств ощутимо возрасло. Поэтому считаем, что

необходимо провести более глубокое исследование для устанавления причин этого чрезвычайно

серьезного социального явления, для того чтобы по мере возможности полностью провести

социальный контроль суицида. Целесообразным считаем, что надо предусмотреть в статье

высказанные мнения и рекомендации в отношении превенции суицида.

89  

БЕСО КВИРИКАШВИЛИ

КРИМИНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕСТУПНОСТИ МИГРАНТОВ

Когда говорят о преступности мигрантов, то имеют в виду совокупность преступлений, со-

вершаемых мигрантами. Специфика таких преступлений определяется особенностями самих групп

мигрантов и их положения в обществе.

По мнению большинства демографов, миграция – процесс перемещения людей через границы

тех или иных территорий со сменой навсегда или на время постоянного места жительства либо с

регулярным возвращением к нему.

В соответствии с этим понятием основными формами миграции являются:

стационарная, когда люди переселяются на новое место жительства на постоянной основе,

получают прописку, устраиваются на работу и т.д.;

сезонная, связанная с временным переездом для выполнения конкретных народнохозя-

йственных задач;

маятниковая, когда люди совершают ежедневные переезды от места работы к месту жительства

и обратно;

эпизодическая, связанная с временной переменой места жительства на период, зависящий от

целей приезда (командировки, туристические поездки, посещение родных и близких, поездки для

отдыха и другие личные цели).

Экстремальные ситуации, социально-экономические и политические кризисы, возникающая

под их влиянием, принципиально новая жизненная реальность порождают новые явления в миграции

и ее криминологически значимых характеристиках. При этом многие аспекты миграции, носящие в

прошлом позитивный характер, могут приобретать негативные оттенки.

Неблагоприятные формы массовых вынужденных миграций связаны с тем, что лица,

вытесняемые с мест постоянного жительства межнациональной напряженностью, переходящей в

некоторых регионах в открытые конфликты, вынуждены покидать жилье, оставляя и большую часть

нажитого имущества.

Значительные потоки мигрантов оказывают существенное влияние на криминологическую

ситуацию соответствующих регионов, создают дополнительные трудности для оперативно-профи-

лактической деятельности правоохранительных органов. В этих условиях особое криминологическое

значение приобретает проблема приезжих.

Приезжие, как специфическая демографическая группа, являются одной из разновид-

ностей мигрантов.

Хотя все они мигранты, но не все мигранты относятся к категории приезжих, так как зна-

чительная часть стационарныx мигрантов-переселенцев, получивших жилье и прописку, по фор-

мально-юридическому подходу уже относятся к местным жителям.

К сожалению, в нынешнем своем виде уголовная статистика не позволяет согласовать демо-

графическую классификацию мигрантов с уголовно-правовой классификацией преступников-при-

езжих, так как, во-первых, уголовная статистика не выделяет отдельные категории мигрантов, а во-

вторых, разбивается основная группа стационарных мигрантов на тех, кто уже устроился и относится

статистикой к местным жителям, и тех, кто находится в стадии устройства, еще не прописан и т.д. и в

связи с этим входит в число приезжих.

90  

Соответственно в уголовной статистике выделяются среди всех преступников местные жители

и приезжие, т.е. лица, местными жителями не являющиеся.

Криминологическая актуальность изучения преступности приезжих определяется рядом

обстоятельств:

во-первых, они оказывают существенное влияние на криминальную ситуацию в стране,

регионе;

во-вторых, это влияние резко возрастает в условиях социальных кризисов и оказывает заметное

воздействие на преступность;

в-третьих, возникает целый ряд новых экономических, социальных, политических, духовных

проблем, в том числе затрагивающих международно-правовые аспекты, положение иностранцев на

территории государства, обеспечение их безопасности и т.п. Так, экономические интересы Грузии в

условиях реформ связаны с ее участием в международной рыночной системе и другими факторами,

привлекающими в страну иностранцев дальнего зарубежья. Однако иностранцы нередко попадали в

такие криминальные условия, что, если сами и не совершали преступлений, то легко становились их

жертвами. Кроме того, дестабилизация положения дел в стране привлекала криминально ориенти-

рованных иностранцев, в том числе организованных преступников, наживающихся на наркобизнесе,

торговле оружием и. др.

Преступность мигрантов характеризуется высокой латентностью. Она фиксируется именно как

преступность мигрантов только в случае раскрытия преступлений и обнаружения виновных лиц, то

есть после того, как устанавливается, что виновный – мигрант. Однако криминалистами всегда

отмечалась значительная сложность выявления и раскрытия совершаемых приезжими преступлений,

именно приезжими, так как осевшие в каком-то месте и прожившие там определенное время

мигранты: во-первых, ассимилируются, включаются в те отношения и образ жизни, которые имеют

место на данной территории, во-вторых, бывают уже достаточно изучены в криминологическом

аспекте (известны факты и направленность их противоправных деяний, криминогенные связи и т. п.).

Вклад мигрантов в преступность разных регионов различен. Он определяется прежде всего

масштабами самого потока приезжих, который, как правило, тем выше, чем крупнее населенный

пункт.

Массив мигрантов неоднороден по своему составу, по мотивации и целям приезда,

длительности пребывания, демографическим, этническим, социальным характеристикам. Следо-

вательно, различны и направления воздействия различных групп мигрантов на криминологическую

ситуацию. Это свидетельствует о необходимости выделения среди мигрантов отдельных групп, раз-

личающихся по ряду существенных признаков, а именно: 1) граждане данного государства; 2) ино-

странные граждане и подданные; 3) лица без гражданства.

В числе и иностранцев и лиц без гражданства криминологами отдельно изучаются: а) тра-

диционно иностранные граждане и подданные и б) те, которые стали таковыми сравнительно недавно

вследствие распада, трансформации государства или ряда государств.

Это – первая, самая общая классификация, отражающая различие выделенных групп. Ее

следует учитывать при разработке форм статистических отчетов, а также в процессе кримино-

логических исследований.

Криминологами фиксируются не столько количественные особенности преступности миг-

рантов, сколько качественные. Для мигрантов, особенно приезжих, характерно совершение преступ-

лений, требующих высокого криминального профессионализма и организованности.

91  

Негативные последствия миграционных процессов сказываются на росте численности лиц, не

имеющих определенного места жительства.

С ростом количества таких лиц возрастает и доля их в числе преступников. Хотя для них в

меньшей степени, чем для других категорий мигрантов, характерны организованность и профе-

ссионализм преступной деятельности, однако в общем числе преступников их доля тем выше, чем

выше степень тяжести совершаемых преступлений, уровень применяемого насилия. В числе

преступников, использующих в своей антиобщественной деятельности организованность и профе-

ссионализм, доля лиц без определенного места жительства, как правило, значительно ниже. Их

преступность чаще носит примитивный характер и направлена на удовлетворение сиюминутной

потребности в алкоголе, добычу легкой наживы, получение средств существования и т.п.

Преступники без определенного места жительства, так называемые бомжи – это особая

категория мигрантов, около 60% которых ранее судимы, большинство злоупотребляют алкоголем

или являются хроническими алкоголиками; многие страдают серьезными соматическими и

психическими заболеваниями. Налицо глубокая социальная, нравственно-правовая и психоло-

гическая деградация личности. Поэтому сам факт существования такой категории лиц представляет

значительную угрозу безопасности и здоровью населения. Кроме того, само наличие и увели-

чивающаяся численность лиц, утративших место жительства, являются весьма значимым инди-

катором, свидетельствующим об ухудшении социальной и криминологической ситуации в стране.

Преступность приезжих детерминируется всем комплексом обстоятельств, обусловливающих

сохранение преступности в стране. Этим же обстоятельствам принадлежит ведущее, базовое место и

в причинном комплексе данной преступности. Они являются как бы фундаментом указанного

комплекса, на который наслаиваются и с которым взаимодействуют специфические обстоятельства,

возникающие у мигрантов, особенности их положения, жизнедеятельности.

Итак, назовем три линии детерминации преступности приезжих:

во-первых, комплекс причин и условий, влиявших на формирование личности до возни-

кновения проблемной ситуации, обусловившей факт миграции;

во-вторых, причины и условия, действовавшие в проблемной жизненной ситуации, зачастую

определяющие и цели миграции;

в-третьих, комплекс обстоятельств, оказывающих влияние на мигрантов после их приезда в тот

или иной населенный пункт.

В настоящем разделе нет необходимости подробно останавливаться на первой линии детер-

минации, так как она уже освещалась в общих разделах. Специальные исследования преступности

мигрантов дают новые яркие подтверждения тому, что неблагополучие в экономической, поли-

тической, социальной и духовной сферах приводит к неразрешимым противоречиям, проблемам и

конфликтным ситуациям, стимулирующим рост уровня криминализации общества. Среди населения

возникают и ширятся слои, живущие за чёртой бедности: бездомные, безработные, разочарованные в

защищаемых законом ценностях и готовые на любые, в том числе антиобщественные, способы

обеспечения своих потребностей, оказывающиеся в острых стрессовых ситуациях и испытывающие

разные психологические воздействия, например, алкоголя, наркотиков и т.п. В ряду неблагоприятных

последствий экономического и политического кризиса стоит и вынужденная миграция населения,

несущая с собой целый ряд негативных факторов, вплоть до потери части генофонда нации.

Вынужденные миграции чаще всего связаны с утратой мигрантами своего прежнего со-

циального статуса, потерей жилья, работы. В местах прибытия наиболее острыми для них являются

92  

проблемы жилья, трудоустройства. Последняя особенно обострилась в условиях безработицы. Такие

миграции резко отличаются от вызванных производственной необходимостью организованных

переселений, например, в регионы страны, испытывающие недостаток в трудовых ресурсах. В

последних случаях мигранту, как правило, гарантировались место работы, зарплата и жилье. В

отличие от них беженцы и вынужденные переселенцы, уже понесшие значительные экономические и

социальные потери, в местах своего переселения тоже оказываются в худших условиях, что весьма

осложняет процесс их адаптации.

Эти внешние факторы социальной среды взаимодействуют с характеристиками самих вынуж-

денных мигрантов. Почти все они находятся в психологическом состоянии стресса.

По этим объективным и субъективным причинам мигранты являются наиболее уязвимым

объектом для всякого рода негативных влияний, и если сами и не совершают преступлений, то легко

становятся их жертвами.

Нельзя игнорировать то обстоятельство, что массовое прибытие вынужденных мигрантов в

первое время ухудшает и условия жизни коренного населения, обостряя социальные конфликты

между местными жителями и приезжими. В местах своей концентрации мигранты осложняют

жилищную ситуацию, проблему безработицы, повышают нагрузку на всю инфраструктуру

соответствующего региона, что затрудняет работу транспорта, предприятий бытового обслуживания

и других отраслей хозяйства.

В связи с этим возникает и проблема вторичных миграций – движения беженцев и

вынужденных мигрантов, не сумевших устроиться по первому месту прибытия. Все это обостряет

ситуацию, повышает уровень социальной напряженности и конфликтности в обществе способствует

росту криминогенности как мигрантов, так и коренного населения.1 Так, противоречия и конфликты

мигрантов с местными жителями стимулируют, объединение и тех и других по национальному,

земляческому и иным признакам, что способствует межгрупповым конфликтам, возникновению

специфических криминальных формирований, разного рода конфликтам, разрешаемым в преступных

формах.

                                                            1 Мертон Р. Социальная структура и аномия. М., 1996г.

93  

beso kvirikaSvili,

samarTlis doqtori, asistent-profesori

migrantebis danaSaulobis kriminologiuri dasaxiaTeba

naSromSi ganxilulia migraciis ZiriTadi formebi da saxeebi. daxasiaTebu-

lia migrantebis danaSaulobis kriminologiuri Taviseburebebi da niSnebi. dadge-

nilia da gaanalizebuli migrantebis danaSaulobis determinaciis ZiriTadi mimar-

Tulebebi.

BESO KVIRIKASHVILI,

doctor of law, assistant professor

CRIMINOLOGICAL CHARACTERISTIC OF MIGRANTS’ CRIMINALITY

Basic forms and types of migration are considered in the work. Criminological characteristic of fea-

tures and signs of migrants’ criminality are given. Basic directions of determination of migrants’ criminality

are determined and analyzed.

БЕСО КВИРИКАШВИЛИ,

доктор права, ассистент-профессор

КРИМИНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕСТУПНОСТИ МИГРАНТОВ

В работе рассматриваются основные формы и виды миграции. Дается криминологическая

характеристика особенностей и признаков преступности мигрантов. Установлены и проанализи-

рованы основные направления детерминации преступности мигрантов.

94  

БЕСО КВИРИКАШВИЛИ

КРИМИНОТЕОЛОГИЯ.

НОВАЯ ТЕОРИЯ ИЛИ НАПРАВЛЕНИЕ В КРИМИНОЛОГИИ

Криминология является сравнительно молодой, а значит быстро развивающейся наукой,

представляющей собой ядро конгломерата научных воззрений, который принято именовать

социальной патологией. Универсальность этой науки предполагает ее развитие, по крайней мере в

двух аспектах: во-первых, путем обновления сформировавшихся основных положений, признанных

относящимися к предмету криминологии, во-вторых, путем дополнения данного предмета новыми

теориями, направлениями, разработками междисциплинарного характера. Отнесение к криминологии

подобных положений второго аспекта возможно, но нашему мнению, при их соответствии

следующим требованиям: а) общим задачам криминологии как науки; б) основным потребностям ее

развития, в) практической целесообразности дополнительного направления; г) сохранения признаков

и пределов криминологии как самостоятельной науки и учебной дисциплины.

Последнее требование является наиболее актуальным ввиду универсальности и кажущейся

«размытости» пределов криминологии, что вызывает дискуссионные ситуации в криминологической

среде. Появление новых направлений или отраслей в современной отечественной криминологии,

начавшееся с формирования в середине 1970-х годов семейной криминологии, встречает

положительное или отрицательное отношение.

По нашему мнению, следует считать целесообразным выделение в криминологии направлений,

ориентирующих на особенности детерминации преступного поведения в определенной сфере

общественных отношений. Данные особенности должны определять и специфику мер про-

филактического воздействия на такие детерминанты, в том числе и во избежание негативных

последствий применения непродуманных мер предупредительного характера. В данной связи также

является обоснованным обозначение в криминологии нового направления криминотеологии,

исследующего позитивные и негативные факторы религиозного характера, влияющие на тенденции

современной преступности.

Говоря о наиболее общих задачах криминологии, с учетом разнообразия воззрений, сущес-

твующих в рамках данной научной дисциплины, следует согласиться с утверждением, что все эти

воззрения объединяет стремление описать и объяснить явление преступности, а также обосновать

пути реагирования на нее. В данном смысле криминотеология присоединяется к указанным общим

задачам, относя их к собственным, причем в качестве не второстепенных, а главных.

Исходя из потребностей криминологии, рассматриваемое направление ориентировано на

необходимость научной разработки нетрадиционных способов осуществления социального контроля

над преступностью, а также методики выявления деструктивных и оккультных формирований как

особой разновидности преступных сообществ, постоянно стремящихся к расширению сферы своего

влияния.

Криминология, будучи наукой, ориентирующейся на изменчивость преступности, постоянно

нуждается в наполнении разнообразными свежими исследованиями для разработки адекватных мер

реагирования на наиболее опасные проявления в тенденциях преступности. Поскольку криминология

призвана объяснить природу преступлений и преступности, их обусловленность определенными

факторами, показать оптимальные пути и методы социального контроля над преступностью,

95  

постольку она носит междисциплинарный характер. При этом наука о преступности не должна

представлять собой библиографический набор произведений о не связанных между собой теориях,

по-разному описывающих общественно опасное поведение и его истоки. Криминология акку-

мулирует научные достижения, носящие также универсальный характер, каждое из которых

многосторонне оценивает определенную часть преступности, представляющее собой выборку и

междисциплинарный анализ какого-либо проявления преступности с точек зрения различных

специалистов. Между тем подобную выборку и целенаправленный анализ такого рода осуществляют

криминологи-исследователи, обобщающие всю имеющуюся информацию об определенном объекте

изучения, относящемся к предмету криминологии.

Криминотеология, таким образом, занимается изучением тех проявлений преступности в целом

и определенных видов преступного поведения в частностях, которые связаны с религиозным

фактором. При этом используются достижения богословской науки различных конфессий,

теологические, философские и политические учения, исторические исследования, однако лишь в

части, касающейся общественно опасного поведения, причин и условий преступности. Кри-

минотеология не ограничивается только этими достижениями, а прежде всего отталкивается от

различных разработок, принимаемых в качестве научных в современной криминологии.

Криминотеология представляет собой не завершенную в своей категоричности и

консервативности узкую обособленную теорию, а более широкое учение, имеющее своей целью

расширение предмета в современной криминологии в направлении, характеризующем влияющие на

преступность религиозные факторы криминогенного и антикриминогенного значения. В данной

работе представлен обзор наиболее распространенных факторов обозначенных двух групп, а также

анализ возможностей влияния на них силами современных субъектов криминологической

профилактики.

Явление псевдорелигиозных течений присуще всем мировым религиозным движениям уже на

ранних этапах их существования. Сектантство в буддизме и псевдобуддизм начали распространяться

в Азии в первые века нашей эры. Толчок к их распространению дала «широкая колесница» (махаяна).

Усмотреть связь с буддизмом многочисленных направлений и сект можно, только находя общее с

отдельными расплывчатыми положениями махаянистских («лотосовых») Священных преданий.

Формальное отнесение себя к религии переносит данные объединения в разряд псевдо-

религиозных. Но в одном этом еще нельзя усмотреть признаки криминогенности и общественной

опасности. Вместе с тем, их самоотнесение к буддизму подрывает авторитет последнего, в том числе,

путем искажения и «размывания» его сущности, не говоря уже о деятельности и деяниях отдельных

членов таких объединений. Однако уже само искажение сущности данной мировой религии,

имеющей криминологическое значение, и ограничение тем самым ее возможностей по умножению

числа законопослушных своих приверженцев является негативным явлением антисоциального

характера.

Современные последователи подобных течений, отвергающие контакты с мирянами, в своей

замкнутости от мирского порядка легко могут развить аналогичные бунтарские признаки общес-

твенной опасности внутри своей сангхи, что требует осуществления контроля со стороны право-

охранительных органов во избежание возможности создания международных преступных псевдо-

религиозных сообществ, подобных Аум Сенрике и Белому Братству.

По-новому в современных западных буддистских сектах трактуется и понятие кармы. Оно

чаще всего используется тогда, когда речь идет о детерминизме (признании всеобщей объективной

96  

закономерности и причинной обусловленности всех явлений в природе и обществе) или о

фаталистическом взгляде на человеческую жизнь. Понятие кармы отождествляется с негативным

значением понятия судьбы. Предопределением отрицается свобода выбора, подавляется ответств-

енность человека перед обществом: нет смысла вести себя определенным образом, соблюдая законы

общества и государства, поскольку участь уже предопределена для каждого и изменить ее

невозможно никаким поведением. Подобные воззрения, царящие в молодежных псевдобуддистских

формированиях Запада, в своих анархических настроениях легко поддаются криминогенным

влияниям и могут приобрести явно выраженную криминогенную направленность в своем отрицании

государства и его правовых запретов.

Псевдобуддизм опасен и тем, что в западном обществе благодаря этим сектантским движениям

складываются искаженные представления о ценностях учения Будды, которое в действительности

относится к таким учениям,1 что способствуют успокоению, а не нервному возбуждению, ведут к

духовной свободе, а не порабощают ваш дух, помогают устранять преграды между людьми, а не

увеличивают их, т.е. высоконравственным учениям Священных Писаний мировых религий.2

                                                            1 Эррикер К. Буддизм. Файр-Пресс, 1999г. 2 Криминотеология в учебной литературе/ Криминология в развитии, 2002, №4.

97  

beso kvirikaSvili,

samarTlis doqtori, asistent-profesori

kriminoTeologia,

axali Teoria an mimarTuleba kriminologiaSi

naSromSi ganxilulia da daxasiaTebuli kriminologiis axali Teoria da mi-

marTuleba – kriminoTeologia. gaanalizebulia aRniSnuli kriminologiuri mimar-

Tulebis ZiriTadi kriminologiuri Taviseburebebi da niSnebi. kriminologiur as-

peqtSi gaanalizebulia fsevdoreligiuri movlenebis kriminogenuri maxasiaTeblebi.

BESO KVIRIKASHVILI,

doctor of law, assistant professor

CRIMINOTHEOLOGY NEW THEORY OR DIRECTION IN CRIMINOLOGY

Criminotheology, a new theory and direction of criminology is considered and characterized in the

work. Basic criminological features and signs of mentioned direction of criminology are determined and ana-

lyzed. Criminogenic characteristics of pseudo-religious phenomena are analyzed from criminological view-

point.

БЕСО КВИРИКАШВИЛИ,

доктор права, ассистент-профессор

КРИМИНОТЕОЛОГИЯ.

НОВАЯ ТЕОРИЯ ИЛИ НАПРАВЛЕНИЕ В КРИМИНОЛОГИИ?

В работе рассмотрена и охарактеризована новая теория и направление криминологии – крими-

нотеология. Установлены и проанализированы основные криминологические особенности и приз-

наки указанного направления криминологии. В криминологическом аспекте проанализированы кри-

миногенные характеристики псевдорелигиозных явлений.

98  

ana futkaraZe

saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros zogierTi rekomendaciis

analizi eTikuri qcevis standartebis danergvasTan dakavSirebiT

eTikis sakiTxebi mravalmxrivia Tanamedrove msoflioSi. maSinac ki, rodesac

xelisuflebas da sazogadoebas gansxvavebuli Sexedulebebi aqvT garkveul sakiT-

xebTan dakavSirebiT, midgoma eTikuri SemTxvevebis mimarT erTgvarovania. swored

eTikuri principebi da Rirebulebebi qmnis im pirobiT CarCos, romlis Tanaxmadac

ganisazRvreba, ra qmedeba iTvleba marTebulad sajaro mosamsaxureTa mier samsa-

xurebrivi movaleobebis Sesrulebisas.

eTikam unda gansazRvros sajaro mosamsaxureTa qcevis myari safuZveli. amas-

Tanave, eTikis standartebis dacvis iZulebas daSinebis, kontrolis an garkveuli

rekomendaciebis meqanikuri Sesrulebis meSveobiT moklevadiani efeqti eqneba. eTi-

kuri principebis dacvaze orientirebuli organizacia efeqtur komunikacias, Ta-

namonawileobasa da gamWvirvalobas unda efuZnebodes.

profesiuli eTika (rogorc eTikis nairsaxeoba) sajaro mmarTvelobiT sfe-

roSi niSnavs principebisa da standartebis erTobliobas, romlebic aucilebelia

swori mmarTvelobiTi qcevis dasamkvidreblad. sajaro samsaxuris eTikis princi-

pebisa da Rirebulebebis miznebia: sajaro mosamsaxureTa samagaliTo qcevis uz-

runvelyofa da arasaTanado qcevis Tavidan acileba; xelisuflebisa da sajaro

mosamsaxureTa mimarT ndobis gazrda da legitimurobis ganmtkiceba, xelisufle-

bisa da sazogadoebis urTierTobebis ganviTareba; saxelmwifo dawesebulebebSi

administraciis qcevis standartebis gazrda; winaaRmdegobebis warmoSobis Sem-

TxvevaSi gadawyvetilebis mimRebTa da SemsrulebelTa qcevis gansazRvra; ekonomi-

kuri ganviTarebis, demokratiisa da samarTlebrivi saxelmwifos gaZliereba, sa-

jaro samsaxuris xarjebis Semcireba da xarisxis gazrda.

1. sajaro samsaxuris biuros rekomendaciebi

saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros funqciur mimoxilvaSi, sadac moce-

mulia sakonsultacio Sefasebebis angariSi da rekomendaciebi vkiTxulobT:

„biurom unda SeimuSaos saqarTvelos sajaro samsaxuris eTikis kodeqsi (an

qcevis kodeqsi) da zedamxedveloba gauwios mis ganxorcielebas. zogadad, es mo-

iTxovs did Zalisxmevas, romelic ufro metad orientirebulia principebze, vidre

procedurebze. eTikis safuZvlebi, rogorc wesi, mocemulia wesebSi/regulaciebSi

da miuxedavad imisa, rom iuridiuli dokumenti arsebobs, debulebebisa da reko-

mendaciebis umetesoba asaxulia kargi mmarTvelobis praqtikul saxelmZRvanelo-

ebSi. aseTi saxelmZRvaneloebi unda SeimuSaos biurom, rogorc adamianuri resur-

sebis marTvis wamyvanma dawesebulebam samTavrobo doneze.

msoflios bevri organizaciis farglebSi Seiqmna „eTikis sakiTxebSi mrCev-

lis“ Tanamdeboba. aseTi Tanamdeboba, rogorc wesi, adamianuri resursebis marTvis

samsaxurebSi iqmneba. misi ZiriTadi amocanebia TanamSromlebisaTvis, menejerebisa

da dawesebulebaTa xelmZRvanelebisaTvis konsultaciebis gaweva, Tu rogor unda

99  

imoqmedon an rogori reagireba moaxdinon sxvadasxva situaciaSi, eTikis kodeqsSi

gaTvaliswinebuli eTikuri standartebis Sesabamisad. eTikuri principebis darRve-

vis SemTxvevaSi mrCeveli konsultacias uwevs menejers an disciplinur komisias,

Tu ra zomebis miRebaa SesaZlebeli. aseTi Tanamdeboba saqarTvelos sajaro uwye-

bebSi unda Seiqmnas.

aucilebelia eTikis sakiTxebSi Camoyalibdes mrCevelTa qseli, romelsac

uxelmZRvanelebs biuro da uzrunvelyofs specializebul konsultaciebs, swav-

lebasa da instruqtaJs qselis wevrebisaTvis. periodulad unda moewyos Sexvedre-

bi, romlebzec eTikis darRvevis konkretuli SemTxvevebi ganixileba. saWiroa sax-

elmZRvaneloebis periodulad ganaxleba da saerTo gadawyvetilebis miReba kon-

kretul SemTxvevebSi reagirebasTan dakavSirebiT. biuros roli Semdegnairad Seg-

viZlia SevajamoT:

a) sajaro samsaxuris eTikis kodeqsisa da efeqtiani mmarTvelobis praqtikuli

saxelmZRvaneloebis SemuSaveba;

b) eTikis sakiTxebSi mrCevelTa qselis Seqmna adamianuri resursebis marTvis

samsaxurebSi, yvela sajaro dawesebulebaSi;

c) qselTan perioduli Sexvedrebis organizeba da mowinave praqtikis gaziareba;

d) mravalmxrivi treningebisa da sainformacio kampaniebis organizeba eTikur

standartebsa da eTikuri qcevis mniSvnelobaze sajaro samsaxurSi.1

mocemul sarekomendacio angariSSi yuradReba gamaxvilebulia sajaro samsa-

xurSi eTikis kodeqsis Seqmnis aucileblobaze, rac TavisTavad misasalmebelia, Tum-

ca aqve unda aRiniSnos isic, rom mxolod debulebebisa da rekomendaciebis doneze

aRniSnuli normebis SemoReba Sedegze orientirebuli ver iqneba, vinaidan sajaro

moxelis mxridan eTikuri qceva pirdapir dakavSirebulia swori mmarTvelobiTi funq-

ciis ganxorcielebasTan. „eTikis sakiTxebSi mrCeveli“ _ aRniSnuli samsaxuris Seqmna

sajaro uwyebebis bazaze TavisTvad cudi ar iqneba, Tumca ver mogvcems im Sedegs, ra

Sedegzec konkretul rekomendaciaSia saubari (ukeTesi iqneboda daekonkretebinaT,

romeli organizaciebis qselzea saubari), radgan TiToeuli sajaro samsaxuris

xelmZRvanelma eTikuri standarti TviTon unda Seqmnas im principebze dayrdnobiT,

romlebic mocemulia „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonSi. ras gulisx-

mobs konkretulad es standarti mmarTvelobiTi funqciis ganmaxorcielebelma pirma,

samuSao specifikidan gamomdinare, TviTon unda gansazRvros. e. i. aRniSnul pirs Ta-

vad unda hqondes saTanado Cveva konkretuli samuSaos mmarTvelobiTi funqciis gan-

saxorcieleblad. aseve mniSvnelovania, rom aRniSnuli standartis administrirebis

meqanizmis Seqmnis uzrunvelyofa gacilebiT produqtiuli iqneba, vidre adamianuri

resursebis bazaze msgavsi poziciis Seqmnis uzrunvelyofa. gansakuTrebiT es exeba

didi moculobis organizaciebs, romlebSic struqturulad bevri samsaxuri Sedis

da adamianuri resursebis departamentis bazaze eTikis sakiTxebSi mrCevelis insti-

tutis Seqmnas ufro meti formaluri datvirTva eqneba, vidre realuri. is, Tu ra

aris eTikuri da ra ara SefasebiTi kategoriaa da, sajaro samsaxuris ZiriTadi

principebidan gamomdinare, unda dadgindes, konkretul standartTan dakavSirebiT.

                                                            1 saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros funqciuri mimoxilva, demokratiuli mmarTve-loba saqarTveloSi, (G3) programa, 2014 wlis 12 ivlisi, gv. 36-37. 

100  

eTikuri standarti es ar aris proceduruli sakiTxi, romelic uwyebriv doneze ro-

melime samsaxurma unda Seafasos da gasces garkveuli miTiTebebi samsaxuris

xelmZRvanelebis mimarT, rogor unda moiqcnen konkretul situaciaSi. es aris ori-

entirebuli pirdapir sajaro samsaxuris principebze, romlis Tanaxmadac moxeles,

gansakuTrebiT Sesabamisi samsaxuris xelmZRvanels, ekisreba valdebuleba imoqmedos

mxolod sajaro interesebiT,1 rasac SesaZlebelia yovelTvis ar hqondes erTgvaro-

vani mniSvneloba. samsaxuris xelmZRvaneli pasuxismgebelia mis zedamxedvelobis

sferoSi arsebuli TanamSromlebis mier samuSaos Sesrulebis xarisxsa da efeqtu-

robaze, amdenad, mas rogorc menejers unda hqondes sruli uflebamosileba miiRos

gadawyvetileba konkretuli piris mimarT, romelic savaraudod eTikuri normebis

damrRvevia. mas yvelaze meti SesaZlebloba aqvs imisa, rom situaciis Sefaseba moax-

dinos erTian konteqstSi (darRveuli eTikuri normis simZimisa da xarisxis gaTva-

liswinebiT) konkretuli piris mimarT, vidre zogadad mrCevels, romlis „rCevac“,

xSir SemTxvevaSi, SesaZlebelia iyos mSrali, xisti da ar iyos samarTlianobis

principze dafuZnebuli. mrCevlis mier konsultaciis gacema menejeris Tu eTikis ko-

misiis mimarT, imasTan dakavSirebiT, Tu ra zomebi unda miiRon maT konkretul

darRvevasTan dakavSirebiT, Tavad SeiZleba gaxdes araeTikuri, vinaidan SesaZlebe-

lia es rekomendacia xSirad gulisxmobdes pirdapiri miTiTebis gacemas, romlis

Seusrulebloba konkretuli menejeris Tu komisiis wevris mxridan gamoiwvevs imis

gancdas, rom maT kompetencias ar afasebs Tavad is uwyeba, romelSic isini moRva-

weoben. komisia iqneba es Tu menejeri, imdenad kompetenturi unda iyos (swored kva-

lificirebul kadrebze unda izrunos saxelmwifom), rom Tavad hqondes arCevanis Ta-

visufleba gadawyvetilebis misaRebad.

sabolood, aramizanSewonilad mimaCnia eTikis sakiTxebSi mrCevelTa qselis

Seqmna, romelic, erTi mxriv, moiTxovs sakmaod did adamianur da finansur resurs

maSin, roca SesaZlebelia es resursi sxva mimarTulebiT gacilebiT efeqturad

daixarjos (mag., kadrebis kvalifikaciis amaRlebaSi), da, meore mxriv, ar iqneba

konkretul Sedegze gaTvlili _ praqtikis ganzogadeba sajaro samsaxuris biuros

meSveobiT, sadac ganxiluli iqneba konkretuli eTikis darRvevis SemTxvevebi, sru-

lad uzrunvelyofs qselis Seqmnis mizans. sajaro samsaxuris biuros angariSSi

mniSvnelovania yuradReba daeTmos eTikuri normebis dacvas sajaro dawesebulebeb-

Si erTian konteqstSi arsebul gamowvevebTan dakavSirebiT da ara ganzogadebulad

_ moxdes apelireba, romeli eTikuri normebis darRveva dafiqsirda ama Tu im sa-

jaro uwyebaSi. samwuxarod unda aRiniSnos, rom eTikuri standartis dabali done

fiqsirdeba yvela sajaro dawesebulebaSi, rac Cemi azriT ganpirobebulia imiT,

rom Tavad sajaro dawesebulebis xelmZRvanelebis qcevaa araeTikuri da eTikis ko-

misiis rogorc aseTi „mkvdari“ uwyebis qmedebebsac ar aqvs konkretuli Sedegi. ar

arsebobs arc sazogadoebis da arc Tavad dasaqmebuli sajaro moxeleebis mxridan

ndoba am komisiebis mimarT. mxolod darRvevis faqtis gamovlena ar aris sakmarisi,

problemasTan sabrZolvelad saWiroa aRsrulebis meqanizmis danergva, romelsac

dasjis funqciasTan erTad prevenciuli misiac daekisreba.

                                                            1 https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3031098 „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni, 27/10/2015, muxli 12

101  

ana futkaraZe,

sajaro mmarTvelobis doqtoranti

saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros zogierTi rekomendaciis

analizi eTikuri qcevis standartebis danergvasTan dakavSirebiT

eTikuri qcevis erTiani standartebis Seqmna sul ufro aqtualuri xdeba sa-

qarTvelos sajaro dawesebulebebSi. amas mowmobs saqarTvelos sajaro samsaxuris

biuros araerTi sajaro dawesebulebis funqciuri mimoxilva, sakonsultacio Se-

fasebis angariSi Tu rekomendacia. biuros erT-erT angariSSi funqciur mimoxil-

vasTan erTad sayuradReboa misi samomavlod gansaxorcielebeli ramdenime inici-

ativa, romelic swored eTikuri qcevis erTiani standartebis Seqmnasa da aRsru-

lebis meqanizms ukavSirdeba.

mocemuli statiaSi ganxilulia saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros in-

iciativebis _ sajaro samsaxuris eTikis kodeqsisa da „eTikis sakiTxebSi mrCev-

lis“ Tanamdebobis Seqmnis saWiroeba, maTi praqtikuli mniSvneloba da administri-

rebis meqanizmebi qarTul realurobaSi. analizis safuZelze gakeTebulia daskvna,

zemoxsenebuli iniciativebis ganxorcielebis SemTxvevaSi, arsebuli dadebiTi da

uaryofiTi Sedegebis Sesaxeb.

ANNA PUTKARADZE,

public administration PHD

ANALYSIS OF SOME RECOMMENDATIONS OF THE CIVIL SERVICE BUREAU OF GEOR-

GIA WITH RESPECT TO THE IMPLEMENTATION OF ETHICAL BEHAVIOR

Developing of the standards of ethical behavior are becoming increasingly important in the public

institutions. This is confirmed by the Civil Service Bureau, which has a functional review of public institu-

tions, consulting assessment report and recommendations. One of the functional review of its interest is to

implement a number of initiatives, which is related to the creation of common standards of ethical conduct

and enforcement mechanisms in the future.

This article deals with the Civil Service Bureau initiatives: the need of creation the public service code

of ethics and the position of "ethical adviser", their practical meaning and administrative mechanisms in

Georgian reality. According to the analysis of these above - mentioned initiatives, there are presented the

positive and negative consequences of them in case of implementation.

102  

АННА ПУТКАРАДЗЕ,

докторант государственного управления

АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ИЗ РЕКОМЕНДАЦИЙ БЮРО ГРАЖДАНСКОЙ СЛУЖБЕ

ГРУЗИИ В ОТНОШЕНИИ ОСУЩЕСТВЛЕНИЯ ЭТИЧНОГО ПОВЕДЕНИЯ

Разрабатывать стандарты этичного поведения становится все более важным в государственных

учреждениях. Это подтверждается Бюро гражданской службы, которое осуществляет функциональ-

ный анализ государственных учреждений, ведет консалтинговые отчеты по оценке и рекомендации.

Один из функциональных обзоров проявляет интерес к реализации ряда инициатив, которые связаны

с созданием общих стандартов этичного поведения, и механизму их реализации в будущем.

Данная статья посвящена рассмотрению инициатив Бюро гражданской службы: необходимость

создания государственной службы кодекса этики и положения "этичного советника", их прак-

тическое значение и административные механизмы в грузинской реальности. По результатам анализа

указанных выше инициатив рассмотрены позитивные и негативные последствия в случае реализации.

103  

mixeil mgalobliSvili

sakonstitucio sasamarTlo da sakonstitucio kontrolis

saxeebi sazRvargareTis qveynebSi

konstitucia samarTlebrivi sistemis alfa da omegaa, misi mTavari makontro-

lebeli da damcavi sistema, xolo am dacvis instrumentad sakonstitucio kontro-

lisa da zedamxedvelobis ganmaxorcielebeli organoebi gvevlineba.

xelisuflebis danawileba nebismieri Tanamedrove saxelmwifos mTavari niSa-

nia. jer kidev platoni ambobda, rom polisSi saxelmwifo mmarTveloba danawile-

bis princips unda emyarebodes.1 Semdeg es idea lokma da monteskiem ganavrces da

sakuTari mosazreba Camoayalibes, rogor unda yofiliyo xelisufleba danawile-

buli (Zalaufleba gamijnuli), mizani ki erTi iyo _ xelisuflebis Stoebs Soris

Sekaveba-gawonasworebis damyareba.

blankenagelis ganmartebiT, „sakonstitucio kontroli es saqmianobaa, rome-

lic mimarTulia xelisuflebis danawilebisa da konstituciuri konfliqtebis

mogvarebisaken“.2

franguli konstitucionalisti, sorbonis universitetis profesori moris

diuverJe Tvlis, rom „konstituciuri samarTali samarTlis is nawilia, romelic

aregulirebs saxelmwifoSi arsebul politikur institutebs. Seiswavlo konsti-

tuciuri samarTali niSnavs, rom Seiswavlo politikuri institutebis iuridiuli

aspeqtebi“.3

konstitucia da konstituciuri kontrolis meqanizmebi mudmivi yuradRebis ob-

ieqtia da sajaro mmarTvelobis ganxorcielebisas erT-erTi wamyvani roli eniWeba.

sakonstitucio sasamarTlos saxeebi

sakonstitucio sasamarTloebi ori saxisaa - Zlieri da susti. Zlieria iseTi

sakonstitucio sasamarTlo, romelsac, sakonstitucio sarCelis wardgenis gareSe,

sakuTari iniciativiT ufleba aqvs gadaxedos ama Tu im kanons da uzustobis

SemTxvevaSi gaauqmos, magaliTad, sakonstitucio sasamarTlo poloneTsa da iu-

goslaviaSi uflebamosilia sakuTari iniciativiT wamoiwyos sakonstitucio pro-

cesi.4 sustia iseTi sakonstitucio sasamarTlo, romelsac normis gadaxedvisa da

uzustobis aRmoCenisaTvis esaWiroeba specialurad amisaTvis kanoniT gansazR-

vruli pirebisgan sarCelis wardgena.

sakonstitucio zedamxedvelobis instituti bevr Tanamedrove saxelmwifoSi

ar arsebobs, magalTad, did britaneTsa da israelSi, radgan maT dawerili kons-

                                                            1 konstituciuri samarTali. redaqtori a. demetraSvili. Tbilisi, 2005, gv. 262. 2 g. gewaZe. sakonstitucio kontrolis formebi da saxeebi. Jurn.“adamiani da konstitucia“, №1 1998, gv. 24. 3 Maurice Duverger, Institutions politiquesetdroit constitutionnel. Paris, 1990, გვ. 14. 4 o. melqaZe, b. dvali. sasamarTlo xelisufleba sazRvargareTis qveynebSi. Tbilisi, 2000, gv. 287. 

104  

titucia ar gaaCniaT, aseve SvedeTSi, sadac sakonstitucio kontroli SezRudu-

lia da ar SeiZleba gansakuTrebuli statusis sasamarTlos arseboba.

sxvadasxva saxelmwifoSi sakonstitucio sasamarTloebs sxvadasxva saxeli

ewodeba, magaliTad tribunali, sabWo da a.S.

sakonstitucio marTlmsajulebis sagani politikuria. amitom, sakonstitucio

sasamarTlo SeiZleba iTqvas, rom politikuri organoa. konstituciasTan Sesabami-

sobis Semowmeba, Tavisi arsiT, politikuri kontrolia da Tu aseTi kontroli

xorcieldeba saxelmwifo xelisuflebis sxva subieqtis mimarT, sakonstitucio

sasamarTlos gadawyvetileba faqtobrivad politikuri xasiaTis gadawyvetilebaa.

zemoaRniSnuli, cxadia, ar niSnavs, rom sakonstitucio sasamarTlo mTlianad po-

litikuri organoa. sakonstitucio sasamarTlos politikuri saqmianoba obieqturi

formiT xorcieldeba da mimdinareobs sasamarTlo procesis saxiT, xolo misi

Sefasebis masStabebi aseve dadgenilia samarTlis normebiT. sasamarTlos po-

litikur neitralurobas gansazRvravs mosamarTleebis damoukidebloba da maTze

politikuri zemoqmedebis akrZalvis garantiebi. unda iTqvas, rom konstituciuri

zedamxedvelobis politikuri funqciebi da TviT am institutis politikuri xa-

siaTi aRiara Tanamedrove dasavleTis Teoriulma mimdinareobebma. ase, magaliTad,

aSS-Si gavrcelebuli sociologiuri Teoria aSkarad aRiarebs konstituciuri

marTlmsajulebis politikur funqcias.1

sakontitucio kontrolis ganmaxorcielebeli organoebi

sakonstitucio kontrolis ZiriTadi obieqti kanonis an qmedebis konstitu-

ciurobaa, samarTlebrivi aqtisa da qmedebis konstituciurobis dadgena ki sxvada-

sxva saxelmwifoSi sxvadasva organos evaleba, magaliTad, saerTo sasamarTloebs,

umaRles sasamarTlos, specializebul sasamarTlos, sakanonmdeblo organos, spe-

cializebul sakonstitucio sabWos, religiuri niSniT dakompleqtebul sabWos,

zogierTi qveynis meTaurs iribi formiT da a.S.

sakonstitucio kontrolis organos saxeebi

Tanamedrove saxelmwifoebSi sakonstitucio kontrolisa da zedamxedvelobis

oTxi forma arsebobs:

1. pirveli, roca sakonstitucio kontrols an zedamxedvelobas axorcielebs

saerTo sasamarTloebi;

2. meore, roca sakonstitucio kontrols an zedamxedvelobas axorcielebs

umaRlesi instanciis sasamarTlo (uzenaesi sasamarTlo);

3. mesame, roca sakonstitucio kontrols an zedamxedvelobas axorcielebs spe-

cializebuli sasamarTlo, romelsac sakonstitucio sasamarTlo hqvia. maga-

liTad, saqarTvelo, ruseTi da ase Semdeg;

                                                            1 g. xubua. federalizmi, rogorc normatiuli principi da politikuri wesrigi. Tbilisi, 2000. gv. 439. 

105  

4. meoTxe, roca sakonstitucio kontrols an zedamxedvelobas axorcielebs

specialurad amisaTvis Seqmnili sabWo, magaliTad, safrangeTi.1

sakonstitucio kontrolis saxeebi

sxvadasxva saxelmwifos magaliTze SesaZlebelia gamovyoT kontrolis Sem-

degi saxeebi:

formis mixedviT sakonstitucio kontroli SeiZleba iyos: konkretuli da

abstraqtuli.

abstraqtuli anu pirdapiri kontrolis dros saCivris sagani kanonia, ro-

melic gasaCivrebuli unda iyos kanonis miRebidan garkveuli drois periodSi.

abstraqtuli kontroli bevri sakonstitucio sasamarTlos uflebamosi-

lebaSi Sedis, Tumca misi gamoyenebis SemTxveva arcTu ise xSiria.2

„abstraqtuli kontroli xelisuflebis erTi Stos warmomadgenlebs yovelT-

vis aZlevs saSualebas, moiTxovos xelisuflebis meore Stos warmomadgeneli or-

ganos mier miRebuli normatiuli aqtis arakonstituciurad cnoba“. federalur

saxelmwifoSi abstraqtuli kontrolis meqanizmi federaluri da miwis mTavro-

bebs Soris sakonstitucio davis SemTxvevaSi gvaqvs, roca federalur mTavrobas

miaCnia miwis kanoni an piriqiT miwis mTavrobas – federaluri kanoni arakonsti-

tuciurad.3

konkretuli anu arapirdapiri kontroli gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu sa-

Civrdeba ara kanoni, aramed mis safuZvelze miRebuli gadawyvetileba, romlis ga-

saCivrebac garkveul vadebTan aris dakavSirebuli.

konkretuli kontroli calkeul SemTxvevebis miRebasa da ganxilvas gulisx-

mobs. konkretuli kontrolis meqanizmis klasikuri magaliTa aSS.

droSi moqmedebis mixedviT sakonstitucio kontroli SeiZleba iyos prevenci-

uli anu winaswari da represiuli.4

prevenciuli anu winaswari kontroli iseTi kontrolia, roca makontrolebe-

li organo anu sakonstitucio sasamarTlo amowmebs samarTlebriv aqts ZalaSi

Sesvlamde da mis Semdgomac. aRniSnul kontrols zogierTi mecnieri „aprior“

kontrols uwodebs.

sakonstitucio kontrolis ganxorcielebis aRniSnul formas xSirad akriti-

kebdnen. es kritika dResac grZeldeba. kritikosebi amtkiceben, rom prevenciuli

kontrolis ganxorcieleba sakonstitucio kontrolis organos politizebas iw-

vevs. magaliTad, italieli profesor Cezare pinelis azriT, „rac ufro metia sa-

                                                            1 o. melqaZe. sazRvargareTis qveynebis saxelmwifo samarTali. Tbilisi, 2009. 2  b. zoiZe. sakonstitucio kontroli da RirebulebaTa wesrigi saqarTveloSi. Tbilisi, 2007; gv 59. 3 Feber R., The Austrian Constitutional Court - An Overviev, Vienna Journal on International Constitutional Law, Vol. 1,2008, 50. 4 Sadurski W., The Constitutional Review in Europe and in the United States: Influences, Paradoxes, and Convergence, Legal Studies Research Paper, No.11/15, 2011, 5. 

106  

konstitucio kontroli, romelic win uswrebs kanonis ZalaSi Sesvlas, miT ufro

axloa sakonstitucio sasamarTlo politikur sakiTxebTan“.1

herman Svarcis TqmiT, „prevenciuli kontroli zrdis sakonstitucio sasamar-

Tlos politizirebas. igi ufro advilad aaSkaravebs sakonstitucio sasamarTlos

mxridan sakiTxisadmi politikur midgomas“. 2 im yvelafris amosavali wertili,

rac SeiZleba iyos mizezi apriori kontrolisa, aris Zalauflebis gamijvnis (xe-

lisuflebis danawilebis) principis darRvevis paradigma, radgan ZalaSi Sesuli

kanonis uaryofiT, sakonstitucio kontrolis organo zemoqmedebas axdens kanonm-

debelze. apriori kontrolis mowinaaRmdegeTa azriT, aseT dros irRveva saka-

nonmdeblo procesisagan sasamarTlos izolirebis principi da sakonstitucio sa-

samarTlo iqceva mimdinare sakanonmdeblo procesis aqtiur monawiled. isini miiC-

neven, rom aumoqmedebeli kanonis sawinaaRmdego gadawyvetilebis gamotana sakanon-

mdeblo organosTvis faqtobrivad kanonmdeblobis Secvlis brZanebaa.

aprior (winaswar) kontrols konstituciiT aRiarebs safrangeTi, sadac sa-

konstitucio sabWos aqvs uflebamosileba, Seamowmos winaswari kontrolis gziT

samarTlebrivi aqtebi ZalaSi Sesvlamde. irlandiaSi winaswar kontrols axor-

cielebs uzenaesi sasamarTlo, romelic parlamentis orive palatis mier miRebu-

li kanonmdeblobis konstituciurobas adgens prezidentis promulgaciamde. un-

greTSi ki tribunalia uflebamosili, Semowmos jer kidev ZalaSi Sesasvleli ka-

nonebi. aRniSnuli kontroli moqmedebs: marokoSi, boliviaSi, kolumbiaSi, venesu-

elaSi, kosta-rikaSi, panamaSi, nikaraguaSi da a.S.

ganxorcielebis adgilis mixedviT sakonstitucio kontroli SeiZleba iyos

Sinagani da garegani.

Sinagan da garegan kontrols Soris gansxvaveba isaa, rom Sinagan kontrols

axorcielebs samarTlebrivi aqtis gamomcemi, xolo garegani kontrolis dros Se-

sabamisi sakonstitucio kontrolis ganmaxorcielebeli organo.

ganxorcielebis saWiroebis mixedviT, sakonstitucio kontroli SeiZleba

iyos savaldebulo da fakultatiuri.

savaldebulo kontroli gulisxmobs, rom sanam aqti ZalaSi Seva, unda Se-

mowmdes misi konstituciasTan Sesabamisoba. es procedura waagavs prevenciul anu

winaswar kontrols.

fakultatiuri kontrolis ganxorcieleba piris anu garkveuli subieqtis ne-

bazea damokidebuli anu amisaTvis saWiroa makontrolebel organos subieqtma mi-

marTos, es niSani sakonstitucio sasamarTlos sisustis maCvenebelia.

Sedegebis mixedviT sakonstitucio kontroli SeiZleba iyos sakonsultacio

da damdgeni.

sakonsultacio da damdgeni kontroli es iseTi kontrolis formebia, rode-

sac xdeba samarTlebrivi aqtebis Cveulebriv konstituciasTan Sesabamisobis Se-

                                                            1 C. pineli. sakonstitucio sasamarTlos funqciebi; mosamarTleebis arCeva. Jur. „adamiani da konstitucia“. 1997w. №1, gv. 34. 2 h. Svarci. konstituciuri marTlmsajulebis damkvidreba postkomunistur evropaSi. q. aleqsiZis Targmani, patricia m. valdis winasityvaobiT d ak. kublaSvilis redaqtorobiT. Tbilisi, 2003. gv. 70. 

107  

mowmeba; gansxvavebaa is, rom sakonsultacio kontrolis dros kontrolis ganmax-

orcielebeli organos gadawyvetilebas savaldebulo xasiaTi ar aqvs, rac waagavs

sakonstitucio zedamxedvelobis ganxorcielebas.

damdgeni kontrolis dros dgindeba aqtis Seusabamoba an arakonstituciuro-

ba da Sedegic dgeba, Tu kanoni aris arakonstituciuri da kargavs Sesasruleb-

lad savaldebulo Zalas sakonstitucio sasamarTlos damdgeni kontrolis for-

mis ganxorcielebis Semdgomi gadawyvetilebis gamoqveynebisTanave.

Sinaarsis mixedviT sakonstitucio kontroli SeiZleba iyos formaluri da

materialuri.

formaluria kontroli, rodesac mowmdeba normatiuli aqtis momzadebisa da

miRebisTvis konstituciuri normebiT dadgenili proceduruli wesebis dacva,

xolo materialuria, rodesac adgili aqvs ama Tu im aqtis an misi calkeuli de-

bulebebis konstituciasTan Sesabamisobis dadgenis mizniT Sinaarsobriv Semowme-

bas.

sakonstitucio sasamarTlosa da sakonstitucio kontrolis modelebi

dRevandeli mdgomareobiT konstituciuri marTlmsajuleba msoflios 164 qve-

yanaSi xorcieldeba, aqedan 74-Si moqmedebs specializebuli anu evropuli sistema,

48 amerikuli konstituciuri marTlmsajulebis models iyenebs, xolo 30-Si Sereu-

li modeli moqmedebs, romelic amerikuli da evropuli modelebis sinTezia.1

yovelive zemoaRniSnulidan SegviZlia gamovitanoT daskvna, rom sakonsti-

tucio kontrols, iseve rogorc misi ganmaxorcielebeli organoebis saqmianobas,

yovelTvis didi yuradReba eqceva sazogadoebis mxridan, radgan igi umniSvnelo-

vanes rols asrulebs saxelmwifos samarTlebrivad gamarTul funqcionirebaSi.

sakonstitucio sasamarTlo, rogorc sakonstitucio kontrolis erT-erTi

saxe Tanamedrove saxelmwifos mowyobis mTavari samarTlebrivi safuZvelia.

miuxedavad imisa, rom msoflioSi konstituciuri kontroli da misi ganmax-

orcielebeli organoebi erTmaneTisgan garegnulad da formalurad gansxvavdeba,

misi Sinaarsi da daniSnuleba saxelmwifos mTavari samarTlebrivi kontrolis

mxriv identuria.

konstituciuri marTlmsajuleba demokratiuli saxelmwifos arsebobis erT-

erTi mTavari atributia, miuxedavad misi ganmaxorcielebeli organos dasaxelebisa.

konstituciuri kontrolis ganxorcielebis sxvadasxva tipis meqanizmebs aqvs

rogorc dadebiTi, ise uaryofiTi mxareebi, Tumca amiT ar icvleba konstituciuri

kontrolis mTavari daniSnuleba _ daicvas qveynis mTavari samarTlebrivi aqti,

konstitucia an masTan gaTanabrebuli samarTlebrivi aqti, romelic nebismieri de-

mokratiuli saxelwifos arsebobis qvakuTxedia.

                                                            1 Конституционное право зарубежных стран: Учебник для вузов / Под общ.ред. член-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д. ю. н., проф. Ю.И. Лейбо, д. ю. н., проф. Л.М. Энтина. — М.: Изд-во "Норма", 2000. 

108  

mixeil mgalobliSvili,

sajaro mmarTvelobis doqtoranti

sakonstitucio sasamarTlo da sakonstitucio kontrolis

saxeebi sazRvargareTis qveynebSi

sakonstitucio sasamarTlos, rogorc sakonstitucio kontrolis ganmaxorci-

elebel organos arsebobis mxolod 21 wlis istoria aqvs. miuxedavad arsebobis

aseTi mokle periodisa, misi adgili qarTul samarTlebriv sistemaSi erT-erTi

umniSvnelovanesia.

sazRvargareTis qveynebis konstituciis tipebisa da sakonstitucio kontro-

lis meqanizmebis ganxilva-gaanalizeba, vfiqrob, dagvexmareba, SeviqmnaT naTeli

warmodgena msoflioSi arsebuli konstituciuri wesrigis efeqturobaze, rac sa-

Sualebas mogvcems SevafasoT saqarTveloSi arsebuli sakonstitucio sasamar-

Tlos funqcionirebis efeqturoba, radgan saqarTveloSi sul axlaxans Seicvala

saxelmwifo mowyobis modeli.

MIKHEIL MGALOBLISHVILI,

public administration PHD

CONSTITUTIONAL COURT AND TYPES OF CONSTITUTIONAL CONTROL IN FOREIGN

COUNTRIES

Constitutional Court, as a constitutional control body has only 21-year old history. Despite the exis-

tence of such a short period in the Georgian legal system, its place is very important.

In my opinion, discussion and analysis of mechanisms of constitutional types and constitutional con-

trol of foreign countries help us to make a clear idea of the effectiveness of the existing constitutional order,

as well as to evaluate the effectiveness of the functioning of the Constitutional Court of Georgia, because as

we know, in Georgia recently has changed the structure of state model.

МИХЕИЛ МГАЛОБЛИШВИЛИ,

докторант государственного управления

КОНСТИТУЦИОННЫЙ СУД И ВИДЫ КОНСТИТУЦИОННОГО КОНТРОЛЯ В

ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ

Конституционный Суд Грузии, как орган конституционного контроля, имеет только 21-летнюю

историю. Несмотря на столь короткий срок, для грузинской правовой системы это место очень важно.

На мой взгляд, обсуждение и анализ механизмов конституциональных типов и консти-

туционного контроля зарубежных стран, поможет нам получить четкое представление об

эффективности существующего конституционного строя, а также оценить эффективность

функционирования Конституционного Суда Грузии, который, как нам известно, в Грузии недавно

изменил структуру государственной модели.

109  

saerTaSoriso samarTali

merab rafava

SeiaraRebuli konfliqti da iZulebiTi migracia

naSromi Seexeba SeiaraRebul konfliqtsa da iZulebiT migracias, rac gamow-

veulia 21-e saukunis siriaSi da ara mxolod siriaSi. ganxilulia SeiaraRebuli

konfliqtis saxeebi da misi samarTlebrivi regulireba, aseve omisa da SeiaraRe-

buli konfliqtis istoriuli wyaroebi da moyvanilia saerTaSoriso organizacie-

bis mier mowodebuli migraciis statistika. siriis problemam naTlad dagvanaxa,

rom omi, mimdinare erT konkretul teritoriaze, ar aris mxolod im saxelmwifos

problema, sadac mimdinareobs. omi globaluri problemaa da masSi yvela saxelm-

wifo pirdapir Tu iribad monawileobs. ukanaskneli wlebis manZilze milionobiT

sirieli cdilobs miaSuros mezobel Tu Soreul saxelmwifoebs TavSesafris sa-

Zieblad. terorizmi yoveldRiur Wirad da safrTxed gadaiqca evropis konti-

nentze. afrikasa da aziaSi samoqalaqo dapirispireba wlidan wlamde izrdeba.

SeiaraRebuli konfliqti da Sedegad iZulebiT gadaadgilebuli pirebi Tana-

medrove samyaroSi siaxle ar aris. adamianTa Soris SeiaraRebuli konfliqti ux-

sovari droidan arsebobs, romlis gamomwvevi mizezebi istorias Zalian bevri ax-

sovs. saxelmwifoTa Soris konfliqti umetes SemTxvevaSi Zalauflebis mopovebis

mizniT xdeba. istoriuli wyaroebis mixedviT, pirveli SeiaraRebuli da jgufuri

konfliqti daaxloebiT 5000 wlis win moxda. istoriul wyaroebs miekuTvneba pir-

velyofili adamianebis gamoqvabulSi gamoxatuli freskebi, saomari iaraRebi da

a.S. kedlebze gamosaxuli freska, rogoricaa adamiani SubiT xelSi, savaraudod

mis SeiaraRebul konfliqtSi CarTulobas mianiSnebs. uZvelesi droidan moyole-

buli dRemde kacobriobis istorias cota Tu axsovs saukune SeiaraRebuli kon-

fliqtisa da omis gareSe. kacobriobas SemorCa daaxloebiT 5600-wliani dawerili

istoriuli wyaroebi. am periodis manZilze kacobriobam daaxloebiT 14600 omi da

SeiaraRebuli dapirispireba gadaitana. iZulebiTi migraciis udidesi talRa me-2

msoflio omis dros dafiqsirda. rac Seexeba uaxles statistikas, unda aRiniSnos,

rom 2012 wlisaTvis amerikis SeerTebul StatebSi daaxloebiT 11.4 milioni ukano-

no migranti cxovrobda. yovelwliurad daaxloebiT 400000 adamiani cdilobs meq-

sikidan amerikis SeerTebul StatebSi sazRvris gadakveTas. fronteqsma (evrokav-

Siris sasazRvro saagento) 2014 wels 280000 adamiani daakava evrokavSiris saz-

Rvris ukanono gadakveTis mcdelobis dros.

omi da SeiaraRebuli konfliqti kacobriobis Wiria da, aqedan gamomdinare,

adamianebi da adamianTa jgufebi uxsovari droidan cdiloben SeimuSaon wesebi da

kanonebi, rac xels Seuwyobs SeiaraRebuli konfliqtis mogvarebas da mimdinare

procesSi mis gakeTilSobilebas. omis samarTali sazogadoebis garkveul jgufs

SesaZloa skeptikurad moeCvenos, vinaidan omis mimdinareobisas adamianebi erTma-

neTis gasanadgureblad imdenad arian momarTulni, rom rTulia maTi daSoSmineba

110  

da aseve rTulia racionaluri gadawyvetilebis miReba raime kanonmdeblobam Tu

wesma SeZlos. ciceronis cnobili gamoTqma, rom omis dros samarTali dums “In

time of wars the law are silent”, im periodis romis imperiaSi gamarTlebuli iyo, vinaidan

omi normalur cxovrebis wesad iTvleboda. ciceronis periodis romSi romaelebi

ar icavdnen arc erTi omis wess. mowinaaRmdegis Zarcva, damoneba da tyveTa wameba

Cveulebriv da normalur qcevad iTvleboda. miuxedavad imisa, rom uZveles xanaSi

kodificirebuli da struqturulad idealurad gamarTuli omis kanonmdebloba

ar arsebobda, unda aRiniSnos rom arsebobda wesebi, rac omis procesSi dapiris-

pirebul mxareebs erTmaneTis pativiscemisa da Rirsebis dacvisaken mouwodebda.

drois svlasTan erTad sazogadoebac icvleboda da drodadro omis samarTalma

konvenciebsa da deklaraciebSi pova asaxva, rac qvemoT ufro dawvrilebiT iqneba

ganxiluli.

qristeSobamde 1400 wlisaTvis Zvel egviptelebsa da Sumerebs Soris arse-

bobda SeTanxmeba, ris mixedviTac ikrZaleboda tyveTa wameba, uiaraRoTa daxocva

da a.S. amave periodis 200 wlisaTvis istoriul wyaroebs Semonaxuli aqvs induis-

turi teqstebi, ris mixedviTac mefes arasdros ar unda ewamebina tyve, uiaraRo

mebrZolze ekrZaleboda Zalis gamoyeneba da daWrili mebrZolis mokvla. jer ki-

dev Zvel indoeTSi arsebobda manus-wesebi, rac SeiaraRebuli konfliqtis dros

TanagrZnobas iTvaliswinebda uiaraRoebisa da daWrilebis mimarT.

SeiaraRebuli konfliqti iyo da darCeba kacobriobis erT-erT udides prob-

lemad. aRniSnuli problema 21-e saukunis msoflioSic aranakleb mZafrad dgas.

sazogadoebis ganviTarebasTan erTad ganviTarda saomari teqnika da aRWurviloba.

dRevandel msoflioSi omi kidev ufro sazarel da farTomasStabian xasiaTs

iZens. 2009 wels msoflioSi 39 SeiaraRebuli konfliqti moxda. aRniSnuli ricxvi

Tumca naklebia 1990 wels SeiaraRebuli konfliqtebis raodenobaze, magram 24%-iT

metia 2000 wels mimdinare SeiaraRebul konfliqtebze. sazogadoebis cnobierebis

amaRlebasTan erTad savaraudod adamianebi mixvdebian, rom erTmaneTis mtroba

arc erT mxares kargs ar moutans, magram amis sapirispirod statistika cxadyofs

_ ar arsebobs erTi Camoyalibebuli trendi, ris safuZvelzec SegviZlia vivara-

udoT konfliqtebis raodenobis Semcirebaze an zrdaze. amasTan unda aRiniSnos,

rom SeiaraRebuli konfliqti dedamiwis erT konkretul geografiul wertilSi

ar viTardeba. Tumca arsebobs dedamiwaze teritoriebi, sadac SeiaraRebuli kon-

fliqti ufro xSirad xdeba, vidre sxvagan, magram ukanaskneli 30 wlis manZilze

konfliqti mimdinareobs Sua aziis, afrikis, amerikasa da evropis kontinentebze.

Tanamedrove msoflioSi Seqmnilia uamravi sakanonmdeblo regulaciebi da

saerTaSoriso organizaciebi, romlebic msoflioSi mSvidobis damyarebisa da dac-

visaTvis muSaobs. ojaxebze Zaladoba, mudmivi SiSi da axloblebis dakargvaa is

mTavari mizezi, ris gamoc adamianebi toveben mSobliur garemos da qveyanas. mi-

gracia, Tavisi arsidan gamomdinare, adamianis an maTi jgufis mZime mdgomareobiT

aris gamowveuli. migraciis erTi konkretuli mizezi ar arsebobs. migraciis mize-

zi mravali SeiZleba iyos. winamdebare naSromi exeba mxolod SeiaraRebuli kon-

fliqtis dros iZulebiT migraciis sakiTxs da problematikas. SeiaraRebuli kon-

111  

fliqtis Sedegad, migraciisgan gansxvavebiT, adamianebis jgufi aseve klimaturi

pirobebis cvlilebebis gamoc axdenen mSobliuri teritoriis datovebas. aRniS-

nuli sakiTxi metad rTuli da mniSvnelovania, romelsac calke naSromis saxiT

sWirdeba gamokvleva da gaanalizeba.

SeiaraRebuli konfliqtis regulirebasa da Tavidan acilebasTan dakavSire-

bulma wesebma saukuneebis manZilze CveulebiT samarTalSi moiyara Tavi. pirveli

da erT-erTi yvelaze simboluri deklaracia miRebul iqna sanqt-peterburgSi me-19

saukunis Sua xanebSi, kerZod 1868 wels, rac omis periodSi asafeTqebeli nivTiere-

bis gamoyenebis garkveul raodenobaze awesebda SezRudvas. aRniSnuli xelSekru-

lebis preambula ambobs, rom civilizaciam anu sazogadoebam unda ixmaros yvela

saWiro Rone, raTa Tavidan aicilos adamianebisaTvis ubedurebis momtani nebismieri

konfliqti. aRniSnuli deklaracia warmoadgens omis samarTlis erT dasabams, vi-

naidan am deklaraciam biZgi misca Semdgom or xelSekrulebas, romelsac haagisa da

Jenevis xelSekrulebebad icnoben. es ori xelSekruleba omis samarTlis ganuyo-

feli nawilia da SeiaraRebuli konfliqtis samarTlad icnoben.

haagis 1899 da 1907 wlis konvenciebi Seexeba rogorc xmeleTze, ise zRvasa da

haerSi saomari moqmedebebis regulirebas. unda aRiniSnos, rom 1899 wlis konven-

ciis teqstebi 1907 wlis konvenciaSi Sesworebuli da Secvlili saxiTaa mocemu-

li. konvenciis teqstebi mudmivad ganicdis cvlilebas, vinaidan yovel konkretul

drois monakveTSi arsebobs samarTlebrivi regulirebis gansxvavebuli saWiroeba.

1899 wels jamSi 6 konvencia da deklaracia iqna miRebuli, xolo 1907 wels es ci-

fri 14-mde gaizarda.

rac Seexeba Jenevis omis msxverplTa dacvis konvenciebs, igi aseve cnobilia,

rogorc „saerTaSoriso wiTeli jvris“ konvenciebi. Tavdapirveli Jenevis konven-

cia 1864 wels iqna miRebuli, romelic brZolis velze daWrilTa mdgomareobas da

maTi uflebebis dacvas Seexeboda. aRniSnuli konvencia Sesworebul iqna orjer

(1906 da 1929 wlebSi), im dros, rodesac daemata meore konvencia omis patimarTa

Sesaxeb. 1949 wlisaTvis aRniSnuli orive instrumenti Secvlil da gadafarul iq-

na oTxi konvenciiT, romelic Seexeba: a) daWrilebsa da avadmyofebs SeiaraRebuli

konfliqtis dros; b) zRvaSi SeiaraRebuli konfliqtis dros daWrilebsa da

avadmyofebs; g) omis tyveebs; d) mSvidobiani moqalaqeebis dacvas. haagisa da Jene-

vis konvenciebi urTierTdakavSirebuli konvenciebia. arsebobda mosazreba, rom

aRniSnuli konvenciebi warmoadgenda SeiaraRebuli konfliqtis samarTlis sxva-

dasxva ganStoebas, Tumca unda aRiniSnos, rom es ori konvencia erTmaneTTan mWi-

drodaa dakavSirebuli da erTi miznisken mimarTuli.

arsebobs migraciis ori saxe _ nebayoflobiTi da iZulebiTi. nebayoflobiTi

migraciis dros adamiani an adamianTa jgufi cdilobs gaiumjobesos sacxovrebe-

li pirobebi axali sacxovrebeli adgilis povnis xarjze. mZime ekonomikuri mdgo-

mareoba an/da niWis realizaciis ukeTesi SesaZleblobebi nebayoflobiTi migra-

ciis mTavari mastimulirebelia. nebayoflobiTi migraciisgan gansxvavebiT, iZule-

biTi migracia gansxvavebuli samarTlebrivi movlenaa, romelic kacobriobis erT-

erTi yvelaze sazareli movlenaa. genocidi, samoqalaqo omi, saxelmwifos mier

112  

represia da a.S. iZulebiTi migraciis mTavari faqtorebia. migracia socialuri

transformaciaa, rac met-naklebad nebismier sazogadoebaSi xdeba. iZulebiTi mi-

gracia qveynis destabilizaciisa da ekonomikuri mdgomareobis ganadgurebis wina-

pirobaa. siriis magaliTze naTlad Cans, rom omma da destabilizaciam siriis sax-

elmwifo umZimes socialur mdgomareobaSi Caayena. konfliqti, migracia, ganviTa-

rebis procesi da mSvidoba erTi didi jaWvia, romelimesTvis safrTxis Seqmna

mTlian jaWvs uqmnis safrTxes.

termini `SeiaraRebuli konfliqti~ cdilobs aRweros dRevandel msoflioSi

mimdinare procesebi, Tumca SesaZloa mciredi gaugebrobac gamoiwvios. SeiaraRe-

buli konfliqtis cneba mravalnairia da sakamaTo. mag., upsalas konfliqtebis mo-

nacemebis (Uppsala Conflict Database) mixedviT, SeiaraRebuli konfliqti SeuTavseblo-

baa, rac kavSirSia saxelmwifosTan an/da teritoriasTan, sadac 1 kalendaruli

wlis ganmavlobaSi SeiaraRebuli Zalebis gamoyenebiT msxverpli minimum ocdax-

uTs Seadgens. fisasis mixedviT, aRniSnuli cifri 100 aRwevs. SeiaraRebuli kon-

fliqti Sedegebis mixedviT SesaZloa daiyos mravali saxis jgufebad. aRniSnuli

jgufebis umTavresi kategoriaa eTnikuri, socialuri da samoqalaqo jgufebi. ka-

naduri wiTeli jvari SeiaraRebul konfliqts or saxeobad yofs: 1) saerTaSori-

so da 2) Siga. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom orive saxis konfliqti saerTaSo-

riso samarTlis mier aRiqmeba rogorc omi. Sigasaxelmwifoebrivi konfliqti da

masSi monawile SeiaraRebuli pirebi, romlebic ar warmoadgenen saxelmwifos in-

teresebs, aris is umTavresi motivi, rac aiZulebs mSvidobian mosaxleobas maTi

nebis sawinaaRmdegod datovon qveyana. iZulebiTi migracia, mcire sakanonmdeblo

regulaciebisa da sxva mravali faqtorebis gamo, metad saSiSi da riskis Semcve-

lia. TiToeuli migranti, rac ufro uaxlovdeba savaraudo daniSnulebis adgils,

miT ufro metia Sansi maT mimarT gamoyenebul iqnes Zaladoba da sicocxlisaTvis

sxva saSiSi qmedebebi. migrantebi, xSir SemTxvevaSi, farulad cdiloben sazRvris

gadakveTas, rac SemdgomSi arTulebs maTTvis ltolvilis statusisa da sxva so-

cialuri benefitebis miRebas. tunisis, meqsikis, iemenisa da marokos magaliTebi

cxadyofs, rom migrantebi, umetes SemTxvevaSi, iWedebian satranzito qveynebSi

mwiri finansebisa da dokumentaciis arqonis gamo da veRar axerxeben daniSnule-

bis adgilamde miRwevas. migrantebisTvis kidev erTi saSiSi riski organizebuli

danaSaulebrivi jgufebi da kontrabandistebia, romlebic motyuebiT cdiloben

daarwmunon isini, rom mSvidobianad, maTive xomaldiT moaxdenen maTi daniSnule-

bis qveynebSi Seyvanas. aRniSnul SemTxvevebSi xSirad xdeba migrantebisaTvis pas-

portebis CamorTmeva da trefikingis msxverplad gaxdoma. miuxedavad imisa, rom

msoflio Tavdauzogavad cdilobs aRniSnuli problemis mogvarebas da migrante-

bisaTvis saSiSi riskebis Semcirebas, ukanaskneli 16 wlis statistika metad Sem-

zaravia. ukanaskneli 16 wlis manZilze daaxloebiT 20000 migranti daiRupa xmel-

TaSua zRvidan evropaSi SeRwevis mcdelobisas. gaeros ltolvilTa umaRlesi ko-

misariatis raportis mixedviT 2014 wels migraciis Sedegad daaxloebiT 3000 ada-

miani daiRupa. miuxedavad aRniSnuli reportisa da Semzaravi statistikisa, migra-

ciis nakadi evrokavSirSi yovelwliurad izrdeba.

113  

uaxloes periodSi siria iZulebiTi migraciis yvelaze farTomasStabiani ma-

galiTia. SeiaraRebuli konfliqtis Sedegad milionobiT adamianma datova mSob-

liuri saxelmwifo da TavSesafris saZieblad Soreul evropas, amerikasa da mezo-

bel qveynebs miaSura. mTavrobis winaaRmdeg mimarTuli 2011 wlis saprotesto aq-

ciebi nel-nela qaossa da omSi gadaizarda. omma da islamurma saxelmwifom (ISIS)

jamSi 10,6 milioni adamiani aiZula daetovebina sakuTari sacxovrebeli. ukanask-

neli wlis manZilze sirielebis migracia evropaSi gaormagda. sirielebis mier da

ara mxolod sirielebis evropis kontinetze migraciis survili evropuli qveyne-

bis ekonomikuri mdgomareobidan gamomdinareobs. migrantebi cdiloben ekonomiku-

rad gamarTul qveynebSi SeZlon dafuZneba. gaeros ltolvilTa saagentom 2014

wlis 20 ivniss warmoadgina raporti, sadac naxsenebia, rom 2014 wlis 20 ivnisisT-

vis msoflioSi pirvelad, meore msoflio omis Semdeg, ltolvilTa, iZulebiT ga-

daadgilebulTa da TavSesafris maZiebelTa ricxvma 50 milions gadaaWarba. aRniS-

nuli cifri, rogorc ukve aRiniSna, gamowveulia siriis konfliqtis Sedegad. re-

gionebis mixedviT, aziasa da wynari okeanis qveynebSi ltolvilTa saerTo raode-

noba 3.5 milion adamians Seadgens, sub-saharas regionSi _ 2.9 milion adamians,

xolo axlo aRmosavleTisa da CrdiloeT afrikis qveynebSi _ 2.6 milions.

daskvnis saxiT unda aRiniSnos, rom SeiaraRebuli konfliqti calsaxad sazi-

anoa masSi monawile nebismieri mxarisaTvis. zemoxsenebuli statistikidan gamom-

dinare, martivad SegviZlia vivaraudoT, ra mdgomareobaSi ayenebs omi da Seiara-

Rebuli dapirispireba saxelmwifoebs. SeuZlebelia konfliqtis mimdinareobis

procesSi qveynebis ganviTareba. arastabiluroba da mudmivi safrTxe angrevs eko-

nomikas da mosaxleobas uunaros xdis. aqedan gamomdinare, aucilebelia aRniSnu-

li konfliqtebis mSvidobiani gziT mogvareba, romelic mxolod erT konkretul

mxareze ver iqneba damokidebuli, masSi mTeli msoflio unda gaerTiandes.

114  

merab rafava,

iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori

SeiaraRebuli konfliqti da iZulebiTi migracia

SeiaraRebuli konfliqti da Sedegad iZulebiTi migracia Tanamedrove msof-

lioSi metad aqtualuri Temaa. omi iyo da iqneba kacobriobis udidesi Wiri. si-

riaSi mimdinare procesebis Sedegad milionobiT adamianma dakarga sakuTari sac-

xovrebeli da TavSesafrisaTvis sxva qveyanas mimarTa.

naSromSi avtori ganixilavs SeiaraRebuli konfliqtis damangrevel mxareebs,

saerTaSoriso organizaciebis mier mowodebuli SemaZrwunebeli migraciis sta-

tistikas, migraciis samarTlebriv regulirebas da SesaZlo gadaWris gzebs.

MERAB RAPAVA

doctor of juridical sciences

ARMED CONFLICT AND FORCED MIGRATION

Armed conflict and forced migration are actual issues in today’s world. The war was and will be one

of the biggest plagues of humanity. Millions of people lost their homes and went to other countries for seek-

ing asylum as a result of a Syria conflict.

The author analyzes the devastating effects of armed conflict, the terrible migration statistics of Inter-

national Organizations, regulation of migration and possible ways of solution.

МЕРАБ РАПАВА,

доктор юридических наук, профессор

ВООРУЖЕННЫЕ КОНФЛИКТЫ И ВЫНУЖДЕННАЯ МИГРАЦИЯ

Вооружённый конфликт и в результате этого вынужденная миграция в современном мире -

тема очень актуальная. Война была и будет величайшей чумой человечества.

В результате процессов, происходящих в Сирии, миллионы людей потеряли свой дом и ищут

убежище в других странах. В данной статье автор обсуждает разрушительные стороны вооруженного

конфликта. Международные организации представили ужасающие статистические данные о

миграции населения и принимают участие в обсуждении возможных решений конфликта – правового

регулирования миграции.

115  

merab rafava

ramdenad adekvaturad icavs saerTaSoriso humanitaruli

samarTali moqalaqeebs SeiaraRebuli konfliqtis dros

naSromis mizania Seafasos da gamoikvlios saerTaSoriso humanitaruli sa-

marTali, SeiaraRebuli konfliqtis mimdinareobisas, ramdenad adekvaturad icavs

mSvidobian mosaxleobas. miuxedavad imisa, rom saerTaSoriso humanitarulma sa-

marTalma SeimuSava farTo sakanonmdeblo baza, rac xels uwyobs mSvidobiani mo-

qalaqeebis sicocxlisa da fundamenturi uflebebis dacvas, unda aRiniSnos, rom

Tanamedrove msoflioSi mimdinare procesebi amis sapirispirod metyvelebs. msof-

lioSi mimdinare omebisa da Sedegad aTasobiT mSvidobiani moqalaqis sicocxlis

mospoba moiTxovs ufro skurpulozulad da Rrmad iqnes Seswavlili saerTaSo-

riso humanitaruli samarTlis normaTa efeqturoba. mimdinare wels parizSi, Tur-

qeTSi, briuselsa da siriaSi mimdinare procesebma, aTobiT da asobiT adamianis

sicocxlis mospobam, sazogadoebaSi wamoWra msgavsi kiTxvebi. naSromSi aseve gan-

xilulia is gamowvevebi, rac saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis

efeqturad aRsrulebas uSlis xels. SeiaraRebuli konfliqtis dros rTulia

masSi monawile mxareebma akontrolon maTi qmedebis samarTlebriv normebTan Se-

sabamisoba da Sedegad saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRveva,

saomar moqmedebaSi CarTuli mxareebis mier, romelic gaufrTxileblobiT an xSir

SemTxvevaSi ganzrax xdeba.

umniSvnelovanesia naSromis mkiTxvelma gaigos, ras aregulirebs saerTaSo-

riso humanitaruli samarTali, romelic saerTaSoriso samarTlis nawilia da

cdilobs Seamciros is zarali, rac SeiaraRebuli konfliqtis Sedegad adgeba

sazogadoebas. saerTaSoriso humanitaruli samarTali wlebis manZilze viTarde-

boda da farTovdeboda. misi ganviTareba daiwyo iseTi mcire humanitaruli prob-

lemis mogvarebis mcdelobiT, rogoricaa samedicino misia. samedicino misiis

Semdgom moxda dakavebulTa uflebebis dacvis kuTxiT gafarToeba, romelic sa-

bolood Jenevis 1949 wlis konvenciiT dagvirgvinda.

siriisa da sxva qveynebis magaliTze dayrdnobiT gaCnda azri, rom saerTa-

Soriso humanitaruli samarTali kargavs mis aqtualurobas 21-e saukuneSi da ve-

Rar umklavdeba mimdinare problemebsa da gamowvevebs. aRniSnuli sakiTxi metad

sakamaToa da, ra Tqma unda, orive sawinaaRmdego mosazrebas arsebobis ufleba

aqvs. Tumca unda aRiniSnos is faqti, rom samarTlis normaTa dacva TavisTavad ar

xdeba (Per se). samarTali adgens im wesebs, romelic savaldebulia xelmomwer sax-

elmwifoTa mier iqnes daculi da Sesrulebuli. is faqti, rom dRes saerTaSori-

so humanitaruli samarTlis normaTa mniSvnelovani darRveva xdeba, ar niSnavs,

rom aRniSnuli samarTali ver axdens mimdinare procesebTan adaptacias. zemoxse-

nebuli sakiTxi miuTiTebs swored imaze, rom saerTaSoriso humanitaruli samar-

Tali aqtualuria da relevanturi. saerTaSoriso humanitaruli samarTlis Ziri-

Tadi wesebis mixedviT:

116  

• adamianebi, romlebic aRar an veRar monawileoben SeiaraRebul konfliqtSi,

unda iyvnen daculni miuxedavad imisa, romel dapirispirebul mxares warmoadgenen.

• dapirispirebulma mxareebma erTmaneTisgan unda ganasxvaon mSvidobiani moqa-

laqeebi da mebrZolebi, raTa safrTxe ar Seeqmnas maT sicocxlesa da sakuTrebas.

• mebrZoli an/da samxedro obieqti mxolod mas Semdeg SeiZleba gaxdes Tav-

dasxmis obieqti, rac gonivruli gansjis Sedegad dadgindeba, rom mSvidobiani mo-

qalaqeebis zarali ar iqneba imaze meti, vidre samxedro miznis miRweva.

• dapirispirebulma mxareebma SeiaraRebuli konfliqtis dros unda miiRon is

aucilebeli zomebi, raTa ar moxdes mSvidobiani mosaxleobis an/da maTi qonebis

mizanSi amoReba. amasTan, mxareebi maqsimalurad unda ecadon, raTa sworad Sear-

Cion maTi samxedro aRWurvilobis ganlageba, rom ar moxdes mSvidobiani mosaxle-

obis dazaraleba.

saerTaSoriso humanitaruli samarTlis ZiriTadi wyaroebia xelSekrulebebi

(oTxi Jenevis xelSekruleba da damatebiTi protokolebi) da CveulebiTi samar-

Tlis normebi. msoflios TiTqmis yvela saxelwifoa Jenevis konvenciebis xelmom-

weri da maT Soris bevri aRiarebs mis damatebiT protokolebs. rogorc xelSe-

krulebebi, ise CveulebiTi samarTlis normebi drosTan erTad Seicvala da misi

interpretaciac, yoveli konkretuli situaciidan gamomdinare, gansxvavebulad

ganxorcielda. mosamarTleebma wlebis manZilze moaxdines aRniSnuli xelSekru-

lebebisa da CveulebiTi samarTlis normebis gansxvavebuli interpretacia. Tumca

aqve unda aRiniSnos, rom am interpretaciebidan yvela ar aris savaldebulo da

umravlesoba mxolod sarekomendacio xasiaTs atarebs.

saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRveva Tanamedrove samya-

roSi xSirad xdeba. aRniSnuli faqtis damadasturebelia siriaSi, ukrainasa da

samxreT sudanSi mimdinare SeiaraRebuli konfliqtebi, romlebmac aTeulobiT

aTasi mSvidobiani moqalaqis sicocxlisa da qonebis ganadgureba gamoiwvia. saer-

TaSoriso humanitaruli samarTlis normaTa praqtikaSi gamoyeneba da misi aRsru-

leba rTuli sakiTxia. aRniSnuli samarTlis dargi sworedac rom dgas am prob-

lemis winaSe. erTia furcelze gadatanili idealuri normaTa erToblioba da me-

orea misi efeqturi muSaoba.

siriaSi mimdinare procesebis Sedegad saerTaSoriso samarTlis yvela dana-

Saulis warmoCena rTuli sakiTxia, romelic umZimes Sromasa da dros moiTxovs. na-

SromSi ganixileba mxolod is danaSaulebi, rac mkveTrad da martivad ikveTeba. si-

riis konfliqti Sigasaxelmwifoebrivi konfliqtia, vinaidan aRniSnuli dapirispire-

ba mimdinareobs mTavrobasa da ajanyebul jgufebs Soris. saerTaSoriso humanitaru-

li samarTali SeiaraRebul konfliqts or saxed yofs: saerTaSoriso da arasaerTa-

Soriso. saerTaSoriso SeiaraRebuli konfliqti saxezea, rodesac sul mcire ori

saxelmwifo ebrZvis erTmaneTs, xolo arasaerTSoriso konfliqtis SemTxvevaSi dapi-

rispirebul mxareebs saxelmwifo da organizebuli SeiaraRebuli jgufebi warmoad-

genen. martivad rom vTqvaT, sxva saxis SeiaraRebuli konfliqtis cneba samarTalSi

ar arsebobs. aqve unda aRiniSnos, rom erTi saxis SeiaraRebuli konfliqtis meore

saxis SeiaraRebul konfliqtad gardaqmna savsebiT SesaZlebelia.

117  

siria saerTaSoriso konvenciis samoqalaqo da politikuri uflebebisa da

wamebis winaaRmdeg konvenciis wevri saxelwifoa. siriis mTavrobisa da ajanyebuli

jgufebis mier gamudmebiT xdeba mSvidobiani moqalaqeebis sicocxlis mospoba asa-

feTqebeli bombebiTa da sazogadoebis TavSeyris adgilebSi asafeTqebeli nivTie-

rebebis gamoyenebis gziT. wameba da araadamianuri mopyroba adamianis fundamentu-

ri uflebaa, romlis darRvevis faqtebic gaeros adamianTa uflebebis dacvis sab-

Wos mier mravladaa gamovlenili. wamebisa da araadamianuri mopyrobis garda, ze-

moxsenebuli organizaciis mier gamokvleul iqna patimrebis SimSilobisa da maTze

seqsualuri Zaladobis faqtebic. 2013 wels siriaSi samedicino personalma gamoaq-

veyna Ria werili, sadac ewera, rom ajanyebuli jgufebi sistematurad axdendnen

maTze Tavdasxmas. sirieli samedicino personalis garda, araerTgzis dakavebul

da gatacebul iqna gaeros samedicino Stabis wevrebic.

saerTaSoriso humanitaruli samarTali, Tanamedrove msoflioSi mimdinare

saomari procesebis Sedegad, mZime gamowvevebis winaSe dgas. zemoxsenebuli mrava-

li gamowvevidan SegviZlia gamovyoT ori yvelaze mniSvnelovani:

• Tanamedrove samyaroSi mimdinare SeiaraRebuli konfliqtis rTuli xasiaTi;

• saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normaTa aRsruleba.

Jenevis 1949 wlis konvenciis Semdgom moqalaqeTa CarTulobam SeiaraRebul

konfliqtSi imata. Tanamedrove msoflioSi mimdinare SeiaraRebuli konfliqtebi

ara mxolod dausaxlebel, aramed urbanul adgilebSic xdeba. saerTaSoriso or-

ganoebis daarsebam, rogorebicaa specialuri miznebisaTis Seqmnili (Ad Hoc) saer-

TaSoriso sisxlis samarTlis tribunali da sasamarTlo, saerTaSoriso humani-

taruli samarTlis normaTa aRsruleba SedarebiT gaaadvila. niurnbergisa da to-

kios saerTaSoriso tribunalis Semdeg pirveli saerTaSoriso sisxlis samarTlis

tribunali 1990 wels Seiqmna, romelic exeboda yofili iugoslaviisa da ruandis

teritoriaze ganxorcielebul adamianTa masobriv Jletas. orive tribunali gae-

ros uSiSroebis sabWos mier Seiqmna. 1990 wlidan dRemde mcire msgavsi tipis Sere-

uli tribunalebi Seiqmna. mag., kosovo, bosnia hercegovina, siera leone, kamboja,

libani da a.S. aRniSnuli samarTlebrivi meqanizmis ganviTareba umniSvnelovanesia

samomavlo gamocdilebisa da samarTlianobis aRdgenisaTvis. saerTaSoriso sa-

marTlis iuristebis azriT, yofili iugoslaviis tribunalis msgavsi meqanizmebi

saerTaSoriso humanitaruli samarTlis implementaciis saukeTeso magaliTia. wi-

Teli jvris saerTaSoriso komiteti, rogorc umniSvnelovanesi da upirvelesi

mfarveli saerTaSoriso humanitaruli normebis aRsrulebisa, mudmivad mxars

uWers msgavsi precedentebis Seqmnas.

aqve unda aRiniSnos, rom miuxedavad zemoxsenebuli meqanizmebisa, saerTaSo-

riso humanitaruli samarTlis normebi gamudmebiT irRveva. ismis kiTxva, rogor

unda moxdes dapirispirebul mxareTa mier saerTaSoriso humanitaruli samarTlis

normebis dacva? rogor unda vaiZuloT siriaSi mimdinare saomari procesebis mxa-

reebi ar daarRvion saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebi da gaufr-

Txildnen mSvidobiani moqalaqeebis sicocxlesa da janmrTelobas? visze vrcel-

118  

deba pasuxismgebloba saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis darRvevi-

saTvis?

nebismieri saxelmwifo, romelic Jenevis konvenciis xelmomweria, valdebulia

yvela Rone ixmaros, raTa ar moxdes aRniSnuli konvenciis normebis darRveva. aR-

niSnuli miuTiTebs keTilsindisierebis principze _ xelSekruleba unda Sesrul-

des srulad da jerovnad (Pacta Sunt Servanda). saxelmwifos mier konvenciis samar-

Tlebrivi normebis dacva Sedgeba rogorc Siga, aseve gare komponentebisgan. Siga

komponentis Tanaxmad, saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos saerTaSoriso humani-

taruli samarTlis normebis dacva ara mxolod misi SeiaraRebuli jarisa da mo-

qalaqeebis mier, aramed mTliani mosaxleobis mier. gare komponentis Tanaxmad

qveynebi, romlebic uSualod ar monawileoben SeiaraRebul konfliqtSi, valde-

buli arian uzrunvelyon saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis Sesaba-

misobaSi moyvana.

monawileTa garda, pasuxismgeblobis nawili aseve unda gaiziaron aRniSnul

procesebSi iribad CarTulma mxareebmac. SeerTebulma Statebma, yatarma, quveiTma

da saudis arabeTma, romlebic afinanseben siriaSi mimdinare procesebs xelisuf-

lebis winaaRmdeg, unda aiZulon maT mier micemuli Tanxis beneficiarni daicvan

da ar daarRvion saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebi. praqtikaSi aR-

niSnuli sakiTxis ganxorcieleba Semdegnairad moxdeba: mebrZolebs aekrZaloT

iaraRi mimarTon mSvidobiani moqalaqeebis winaaRmdeg. pasuxismgeblobis nawili

aseve Tanabrad unda gadanawildes iransa da ruseTze, romlebic xels uwyoben

siriis xelisuflebas da uSualod monawileoben rogorc cocxali SeiaraRebuli

ZalebiT, ise amarageben iaraRiTa da sxva samxedro aRWurvilobiT. maTve unda Seu-

Salon xeli, raTa ar moxdes mSvidobiani moqalaqeebis uflebebis darRveva.

21-e saukuneSi saerTaSoriso humanitaruli samarTlis yvelaze didi proble-

ma terorizmTan brZolaa. terorizmi 21-e saukunis Wirad SeiZleba iwodos. dRes

evropis kontinentze mimdinare procesebi amis naTeli magaliTia. terorizmTan aq-

tiuri brZola amerikis SeerTebulma Statebma 2001 wlis 11 seqtembris teraqtis

Semdeg oficialurad gamoacxada. gaeros generaluri asamblea Tanxmdeba, rom te-

rorizmTan brZola sruli saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis dac-

viT unda ganxorcieldes. miuxedavad amisa, terorizmTan brZola xSirad saerTa-

Soriso normebis darRveviT xorcieldeba. TviT amerikis SeerTebuli Statebi, ro-

melic saerTaSoriso samarTlis normebis dacvis udidesi apologetia, xSirad mis

mier terorizmis winaaRmdeg ganxorcielebuli qmedebebi arRvevs saerTaSoriso

humanitaruli samarTlis normebs. miuxedavad imisa, rom terorizmi qveynis Siga-

saxelmwifoebrivi samarTlis gansjadia, terorizmis msxverpli qveynebi xSirad

cdiloben, rom aRniSnul aqts sxvadasxva klasifikacia miscen da maTze gaavrce-

lon saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebi. aRniSnuli kvalifikacia qve-

ynebs saSualebas aZlevs legitimurad moaxdinon teroristebis sicocxlis mos-

poba. zemoxsenebul meTods xSirad mimarTavs rogorc ruseTi, ise amerikis Seer-

Tebuli Statebi.

119  

daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom SeiaraRebulma konfliqtma siriaSi mi-

lionobiT adamianis bedi da cxovreba mTlianad Secvala. yvelaze saSineli is

aris, rom aRniSnul oms dasasruli ar uCans. gaeros uSiSroebis sabWom, romel-

sac evaleba msoflioSi mSvidobisa da stabilurobis uzrunvelyofa, sruli kraxi

ganicada. istoriulad SeiaraRebuli konfliqti yovelTvis iyo iZulebiTi ga-

daadgilebisa da migraciis mizezi, magram dRevandel msoflioSi mimdinare mov-

lenebi kategoriulad miuRebelia misi masStabebidan gamomdinare. aRniSnuli

masStabebi miuTiTebs mxolod imaze, rom saerTaSoriso humanitaruli samarTlis

pasuxi problemis gadaWraze araadekvaturi da metad sustia, romlis gamoswore-

bas didi politikuri Zalisxmeva da SeiaraRebul konfliqtSi CarTul mxareTa

keTili neba sWirdeba.

120  

merab rafava,

iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori

ramdenad adekvaturad icavs saerTaSoriso humanitaruli samarTali

moqalaqeebs SeiaraRebuli konfliqtis dros

ganxilulia saerTaSoriso humanitaruli samarTlis mimdinare aqtualuri sa-

kiTxebi. Tanamedrove samyaroSi arsebuli politikuri procesebis Sedegad saer-

TaSoriso humanitaruli samarTlis efeqturoba eWvqveS dadga. naSromSi moyvanili

saerTaSoriso organizaciebis mier gamoqveynebuli statistika naTlad metyvelebs

imaze, rom, miuxedavad im didi sakanonmdeblo bazisa, rac saerTaSoriso humanita-

rul samarTals aregulirebs, yoveldRiurad asobiT da aTasobiT adamiani kar-

gavs saxls, ojaxis wevrebsa da sicocxles.

aseve ganxilulia saerTaSoriso humanitaruli samarTlis normebis aRsrule-

bis problema da aRsrulebis procesSi saerTaSoriso sasamarTloebis roli. av-

toris mizania mkiTxvels gaacnos, ra gamowvevis winaSe dgas saerTaSoriso huma-

nitaruli samarTali da ra gzebi SeiZleba moinaxos imisaTvis, raTa Tavidan iqnes

acilebuli masobrivi SeiaraRebuli konfliqti.

MERAB RAPAVA,

Doctor of Juridical Sciences

HOW MUCH ADEQUATELY THE INTERNATIONAL HUMANITARIAN LAW (IHL)

PROTECTS THE CIVILIANS DURING THE ARMED CONFLICT

The presented article deals with the actual issues of International Humanitarian Law (IHL). The cur-

rent political process in the world brings a lot of questions, concerning the effectiveness of international hu-

manitarian role. The statistics of many international organizations reveal, that despite the immense legislative

data, which regulates the international humanitarian law, still a lot of people suffer from death, loss of family

members and destruction of the property.

There are discussed the problems relating to the execution of international humanitarian law. There is

also described the role of international courts and tribunals in execution of the IHL law. The author tries to

show the reader the possible ways of solving the current IHL challenges and the ways to avoid the massive

armed-conflicts.

МЕРАБ РАПАВА,

доктор юридических наук, профессор

НАСКОЛЬКО АДЕКВАТНО МЕЖДУНАРОДНОЕ ГУМАНИТАРНОЕ ПРАВО ЗАЩИЩАЕТ

ГРАЖДАН ВО ВРЕМЯ ВООРУЖЕННЫХ КОНФЛИКТОВ

В данной статье рассматриваются актуальные вопросы международного гуманитарного права.

В современном мире в результате политического процесса пришли к сомнению об эффективности

121  

международного гуманитарного права. Предлагаемые статистические данные, опубликованные

международными организациями, ясно показывают, что несмотря на большую нормативно-правовую

базу, которая регулирует нормы международного гуманитарного права, каждый день сотни и тысячи

людей теряют свои дома, семьи и жизни.

В статье обсуждаются проблемы обеспечения соблюдения норм международного гуманитар-

ного права и соблюдения международной роли судов.

Автор ставит своей целью представить задачи, стоящие перед нормами международного

гуманитарного права и каким образом можно найти порядок, чтобы избежать военного конфликта.

122  

qeTevan CaxvaZe

,,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“ 1954 wlis

konvenciis mTavari gamowvevebi

moqalaqeobis armqone pirTa problemebis globaluri xasiaTis gaTvaliswine-

biT, saerTaSoriso Tanamegobrobam maTi statusis dadgenis Taviseburi midgoma ga-

moZebna, rac saerTaSoriso-samarTlebriv aqtebSi gamoixata. am mxriv sabaziso sa-

erTaSoriso xelSekrulebas gaerTianebuli erebis organizaciis „moqalaqeobis

armqone pirTa statusis Sesaxeb“ 1954 wlis konvencia (SemdgomSi konvencia) war-

moadgens. konvencia adgens moqalaqeobis armqone pirTa statuss, maT saerTaSori-

so-samarTlebriv garantiebs, diskriminaciis gareSe maT ZiriTad uflebebsa da mo-

valeobebs. saqarTvelos parlamentma 1954 wlis konvenciis ratificireba 2011 wlis

9 dekembers moaxdina.

moqalaqeobis arqona piris iseTi samarTlebrivi mdgomareobaa, romelic ad-

rindeli moqalaqeobis dakargvisa da axlis miuReblobis SemTxvevaSi warmoiqmneba.

moqalaqeobis armqone pirTa or kategorias ganasxvaveben: pirveli kategorias mie-

kuTvneba piri, romelsac dabadebisTanave ara aqvs moqalaqeoba; meore kategorias

ki piri, romlis moqalaqeobis arqona moqalaqeobis dakargvis Sedegia. moqalaqeo-

bis arqonas uaryofiTi Sedegi moaqvs. moqalaqeobis armqone piri verc erT saxel-

mwifoSi ver sargeblobs srulad qveynis moqalaqis uflebebiT.

moqalaqeobis arqona arasasurvelia rogorc moqalaqeobis armqone pirebis,

ise saxelmwifosTvisac, vinaidan isini saxelmwifos arastabilur mdgomreobas

uqmnian. moqalaqeobis armqone ver avlens Tavis SesaZleblobebs politikur, eko-

nomikur da socialur sferoSi. moqalaqeobis arqona qmnis samarTlebriv, organi-

zaciul da politikur gamowvevebs, romelic saxelmwifoebisgan gansakuTrebul

yuradRebas iTxovs.

1954 wlis konvencia moqalaqeobis armqone piris definicias amgvarad aya-

libebs: ,,aRniSnuli konvenciT moqalaqeobis armqone pirad CaiTvleba piri, romel-

sac arc erTi saxelmwifo ar miiCnevs Tavis moqalaqed, sakuTari kanonmdeblobis

Sesabamisad.“1

aRniSnuli konvenciis moqmedeba ar vrceldeba im pirze, romelic:

_ amJamad sargeblobs gaerTianebuli erebis organizaciis sxva organoebis an

dawesebulebebis dacviT an daxmarebiT, garda gaerTianebuli erebis organizaciis

umaRlesi komisariatisa;

_ misi adgilsamyofeli qveynis kompetenturi xelisufleba cnobs moqalaqe-

obasTan dakavSirebul uflebebsa da movaleobebs;

_ arsebobs seriozuli safuZveli varaudisa, rom man:

a. Caidina danaSauli mSvidobis winaaRmdeg, samxedro danaSauli an danaSauli

kacobriobis winaaRmdeg, am mizniT Seqmnili saerTaSoriso aqtebiT msgavsi

qmedebisTvis miniWebuli gansazRvrebis Sesabamisad;

                                                            1. 1954 wlis konvencia ,,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“, muxli 1-li, p.1.

123  

b. Caidina arapolitikuri xasiaTis mZime danaSauli TavSesafris mimcemi qveynis

farglebs gareT manam, sanam am qveyanaSi iqna miRebuli;

g. brali miuZRvis gaerTianebuli erebis organizaciis miznebisa da principebis

winaaRmdeg qmedebaTa CadenaSi.“1

konvencia moqalaqeobis armqone pirTa samarTlebrivi dacvas garkveul Car-

CoebSi aqcevs, Tumca yovelmxriv iTvaliswinebs adamianis uflebaTa saerTaSoriso

samarTlis sayovelTaod aRiarebul normebsa da principebs.

konvencia saSualebas iZleva moqalaqeobis armqone pirTa mimarT SemuSavdes

saerTaSoriso midgomebi, rac am sferoSi saxelmwifoTa erTiani politikis safuZ-

velia.

moqalaqeobis armqone pirs statusi eniWeba misi domicili an sacxovrebeli

qveynis kanonmdeblobis safuZvelze.2 Tavis mxriv, moqalaqeobis armqone pirs val-

debuleba aqvs im qveynis winaSe, romelSic imyofeba; is valdebulia daemorCilos

am qveynis ara marto kanonmdeblobas, aramed sazogadoebrivi wesrigis dasamyareb-

lad gasatarebel RonisZiebebsac.3

1954 wlis konvenciiT aRiarebulia moqalaqeobis armqone pirTa diskriminaci-

is dauSveblobis principi: ,,am konvenciis monawile saxelmwifoebi valdebulebas

kisruloben, rom moqalaqeobis armqone pirTa mimarT am konvenciiT aRiarebuli

uflebebis moqmedeba uzrunvelyon rasis, religiis an warmoSobis qveynis mixed-

viT, yovelgvari diskriminaciis gareSe“.4

aRniSnuli principis konvenciiseuli CamonaTvali SedarebiT viwroa, vidre

amas iTvaliswinebs:

1. ,,samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb“ 1966 wlis saerTaSoriso paq-

ti: ,,TiToeuli adamiani Tanasworia kanonis winaSe da yovelgvari diskrimi-

naciis gareSe kanoniT Tanabari dacvis ufleba aqvs. am mxriv unda aikrZalos

yovelgvari diskriminacia da kanoni unda uzrunvelyofdes yvela piris Ta-

naswor da efeqtur dacvas rasis, kanis feris, enis, religiis, politikuri Tu

sxva mrwamsis, erovnuli da socialuri warmoSobis, qonebrivi mdgomareobis,

dabadebis Tu sxva garemoebebis gamo diskriminaciisagan;“5

2. ,,adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis“ 1950 wlis evropuli

konvencia: ,,am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebiTa da TavisuflebebiT

sargebloba uzrunvelyofilia yovelgvari diskriminaciis gareSe, ganurCev-

lad sqesis, rasis, kanis feris, enis, religiis, politikuri Tu sxva Sexedu-

                                                            1. 1. 1954 wlis konvencia `moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“, mux.1-li,p.2. 2. 1954 wlis konvencia ,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“, mux.12, p.1. 3. 1954 wlis konvencia ,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“, mux.4. 4. 1954 wlis konvencia,,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“, mux.3. 5. 1966 wlis saerTaSoriso paqti ,,samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb“, mux.26.

124  

lebebis, erovnuli Tu socialuri warmoSobis, erovnuli umciresobisadmi

kuTvnilebis, qonebrivi mdgomareobis, dabadebisa Tu sxva niSniT.“1

konvencia ar iTvaliswinebs moqalaqeobis armqone pirTa uflebaTa uzrunvel-

yofis zedamxedvelobis raime meqanizms, ris gamoc misi Sesruleba dafuZnebulia

xelSemkvrel saxelmwifoTa ,,keTil nebaze“ .

konvenciis ZiriTadi gamowvevaa, moqalaqeobis armqone pirebs mieniWoT xel-

Semkvreli mxareebis teritoriaze mcxovreb ucxoelebze aranaklebi uflebebi da

movaleobebi.

konvenciis Rirebulebas ver akninebs is garemoeba, rom garkveuli debulebe-

bi, romlebic moqalaqeobis armqone pirTa uflebebs exeba, adamianis uflebaTa Se-

saxeb saerTaSoriso aqtebSi ukve asaxulia. konvencia erTiani dokumentis saxiT

adgens moqalaqeobis armqone pirTa uflebebis standartebs, maTi samarTlebrivi

dacvis CarCoebs, romelTa srulyofa adamianis uflebebis sferos sxva saerTaSo-

riso samarTlebrivi aqtebiT xdeba.

 

                                                            1 1966 wlis saerTaSoriso paqti ,,samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb“, mux14.

125  

qeTevan CaxvaZe,

samarTlis doqtori

`moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“ 1954 wlis

konvenciis mTavari gamowvevebi

statia exeba ,,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“ gaerTianebuli

erebis organizaciis 1954 wlis konvencias. es aris ZiriTadi saerTaSoriso-samar-

Tlebrivi aqti, romlis mizania moqalaqeobis armqone pirTa statusis dadgena; yo-

velgvari diskriminaciis gareSe am pirTa ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis

dacva.

1954 wlis konvencia xelSemkvrel saxelmwifoTa teritoriaze awesebs moqala-

qeobis armqone pirTa gansakuTrebul samarTlebriv reJims, icavs maT statuss, sa-

kuTrebis uflebas. aRniSnuli xelSekruleba monawile saxelmwifoebs avaldebu-

lebs moqalaqeobis armqone pirebs hqondeT ucxoelTa Tanabari uflebebi.

KETEVAN CHAKHVADZE,

Doctor of Law

THE BASIC APPROACH OF THE UN 1954 CONVENTION ,,RELATING TU

THE STATUS OF STATELESS PERSONS”

The article analyzes the problems of the UN 1954 Convention ,,Relating to the status of stateless per-

sons’’. This is the main international instrument, the purpose of which is to regulate the status of stateless

persons, provision against them of fundamental rights and freedoms without discrimination

The Convention establishes in the territory of states parties a certain legal status for stateless persons:

protects the personal status of their property rights. The Convention obliges participant states to provide

stateless persons the same legal position as it is accorded to foreigners on their territory.

КЕТЕВАН ЧАХВАДЗЕ,

доктор права

ГЛАВНЫЕ ВЫЗОВЫ КОНВЕНЦИИ ООН 1954 Г., КАСАЮЩИЕСЯ ДОКУМЕНТА

`О СТАТУСЕ ЛИЦ БЕЗ ГРАЖДАНСТВА“

В статье анализируются проблемы Конвенции ООН 1954 г. ,,О статусе лиц без гражданства“.

Это основной международный документ, целью которого является регулирование статуса лиц без

гражданства, обеспечение в отношении этих лиц основных прав и свобод без дискриминации.

Конвенция 1954 г. устанавливает на территории государств-участников определенный

правовой режим для лиц без гражданства: защищает личный статус, их имущественные права.

Данная Конвенция обязывает государств-участников предоставлять лицам без гражданства такое же

правовое положение, каким пользуются на их территории иностранцы.

126  

samarTlis filosofia

naTela maisuraZe

brZola _ gza, xerxi da saSualeba

adamianuri arsebobisa da ganviTarebis gza misive mravalmxrivi brZolis ga-

movlenaa. brZolis gareSe mis arsebobasac azri ekargeba. magram brZolas Tavisi

wesebi, miznebi, amocanebi da meTodebi aqvs, romelTa gareSe brZolis Sedegebi ver

iqneba sasurveli da srulyofili.

aqedan gamomdinare, naSromi aqtualuria, xolo misi mizania brZolis, ro-

gorc meTodisa da saSualebis, samarTlebrivi da filosofiuri gaazreba da war-

moCena.

brZola rogorc meTodi, rogorc uflebebisa da Tavisuflebebis miRwevis

xerxi, gza da saSualeba sxvadasxvagvaria: SeiaraRebuli, samarTlebrivi, politi-

kuri, mecnieruli, fsiqologiuri, sportuli, TviTdamkvidrebis, konkurentuli da

a.S. TviT sicocxlec ar arsebobs brZolos gareSe. yovelgvari brZolis mizania

gamarjveba, Tavisuflebis mopoveba da mSvidobis damyareba.

brZola cocxali Zalaa. swored brZolaSi Cans, Tu ramdenad sicocxlisuna-

riania is, vinc ibrZvis, ramdenad gonivrulad ibrZvis anu ramdenad moxerxebulad

iyenebs im codnasa da gamocdilebas, xerxebs, gzebsa da saSualebebs, rac dRemde

Seuqmnia kacobriobas.

brZolis gareSe ar arsebobs gamarjveba. gamarjveba ki miznis miRwevas gu-

lisxmobs, im miznisa, romelic axali brZolebisa da miznebis dasaxvis sawindaria

da a.S. dausruleblad, vinaidan mTeli cxovreba brZolaa. brZolis damTavreba

sicocxlis damTavrebas udris. amitom, sanam adamiani cocxalia, is gamudmebiT

ibrZvis _ zogi meti intensiurobiT, zogi _ naklebad. brZola rogorc uzogadesi

meTodi, vlindeba azrovnebisa da praqtikuli saqmianobis yvela sferoSi. brZoliT

miiRweva Tavisufleba _ politikuri, samarTlebrivi, ekonomikuri, socialuri, rac

sulieri progresis aucilebeli pirobaa. M

miuxedavad imisa, rom brZolis meTodi uzogadesi xasiaTisaa, masSi aSkarad

ikveTeba mebrZolis subieqturi Tvisebebi. brZolas Tan axlavs tkivili, sixaruli

da gamarjvebiT miRebuli amaRlebuli ganwyoba. brZolas sakuTar SesaZleblobeb-

Si darwmuneba moaqvs da momavali brZolisa da gamarjvebisaTvis amzadebs pirov-

nebas Tu sazogadoebas. im SemTxvevaSic ki, rodesac brZola marcxiT mTavrdeba,

damarcxebuli ufro meti mondomebiT eZebs Tavis TavSi axal SesaZleblobebs,

axali brZolisaTvis maTi mobilizebisa da gaZlierebis mizniT.

brZola SeiZleba iyos progresulic da regresulic, Tavisuflebis mimniWe-

belica da misi SemzRudvelic. brZolaSi, arcTu iSviaTad, uaryofiTTan erTad

iRupeba dadebiTi faqtorebic. amitom, brZola im SemTxvevaSia misaRebi, Tu mas

progresuli da samarTlebrivi xasiaTi aqvs. progresuloba ki moicavs uflebebisa

127  

da Tavisuflebebis, pirovnuli SemoqmedebiTi unarebisa da socialuri urTierTo-

bebis daxvewas da gaRrmavebis sazRvrebis gafarToebas.

brZolas Tan axlavs novaciebis warmoSoba da danergva mecnierebaSi, politi-

kaSi, samarTalSi, ekonomikasa da adamianuri moRvaweobis TiTqmis yvela sferoSi.

amitom, brZolis meTodi is uzogadesi meTodia, romelic safuZvlad uZevs yvela

sxva meTodebs da mniSvnelovnad ganapirobebs maT.

brZolis mniSvnelovani saxea samarTlebrivi brZola. swored samarTlebrivi

brZoliT miiRweva samarTlebrivi Tavisufleba _ uflebebisa da Tavisuflebebis

erTianoba. rogorc rudolf fon ieringi aRniSnavda: “mizani uflebisa aris mSvi-

doba, saSualeba ki am miznis misaRwevad _ brZola. Uufleba marto azri ki ar

aris, igi cocxali Zalaa. amitom, marTlmsajulebis qalRmerTs erT xelSi saswo-

ri uWiravs, meoreSi _ xmali: sasworiT igi uflebas wonis, xmliT ki amyarebs da

icavs mas. xmali usasworod wminda Zaladobaa, saswori ki uxmlod uZlurebaa

uflebisa.~

mSvidoba SeiZleba iyos Tavisuflebis gareSec, magram es ar iqneba sayovelTao

Tavisufleba, aramed is sazogadoebis mxolod garkveuli wris prerogativa SeiZ-

leba iyos. magaliTad, dapyrobili qveynisaTvis mSvidoba mxolod dampyroblis Ta-

visuflebas emsaxureba, iseve rogorc totalitarul sazogadoebaSi es sikeTe mxo-

lod xelisuflebis xelSi xvdeba. Aamitom, WeSmariti mSvidoba brZolis gareSe

iseve ar arsebobs, rogorc Tavisufleba uflebebis gareSe. rogorc Tavisuflebas,

uflebasac brZola da dabrkolebis gadalaxva esaWiroeba. amitom, ufleba da Tavi-

sufleba mxolod imaTi xvedria, vinc maT mosapoveblad Tavdauzogavad ibrZvis.

Uuflebac da Tavisuflebac sxvaTa uflebebsa da TavisuflebebTan, Zvelsa da re-

gresulTan WidilSi ibadeba, raTa daamkvidros axali da progresuli.

ufleba orgvari bunebisaa: politikur-samarTlebrivi da moralur-eTikuri,

Tavisufleba ki gacilebiT farToa da moicavs uflebebs, qmedebebs, Semoqmedebas,

mTel cnobier, nebelobiT, qvecnobier-intuiciur da fizikur unarebs. Tavisufle-

bis mopovebas iseve esaWiroeba cnobier-qvecnobieri faqtorebi, rogorc fizikuri

SesaZleblobebi. rodesac oponentebi Cem mier Tavisuflebis arsis gansazRvrisas

SeTavazebul fizikur faqtors eWvis qveS ayeneben, minda maT kidev erTxel gavax-

seno, rom brZola ar gulisxmobs mxolod cnobier-qvecnobier da nebelobiT faq-

torebs, TavisuflebisaTvis brZola fizikuri SesaZleblobebis gareSe iseve cal-

mxrivia, rogorc adamianis arseboba misi fizikuri arsebobis gareSe, aRarafers

vambob imaze, rom, rogorc adrec aRvniSnavdi, TviT cnobierica da qvecnobier-

intuiciuri, nebelobiTi da SemoqmedebiTi unarebic mxolod sxeulebrivis arsebo-

biT funqcionirebs.

ufleba aucileblobiT moicavs Tavisuflebas, xolo TavisuflebaSi ufleba

erT-erTi mniSvnelovani faqtoria sxva mravalTa Soris.

uflebis mopovebisaTvis, iseve rogorc TavisuflebisaTvis brZolaSi adamia-

nebs Soris gansakuTrebuli urTierTgageba da siyvaruli ibadeba, romlis `simt-

kice da Zliereba …im Zal-RoniT izomeba, romelic maT uflebis (da Tavisuflebis

_ (n.m.) SeZena-ganmtkicebaSi dauxarjavT~.

128  

Tavisuflebis, Rirsebis mopovebisa da ganmtkicebisaTvis, Mmoraluri uflebe-

bisaTvis brZola, romelSic samoqalaqo da sisxlissamarTlebrivi urTierTobebi

igulisxmeba, samarTlebrivi da politikuri uflebebisaTvis brZolaze aranakleb

mniSvnelovania da masze uaris Tqma eris zneobrivi sikvdilis tolfasia. es ki,

rogorc sakacobrio istoria gvaswavlis, xSirad eris fizikur gaqrobasac iwvevs

im stiqiuri katastrofebis meSveobiT, rasac es uaryofiTi energia warmoSobs.

ufleba da Tavisufleba mWidro kavSirSia mis mflobel adamianTan da rode-

sac mis sakuTrebas exebian, rogorc ieringi ambobs, amiT TviT am pirovnebas ex-

ebian. amdenad, ilaxeba misi ara mxolod uflebrivi cnobiereba, uflebrivi grZno-

ba, uflebrivi rwmena, aramed Tavisufali arsebobis elementaruli pirobebic _

imoqmedos da SemoqmedebiTad miudges problemebs. moqmedeba ki fizikuri SesaZle-

blobebis gareSe warmoudgenelia.

`Tu uflebrivi grZnoba moqmedebas moklebulia, _ wers ieringi, maSin igi

TandaTan uZlurdeba da Clungdeba~.

rac Seexeba uflebebisa da Tavisuflebebis urTierTmimarTebas, unda aRiniS-

nos, rom uflebebisa da Tavisuflebebis dialeqtikuri xedva iseve calmxrivia,

rogorc maTi metafizikuri ganxilva. marTalia, uflebebi da Tavisuflebebi ur-

TierTganviTarebis, axali uflebebisa da Tavisuflebebis warmoSobis dialeqtikis

aucilebeli pirobaa, magram mxolod uflebebi da Tavisuflebebi ar aris sakmari-

si maTi ganviTarebisaTvis. am procesebSi CarTulia uamravi realuri Tu faruli,

potenciuri meqanizmebi _ dawyebuli adamianuri faqtorebiT (ganaTleba, inteleq-

ti, fsiqika, SemoqmedebiTi unarebi, fizikuri SesaZleblobebi, ganwyoba, msof-

lmxedveloba, qarizmatuli unarebi da a.S.) da damTavrebuli sazogadoebrivi

procesebiT Siga da saerTaSoriso politikaSi, ekonomikaSi, samarTlSi, religia-

Si, ideologiaSi da a.S.

rac Seexeba Tavisuflebebisa da uflebebis metafizikur process, igi am mov-

lenebis urTierTkavSirs gamoricxavs da maTi erTmaneTisagan izolirebul ganvi-

Tarebazea damyarebuli. damoukidebeli ganviTareba ki SeuZlebelia im ubralo

mizeziT, rom adamiani Tavisi arsiT ukavSirdeba am samyaros, sazogadoebas da

masSi mimdinare procesebs im SemTxvevaSic ki, rodesac igi mTeli ZalisxmeviT

cdilobs icxovros yvelasa da yvelafrisagan mowyvetiT, vinaidan masSi ukve arse-

bobs genetikuri ganpirobebuloba adamianis, sazogadoebisa da garemomcveli sa-

myaros saxiT.

amrigad, erTaderT WeSmarit midgomas Tavisuflebebisa da uflebebis ur-

TierTganviTarebisa da gansazRvrulobisaTvis Cem mier warmodgenili Tavisuflad

varirebadi integraluri meTodi warmoadgens.

amasTan, Cven Tvalwin Seudareblad swrafi tempebiT mimdinareobs sxvadasxva

politikuri, samarTlebrivi, ekonomikuri da saerTo-kulturuli sivrceebis Tavi-

suflad varirebadi integralizeba, romelic globalizaciis yvelaze dadebiT

faqtorad SeiZleba CaiTvalos da romelic adamianis sulieri progresis aucile-

beli faqtoria.

129  

Tavisuflad varirebadi integraluri meTodi, romelic Cem mier jer kidev 90-

ian wlebSi iqna Camoyalibebuli, gulisxmobs rogorc mTelis sxvadasxva nawilis

ukve arsebul erTianobas, ganaxlebas, Sevsebasa da adre arsebuli mTlianis amaR-

lebas, ise mTelis avtonomiuri nawilebis kvlevas. kvlevis integraluri meTodi

emsaxureba mTelis elementebs Soris arsebuli urTierTobebis, intensiurobis,

moculobisa da urTierTzemoqmedebis gafarToebas da amiT qmnis mTlianobisa da

urTierTqmedebis axal sistemebs rogorc bunebaSi, ise socialur garemosa da

adamianis amouwurav arsSi.

Cem mier SemuSavebuli integraluri meTodis mixedviT, sagnebi, movlenebi,

qcevebi da azrovnebis yoveli gamovlineba, Semecnebis yoveli safexuri da adamia-

nis mTeli fsiqika moicavs ara mxolod mizezobriobasa da mis sapirispiro –

srul Tavisuflebas, aramed maT Soris arsebul gardamaval, neitralur, poten-

ciur da jer kidev Seucnobel movlenebs, romlebic „sxvan~ kategoriis saxiT war-

mogvidgeba da sagnebsa da movlenebs, azrovnebasa da qcevebs im mravalferovan da

antinomiur Tvisebas aniWebs, romelTa gamo filosofosTa garkveuli jgufi am

movlenebs, sagnebsa da adamians bolomde Seumecneblad, agnostikurad afasebda,

romelmac i. kantis SromebSi sistemuri xasiaTi miiRo.

magaliTad, samyaro, romelic kantTan sasrulisa da usasrulos saxiT aris

warmodgenili, integraluri midgomis Sedegad gacilebiT mravalferovania, vidre

sasruloba da usasruloba, vinaidan maT Soris, Cemi TvalsazrisiT, ganuwyveteli

procesi mimdinareobs gardaqmnebis, transformaciis, gayofis, varirebis, axlis

warmoSobis, integraciis, Sefasebisa da a.S. saxiT, romlebic samyaros sasrulobi-

sa da usasrulobis saxiT warmoaCens, procesebs – mizezobrivad gansazRvrulad

an sruliad Tavisuflad, xolo azrovnebas _ antinomiurad an ukiduresad subieq-

turad, romelSic es Tvisebebi masSi arsebuli „me“-sa da „ara me“-s garda, moicavs

Cem mier damkvidrebul kategorias – „sxvasn“, romelTa integraluri erToba ada-

mianis unikalur „potenciur fsiqikas“ qmnis rogorc meore sunTqvas, romelic ex-

mareba adamianis sulier, fsiqikur da fizikur unarebs da aZlierebs maT.

rom ara Sualeduri, gardamavali, neitraluri da a.S. sxva uamravi Tavisuf-

lad varirebadi procesebi, romlebic samyaros amouwurav bunebasa da adamianis

mravalferovan da unikalur SesaZleblobebs ganapirobebs, SeuZlebeli iqneboda

qcevis mxolod mizezobriobidan mxolod Tavisuflebaze gadasvla, aseve samyaros

sasrulobidan mis usasrulobamde misvla, romelime konkretul saxed Camoyalibe-

ba da a.S.

samarTalSi gardamavali, neitraluri, potenciuri da jer kidev Seucnobeli

movlenebi da „sxvan~ or dapirispirebuls Soris arsebuli faqtebisa da qmedebe-

bis saxiT vlindeba latenturis, potenciurisa da realuris gavleniT.

aRniSnuli unarebi vlindeba gardaqmnebis, transformaciis, gayofis, varire-

bis, axlis warmoSobis, integraciis, Sefasebebisa da a.S. meTodebis saxiT.

am TvalsazrisiT, qcevis samarTlebrivi aprioruloba, aposteriuloba da po-

tenciuroba gansazRvrulia im potenciuri fsifikiT, romelsac „me“-s, ara me“-sa

da „sxvasn“-is integraluri mTlianoba iwvevs.

130  

swored integraluri meTodiT momeca saSualeba gamomekvlia adamianis poten-

ciuri fsiqika, romelic warmovadgine rogorc `me”-s, `ara me-sa~ da `sxvan~-is er-

Toblioba, Tavisufali Sualeduri speqtri or dapirispirebulsa da or igiveo-

brivs Soris samyaroSi _ Sualeduris, gardamavlis, neitraluris da jer kidev

Seucnoblis saxiT, romlebic arsebobs da mniSvnelovan zemoqmedebas axdens sag-

nebisa da movlenebis ganviTarebaze da sruliad axal kavSirebsa da sistemebs

qmnis.

Tavisuflad varirebadi integraluri meTodiT iqna gaazrebuli adamianuri

Semecnebis, cnobierebisa da sxva SesaZleblobebis mosalodneli Sedegebi, rac in-

tegralur, mravalmxriv da SemoqmedebiT ganaTlebas SeiZleba mohyves da rac sa-

boloo jamSi misi uflebebisa da Tavisuflebebis gaRrmavebas moxmardeba.

Tavisuflad varirebadi integraluri meTodiT iqna miRebuli politikuri

Tavisuflebis kvlevis Sedegebi, romlis mixedviT sicocxlis siyvaruliT gan-

sazRvruli politikuri Tavisufleba Tavisuflebis gansakuTrebuli formaa. igi

ayalibebs aqtiur, Tavisi qveynis, xalxis, sakuTari Tavisa da bedisaTvis mebrZol

pirovnebas, gansazRvravs da ganamtkicebs qveynis adgils saerTaSoriso politika-

Si, amaRlebs sakuTari qveynis, xalxisa da pirovnebis imijs. igi afrTxilebs xe-

lisuflebas, partiebsa da warmomadgenlobiT institutebs _ ar imoqmedon sax-

elmwifosa da xalxis nebis winaaRmdeg, daicvan sxva saxelmwifoebTan swori ori-

entacia, raTa ar avnon arc Tavis da arc sxva xalxebs, rameTu maT mier daSvebu-

li mcireodeni nakli da Secdoma mkacrad isjeba mTeli sakacobrio istoriiT...,

magram, uzrunvelyofs ra moqalaqeTa informaciul Tavisuflebas, xelmisawvdoms

xdis yvela informacias da gamoricxavs Secdomisa da arahumanuri daskvnebis Se-

saZlo Sedegs politikuri Tavisuflebis gafarToebisaTvis.

aseTi Tavisuflebis miRwevis gzebi gadis swor aRzrdasa da ganaTlebaze,

rac Sedegad Zlier da humanur pirovnebebs ayalibebs. aseTi pirovnebebis gareSe

ar iqmneba Zlieri sazogadoeba, xolo Zlieri sazogadoebis gareSe _ Zlieri sax-

elmwifo. Zlieri pirovneba esaa Tavisufali pirovneba, romelic flobs mra-

valmxriv codnasa da integralur azrovnebas.

Zlieria sazogadoeba, romelic flobs mecnierulad dasabuTebul mis mmarT-

velobiT Teorias, damyarebuls humanur da obieqtur samarTlebriv, politikur,

ekonomikur, erovnul, kulturul da a.S. uflebebsa da Tavisuflebebs.

politikurad Tavisufalia saxelmwifo, romelSic Tavisuflad realizdeba

sazogadoebis yoveli wevris gonivruli da humanuri interesebi, miznebi da gada-

wyvetilebebi. esaa saxelmwifo, sadac adamiani, misi sicocxle da Tavisufleba

sazogadoebis umaRlesi mizani da umaRlesi faseulobaa, romlis bednierebis sax-

eliT keTdeba yvelaferi, vinaidan swored adamiani rogorc samyaros gvirgvini da

misi moRvaweoba aris Zlieri saxelmwifosa da Zlieri sazogadoebis umTavresi

safuZveli.

marTalia, politikuri Tavisufleba dakavSirebulia riskTan, magram ramdena-

dac igi emyareba zemoaRniSnul Tvisebebs, sruliad gamoiricxeba gaucnobierebe-

li, qaosuri moqmedebebi, Tavisuflebisa da bednierebisagan gaqceva da a.S.

131  

politikuri Tavisufleba ganuyofelia Tanasworobisa da samarTlianobisa-

gan, rameTu azrovnebisa da codnis integraluroba, humanuroba, sicocxlisadmi

siyvaruli da Tavisuflebis yvela sxva Tviseba adamianis moRvaweobas mimarTavs

swored samarTlianobis daxvewili formebisaken, raTa kvlavac Seqmnas da gaafar-

Toos Tavisuflebis sazRvrebi usasrulod.

aseT Tavisuflebas SeuZlia ganamtkicos mxolod maRali humanuri Rirebule-

bebi, vinaidan igi genetikurad boZebuli Tavisuflebis, Teoriuli da praqtikuli

codnis sinTezuri mTlianobis erTobliobaa, romlis poziciebs amyarebs kacobri-

obis TavisuflebisaTvis brZolis mTeli winaistoria, gardaqmnili pirovnebis ge-

netikur Tvisebad.

Tavisufali varirebis integraluri midgomis saukeTeso gamovlenaa samoqala-

qo samarTali Tavisi mravalferovani samarTlebrivi urTierTobebis dispozici-

uri xasiaTiT, romelic am kodeqsis meaTe muxlis p.2-iTaa warmodgenili, romlis

mixedviT: `samoqalaqo urTierTobis monawileebs SeuZliaT ganaxorcielon kano-

niT aukrZalavi, maT Soris kanoniT pirdapir gauTvaliswinebeli moqmedeba~.

adamianis ZiriTadi uflebebi da Tavisuflebebi, konstituciidan dawyebuli,

araerT samarTlebriv aqtsa da saerTaSoriso normebiTaa uzrunvelyofili. am

problemebs eZRvneba araerTi samecniero mosazrebac. Tumca maTSi naklebad vxvde-

biT uflebebisa da Tavisuflebebis integralur kvlevas. praqtika ki amis auci-

leblobaze metyvelebs.

uflebebisa da Tavisuflebebis integraluroba aseve moicavs xelovnebis

faqtors, romelic, samwuxarod, arcTu efeqturadaa gamoyenebuli samarTlebriv

sivrceSi. arada xelovneba marTlac mniSvnelovan rols Seasrulebda patimarTa

uflebebisa da Tavisuflebebis balansirebaSi, maTi pirovnuli Tvisebebis ganw-

mendasa da daxvewaSi, adamianebisadmi damokidebulebaSi.

istoriulad cnobilia, rom xelovani arasodes ar yofila mkvleli an saSi-

Si kriminali. xelovneba adamianis yvelaze Rrma grZnobebze zemoqmedebs da ake-

TilSobilebs mis suls. jer kidev platoni gansakuTrebulad asaxelebda swored

xelovnebas, kerZod musikas. mozardis aqtiuri emociebis gawonasworebis mizniT

mniSvnelovnad Tvlida mSvid musikas, xolo instrumentebidan upiratesobas fle-

itas aniWebda.

xelovnebaSi adamianis Tavisufleba yvelaze srulyofilad vlindeba da ara

mxolod sakuTari uflebebis, aramed sxvaTa uflebebisadmi pativiscemis kultu-

ras anu saerTo-samarTlebriv kulturas ayalibebs. flobs ra individi samarTle-

briv kulturas, igi flobs aseve samarTlebriv Tavisuflebasac. es niSnavs, rom

igi azrovnebs da moqmedebs ara mxolod Tavisi individualuri moTxovnebiT,

aramed SeuZlia samarTlebriv RirebulebebSi adaptacia da amiT mis winaSe arse-

buli problemebis pozitiuri gadawyveta.

samarTlebrivi kultura ki, rogorc yvela progresuli movlenis erTobli-

oba, samarTlebriv azrovnebas gardaqmnis Tavisufal, humanur, daxvewil da zneo-

briv moRvaweobad. igi ayalibebs adamians ara mxolod sazogadoebrivad – gar-

daqmniTi moRvaweobis uSualo subieqtad, aramed samarTlis Semfasebladac.

132  

uflebebisa da Tavisuflebebis integralurobaSi aseve CarTulia religia.

am TvalsazrisiT, religiuri ideologia saukuneebiT ganmtkicebuli Zalaa da

miuxedavad imisa, rom Cveni samecniero saukune yovelmxriv cdilobs daamtkicos

Tavisi damoukidebloba sazogadoebis progresis TvalsazrisiT, religiuri ideo-

logia ver icvleba verafriT, vinaidan man moiSora Sua saukunebSi Camoyalibebu-

li `imperiuloba~ da mTeli ZalisxmeviT cdilobs xeli Seuwyos humanuri, mSvi-

dobiani da WeSmaritad Tavisufali samarTlebrivi saxelmwifos Seqmnas.

swored religiaa is sfero, romelsac ZaluZs RvTaebrivi Segonebis gziT

WeSmaritebisaken Semoabrunos adamianis danaSaulebrivi fsiqika, aswavlos saku-

Tari uflebebis gamoyenebis kultura, romelic sxvaTa uflebebis pativiscemasac

gulisxmobs, STaunergos sicocxlisadmi siyvaruli, rac, Tavis mxriv, misive su-

lieri Tavisuflebis safuZvelia.

aseTive Tavisuflad varirebadi integraluri kvlevaa aucilebeli sxva nebis-

mieri uflebebisa da Tavisuflebebis kvlevisas, rac maT urTierTgansazRvrulo-

baSi gagvixsnis sruliad axal perspeqtivebs da axleburad warmoadgens samarTle-

brivi azrovnebis progresul ganviTarebas.

amgvarad, brZolis meTodi da misi Sedegi _ uflebebisa da Tavisuflebebis

integraluroba samarTlebrivi Tavisuflebis ganviTarebis gzaze erT-erTi auci-

lebeli komponentia, igi ewinaaRmdegeba samarTlis `wminda Teorias~ da miznad

isaxavs daamkvidros misi yovelmxrivi, mravalganzomilebiani, Tundac yvelaze

warmoudgeneli kavSirebi da mimarTebebi sxvadasxva sazogadoebriv movlenebTan.

133  

naTela maisuraZe,

filosofiisa da samarTlis doqtori

brZola _ meTodi, gza, xerxi da saSualeba

naSromSi ganxilulia brZola rogorc meTodi, gza, xerxi da saSualeba.

avtori gvTavazobs brZolis meTodebs: gardaqmnebis, transformaciis, gayo-

fis, varirebis, axlis warmoSobis, integraciis, Sefasebebisa da a.S. meTodebis sa-

xiT, romlebic eyrdnoba mis mier SemuSavebul „Tavisuflad varirebad integra-

lur meTods“, romlis mixedviT sagnebi, movlenebi, qcevebi da azrovnebis yoveli

gamovlineba, Semecnebis yoveli safexuri da adamianis mTeli fsiqika moicavs ara

mxolod mizezobriobasa da mis sapirispiro – srul Tavisuflebas, aramed maT

Soris arsebul gardamaval, neitralur, potenciur da jer kidev Seucnobel mov-

lenebs, romlebic „sxvan"kategoriis saxiT warmogvidgeba da sagnebsa da movle-

nebs, azrovnebasa da qcevebs im mravalferovan da antinomiur Tvisebas aniWebs,

romelTa gamo filosofosTa garkveuli jgufi am movlenebs, sagnebsa da adamians

bolomde Seumecneblad, agnostikurad afasebda.

NATELA MAISURADZE,

doctor of philosophy and law

FIGHT, AS A METHOD, A WAY MEANS AND OPPORTUNITY

The author suggests the methods: reorganizations, transformation, distribution, variation, new origin,

integration, evaluation, etc. Мethods, which are based on the developed by the "free variation integral me-

thod" according to which: objects, events, behaviors and ways of thinking of each manifestation of under-

standing of each step and the whole human psychics includes not only causality and its opposite - complete

freedom, but also including the transitional , neutral, potential and still unknown events, that "other n" cate-

gory in the form of set forth and things and events, attitudes and actions of the diverse and antinomical quali-

ties, to which the philosophers of a certain group of these events, things and people till the end incognizable,

agnostic value and having I. Kant's works in a systematic character.

НАТЕЛА МАИСУРАДЗЕ,

доктор философии и права

БОРЬБА КАК МЕТОД, СПОСОБ, СРЕДСТВО И ВОЗМОЖНОСТЬ

Рассматривается борьба как метод, способ, средство и возможность.

Автор предлагает методы борьбы: трансформации, преобразования, распределения, изменения,

интеграции, оценки и т.д. Методы, которые основаны на разработанном автором «свободно

варьированном интегральном методе", согласно которому: объекты, события, поведение и образ

134  

мышления, каждое проявление познания, каждый шаг и вся человеческая психика включают в себя

не только причинность и ее противоположность – полную свободу, но и в том числе переходные,

нейтральные, потенциальные и до сих пор неизвестные события, которые представляются в виде

категории "другая" форма, которая вещам, событиям, мышлению и действиям придает разнообразные

и антиномические качества, вследствие которых мыслители определенной группы эти события, вещи

и людей оценивают как агностические.

135  

naTela maisuraZe

mediis arsi da misi samarTlebriv-politikuri menejmenti

mediis mniSvnelobaze, mis arsze araerTi gamokvleva arsebobs, Tumca aris

kidev mravali sakiTxi, romlebic kvlav gvaxsenebs Tavs, gansakuTrebiT maSin, ro-

desac arcTu iSviaTad gvxvdeba. es aris mediis eTikis sakiTxebi, mediaze politi-

kuri zewolis problemebi, maSin rodesac, saerTaSoriso samarTlis mixedviT, me-

dia TiTqmis xeluxlebeli sferoa da ganuzomeli TavisuflebiT sargeblobs. ami-

tom, mediis samarTlebrivi da politikuri menejmentis sakiTxebi kvlav rCeba yu-

radRebis centrSi. bunebrivia ismis kiTxva: aris Tu ara media, rogorc mas uwode-

ben, marTlac „meoTxe xelisufleba“ da aqvs Tu ara samarTlebriv-politikuri uf-

lebebi an mmarTvelobis ganxorcielebis meqanizmebi, rogorc xelisuflebis sxva

Stoebs? Tu medias aseTi uflebebi marTlac aqvs, maSin S. monteskies xelisufle-

bis dayofis principebs gadaxedva esaWiroeba, magram, Tu medias aseTi Zalaufleba

ar gaaCnia, maSin mas ar SeiZleba SevuqmnaT aseTi warmodgena, vinaidan es arRvevs

mis eTikur sivrces, xolo sazogadoeba, romlis didi nawili mediis respodentia

da TviT mediis warmomadgenlebic aqedan gamowveul uxerxulobas namdvilad ga-

nicdian.

swored am sakiTxebis kvlevas eZRvneba mocemuli naSromi.

media adamianuri moRvaweobis gansakuTrebuli sferoa. misi gansakuTrebu‐

loba, upirveles yovlisa, gamoixateba sazogadoebisaTvis iseTi mniSvnelovani

problemebis gadawyvetaSi, rogoricaa informaciuli uzrunvelyofa, rac sazoga-

doebis Tavisuflebis mniSvnelovani safuZvelia, radgan informaciis floba ukve

problemis naxevrad mogvarebas gulisxmobs.

medias moixsenieben rogorc meoTxe xelisuflebas, rac imas gulisxmobs, rom

misi arseboba ganapirobebs politikuri mmarTvelobis SedarebiT mowesrigebul

qmedebas. swored mediis mier ganxorcielebuli kritika, mudmivi kontroli da am

kontroliTa da mokvleuli masalis sazogadoebisaTvis miwodebis realuroba

mniSvnelovnad ganapirobebs saxelmwifo organoebisa Tu kerZo biznesis funqcio-

nirebis SedarebiT gamarTul samarTlebriv funqcionirebas.

medea Tavisi mravalmxrivi da aqtiuri saqmianobiT ayalibebs konkretuli

fsiqikis, ideologiisa da ganwyobis sazogadoebasa da konkretul pirovnebebs. me-

dia gansazRvravs sazogadoebis sxvadasxva fenisa da jgufis gaerTianebas. rom

ara media, Tavis viwro sferoebSi Caketili isedac danawevrebuli sazogadoeba,

romelic ar interesdeba misi moqmedebis gareT arsebuli sferoebis, sistemebisa

da qvesistemebis warmomadgenelTa miRwevebiT, romelsac Tavisi sakuTari enobrivi

sistema da viwro specializacia gaaCnia da amis gamo moklebulia erTmaneTTan ko-

munikaciis saSualebas, ver gaigebda ra xdeba Cvenive sazogadoebaSi an mis saz-

Rvrebs miRma. marTlac, rodesac samecniero xasiaTis konferencia tardeba, mas

eswrebian mxolod misi monawileebi da ara im dargis samecniero wris warmomad-

genlebi, romlebsac wesiT unda ainteresebdeT Tu ra xdeba saintereso maTive

136  

sferoSi, rom aRaraferi vTqvaT sxva dargis warmomadgenlebze. yovelive es ki, Ta-

vis mxriv, ganapirobebs urTierTsawinaaRmdego ideologiis Camoyalibebas, araTa-

namimdevruli socialuri realurobisa da adamianTa urTierTobebSi meqanikur da

instrumentul xasiaTs.

swored mediis saSualebiT xdeba mTeli sazogadoebis informireba am jgufe-

bisa da sazogadoebis sxvadasxva fenis moRvaweobis Sesaxeb da maT sferoSi arse-

buli samecniero Tu praqtikuli siaxleebis miwodeba ara mxolod qveynis SigniT,

aramed saerTaSoriso masStabiT.

media efeqturad asrulebs dacvis garantis funqcias yvela mniSvnelovani

problemebis, gamosvlebisa da krizisebis gadaRebisa da gaSuqebis dros, rodesac

samTavrobo organizaciebi maTi TandaswrebiT veRar bedaven TviTneburad imoqme-

don kerZo pirebisa Tu sazogadoebis didi jgufebis gamosvlebis winaaRmdeg.

swored mediaa is mniSvnelovani saSualeba, romliTac saxelmwifo da masSi

mimdinare procesebi TvalsaCino da gasagebi xdeba saerTaSoriso masStabiT. me-

dias ZaluZs Tavdayira daayenos mTeli qveynis an nebismieri politikuri lideris

imiji an, piriqiT, warmoaCinos isini rogorc ganumeorebeli da Zalian saintereso,

xeli Seuwyos ekonomikis, turistuli biznesis da a.S. ganviTarebas.

amdenad, media asrulebs sazogadoebis gamaerTianeblis, misi ideologiis,

ganwyobis Seqmnis, garantis, dacvis, gamudmebuli makontroleblisa da sazogadoe-

bis sulierebis amaRlebis da, maSasadame, misi programuli ganviTarebis funq-

ciebs.

media mTeli Tavisi mravalferovani sistemebis meSveobiT (sagamomcemlo sfe-

roTi, satelevizio, radiosa da internetsaSualebebiT) gansazRvravs sazogadoebis

sulierebas, ipyrobs ra mTeli maTi interesis sferos da, miuxedavad mravalfe-

rovnebisa, erTmaneTs jer isev ver enacvleba, aramed erTmaneTs avsebs. rodesac

saubroben internetis mier presis da, saerTod, beWduri mediis Canacvlebaze, am

mosazrebas veranairad ver daveTanxmebi, vinaidan jer kidev didia am sferos

mniSvneloba, gamoyenebis moxerxebuloba da aucilebloba sazogadoebisa da Ti-

Toeuli adamianisaTvis.

aqedan gamomdinare, mediis samarTlebriv-politikuri menejmenti umniSvnelo-

vanesi mniSvnelobisaa, vinaidan mediis samarTlebrivad gamarTuli marTva, misi sa-

marTlebriv-politikuri Tavisufleba ganapirobebs sazogadoebis interesebis dac-

vas, maTi erTianobisa da erTiani miznisaken winsvlis procesebs.

Cveni dRevandelobis, demokratiuli procesebis TiTqmis erTderTi Sedegia

sityvis Tavisufleba, sxva danarCeni _ adamianis uflebebis dacva, misi sicocxlis

xelyofis dauSvebloba, politikur gaerTianebebSi gawevrianeba, Sekreba da a.S.

Tavisufleba sakmao winaaRmdegobebis Semcvelia da arcTu iSviaTad rTul proce-

sebTan aris dakavSirebuli. amitom, sityvis Tavisuflebis SezRudva an masze ze-

wola sakacobrio masStabiT miRweuli, samwuxarod, lamis erTaderTi realuri

Tavisuflebis formis _ sityvis Tavisuflebis SezRudvaa, rac sruliad dauSve-

belia. rom ara sityvis Tavisufleba, sruliad zedmeti xdeba demokratiaze sau-

baric ki.

137  

mediis Tavisufleba unda emsaxurebodes sazogadoebis interesebs, rasac qar-

Tveli kanonmdeblebi piradi cxovrebis xelSeuxeblobasa da piradi sakuTrebis

dacvaSi aRweven.

mediis samarTlebriv-politikuri menejmentis srulyofas emsaxureba dRes

arsebuli samarTlebrivi baza, maT Soris: saqarTvelos kanoni „sityvisa da gamox-

atvis Tavisuflebis Sesaxeb“, saqarTvelos kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“, saqarT-

velos kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“, saqarTvelos kanoni „reklamis

Sesaxeb“ da saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisiis reglamenti „eleqtro-

nuli komunikaciebis sferoSi momsaxurebis miwodebisa da momxmarebelTa uflebe-

bis dacvis Sesaxeb“. saerTaSoriso samarTlebriv sivrceSi vxvdebiT evropis kon-

vencias „adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis Sesaxeb“, romlis

me-10 muxli eZRvneba azris gamoxatvis Tavisuflebas, xolo adamianis uflebaTa

sayovelTao deklaracia aseve adgens adamianis uflebaTa vrcel CamonaTvals da

maT Soris sityvisa da azris gamoxatvis Tavisuflebas.

miuxedavad amisa, media mainc ar aris xelisuflebis meoTxe ganStoeba. man

ufro myarad unda Camoayalibos is sazRvrebi, romelSic igi marTlac Tavisufa-

li iqneba mediamenejmentis TvalsazrisiT, rac mmarTvelobas gulisxmobs ara

qveynis mmarTvelobis TvalsazrisiT, aramed TviT mediis Siga struqturebSi, mis

eTikur normebSi, mis dayofasa da TanamSromlobaSi sxvadasxva sferos mixedviT,

vinaidan marTlac SeuZlebelia mediis yoveli warmomadgeneli erTnairi siZlie-

riT erkveodes mecnierebaSic, politikaSic, xelovnebaSic, medicinaSic da ake-

Tebdes siuJetebs yvela sferoSi.

mimaCnia, rom sanam pirovneba jurnalistur ganaTlebas miiRebs, mas romelime

konkretul dargSi unda hqondes miRebuli saTanado codna. rac Seexeba mmarTve-

lobis problemas, medias aseTi uflebebi ar gaaCnia. ufro metic, igi rogorc ne-

bismieri sxva sfero, TviTonaa moqceuli politikuri da samarTlebrivi mmarTve-

lobis qveS da es sruliad normaluria.

138  

naTela maisuraZe,

filosofiisa da samarTlis doqtori

mediis arsi da misi samarTlebriv-politikuri menejmenti

naSromSi ganxilulia mediis arsi, saxeebi da funqciebi, romlebsac avtori

sakmaod kompaqturad warmoadgens, ganixilavs mis SesaZleblobebsa da moqmedebis

Tavisuflebas, Tumca iqve miuTiTebs eTikuri normebis garkveuli sazRvrebis Se-

saxeb da JurnalistTa kadrebis sferoebad dayofis aucileblobaze.

aseve ganixileba mediis samarTlebriv-politikuri menejmenti, rogorc mediis

WeSmariti Tavisuflebisa da, aqedan gamomdinare, sazogadoebis sulieri progre-

sirebis saSualeba.

avtori miuTiTebs im problemebze, romlebsac adgili aqvs mediisa da sazoga-

doebis urTierTobaSi. kiTxvebze, romlebic avtoris mieraa dasmuli statiis Sesa-

valSi, aris Tu ara media, rogorc mas uwodeben, „meoTxe xelisufleba“ da aqvs Tu

ara mas samarTlebriv-politikuri uflebebi an mmarTvelobis ganxorcielebis meqa-

nizmebi, rogorc es xelisuflebis sxva Stoebs, avtori uaryofiTad pasuxobs.

NATELLA MAISURADZE,

doctor of philosophy and law

THE ESSENCE OF THE MEDIA, ITS LEGAL AND POLITICAL MANAGEMENT

The article deals with the essence of the media, varieties and functions, which are represented quite

compactly, considering its capacity and freedom of action, but also there is indicated certain limits of the eth-

ical norms and the necessity of journalists personnels division on different spheres.

There is also discussed legal and political management of media, as a true media freedom and, there-

fore, the possibility of spiritual progression.

The author points out the problems, that have occurred in media and public relations. Questions, that

are raised in the article, by the author: is it really, that the media is called as the "fourth power" and whether

has it a legal and political rights or governance mechanisms of implementation, as well as has it other

branches of government? - The author responds negatively.

НАТЕЛА МАЙСУРАДЗЕ,

доктор философии и права

СУЩНОСТЬ МЕДИИ И ЕЕ ЮРИДИЧЕСКИЙ И ПОЛИТИЧЕСКИЙ МЕНЕДЖМЕНТ

Рассматриваются сущность медии, виды и функции, которые автор представляет довольно

компактно, учитывая их потенциал и свободу действий, но автор тут же указывает на уточнение ее

этических границ и необходимость разделения журналистов по разным специализациям.

139  

Также обсуждается правовое и политическое управление медией в качестве истинной свободы

средств массовой информации и, следовательно, возможность духовного развития общества.

Автор указывает на проблемы, которые произошли в средствах массовой информации и связях

с общественностью. Вопросы, которые возникают в статье: действительно ли, что медия есть, как ее

называют, "четвертая власть", и есть ли у нее правовые и политические права и механизмы

управления, как этим владеют другие ветви власти? Автор отвечает отрицательно.

.

140

Sinaarsi

kerZo samarTali

valeri xrustali. sakasacio saCivris uflebis mqone subieqtebi ..................................... 3

qeTevan qoqraSvili, laSa gorgaZe. iuridiuli piris sisxlissamarTlebrivi

pasuxismgeblobis sakanonmdeblo regulirebis Taviseburebani ........................................ 10

irma merebaSvili. dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanis Taviseburebebi

I da II instanciis sasamarTloebSi qarTuli da germanuli samoqalaqo

saproceso kanonmdeblobebis mixedviT ......................................................................................................... 16

sajaro samarTali

irakli gabisonia. Sekrebisa da manifestaciis uflebis samarTlebrivi

CarCoebi, Tanazomierebis principi .................................................................................................................... 28

giorgi goraZe. devolucia did britaneTSi da SotlandiisTvis

delegirebuli politikur-administraciuli uflebebi .............................................................. 40

vladimer wereTeli. mkvlelobis saqmeTa kvalifikaciis zogierTi

aspeqti ................................................................................................................................................................................................. 53

levan qobulaSvili. kriminalistikuri fotografiis, video- da

kinogadaRebis, audioCaweris gamoyenebis sakiTxebi mtkicebulebaTa

fiqsirebis damagrebisa da gamokvlevis procesSi ............................................................................. 72

mixeil gabunia, sofio beriZe. kriminologia da suicidi. suicidis

kriminologiuri daxasiaTeba ................................................................................................................................... 82

beso kvirikaSvili. migrantebis danaSaulobis kriminologiuri

dasaxiaTeba ..................................................................................................................................................................................... 89

beso kvirikaSvili. kriminoTeologia, axali Teoria an mimarTuleba

kriminologiaSi ........................................................................................................................................................................ 94

ana futkaraZe. saqarTvelos sajaro samsaxuris biuros zogierTi

rekomendaciis analizi eTikuri qcevis standartebis danergvasTan

dakavSirebiT ................................................................................................................................................................................. 98

mixeil mgalobliSvili. sakonstitucio sasamarTlo da sakonstitucio

kontrolis saxeebi sazRvargareTis qveynebSi .................................................................................... 103

saerTaSoriso samarTali

merab rafava. SeiaraRebuli konfliqti da iZulebiTi migracia ................................... 109

merab rafava. ramdenad adekvaturad icavs saerTaSoriso humanitaruli

samarTali moqalaqeebs SeiaraRebuli konfliqtis dros ..................................................... 115

141

qeTevan CaxvaZe. ,,moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb“ 1954 wlis

konvenciis mTavari gamowvevebi .......................................................................................................................... 122

samarTlis filosofia

naTela maisuraZe. brZola _ gza, xerxi da saSualeba .................................................................. 126

naTela maisuraZe. mediis arsi da misi samarTlebriv-politikuri

menejmenti ...................................................................................................................................................................................... 135

142

CONTENTS

PRIVATE LAW

Valeri Khrustali. THE SUBJECTS WITH THE RIGHT OF CASSATION APPEAL .................................. 3

Ketevan Kokrashvili, Lasha Gorgadze. CHARACTERISTICS OF LEGAL REGULATION OF

CRIMINAL LIABILITY OF LEGAL ENTITIES ......................................................................................... 10

Irma Merebashvi. PECULIARITIES OF DEFAULT JUDGEMENT ISSUING IN THE FIRST AND

SECOND INSTANCE COURTS ACCORDING TO GEORGIAN AND

GERMAN CIVIL PROCEDURE LAW ........................................................................................................ 16

PUBLIC LOW

Irakli Gabisonia. LEGAL FRAMEWORK OF MEETING AND THE MANIFESTATION

RIGHT THE PRINCIPLE OF PROPORTIONALITY ................................................................................... 28

Giorgi Goradze. DEVOLUTION IN THE GREAT BRITAIN AND DEVOLVED

POLITICAL-ADMINISTRATIVE POWERS OF SCOTLAND .................................................................. 40

Vladimir Tzereteli. SOME ASPECTS OF QUALIFICATION OF MURDER CASES ............................. 53

Levan Kobulashvili. THE ISSUES OF CRIMINALISTIC PHOTOGRAPHY, VIDEO AND FILMING

OR AUDIO RECORD USAGE THROUGH THE EVIDENCE PERPETUATION

AND RESEARCH .......................................................................................................................................... 72

Mikheil Gabunia, Sophio Beridze. CRIMINOLOGY AND SUICIDE CRIMINOLOGICAL

CHARACTERISTICS OF SUICIDE ............................................................................................................ 82

Beso Kvirikashvili. CRIMINOLOGICAL CHARACTERISTIC OF MIGRANTS’

CRIMINALITY .............................................................................................................................................. 89

Beso Kvirikashvili. CRIMINOTHEOLOGY NEW THEORY OR DIRECTION

IN CRIMINOLOGY ...................................................................................................................................... 94

Anna Putkaradze. ANALYSIS OF SOME RECOMMENDATIONS OF THE CIVIL SERVICE

BUREAU OF GEORGIA WITH RESPECT TO THE IMPLEMENTATION OF ETHICAL

BEHAVIOR .................................................................................................................................................... 98

Mikheil Mgaloblishvili. CONSTITUTIONAL COURT AND TYPES OF CONSTITUTIONAL

CONTROL IN FOREIGN COUNTRIES .................................................................................................... 103

INTERNATIONAL LOW

Merab Rapava. ARMED CONFLICT AND FORCED MIGRATION ..................................................... 109

MerabRapava.HOW MUCH ADEQUATELY THE INTERNATIONAL HUMANITARIAN LAW

(IHL) PROTECTS THE CIVILIANS DURING THE ARMED CONFLICT .............................................. 115

143

Ketevan Chakhvadze. THE BASIC APPROACH OF THE UN 1954 CONVENTION

,,RELATING TU THE STATUS OF STATELESS PERSONS” ................................................................ 122

PHILOSOPHY OF LOW

Natela Maisuradze. FIGHT, AS A METHOD, A WAY MEANS AND OPPORTUNITY ...................... 126

Natella Maisuradze. THE ESSENCE OF THE MEDIA, ITS LEGAL AND POLITICAL

MANAGEMENT ............................................................................................................................... 135

144

СОДЕРЖАНИЕ

ЧАСТНОЕ ПРАВО

Валерий Хрусталь. СУБЪЕКТЫ ПРАВА НА КАССАЦИОННОЕ ОБЖАЛОВАНИЕ ........................ 3

Кетеван Кокрашвили, Лаша Горгадзе. ОСОБЕННОСТИ ПРАВОВОГО

РЕГУЛИРОВАНИЯ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ .......................... 10

Ирма Меребашвили. СВОЕОБРАЗИЕ ВЫНЕСЕНИЯ ЗАОЧНОГО РЕШЕНИЯ В СУДАХ

I И II ИНСТАНЦИИ ПО ГРАЖДАНСКИМ ПРОЦЕССУАЛЬНЫМ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВАМ

ГРУЗИИ И ГЕРМАНИИ ............................................................................................................................... 16

ГРОЖДАНСКОЕ ПРАВО

Иракли Габисония. ПРОЯВЛЕНИЕ ПРАВА НА СВОБОДУ СОБРАНИЙ И ПРАВОВЫХ

РАМОК. ПРИНЦИП ПРОПОРЦИОНАЛЬНОСТИ .................................................................................. 28

Гиоргий Горадзе. ДЕВОЛЮЦИЯ В ВЕЛИКОБРИТАНИИ И ДЕЛЕГИРОВАННЫЕ ПОЛИТИКО-

УПРАВЛЕНЧЕСКИЕ ПОЛНОМОЧИЯ ШОТЛАНДИИ .......................................................................... 40

Владимир Церетели. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ КВАЛИФИКАЦИИ УБИЙСТВ .............................. 53

Леван Кобулашвили. ВОПРОСЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ФОТОГРАФИИ, ВИДЕО- И

КИНОСЪЕМКИ, АУДИОЗАПИСИ В ПРОЦЕССЕ ФИКСИРОВАНИЯ, ЗАКРЕПЛЕНИЯ И

ИССЛЕДОВАНИЯ ДОКАЗАТЕЛЬСТВ .................................................................................................... 72

Михаил Габуния, Софио Беридзе. КРИМИНОЛОГИЯ И САМОУБИЙСТВО.

КРИМИНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА САМОУБИЙСТВА ................................................ 82

Бесо Квирикашвили. КРИМИНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕСТУПНОСТИ

МИГРАНТОВ ............................................................................................................................................... 89

Бесо Квирикашвили. КРИМИНОТЕОЛОГИЯ - НОВАЯ ТЕОРИЯ ИЛИ НАПРАВЛЕНИЕ В

КРИМИНОЛОГИИ? ..................................................................................................................................... 94

Анна Путкарадзе. АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ИЗ РЕКОМЕНДАЦИЙ БЮРО

ГРАЖДАНСКОЙ СЛУЖБЫ ГРУЗИИ В ОТНОШЕНИИ ОСУЩЕСТВЛЕНИЯ

ЭТИЧНОГО ПОВЕДЕНИЯ ......................................................................................................................... 98

Михеил Мгалоблишвили. КОНСТИТУЦИОННЫЙ СУД И ВИДЫ КОНСТИТУЦИОННОГО

КОНТРОЛЯ В ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАНАХ ............................................................................................. 103

МЕЖДУНАРОДНОЕ ПРАВА

Мераб Рапава. ВООРУЖЕННЫЕ КОНФЛИКТЫ И ВЫНУЖДЕННАЯ МИГРАЦИЯ ..................... 109

Мераб Рапава. НАСКОЛЬКО АДЕКВАТНО МЕЖДУНАРОДНОЕ ГУМАНИТАРНОЕ ПРАВО

ЗАЩИЩАЕТ ГРАЖДАН ВО ВРЕМЯ ВООРУЖЕННЫХ КОНФЛИКТОВ ........................................ 115

145

Кетеван Чахвадзе. ГЛАВНЫЕ ВЫЗОВЫ КОНВЕНЦИИ ООН 1954 Г., КАСАЮЩИЕСЯ

ДОКУМЕНТА `О СТАТУСЕ ЛИЦ БЕЗ ГРАЖДАНСТВА“ ................................................................... 122

ФИЛОСОФИЯ ПРАВА

Натела Маисурадзе. БОРЬБА КАК МЕТОД, СПОСОБ, СРЕДСТВО И ВОЗМОЖНОСТЬ .............. 126

Натела Майсурадзе. СУЩНОСТЬ МЕДИИ И ЕЕ ЮРИДИЧЕСКИЙ И ПОЛИТИЧЕСКИЙ

МЕНЕДЖМЕНТ .............................................................................................................................. 135

reda

kompi

gadae

60X84 1/8

qtorebi: l

iuteruli

eca warmoe

8. pirobiT

sagamomcem

l. mamalaZ

uzrunvel

ebas 28.12.

Ti nabeWdi

lo saxli

Ze, d. quri

lyofa q. f

2016. xel

Tabaxi 9.

i `teqnikur

iZe, m. preo

fxakaZisa

mowerilia

tiraJi 55

ri univers

obraJenskai

a dasabeWd

5 egz.

siteti~, T

ia

ad 22.03.2

Tbilisi, ko

2017. qaRal

ostavas 77

ldis zoma

7

a