TENTAMEN PVBLICVMEZ L O G I C A ,

E T י HISTORIA PHILOSOPHIAE.

Q V О D VAVCTQRJTrtTE, ET CONSENSV

EXCELLENTISSIMI A C 1LLVSTR1SS, D О M I К I

FRAMC1SC1 de PAVLAE C O M J T I B V S

B A L A S S Ade Balassa Gya r m a th ,

Perpetui in Kékkeó , Vágh-Beíztercze, LietäV% -St Eberhard , Iniignis Ordinis S. Stephäni Régis Apofto׳lici Conmendatoris, Ind״ Comitatus Sirmienfis Supremi Comitis, S. C. & R. A. M. Camerarii, Ariualis Intimi Status, prout & ad Excelfum Confilium Regium Eo׳■ cumtenentiale Hung. Coníiliarii, Prouineialis Cómmiflá* riatus per Incyltum Regnum Hung. Directoris, ne*

non Superioris Regii Scholarum, & Studiorum per Diftrictum Pofonienfem

D I R E C T O R I S .C O R A M

reverendiss. a c CLARISSIMO d o m in o

N I C O L A O BENKÖde A l ־ T o r j a

P R A E P O S I T O DE C H V C H K 1 S ,AA. LL. Philofophiae, ac SS. Theologiae Do»

йоге, Academiae,Regiae, «Sc Archi-Gytnnafii Tirnatitenfis

D I R E C T O R E .AC TOTA FACVLTATE PHILOSOPHICA

IN KEGIA ACADEMIA TIENAVIENSÍAnno ! 7 8 3 . Meftfe Februario.

v TIRNAVIAE, Typis Regiae Vfllüf*fítaHgi1ide0(11,

E X

J> R A E L E C T I O N I B V SA D M O D F M R E F E R . A C C LA R ISSIM I

D O M I N I

P AVL I NAGY,A A. LL. & Philofophiae Do&oris,Logicae , Metaphvficae , Philofophiae PracticaCj

nec noa Hiitoriae Litterariae Philoiophicae ProfelToris Publici O rdinarii, Presbyteri

Archi-Dioec. Strigonienfis.

S V В I V I T

N obilis , ac P erdoctvs D ominvs

FRANCISCVS FVX , Philofophiae in annum primum Auditor.

P R O P O S I T I O N E SE X

L O G I C A•i .

L ogica re£te cogitandi, ac differendi prae- cepta fuppeditat; haec fi fola natura duce

obtineatur , naturalis ; fi vero certis legibus de- finita fit artificialis audit.

Cogitationes humanae , quae directioni Lo• gicae fubfun t, fi ad fpeciem adtendim us, di- ftribuuntur in fimplicem perceptionem , iudi- cium , ratiocinationem, & m ethodum .

D E

SIM PL IC I RERVIvI P E R C E P T IO N E .II .

Quoties rem quampiam percipim us; toties quaedam eius imago menti noftrae ineft. Ima- go haec Graecis Latinis fimplex rei perce- ptio dicitur. Idearum claffes diuerfae funt : aliae funt ratione originis , aliae, fi ad modum repraefentationis, aut obieőta , quae re fe ru n t, adtendimus.

* г I II .

II I . Id quod per Ideam repraefentatur , ©bie- й и т adpellatur. Obie&a inter fe differre per chara&eres nouimus : ex his alii conflantes , alii mutabiles nom inantur : illi rurfum vel eflen- tiales , vei adtributa : ifti m odi, au t relationes. M odus , quo mens circa obie&a veriatur , con- pofitione, au t abitractione p erag itu r: vnde ha- betur notio generis, fpeciei, differentiae, & quae his ineft, varietatis. Cuiuscunque idea notionem rei alterius in nobis excitat, ligni no- mine venit, vnde etiam vocabula funt notio- num noftrarum figna, fono articulato prolata.

Q uum autem ideae ipfas quoque res prae- fentes menti fiftant, per terminos vocales tam res ipfae, quam etiam harum notiones defi- gnantur. Varietas term inorum ex diuerfa idea- rum indole petitur,

IV . Oratio rei naturam , vel nominis vim explicans, definitio; qua vero to tum aliquod fuas in partes diftribuitur, diuifio adpellatur. V traque v t rite fia t, ad leges exafita fit, oportet.

D E I V D I C I O .

V. Cum duas notiones iuxta fe conferimus, ac inter illas conuenire, aut fecus adnuimus , iudicamus. vnde neceffaria iudicanti notio ali- qua fubie&i, & praedicati, ac inter v trum que concordiae, aut difcordiae. Aliud porro iudi- dum verum , falfum ? certum , incertum ? eui- d ens, & obfcurum,

VI,

VI. Iudicium vocabulis manifeítatum ennun- ciatio nuncupatur, cuius partes fubiecto, prae- dicato, & copula abfoluuntur, quae ne legen- tibus , vel audientibus fraudi lint ׳, ad varias ea- ruradem fubpoGtiones animus aduertendus e fl, pro quibus״cognofcendis tenendae funt leges, quarum aliae fubieftis, aliae praedicatis intelli- gendis aptae funt.

ClaiTes propofitionum funt adfirmatiua , ne- ga tiua , v e ra , falfa , ce rta , euidens , probabilis , inprobabilis , fimplex , conpofita , haecque va- ria , tum vniuerfalis, particularis, Angularis , & obpofita, ex obpofitis cumprimis contradifto- rias , & contrarias contemplamur , illas neque fimul v e ra s , neque falfas eife poffe dicimus. Has veras quidem fimul eile non poffe defendi* m u s , falfas tamen in materia contingente reddi poffe , haud inficiamur.

Alia item eft propofitio demonftrabilis, in- demonftrabilis, theore tica , p ra ftica , e quibus fluunt notiones axiomatis , theorematis , proble- m atis, lemmatis, coro llarii, & fcholii.

D E R A T IO C IN A T IO N E .VII. A ftio , qua mens ex notis ignotum eruit

ope nexus , ratiocinium dicitur j adeffe in eo de- bet antecedens , confequens , & confequentia : quod fi ratiocinium verbis exprim itur, argumen- tatio e f t , cuius principia generalia fundamenti inftar legibus ceteris deferuiunt.

Argum entationum fpecies fu n t: gyllogis״m us, isque vel fim plex, vel conpofims : de

* 3 termi-

term ino com m uni, expoíítorius, demonftrati- u u s , probabilis, fophiiticus, hypotheticus, сори- latiuus , disiundtiuus, enthymema, epicherema, dilemma, forites, induft o , quae ne veritatem m entian tur, legibus conformes eile oportet , quarum adtentione fallaciae fophiftarum nullo negotio euertentur.

D E M E T H O D O SC IE N T IA R V M .Y IIL Quartam Logicae partem M ethodus

conftituit , ac in regulis veri occupatur , de- m onftratque: haec A nalytica, aut Synthetics e f t , qualibet harum quis v ta tu r , neceife e ft, v ta d leges adtemperet. Exponenda hoc loco ד Criterium veritatis : Perfpicuitas , eiusque cha- ra fle re s : communis naturae fenfas : N otae qui- bus iudicia communis naturae ienfus ab aliis di- ftincta in tel.iguntur: Senfus externi, eorumque teftimonuin , phoenom enon, obieruatio , experi- mentum ,experien tia , audtoritas , eiusque con- ilitutiua.

P A R A D I G M A T AE X E R C IT A T IO N V M SC H O LA STICA -

R Y M .I. Perfpicuitas fuis inftruéta characteribus

intelleftum de rei veritate citra omne errandi periculum certum reddit.

II . Tum iudicium ad quod ferendum vox naturae , de cuius exiftentia dubium non eft ,n o s inclinat, non poteftefTefalfum.

Ш .

III. Ad haec teftimonium fenilium exter- noram obie&is rite adplicatorum nos certos red- dit de corporum exiftentia, & quibusdam eo- rum adfectionibus.

IV. Auftoritas denique humana certis legt- bus adftrifta non raro tanta e ft, v t ei plene ad- quiefcere debeamus.

V. Quare perfpicuitas, vox naturae, telti- monium fenfuum externorum , auftoritas huma- na plena funt fufficientia veri criteria: haec fin- gula eiusdem gradus certitudinem in intelle&u efficiunt.

E X H I S T O R I AP H I L O S O P H I A E.

I . Studium a Pythagorae temporibus Phi- lofophiae nomine vocari folitum, oiim lapientia dicebatur. Quo nomine artem quam libet, & inprimis eruditionem omnem infigniuerunt ve- teres , maxime tamen rerum diurnarum , hu- m anarum , cauffarumque , quibus hae conti- n e n tu r, fidentiam , ea voce conplexi fiunt.

II . Hac definitione fpeftata viderentur ad Philofophiam referenda efle ea om nia, quae de rebus , fiue corporeis, fiue' materiae expertibus experientia, aut ratiocinando cognofici poffunt; noftro tamen hoc tempore naturales fcientias ob amplifllma, quibus auftae fiunt, incrementa ita partimur ל v t fub ambitu Phiiofophiae dun- taxat Logica, M etaphyfica, Phy fica , & Ethica contineatur, reliquis in alias clafies diftributis.

7 III.

Ш . Circa expofitas Phiiofophiae partes va- riis lentendis, diuerfaque induftria, & fortuna yerfabantur omni aetate. Quas fentendas, őc opiniones hominum circa iftaS Phiiofophiae di* fciplinas verfandum enarrare, hiftoriae philofo* phicae officium eft.

IV . Diftribui autem omnis philofophicae hi• ftoriae ambitus in tres periodos commode po- teil i quarum prima nafcentem, & adolefcen- ?em , quin virilem quoque Phiiofophiae aetatem ad initia Romanae Monarchiae vfque conpleffci- tu r. Altera Phiiofophiae fa ta , a tempore M0- narchiae Romanae ad feculum vfque 1 4 , quo honos literis coepit reditui, exponit. Tertia a reftitutis literis ad noftram aetatem decurrit, & quid Se&aria Phüofophia, quid Eeleftica то * lita f it , tradit,

P E PRIM ORDIIS PH ILO SO PH IA E.V. Vetus mos eft literatorum, v tq u u m ori«

ginem Phiiofophiae quaerunt, ad primum ha« minem , Adamum fcilicet illam referant; nobis de Adam i, Sethi, Abrahami, Iacobi, Moyfis, <Sc aliorum dofhina, quum nullam veri nominis Philofop*hiae methodum legerim us, difputare 1)0n vacat.

VI. Vt autem ab vltimis fapientiae au flori* bus ordiamur. Principio Aifyrii praecipuam in fide rym contemplatione curam pofuerunt, qua fiderum notida Ducibus Zoroaftre, & Belo ob» ten ta , adeo Chaldaea, Babiloniae Regio excel» krg vifa e ft, y t quod olim erat Nationis, de»

mum

ш и т fieret artis vocabulum , idemque e flet Chaldaeus, quod Aftrologus.

VII* A Chaldaeis ad Perfas tranfimus. In Perfis philofophantur Magi , rerum diuinarum fapientes , & Numinis Miniilri cognominati. Praecipuus dodtrinae eorum in explicanda po- tiflimum origine m ali, introducendisque qui- busdam ritibus reformator fuerat Zoroafter. Eo ille honoris euexit Magianifmum, v t Darius etiam Hyftafpis filius mortuo Zoroaftre Archi- Magi officio defungeretur.

V III. A pud vicinos Perfis Indos fama celeber- rimus erat Buddas, qui quum moriens finem principiumque rerum omnium dixerit efle nihi- lu m , vel vacuum inter Atheos a recentioribus e ft relatus.

IX . Prae Gentibus conmemoratis famam no- minis maximam apud veteres adepti funt Aegy- ptii. Conditorem fapientiae aegyptiacae fuifle Hermetem , tum Mercurium Trismegiftum coni cors veterum euincit teftimonium.

X. Laudantur etiam Gallorum , Germanorum Druides. Ex Scytharum vero gente innotuere Abaris , Anacharfis, Toxaris.

XI. Praedictas Gentes perperam atheifmi in- fimulatas fuifle, iyftemata earum docent. Ipfo Cotta Academicus, Deos efle Authoritate M an iorum fibi perfuafum inquit apud Cic. 1. de N at. Deor, Spinofa A theus, afleclaeque ipfius., u t Mirabaudius, quum negare nequiret receptam fuifle inter gentes opinionem Dei firmi Ш та т , eo conuertitu r, vt iudicii huius originem, ex Vano fulminum metu accerfot,

ЗШ,

XII. N eque tamen Gens barbara , vel ita cui- turae tenax , vel adeo a fuis Philofophis excul- ta fu it, v t etiamfi habendum Deum fciuerit , qualem tamen habere deceat, naturam perfe- áriffimam non ignorauerit.

X III. Praeter omnes veteres praecipua Philo- fophiae gloria tribuenda eft Graecis. Poftquam enim feptem eorum hodiedum etiam celeberrimi fapientes, hauftas in externis Regionibus feien״ das inter fuos tradere coeperunt; infcredibile , quanto inquirendae veritatis ardore Graeciam omnem adeenderint! Ipfas mulieres inceilit phi- lofophandi cupido.

X iy . A tque haec ipfa philofophandi conten- t io , tum naturae obfcuritas, & nouitatis amor varias feclas inter Graeciae Philofophos excita- uit. Ex quibus duae funt, quae caeteris origi- hem dederunt. Altera harum eft Ionica, quae Thaletem ; altera eft Italica, quae Py thagoram fundatorem habuit.

XV. Primus a rebus occultis, & ab ipfa na- tura inuolutis auocauit Philoiophiam Socrates , do£trina ipfius erat: cafum, non eile cauflam vniuerfi, quum artem fapientiffima partium сои- iunäio teftetur. Exiliere itaque D eum , hunc a£tu cognofcere om nia, habere ipfum curam ho- minum.

XVI. Ex Socratis difcipulis praecipuus fuerat Plato Sectae Academicae Author. Triplicem hic philofophandi rationem ftatuit. Vna fuit de m oribus; altera de natura, tertia de differendo. Deum parentem huius mundi e concinno rferum praefentium ordine contendit. Effe autem Deum

fum*

fumme bonum , & fandum docuit: triplex au- tem fuit Academia, N o u a , V etus, & inter v- tramque Media: quarum difcrimen verfabatur incognitionis humanae incertitudine.

' X V II. Ex Platonis diícipulis eftoruit Ariftote* les fundator fedae Peripateticae, ob fummam eruditionis famam Alexandro M . Praeceptor da- tus. Hic primus fparfas Philofophiae partes m vnum iyftema conlegit ; primus ordinata fatis methodo quomodo ex notionibus latentes, ex generalibus particulares, ex hypotheticis certae & abfolutae eruendae unt veritates docuit.^

XVIII. H adenus de Seclis, quae originem fuam debuerunt Ionicae; fons alter Philofophiae Graecanicae fuit Seda Italica, quae Pythago- ram in Infula Samo oriundum, fundatorem ve- neratur. Hic mundum animatum & rotundum dixit, cuius locum medium occupat terra glo- bofa, őc circumvndique habitata, quae fe т о - tu diurno conftanter gyrat. Animam eile in- mortalem docuit , quae anima cum praeftantior fit corpore huic illam praeexflitille dicebat. Aerem totum Daemonibus repleuit, a quibus tam hominibus . quam pecudibus inmitterentur m orbi, {omnia, & quaelibet futurorum ugna.

XIX. Sequuntur Sedae Eleatica, Epicurea; iila originem fuam repe tit, ab Epicuro , i a 3 Xenophane Colophonio, quae quum plurimum jlluftrata fit a Zenone Eleatis , d ida eit eleatica.

XX. A tque haec erat inter Graecos varietas - difciplinae Philofophieae; quae non ita potuitGraeciae finibus concludi, quominus & ahas orbis partes peruagaretur, conmigrauit 1Ua ad

Romanos & A egyptios, apud quos dum inf!- gnem mutationem pateretu t, dedit originem Phüofophiae, quae pofi Seruatorem noftrum omnium paene eruditorum animos fibi deuinxit.

XXI. Maximam hoc aeuo a Philofophia nobi- litatem adepti fu n t, & quidem e Chriftianis Iu- ftinus ex Philofopho gentili faftus chriftianus. Tatianus, A thenagoras, Clemens Alexandrinus, La& antius, Eufebius Caefarienfis, Sanft. Cyril- lus Alexandrinus.

XXII. Doftrina horum tota verfabatur inquaeftionibus de D eo , de anima hom inis, de- beatitudine, quam rationibus confirmarunt, quas ipfis non folum proprium ingenii acumen , ve- rum etiam fchola Stoica, & Platonica fuppedi- tauit. r

XXIII. Platonica Philofophia vnice poft Chri- ftum natum per o£to circiter faecula placuit Do- £loribus praefertim Chriftianis; cum hi illam dogmatibus Religionis noftrae facillime omnium pofte adcommodari arbitrarentur, hinc faftum <aft etiam , v t Platonici nominarentur.

XXIV. A t iub exitum faeculi o&aui Peripa- tetica inualefcere coepit: Arabes quippe fub- a£ta armis magna Africae , Hifpaniaeque parte complura Gymnafia aperuerunt, in quibus Ari- ftotelis Philofophia arabice reddita praelegeretur.

XXV. Progreftu temporis Peripatetici in Аса- demia Parifienfi in tres veluti ramos diuifi funt, Thomiftas videlicet, Scotiftas, & Nominales ; quos omnes communi vocabulo Scholafticos nuncupamus.

XXVI. Methodus apud Scholafticos fere taliserat,

e ra t, ftatim in exordio cuiusuis difciplinae al- tercandum fuerat ,& fuper yna quaque re quae* rendae obiediones. Adoptabant inutilia quae- q u e , Yt materiam fuppeditarent rixis longiori- bus. N on erat illis Logica ars recte cogitandi, & differendi, fed index lidgiofarum quaeftionum tabulas exhibens. Hic ridicula fophifmatum ge- пега regnabant, excogitabant״ ; plures fyllogifmo- ruro figurae, varii modi, ad quos veritatem fyl- logifmorum exigerent. Neminem latent Magici paene illi Incantatorum verius , pro materiae fuae dignitate omnino expolit:. Barbara, cela- rent, Darii, Ferio &c.

XXVII. Inutiles has Seholafficorum tricas Ga- lilaeus Magni Ducis Hetruriae Mathematicus de- dignatus , faeculo praecedente de noua philofo- phandi methodo cogitare coepit, quem fecuti alii nouarum fedarum authores funt effed i; vt- pote Gaftendifticae, Cartefianae , Newtonianae. & Ecledicae. Hi omnes recentiorum nomine veniunt.

XXVIII. Gaifendiftae duce gloriantur Petro Gaffendo Ecclefiae Dinienfis in Gallia Prouin- cia Praepofito , Regioque in Academia Parifien- fi Mathefeos Profeffore.

XXIX. D odrina Gafiendi fu e ra t: Principia rerum eife vacuum , & atom os, fed a Deo in tem pore de nihilo extradas , determinata ex- tenfione, figura & motu praeditas. Ex inple- xione, & inplicatione atomorum cohaefionem partium corporis deriuabat; quum enim aliae vncinatae, hamatae aliae, & cuneatae fint , fi mutuo ia fe incurrant inplicaxi eas neccfle e ft.

XXX.

XXX. Cartefiani föftantur Renatum Cartefnirn, Dominum de Perron. Hic pro primo , & certiffimo veri principio ilatuit hoc effatum : Quidquid clare, & diÁinfte percipio id verum eft. Bruta animantia meras machinas eiTe contendebat omnesque ipiorum aftiones mechanice peragi inftar motuum horologii.

XXXI. Vniuerfum hoc extenfipne indefinitum elTe docuit, quamque materiam in trina dimenfione conftituiifet, idem ipfi erat extenfum , materia, cor- pus. Fieri igitur non potuit, vt non eflet iuratus Ipatii vacui hofUs. Motus aArorum circiimuolutione vorticis explicuit, motus vero corporum pulfione abfoluit. Fluxum refluxumque Oceani apud eum effecit aetherea materia , quae per arffiorem locum tranfiens aquas premit.

XXXII. Laudandus potiilimum exeo Cartefius , quod fummo mathematicarum difciphnarum Audio accenfus optimum inueftigandae veritatis modum ar- bitratus fit, cunila rationibus mathematicis perfe- qui. Quam philofophandi viam dum indefeffus tri- uit vniuerfam Europam excuffo fcholaifacorum iugo excitauit ad philofophandum finius.

XXXIH. Newtonianorum Princeps eA Ifaacus Newtonus Anglus, Eques Auratus •ר cui ób eximia in rem litterariam merita adhuc viuenti honorifica ftatua pofita eA.

XXXIV. Hic exclufis Cartefii vorticibus vires attraftiuas fubAituit ■ר detecta vero grauitate vniuer- fali agente in ratione reciproca duplicata diAantia- rum , graiiitatem corporum terreftrium , motusque aArorum explicuit. Docuit infuper planetas omnes primarios reuolui circa folem in ellipfibus, quarum focum alterum Í01 ad fenfum quieicens occupet. Pia- netas pariter feamdarios circa primarios in ellipfi- bus circumagi. CauiTam horum motuum repetit a grauitate vniuerfali, & vi proieffili. AeAus maris phoenomena ex affione folis >4& lunae deduxit. Pri- т а praecipuaque lex ipfi fuit. Cauffae rerum natu*

ralium

ralium non plures adűgnandae, quamque verae funt 7 & earum pnoenomenis explicandis famciunt.

XXXV. Innumeri iunt . qui Newtoniamé Phi- lofophiae adhaelerunt; hcdie :: : : paene Europa eft Newtontana. Perpetuis commentariis illuArarunt Philofophiara Newtoni, Thomas le Sueur, & Fran- cifcus Iacquier e Gallica Minorum familia.

XXXVI. Pais Newtonianorum adhaeret , Clar. Rogerio Iofeph. Bofchouich, fuit hie natione Dal- mata S. I. Presbyter , primum in Collegio Romano, turn in Regia Ticinenfi dein in Mediolanenfi Аса- demia Matheieos ProfeiTor. Is in theoria Philofo- phiae naturalis Newtoni SyAema adieflis viribus repulfiuis , quae in minimis diA&ntiis agant, inme- diatumque elementorum prohibeant contaftum ג ita emendauit, vt gloriam iyftematum Aufloribus pa- rem na&us fuerit. Nouam Theoriam virium dedit, neque facile in Phificis materia eit, quam peculiari diflertatione conplexus non fuifíét.

XXXVII. Eruditis lucubrationibus iyAema Bofcho- uichi illuArarunt, Carol. Scherffer in Audio fubli- mioris Matheieos celebratilTimus Viennae, ]?eueren- difi. Paul. Mako vulgauit Viennae fuam Phyficam ftilo prorfus Tulliano elaboratam. lo/nnesHoruath, .Budae , Tirnauiae , Agriae , AuguAae Vindelicorum. Vlamo Venetus reimpreffam in Phylicam recentiili- mas etiam Eruditorum obL-ruationes adiecit.

XXXVIII. Neque p uum in enucleandis phyficis argumentis contulit АДгопотогит induAria per ob- feruationum Audium. . Celeberrimi fun t, Nicolaus Copernicus, G lilaeus de Galilaeis, Tycho de Bra- he ל & loan. Keplerus.

XXXIX. Nicolaus Copernicus Tornuae in Bo- ruiTia natus Varmienfis in Polonia Canonicus. Sta- tűit hic főiem in medio vniuerfi quiefeentem , ac circa eum proxime moueri Mercurium, tum Vene- rem , Terram , Martem , Iouem ac denique Satur- п и т , Lunae orbitam adfignat circa terram , Aelia- rum motus נ iuxta illum eft adparens , habuit pri»

mum

шит aduerfarios, fed vbi odenfum fuiflet iyftema eius facris literis non repugnare ClariíTimos Äftro« nomos, & Phyficos , Sedatores habuit.

XL. Inter Sedatores Copernici eminuit Gali- laeus de Galilaeis Celeberr. Hetruriae M. Ducis Ma- thematicus. Is Telefcopia inuenit, & vitra Mecha- nicam Archimedeam progreflus, motum corporum , qui clauis effet ad aperienda Naturae arcana , geo- metrica methodo primus pertradauit , Phificae la- tepatens commodum, fibi vero decus fummum con- parauit.

XLI. Inter Aflronomos noui iydematis Antho- res Magnum etiam nomen erat Tycho de Brahe. Statuit ide in centro vniuerfi terram, ac circa eam reuolui proxime Lunam, tum Solem, ac denique fiellas fixas, reliquis autem planetis non terram , fed főiem pro centro adfignat. Sydema iflhoc vt- pote phoenomenis explicandis iniuificiens hodie a Phyficis reiicitur.

XLII. Hunc excepit Celeberr. loan. Keplerus י podquam fcientiae fuae Adronomicae, quam Grae- cii excoluit, periculum feciflet, adiedus ed Tycho- ni obíeruationum , & calculi focius.

XLIII. Pod Adronomorum labores ennituit di- •iigentia Geometrarum י qui nouis continuo motus legibus detedis Phyficam non parum locupletarunt; praefertiin vbi conplura phoenomena huius vniuerfi ad calculum reuocaffcnt. Magna funt in hoc gene- re Hugenii, Bernoulli, Belidori nomina, illudrior autem Wolfii, Leibnitii, Newtoni, & Gotthelf. Abrahami Kedneri gloria.

Hoc felici fuccefiu ad eum florem perduda ed Philofophia j in quo eam nunc laeti intuemur, nui- la certe iam pars ed, quae non conlummata vi-

deatur.