Test 1 - cografyam.org · Rüzgârlar diğer dış kuvvetler gibi yer kabuğunu aşındırır, aşındırdığı malzemeleri taşır ve güçlerinin bittiği yerlerde de biriktirir

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık

Yerin Şekillenmesi (Güneş’ten Gelen Güç: Dış Kuvvetler)

286

1. Dış kuvvetlerle, yeryüzünde en fazla etkili oldukla-rı alanlar eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi yanlış olur?

A) Mekânik çözünme - Muson Asyası

B) Akarsu - Ilıman kuşak

C) Rüzgâr - Kurak alanlar

D) Buzullar - Kutup bölgeleri

E) Kimyasal çözünme - Ekvatoral bölge

2. En etkin dış kuvvet olarak rüzgârların yeryüzünü şe-killendirdiği alanlar için, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Toprak tuz ve kireç yönünden zengindir.

B) Sıcaklık farkları fazladır.

C) Yer şekilleri oldukça engebelidir.

D) Bitki örtüsü son derece cılızdır.

E) Yağışlar son derece azdır.

3. Kurak ve yarı kurak bölgelerde alt kısımlarının rüzgârlar tarafından aşındırılması sonucu oluşan kaya kütleleri vardır. Bu kaya kütlelerinin alt bölümleri aşağıdaki fotoğ-rafta görüldüğü gibi aşındırılmıştır.

Rüzgâr aşındırması ile oluşan bu tür kaya kütleleri-ne ne ad verilir?

A) Hörgüç kaya B) Barkan

C) Peribacası D) Fiyord

E) Mantar kaya

4. Rüzgârlar beraberinde taşıdığı irili ufaklı kum tanelerini, hızları kesilince biriktirerek kumulları oluştururlar.

Bu kum yığınlarının hilal şeklinde olanlarına ne ad verilir?

A) Barkan B) Bankiz

C) Polye D) Lös

E) Tafoni

5.

Ekvator

III

I

IIIV

V

Yukarıdaki haritada işaretli bölgelerden hangilerin-de yer şekillerinin biçimlendirilmesinde en önemli güç rüzgârlardır?

A) I ve II B) I ve III

C) II ve IV D) III ve V

E) IV ve V

6. Rüzgârların, taşıdıkları küçük boyuttaki malzemeleri hızlarının azaldığı yerlerde biriktirmeleriyle oluştur-dukları topraklar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Alüvyal B) Kumul

C) Podzal D) Lös

E) Moren

7. Rüzgârlar diğer dış kuvvetler gibi yer kabuğunu aşındırır, aşındırdığı malzemeleri taşır ve güçlerinin bittiği yerlerde de biriktirir.

Rüzgârların bu şekilde oluşturduğu yer şekillerine aşağıdaki alanların hangisinde rastlanmaz?

A) Deniz kıyılarında

B) 30° dinamik yüksek basıncın etkili olduğu kara iç-lerinde

C) Ormanlık alanlarda

D) Denizlerden uzak karaların iç kesimlerinde

E) Bitki örtüsünden yoksun yamaçlarda

8. Rüzgârlar yeryüzünü şekillendirmede doğrudan olduğu gibi dolaylı olarak da etkiye sahiptirler.

Aşağıdaki yer şekillerinden hangilerinin oluşumun-da rüzgârın dolaylı rolünün olduğu söylenebilir?

A) Barkan - Tafoni

B) Delta - Fiyord

C) Mantar kaya - Kıyı kumulları

D) Lös - Tombolo

E) Kıyı kumulları - Peribacaları

Test1

1. A 2. C 3. E 4. A 5. B 6. D 7. C 8. E

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

287

9. Rüzgârların yeryüzünü şekillendirmesinde kurak ve yarı kurak bölgelerin daha elverişli olmasının nede-ni, aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Sıcaklık değerlerinin çok fazla değişmemesi

B) Bitki örtüsünün cılız olması ya da hiç olmaması

C) Mekânik çözülmenin belirgin olması

D) Toprağın gevşek ve kuru taneli özellik göstermesi

E) Yağışların yetersiz kalması

10. Rüzgârlar, yağış miktarının yetersiz sıcaklık farklarının fazla olduğu alanlarda güçlerini artırır.

Buna göre, kayaç türlerinin aynı olduğu kâbul edilir-se, aşağıda yıl içindeki sıcaklık ve yağış durumları gösterilen bölgelerden hangisinde rüzgârların daha fazla etkili olduğu söylenebilir?

Sıcaklık (°C)

: Sıcaklık (°C)

Yağış (mm)

: Yağış (mm)

O Ş M N M H T A E E K AA y l a r

300

250

200

150

100

50

0

30

25

20

15

10

5

0

Sıcaklık (°C)

: Sıcaklık (°C)

Yağış (mm)

: Yağış (mm)


300

250

200

150

100

50

0

30

25

20

15

10

5

0

Sıcaklık (°C)

: Sıcaklık (°C)

Yağış (mm)

: Yağış (mm)


300

250

200

150

100

50

0

30

25

20

15

10

5

0

Sıcaklık (°C)

: Sıcaklık (°C)

Yağış (mm)

: Yağış (mm)


300

250

200

150

100

50

0

30

25

20

15

10

5

0

Sıcaklık (°C)

: Sıcaklık (°C)

Yağış (mm)

: Yağış (mm)


175

150

125

100

75

50

25

0

30

25

20

15

10

5

0

-5

A) B)

C) D)

E)

11. Rüzgâr bir dış kuvvet olarak akarsu ve sellerde olduğu gibi erozyon etkisi yapar.

Rüzgâr erozyonun etkili olduğu bir bölge için aşağı-dakilerden hangisi söylenemez?

A) Yıl boyunca dinamik kökenli yüksek basınç etkisi al-tındadır.

B) Yıl boyunca yağış miktarı azdır.

C) Doğal bitki örtüsü ağaçtan yoksun cılız ot topluluk-larıdır.

D) Kimyasal çözülme yıl boyunca etkilidir.

E) Yıl boyunca maksimum nem mutlak nemden fazla-dır.

12. Rüzgâr biriktirme şekillerinden en yaygın olanı kumullar-dır. Bitki örtüsünün yetersiz olduğu yerlerde rüzgârın hı-zının azalması sonucu kum taneleri yığınlar halinde bi-riktirilerek oluşturulur.

Ekvator

III

I

IIIV

V

Yukarıdaki haritada işaretlenmiş olan alanların ik-lim özellikleri göz önüne alındığında, hangisinde rüzgârlar tarafından oluşturulmuş kumullara daha geniş alanlarda rastlanır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

13. Aşağıdaki tabloda gösterilen rüzgârların aşındırma ve biriktirme yer şekillerinden hangisinin oluşumu-na neden olan rüzgâr faaliyeti yanlış verilmiştir?

Aşındırma Biriktirme

A) Mantar kaya *

B) Lös *

C) Barkan *

D) Tafoni *

E) Kumullar *

14. Yeryüzünü şekillendiren faktörlerden biri olan rüzgarlar, aşındırma, taşıma ve biriktirme ile etkilerini gösterirler.

Aşağıdakilerden hangisi, rüzgârların bu etkisini hız-landırıcı bir rol oynamaz?

A) Cılız bitki örtüsü

B) Yüksek nem oranı

C) Hızlı mekânik çözünme

D) Yağış yetersizliği

E) Şiddetli buharlaşma

15. Rüzgârların; Ekvator, Ilıman kuşakta ve kutuplar gi-bi her yerde esmesine karşın çöllerde en etkili dış kuvvet olarak ortaya çıkmasının nedeni, aşağıdaki-lerden hangisindir?

A) Rüzgârların hakim yönü

B) Sıcaklık değerlerinin yıl boyunca yüksek olması

C) Kayaların yapısı

D) Toprağın kuru ve taneli yapıda olması

E) Yükselti ortalamasının az olması

9. A 10. E 11. D 12. B 13. E 14. B 15. D

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


288

1. Akarsularla ilgili olarak, aşağıda verilen tanımların

hangisi yanlıştır?

A) Akarsuların kollarıyla birlikte yayıldığı ve sularını

toplayıp boşalttığı bölgeye akarsu havzası denir.

B) Bir akarsuyun herhangi bir kesitinden saniyede ge-

çen su miktarına akarsuyun debisi denir.

C) Akarsuyun en derin noktalarını birleştiren çizgiye

akım çizgisi denir.

D) Akarsu havzalarını birbirinden ayıran sınıra su bölü-

mü çizgisi denir.

E) Akarsuyun kollarıyla birlikte oluşturduğu sisteme

akarsu ağı denir.

2. Akarsuların amaçlarından bir tanesi de havzalarındaki

suları toplayıp denizlere ulaştırmaktır. Eğer akarsu hav-

zasındaki suyunu denize ulaştıramıyorsa kapalı havza

denir.

Aşağıdakilerden hangisi bir akarsu havzasının kapa-

lı olmasının nedenlerinden biri değildir?

A) Havzasında yer şekillerinin engebeli olması

B) Akarsuyun yatak uzunluğunun kısa olması

C) Havzasında buharlaşma miktarı ve şiddetinin fazla

olması

D) Yatağı boyunca zeminin geçirimli taşlardan oluşma-

sı

E) Havzasında yağış miktarının yetersiz olması

3. Akarsuyun yatağından akıttığı suyun mevsimlere dağılı-

şına akarsu rejimi denir.

Aşağıdaki akarsulardan hangisinin daha düzenli re-

jime sahip olduğu söylenebilir?

A) Akarsuyun geçtiği kentler liman özelliği gösteriyorsa

B) Denize döküldüğü yerde bol miktarda alüvyon birik-

tirmişse

C) Akarsuyun herhangi bir yatak bölümünde baraj ya-

pımına uygunluk varsa

D) Yılın belirli zamanlarında taşkınlar yapıyorsa

E) Tarımsal faaliyetlerde sulama amacıyla yılın belli bir

mevsiminde faydalanılabiliyorsa

4.

Ekvator

I

IIIII

IV

V

Yukarıdaki haritada verilen alanlardan hangilerinde yer alan akarsuların rejimleri düzenlilik gösterir?


C) II ve IV D) III ve V

E) IV ve V

5. Herhangi bir akarsuyun akış hızı aşağıdakilerden hangisiyle doğru orantılıdır?

A) Taşıdığı yük miktarıyla

B) Zemininin geçirgenliğiyle

C) Yatağının uzunluğuyla

D) Akım miktarıyla

E) Yatağının eğimiyle

6. Aşağıdakilerden hangisi akarsulardan faydalanma alanlarından biri değildir?

A) Enerji üretimi

B) İçme suyu elde etme

C) Tuz elde etme

D) Yolcu ve yük taşımacılığı

E) Balıkçılık alanında

7. Herhangi bir akarsuyun yatağındaki aşındırma faali-yeti aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir?

A) Akarsuyun yatağının eğim derecesine

B) Akarsuyun havzasının açık ya da kapalı olmasına

C) Akarsuyun yatağındaki akış hızına

D) Akarsuyun yatağındaki akım miktarına

E) Akarsuyun yatağını oluşturan kayaçların dayanıklı-lık derecesine

Test2

1. C 2. B 3. A 4. D 5. E 6. C 7. B

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

289

8. Bir akarsuyun havzasının aşındırılarak deniz seviyesine

kadar indirgenmesine denge profiline ulaşmışlık adı ve-

rilir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi denge profiline

ulaşmış bir akarsuyun özelliklerinden biri değildir?

A) Rejimin düzenli olması

B) Yatağında menderesler oluşturması

C) Aşındırma gücünün azalıp, biriktirme gücünün art-

ması

D) Derine doğru aşındırmasının sona ermesi

E) Debisinin azalmış olması

9. Bir akarsuyun yatağındaki aşındırma miktarı ile aşa-

ğıdakilerden hangisi arasında ters orantı vardır?

A) Yatak eğimi B) Akım miktarı

C) Akış hızı D) Zemin direnci

E) Yük miktarı

10. Bir akarsuyun yatağındaki su miktarının herhangi

bir noktada birim zamandaki miktarı aşağıdakiler-

den hangisi ile tanımlanır?

A) Debi B) Çığır

C) Havza D) Rejim

E) Denge profili

11. Akarsuların beslenme alanlarını birbirinden ayıran sınıra

su bölümü çizgisi denir.

Buna göre, su bölümü çizgileri genellikle aşağıdaki

alanlardan hangileri üzerinde oluşmuştur?

A) Göl kıyılarında B) Deniz kıyılarında

C) Plato yüzeylerinde D) Ova tabanlarında

E) Dağ doruklarında

12. Akarsuların taşıdıkları su miktarının yıl içindeki değişim-

lerine akarsu rejimi denir.

Aşağıdakilerden hangisi, akarsuların rejimlerinde

etkili değildir?

A) Yağışlar B) Yer altı suları

C) Toprak cinsi D) Yatak eğimi

E) Sıcaklık

13. Aşağıdaki şekillerde menderesler yaparak akan bir akar-suyun alüvyal tabanlı vadisinde derine gömülmesiyle oluşan basamaklı vadi tabanları gösterilmiştir.

Bu tür yer şekillerinin oluşması, aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?

A) Sağanak yağışların artmasına

B) Doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesine

C) Akarsuyun akış hızının azalmasına

D) Akarsuyun denge profiline ulaşmasına

E) Akarsu havzasının yükselerek gençleşmesine

14. Akarsuların yatakları farklı dirençteki kayalardan oluş-muşsa, aşındırma sonucunda yumuşak kısımlar orta-dan kalkar ve sert kısımlar basamak durumuna gelir. Akarsu bu basamaklardan çağlayan yaparak akar. Bu şekilde aşındırma gücü artan akarsu düştüğü tabakayı derine doğru oyarak çukurlar oluşturur.

Yukarıda oluşumu anlatılan, akarsuyun oluşturduğu yer şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dev kazanı B) Menderes

C) Kırgıbayır D) Plato

E) Peneplen

15. Bir akarsuyun saniyede akıttığı miktarına debisi denir. Akarsuyun debisiyle, bulunduğu ortam arasında sıkı bir ilişki vardır.

Aşağıdakilerden hangisinde bu ilişki yanlış açıklan-mıştır?

A) Akarsu akımıyla buharlaşma ters orantılıdır.

B) Karstik alanlarda akarsuların akımları yıl boyunca yüksektir.

C) Yağışların kışın kar şeklinde olduğu bölgelerde akarsuların akımları ilkbahar başı itibariyle artma-ya başlar.

D) Yer şekillerinin engebeli ve kuraklığın ön plana çıktı-ğı bölgelerde daha fazla kapalı havza vardır.

E) Nemli bölgelerin çok zengin ve gelişmiş bir akarsu

ağı vardır.

8. A 9. D 10. A 11. E 12. C 13. E 14. A 15. B

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


290

1. Kalker, tüf gibi aşındırılması kolay bitki örtüsünden yoksun plato yamaçlarında sağanak yağışlarla olu-şan sel şeklindeki akarsuların meydana getirdiği yer şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Delta ovası B) Peneplen

C) Plato D) Kırgıbayır

E) Kanyon vadi

2. Sel suları, yamaçlardan yayılırcasına akan sulardır. Sa-ğanak yağışlarla veya hızlı kar erimeleriyle oluşurlar. Bit-ki örtüsünden yoksun yamaçları erozyona uğratarak çok pürüzlü hâle getirirler. Eğer yamaçlarda tüf, kalker gibi kolay aşınan tabakalar üzerinde granit ya da bazalt gibi sert kütleler de varsa kule biçimli aşınım şekilleri oluştu-rurlar.

Buna göre, yukarıda oluşumu açıklanan akarsu aşın-dırma şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) B)

C) D)

E)

3. I. Delta

II. Menderes

III. Seki

IV. Kırgıbayır

V. Plato

Yukarıda verilen akarsu aşındırma ve biriktirme şe-killerinden hangilerinin oluşumunda hem aşındırma hem de biriktirme faaliyetleri birlikte etkili olmuştur?

A) Yalnız II B) Yalnız V

C) I ve II D) II ve III

E) IV ve V

4. Akarsuyun yatağı boyunca en hızlı aktığı noktaların

birleştirilmesiyle elde edilen çizginin kıvrımlı (bük-

lümlü) olması, aşağıdakilerden hangisinin oluşu-

munda rol oynar?

A) Taraça B) Dev kazanı

C) Menderes D) Delta

E) Boğaz vadi

5. Denge profiline ulaşmamış bir akarsuyun vadisinin yuka-

rı bölümlerinde V biçimli, orta bölümlerinde yatık yamaç-

lı ve aşağı bölümlerinde ise yayvan oluk biçiminde oldu-

ğu görülmüştür.

Akarsu vadisindeki bu farklı görünümler aşağıdaki-

lerden hangisini kanıtlar?

A) Yatağında eğim farklılıklarının olduğunu

B) Akış hızının her noktada aynı olduğunu

C) Akarsuyun yük taşıma kapasitesinin yatağı boyunca

benzer özellik gösterdiğini

D) Yatağı boyunca rejiminin farklılıklar gösterdiğini

E) Yatağında aşındırmanın ağızdan kaynağına doğru

gerçekleştiğini

6. Aşağıda verilen durumlardan hangisi bir akarsu va-

disinin henüz genç oluşumlu olduğunu kanıtlar?

A) Akarsuyun yatağında dev kazanı oluşumlarının faz-

la görülmesi

B) Akarsu yatağının deniz seviyesine ulaşmış olması

C) Akarsu havzasının peneplen özelliği kazanmış ol-

ması

D) Akarsu üzerinde ulaşım faaliyetlerinin yapılması

E) Akarsuyun yatağı boyunca menderesler oluşturma-

sı

7. Aşağıdakilerden hangisi, akarsu aşındırmasının son

şeklidir?

A) Tabanlı vadi B) Yontuk düz

C) Badlans D) Peribacası

E) Seki

Test3

1. D 2. B 3. D 4. C 5. A 6. A 7. B

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

291

8. Aşağıdaki şekilde akarsuyun yatağında oluşturduğu bir vadi biçimi gösterilmiştir.

Bu tür vadilere ne ad verilir?

A) Boğaz vadi B) Kanyon vadi

C) Çentik vadi D) Alüvyal tabanlı vadi

E) Yatık yamaçlı vadi

9. Akarsularda, hız güçten fazla olursa aşındırma olur. Akarsular yataklarını derine, yana ve geriye doğru aşın-dırırlar.

Derine doğru aşındırmanın fazla olduğu yerlerde aşağıdaki vadilerden hangisi görülür?

A) B)

C)

E)

D)

10. Akarsular geçtikleri yerlerdeki kayaçların içinde bulunan mineral ve tuzları çözerek aşındırma yaparlar. Bu mad-deleri beraberlerinde taşırlar. Bu yolla yaptıkları aşındır-ma kimyasal aşındırma olup en fazla tropikal kuşakta gö-rülür.

Buna göre, bir akarsuyun kimyasal aşındırma yap-masında aşağıda verilenlerden hangisinin en az etki-li olduğu söylenebilir?

A) Suyun sıcaklığı

B) Akım miktarı

C) Yatağı oluşturan kayaçların bileşimi

D) Suyun asitlilik derecesi

E) Akarsu havzasının genişliği

11. Peneplen hâline gelmiş alanların, epirojenik hareket-

lere bağlı olarak yükselmesinden sonra akarsularla

tekrar derin vadilerle yarılmaları sonucu aşağıdaki

yer şekillerinden hangisi oluşur?

A) Barkan B) Seki

C) Plato D) Badlans

E) Peribacaları

12. X

Y

Yukarıdaki hız çizgisi gösterilen menderes yapmış

bir akarsudan XY hattında alınan vadi profili aşağı-

dakilerden hangisine daha çok benzer?

A) B)

C)

E)

D)

X Y X Y

XY

X Y

X Y

13. Aşağıdakilerden hangisi menderes özelliği kazan-

mış bir akarsu için doğru olamaz?

A) Biriktirme gücü artmıştır.

B) Yatak uzunluğu artmıştır.

C) Hem aşındırma hem de biriktirme yapmaktadır.

D) Derine doğru aşındırma azalmıştır.

E) Üzerinde kesinlikle ulaşım yapılmaktadır.

14. Akarsularla derince yarılmış hafif engebeli ve yüksek ge-

niş sahalara plato denir.

Türkiye’de de oldukça yaygın olan platoların genel-

likle yüksek alanlarda bulunması aşağıdaki olaylar-

dan hangisinin sonucunda gerçekleşmiştir?

A) Orojenez B) Depremler

C) Epirojenez D) Volkanizma

E) Akarsu aşındırması

8. E 9. D 10. E 11. C 12. C 13. E 14. C

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


292

1. Akarsular, yatak eğimlerinin azaldığı yerlerde ya da akımların azaldığı zamanlarda taşıdıkları malzemeleri (alüvyonları) yataklarında biriktirmek koşuluyla bir takım yer şekillerini oluştururlar.

Aşağıdakilerden hangisi, akarsuyun sadece biriktir-me yaparak oluşturduğu yer şekillerinden biri değil-dir?

A) Birikinti konisi B) Irmak adası

C) Delta D) Dağ eteği ovası

E) Seki

2. Akarsuyun taşıdığı alüvyonların ağız kısmında ve deni-zin içinde biriktirmesiyle oluşturduğu ovalara delta ova-sı denir. Her akarsuyun denize döküldüğü yerde delta ovası oluşturacak diye bir şart yoktur. Örneğin, Batı Av-rupa kıyılarında denize dökülen akarsular (Rhen, Sen) denize döküldükleri yerlerde delta oluşturamamışlardır.

Buna göre, Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa kıyılarında denize dökülen akarsuların ağız kısımlarında delta oluşturamamalarının nedeni aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Bitki örtüsünün fazla olması

B) Buharlaşma miktarının az olması

C) Gelgit etkisinin fazla olması

D) Ortalama yükseltinin az olması

E) Akarsuların kısa boylu olması

3. I. Yatak eğiminin azalması

II. Akış hızının artması

III. Akım miktarının azalması

IV. Yük miktarına artması

V. Yatağının daralması

Yukarıdaki koşullardan hangileri akarsuların biriktir-me yapmasını kolaylaştırıcı bir özellik gösterir?

A) I, II ve III B) I, III ve IV

C) II, III ve IV D) II, IV ve V

E) III, IV ve V

4. Akarsuyun hızı, aşağıda verilenlerden hangisine bağlı olarak değişir?

A) Akarsuyun boyu B) Akarsuyun debisi

C) Yük miktarı D) Akarsuyun rejimi

E) Kayaların direnci

5.

Devkazanı Delta

Kırgıbayır Birikinti Konisi

Menderes

Yukarıda akarsuların aşındırma ve biriktirme faaliyetleri sonucu oluşturdukları bazı yer şekilleri verilmiştir.

Bu yer şekillerinin akarsuyun hangi faaliyeti sonu-cunda oluştuğu hakkında aşağıda yapılan eşleştir-melerden hangisi yanlıştır?

Aşındırma Biriktirme

A) Dev kazanı √

B) Delta √

C) Kırgıbayır √

D) Birikinti konisi √

E) Menderes √

6. Akarsular fiziksel ve kimyasal yollarla yataklarını aşındı-rırlar. Aşındırdıkları maddeleri ise yatakları boyunca çe-şitli yerlerde biriktirirler.

Akarsu aşındırması ve biriktirmesiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Akarsuların yukarı çığırlarındaki aşındırma aşağı çı-ğırlarından daha fazladır.

B) Akarsular biriktirme faaliyetleri sırasında ilk olarak delta ovalarını kazarlar.

C) Akarsular yataklarını deniz seviyesine ulaşıncaya kadar kazarlar.

D) Akarsuyun yükü hızından fazla olursa biriktirme ya-par.

E) Akarsuyun hızı yükünden fazla olursa daima yata-ğında aşındırma yapar.

Test4

1. E 2. C 3. B 4. C 5. C 6. B

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

293

7. Aşağıda bir akarsu yatağının orta bölümlerindeki taban kısmından alınan yıllık biriktirmenin kesiti verilmiştir.

: İnce unsurlu malzeme

: İri unsurlu malzeme

Bu biriktirme kesiti verilen akarsuyun yatağının orta bölümündeki akım grafiği aşağıdakilerden hangisin-de doğru olarak verilmiştir?

AkımA)

Zaman

AkımB)

Zaman

AkımC)

Zaman

AkımD)

Zaman

AkımE)

Zaman

8. Aşağıdakilerden hangisi, bir akarsuyun aktığı yata-ğın ve arazinin eğiminin az olması ile ilişkili değildir?

A) Akarsuyun akımının az olması

B) Akarsuyun menderesler yaparak akması

C) Akarsuyun derine doğru aşındırmasının az olması

D) Akarsuyun yatağının sığ fakat geniş olması

E) Akım düzeninin mevsimlere göre farklılık gösterme-mesi

9. Bir akarsuyun akım miktarı ile biriktirme yaptığı yer şekil-lerinin yapıları arasında sıkı bir ilişki vardır.

Diğer şartlar eşit kabul edilirse, aşağıda biriktirme bölgelerindeki tabaka yapıları verilen akarsulardan hangisinin yıl içindeki seviye değişimi daha azdır?

(Akarsuların biriktirmelerini bir yıl içinde oluşturdukları kabul edilecek.)

A) B)

D) E)

C)

: İnce unsurlu malzeme

: İri unsurlu malzeme

10. Akarsuların her biri üzerinde yapılan barajların su tutma kapasitelerinin eşit olduğu kabul edilirse aşa-ğıdaki akım değişimi verilen akarsulardan hangisin-den daha düzenli olarak hidroelektrik enerjisi üreti-mi gerçekleştirilir?

AkımA)

Aylar Aylar Aylar

Aylar Aylar

AkımB) AkımC)

AkımD) AkımE)

11. Akarsu yatağının ağzından kaynağına doğru uzanan profili, iç bükey düzgün bir eğri haline gelmişse buna denge profili denir.

Aşağıdakilerden hangisi denge profiline ulaşmış bir akarsuda görülecek özelliklerden biri değildir?

A) Biriktirme gücü artmıştır.

B) Yatak eğimi azalmıştır.

C) Rafting sporu yapılır.

D) Aşındırma gücü azalmıştır.

E) Enerji üretimine elverişsizdir.

12. “Akarsularda, hız eğime bağlıdır. Eğim, yukarı çığırdan orta çığıra doğru azalır. Hız azaldığı içinde bu kısımda biriktirme başlar.”

Herhangi bir akarsuda hızın azaldığı yerdeki ilk birik-tirme faaliyeti sonucunda, aşağıdaki yer şekillerin-den hangisi oluşur?

A) Menderes B) Birikinti konisi

C) Taban seviyesi ovası D) Irmak adası

E) Delta

13. Herhangi bir akarsuyun beraberinde taşımakta oldu-ğu alüvyonlarını biriktirmeye başlaması için gerekli olan koşullardan biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Su miktarının artması

B) Hızının azalması

C) Taşınan yükün azalması

D) Zeminin geçirimsiz olması

E) Yatak eğiminin artması

7. A 8. E 9. A 10. E 11. C 12. A 13. B

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


294

1. Aşağıdaki şekilde, yağmur sularının kalkeri eritmesiyle oluşan, küçük boyutlu bir yüzey şeklinin gelişim süreci gösterilmişir.

Bu yüzey şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Lapya B) Dolin

C) Uvala D) Polye

E) Sarkıt

2. Bir bölgenin toprak örtüsünü inceleyen bir araştırmacı bölgedeki toprak türünün terra rossa olduğunu tespit et-miştir.

Buna göre, bu yerde bulunabilecek yeryüzü şekille-rinden biri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Barkan B) Sander

C) Tafoni D) Polye

E) Kumul

3. Aşağıdakilerden hangisi karstik aşınım şekillerin-den biri değildir?

A) Obruk B) Sarkıt

C) Düden D) Dolin

E) Polye

4. Su ile temas ettiğinde çabuk çözünen kimyasal tortul ka-yaçların yoğun olduğu alanlarda ............ yaygındır.

Yukarıda verilen ifadede boş bırakılan alana aşağı-dakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Menderesler B) Falezler

C) Mağaralar D) Peribacaları

E) Barkanlar

5.

Yukarıda gösterilen yeryüzü şekillerinin bulunduğu arazinin özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yer şekillerinin oldukça engebeli olduğu bir alandır.

B) Eriyebilen kayaçlardan oluşmuş bir alandır.

C) Bitki örtüsü gürdür.

D) Yoğun nüfüslu alandır.

E) Tarıma elverişli alandır.

6. Aşağıda verilen yer şekillerinden hangisi ya da han-gilerinin karstik arazilerde oluşma ihtimali en azdır?

I- II-

III-

Lapya

Obruk

Mantar Kaya

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III

E) Yalnız III

7. I. Mantar Kaya

II. Lapya

III. Obruk

IV. Plato

Yukarıda verilen yerşekillerinden hangisi ya da han-gilerinin oluşumunda yer altı suları ve eriyebilen ka-yaçların etkisi yoktur?

A) Yalnız I B) I ve II

C) II ve III D) Yalnız IV

E) I ve IV

Test5

1. A 2. D 3. B 4. C 5. B 6. A 7. E

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

295

8. Kalkerli kayaçların yaygın olduğu sahalarda kayaçların geniş alanlarda çözülmesi sonucunda oluşur.”

Yukarıda tanımı yapılan ovalara ne ad verilir?

A) Göl yeri ovası B) Sander ovası

C) Dağ içi ovası D) Dağ eteği ovası

E) Delta ovası

9. Akdeniz Bölgesi’ndeki eriyebilen kayaçların yoğun olduğu alanlarda, aşağıdakilerden hangisinin daha çok olduğu söylenebilir?

A) Kaplıcaların B) Volkanik arazinin

C) Kıvrımlı dağların D) Tabanlı vadilerin

E) Mağaraların

10. Aşağıdaki karstik şekillerden hangisinin oluşumun-da erimeden çok biriktirme etkili olmuştur?

A) Mağara B) Traverten

C) Lapya D) Dolin

E) Uvala

11. Türkiye’de Akdeniz Bölgesi’nde karstik şekillerin yaygın olarak görülmesi, bölgenin hangi özelliği ile daha çok ilgilidir?

A) Dağların kıyıya paralel uzanmasıyla

B) Bölgede görülen Akdeniz iklimiyle

C) Bölgeyi oluşturan tabakaların yapısıyla

D) Bölgede yetiştirilen tarım ürünleriyle

E) Bölgenin Alp-Himalaya orojenezi sonucu oluşma-sıyla

12. Eriyebilen kayaçların bulunduğu karstik arazilerde, akarsuların oluşturduğu vadiler, genellikle aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Çentik vadiler B) U profilli vadiler

C) Tabanlı vadiler D) Kanyon vadiler

E) Boğaz vadiler

13. Kolay eriyebilen kayaçların bulunduğu alanlarda karstik yeryüzü şekilleri oluşur. Ancak bu şekillerin oluşabilmesi için o bölgenin yeterli miktarda yağış alması da gerekir.

Buna göre, aşağıdaki ülkelerden hangisinde karstik yeryüzü şekillerinin oluşma olasılığı daha azdır?

A) Türkiye B) Yunanistan

C) Tunus D) İtalya

E) İspanya

14. I. Mağara

II. Traverten

III. Lapya

IV. Dolin

Yukarıda verilen karstik şekillerinin hangisi ya da hangileri günümüzde daha çok turistik değer taşı-maktadır?


C) Yalnız III D) II ve III

E) II ve IV

15. Aşağıdaki, karstik şekiller ve oluşumlarında etkili olan olaylar eşleştirilmiştir.

Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Lapya - Erime

B) Obruk - Erime ve çökme

C) Düden - Erime

D) Sarkıt - Erime ve çökme

E) Mağara - Erime

16. Bir alanda ki yer altı suyunun miktarını ve beslenme-sini etkileyen en önemli etken aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Tabakaların uzanışı B) Yer şekillerinin eğimi

C) Toprak kalınlığı D) Bitki örtüsü

E) Yağış miktarı

17. Traverten, sarkıt, dikit gibi karstik birikim şekillerinin oluşmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi en çoktur?

A) Bitki örtüsünün cılızlaşması

B) Eğimin artması

C) Su miktarının artması

D) Suda çözünmüş maddenin fazla olması

E) Suyun sıcaklığının artması

18. Yatağında alüvyonlarını biriktirmiş bir akarsuyun havza-sı epirojenik hareketlerle yükselmeye uğrarsa yatağını tekrar aşındırmaya başlar.

Bunun sonucunda akarsuyun yatağında oluşturaca-ğı şekil aşağıdakilerden hangisi olur?

A) Peneplen B) Menderes

C) Dev kazanı D) Seki

E) Badlans

8. A 9. E 10. B 11. C 12. D 13. C 14. B 15. D 16. E 17. D 18. D

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


296

1. I. Kıyılar

II. Yüksek enlemler

III. Yüksek dağlar

IV. Orta kuşak karaları

Yeryüzünü şekillendiren dış kuvvetlerden biri olan buzullar, yukarıda belirtilen yerlerin hangisi ya da hangileri üzerinde daha çok etkili olur?


C) II ve III D) III ve IV

E) Yalnız III

2. Aşağıdakilerden hangisi buzul etkisiyle oluşmuş yeryüzü şekillerinden biri değildir?

A) Sander B) Barkan

C) Moren D) U vadi

E) Hörgüçkaya

3.

Hörgüç kaya Sirk Gölü

U profilli vadi

Yukarıda verilen yeryüzü şekillerinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Büyük çukurluklardır.

B) Akarsu aşınım şekilleridir.

C) Türkiye’de yaygın olarak bulunurlar.

D) Buzul aşınım şekilleridir.

E) İç kuvvetlerle oluşmuşlardır.

4. Erimeden biriken karların başladığı sınıra kalıcı kar sı-nırı adı verilir. Kalıcı kar sınırı, ekvatordan kutuplara doğ-ru gidildikçe alçalır.

Kalıcı kar sınırının kutuplara doğru gidildikçe deniz seviyesine yaklaşmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Enlem B) Boylam

C) Yükselti D) Bitki örtüsü

E) Karasallık

5.

Aysberg Bankiz

Bankizler ve aysbergler buz kütleleridir. Ancak bankiz-ler denizlerde oluşurken, aysbergler önce karada oluşur, daha sonra örtü buzulundan koparak denizde yüzmeye başlarlar.

Aysberglerin, bankizlerden farklı olan yanı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir?

A) Tuzlu sudan oluşması

B) Kutup çevrelerinde oluşması

C) Orta enlemlere kadar ilerleyebilmesi

D) Kalınlıklarının az olması

E) Kısa sürede erimeleri

6. Yüksek dağların zirvelerinde yaz ve kış erimeden kalan karlara kalıcı kar denir.

Aşağıda belirtilen alanlardan hangisinde kalıcı kar sınırı daha alçaktır?

A) Himalayalar B) Madagaskar

C) Kongo Havzası D) Sibirya

E) Avustralya

7. Buzulların etkili olduğu alanlarda, buzul altında şe-killendirilen morenlerin, buzullardan sızan sular ta-rafından buzuldan alınarak buzulun bittiği yerde biri-kerek oluşturduğu düzlüğe ne ad verilir?

A) Esker B) Sander

C) Hörgüçkaya D) Dayk

E) Sirk

1. C 2. B 3. D 4. A 5. C 6. D 7. B

Test6

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

297

8. Kalıcı kar alt sınırı Ekvator’dan kutuplara gidildikçe alça-lır.

Buna göre, aşağıdaki ülkelerden hangisinde kalıcı kar sınırı Türkiye’dekinden daha alçaktır?

A) Norveç B) Mısır

C) Irak D) Hindistan

E) İtalya

9. “Grönland ve Antarktika gibi binlerce km2 lik geniş alan-ları kaplayan, yüzlerce metre kalınlığındaki buzullardır.” ifadesi ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) B)

C) D)

E)

Örtü buzulu Aysberg

Vadi Buzulu

Takke Buzulu Sirk Buzulu

10. Kutup çevresindeki denizlerde, suyun donması ile olu-şan buz kütleleridir. Donma, kıyılarda başlar ve sıcak-lık düştükçe artar. Deniz yüzeyini kaplayan buz kristalle-ri gittikçe kalınlaşır, buz tabakası hâlini alır. Daha sonra yaz aylarında sıcaklığın artması ile küçülerek dağılır.

Yukarıda özellikleri anlatınlan buz küleleri aşağıda-kilerden hangisidir?A) B)

C) D)

E)

Kalıcı kar Sander

Aysberg Vadi Buzulu

Bankiz

11. Türkiye’de buzulların oluşturduğu yer şekilleri, akarsula-rın oluşturduğu yer şekillerine oranla çok azdır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?

A) Bir yarımada ülkesi olması

B) Orta kuşakta yer alması

C) Ortalama yükseltinin fazla olması

D) Aynı anda dört mevsimi yaşaması

E) Güneyinde çöllerin bulunması

12. Aşağıdaki vadi profillerinden hangisi bir buzul vadi-sine aittir?

A) B)

C) D)

E)

13. I. Grönland II. KanadaIII. Rusya IV. MeksikaV. İspanya

Yukarıda verilen ülkelerin hangilerinde buzulların et-ki alanlarının çok geniş olduğu iddia edilemez?


C) II ve IV D) III ve IV

E) IV ve V

14. Buzul aşındırma ve biriktirmesinin etkili olduğu alanlarda en çok rastlanan kıyı tipi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fiyord B) Ria

C) Watt D) Dalmaçya

E) Enine

15. Buzul vadilerinin içlerinde, buzulların ağırlıkları ile et-kilediği, törpülediği, cilaladığı ya da çizdiği tepelere ................ adı verilir.

Yukarıda boş bırakılan alana aşağıdakilerden hangi-si yazılmalıdır?

A) Moren tepesi B) Mantar kaya

C) Şahit kaya D) Hörgüç kaya

E) Kıyı taraçası

8. A 9. A 10. E 11. B 12. C 13. E 14. A 15. D

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


298

1. Yeryüzündeki kıyıların bir kısmında dalga ve akıntılar aşındırma yaparken, bir kısmında biriktirme yaparlar.

Buna göre, bir kıyıda, dalga ve akıntıların oluşturdu-ğu birikim şekillerine daha az rastlanması aşağıdaki-lerden hangisi ile açıklanamaz?

A) Kıyının derin olması

B) Dalga ve akıntının güçlü olması

C) Gelgitin etkili olması

D) Boyuna kıyılar olması

E) Çok sayıda akarsuyun kıyıya ulaşması

2. – Kıyılarında çok sayıda delta ovasının olması– Haliç tipi kıyılarının olmamasıYukarıda bir ülkeye ait kıyı özellikleri verilmiştir.

Buna göre, verilen bilgiler ülkenin hangi özelliğine kanıt olarak gösterilebilir?

A) Kıyılarında gelgit etkisi azdır.

B) Çok sayıda akarsuyu vardır.

C) Kıyı çizgisi uzundur.

D) Ortalama yükseltisi fazladır.

E) Kıyıları derindir.

3. I. Falezler yaygındır.

II. Delta oluşumu kolaydır.

III. Kıyı ile iç kesimler arası ulaşım kolaydır.

IV. Kıta sahanlığı dardır.

V. Koy, körfez sayısı fazladır.

Yukarıda verilen özelliklerden hangisi ya da hangile-ri boyuna kıyıların özelliklerindendir?

A) Yalnız I B) I, II ve IV

C) II ve III D) I ve IV

E) IV ve V

4. Dalgaların kıyılarda aşındırma ya da biriktirme yap-ması aşagıdakilerden hangisine daha çok bağlıdır?

A) Denizin tuzluluk oranına

B) Kıyının derinliğine

C) Kıyının bulunduğu enleme

D) Kıyıyı oluşturan tabakaya

E) Kıyının toprak yapısına

5. Dalgaların biriktirdiği kıyı okları bazen çok gelişerek ko-yun ağzını kapatır. Bu şekilde oluşan göllere .................. adı verilir.

Yukarıdaki boş bırakılan alana aşağıdaki ifadelerden hangisi getirilmelidir?

A) Falez B) Tombolo

C) Lagün D) Delta

E) Seki

6. I. Delta

II. Falez

III. Kıyı kordonu

IV. Tombolo

V. LagünYukarıda dalga ve akıntılarla oluşan yeryüzü şekilleri ve-rilmiştir.

Bunlardan hangisinin oluşumunda dalga ve akıntılar farklı rol oynamıştır?


7. – Dalmaçya kıyılarında kıyıya paralel uzanan dağ sıra-ları ve kıyıya paralel uzanan adalar bulunur.

– Boyuna kıyılarda da dağlar denize paralel uzanır.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi dalmaçya kıyıla-rı ve boyuna kıyıların ortak özelliğidir?

A) Koy, körfez sayısı fazladır.

B) Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zordur.

C) Delta oluşumu kolaydır.

D) Kıyıya ulaşan akarsular biriktirme yaparlar.

E) Kıyıları oldukça sığdır.

8. “Kıyıya yakın bir adanın, dalgaları oluşturduğu kıyı okları ile karaya bağlanması sonucu oluşan yarımadalara veri-len addır. Türkiye’de en iyi örneğini Marmara Denizi’nde Kapıdağ Yarımadası ile görürüz.” açıklamasını yapan bilim adamı aşağıdakilerden hangisini anlatmakta-dır?

A) Lagün B) Falez

C) Tombolo D) Delta

E) Kıyı oku

1. E 2. A 3. D 4. B 5. C 6. B 7. B 8. C

Test7

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

299

9.

Ekvator

I

IIIII

IV

V

Yukarıdaki Dünya haritasında numaralandırılarak gösterilen kıyılardan hangisinde, enlem etkisine bağlı olarak buzulların oluşturduğu fiyord kıyıları ol-duğu söylenebilir?


10. Kıyı şekillendirmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi en azdır?

A) Rüzgârlar B) Orojenez

C) Epirojenez D) Dalgalar

E) Akarsular

11. Dalga aşındırması ile ortaya çıkan yeryüzü şekillerine fa-lez denir.

Aşağıdakilerden hangisi falezlerin yaygın olarak bu-lunduğu kıyıların özelliklerinden biri değildir?

A) Deniz birden derinleşir.

B) Kıta sahanlığı dardır.

C) Dalga yüksekliği fazladır.

D) Deniz etkisi iç kesimlere ulaşamaz.

E) Biriktirme fazla olur.

12. I. Fiyord

II. Haliç

III. Skyer

IV. Watt

Yukarıda belirtilen kıyı tiplerinden hangileri gelgit olayına bağlı olarak oluşur?


C) II ve III D) II ve IV

E) I ve IV

13. Aşağıdaki kıyı tiplerinden hangisi Türkiye gibi orta kuşak ülkelerinde görülmez?

A) Enine B) Boyuna

C) Ria D) Dalmaçya

E) Skyer

14. Akarsu vadilerinin sular altında kalmasıyla derin kıyılar oluşur. Bu tür kıyılara ria tipi kıyılar denir. Türkiye’de İs-tanbul ve Çanakkale Boğazı da ria kıyı tipine örnektir.

Ria kıyı tipinin özelliklerinden biri aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Girintili çıkıntılı kıyılardır.

B) Delta oluşumu kolaydır.

C) Oluşumlarında epirojenez etkili olabilir.

D) Kıyı uzunluğu fazladır.

E) Hem iç kuvvetlerin hem dış kuvvetlerin etkisi vardır.

15. IV. jeolojik zamanda oluşmuş buzulların kapladığı alan-larda, buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Oluşumlarında iklim değişmelerine bağlı ola-rak deniz seviyesinin yükselmesinin etkisi vardır.

Bu tür kıyı şekillerine aşağıdaki ülkelerden hangisin-de rastlanmaz?

A) Norveç B) Kanada

C) Malezya D) Rusya

E) İsveç

16. I) II)

III) IV)

V)

Yukarıda verilen kıyı tiplerinden hangisi ya da hangi-lerinin oluşumunda dağların uzanışı etkilidir?

A) I ve III B) I, II ve IV

C) II, III ve IV D) III ve V

E) I, III ve V

9. E 10. A 11. E 12. D 13. E 14. B 15. C 16. A

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

Pal

me

Yay

ıncı

lık


300

1. – Kayaçların mineral yapısında bozulma olmaz.– Oluşumlarında en çok sıcaklık farkı etkilidir.

Yukarıda belirtilen bilgiler aşağıdaki olaylardan han-gisini açıklar?

A) Kayaçların ayrışması

B) Fiziksel çözülme

C) Kimyasal çözülme

D) Yer kayması

E) Erozyon

2.

Ekvator II

III

IV

V

I

Sıcaklık ve nem oranının yüksek olduğu bölgelerdeki, kayaçlarda görülen çözülme, kimyasal çözülmedir.

Yukarıda verilen Dünya haritasında numaralarla gös-terilen alanların hangisinde kimyasal çözülme daha fazladır?


3. Kimyasal çözülmenin yetersiz olduğu çöllerde, toprak oluşumu zordur.

Çözülmede etkili olan faktörler düşünüldüğünde, çöllerde kimyasal çözülmeyi yetersiz kılan etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yağış azlığı B) Deniz etkisi

C) Rüzgâr etkisi D) Kayaç yapısı

E) Bitki örtüsü

4. Aşağıdakilerden hangisi, kayaçların fiziksel yolla çö-zülmesinde etkili değildir?

A) Kök çatlatması

B) Buz çatlatması

C) Tuz çatlatması

D) Sıcaklık farkı ile parçalanma

E) Su ile erime

5. “Çöller, karaların iç kesimleri ve yüksek dağlar mekânik çözülmenin fazla olduğu alanlardır.” diyen bir bilim ada-mı bu duruma kanıt olarak söz konusu yerlerin aşa-ğıdaki özelliklerinden hangisi gösterilebilir?

A) Deniz etkisine açıktırlar.

B) Nem az olduğu için sıcaklık farkı fazladır.

C) Ortalama yükseltileri fazladır.

D) Nüfus miktarları çok azdır.

E) Sıcaklık ortalamaları oldukça yüksektir.

6.

Yıllık Sıcaklık Farkı (°C) Yağış Miktarı (mm)

I 21 670

II 16 1060

III 12 1810

Yıllık yağış miktarı ve sıcaklık farkı yukarıdaki gibi olan üç bölgede, fiziksel çözülmenin en azdan en çok olana doğru sıralanışı, aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir?

A) I, II, III B) II, III, I

C) III, I, II D) III, II, I

E) II, I, III

7. X ülkesinde;

I. Orman alanı azdır.

II. Yükselti ve eğim fazladır.

III. Yağış ve akarsu rejimi düzensizdir.

özelliklerine ship olmasının temel nedeni aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Heyelan B) Erozyon

C) Toprak kayması D) Ulaşım güçlüğü

E) Enerji sıkıntısı

8. I. Barajların ömrünün planlanan süreden daha kısa olması

II. Mera hayvancılığının her yıl azalması

III. Tarım arazilerinde verim düşmesi

Yukarıda verilen sorunlar aşağıdakilerden hangisi-nin sonucunda ortaya çıkar?

A) Depremler B) Volkanizma

C) Heyelan D) Erozyon

E) Orojenez

Test8

1. B 2. B 3. A 4. E 5. B 6. D 7. B 8. D

Pal

me

Yay

ıncı

lık

BÖ

LÜ

M – 6

CO

ĞR

AF

YA

301

9. Yüzeyi kaplayan toprağın aşınması ve bulunduğu yerden çeşitli dış kuvvetlerle taşınması olayına erozyon denir.

Aşağıdakilerden hangisi erozyonu etkileyen etken-ler arasında yer almaz?

A) Yapının engebeli olması

B) Yer şekillerinin eğimli olması

C) Bitki örtüsünün tahrip edilmesi

D) Yağışların daha çok kar şeklinde düşmesi

E) Toprağın nadasa bırakılması

10. Erozyon, yağış ve sel suları ile rüzgârın toprağı taşıması olayıdır.

Erozyonla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Kurak, yarı kurak bölgelerde en çok su erozyonu et-kilidir.

B) Orman yangınları, erozyonun şiddetini artırır.

C) Meraların aşırı otlatılması erozyonu artırır.

D) Tarım alanları eğime dik sürülürse erozyon engel-lenir.

E) Yamaçlarda yapılacak teraslama erozyonu engeller.

11. Erozyon, kurak veya yarı kurak iklim bölgelerinde, bitki örtüsünün seyrek olması nedeniyle toprağın süpürülme-sidir.

Ekvator

V

III

IV

II

I

Yukarıda verilen Dünya haritası üzerinde gösterilen noktaların hangisinde, erozyon şiddetinin daha fazla olduğu söylenebilir?


12. Rüzgâr erozyonunun çok şiddetli olduğu bir bölge-de aşağıdakilerden hangisinin de fazla olduğu söy-lenebilir?

A) Toprak oluşumunun

B) Mekânik çözülmenin

C) Kimyasal çözülmenin

D) Su kaynaklarının

E) Bitki çeşidinin

13. Heyelanın fazla olduğu bölgelerde;

I. tabakaların eğim yönünde uzanması,

II. eğimin fazla olması,

III. iklimin kurak ya da yarı kurak olması,

IV. tabakaların kalkerden oluşması,

özelliklerinden hangileri görülmez?

A) I ve II B) II ve III

C) III ve IV D) I ve III

E) I ve IV14.

Bölge Yıllık Yağış(mm)

Yıllık Sıcaklık Farkı (°C)

I 1850 11

II 840 22

III 1390 14

IV 650 27

V 1050 17Yukarıda beş merkeze ait yıllık yağış miktarı ve yıllık sı-caklık farkı belirtilmiştir.

Buna göre, belirtilen merkezlerden hangisinde fizik-sel çözülme sırasıyla en az ve en çoktur?

En az En çok

A) I II

B) I IV

C) III IV

D) IV I

E) V II

15.

Aşağıdakilerden hangisi, yukarıda fotoğrafta görü-len doğa olayının ortaya çıkmasında etkili değildir?

A) Eğimin fazla olması

B) Yağışın çok olması

C) Killi tabakanın varlığı

D) Tabakaların eğim yönünde uzanması

E) Rüzgârın toprağı kaydırması

9. D 10. A 11. C 12. B 13. C 14. B 15. E

302

CO

ĞR

AF

YAÜ

NİT

E – 6

CO

ĞR

AF

YAB

ÖL

ÜM

– 6

16. A 17. C 18. E 19. C 20. A 21. B 22. E 23. B

16. Aşağıdakilerden hangisi akarsu aşındırma şekille-rinden biri değildir?

A) Delta

B) Dev kazanı

C) Vadi

D) Peribacası

E) Plato

17. Aşağıdakilerden hangisi bir akarsu biriktirme şekli-dir?

A) Dev kazanı

B) Şelale

C) Irmak adası

D) Plato

E) Peneplen

18. Aşağıdakilerden hangisi çözünebilen kayaçlarda oluşmuş bir aşınım şeklidir?

A) Sarkıt

B) Traverten

C) Barkan

D) Sander

E) Dolin

19. Rüzgârlar, bitki örtüsünün zayıf, fiziksel çözülmenin güç-lü olduğu alanlarda yeni yeryüzü şekilleri oluştururlar.

Aşağıdaki ülkelerden hangisinde rüzgârların oluş-turduğu yer şekillerine rastlanmaz?

A) Libya

B) Mısır

C) Almanya

D) Moğolistan

E) Meksika

20. Ay ve Güneş’in çekim gücü, büyük su kütlelerini etkileye-rek gelgite sebep olur. Böyle kıyılarda haliç ve watt tipi kı-yılar oluşur.

Aşağıdaki ülkelerden hangisinde gelgit etkisiyle oluşmuş kıyılara daha çok rastlanır?

A) İngiltere B) Lübnan

C) Yunanistan D) Romanya

E) Gürcistan

21. Eğim ve yağışın fazla olduğu, killi tabakaların bulunduğu alanlarda heyelan oluşumu kolaydır.

Buna göre, iklim özellikleri gözönüne alındığında aşağıdaki ülkelerden hangisinde heyelan oluşumu daha zordur?

A) Türkiye B) Mısır

C) İtalya D) Avusturya

E) Fransa

22. Aşağıda, Türkiye’de bulunan bazı kıyı bölgeleri ile bu bölgelerin oluşum özellikleri belirtilmiştir.

Bunlardan hangisi yanlış eşleştirilmiştir?

A) İstanbul Boğazı - Ria kıyı tipi

B) Kapıdağ Yarım adası - Tombolo

C) Kaş kıyıları - Dalmaçya kıyı tipi

D) Doğu Karadeniz - Boyuna kıyı tipi

E) Antalya kıyıları - Enine kıyı tipi

23. Jeolojik devirler boyunca yaşanan buzul devirlerinde, Anadolu’nun yalnızca yüksek kesimleri buzul şekillendir-melerinden etkilenmiştir.

Buna göre, Türkiye’de aşağıda belirtilen alanların hangisinde buzul şekillendirmesinden söz edile-mez?

A) Doğu Karadeniz Dağları

B) Kıyı Ege Bölümü

C) Erzurum - Kars Bölümü

D) Hakkâri Bölümü

E) Uludağ

Pal

me

Yay

ıncı

lık

Documents

Test 1 - cografyam.org · Rüzgârlar diğer dış kuvvetler gibi yer kabuğunu aşındırır, aşındırdığı malzemeleri taşır ve güçlerinin bittiği yerlerde de biriktirir