การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ

เขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง The Development of Map for Ecotourism Trail at Khao Jed Yod (Seven Hills),

Phattalung and Trang Provinces

จดาภา หวนกะเหรม Jidapa Wankarem

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Science in Environmental Management Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(1)

การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ

เขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง The Development of Map for Ecotourism Trail at Khao Jed Yod (Seven Hills),

Phattalung and Trang Provinces

จดาภา หวนกะเหรม Jidapa Wankarem

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Science in Environmental Management Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง

ผเขยน นางสาว จดาภา หวนกะเหรม

สาขาวชา การจดการสงแวดลอม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม .…….……………………………..…….…………. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ………………………………………………........................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.อมาพร มณแนม)

คณะกรรมการสอบ

……………………………..........….ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร)

…………………………................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.อมาพร มณแนม)

…………………………................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร. สวทย สวรรณโณ)

…………………………................................กรรมการ (ดร. รงรว จตภกด)

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว ลงชอ…………………………………………………………. (ผศ.ดร. อมาพร มณแนม) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ลงชอ………………………………………………………… (นางสาว จดาภา หวนกะเหรม) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ…………………………………………………………… (นางสาว จดาภา หวนกะเหรม) นกศกษา

(1)

ชอวทยานพนธ การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขา เจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง

ผเขยน นางสาว จดาภา หวนกะเหรม สาขาวชา การจดการสงแวดลอม ปการศกษา 2557

บทคดยอ

การวจยฉบบนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาและส ารวจเสนทางในสวนของสตวปาหา

ยาก พนธไมเฉพาะถน รวมถงทรพยากรทองเทยวทนาสนใจและ 2) ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) พฒนาแผนทเพอแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและตรง 3) ศกษาผลการเรยนรและประเมนความพงพอใจของอาสาสมครผรวมทดสอบการทดลองใชแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาต โดยมขนตอนการวจย คอ ส ารวจและจดท าเสนทางพรอมก าหนดต าแหนงบนเสนทางเพอระบต าแหนงของจดศกษาธรรมชาต จากนนพฒนาขอมลดงกลาวใหอยในรปแบบของแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต เพอน าไปทดลองใชกบกลมตวอยาง โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One Group Pretest – Posttest Design) เปรยบเทยบความแตกตางของผลทดสอบกอนและหลงการทดลองใชแผนท จากอาสาสมครคนไทยจ าวน 36 คน วเคราะหผลโดยวธทางสถต T-Test และวเคราะหขอมลทวไป ประเมนคณภาพความพงพอใจ และความความคดเหนดวยสถต คาเฉลย คารอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาต าสด คาสงสดและคะแนนจากคาฐานนยม

ผลการวจยพบวา เสนทางทองเทยวเชงนเวศเพอเดนศกษาธรรมชาตทสอดคลองกบวตถประสงค คอ จดเรมตนจาก น าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง และจดสนสดท น าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง ออกแบบและผลตเปนแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด มการระบต าแหนงของสถานการเรยนรธรรมชาตทแตกตางกนทง 8 จดศกษาธรรมชาตทนาสนใจมประสทธภาพสามารถเพมความรและความเขาใจเกยวกบธรรมชาตในแตละจดศกษาตลอดเสนทงสองเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด ไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และกลมตวอยางมความพงพอใจแผนทสอความหมายระดบ 4 หมายถง ดมาก นอกจากนกลมตวอยางรอยละ 100 มความคดเหนวาแผนทสอความหมายมความนาสนใจ และสามารถใหความรความเขาใจ สมควรจดท าเพอเผยแพรในลกษณะการจ าหนายและใหยมไปใชรอยละ 47.2 และ 52.8 ตามล าดบ

(2)

Thesis Title The Development of Map for Ecotourism Trail at Khao Jed Yod (Seven Hills), Phattalung and Trang Provinces.

Author Jidapa Wankarem Major Program Environmental Management Academic Year 2014

ABSTRACT

The objectives of this research were to 1) survey the nature trails to

wild rare animals, native plants, and interesting natural resources. 2) Developed and created the map of ecotourism trail for educational sites at Khao Jed Yod, Phatthalung and Trang Provinces into the printed media by using the Geographic Information system (GIS) technology. After that, 3) studied the voluntary visitor’s knowledge, satisfaction and opinion towards the map. The research method in this study was a one group Pretest and Posttest design. T-test dependent statistical analysis was applied to compare the difference of mean learning, achievement scores. The travelling tourist’s satisfaction was evaluated and presented by the percentage, mean, standard deviation, minimum-maximum scores and mode scores.

The results found that the nature trail was accorded to the objective that was starting point from Nhansator waterfall, Pa-lhein District, Trang Province and ended of the trip at Priwan waterfall, Kong-Rhra District, Phttalung Province. The design and the creation to the map of natural resources educational sites for ecotourism trail of Khao Jed Yod (Seven Hills) increased the voluntary tourists’ knowledge with statistical significance at a 0.05 level. Their satisfaction was at high score of level 4 and it was the best. Moreover, all of voluntary tourists interested in the map, and mentioned that it was useful to increase the knowledge of every tourist. They were totally agreed and suggested to publish the map, and sell the map for 47.2 percent, or offered to use for a while 52.8 percent.

(1)

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ (5) บทคดยอภาษาไทย (6) บทคดยอภาษาองกฤษ (7) สารบญภาพ (10) สารบญตาราง (11) บทท

1 บทน า 1 1 ความส าคญและทมาของงานวจย 1 2 วตถประสงคของงานวจย 3 3 ประโยชนทจะไดรบ 3 4 นยามศพท 3 5 กรอบแนวคดและขนตอนการวจย 5

2 ทบทวนวรรณกรรม 7 1 ขอมลทวไปของพนทเขาเจดยอด 7

2 การทองเทยวเชงนเวศ 10 3 แนวคดเกยวกบเสนทางศกษาธรรมชาต (Nature Trail) 15 4 แนวคดเกยวกบการสอความหมายธรรมชาต 21 5 แนวคดเกยวกบแผนทประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ 24 6 งานวจยทเกยวของ 29

3 วธการด าเนนงานวจย 35 1 พนทศกษา 35 2 ประชากร 35 3 ขอบเขตการวจย 36 4 เครองมอและอปกรณ 36 5 ขนตอนการวจย 39

(2)

สารบญ (ตอ)

หนา บทท

4 ผลการวจยและอภปรายผล 43 1 ผลการศกษาและส ารวจเสนทาง 43 2 ผลการพฒนาและผลตแผนท 65 3 ผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ 75 4 อภปรายผลการวจย 83

5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 88 1 สรปผลการผลตแผนท 89

2 สรปผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ 90 3 ขอเสนอแนะจากการวจย 91 อางอง 94 ภาคผนวก ภาคผนวก ก 101 รายชอเจาหนาทปาไม ปราชญชาวบานและคนน าทาง 102 ภาคผนวก ข 103 ผลการศกษาและส ารวจเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด 104 ภาคผนวก ค 113 รายชอผทรงคณวฒในการประเมนแผนทสอความหมาย 114 ภาคผนวก ง 115 แบบตรวจสอบเครองมอวจย (ส าหรบผทรงคณวฒ) 116 ภาคผนวก จ 131 ผลการประเมนคณภาพของเครองมอวจย (ส าหรบผทรงคณวฒ) 132 ภาคผนวก ฉ 137 เครองมอทใชในการวจย 138 ภาคผนวก ช 147 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบทดสอบ (ส าหรบกลมตวอยาง) 148 ภาคผนวก ซ 152 แผนทฉบบสมบรณ 153 ภาคผนวก ฌ 166 ประวตผวจย 167

(3)

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 แผนทแสดงเขตรกษาพนธสตวปาและเขตหามลาสตวปา จงหวดพทลง 2 2 กรอบแนวคดและขนตอนการวจย 6 3 ระดบของการทองเทยวเชงนเวศ (The Ecotourism Spectrum) 13 4 ปาดบชนบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 46 5 ปาดบเขาบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 46 6 ปาละเมาะเขาต าบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 47 7 ชนดของปาไมในพนทเทอกเขาบรรทด 48 8 จดศกษาธรรมชาตท 1 ตนไมยกษ 55 9 จดศกษาธรรมชาตท 2 ลานคอมมวนสต 56 10 จดศกษาธรรมชาตท 3 ผามหาสด า 57 11 จดศกษาธรรมชาตท 4 ตนไมใสเสอ 58 12 จดศกษาธรรมชาตท 5 ยอดเขาเจดยอด 59 13 จดศกษาธรรมชาตท 6 ลานหนแตก 60 14 จดศกษาธรรมชาตท 7 หาดตนสน 61 15 จดศกษาธรรมชาตท 8 น าตกไพรวลย 62 16 ความสงและระยะหางแตละจดศกษาธรรมชาต 64 17 แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางเขาเจดยอดส าหรบการทดลองใชครงท 1 66 18 แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางเขาเจดยอดส าหรบการทดลองใชครงท 2 66 19 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบเบองตน แผนดานหนา 70 20 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบเบองตน แผนดานหลง 71 21 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณ แผนดานหนา 73 22 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณ แผนดานหลง 74 23 กลมอาสาสมครท าแบบทดสอบกอนและหลงการทดลองใชแผนท 81 24 แผนทเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด 104 25 โครงสรางทางธรณวทยาของพนทในเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด 112

(4)

สารบญภาพ (ตอ)

หนา ภาพท 26 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณหลงทดสอบ แผนดานหนา 153 27 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณหลงทดสอบ แผนดานหลง 154 28 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 1 155 29 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 2 156 30 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 3 157 31 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 4 158 32 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 5 159 33 เนอหาแผนพบแผนดานหนา หนาท 6 160 34 เนอหาแผนพบแผนดานหลง หนาท 1 161 35 เนอหาแผนพบแผนดานหลง หนาท 2 162 36 เนอหาแผนพบแผนดานหลง หนาท 3 163 37 เนอหาแผนพบแผนดานหลง หนาท 4 164 38 เนอหาแผนพบแผนดานหลง หนาท 5 165

(5)

สารบญตาราง

หนา ตาราง

ท

1 ทบทวนวรรณกรรมรปแบบของสอ 28 2 สรปประเดนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจย 33 3 สรปลกษณะเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด 44 4 สตวปาหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 49 5 พนธไมหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 51 6 ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 53 7 ลกษณะการสอความหมายของจดศกษาธรรมชาต 63 8 ความสงและระยะหางแตละจดศกษาธรรมชาต 64 9 ผลประเมนคณภาพของแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 68 10 ขอเสนอแนะส าหรบปรบปรงแกไขแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 69 11 ความคดเหนเพมเตมส าหรบแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 69 12 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง (n = 36) 76 13 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยจากการท าแบบทดสอบของกลมตวอยาง 78 14 การเปรยบเทยบคะแนนประเมนความพงพอใจหลงจากทดลองใชแผนท (Posttest) 80 15 จ านวนขอเสนอแนะของนกทองเทยว 82 16 เปรยบเทยบรปแบบการวจยทเกยวของ 87 17 รายชอผรวมส ารวจเสนทางเขาเจดยอด 102 18 รายชอผทดสอบเบองตน ครงท 1 (Try Out 1) 102 19 รายชอผทดสอบเบองตน ครงท 2 (Try Out 2) 102 20 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขา

เจดยอด ในพนทปาดบชนเขา และปาดบเขา 105 21 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

ในพนท ปาละเมาะเขาต า 108 22 รายชอสตวปาสงวนและสตวปาคมครองทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของ

เสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด 110 23 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 1 ขอมลสวนตว 132 24 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 2 แบบทดสอบเลอกถก-ผด 132

(6)

สารบญตาราง (ตอ)

หนา ตารางท

25 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 3 แบบทดสอบเลอกปรนย 133 26 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 4 แบบประเมนความพงพอใจ 135 27 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 5 แบบประเมนความคดเหน 135 28 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 6 ขอเสนอแนะอนๆ 136 29 แนวทางแกไขแบบทดสอบตามค าแนะน าจากผทรงคณวฒ 136 30 การเปรยบเทยบคะแนนรวมรายขอ จากผลทดสอบกอนและหลง 148 31 การวเคราะหผลทดสอบความรทเพมขนกอนและหลงทดลองใชแผนท 149 32 ผลการวเคราะหทางสถต (Statistics) 151

บทท 1

บทน ำ

1.1 ควำมส ำคญและทมำของกำรวจย

เขาเจดยอดเปนหนงในแนวเขาของเทอกเขาบรรทดททอดตวเปนแนวยาว ในลกษณะทศเหนอสทศใต กนระหวางจงหวดพทลง สตล และตรง (ภาพท 1) อยภายใตการดแลของเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด มสภาพภมประเทศเปนภเขาสลบซบซอน มความสงจากระดบนาทะเลระหวาง 100 - 1,350 เมตร ประกอบดวยปาดบชน และปาดบเขาทมลกษณะเปนหบเขา ลาดเขา และสนเขา นอกจากนยงพบทงหญาและปาละเมาะกระจายเปนหยอมๆ จากระบบนเวศทมความหลากหลายเชนน สงผลใหมพชและสตวหลากหลายชนดดวยเชนกน (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2546) นกทองเทยวสามารถใชเสนทางในการเดนเทาขนสยอดเขาเจดยอดไดหลายเสนทาง เชน เสนทางจากนาตกไพรวลย นาตกโตนแพรทอง นาตกนกรา จงหวดพทลง เสนทางจากนาตกหนานสะตอ จงหวดตรง รวมถงเสนทางฝงจงหวดสตล

ทงนเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดจากฝงจงหวดพทลง และฝงจงหวดตรงลวนมเอกลกษณและจดเดนทนาสนใจ สามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยว ทนยมการเดนเทาแบบผจญภยเพอสมผสธรรมชาต ในการเดนแตละครงมคคเทศกทองถนตองกาหนดจานวนทเหมาะสมของนกทองเทยว เนองจากในการเดนทองเทยวแตละครง ใชระยะเวลาในการเดนเทา ขนเขาเจดยอดทงขนและลงรวมสองเสนทาง ใชเวลาประมาณ 3 วน 2 คน ทงขอจากดทงดานระยะทาง ระยะเวลาและจานวนคน รวมถงลกษณะการเดนเทาเพอทองเทยวเชงนเวศภายในปาดงกลาว และอาจกลาวไดวาการเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด จดเปนการทองเทยวเชงนเวศในรปแบบเขมขน หรอ Hard Ecotourism (Weaver and Lawton, 2002) เนองจากมรปแบบการทองเทยวผจญภย มขอจากดในดานของระยะทาง ระยะเวลา จานวนและวตถประสงคของนกทองเทยว รวมถงทาใหนกทองเทยวไดความรและเกดความเขาใจในสงแวดลอม เปนตน

ปจจบนเขาเจดยอดไดรบความนยมเปนแหลงทองเทยว ทมชอเสยงในดานความอดมสมบรณของปาไมในเขตรอนชน ทงความงามของระบบนเวศตามธรรมชาตของปาไมนานาพรรณ และสตวปาหายาก ทาใหนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาตใหความสนใจในการเดนเทาขนไปสมผสหมอกหนาว และความงดงามของทวทศนบนยอดเขาเปนจานวนมากในแตละป นามาซงรายไดของชาวบานจากการเปนไกดนาทางและลกหาบขนสมภาระใหแกนกทองเทยวทมจานวนเพมมากขน อกทงยงไมมการกาหนดแนวทาง หรอรปแบบการเดนเทาขนไปทองเทยวบนเขาเจดยอดอยางชดเจน และหากนกทองเทยวขาดจตสานกในการดแลรกษาสภาพแวดลอมอกดวยนน อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมในพนทเสมอนเปนการทาลายธรรมชาต และระบบนเวศของพนททงทางตรงและออม ทาใหแหลงทองเทยวเกดความเสอมโทรมอาจทาลายระบบนเวศรวมถงสภาพแวดลอมดงเดม โดยมไดตงใจสงผลใหสภาพแวดลอมขาดความยงยนในอนาคต มความจาเปนทจะตองนาเอาหลกการ

และวธการทองเทยวเชงนเวศมาปฏบตใช กลาวคอ มงสงเสรมใหทกฝายทเกยวของไดรบความรและเกดความเขาใจทงยงตระหนก และเลงเหนถงความสาคญในการอนรกษแหลงทองเทยวตามธรรมชาต

ภาพท 1 แผนทแสดงอทยานแหงชาต, เขตรกษาพนธสตวปา และเขตหามลาสตวปา1 จงหวดพทลง ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช (2546)

1 ตามพระราชบญญตอทยานแหงชาต ปพ.ศ. 2504 กลาววา อทยาน หมายถง ทดนใดๆ ทมสงแวดลอมเปนทนาสนใจและยงคงไวซงสภาพธรรมชาตเดมโดยสงวนไวเปนคณปการดานการศกษาและความอภรมยของประชาชน ซงจะรวมไปทงพนทดนทวไป คลอง บง หวย หนอง ลานา ทะเลสาบ เกาะ ทชายทะเลและภเขาทไดรบการกาหนดใหเปนอทยานแหงชาต; และ เขตรกษาพนธสตวปา หมายถง พนททกาหนดขนเพอใหเปนทอยอาศยของสตวปาโดยปลอดภย มโอกาสสบพนธและขยายพนธตามธรรมชาตไดมากขน ทาใหสตวปาบางสวนไดมโอกาสกระจายจานวนออกไปในทองทแหลงอนๆ และ เขตหามลาสตวปา หมายถง อาณาบรเวณพนทททางราชการไดกาหนดไวใหเปนททสตวปา โดยเฉพาะ สตวปาทหายาก หรอถกคกคามไดอยอาศยในพนทนนไดอยางปลอดภย สามารถดารงพนธตอไปไดตามธรรมชาต (ราชกจจานเบกษา, 2504)

ดงนน งานวจยฉบบนจงทาการศกษาดวยการ สมภาษณและสารวจขอมล ตาแหนงหรอจดทมลกษณะเดน เปนเอกลกษณทนาสนใจ 3 ประเภท กลาวคอ 1) สตวป าหายาก 2) พนธพชทองถน และ 3) ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ของเสนทางทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอด พนทของจงหวดพทลงและจงหวดตรง เพอพฒนาเปนแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต และจดทาเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด เปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trail) เสมอนเปนเครองมอในการศกษา และใหความรเกยวกบธรรมชาตแกนกทองเทยว ทแสดงรายละเอยดในรปแบบของแผนทประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ เพออธบายรายละเอยดในแตละตาแหนงของจดศกษาธรรมชาต อกทงเปนขอมลเชงวชาการในลกษณะขอมลปฐมภมสามารถนาไปพฒนาตอยอด และศกษาการใหความรความเขาใจ รวมถงความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอมทมงเนนการทองเทยวเชงนเวศ เครองมอในการนาทางและปลกฝงแนวคดตลอดจนทศนคต ทมงเนนในการรกษาทรพยากรธรรมชาต ควบคไปกบการพกผอนหยอนใจในการเดนเทาทองเทยว สงผลใหเกดความประทบใจและนาไปสการบอกตอ 1.2 วตถประสงคของงำนวจย

1) ศกษาและสารวจเสนทางในสวนของสตวปาหายาก พนธไมเฉพาะถน รวมถงทรพยากร

ทองเทยวทนาสนใจบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง 2) การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอด

จงหวดพทลงและจงหวดตรง 3) ประเมนผลทดสอบความรทเพมขนและประเมนความพงพอใจ จากการใชแผนทแสดงจด

ศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง

1.3 ประโยชนทจะไดรบ

1) เปนขอมลเบองตนใหแกนกทองเทยว ผประกอบการ และหนวยงานทรบผดชอบพนทเขาเจดยอด จงหวดพทลง-ตรง

2) ไดแผนทตนแบบ แสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลง-ตรง 1.4 นยำมศพท

1) การทองเทยวเชงนเวศ หมายถง เปนกจกรรมการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต โดยกอใหเกดความเสยหายตอธรรมชาตนอยทสด และมงเนนใหนกทองเทยวไดสมผสธรรมชาตอยางแทจรงเกดประสบการณตรงกบสงแวดลอมระบบนเวศ รวมถงประวตศาสตรความเปนมาของพนทรวมถงลกษณะเฉพาะในแตละวฒนธรรม เปนผลใหเกดความรความเขาใจถงความสมพ นธของสภาพแวดลอมในธรรมชาตในพนทเพอหลกเลยงพฤตกรรมทกอใหเกดการเปลยนแปลง หรอทาลายธรรมชาตในสถานทนนๆ อกทงยงเปนการเสรมสรางจรรยาบรรณในการเปนนกทองเทยวทมพฤตกรรมเชงบวก และรวมถงการสรางงานใหแกชาวบานในพนทเพอขบเคลอนเศรษฐกจในชมชนได

อยางยงยนอกดวย (สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย, 2542 และ Boo, 1991)

2) เสนทางทองเทยวเชงนเวศ หรอ เสนทางศกษาธรรมชาต หมายถง แนวทางเดนเทาทจดทาขนเพอเปนเครองมอหรอวธการทจะใหความร ความเขาใจแกประชาชน ในเรองสภาพธรรมชาต สงแวดลอม ไดแก สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง

3) แผนทสอความหมาย หมายถง แผนทประกอบการเดนภายบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศ จงหวดพทลงและจงหวดตรง ทกาหนดจดศกษาธรรมชาตเพอเรยนรเกยวกบสภาพธรรมชาตบรเวณสองขางทางของเสนทางการทองเทยวเสนทางเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง อนไดแก เสนทางทระบสตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ

4) จดศกษาธรรมชาต หมายถง ตาแหนงหรอสถานสอความหมายโดยระบทตงของสถานท ทมความนาสนใจ ตลอดทงสองเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด ทงเสนทางฝงจงหวดพทลงและจงหวดตรง ไดจากการสารวจและสมภาษณเจาหนาทปาไม คนนาทางและ ปราชญชาวบาน ประกอบดวยจดศกษาธรรมชาตประเภทตางๆ ไดแก สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ

5) สตวปาหายาก หมายถง สตวปาทสามารถพบไดบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง โดยประกอบไปดวย สตวปา สตวสงวน และสตวปาคมครอง โดยมวธการศกษาจากการสารวจในพนทศกษา การสอบถามเจาหนาทปาไมและคนนาทาง รวมถงปราชญชาวบานในพนท ตลอดจนงานวจยทเกยวของกบพนทวจย

6) พนธไมเฉพาะถน หมายถง พนธไมทสามารถพบไดบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง

7) ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ หมายถง ตาแหนงของทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจทสามารถพบไดบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง เชน นาตก พนทราบกางเตนท พนทสงโลงแจงสาหรบดดาว ลานหนสอความหมายธรณวทยา ลานประวตศาสตรเรองคอมมวนสตในอดต และจดชมวว

8) การทดสอบความรกอนและหลง หมายถง รปแบบการทดสอบคณภาพของแผนทสอความหมายโดยกลมตวอยางจานวน 36 คน โดยใชกลมตวอยางเดยว วดผลสองครง (One Group Pretest - Posttest) ทาแบบทดสอบกอนจากนนทดลองเดนศกษาธรรมชาต โดยใชแผนทสอความหมายประกอบ และจากนนเมอสนสดการเดนทองเทยวกลมตวอยางเดมทาแบบทดสอบฉบบเดมอกครง

9) ผลทดสอบความรทเพมขน หมายถง คะแนนเฉลยจากการทาแบบทดสอบหลงการทดลองใชแผนท มากกวาคะแนนเฉลยจากการทาแบบทดสอบกอนการทดลองใชแผนท

1.5 กรอบแนวคดและขนตอนกำรวจย งานวจยฉบบนมกรอบแนวคดงานวจยเปน 3 สวน (ดงภาพท 2) กลาวคอ สวนแรกผวจย

ทาการศกษาขอมลทตยภม เพอวางแผนเบองตนกอนการลงพนทเพอเกบขอมลปฐมภม โดยวธการเดนเทาสารวจรายละเอยดตลอดสองขางทาง ประกอบกบการสมภาษณเชงลกสมภาษณเจาหนาทปาไมเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด คนนาทางในพนท และปราชญชาวบาน ถงจดเดนทนาสนใจ บรเวณเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดทงในสวนของเสนทางฝงจงหวดพทลง และจงหวดตรง กาหนดปจจยหลกในการคดเลอกบรเวณทนาสนใจ เพอกาหนดเปนจดศกษาธรรมชาตไว 3 ปจจยดวยกน คอ 1) สตวปาหายาก 2) พนธไมเฉพาะถน 3) ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ใหสอดคลองกบวตถประสงคของงานวจย จากนนในสวนทสองผวจยทาการวเคราะหขอมลทงหมดใหอยในรปแบบของแผนททองเทยวเชงนเวศเพอสอความหมาย โดยมการตรวจสอบโดยผทรงคณวฒและทาการทดสอบเบองตน จานวน 2 ครง และแกไขเพอปรบปรงแผนทในฉบบสมบรณ นาไปสสวนสดทายคอวดระดบความรทเพมขนและความพงพอใจหลงจากทดลองใชแผนท

ภาพท 2 กรอบแนวคดและขนตอนการวจย

เหมาะสม

เหมาะสม

ไมเหมาะสม ปรบปรง

ไมเหมาะสม ปรบปรง

ตรวจเอกสารขอมลทวไปของเทอกเขาบรรทด ในสวนของ ภมประเทศ ภมอากาศ ระบบนเวศ

ประเภทของปาไม เปนตน

แนวคดและทฤษฏในการสอความหมาย

เนอหา

แผนทฉบบราง

กลมผใหสมภาษณ ตรวจสอบ

แผนทและแผนพบฉบบราง

เครองมอประเมนคณภาพแผนท แบบประเมนคณภาพแผนท แบบทดสอบความพงพอใจ

แบบทดสอบความร

แผนทฉบบทดลอง

ตรวจสอบและประเมนโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน

เครองมอประเมนคณภาพแผนทฉบบสมบรณ

อาจารยทปรกษา กลมผใหสมภาษณ นกทองเทยวตรวจสอบ

ทดลองเบองตน ครงท 1

Posttest

วดความรทเพมขนและระดบความพงพอใจ ของผทดลองใชแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบการทองเทยวเชงนเวศบนเสนทางขนเขาเจดยอดทงฝงจงหวด

พทลงและจงหวดตรง

Pretest

สมภาษณเจาหนาทปาไม คนนาทาง และปราชญชาวบาน ถงจดเดนทนาสนใจ บรเวณเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดทง

ฝงตรงและพทลง

สารวจเสนทางเดนเทาทงสองเสนทางเพอเกบรายละเอยดจดทนาสนใจเพอ

พฒนาเปนจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยว

ครงท 2

เหมาะสม

แผนท ฉบบแกไข 1

แผนทและแผนพบ ฉบบแกไข 1

1. หลกการสอความหมาย โดย - การพฒนาเสนทางศกษาธรรมชาต - การออกแบบและพฒนาแผนทสอ

ความหมาย

แนวคดและทฤษฏการทดสอบความรกอนและหลงทดลองใชแผนท

ประเมนโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน

แผนทและแผนพบฉบบสมบรณ

1

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

การศกษาเรองการพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจด

ยอดจงหวดตรงและพทลง ผวจยท าการศกษาและคนควาเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศเสนทางศกษาธรรมชาต การสอความหมายธรรมชาต และแนวคดเกยวกบสอสงพมพในรปแบบของแผนทรวมถงงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน 2.1 ขอมลทวไปของพนทเขาเจดยอด 2.2 การทองเทยวเชงนเวศ 2.3 แนวคดเกยวกบเสนทางศกษาธรรมชาต (Nature Trail) 2.4 แนวคดเกยวกบการสอความหมายธรรมชาต 2.5 แนวคดเกยวกบแผนทประกอบเสนทางศกษาธรรมชาต 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 ขอมลทวไปของพนทเขาเจดยอด

จากการทบทวนวรรณกรรมทงในสวนของขอมล และงานวจยทเกยวของกบพนทเขาเจดยอด ยงไมมปรากฏเปนเอกสารทางวชาการ ดงนจงท าการศกษาพนทเทอกเขาบรรทดแทน เนองจากเขาเจดยอดเปนทวเขาหนงในหลายทวเขาของเทอกเขาบรรทด รายละเอยดดงตอไปน

1) ทตงและอาณาเขต เทอกเขาบรรทดเปนเทอกเขาสวนปลายของเทอกเขานครศรธรรมราช ทอดผานจงหวด

ตรง พทลง สงขลา และสตล วางตวในแนวเหนอ-ใตไปบรรจบกบเทอกเขาสนกาลาคร โดยเขาบรรทดเปนตวแบงภาคใตฝงตะวนออก และฝงตะวนตกทจงหวดพทลงและจงหวดตรง ท งยงเปนตนก าเนดของคลองหลายสายคลอง ของฝงตะวนออกไหลออกสทะเลสาบสงขลา เชน คลองนาทอม คลองหวมร คลองทามะเดอ คลองปานอน คลองพรพอ และคลองรตภม สวนแมน าและ คลองฝงตะวนตกไหลลงสทะเลอนดามน เชน แมน าตรง แมน าปะเหลยน คลองสพง รวมถงคลองล าโลนไหลไปรวมกบแมน าสายอนทคลองละง กอนไหลออกสทะเลอนดามนทปากบารา (จรยา ชชวย, 2557)

เขาเจดยอดเปนทวเขา1 หนงในหลายทวเขาของเทอกเขาบรรทด อยภายใตการดแลของเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด และมเสนทางเดนเทาเพอขนไปสเขาเจดยอดไดหลากหลายเสนทางจาก 3 จงหวด ไดแก จงหวดพทลง ตรง และสตล โดยจากการศกษายงไมปรากฏเสนทางจากพนทของจงหวดสงขลา (กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, 2546)

เทอกเขาบรรทดมสภาพภมประเทศเปนภเขาสลบซบซอน มลกษณะเปนพนทปาดบชนและปาดบเขา มความสงจากระดบน าทะเลปานกลางระหวาง 100 – 1,320 เมตร มยอดเขาสงลดหลนแตกตางกนไปกลาวคอ ระดบความสงของยอดเขาในสวนบรเวณตอนเหนอของเทอกเขา

1 ทว หมายถง แถวหรอแนวแหงสงทตดเนองกนไปยาวพด เชน ทวเขา ทวไม, เทอกเขา หมายถง แนวเขาทตอเนองกนไปเปนพด , ภเขา

หมายถง พนททมระดบสงขนจากบรเวณรอบๆ ตงแต 600 เมตรขนไป (ราชบณฑตยสถาน, 2546)

2

บรรทดจะสงกวายอดเขาบรเวณตอนใต ซงตอนเหนอของเทอกเขาจะอยในพนทจงหวดพทลง และตอนใตจะอยในสวนของจงหวดตรง ตวอยางเชน ภเขาลอน ภเขานกรา ในพนทอ าเภอกงหรา จงหวดพทลง มความสงประมาณ 1,322 และ 1,262 เมตรจากระดบน าทะเลปานกลาง เปนตน และในพนทจงหวดตรง ไดแก ภเขาสอยดาว อยในพนทอ าเภอปะเหลยน มความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 1,092 เมตร และภเขาวงผาเมฆมระดบความสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 500-600 เมตร อยในพนทอ าเภอวงวเศษ จงหวดตรง (กรมปาไม และมหาวทยาลยสงขลานครนทร , 2542)

2) โครงสรางทางธรณวทยา จากแผนทธรณวทยา มาตราสวน 1:250,000 โดยการส ารวจทางธรณวทยาของกอง

ธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ พ.ศ. 2528 อธบายโครงสรางทางธรณวทยาของพนทในเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด กลาววาพนทดงกลาวประกอบไปดวย หนชน (Sedimentary Rocks) หนแปร (Metamorphic Rocks) และหนอคน ( Igneous Rocks) โดยพนทสวนใหญของเขาบรรทด พบวา เปนหนอคนตงแตอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา อ าเภอปาบอน ตะโหมด กงหรา และกงอ าเภอศรนครนทร จงหวดพทลง ตลอดจนถงอ าเภอปะเหลยน ยานตาขาว และนาโยง จงหวดตรง ซงหนอคนทพบเปนหนแกรนตพวกหนเนอดอก Porphyritic Biotite Granite มขนาดของผลกตงแตหยาบถงปานกลาง (Coarse - Medium Grain Granite) หนทพบเปนหนชนด Biotite Granite, Adamellite และ Granodiorite ประกอบดวย แรควอรท เฟลสปารไบโอไทต เปนหนยคในยค จราสสค - ไทรแอสซก (Jurassic - Triassic)

ในสวนของหนชนและหนแปร (Sedimentary and Metamorphic Rocks) มอายอยในยคแคมเบรยน (Cambrian period) ถงยคควอเทอรนาร (Quaternary Period) มชนดของหนและยคตางๆ แบงได ดงน (ปญญา จารศร, 2551)

หนยคแคมเบรยน (Cambrian Period) ลกษณะหนยคแคมเบรยนประกอบดวยหนตะกอนพวกหนทรายเปนสวนใหญ มขนาดของเมดทรายตงแตละเอยดถงทรายหยาบปานกลาง มหนทรายปนไมกา หนดนดาน หนดนดานปนปน หนดนดานปนทราย หนเหลานมสน าตาลแทรกสลบอยในชนหนทราย และหนออรโทควอรทไซต ซงหนทพบในยคนคอหนชดตะรเตา (Tarutao Group) พบบรเวณตอนลางของเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด ในเขตอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

หนยคออโดวเชยน (Ordovician Period) ลกษณะหนยคออโดวเชยน ประกอบดวยหนปนเนอละเอยดสเทาเขมถงด า มผลกของแรไพไรต (Pyrite : FeS2) และโดโลไมท (Dolomite : CaMg(CO3)2) ปนอยดวย ตามแนวของชนหนปนมชนบางๆ ของชนหนดนดานปนหนปนแทรกสลบอย ท าใหเกดลกษณะการเรยงตวเปนชนๆ ของแนวหนปน หนทพบในยคนคอหนชดทงสง (Thung Song Group) พบบรเวณอ าเภอปาบอน จงหวดพทลง

หนยคควอเทอรนาร (Quaternary Period) หนยคควอเทอรนาร มลกษณะหนวยหนแตกตางกนตามลกษณะของตะกอนและสภาพภมประเทศทตะกอนเหลานนมาสะสมตะกอน และทพบโดยสวนใหญเปนพวกกรวด ดนทราย ดนทรายแปง เหลกออกไซด เปนตน โดยสวนใหญพบบรเวณพนทราบเชงเขาในแนวขอบของพนทเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด

3

หนยคคารบอนเฟอรส - ดโวเนยน - ไซลเรยน (Carboniferous - Devonian - Silurian) มลกษณะเปนหนดนดาน ดนดานปนทราย หนโคลนเนอปนซลกาและหนทราย มสน าตาลแกมเหลอง สน าตาลแกมเขยว สน าตาลแกมเทา สเทาแกมเขยวถงเทาเขม และหนทพบในยคนคอหนชดตะนาวศร (Tanaosi Group) พบบรเวณอ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง และอ าเภอควนกาหลง จงหวดสตล

3) สตวปา พนทเทอกเขาบรรทดมลกษณะเปนปาดบชน และปาดบเขามแหลงอาหารทอดมสมบรณ

แหงหนงของประเทศไทย จงเปนแหลงทอยอาศยขนาดใหญของสตวปา รายงานการส ารวจสตวปาทวไปในพนทเขาบรรทด (สถาบนวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย, 2537) พบสตวปา 440 ชนด ประกอบดวย นกจ านวน 238 ชนด สตวเลยงลกดวยนมจ านวน 68 ชนด สตวเลอยคลาน จ านวน 72 ชนด สตวสะเทนน าสะเทนบกจ านวน 33 ชนดและปลาน าจด 29 ชนด และจากการศกษาสตวปาหายากทมความส าคญในพนทเขาบรรทด ซงสตวปาสวนใหญพบมากบรเวณพนทปาดบชนเชงเขาระดบสง และพนทปาดบเขาโดยรอบแนวสนเขา จากรายงานทางวชาการทงสนจ านวน 9 ชนด ไดแก ลงเสน คางแวนถนใต สมเสรจ กระจง เกง กวางป า เลยงผา นกชนหน และนกเงอกใหญ นอกจากนยงมผพบเหนสตวปาอนๆ บนเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดนอกจากสตวปาทง 9 ชนดทไดกลาวไวขางตน ตวอยางเชน หมขอและหมควาย เสอโครง รวมไปถงสตวเลอยคลาน อยางเชน งเหา และงจงอาง

ทวางานวจยฉบบนเลอกศกษาสตวปาหายากทสามารถพบไดบนเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดฝงจงหวดพทลง และจงหวดตรงเทานน

4) ปาไม จากการ ศกษาชนดของปา ไม ในบร เ วณเท อกเขาบรรท ด (กรมปา ไม และ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2542) พบปา 3 ชนด ดงตอไปน 4.1) ปาดบชน (Tropical Rain Forest) มลกษณะโครงสรางเปนปารกทบ ประกอบไปดวยพรรณไมหลายชนด กลาวคอ

พบไมตนเรอนยอดชนบน สวนใหญเปนไมวงศยาง-ตะเคยน (Dipterocarpaceae) มล าตนสงตงแต 30-50 เมตร อกทงยงพบไมขนาดกลางและขนาดเลกอยาง พชวงศปาลมและวงศหมาก (Palmae) ทสามารถเจรญเตบโตไดภายใตรมเงาของไมใหญ และยงพบพชพนปาเปนลกษณะของไมพม พชลมลก เชน เตย หวาย ระก า ไผ เถาวลย เปนตน สามารถพบปาดบชนกระจายอยบรเวณคาบสมทรตงแตชมพร ลงไปจดชายแดนประเทศมาเลเซย และทางภาคตะวนออกบรเวณจงหวดจนทบรและตราด บรเวณดงกลาวมลมมรสมพดผาน ปรมาณน าฝนคอนขางสง ตงแต 2,500 มลลเมตรขนไป ปาชนดนสามารถแบงออกเปน 2 ชนดไดแก ปาดบชนระดบต า (Lower tropical rain forest) และปาดบชนระดบสง (Upper tropical rain forest)

4.2) ปาดบเขา (Montane Rain Forest) 4.2.1) ปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) พบบนภเขาทสงกวาระดบ

ทะเลปานกลางตงแตประมาณ 1,000 เมตร จนถง 1,900 เมตร สภาพปามเรอนยอดแนนทบ มไมพนลางหนาแนนคลายคลงกบปาดบชน และปาดบแลงบนทต า ซงปาทงสองชนดมความแตกตางกนใน

4

องคประกอบของพรรณไม ปาดบเขาต าประกอบดวยพรรณไมเขตอบอน (Temperate Species) และพรรณไมภเขา (Montane Species) ทตองการอากาศคอนขางหนาวเยนตลอดป สวนใหญเปน ไมกอ นอกจากนยงมพรรณไมในระดบต า (Lowland Species) ทเปนพรรณไมเดนของปาดบชน และปาดบแลงขนปะปนอยดวย

4.2.2) ปาดบเขาสง (Upper Montane Rain Forest) ตงแตบรเวณสนเขาจนถงยอดเขาทมระดบความสงกวา 1,900 เมตรขนไป มลกษณะปาทสมบรณจะมเมฆ และหมอกปกคลมโดยรอบบรเวณ จงมอกชอคอ ปาเมฆ (Cloud Forest) เชน ยอดดอยอนทนนท เปนตน

ซงพนทศกษาของงานวจยฉบบนมระดบความสงสดของยอดไมถง 1,900 เมตรจงจดอยในประเภทของปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest)

4.3) ปาละเมาะเขาสง (Upper Montane Scrub) เปนปาไมแคระแกรนมยอดพมเตย เนองจากตองตานกระแสลมทพดตลอดเวลาบรเวณยอดเขาหรอสนเขาทเปดโลง พรรณไมในพนทปาละเมาะเขาสงทพบสวนใหญเปนสงคมพชทมเอกลกษณจ าพวกพรรณไมเขตอบอนไมพมชนลาง ไดแก ขอยหนาม (Streblus ilicifolius) เปลาน าเงน (Croton cascarilloides Raeusch) เปนตน พรรณไมไมกอ (Lithocarpus sp.) กลมไมเหมอด (Symplocos cf. sumuntia, Symplocos sp.) และกลมไมอบเชย (Lauraceae) เปนไมเดน นอกจากนนยงมไมตานเสยน (Planchonella sp.) พลอง (Memecylon sp.) และหวา (Eugenia sp.) รวมถงพรรณไมหายากอยาง หมอขาวหมอแกงลง เตยยาน (Freycinetia sumatrana Hemsl.) เปนตน ลกษณะของปาในพนทเทอกเขาบรรทดโดยสวนใหญเปนปาดบชนทงแบบเขาต าและดบชนเขาสง และมบางสวนเปนปาดบเขาระดบต าในระดบความสงตงแต 900 เมตร และเปลยนเปนปาละเมาะเขาต าในสวนของยอดเขา ทระดบความสงตงแต 1,060 เมตร ลกษณะของพรรณไมจะมความแตกตางกนไปตามชนดของปาโดยมปจจยทเกยวของทง ระดบความสง ความชน ปรมาณน าฝนและกระแสลม เปนตน 2.2 การทองเทยวเชงนเวศ

การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) เปนวถทางหนงซงเปนทยอมรบในหลายประเทศ วาเปนการชวยสงเสรม และพฒนาการทองเทยวใหเปนไปอยางยงยน (Sustainable) ส าหรบแนวคด และหลกการของการทองเทยวเชงนเวศนน พอสรปไดดงน (สรเชษฐ เชษฐมาศ และดรรชน เอมพนธ, 2538 อางใน ฉลอง นยฉม, 2542: 19- 22)

1) ความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวเชงนเวศมาจากค าในภาษาองกฤษวา “Ecotourism” ซงเปนค าผสมกนระหวาง

ค าวา Ecology หรอ นเวศวทยา และค าวา Tourism หรอการทองเทยว นอกจากนในวงการการทองเทยวยงมการใชค าอนในภาษาองกฤษ ไดแก Natural Tourism หรอ Green Tourism แตค าวา Ecotourism ซงค าทเปนทรจกแพรหลายทสดเพอบงบอกใหเหนวา เปนการทองเทยวทมรปแบบเกยวของกบธรรมชาตหรอวฒนธรรมทองถน ซงการทองเทยวแหงประเทศไทย (2538: 2-3) ใชค าในภาษาไทยวา “การทองเทยวเชงอนรกษ” และภายหลงในป 2541 ไดเปลยนมาใชค าวา “การทองเทยวเชงนเวศ” (ฉลอง นยฉม, 2542: 18- 19)

5

Lascurain (1991) ไดนยามความหมายของการทองเทยวเชงนเวศไววา เปนการทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาต โดยมวตถประสงคเพอชนชมศกษา เรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพนธ และสตวปาตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตเหลานน

Boo (1991) ซงเปนผคลกคลกบงานวจยการทองเทยวเชงนเวศ ในลาตนอเมรกา และหมเกาะคารเบยน ไดเขยนรายงานเรอง “Ecotourism: The Potentials and Pitfalls” ไดใหค านยามของการทองเทยวเชงนเวศวา การทองเทยวทางธรรมชาตทเออประโยชนตอการอนรกษอนเนองมาจากการมรายไดส าหรบการดแลรกษาพนท การสรางงานชมชน หรอทองถน และการสรางจตส านกดานสงแวดลอม

The Ecotourism Society (1991 อางใน ฉลอง นยฉม, 2542: 19) ซงเปนองคกรภาคเอกชนทมบทบาทโดยตรงเกยวกบการศกษาวางแผน และเผยแพรความรดานการทองเทยวเชงนเวศ ไดก าหนดความหมายของการทองเทยวเชงนเวศในชวงแรกวา การเดนทางไปเยอนแหลงธรรมชาต โดยมวตถประสงคเพอเรยนรถงวฒนธรรมและประวตศาสตร ธรรมชาต ดวยความระมดระวง ไมใหเกดการเปลยนแปลง หรอท าลายคณคาระบบนเวศ และในขณะเดยวกนกชวยสรางโอกาสทางเศรษฐกจทสงผลใหเกดการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และเกดประโยชนตอประชาชนในทองถน

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (2542) ใหค าจ ากดความของการทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) วาหมายถงการทองเทยวอยางมความรบผดชอบในแหลงธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศในพนท โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผเกยวของภายใตการจดการสงแวดลอมและการทองเทยวอยางมสวนรวมของทองถน เพอมงเนนใหเกดจตส านกตอการรกษาระบบนเวศแบบยงยน

จากความหมายของการทองเทยวเชงนเวศทกลาวมา สามารถนยามความหมายไดวาเปนกจกรรมการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต โดยกอใหเกดความเสยหายตอธรรมชาตนอยทสด และมงเนนใหนกทองเทยวไดสมผสธรรมชาต เกดประสบการณตรงกบสงแวดลอมระบบนเวศ รวมถงประวตศาสตรความเปนมาของพนทรวมถงลกษณะเฉพาะในแตละวฒนธรรม เปนผลใหเกดความรความเขาใจถงความสมพนธของสภาพแวดลอมในธรรมชาต ในพนท เพอหลกเลยงพฤตกรรมทกอใหเกดการเปลยนแปลง หรอท าลายธรรมชาตในสถานทนนๆ อกทงยงเปนการเสรมสรางจรรยาบรรณในการเปนนกทองเทยวทมพฤตกรรมเชงบวก และรวมถงการสรางงานใหแกชาวบานในพนทเพอขบเคลอนเศรษฐกจในชมชนไดอยางยงยนอกดวย

2) หลกการพนฐานของการทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวเชงนเวศมหลกการพนฐานทควรพจารณา 4 ประการ ไดแก 2.1) การใชทรพยากรการทองเทยวแบบยงยน กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศ จะใหความระมดระวงเปนพเศษในการเขาไปทองเทยวใน

พนทธรรมชาต รวมไปถงการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมธรรมชาตเปนเพราะนนคอ จตส านกสวนใหญของนกทองเทยวเชงนเวศ และธรรมชาตดงเดมเปนสงทนกทองเทยวแสวงหาในการเดนทางมาทองเทยว ขอพงระมดระวงประการหนงของการทองเทยวเชงนเวศคอ หากนกทองเทยวขาดจตส านกดานการอนรกษธรรมชาต และความรบผดชอบกบแหลงทองเทยว และเมอเขาไปประกอบกจกรรม

6

การทองเทยวเชงนเวศ กอาจสงผลกระทบดานลบตอสงแวดลอมธรรมชาต ไดสงกวาการทองเทยวรปแบบอนเพราะกจกรรมสวนใหญของการทองเทยวเชงนเวศจะอยใกลชดธรรมชาต และหางไกลจากสายตาของเจาหนาท ดงนนการสรางจตส านกดานการอนรกษธรรมชาต และสงแวดลอมจงเปนสงทส าคญและจ าเปนอยางยง

2.2) การสรางจตส านกเกยวกบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม ธรรมชาตและสงแวดลอม ถอวาเปนปจจยพนฐานส าคญของแหลงท องเทยวธรรมชาต

หากธรรมชาต ซงหากสงแวดลอมไดรบผลกระทบกระเทอนจากการใชประโยชนในรปแบบใดกตาม โอกาสทธรรมชาต และระบบนเวศเหลานนจะเสอมโทรมลงหรอถกท าลายดอยคณคาไปกมอยสง ดงนน การใหความรความเขาใจ รวมไปถงการสรางจตส านกแกนกทองเทยวหรอผมาเยอน เกยวกบความจ าเปนในการปกปองรกษาธรรมชาต ตลอดจนสงแวดลอมระหวางการเดนทางทองเทยวเพอใหคงอยเสมอความตองการของคนทวไปจงเปนสงทตองกระท า นอกจากนการสรางจตส านกดานการอนรกษยงรวมไปถงบคคลกลมอนๆ เชน ราษฎรทองถน มคคเทศก และเจาหนาทของรฐทด แลรบผดชอบแหลงทองเทยวนนๆ อกดวย การสรางจตส านกเกยวกบการอนรกษมหลายรปแบบ แตส าหรบการทองเทยวเชงนเวศนน มกจะเนนวธการจดท าโปรแกรมสอความหมายธรรมชาต (Interpretation Programs) เชน การจดใหมศนยสอความหมายธรรมชาต ( Interpretive Center) ในแหลงทองเทยวจดใหมเอกสารสงพมพทจ าเปนตอการศกษาเรยนร จดใหมนทรรศการ แผนปาย บรรยายตามบรเวณหรอจดทองเทยวตางๆ จดใหมเสนทางเดนเทาหรอทางเดนปาทใหประสบการณในการเรยนรธรรมชาตหลากหลายแกผมาเยอน รวมไปถงการฝกอบรมมคคเทศก และเจาหนาทของรฐทรบผดชอบแหลงทองเทยวใหสามารถชแนะ และอธบายเกยวกบธรรมชาตและนเวศวทยาของสงตางๆ ทนกทองเทยวพบเหน

ทงนในสวนของเอกสารสงพมพส าหรบงานเพอการสอความหมายอยางเชน แผนททองเทยว และคมอศกษาธรรมชาต ถอเปนการสอความหมายวธหนงซงชวยอธบายลกษณะของทรพยากรภายในเสนทางศกษาธรรมชาตหรอภายในแหลงทองเทยว คมอจะชวยใหกจกรรมการศกษามคณภาพมากขน สอดคลองกบงานวจยของ สภาพร วกถอง (2546) กลาววาคมอศกษาธรรมชาต เรยบเรยงขนจากลกษณะของสภาพพนทจรงเพอบรรยายสภาพดงกลาว ทงเนอหาเกยวกบขอมลทวไป การแนะน าเสนทาง รายละเอยดแตละจดทนาสนใจ รวมถงสงทควรรและปฏบตขณะเดนศกษาธรรมชาตเพอเปนแนวทางในการศกษาอยางถกตอง

2.3) ความพงพอใจของนกทองเทยว หลกการขอนมความสมพนธกบการสรางจตส านกโดยตรง กลาวคอ นกทองเทยวเชงนเวศ

(Ecotourist) มกเปนกลมนกทองเทยวทมความปรารถนา หรอสนใจทจะศกษาเรยนรและแสวงหาประสบการณจากธรรมชาต และวฒนธรรมทองถนแตจะมความแตกตางกนในสวนของรปแบบการทองเทยว ซงแบงไดเปนสองประเภท คอ (ภาพท 3)

2.3.1) การทองเทยวเชงนเวศแบบไมเขมขน (Soft Ecotourism) เปนกลมนกทองเทยวทมขนาดใหญ ใชระยะเวลาในการเทยวแตละครงไมนาน เนนความสะดวกสบายและการบรการ ไดรบการดแลจากไกดหรอบรษททวร ไมชอบการผจญภยหรอการเดนทางทยากล าบากทตองสญเสยพลงงานและเคลอนไหวมาก เนนทผสอความหมายเปนคนใหความร เรยกกลมนกทองเทยวดงกลาววา

7

นกทองเทยวเชงนเวศแบบสบายๆ (Casual Ecotourist) เหมาะส าหรบผท เพงเรมทองเทยวในลกษณะเชงนเวศหรอกลมผสงวย เนองจากรปแบบการทองเทยวไมคอยค านงความรบผดชอบตอสงแวดลอมแตยงคงไวซงความยงยนของสงแวดลอมในพนท

2.3.2) การทองเทยวเชงนเวศแบบเขมขน (Hard Ecotourism) เปนกลมนกทองเทยวเชงนเวศทมขนาดเลกเนนการผจญภย เชน เดนปา เดนทางไกล ปนเขา ปนผา ด าน าลก เปนตน โดยการทองเทยวแบบเขมขน นกทองเทยวนยมเดนทางไปยงแหลงธรรมชาตทยากล าบากในการเดนทางมความทาทาย และมกไมสนใจความสะดวกสบายการบรการหรอสงอ านวยความสะดวก หากแตตองการประสบการณตรง และเกดความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตแวดลอมดวยตวเอง เชน การ ทองเทยวในเสนทางศกษาธรรมชาต เชน เสนทางศกษาธรรมชาตใตน า เสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต เสนทางดนก เสนทางสองสตวปา เปนตน และดวยเนองจากตวนกทองเทยวเปนผก าหนดรปแบบการทองเทยวดวยตนเองแบบเฉพาะเจาะจงตามวตถประสงคของนกทองเทยว อกทงยงมความตระหนกรบผดชอบตอส งแวดลอม และสงเสรมพฒนาความยงยนในพนท เรยกกลมนกทองเทยวดงกลาววา นกทองเทยวเชงนเวศแบบเขมขน (Hardcore Ecotourist) ดงนนการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ จงควรตองพจารณาถงการจดการใหมการสอความหมายธรรมชาต เพอใหไดรบขอมลขาวสารในรปแบบตางๆ เพอใหนกทองเทยวไดรบความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตในแงมมตางๆ ทงในระดบกวางและระดบลกซง ซงเทากบเปนการเพมประสบการณใหแกนกทองเทยวและไดรบความพงพอใจกลบไป การทองเทยวเชงนเวศแบบเขมขน การทองเทยวเชงนเวศแบบไมเขมขน (นกทองเทยวเชงนเวศแบบเขมขน Active) (นกทองเทยวเชงนเวศแบบสบายๆ Passive)

ภาพท 3 ระดบของการทองเทยวเชงนเวศ (The Ecotourism spectrum) ทมา Weaver and Lawton (2005: 218)

ระดบการทองเทยวเชงนเวศ (The Ecotourism spectrum)

มความรบผดชอบตอสงแวดลอมอยางมาก มความรบผดชอบตอสงแวดลอม สงเสรมและสนบสนนใหเกดความยงยน คงไวซงความยงยน รปแบบการทองเทยวแบบเฉพาะเจาะจง รปแบบการทองเทยวหลากหลาย มระยะเวลาในการทองเทยวนาน มระยะเวลาในการทองเทยวสน นกทองเทยวกลมเลก นกทองเทยวกลมใหญ ไดออกก าลงกาย เคลอนไหวรางกายนอย ชอบความทาทาย ชอบความสบาย ไมเนนการบรการ ตองการการบรการ เนนการเกดประสบการณตรง เนนผสอความหมาย ออกแบบการทองเทยวดวยตนเอง บรษททวรเปนผออกแบบการทองเทยว

8

2.4) การมสวนรวมของชมชนทองถน สภาพทางเศรษฐกจและชมชนทองถนทตงอยภายใน และรอบๆ แหลงทองเทยวธรรมชาต

อยางเชน อทยานแหงชาต ควรไดรบการพจารณาใหเปนวตถประสงค หรอองคประกอบทส าคญของการสงเสรม และจดการการทองเทยวเชงนเวศ เพราะการทองเทยวมบทบาทส าคญยงตอการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมของชมชนทองถนในระยะยาวมากกวากจกรรมอนๆ ซงมผลกระทบตอความอยรอดของธรรมชาตแวดลอม ดงนน การเปดโอกาสใหชมชนทองถนมสวนรวมในการทองเทยวเชงนเวศในรปแบบตางๆ จะชวยใหชมชนไดรบประโยชนจากการทองเทยวทงทางตรงและทางออม รปแบบของการมสวนรวมชมชน เชน การลงทนเกยวกบสงอ านวยความสะดวกขนาดเลกทสงผลกระทบตอสงแวดลอมต า (Low Scale –Low Impact Tourism Development) การเปนมคคเทศก (Nature Guides) การน าสนคาทเปนศลปหตถกรรมพนบานมาขายแกนกทองเทยว และการจางงานในสวนบรการอนๆ เปนตน

3) กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศ กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศมหลากหลาย และทงหมดอาศยทรพยากรเปนพนฐานในการ

รองรบกจกรรมโดยจะตองมเรองของการเรยนร และไดรบประสบการณเกยวกบธรรมชาตเขามาเกยวของ เชน การเดนปา กจกรรมศกษาธรรมชาต กจกรรมถายรปธรรมชาต บนทกเทป วดโอเทปเสยงธรรมชาต กจกรรมสองดนก กจกรรมศกษา และเทยวถ า กจกรรมศกษาทองฟา ดาราศาสตร กจกรรมลองเรอศกษาธรรมชาต กจกรรมพายเรอแคนน เรอคายค เรอบด เรอใบ กจกรรมด าน าชมปะการงน าตน และกจกรรมด าน าลก เปนตน

ส าหรบกจกรรมทองเทยวทอาศยธรรมชาตเปนสวนส าคญในการประกอบกจกรรม แตมไดเนนถงประสบการณ หรอการเรยนรเกยวกบธรรมชาตมากนก จดเปนประเภทกจกรรมทองเทยวทเนนการไดใกลชดชนชมธรรมชาต (Appreciative Recreation Activities) และกจกรรมการทองเทยวทเนนการผจญภยตนเตน ทาทายกบธรรมชาต (Adventurous Recreation Activities) เชน กจกรรมชมทวทศนในบรรยากาศทสงบ กจกรรมขจกรยานตามเสนทางธรรมชาต และกจกรรมปนไตเขา เปนตน กจกรรมเหลานสามารถสนบสนนใหมรวมกบกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศได (ฉลอง นยฉม, 2542: 21-22)

จากการศกษาแนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ ท าใหเหนถงความส าคญในการใหความรความเขาใจในลกษณะเฉพาะของพนทนนๆ เพอเปนแนวทางในการปฏบตตนอยางถกตอง รวมถงการเกดความตระหนก และจตส านกเกยวการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม เนนถงประสบการณและการเรยนรเกยวกบธรรมชาต และไดใกลชดชนชมธรรมชาตเพอใหนกทองเทยวเกดความตระหนก และเกดจตส านกตอการทองเทยว ซงประสบการณจากการเรยนรถอเปนกลไกส าคญทสามารถสรางจตส านกใหแกนกทองเทยวไดอยางมประสทธภาพ (อมาพร มณแนม, 2550)

9

2.3 แนวคดเกยวกบเสนทางศกษาธรรมชาต (Nature Trail) เสนทางศกษาธรรมชาต (Nature Trail) เสมอนเปนเครองมอในการศกษาธรรมชาตประเภท

หนงทจะใหความรความเขาใจแกประชาชนทวไปในเรองของสภาพธรรมชาต สงแวดลอม สามารถจดสรางไวในเขตอทยาน วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ศนยศกษาธรรมชาต และเขตสงวนประเภทอนๆ เสนทางทจดอาจจะมอยหลายประเภท เชน การเดนชมปา ทางขมา ทางขชาง ทางจกรยาน ทางเรอ ทางใตน า แตละเสนทางมจดประสงคและสงทนาสนใจแตกตางกนไป แตสวนใหญจะมงเนนทางดานการชมวว เดนออกก าลงกายเพอความเพลดเพลนกบธรรมชาต ส าหรบทางธรรมชาตหรอเสนทางเพอการสอความหมายจะมความมงหมายพเศษ ซงจะตองไดรบความรหลายประการ ซงจะท าใหเกดความเขาใจในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตมากขน (เสร เวชชบษกร, 2529)

1) ประเภทของเสนทางศกษาธรรมชาต เสนทางศกษาสามารถแบงออกเปน 3 ประเภทหลก ไดแก เสนทางเดนศกษาธรรมชาต

ระยะใกล (Formal Teaching Trails) เสนทางศกษาธรรมชาตดวยตนเอง (Self-Guided Trails) และ เสนทางการใชประโยชนพเศษ (Special Use Trails) (Ashbaugh and Kordish, 1971 อางใน บญเลศ ตงจตวฒนา, 2548)

1.1) เสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะใกล (Formal Teaching Trails) เปนเสนทางศกษาธรรมชาตระยะใกล มงเนนถงการสอความหมายธรรมชาตอยางเปนระบบ เพอใหความรอยางงายๆ แกนกทองเทยวทวไปทตองการเดนชมธรรมชาตในระยะทางทไมไกล และไมล าบากเกนไป ระยะเวลาในการเดนทางตลอดเสนทางไมควรเกน 45 นาท แบงออกได 2 ประเภท คอ

1.1.1) เสนทางศกษาธรรมชาตโดยมนกสอความหมาย (Guided Trails) เปนเสนทางเดนเทาทตองอาศยนกธรรมชาตวทยาทมความสามารถในการสอ

ความหมาย เปนผน าทางใหค าแนะน าและบรรยายเกยวกบธรรมชาตตามเสนทาง การศกษาธรรมชาตโดยวธนจะตองก าหนดจ านวนกลม และตารางการน าเทยวทแนนอน ทางประเภทนไมตองอาศยหลกวชาการในการออกแบบ และการกอสรางมากนก ดงนน คณภาพจงขนอยกบบคลกของเจาหนาทผน าทางและเทคนคการสอความหมายผลดของเสนทางประเภทน คอ การลดจ านวนปายสอความหมายไมตองใชคมอประกอบ

1.1.2) เสนทางศกษาธรรมชาตดวยตนเอง (Self-Guided Trails) เปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาต ทสรางขนเพอใหนกทองเทยวมโอกาสไดสมผสกบ

ธรรมชาตโดยการศกษาเรองราวดวยตนเอง โดยการตดปายสอความหมายไปตามเสนทาง การใชคมอ เอกสาร หรอการใชเทปบรรยาย อธบายจดทส าคญหรอสงทนาสนใจบนเสนทาง เหมาะกบกลมนกทองเทยวกลมเลกๆ และมจ านวนหลายกลม ซงทางประเภทนรองรบนกทองเทยวไดจ านวนมากโดยไมจ ากดเวลา และจ านวนซงแตกตางจากทางเดนศกษาธรรมชาตทผใชน าทาง คอ ไมสามารถจะท าไดทกเวลา

10

1.2) เสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trails) เปนเสนทางศกษาธรรมชาต ทจดท าขนเพอตอบสนองความตองการแกผสนใจ ตองการ

ศกษาธรรมชาตอยางจรงจง ไดมโอกาสศกษาธรรมชาตโดยไมถกรบกวนจากนกทองเทยวอนๆ โดยไมเนนถงความสะดวกของเสนทาง และการสอความหมายมากนก เสนทางในลกษณะนจะก าหนดขนในพนททมความกวางขวางพอทผศกษาจะพบกบสงททานสนใจไดหลายประการ และเสนทางในลกษณะนจะไมมผลกระทบตอสภาพธรรมชาตมากนก เสนทางนจะมเครองหมายแสดง (Marker) ไวในจดทจะสอความหมายและมคมอประกอบ

1.3) เสนทางการใชประโยชนพเศษ (Special Use Trails) เปนเสนทางทสรางขนเพอตอบสนองความจ าเปนของผใช และวตถประสงคทตองการ

ใชเปนหลกอาจเปนเสนทางทใชประโยชนในการศกษาธรรมชาตอกทางหนงดวย การสรางเสนทาง ไมขนอยกบสภาพแวดลอมทวไปของพนททางในลกษณะน ไดแก ทางขบขจกรยาน (Bicycle Trail) ทางศกษาธรรมชาตใตน า (Under Water Trail) เสนทางเรอ (Canoe or Boat Routes) ทางขมา (Equestrian) ทางเดนชาง (Elephant Trail) และทางส าหรบคนพการ (Trail for the Handicapped) เปนตน

ทงนในงานวจยของ สมจตร หวงดลก (2542: 7) แบงเสนทางศกษาธรรมชาตออกเปน 2

ประเภทไดแก 2.1) เสนตรง ซงแบงออกไดเปน 2 รปแบบ ไดแก

2.1.1) จากจดเรมตนไปจดสนสด หมายถง เสนทางทมงไปสจดหมายเปนเสนทางทเชอมจากจดเรมตน ซงอาจจะเปนบรเวณทางเขาหรอลานจอดรถ เดนไปยงน าตก จดชมวว หรอทพก รปแบบนใชไดทงระยะทางไกลและระยะทางใกล

2.1.2) จากจดเรมตนไปจดสนสดหรอจดสนสดเดนกลบมายงจดเรมตน เปนเสนทางทเชอมระหวางสองจดโดยมทศทางการเดนไปและกลบสลบวนกนได โดยทงสองจดสามารถเปนจดเรมตนและจดสนสด

2.2) เสนทางบรรจบกน แบงเปน 2 รปแบบ ไดแก 2.2.1) เสนทางสายเดยวทมาบรรจบกน ลกษณะของเสนทาง คอ จดเรมตนและจดสนสด

เปนจดเดยวกนหรอเกอบเปนจดเดยวกน แตผใชเสนทางจะเดนในทศทางเดยวไมเดนสวนกลบในทางเดม และจะมการตดเสนทางเปนรปวงกลมและวงร

2.2.2) เสนทางทมหลายสายตดกน ลกษณะของเสนทางคลายคลงกบเสนทางแบบสายเดยวมาบรรจบ คอ จดเรมตนและจดสนสดเปนจดเดยวกนหรอเกอบเปนจดเดยวกน แตผใชเสนทางจะเดนในทศทางเดยวไมเดนสวนกลบในทางเดม และจะมการตดเสนทางเปนรปวงกลม และวงร ทวามความแตกตางกนซงลกษณะเสนทางทมหลายสายตดกน เปนการสรางทางเลอกใหแกนกทองเทยวในการมโอกาสเลอกเสนทางดวยตนเอง เชน เสนทางรปเลข 8 หรอเสนทางเดยวทตอกนเปนชวง ซงขอดของเสนทางรปแบบน คอ เปนเสนทางทไมยอนกลบทเดมท าใหการศกษาธรรมชาตทพบ และทศนยภาพสองขางทางไมเกดการซ าซอน อกทงยงไมเกดความแออดจากการพบกลมนกทองเทยวอน

11

นอกจากนในประเทศสหรฐอเมรกามการก าหนดพระราชบญญตวาดวยระบบเสนทาง (The National Trails System Act) ขนเมอวนท 30 มนาคม ค.ศ. 2009 ไดแบงระบบเสนทางศกษาธรรมชาตเปน 3 ประเภท (ธนกร อครโชตวรรณ, 2556: 21) ไดแก

3.1) Recreation Trails คอ เสนทางทผานแหลงพกผอนหยอนใจ มจดเดนทนาสนใจแตกตางกนไป อกทงยงสามารถใชเปนเสนทางคมนาคมเพอไปยงเมองตางๆ ไดในคราวเดยวกน

3.2) Scenic Trail คอ เสนทางทมจดเดนดานทศนยภาพทงดงามทงสองขางทาง มพนทธรรมชาตหรอแหลงประวตศาสตรทนาสนใจ และไมอนญาตใหรถยนตผานในเสนทาง

3.3) Connecting or Side Trails คอ เสนทางทใชในการเขาถงเสนทางทงสองชนดดงกลาวขางตน

นอกจากนยงม รปแบบการแบงประเภทของเสนทาง โดยคณะกรรมการก าหนดเสนทางศกษาธรรมชาต The New Zealand Walkway Commission แบงเสนทางศกษาธรรมชาตออกเปน 3 ประเภท (ธนกร อครโชตวรรณ, 2556: 21 -22) ไดแก

3.1) Walk หมายถง เสนทางเดนเทาระยะสนทเหมาะส าหรบบคคลทวไป โดยสภาพทางเดนไดออกแบบมาเพออ านวยความสะดวกแกผใชทกเพศทกวย และเสนทางไดถกจดสรางขนอยางมมาตรฐาน พรอมทจะรองรบผใชเสนทางจ านวนมากไดในทกฤดกาล โดยมความกวางของเส นทางเฉลยประมาณ 1 เมตร และอาจมความกวางไดถง 2 เมตรในต าแหนงทมความนาสนใจตองการสอความหมายนอกจากนนควรจดใหมราวจบบรเวณขอบทางทอาจเกดการพลดตกซงเปนอนตราย และตดถางวชพช กงไมในบรเวณเสนทาง ส าหรบผวทางเดนและบรเวณเหนอทางเดนทสงขนไปอยางนอย 2.5 เมตร เพอจะไดเดนผานสะดวกและไมกระแทกศรษะ พนทางเดนมความมนคงแขงแรง และในทกทางแยกของเสนทางมปายชน า ซงสวนใหญเปนเสนทางเดนแบบ One-Way หรอ Close-Loop โดยทใชระยะเวลาในการเดนตลอดเสนทางไมเกน 4 ชวโมง

3.2) Track หมายถง เสนทางเดนเทาท เหมาะส าหรบผใชทมสขภาพสมบรณและมประสบการณในการเดนปา โดยสภาพเสนทางมขอจ ากดดานความสะดวกสบายและขนกบฤดกาล ความกวางของเสนทางนอยกวา 1 เมตร ควรจดใหมทพกคางแรมระหวางทาง (Camping Areas) ซงไมจ าเปนตองมการพฒนาหรอสรางสงอ านวยความสะดวกมากนก แตอาจใหมสงอ านวยความสะดวกเลกๆ นอยๆ เชน ปายชบอกทางในจดตางๆ เทาทจ าเปน ราวจบขอบทาง ทนงขางทาง สะพานแบบงายๆ ในชวงทไมสามารถเดนผานได และมปายสอความหมายเพอปองกนการเดนออกนอกเสนทาง

3.3) Route หมายถง เสนทางเดนเทาทเหมาะส าหรบผใชเสนทางทมประสบการณในการเดนปา และมอปกรณเครองมอส าหรบการเดนปาครบถวน การพฒนาเสนทางมอยางจ ากดโดยปลอยใหผวทางเปนไปตามสภาพตามธรรมชาต การบอกเสนทางอาจใชการหมายแนวโดยการปกเสาท าเครองหมายบนตนไม หรอทาสบรเวณทางขามจดตางๆ ซงอาจท าไดโดยการใชไมพาดหรอกอนหน ส าหรบกาวขาม และในระหวางเสนทางอาจจดใหมจดคางแรมทเหมาะสม

จากขอมลดงกลาวสรปไดวา ลกษณะของเสนทางเดนศกษาธรรมชาตจะมความแตกตางกนไปในแตละพนท โดยมปจจยทส าคญเปนตวก าหนดคอปจจยทางธรรมชาต กลาวคอ สวนใหญเสนทางศกษาธรรมชาตจะไมมการกอสรางหรอเปลยนแปลงเสนทางมากนก หากจะมคอ ปายบอกทาง ราวจบขอบทาง ปายสอความหมาย เปนตน และจะออกแบบเสนทางโดยองกบเสนทางตามธรรมชาต

12

มากทสด ทงนการออกแบบเสนทางนอกจากอาศยขอก าหนดในการออกแบบแลว ผออกแบบควรค านงถงวตถประสงคในการสรางเสนทาง เนองจากเสนทางศกษาธรรมชาตเปนเครองมอสอความหมายใหแกผใชและนกทองเทยว ดงนนผออกแบบเสนทางควรมความคนเคยกบพนทหรอมผรวมออกแบบทมความช านาญในพนทเพอจดท าเสนทางทค านงถงผใชทไมเคยมประสบการณในพนทดงกลาวมากอน รวมถงการหลกเลยงผลกระทบทจะเกดตอธรรมชาตบนเสนทางนอยทสด

2) ขอก าหนดทวไปในการคดเลอกเสนทางศกษาธรรมชาต (กรมปาไม, 2535: 8-10) 2.1) เสนทางศกษาธรรมชาตทนาสนใจจะตองผานไปในพนททมความหลากหลาย มสงท

นาดงดดใจ ความสวยงาม และความประทบใจ เชน 2.1.1) เสนทางผานจดชมววทมทวทศนทสวยงาม เชน ทะเลสาบ ยอดเขา หบเขา

หนาผา สามารถตดแตงเปดววได เสนทางผานน าตก มล าธารและน าไหลผาน มความรนรมจากรมเงาของตนไม

2.1.2) พชพรรณและสตวปามความหลากหลายในเรององคประกอบ และรปแบบความหนาแนนมพชหรอสตวทหายาก

2.1.3) เสนทางผานไปในจดทนาสนใจ เชน ปาทมจดสนใจพเศษ มประวตศาสตรโบราณคด ซากดกด าบรรพ

2.2) เสนทางทดควรจะมความสะดวกสบายและปลอดภยแกการเดนชม ไมลนและลาดชน ไมมโคลนหรอมน าขง รวมถงสามารถเขาชมไดทกฤดกาล

2.3) เสนทางทดตองไมไกลเกนไป ไมควรเปนแนวเสนตรง ควรจะมการตดโคงและเปนลกษณะวนกลบเปนวงกลม (Loop) โดยมจดเรมตนและจดสดทายอยทจดเดยวกน หรอใกลเคยงกนและจดเรมตนควรเปนลานจอดรถ ศนยประชาสมพนธ หรอศนยศกษาธรรมชาต เพอใหขอมลเบองตนในกรณเปนทางเดนศกษาธรรมชาต

2.4) เสนทางทดจะตองมปายแสดงทศทาง และสญลกษณตางๆ ชดเจน บอกทศทางและระยะทางทถกตอง ใหผมาเทยวชมจากตางถนเขาใจ และรวาเสนทางดงกลาวสภาพเปนอยางไร มระยะทางเทาไร

2.5) เสนทางทก าหนดสรางอยางถาวร และตองมการบ ารงรกษานอยทสด 2.6) เสนทางหลกอยในต าแหนงทจะกระจายนกทองเทยวออกจากพนทเปราะบาง และ

พนททมการใชงานมาก 2.7) ความลาดชนทเหมาะสมในการก าหนดเสนทางเดน ควรมความลาดชนประมาณ 5%

และพนทใดมความลาดชนมากกวา 10% ใหมไดเปนระยะทางสนๆ และในเสนทางชวงนใหท าขนบนได และจดท าสงกดขวางเพอปองกนการพงทลายของดน

2.8) ระยะทางรวมของเสนทางศกษาธรรมชาตควรจะใชระยะเวลาในเดนชมไมเกน 45 นาท หากอยในระหวาง 15-30 นาท จะเปนเสนทดทสด

2.9) ในการก าหนดเสนทางเดนเทา ตองค านงถงขอจ ากดพนฐาน 4 ขอดงตอไปน 2.9.1) ผวางแผนจดท าเสนทางจ าเปนตองทราบและคนเคยกบลกษณะทางกายภาพ

ของพนท เพราะจะเปนสวนชวยใหจดส าคญของพนทไมถกมองขาม

13

2.9.2) ความช านาญของผวางแผน ในเรองความรทวไปและเฉพาะอยาง เกยวกบวตถประสงคของการศกษาธรรมชาต และโปรแกรมการสอความหมายทตองการในเสนทางตลอดจนขอบเขตของโปรแกรม เชน ความรในเรองสงแวดลอม ธรรมชาต การฝกอบรม การวจย ทเปนรปแบบและไมเปนรปแบบ การศกษานอกโรงเรยน การตงแคมป และการรวมกจกรรมทกอยางทกลาวในขางตนมาไวดวยกนทงหมด

2.9.3) การวางแผนในการพฒนาเสนทางเดนเพอศกษาธรรมชาต ตองค านงวาผใชเสนทางสวนใหญไมคนเคยกบธรรมชาต จะค านงถงความปลอดภย และมสงทนาสนใจในเสนทาง

2.9.4) ขอค านงถงผลกระทบทจะเกดตอสภาพธรรมชาตในบรเวณเพอการวางแผนการพฒนาทางเดนเทาบรเวณดงกลาว ทงนในงานวจยฉบบนก าหนดเกณฑในการคดเลอกเสนทางเดนเทาศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดโดยค านงความหลากหลายของธรรมชาตตลอดทงสองขางทางเพอการสอความหมายให แกนกทองเทยวในขณะทเดนในปาโดยใชเกณฑทงในสวนของ ความสวยงามของทศนยภาพ ความปลอดภยของนกทองเทยว การสอความหมายธรรมชาต และหลกเลยงบรเวณเปราะบางทางนเวศเพอลดผลกระทบจากการเหยยบย าพรรณพชบนเสนทาง ทงนยงตองค านงแหลงน าเพอการอปโภคและบรโภคตลอดทงเสนทางรวมถงต าแหนงทเหมาะสมในการคางแรม เนองจากเสนทางเดนมระยะทางไกลและใชเวลาในการเดนมากกวา 1 วน

3) การออกแบบทางเดนศกษาธรรมชาต หลกในการพฒนาและก าหนดรปแบบของเสนทางศกษาธรรมชาต ขนอยกบลกษณะของ

เสนทางนนๆ รวมถงตองค านงตองขอจ ากดบางประการของเสนทาง เชน เสนทางศกษาธรรมชาตในพนทอนรกษหรอเขตอทยานทไมสามารถสรางหรอปกปายสอความหมาย ตองมการพฒนารปแบบการสอความหมายอนทดแทน เปนตน จากการศกษารปแบบและลกษณะของเสนทางศกษาธรรมชาต อาจกลาวโดยสรปไดวา ระยะทาง ระยะเวลาในการเดนทาง ระดบความชน ระดบความสง ลกษณะพนผวทาง และลกษณะการสอความหมายของเสนทาง รวมถงการก าหนดรปแบบการเดน ขอแตกตางของลกษณะทไดกลาวไวขางตน สามารถเปนตวก าหนดประเภทของเสนทางศกษาธรรมชาตไดอยางชดเจน

จากรายงานกรมปาไม (2533) ไดก าหนดระยะทางท เหมาะสมส าหรบเสนทางศกษาธรรมชาต ส าหรบเสนทางศกษาธรรมชาตดวยตนเอง (Self - Guided Trails) มระยะทางรวมตลอดเสนทางไมเกน 1 กโลเมตร ระยะเวลาในการเดนประมาณ 45 นาท และมความกวางของเสนทางอยระหวาง 1.20 – 1.80 เมตร และในสวนของพนทโลงเพอใชเปนพนทใหนกทองเทยวยนลอมวงเพอฟงการบรรยาย มความกวางไดถง 2.50 เมตร และส าหรบเสนทางศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trails) อาจมความกวางของเสนทางเพยง 0.90 เมตรและมความชนไมเกน 12% ควรออกแบบเสนทางศกษาธรรมชาตใหเปนแบบทางเดยว (One -Way) เพอไมเกดความซ าซอนของเรองราวทเรยนรและทศนยภาพตลอดทงเสนทาง อกทงยงไมโดนรบกวนจากนกทองเทยวกลมอนทอาจสงผลใหขาดความสนใจในการเรยนร

การออกแบบทางเดนไมควรใหเสนทางไปเชอมตอกบทางเสนอนๆ และควรหลกเลยงเสนทางทผานจดอนตรายตางๆ เชน หนาผาหรอเหวลก เปนตน อกทงเพอไมใหเกดความเบอหนาย

14

ของนกทองเทยวควรตดเสนทางใหเปนไปตามลกษณะทางธรรมชาต หลกเลยงเสนทางตรงแตหากไมสามารถหลกเลยงไดควรแบงเสนทางเปนชวง โดยแตละชวงมระยะทางไมควรเกน 30 เมตร (ส านกอทยานแหงชาต, 2549)

4) วธการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาต รตนา ลกขณาวรกล (2540) กลาววา วธการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาตมขนตอน

ดงตอไปน 2.1) รวบรวมเสนทางเดนปาเสนทางตางๆ จากค าบอกเลาของเจาหนาทปาไม คนน าทาง

และปราชญชาวบานทเคยประสบหรออาจพบเหน 2.2) ศกษาลกษณะเสนทางทกเสนทรวบรวมได โดยพจารณาจากแผนทภมประเทศ

มาตราสวน 1:50,000 และจากภาพถายทางอากาศหรอภาพถายดาวเทยมมาตราสวนใหญ ซงสามารถศกษาระดบความสงของพนท และลกษณะภมประเทศทนาสนใจ เชน แหลงน า หรอหนาผา เปนตน

2.3) ก าหนดแนวทางของเสนทาง และพนททนาจะเหมาะสมในการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาตในเบองตน

2.4) ด าเนนการส ารวจขอมลเบองตนอยางคราวๆ ตลอดเสนทางโดยการเดนเทาเพอพจารณาความเหมาะสมของพนทในดานตางๆ คอ

2.4.1) ลกษณะของปาและพชพรรณ 2.4.2) สตวปาหายาก 2.4.3) ความเชอมโยงและลกษณะของเสนทางคมนาคม 2.4.5) จดเดนทนาสนใจในความงดงามของทรพยากรธรรมชาต รวมถงมมมอง

โดยรอบพนท 2.5) ก าหนดเสนทคาดวาจะพจารณาเปนเสนทางเดนเทาลงในแผนท และภาพถายทาง

อากาศเพอส ารวจอยางละเอยดตอไป 2.6) ท าการส ารวจในรายละเอยดของเสนทางทคดเลอกไวในพนทจรง โดยใชอปกรณเขม

ทศ เครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม (GPS) เครองวดระดบความสง และแผนท ภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 ท าการจ าลองลกษณะพนทลงในแผนท วดระยะทางโดยใชเทปวดระยะในเสนทางทจะก าหนดเปนเสนทางเดนเทา เพอศกษาธรรมชาตพรอมกบการวเคราะหเสนทาง (Trail and Site Analysis) มมมอง และองคประกอบภมทศนทจดตางๆ วเคราะหสภาพพนททงจดเรมตนเสนทาง และจดสนสดเสนทาง ก าหนดหวขอในการสอความหมายธรรมชาต จดทท าการสอความหมายศกยภาพของพนท และทรพยากรทจะใชในการสอความหมายธรรมชาต บรเวณทอาจเกดอนตรายจากการประกอบกจกรรม แนวทางการพฒนาสงอ านวยความสะดวกเพมเตม

2.7) จดท ารายงานผลการส ารวจเสนทางและการออกแบบเสนทาง

15

ส าหรบเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดซงมลกษณะเสนทางเดนเทา รวมถงขอจ ากดทเกยวเนองกบประเภทของเสนทางหลายประเภท เนองดวย มลกษณะเปนเสนตรง จดเรมตนและจดสนสดอาจจะเปนจดเดยวกนหรอแตกตางกนได ขนอยกบรปแบบการเดนทองเทยวและจดประสงคของนกทองเทยวทเปนผก าหนดรปแบบดวยตวเอง โดยตลอดทงเสนทางมระยะทางเดนรวมมากกวา 1 กโลเมตร และมระดบความชนเกนกวาขอก าหนดส าหรบเสนทางศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trails) ทไมเกน 12% อกทงยงเปนเสนทางทอยในพนทของเขตรกษาพนธสตวปาซงไมสามารถก าหนดจดศกษาธรรมชาตโดยการกอสรางหรอปกปายจงจ า เปนตองมการใชแผนทเปนแนวทางประกอบการเดนทางเพอเปนตวสอความหมายธรรมชาตตลอดทงเสนทางใหแกนกทองเทยว

2.4) แนวคดเกยวกบการสอความหมายธรรมชาต การจดท าสอความหมายในเสนทางเดนศกษาธรรมชาต ควรพจารณาในเรองการตงชอท

เหมาะสมกบเสนทาง สวนใหญจะสมพนธกบจดเดนของพนท การแนะน าเสนทาง การแสดงผงเสนทางเดนเทา การสอความหมายตามเสนทางเดนเทา เนนการสอความหมายในเรองความสมพนธของสงมชวตและสงไมมชวต ซงเปนองคประกอบของสงแวดลอม (กรมปาไม, 2535: 13)

1) ความหมายของการสอความหมายธรรมชาต สรเชษฏ เชษฐมาส (2531: 26-27) กลาววา การสอความหมายธรรมชาต คอ การเลอกใช

วธการและเทคนคการถายทอดขอเทจจรงทเกยวของกบธรรมชาต และผลผลตทางวฒนธรรมในลกษณะทงายตอการเขาใจของนกทองเทยว เพอใหนกทองเทยวเกดความเพลดเพลน เปนการกระตนใหตระหนกถงความส าคญของสงแวดลอม และความส าคญของการอนรกษ

พชา พทยขจรวฒ (2537 : 34) กลาววา เปาหมายหลกของการสอความหมายธรรมชาต คอ การจดสรางสอโดยบคลากร ประกอบดวยวสด อปกรณทางการสอความหมายธรรมชาต เพอใหภาษาของธรรมชาตเปนทเขาใจไดโดยงาย แกผเขามาเยยมชมธรรมชาตนน กจกรรมหรอการสอความหมายธรรมชาตทกรายการไมควรด าเนนรายการโดยผสอความหมายธรรมชาต (Nature Interpreter) ท าการตดตอสอสารโดยตรงกบผเขามาเยยมชมอทยานแหงชาต การใชองคประกอบของรายการ ซงเปนสงไมมชวต เชน นทรรศการรมทางคมนาคม หองแสดงในศนยบรการนกทองเทยว หนงสอแผนพบแจก และแผนททางเดนส าหรบศกษาธรรมชาต หรออนๆ

ยพเรศ วงยายฉม (2540 : 29) กลาววา การสอความหมายธรรมชาตถอวาเปนสวนหนงของการกจกรรมสงแวดลอมศกษา เพอใหความรความเขาใจเกยวกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตในพนทนนๆ อนจะน าไปสกระบวนการเกดจตส านกในการอนรกษธรรมชาต และสงแวดลอมตอไป ซงกลวธในการสอความหมายนน สามารถเลอกใชไดตามกลมเปาหมาย ความสะดวก และสถานการณ เปนตน

ดงนน สามารถสรปไดวาการสอความหมายธรรมชาตเปนรปแบบ หรอวธการในการใหการศกษาเกยวกบสภาพธรรมชาต และสงแวดลอมโดยอาศยธรรมชาต และสงแวดลอมทพบเหนในแหลงทองเทยวนนๆ มาเปนสอกลางในการอธบายเพอใหนกทองเทยวเกดความรความเขาใจ ตลอดจนความพงพอใจ อนจะเปนหนทางทจะชวยกระตนใหนกทองเทยวมจตส านกในการอนรกษธรรมชาต และสงแวดลอมอยางยงยน

16

2) หลกการสอความหมายธรรมชาต โดยสรปม 6 ขอดงน (Tilden, 1987: 9) 2.1) การสอความหมายธรรมชาตไมวาจะโดยวธการใดกตาม จะตองกระท าใหสอดคลอง

สมพนธกบบคลกลกษณะ หรอประสบการณของนกทองเทยว 2.2) การประชาสมพนธหรอใหขอมลขาวสาร ถอเปนพนฐานหลกในการสอความหมาย

ธรรมชาต เพราะเราจ าตองใชขอมลขาวสารเพอแจงใหทราบในลกษณะของการประชาสมพนธ 2.3) การสอความหมายธรรมชาตเปนศาสตรแขนงหนง ทไดรวมเอาศลปะในรปแบบตางๆ

ไวดวยกน กลาวคอ ไมวาเรองราวทน าเสนอจะเปนเรองทางวทยาศาสตร ประวตศาสตร หรอสถาปตยกรรมกสามารถท าใหงายตอการเขาใจได

2.4) หวใจหลกของการสอความหมายธรรมชาต มใชการแนะน าสงสอน แตเปนการกระตนจตส านก และเตอนปลกเราความรสกของนกทองเทยวทตระหนกตอธรรมชาตใหเกดขน

2.5) การสอความหมายธรรมชาตทดนน ควรตองมการน าเสนอภาพทเปนองครวมทงหมดมากกวาการเสนอแบบแยกสวน

2.6) การสอความหมายธรรมชาตทงส าหรบผใหญ และเดกควรเปนไปตามมลฐานวธการทแตกตางกน และทดทสดกจ าเปนทจะตองใชโปรแกรมการสอความหมายธรรมชาตทแยกออกจากกน

ปรชญาของ ทลเดน (Tilden, 1987) เปนทยอมรบวาเปนแนวทางส าหรบการปฏบตงานดานนมาโดยตลอด โดยรวมถงประเทศไทยไดน ามาใชเปนบทบาท และหนาทของการจดการพนทอนรกษ และระบบการจดการอทยานแหงชาตการอนรกษสตวปา

3) วตถประสงคของการสอความหมาย (Sharpe, 1982 : 4)

การสอความหมายธรรมชาตในพนทใดกตาม มงเนนทวตถประสงค 3 ประการ ดงน 3.1) เปนการชวยใหนกทองเทยวมความร ความเขาใจ ความพงพอใจตอสภาพธรรมชาต

และสงแวดลอมในพนทกอใหเกดความตระหนก และมจตส านกทมตอการอนรกษธรรมชาตรวมถงสงแวดลอมตอไป

3.2) เปนเครองมอในการจดการพนท เพราะการสอความหมายธรรมชาตชวยกระตนใหนกทองเทยวรจก และมความรบผดชอบในการใชทรพยากรการทองเทยวมากขน โดยไมกอใหเกดผลกระทบตอพนท

3.3) เปนการชวยประชาสมพนธหนวยงาน ซงการสอความหมายธรรมชาตทดยอมท าใหภาพพจนของหนวยงานทมตอนกทองเทยวดตามไปดวย อนจะชวยใหเกดความรวมมอในการด าเนนงานดานตางๆ ไดดยงขน

4) ประเภทของการสอความหมาย การสอความหมายธรรมชาต โดยยดนกสอความหมายเปนหลก สามารถแบงเปน 2

ประเภท คอ (Wells, 1997: 13) 4.1) Personal Interpretation เปนการสอความหมายธรรมชาตโดยใชนกสอความหมาย

(Nature Interpreter) เปนการสอความหมายธรรมชาต ทนกทองเทยวพบและสมผสนกสอความหมายโดยตรง สามารถตอบสนองซงกนและกนได (Two – way Communication) เชน การ

17

พดสอความหมายธรรมชาต (Interpretative Talk) การเดนเพอสอความหมายธรรมชาต (Interpretative Walk) การจดกจกรรมกลม (Conducted Activity) และการใชสไลดสอความหมายธรรมชาต (Slide Talk)

4.2) Non Personal Interpretation เปนการสอความหมายธรรมชาตโดย ไมใชนกสอความหมาย (Nature Interpreter) ดงนน จงไมสามารถทราบผลตอบสนองของนกทองเทยวได เพราะเปนการสอความหมายทางเดยว (One– way Communication) จงตองใหความเชอ และไววางใจในอปกรณหรอเครองมอตางๆ ทจะสอไปยงนกทองเทยวการสอความหมายประเภทน ไดแก ทางเดนศกษาธรรมชาตดวยตนเอง (Self-Guiding Trail) นทรรศการ (Exhibits) สไลดประกอบเสยง (Slide Tape Program) เครองหมาย (Signs) แผนปายบรรยาย (Labels) ศนยบรการนกทองเทยว (Visitor Center) และสงพมพตางๆ (Publication) เชน จดหมายขาว แผนพบ หนงสอเลมเลก และแผนท เปนตน

จะเหนไดวาการสอความหมาย เสมอนเปนหวใจหลกในการกระตนเตอน และปลกเราจตส านกของนกทองเทยวใหมตอธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงเปนเครองมอในการใหความรความเขาใจตลอดจนความพงพอใจใหแกนกทองเทยวตอการทองเทยวเชงนเวศ งานวจยฉบบนนอกจากไดเลอกรปแบบการสอความหมาย โดยการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาตเพอประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดแลว ยงมการพฒนาแผนททองเทยวเชงนเวศแสดงจดศกษาธรรมชาต เพอบอกต าแหนงรวมถงอธบายรายละเอยดจดศกษาธรรมชาตส าคญของเสนทางดงกลาวทงยงเปนสอในการอธบายและใหความรความเขาธรรมชาตตลอดเสนทางเดนอกดวย เนองจากเสนทางเขาเจดยอดเปนเสนทางเดนปาระยะไกล เนนการผจญภยไมเนนความสะดวกสบาย ใชระยะเวลาในการเดนเทาทองเทยว 3 วนและตองมการคางแรมบนเสนทาง 2 คน ทงนยงมรปแบบการทองเทยวเชงนเวศแบบเขมขน กลาวคอ พนทเขาเจดยอดมลกษณะเปนปาดบชนทอดมสมบรณ จงตองอาศยผพรานปาทช านาญเสนทางเปนคนน าทางซงนกทองเทยวไมสามารถเดนดวยตนเองได และยง มขอจ ากดของจ านวนนกทองเทยวในการเดนแตละครง ถงแมนกทองเทยวตองอาศยพรานน าทางเดนศกษาธรรมชาต หากแตนกทองเทยวเองสามารถก าหนดรปแบบการทองเทยวเองไดตามวตถประสงคของแตละบคคล เชน นกทองเทยวตองการเดนศกษาธรรมชาตในแตละจดแบบไมเรงรบจงเพมระยะเวลาในการเดนปามากกวา 3 วน เปนตน

ดงนนงานวจยฉบบนจงมรปแบบการสอความหมายทงแบบ การสอความหมายธรรมชาตโดยใชนกสอความหมาย (Personal Interpretation) ส าหรบน าทางไปตามเสนทางเดนปา และแบบสอความหมายธรรมชาตโดยไมใชนกสอความหมาย (Non Personal Interpretation) กลาวคอ นกทองเทยวสามารถศกษาธรรมชาตในแตละสถานไดดวยแผนทสอความหมาย เนองจากไดระบรายละเอยดของแตละจดศกษาธรรมชาตตลอดเสนทาง หากแตกยงตองการพรานเปนคนน าทางทองเทยวเนองจากความซบซอนและคลายคลงกนของพนทปาท าใหนกทองเทยวไมสามารถเดนดวยตนเองได โดยสวนใหญของคนน าทางในพนทเขาเจดยอดลวนเปนชาวบานในพนททงสน ซงทานทงหลายเหลานนมความช านาญในเสนทางและรจกต าแหนงทเหมาะสมส าหรบการหยดพกคางแรมรวมถงมวธการใชชวตในปา สามารถถายทอดเรองราวเหลานนใหแกนกทองเทยวโดยการไดสมผสกบ

18

ประสบการณตรงซงเปนวธหนงในการใหความรความเขาใจเพอสอความหมายการเรยนรธรรมชาตไดอยางชดเจน

2.5) แนวคดเกยวกบแผนทประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ 1) ความหมายของแผนท แผนท คอ ภาพลายเสนทแสดงสวนใดสวนหนงของผวพภพลงบนวสดแผนเรยบโดยใช

สญลกษณ เสน ส และรปราง ตามมาตราสวน (ธานนทร อยพงษพทกษ, 2552) ส าหรบแผนททองเทยว (Tourism Map) คอ แผนทมขอมลแสดงสถานทเชนตวอาคารทม

ความส าคญ สถานทพกผอนหยอนใจสถานทราชการของเมองนน สถานททองเทยวแหลงทตง ของสถานทตางๆ มมาตราสวนคอนขางใหญ เพอแสดงความสมพนธของเสนทางทมขนาดกวาง ยาวมาก ระบบสญลกษณในแผนทแตกตางกนขนอยกบผจดพมพ หรอผสนบสนนมจดประสงค เพอชแจงเสนทางสถานทท าขน เพอเปนประโยชนส าหรบนกทองเทยวหรอบคคลทวไป (อรณช ชวระ, 2550)

2) ประเภทของแผนท ประมาณ เทพสงเคราะห (2541) ไดแบงประเภทของแผนทเปน 3 ประเภท ดงตอไปน 2.1) แบงตามลกษณะของรายละเอยดทปรากฏใหเหนบนแผนแผนท

2.1.1) แผนทลายเสน ไดแก แผนทซงรายละเอยดทปรากฏอยบนแผนแผนทนน เปนลายเสน อาจจะเปนเสนตรง เสนโคง ทอนเสนหรอเสนใดๆ ทประกอบกนขนเปนรปแบบตางๆ เชน ถนนแสดงดวยเสนเดยว เสนคขนานหรอทอนเสนตอกนเปนแนวยาวตามลกษณะความคดเคยวของเสนทางนนๆ

2.1.2) แผนทรปถาย ไดแก แผนทซงรายละเอยดทปรากฏอยบนแผนแผนทนน เปนรายละเอยดทไดจากการถายภมประเทศดวยกลองถายรป การผลตแผนทกระท าดวยวธการน าเอาภาพถายของภมประเทศบรเวณทจะผลตแผนท มาท าการตดแกใหมลกษณะถกตองตามวธการ ปรบแกรปถายแลวน ามาประกอบกนเขาเปนแผนแผนท

2.1.3) แผนทแบบผสม เปนแผนทแบบผสมระหวาง แผนทลายเสนกบแผนทรปถาย รายละเอยดทปรากฏใหเหนบนแผนแผนทชนดน จงมรายละเอยดทไดจากการถายภาพภมประเทศดวยกลองถายรป และรายละเอยดทถกกวาดหรอเขยนขนเปนลายเสนตามปกตแลว แผนทดงกลาวสวนใหญใชแสดง แมน า ล าคลอง ถนน รวมถงอาคารใดๆ ทตองการเนนใหเหนเดนชดกแสดงดวยลายเสน พมพแยกสใหเหนเดนชดกวารายละเอยดบรเวณรอบๆ

2.2) แบงตามขนาดมาตราสวน 2.2.1) แบงตามมาตราสวนส าหรบนกภมศาสตร 2.2.2) แบงตามมาตราสวนส าหรบนกการทหาร

2.3) แบงตามลกษณะการใชงานและชนดของรายละเอยดทแสดงไวในแผนท 2.3.1) แผนททวไป เปนแผนททใชกนเปนพนฐานอยทวๆ ไปอาจแบงตามลกษณะ

ของรายละเอยดทแสดงไวบนแผนแผนทออกเปน 2 ลกษณะคอ แผนทแนวราบ และแผนทภมประเทศ

19

2.3.2) แผนทพเศษ สรางขนบนพนฐานของพวกแผนททวไป เพอใชในกจกรรมเฉพาะอยาง เรยกวาแผนทเฉพาะวชา (Thematic Map) สรางขนบนแผนทฐานโดยแสดงสงตางๆ ทเราประสงคเพมเตมลงไปบนแผนทแยกเปน 2 ประเภท กลาวคอ แผนททมงแสดงคณลกษณะของสงตางๆ เฉพาะเรองและแผนททมงแสดงปรมาณของสงตางๆ ทตองการแสดงในแตละบรเวณ เชนแสดงลกษณะชนดน และแสดงจ านวนประชากรในแตละเขต ตามล าดบ

ส าหรบในงานวจยฉบบนมวตถประสงคเพอส ารวจเฉพาะ สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ตลอดทงเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดเพอพฒนาเปนแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต บนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง โดยแผนทดงกลาวจดอยในประเภทแผนทพเศษ เนองจากเปนแผนททจดท าเพอใชประกอบการเดนเทาทองเทยวเชงนเวศขนเขาเจดยอด ประจ าเสนทางทองเทยวเชงนเวศ จงหวดตรงและพทลงเทานน

3. องคประกอบของแผนท แผนทฉบบหนงนนจะมองคประกอบตางๆ เพอเปนเครองมอใหผใชแผนทใชประกอบในการ

อานแผนทฉบบนนไดอยางถกตอง และสะดวกรวดเรวในทนเราแบงองคประกอบของแผนแผนทออกเปน 3 ประการ คอ

3.1) เสนขอบระวาง ตามปกตรปแบบของแผนททวไปจะเปนรปสเหลยมจตรส หรอสเหลยมผนผาหางจากรมทงสดานของแผนท เขาไปจะมเสนกนขอบเขตเปนรปสเหลยม ซงเรยกวาเสนขอบระวางแผนท (Border) เสนขอบระวางแผนทบางแบบประกอบดวยขอบสองชน เพอใหเกดความสวยงาม ส าหรบแผนทภมประเทศโดยทวไป เสนขอบระวางมเพยงดานละเสนเดยว บางชนดมเสนขอบระวางเพยงสองดานเทานน ทเสนขอบระวางแตละดานจะมตวเลขบอกคาพกดกรด และคาพกดภมศาสตร (คาของละตจดและลองตจด) หรออยางใดอยางหนง ดงนนในแผนทแผนหนงเสนขอบระวางแผนท จะกนพนทบนแผนแผนทออกเปนสองสวนดวยกน คอพนทภายในขอบระวางแผนท และพนทนอกขอบระวางแผนท

3.2) ขอสนเทศภายนอกขอบระวางแผนทเปนพนทของแผนระวางแผนท สวนทอยนอกเสนขอบระวางแผนททงสดาน ใชแสดงรายละเอยด และอธบายสงตางๆ เกยวกบแผนท และขอมลการผลตแผนทองคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท ทส าคญของแผนท ชด L 7017 12 มรายการดงน

3.2.1) ชอชดแผนทและมาตราสวน (Series Name and Map Scale) 3.2.2) ชอแผนระวาง (Sheet Name) 3.2.3) หมายเลขประจ าชด (Series Number) 3.2.4) การจดพมพ (Edition Number) 3.2.5) สารบาญระวางตดตอ (Adjoining Sheets) 3.2.6) สารบญแสดงแนวแบงเขตการปกครอง (Boundaries) 3.2.7) ค าแนะน าเกยวกบระดบความสง (Elevation Guide)

2 แผนท ชด L 7017 คอ หมายเลขประจ าชด (Series Number) เปนเลขหมายอางองทแสดงถงการจดท าแผนทวาเปนทชดใด จะปรากฏอยมมบนขวาและลางซายของแผนท (ประมาณ เทพสงเคราะห, 2541)

20

3.2.8) ขอความเกยวกบเสนโครงแผนท หรอรายละเอยดเกยวกบโปรเจคชน (Projection Note) เสนโครงแผนท (Projection)

3.2.9) ขอความทเกยวกบเสนกรด (Grid Note) กรด (Grid) 3.2.10) หลกฐานทางแนวยน/ทางดง (Vertical Datum Note) 3.2.11) บนทกหลกฐานทางราบ (Horizontal Datum Note) 3.2.12) แผนผงเดคลเนชน หรอมมบายเบน (Declinations Diagram) 3.2.13) บนทกส าหรบผใชแผนท 3.2.14) ขอความทเกยวกบก าหนดความสง (Elevation Note or Contour Interval

Note) 3.2.15) ศพทานกรม (Glossary) 3.2.16) ค าแนะน าในการใชคากรด (Grid Reference Box) 3.2.17) ค าอธบายสญลกษณ (Legend)

3.3) ขอสนเทศภายในขอบระวางแผนท หมายถง สงทงหลายทแสดงไวภายในกรอบ ซงลอมรอบดวยเสนขอบระวางแผนท ตามปกตแลวจะประกอบดวยสงตางๆ ตอไปน คอ

3.3.1) สญลกษณ (Symbol) ไดแก เครองหมายหรอสงซงคดขน ใชแทนรายละเอยดทปรากฏอยบนพนผวภมประเทศ หรอใหแทนขอมลอนใดทตองการแสดงไวในแผนทนน

3.3.2) ส (Color) สทใชในบรเวณขอบระวางแผนทจะเปนสของสญลกษณท ใช แทนรายละเอยดหรอขอมลตางๆ ของแผนท

3.3.3) ชอภมศาสตร (Geographical Names) เปนตวอกษรก ากบรายละเอยดตางๆ ทแสดงไวภายในขอบระวางแผนท เพอบอกใหทราบวาสถานทนนหรอสงนนมชอเรยกอะไร

3.3.4) ร ะบ บอ า ง อ ง ใ นก า ร ก าห นดต า แ ห น ง ( Position Reference Systems) ไดแก เสนหรอตารางทแสดงไวในขอบระวางแผนท เพอใชในการก าหนดคาพกดของต าแหนงตางๆ ในแผนทนน

3.3.5) ระบบอางองในการก าหนดต าแหนงมหลายชนดทนยมใชในแผนททวไปม 2 ชนดคอ

ก) พกดภมศาสตร (Geographic Coordinates) ไดแก เสนขนาน และเสนเมอรเดยนทบอกคาละตจด และลองตจดอาจแสดงไวเปนเสนยาวจรดขอบระวางแผนท หรอแสดงเฉพาะสวนทตดกนเปนกากบาท (Graticule) อยางเชนแผนทมาตราสวน 1:50,000 หรออาจแสดงเปนเสนสนๆ เฉพาะทขอบ

ข) พกดกรด (Rectangular Coordinates) ไดแก เสนขนานสองชดทมระยะหางเทาๆ กน ตดกนเปนรปสเหลยมมมฉาก เสนตรงขนานทงสองชดดงกลาว อาจแสดงไวเปนแนวเสนตรงยาวจรดขอบระวาง หรออาจแสดงเฉพาะสวนทตดกนกได แลวแตความเหมาะสม (ประมาณ เทพสงเคราะห, 2541)

ทงนงานวจยฉบบนท าการพฒนา และผลตแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาต บนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลง และจงหวดตรง ในรปแบบของสอสงพมพโดยท าการอธบายรายละเอยดของ แตละจดศกษาธรรมชาตทงหมด 8 จดนอกเหนอจากสวนของแผน

21

ทในลกษณะของแผนพบ เพอความสะดวกตอการหยบใชงาน และงายตอการพกพาของนกทองเทยว เพราะมน าหนกเบาลดภาระในการแบกน าหนกขณะเดนเทาศกษาธรรมชาตระยะทางไกล อกทงยงสามารถน ากลบมาใชไดในการทองเทยวครงตอไป

3.4) ขอดและขอเสยของสอสงพมพ ตามพระราชบญญตการพมพ พทธศกราช 2484 ใหความหมายของค าวา สงพมพ หมายถง

“สมด แผนกระดาษ หรอวตถทพมพขน รวมถงบทเพลง แผนท แผนภาพ ภาพวาด ภาพระบายส ใบประกาศ แผนเสยง หรอสงอนใด อนมลกษณะเชนเดยวกน” (ทวา หงษโต, 2553)

สอสงพมพมลกษณะเดนทแตกตางจากสอชนดอนหลายประการ ทงในแงของอาย การใชงานกลาวคอ สอสงพมพมความคงทนสามารถดไดจากหลกฐานทางประวตศาสตรตางๆ ตวอยางเชน สมดขอย ค าสอนในพระคมภรของแตละศาสนารวมถงแมบทกฎหมายตางๆ ลวนอย ในรปแบบของสอสงพมพทงสน ซงแสดงใหเหนถงความคงทนถาวร อกทงยงสามารถน ามาเปดอานไดทกททกเวลาเนองจากไมตองใชรวมกบอปกรณใดๆ มความสะดวกสบายในแงของการใชงาน และสามารถพกพาไดงายเนองจากสอสงพมพมขนาดไมใหญนก

ในแงของรายละเอยดในสวนเนอหาสอส งพมพสามารถเขยนบรรยาย หรอวาดภาพประกอบเพออธบายความหมายในสงทตองการจะสอไวไดอยางละเอยด เพอใหงายตอความเขาใจ และสามารถใชถอยค าส านวนภาษาทสละสลวยเพอความเพลนเพลน และเกดจนตนาการตอผอานเปนสอทโนมนาวจงใจใหคลอยตามไดมากกวาสอประเภทอนๆ และทส าคญ สอสงพมพเปนสอทสามารถน ากลบมาอานวเคราะหทบทวนกรอบกได เพราะเนอหาและขอมลทอยภายในถกสรางขนเพอใหมความคงทนไมสามารถเปลยนแปลงแกไขไดในทนททนใด ผอานจงสามารถกลบมาทบทวนไดตลอดเวลา ซงในขอดนเองท าใหสอสงพมพถกน ามาใชเปนหลกสตร หรอหลกฐานทสามารถตรวจสอบขอเทจจรงตางๆ เชน ต าราเรยนของนกเรยนนกศกษาในปจจบนสวนใหญลวนกยงเปนสอประเภทสงพมพแมจะมสออเลกทรอนกสทนสมยเขามามบทบาทแลวกตาม

3.4.1) ขอดของสอสงพมพ ก. เขาถงกลมเปาหมายไดอยางกวางขวาง ข. สามารถผลตใหเหมาะกบกลมเปาหมายได ค. คาใชจายไมสงหากเทยบกบสอโทรทศนและวทย ง. เปนสอทมความนาเชอถอ จ. สามารถออกรปแบบสอไดสวยงามตามความตองการ ฉ. กระบวนการผลตสอสงพมพสามารถท าไดหลายแบบโดยเลอกวธการผลต

ใหเหมาะสมกบเหตการณได ช. การจดพมพสามารถท าไดหลายรปแบบตามวตถประสงคทจะน าไปใช ซ. การใชสอสงพมพเปนไปอยางอสระไมจ ากดสถานทและเวลา ฌ. ผใชสอสามารถใชซ าได

22

3.4.2) ขอเสยของสอสงพมพ ก. ไมสามารถเขาถงผทไมมทกษะในการอานหนงสอรวมถงผสงอายทม

ปญหาดานการมองเหน และสายตา ข. ผรบสารจะเลอกอานเฉพาะสงทตนสนใจอาจท าใหขามเนอหาสาระส าคญ

ไปน าไปสการเขาใจทผดพลาด หรอไมครบถวนสมบรณในเนอความ ค. อาจมปญหาและอปสรรคในการแจกจายท าใหเขาถงผรบสารไดชากวาสอ

ประเภทโทรทศน หรอวทย ง. หากผรบสารไมนยมในการอาน สอสงพมพจะถกมองขามและละเลย

ความสนใจ จ. การเผยแพรสออยในกลมเปาหมายคอนขางเฉพาะเจาะจงในวงจ ากด ฉ. มโอกาสเสยหายหรอช ารดไดงายหากขาดการบ ารงดแลรกษาทด

อยางไรกดในปจจบนไดมการพฒนารปแบบของสอเพอใชในงานดานการทองเทยว

หลากหลายรปแบบ เชน สอโฆษณาทางโทรทศน สอวทย สอออนไลนทางอนเตอรเนต รวมถงสอการตนแอนเมชนเพอการเผยแพร และรณรงครปแบบการทองเทยวเชงนเวศ (ดตารางท 1) (ศรพาวรรณ อนทวงศ, 2551) ตารางท 1 ทบทวนวรรณกรรมรปแบบของสอ ผแตง ปทศกษา รปแบบของสอ สมพร จรญแสง 2546 คมอสอความหมาย อรอนงค เฉยบแหลม 2547 คมอสอความหมาย ศรพาวรรณ อนทวงศ 2551 การตนแอนเมชน รงสรรค เหลาภา 2552 ปายสอความหมาย ปยะเทพ รตนพนธ 2553 คมอสอความหมาย ทนงศกด ตณฑวณช 2553 คมอสอความหมาย พจตรา คลายชะเอม 2553 คมอสอความหมาย โอปอล แสงงาม 2557 คมอสอความหมาย

ทงนบทบาทของสอสงพมพในงานดานการทองเทยว ยงไดรบความนยมโดยมการน ามาใชเพอ

น าเสนอขอมลเผยแพรขาวสาร โฆษณา และประชาสมพนธสถานททองเทยวในหลายๆ รปแบบทง วารสาร จลสาร นตยสาร แผนพบ ใบปลว โปสเตอร คมอและแผนท ซงในงานวจยฉบบนพฒนาและผลตสอทสามารถตอบรบกบวตถประสงค ของการวจยในแงของการสอสาร เพอใหนกทองเทยว เพอใหเกดความรความเขาใจ และสามารถน าไปใชประกอบการทองเทยวไดจรง จงพฒนาสอสงพมพประเภทแผนทส าหรบสอความหมาย ประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ ประจ าเสนทางเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง เนองดวยแผนทมน าหนกเบาเหมาะแกการพกพาไดงาย สามารถดงดดความสนใจของนกทองเทยวไดดวยการออกแบบใหมลกษณะเดนสสน

23

สวยงาม อกทงยงใชตนทนในการผลตไมสง และสามารถน ากลบมาใชงานไดใหมในครงตอๆ ไป ซงถอเปนการน ากลบมาใชใหม (Re-use) ลดตนทน และลดขยะไดอกดวย

ปจจบนการทองเทยวแหงประเทศไทยไดใหความส าคญในเรองของการใหการศกษาแกนกทองเทยว และการสอความหมายเปนอยางสง โดยมการก าหนดเปนนโยบายไวในการจดการ การทองเทยวเชงนเวศแตการจดสอความหมาย ทมกปรากฏอยทวไปในแหลงทองเทยวยงมคณภาพไมเพยงพอตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม และสรางจตส านกไดอยางจรงจง การสอความหมายดวยหนงสอคมอ แผนท และเอกสารขอมลตางๆ ยงมนอยมาก ส าหรบการใหขอมลเพอสอความหมายทางธรรมชาตผานสอตางๆ นนมอยทวไปอกทงยงไดรบความสนใจจากนกทองเทยว และประชาชนอยไมนอยหากแตยงขาดการก าหนดเปาหมาย และทศทางรวมกนทชดเจนในสวนของการทองเทยวเชงอนรกษ สวนใหญเนนเพยงการทนกทองเทยวไดสมผสประสบการณใหมในธรรมชาต หรอวฒนธรรมเทานน ท าใหนกทองเทยวยงขาดความรความเขาใจทถกตองของการทองเทยวเชงอนรกษดงกลาว (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2540) ซงดวยปญหาดงกลาวท าใหงานวจยชนนท าการศกษาสอสงพมพในรปแบบของแผนทสอความหมาย เพอประกอบการทองเทยวเชงนเวศเพอสรางองคความรจากแผนทในขณะทท าการเดนศกษาสงผลใหนกทองเทยวเกดความเขาใจ และตระหนกถงคณคาของสงแวดลอมตลอดทงสองเสนทางเดนเทาศกษาธรรมชาต 2.6) งานวจยทเกยวของ

งานวจยเรอง การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง เปนการพฒนาแผนททองเทยวแสดงจดศกษาธรรมชาตทส าคญ และนาสนใจ และความพยายามทจะหาแนวทางในการส ารวจโดย 3 ปจจยหลก ไดแก สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ เพอรวบรวมเปนฐานขอมลเบองตนกอนการน าไปพฒนาเปนแผนทสอความหมาย ประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศทเหมาะสม ทงนผวจยจงไดรวบรวมงานวจยทเกยวของในสวนของการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาต และการจดท าแผนทโดยมรายละเอยดตามล าดบระยะเวลาทศกษากอน-หลง ดงตอไปน

ไพลนพนธ สรอยจาตรนต (2538) ท าการวจยเรองกลยทธการสงเสรมการทองเทยวทางธรรมชาตแนวอนรกษ โดยใชคมอแนะน าเชงระบบนเวศท าการศกษาประโยชนของคมอในการน าไปใชเปนคมอทองเทยว และพกแรมในพนทอทยานแหงชาตดอยอนทนนท โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) ส าหรบกลมตวอยางทผวจยใชในการศกษาครงน คอ นกศกษาจากสถาบนราชภฏเชยงใหม โดยแบงนกศกษา ออกเปนสองกลม คอ กลมนกศกษาทใชคมอฯ และกลมนกศกษาทไมใชคมอฯ ทงหมดจ านวน 50 คนโดยท าการวดผลสองครงคอกอน และหลงการทดลองใชคมอแนะน าเชงระบบนเวศ และแบบสอบถามเอกสารสงพมพ จากนนน าผลการศกษามาท าการวเคราะหเชงสถต และเชงพรรณนาตามล าดบ พบวากลมนกทองเทยวทใชคมอฯ มความรเกยวกบความสมพนธระหวางสงมชวต และสงแวดลอม ในบรเวณอทยานแหงชาตดอยอนทนนท เพมขนอกทงยงรวธการทองเทยวทจะไมท าลายสงแวดลอมได มากกวากลมนกศกษาทไมใชคมอฯ มนยส าคญท 0.01 สรปไดวา คมอแนะน าเชงระบบ

24

นเวศ มประโยชนตอการน าไปใชเปนคมอประกอบการทองเทยวในบรเวณอทยานแหงชาตดอย อนทนนท

ฉลอง นยฉม (2542) ด าเนนการวจยเชงทดลองในการพฒนา และผลตคมอสอความหมายธรรมชาต และประวตศาสตรเพอการทองเทยวเชงนเวศในอทยานแหงชาตภหนรองกลาและศกษาผลสมฤทธทางการเรยน ความพงพอใจและความคดเหนของนกทองเทยวทมตอคมอ ไดก าหนดกลมตวอยางเปนนกทองเทยวชาวไทย จ านวน 45 คนใชศกษาเรยนรเกยวกบสภาพธรรมชาต และสงแวดลอมในพนทอทยานฯ โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest Posttest Design) จากรายงานพบวาคมอฯ มประสทธภาพสามารถเพมความรความเขาใจเกยวกบสภาพธรรมชาต และประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาตภหนรองกลา ไดอยามนยส าคญท 0.01 และมความพงพอใจในระดบมาก ในสวนของความคดเหนของนกทองเทยวสวนใหญ มองวาคมอฯ เปนสงจ าเปนในการเพมความรความเขาใจใหแกนกทองเทยวได อนเปนหนทางหนงทจะชวยท าใหเกดจตส านกทดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมตอไปได

สรอยทพย สมครเขตการณ (2543) รายงานการพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเพอการทองเทยวเชงนเวศ ประจ าเสนทางศกษาธรรมชาต ในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว เพอประเมนผลทดสอบความรทเพมขนในการใชคมอฯ ประกอบการทองเทยวในเสนทางศกษาธรรมชาตหวยหญาเครอ โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) จ านวนกลมตวอยางทมความสนใจ 40 คนโดยใชแบบสอบถามชนด 4 ตวเลอก จ านวน 20 ขอ ประเมนคณภาพของคมอโดยใชแบบสอบถามความพงพอใจ และแสดงความคดเหน ผลการวจยเมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรกอน และหลงการใชคมอฯ พบวาคะแนนเฉลยความรหลงการใชคมอธรรมชาตสงกวากอนใชคมอฯ อยางมนยส าคญท 0.05 อกทงกลมตวอยางมความพอใจในระดบมาก จงสามารถสรปไดวาคมอศกษาธรรมชาตทผลตขน มคณภาพในระดบทท าใหผศกษามความรเพมขนจากเดม และการน าเสนอของคมอในดานตางๆ มความเหมาะสม

สมพร จรญแสง (2546) รายงานการพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเพอการทองเทยวประจ าเสนทางเดนปาในอทยานแหงชาตแกงกระจาน เพอประเมนผลทดสอบความรทเพมขนในการใชคมอฯ รวมถงความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอคมอ โดยก าหนดกลมตวอยางทใชในการศกษาจ านวน 30 คนทเขาไปเทยวในพนท บานกรางแคมป อทยานแหงชาตแกงกระจาน โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชสถต t-test ผลจากการศกษาพบวา คมอฯ มประสทธภาพสามารถเพมความรความเขาใจเกยวสภาพธรรมชาตในพนทอทยานฯ ไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และนกทองเทยวมความพอใจในคมอมาก และมความคดเหนวาคมอมความนาสนใจ ควรทจะพฒนาและผลตเพอเผยแพรใหแกนกทองเทยวไดใชในโอกาสตอไป

อารธร มณวรรณ (2547) ศกษาการใชหนงสอคมอสอความหมาย เพอการทองเทยวเชงนเวศใหความรดานการปฏบตตนทถกตอง ระหวางการทองเทยวบนเกาะเกรด จงหวดนนทบร และท าการประเมนผลทดสอบความรทเพมขนในการใชคมอฯ ส าหรบกลมตวอยางทผวจยใชในการศกษามจ านวน 63 คน โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) และเปรยบเทยบความแตกตาง ของคาเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนพบวา

25

คะแนนเฉลยหลงมการใชหนงสอคมอสอความหมายเพอการทองเทยวเชงนเวศ มประสทธภาพสามารถ เพมความรดานการปฏบตตนทถกตองระหวางเทยวในพนทเกาะเกรด ไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และมประสทธภาพสามารถเพมพนความรความเขาใจเกยวกบสภาพทวไป ประวตศาสตร วฒนธรรมบนเกาะเกรด และการอนรกษทรพยากรการทองเทยว ซงนกทองเทยวสวนใหญมความคดเหนวา คมอสอความหมายมความนาสนใจควรแกการเผยแพรใหนกทองเทยวไดใช เพอสงเสรมใหเกดการทองเทยวทยงยนบนเกาะเกรดตอไป

กรรณกา พมลศร (2553) การพฒนารปแบบการสอความหมายในแหลงทองเทยว โดยการมสวนรวมของชมชนทองถน ท าการประเมนหาประสทธภาพการสอความหมายในแหลงทองเทยว พนทศกษาจงหวดพะเยา กลมตวอยางนกทองเทยวจ านวน 46 คน และชมชนทองถน 38 คน จากการศกษาพบวา รปแบบการจดท าโปรแกรมสอความหมายโดยการมสวนรวมของชมชนทองถน ควรประกอบดวย 9 องคประกอบ คอ L4T PINE Model ซงสามารถด าเนนการเปนกระบวนการไดโดยเรมจาก L : ผน าชมชน 4T: คณะท างานหรอทมงาน การวเคราะหพนทหรอทรพยากรทองเทยว การวเคราะหนกทองเทยวหรอผมาเยอน การก าหนดเคาโครงและแผนการสอความหมาย P : การมสวนรวมของชมชน I : การออกแบบและจดท าการสอความหมาย N : เครอขาย และ E : การประเมนผล ซงองคประกอบทงหมดเปนองคประกอบ ทมความเคลอนไหวตลอดเวลา และควรมตวชวดคณภาพของโปรแกรม 4 องคประกอบไดแก ความพงพอใจทมตอโปรแกรม ความรความเขาใจเนอหาสอความหมาย ทศนคตทมตอโปรแกรมสอความหมาย และพฤตกรรมการอนรกษ ปกปองรกษาทรพยากรทองเทยวของชมชนทองถน และพฤตกรรมการทองเทยวอนรกษของนกทองเทยว

ทนงศกด ตณฑวณช (2553) ศกษาการใชคมอศกษาธรรมชาต เสนทางเดนปาเขาพระแทว จงหวดภเกต เพอหาประสทธภาพ และความพงพอใจของคมอศกษาธรรมชาต กลมตวอยาง คอ นกเรยนชน มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเมองถลาง จงหวดภเกต จ านวน 30 คน เครองมอทใชในการวจยเปนคมอศกษาธรรมชาต เสนทางเดนปาเขาพระแทว ซงผวจยวเคราะหขอมล ดวยคารอยละ คาเฉลย และคา t – test ผลการวจยพบวา คมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทว มประสทธภาพ ท าใหนกเรยนมความร ความเขาใจ ความตระหนก เจตคต และมการอนรกษทรพยากรปาไมในทองถนเพมขน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 อกทงนกเรยนมความพงพอใจคมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทว อยในระดบดมาก

ปยะเทพ รตนพนธ (2553) รายการพฒนาคมอดนกชายฝงทะเลบรเวณคลองเกาะผ จงหวดภเกต โดยก าหนดกลมตวอยางทใชในการศกษานกเรยนชน มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร จงหวดภเกต เพอหาประสทธภาพ และความพงพอใจของคมอดนกชายฝงทะเลผวจยวเคราะหขอมลดวยคาเฉลย และ t –test ผลการวจยพบวา คมอดนกชายฝงทะเลบรเวณคลองเกาะผ มประสทธภาพท าใหนกเรยนมความร ความตระหนก เจตคต และมสวนรวมในการอนรกษนกชายฝงทะเลเพมขน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และพบวานกเรยนมความพงพอใจคมอดนกชายฝงทะเลอยในระดบด

พจตรา คลายชะเอม (2553) ศกษาการใชคมอศกษาแนวปะการงบรเวณหาดปลมสข จงหวดภเกต เพอประเมนคณภาพ และความพงพอใจในการใชคมอโดยก าหนดกลมตวอยางทใช ในการศกษา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนบานกก จงหวดภเกตจ านวน 37 คนโดยท าการ

26

วเคราะหขอมลดวยคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ t –test จากการวจยพบวา คมอศกษาแนวปะการงมประสทธภาพ ท าใหผเรยนม ความร ความเขาใจ ทกษะในดานสภาพความสมบรณของแนวปะการง และชนดรปทรงของปะการงรวมถงเกดความตระหนก และเจตคตเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.05 อกทงยงมความพงพอใจคมอศกษาแนวปะการง หาดปลมสข จดอยในระดบดมาก

โอปอ แสงงาม (2557) ศกษาการออกแบบเสนทางเดนศกษาธรรมชาตและการสอความหมายบนเขาคอหงส อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เพอประเมนผลการทดลองใชเสนทางศกษาธรรมชาตและคมอ โดยก าหนดกลมตวอยางทใช ในการศกษา ประชาชนชาวไทยทอาศยอยในอ าเภอหาดใหญและใกลเคยง ทมความสนใจเดนศกษาธรรมชาตเขาคอหงสจ านวน 85 คนโดยท าการวเคราะหขอมลดวยคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ t –test จากการวจยพบวา ผลทดสอบความรของนกทองเทยวกอนและหลงการศกษาจ านวน 2 ครง นกทองเทยวมความรความเขาใจเกยวกบเขาคอหงส เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.01 เทากบ 12.233 และ 11.621 ตามล าดบ อกทงยงมความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอคมอเสนทางเดนศกษาธรรมชาตเขาคอหงส ครงท 1 และ 2 มคะแนนเฉลยเทากบ 4.38 และ 4.33 ตามล าดบ

Bernard และคณะ (2010) ศกษาวธการท าแผนทการใชทรพยากรของชาวบานทอาศยในพนทเขตสงวนของเมอง Maués รฐ Amazonia ประเทศบราซล โดยการส ารวจพนท และสมภาษณชาวบานในพนทจ านวน 415 ครอบครวพนทเกษตรกรรม และการเลยงสตวจ านวน 597 ฟารมพนทท าการประมงจ านวน 138 แหง พนทลาสตวจ านวน 106 แหลง และพนทสกดของปาจ านวน 225 แหง โดยชาวบานเปนผระบต าแหนงพนทจรงบนภาพถายดาวเทยมและแผนท เชน พนทอยอาศยและการใชทรพยากร เปนตน โดยขอมลทงหมดทรวบรวมไดถกน ามาจดเกบในรปแบบของฐานขอมลภายใตระบบสารสนเทศภมศาสตร และจดท าเปนแผนทและน าเอาระบบสารสนเทศภมศาสตรกบการมสวนรวมของประชาชน (Participatory Geographic Information System : PGIS) เขามาใชในการวเคราะห และประมวลผลรวมกน แสดงผลออกมาในรปแบบของแผนทสงคมเศรษฐกจเพอชวยในการจดการทรพยากรของชาวบราซล ในรฐ Amazonia ทมอยอยางยงยน

Chiou และคณะ (2010) ศกษาเพอหาเสนทางเดนเทาทเหมาะสมแกนกทองเทยวภายในอทยานการเรยนรซถว (Sitou Nature Education Area) เกาะไตหวน เพอเปนทางเลอกในการตอบสนองทตรงตามวตถประสงค และขอจ ากดในการเดนเทยวชมของแตละบคคล โดยก าหนดปจจยดานระยะเวลา และคาระดบการเผาผลาญพลงงานจากการเดนมาเปนเกณฑในการวเคราะห หาเสนทางท เหมาะสมส าหรบแตละปจจยจากเสนทงหมด 16 เสนทาง ในการศกษาครงนไดมการน า GIS เขามาเพอวเคราะห และประมวลผลโดยมการรวบรวมขอมลเสนชนความสง ระดบความลาดชน และระยะทางแตละเสนทางของเสนทางเดน เพอวเคราะหการสญเสยพลงงาน และระยะเวลาทใชไปในแตละเสนทาง ผลการศกษาแสดงใหเหนถงขอมลความเปนไปไดของเสนทางทมประสทธภาพสามารถน าไปพฒนาเพอใชจรงในอนาคต

จากการทบทวนวรรณกรรมในงานวจยหลายฉบบทเกยวของ ท าใหผวจยไดแนวทางในการก าหนดรปแบบงานวจยรวมถงขอบเขตในการศกษาเบองตน ทงในสวนของการคดเลอกกลมตวอยางเพอท าการทดสอบความรจากการทดลองใชแผนทสอความหมาย ซงควรเลอกกลมตวอยางทเปนตว

27

แทนทดและก าหนดขนาดของกลมตวอยางทเหมาะสม อกทงยงตองสอดคลองกบวตถประสงคของงานวจย ดงงานวจยของสมพร จรญแสง (2546) ไดก าหนดกลมตวอยางในงานวจย คอ กลมนกทองเทยวทเขาไปเทยวในบรเวณพนทบานกรางแคมป ในเขตอทยานแหงชาตแกงกระจานจ านวน 30 คน และงานวจยของพจตรา คลายชะเอม (2553) ก าหนดกลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จากโรงเรยนบานกก จงหวดภเกตจ านวน 37 คน ศกษาผลจากการทดลองใชคมอศกษาแนวปะการงบรเวณหาดปลมสข จงหวดภเกต โดยมรปแบบการทดลอบแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) เชนเดยวกบงานวจยของ ฉลอง นยฉม (2542) ทพฒนา และผลตคมอสอความหมายธรรมชาต และประวตศาสตรเพอการทองเทยวเชงนเวศในอทยานแหงชาตภหนรองกลา และก าหนดกลมตวอยางเปนนกทองเทยวชาวไทย จ านวน 45 คน โดยมรปแบบของการวจยแบบกลมเดยววดผลสองครง (One-Group Pretest and Posttest Design) เชนกน จากการทบทวนวรรณกรรมทงงานวจยภายในประเทศ และตางประเทศสามารถสรปประเดนทสอดคลองกบงานวจยฉบบน เพอเปนแนวทางในวจยเบองตนออกเปนเปนทงหมด 6 ประเดนส าคญจากงานวจยทงหมด 11 งานวจย ดงตารางท 2 ตอไปน

ตารางท 2 สรปประเดนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจย

ผแตง (ปทศกษา)

สรปประเดนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจย

ประเดนสอสงพมพ

ประเดนกลม

ตวอยาง

ประเดนวธการ

วเคราะห

ประเดนผลการศกษา

ประเดนการพฒนาอยาง

ยงยน

ไพลนพนธ สรอยจาตรนต(2538)

ฉลอง นยฉม (2542)

สรอยทพย สมครเขตการ (2543)

สมพร จรญแสง (2546)

อารธร มณวรรณ (2547)

กรรณกา พมลศร (2553)

ทนงศกด ตณฑวณช (2553)

ปยะเทพ รตนพนธ (2553)

พจตรา คลายชะเอม (2553)

โอปอ แสงงาม (2557)

Bernard และ คณะ (2010)

Chiou และ คณะ (2010)

28

จากการศกษาแนวคดเกยวกบการพฒนา และผลตแผนทสอความหมายธรรมชาต และการน า GIS มาประยกตใชเพอการทองเทยวเชงนเวศ ท าใหผวจยไดแนวคดในการน ามาประยกตใช ส าหรบการแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรงคลายคลงกบงานวจยของ Bernard และคณะ (2010) โดยการผลตแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตนนกเพอเปนแนวทางในการสอความหมายธรรมชาต ตลอดจนน าไปสการประเมนผลทดสอบความรทเพมขน ในการใชแผนทสอความหมายประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ ก าหนดกลมตวอยางโดยการประกาศหาอาสาสมครทมประสบการณในการเดนปาและเตมใจรวมทดสอบ ดงนนงานวจยฉบบนจะไดขนาดของกลมตวอยางจ านวน 36 คน โดยกลมตวอยางทกคนมความสมครใจรวมท าการทดสอบโดยประเมนจากการท าแบบทดสอบและแบบสอบถาม โดยวธการแบบกลมทดลองกลมเดยว วดผล 2 ครง (One-group Pretest and posttest) (ชศร วงศรตนะ, 2541) โดยวธการคอ ใหกลมตวอยางท าแบบทดสอบกอน (Pretest) จากนนกลมตวอยางทดลองใชแผนทสอความหมายทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบการทองเทยวเชงนเวศประจ าเสนทางทงสองเสนทางทจดท าขน และเมอการเดนศกษาธรรมชาตทงสองเสนทางสนสดลง ใหกลมตวอยางท าแบบสอบถามชดเดมอกครง (Posttest) เพอประเมนความรความเขาใจ และท าแบบสอบถามเพอประเมนความพงพอใจ พรอมแสดงความคดเหนตอแผนทสอความหมายประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง

1

บทท 3

วธการด าเนนงานวจย

งานวจยเรองการพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดตรงและพทลงเปนการวจยเพอพฒนาเปนจดศกษาธรรมชาต และจดท าเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดในรปแบบของแผนทประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ เสมอนเปนเครองมอในการศกษาและใหความรเกยวกบธรรมชาตแกนกทองเทยว รวมถงการใหความรในเรองราวของสตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจตลอดทงสองเสนทางจดอยในการวจยเชงส ารวจ โดยมวธการด าเนนงานวจย ดงตอไปน 3.1 พนทศกษา 3.2 ประชากร 3.3 ขอบเขตการวจย 3.4 เครองมอและอปกรณ 3.5 ขนตอนการวจย

3.1 พนทศกษา

ผวจยก าหนดขอบเขตพนทวจยออกเปน 2 เสนทางหลกเพอการส ารวจ และวเคราะหรายละเอยดความนาสนใจทสามารถพบไดบนเสนทางทงในสวนของสตวปาหายาก พรรณไมทองถนและทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ โดยเลอกจากการศกษาขอมลเบองตน และการสอบถามกลมคนน าทางขนเขาเจดยอดรวมถงเจาหนาทปาไมถงเสนทางทเปนทนยม และสามารถเดนไดทกฤดกาล อกทงยงค านงถงความปลอดภย และหลกเลยงเสนทางทมความเปราะบางของระบบนเวศ พบวา เรมตนบรเวณน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยนจงหวดตรง และสนสดเสนทางศกษาธรรมชาตบรเวณน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง โดยเสนทางทงสองดงกลาวมความสอดคลองกบเงอนไขดงกลาวจงก าหนดเปนบรเวณของพนทศกษาและ เสนทางเพอการส ารวจเบองตน

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง

“ปจจบนมนกทองเทยวทงชาวไทย และตางชาตมความสนใจในการทองเทยวพนทเขาเจดยอดมากขนทกป” (ยนส คงด; ปราชญชาวบาน: วนทสมภาษณ 22 กรกฎาคม 2556) แตทวาเขาเจดยอดเปนแหลงทองเทยวใหมจงไมมการเกบขอมลปรมาณของนกทองเทยวในแตละปอยางเปนทางการ จงท าใหผวจยไมทราบจ านวนทแนนอนของประชากรทงหมด อกทงเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดทงเสนทางจงหวดตรงและพทลงม ขอจ ากดหลายดาน เชน มระดบความชนคอนขางมาก เปนเสนทางเดนปาระยะทางไกล ไมมเครองอ านวยความสะดวก ใชระยะเวลาในการเดนมากกวา 1 วน เสยงตอการเกดอนตรายจงมความจ าเปนตองใชกลมตวอยางนกทองเทยวทมความสมครใจ และยงตองมความสามารถในการเดนทางไกล และมสมรรถภาพพรอมส าหรบการเดนเทาบนเสนทางในลกษณะดงกลาว ดงนน จงใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sample) คอ

2

อาสาสมครชาวไทย มความรในระดบอานออกเขยนได ซงมความสนใจ และสมครใจรวมท าการทดลองใชแผนทสอความหมายประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ในสวนของนกทองเทยวทวไปมวธการคอ ชกชวนผสนใจทวไปและมการบอกแบบปากตอปาก ในสวนของเจาหนาททเกยวของไดมการออกหนงสอราชการจากคณะการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทรในการขอความอนเคราะหเจาหนาทปาไม ปราชญชาวบานรวมไปถงคนน าทางทมความช านาญเสนทางเขาเจดยอด ไดการตอบรบจากอาสาสมครและเจาหนาทปาไมรวมทงหมด 36 คน เขารวมเดนปาเพอทดลองใชแผนท 3.3 ขอบเขตการวจย

3.1) ขอบเขตดานพนทการวจยศกษาเสนทางทองเทยวเ ชงน เวศเขาเจดยอด ครอบคลมพนทจงหวดพทลง และจงหวดตรงซงการศกษาในครงนใชวธส ารวจเสนทางจ านวน 2 เสนทาง ไดแก 1.) เสนทางขนจากน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และ 2.) เสนทางขนจากน าตกหนานตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง

3.2) ขอบเขตดานเนอหาในการวจยครงนทจดท าขน ประกอบไปดวยรายละเอยดของต าแหนง หรอจดศกษาธรรมชาตของเขาเจดยอดทงสองเสนทางใน 3 ปจจย ไดแก พนธไมทองถน สตวปาหายากทพบเหนบอยในบรเวณดงกลาว และต าแหนงของทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ เชน ดนก น าตก จดกางเตนท เปนตน ของเสนทางทองเทยวเชงนเวศ โดยท าการส ารวจ และจดบนทกรายละเอยด และท าการบนทกพกดทางภมศาสตรโดยใช เครองระบต าแหนงพกดบนพ นโลกจากดาวเทยม (GPS) และใช GPS ในการระบต าแหนงทกๆ ระยะ 300 เมตรตลอดเสนทาง เพอน ามาสรางเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด พรอมก าหนดจดศกษาธรรมชาตโดยอาศย 3 ปจจย ดงขางตน ทงหมด 8 จดศกษาธรรมชาตตลอดทงสองเสนทางเดน และแสดงผลในรปแบบของแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางเดนเทาเพอทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง

3.4 เครองมอและอปกรณ

1) เครองมอและอปกรณในการพฒนาแผนท เครองมอ อปกรณ และโปรแกรมทใชในการพฒนาแผนทส าหรบงานวจยน คอ โปรแกรม

ทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ไดแก โปรแกรม ArcMap 10.2 เพอใชในการค านวณขอมลเชงพนทและการน าเสนอขอมล และโปรแกรมดานการส ารวจขอมลระยะไกล คอ โปรแกรม Erdas Imagine 9.1 ซง น ามาใชในการจดเตรยมขอมลภาพถายดาวเทยม และใชเครองระบต าแหนงพกดบนพนโลกจากดาวเทยม (GPS) เปนอปกรณในการระบพกดทางภมศาสตร รวมถงบนทกภาพดวยกลองรปดจตอล (Digital Camera) ในการบนทกภาพสตวปาหายาก และพนธไมเฉพาะถนรวมถง ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศ เพอประกอบการจดท าเอกสารการศกษารวมไปถงบนทกภาพลกษณะของเสนทางทเดนพรอมกบ จดบนทกรายละเอยดในสมดบนทกงานวจย

การใชระบบภมสารสนเทศ (GIS: Geographic Information System) เพอจดท าและพฒนาในสวนของแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตเพอสอความหมายของธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศทตองค านงถงปจจยแวดลอมทเกยวของกบวตถประสงคของงานวจย เพอก าหนดขอบเขต

3

ของสงทตองการส ารวจเปนสงส าคญแลวจงท าการสรางฐานขอมลปจจยแวดลอมภายใตระบบสารสนเทศภมศาสตรมาท าการวเคราะหเพอออกแบบแผนททองเทยวโดยใช GIS เขามาเปนเครองมอในการรวบรวม และประมวลผลออกมาเปนแผนทสอความหมายประจ าเสนทางทองเทยวเชงนเวศ

2) เครองมอในการวดระดบความร 2.1) การสรางเครองมอเพอประเมนคณภาพแผนท เปนขนตอนการตรวจสอบความถกตอง

และปรบปรงแกไขแผนทใหมคณภาพโดยการสรางเครองมอ เพอประเมนคณภาพของแผนทโดยใชแบบทดสอบและแบบประเมน ไดแก

2.1.1) แบบทดสอบวดผลความรทเพมขน 2.1.1.1) วธการสรางแบบทดสอบ

ผวจยศกษาขนตอนการสรางแบบทดสอบ และท าการสรางแบบทดสอบทมความสอดคลองกบวตถประสงค และเนอหาในแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ แบงเปน 2 ตอน ทงหมด 40 ขอ กลาวคอ ตอนท 1 จ านวน 30 ขอ เปนแบบทดสอบชนดเลอกตอบ (Multiple choice) 4 ตวเลอก (บญชม ศรสะอาด, 2545) โดยเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยว ส าหรบการใหคะแนน หากผท าแบบทดสอบตอบผด ให 0 คะแนน แตหากตอบถกให 1 คะแนนและตอนท 2 จ านวน 10 ขอ เปนแบบใสเครองหมายถก และเครองหมายผด ท าการเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยว ส าหรบการใหคะแนน หากผท าแบบทดสอบตอบผด ให 0 คะแนน และหากตอบถกให 1 คะแนน โดยการปรกษาอาจารยทปรกษา และปราชญชาวบาน คนน าทางเปนผรวมใหขอมลในขนตอนการส ารวจเสนทาง และวเคราะหรวมกนหาจดศกษาธรรมชาตรวมตรวจสอบความเหมาะสม

2.1.1.2) ประเมนคณภาพแบบทดสอบ น าแบบทดสอบใหผทรงคณวฒตรวจสอบ ความเทยงตรงเชงเนอหา (Content

Validity) เพอแกไขปรบปรงแบบทดสอบ โดยท าการประเมนระดบความสามารถของแบบทดสอบจากการใหคะแนนดวยคา IOC : Index Of Item-objective Congruence หมายถง คาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบทดสอบ ก าหนด 3 ระดบการประเมน คอ +1 0 และ -1 (บญชม ศรสะอาด, 2552) เพอการคดเลอกค าถาม และผลรวมของคะแนนในขอค าถาม แตละขอของผทรงคณวฒทงหมดจากนนค านวณหาคาเฉลยเพอประเมนขอใดใชได และขอใดควรแกไขหรอตดทง

IOC = ΣR N R = ผลรวมของคะแนนจากผทรงคณวฒ N = จ านวนผทรงคณวฒทงหมด

4

2.1.2) แบบประเมนความพงพอใจและแสดงความคดเหน 2.1.2.1) ประกอบไปดวย 5 ตอน ดงตอไปน

- ตอนท 1 ขอมลสวนตว - ตอนท 2 แบบทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนส าหรบนกทองเทยว

จ านวน 2 ตอนทงหมด 40 ขอ แบงเปนขอสอบแบบปรนย 30 ขอและขอสอบแบบใสเครองหมายผด และเครองหมายถก 10 ขอ

- ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศในสวนของเนอหา และภาพประกอบ โดยการปรกษาอาจารยทปรกษา เพอสอบถามนกทองเทยวและขอเสนอแนะในการแกไขปรบปรงแผนท

-ตอนท 4 การประเมนความพงพอใจในแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ โดยผวจยพฒนาขนโดยปรกษาอาจารยทปรกษา ในดานเนอหา ความนาสนใจในการอาน และรปเลม โดยใชเกณฑประเมน 4 ระดบ คอ ดมาก ด พอใช และควรปรบปรง หรอเปรยบเทยบคะแนนคอ 4,3,2 และ 1 ตามล าดบ

- ตอนท 5 ขอเสนอแนะและความคดเหนดานอนๆ 2.1.2.2) ประเมนคณภาพแบบประเมนความพงพอใจและแสดงความคดเหน

น าแบบทดสอบใหผทรงคณวฒตรวจสอบ ความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) เพอแกไขปรบปรงแบบทดสอบ โดยท าการประเมนระดบความสามารถของแบบทดสอบจากการใหคะแนนดวยคา IOC : Index Of Item-objective Congruence หมายถง คาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบทดสอบ ก าหนด 3 ระดบการประเมน คอ +1 0 และ -1 (บญชม ศรสะอาด, 2552) เพอการคดเลอกค าถาม และผลรวมของคะแนนในขอค าถามแตละขอ ของผทรงคณวฒทงหมดจากนนค านวณหาคาเฉลยเพอประเมนขอใดใชได และขอใดควรแกไขหรอตดทง

2.2) การพฒนาคณภาพของแผนท 2.2.1) การทดลองเบองตน ครงท 1 (Tryout 1) เปนการทดลองแบบ 1 ตอ 1

(Individual Tryout) โดยผวจยน าแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ทจดท าขนไปใหผทดลองทสมครใจเดนเทาทองเทยวเขาเจดยอด จ านวน 1 คน คอ นางสาว รตตกาล มะประสทธ อาย 28 ป มความรระดบอานออกเขยนได จบการศกษาระดบปรญญาตร จากคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สาขาภมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ซงผทดลองมประสบการณในการเดนทางไกล และมความรในเรองของแผนท และระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS: Geographic Information System) เพอทดสอบการใชแผนทเบองตนประกอบ การเดนทองเทยวเชงนเวศ โดยผวจยรวมเดนพรอมกบผทดสอบและคอยซกถามขอบกพรองตางๆ โดยเนนสอบถามความเขาใจ ความสอดคลองระหวางเนอหา และภาพประกอบในแผนทดงกลาว

2.2.2) การทดลองเบองตน ครงท 2 (Tryout 2) เปนการทดลองกลมเลก (Group Tryout) โดยผวจยน าแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ทไดปรบปรงแกไขจากการทดลองครงท 1 แลวไปใหนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวเขาเจดยอด จ านวน 3 คน ไดแก

5

2.2.2.1) นางสาว รตตกาล มะประสทธ อาย 28 ป มความรระดบอานออกเขยนได จบการศกษาระดบปรญญาตร จากคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สาขา ภมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ซงผทดลองมประสบการณในการเดนทางไกล และมความรในเรองของแผนท และระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS: Geographic Information System)

2.2.2.2) นาย จระเดช ดษฐอ าไพ อาย 32 ป มความรระดบอานออกเขยนได จบการ ศกษาระดบปรญญาโท จากคณะ วศวกรรมศาสตร ส าขาอตสาหการและระบบ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ปจจบนอาชพ พนกงานโรงแรม มความช านาญและมประสบการณในดานการเดนปาระยะไกล

2.2.2.3) นายพเชษฐ เพชรจล อาย 53 ป มความรระดบอานออกเขยนได จบการศกษาระดบมธยมศกษาปท 6 ปจจบน มอาชพหลกคอคาขาย อาชพรอง นายพเชษฐ มความเชยวชาญในเสนทางดงกลาว จงมความรในลกษณะของปราชญชาวบาน พรอมใหความรแกนกทองเทยวตลอดเสนทาง

ท าการทดสอบเบองตนครงท 2 ใชประกอบการเดนทองเทยวเชงนเวศ และในครงนจะใหนกทองเทยวเปนผแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะรวมถงขอบกพรองตางๆ แกผวจยตลอดระยะเวลาทเดน จากนนผวจยน าขอเสนอแนะทงหมดท าการปรบปรงแกไขแผนทอกครง ตามขอเสนอแนะจากผทดสอบทง 3 ทาน และพฒนาไปสแผนทและแผนพบฉบบแกไขพรอมแกการทดสอบจรงในขนตอนตอไป

2.2.3) ผทรงคณวฒตรวจสอบแผนทและประเมนคณภาพของแผนทโดยใชแบบสอบถามความคดเหน (ภาคผนวก ค) ท าการใหคาคะแนนแบงเปน 4 ระดบ ไดแก ดมาก = 4 ด = 3 พอใช = 2 ควรปรบปรง = 1 โดยแบงรายละเอยดการประเมนจ านวน 3 ประเดนหลก ไดแก 1) ดานเนอหา 2) ดานความนาสนใจในการอาน 3) ดานลกษณะรปเลม รวมทงสน 14 ขอยอย เพอประเมนความเหมาะสมและปรบปรงแกไขตามค าแนะน าของผทรงคณวฒ

2.1) ขนตอนการวจย

ในงานวจยฉบบนไดแบงงานวจยออกเปน 2 สวน ไดแก การส ารวจเพอผลตแผนทและอกสวนคอการทดสอบความรทเพมขนจากการใชแผนท กลาวคอการส ารวจเสนทางเดนปาเพอขนเขาเจดยอดและเดนกลบในอกเสนทางไมซ ากน และจากนนก าหนดจดศกษาธรรมชาตโดยมปจจยในคดเลอกต าแหนงทเหมาะสม ไดแก สวนของสตวปาหายาก พนธไมเฉพาะถน รวมถงทรพยากรทองเทยวทนาสนใจบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง รวบรวมขอมลดงกลาวน ามาพฒนาเปนแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตพรอมอธบายรายละเอยด ซงในขนตอนดงกลาว ผวจยไดน าเอาหลกการพนฐานของการทองเทยวเชงนเวศทง 4 ประการ ดงตอไปน

1.1) การใชทรพยากรอยางยงยน 1.2) การสรางจตส านกเกยวกบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม 1.3) ความพงพอใจของนกทองเทยว

6

1.4) การมสวนรวมของชมชนทองถน เขามาใชเปนแนวทางในการออกแบบวธวจย กลาวคอ ผวจยลงพนทเพอส ารวจเสนทางรวมกบกลมของชาวบานผท มสวนเกยวของกบพนทเขาเจดยอดทงไกดช านาญในการน าทางของทงสองเสนทาง และชาวบานผทมประสบการณในเสนทางเดนเทาของทงฝงอ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และอ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง พรอมทงสอบถามขอมล และแลกเปลยนความคดเหนเพอก าหนดเสนทางทเหมาะสมพรอมทงจดศกษาธรรมชาตทนาสนใจ เพอใหบรรลตรงตามวตถประสงคของงานวจยทก าหนดไว โดยการด าเนนการวจย ม 7 ขนตอน ดงตอไปน คอ

1) ศกษาและรวบรวมขอมลเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทงในสวนของจงหวดพทลงและจงหวดตรง จากแหลงขอมลปฐมภมและแหลงขอมลทตยภม โดยมวธการก าหนดเสนทางเพอส ารวจดวยเครองระบบก าหนดต าแหนงบนโลก (GPS: Global Positioning System) ก าหนดพกดต าแหนงทกระยะ 300-500 เมตรตลอดทงสองเสนทาง พรอมกบการจดบนทกลกษณะของเสนทางทเดนส ารวจ โดยไดรบการรวมมอจากเจาหนาทเขตรกษาพนธสตวปาเทอกเขาบรรทด จ านวน 3 ทาน คอ นายนกร สวรรณการณ นายวจตร ขนฤทธ และนายประกจ อกษรเนยม คนน าทางและปราชญชาวบาน จ านวน 3 ทาน ไดแก นายยนส คงด นายอรรถพร รกษา และนายพรวฒน ปานแดง ตามล าดบ รวมลงพนทกบผวจยเพอส ารวจเสนทางเดนปา และเกดการแลกเปลยนความคดเหนพดคยสอบถามจากทกทานดงกลาว ในขณะเดนเทาส ารวจเพอก าหนดจดศกษาธรรมชาต โดยก าหนด 3 ปจจยเปนเกณฑในการคดเลอกจดศกษาธรรมชาตทเหมาะสม และนาสนใจบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศบนเขาเจดยอดทงสองเสนทาง ไดแก สตวปาหายาก พนธพชทองถนและทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ซงในขนตอนการส ารวจในภาคสนามในวนท 22 กรกฎาคม 2556 ใชเวลาในการเดนเทาส ารวจเสนทางทงสน 3 วน 2 คน ระยะทางรวมประมาณ 21.5 กโลเมตร

2) ออกแบบและผลตแผนทสอความหมายพรอมค าอธบายรายละเอยดทง 8 จดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด รวมถงการเตรยมความพรอมกอนเดนปา และอปกรณส าหรบการศกษาเสนทางธรรมชาต ตลอดจนตารางแสดงฤดกาลทเหมาะสมส าหรบการเดนปาเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด ซงเนอหาตางๆ เหลานท าการรวบรวมและออกแบบใหอยในรปแบบของสอสงพมพประเภทแผนพบพรอมภาพประกอบค าบรรยาย

3) ท าการประเมนคณภาพของแผนทสอความหมาย โดยการทดลองเบองตนดวยกลมนกทองเทยวทสมครใจรวมทดสองใชแผนทเบองตนครงท 1 และ 2 (Try out 1 & 2) ใชรปแบบการทดลองแบบตวตอตว กลาวคอ ผวจยและนกทองเทยว 1 คนท าการรวมเดนเทาศกษาธรรมชาตบนเสนทางศกษาธรรมชาตรวมกบการใชแผนทฉบบเบองตน โดยผวจยท าการซกถามความคดเหนของนกทองเทยวถงความเหมาะสมของเนอหาสอดคลองกบความจรงทพบเจอตลอดเสนทาง พรอมกบขอค าแนะน าเพอใชในการปรบปรงแกไข เมอสนสดการทดลองครงท 1 ผวจยน าขอเสนอแนะดงกลาว มาปรบปรงแผนทตามค าแนะน า และผลตเปนแผนทฉบบแกไข จากนนน าไปทดลองครงท 2 กบกลมนกทองเทยวทมาเดนเทาขนเขาเจดยอด 3 คนโดยมผวจยรวมเดนทางดวย และท าการสอบถามความคดเหนนกทองเทยวทง 3 ตลอดการเดนศกษาธรรมชาตจนถงจดสนสด และน าค าแนะน าทงหมดมาปรบปรงแกไขแผนทอกครง จากนนน าไปสขนตอนของการประเมนผลโดยผทรงคณวฒท าการ

7

ประเมนคณภาพของแผนท และเครองมอทจะใชในการทดสอบทดสอบความรหลงการทดลองใชแผนทของแผนทเพอไปสขนตอนการวดผลทดสอบความรทเพมขนตอไป

4) ท าการประเมนผลทดสอบความรหลงการทดลองใชแผนท จากผลทดสอบความรทเพมขนแบบกลมทดลองกลมเดยว วดผล 2 ครง (One-group Pretest-Posttest Design) (ชศร วงศรตนะ, 2541) อาสาสมครชาวไทยมความรในระดบอานออกเขยนไดทมประสบการณในการเดนปา และสมครใจรวมทดลองใชแผนทสอความหมาย ไดขนาดของกลมตวอยางจ านวน 36 คน ท าการทดสอบความรหลงการทดลองใชแผนท โดยการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยผลทดสอบความรทเพมขนจากการท าแบบทดสอบ จากนนท าการวเคราะหคะแนนเฉลยกอนและหลงทดลองใชแผนทสอความหมายประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ และแบบสอบถามเพอประเมนความพงพอใจพรอมแสดงความคดเหนโดยวธทางสถตแบบ t-test Dependent

5) การศกษาผลทดสอบความรทเพมขน งานวจยฉบบนท าการศกษาผลทดสอบความรทเพมขน และประเมนความพงพอใจของกลม

ตวอยาง ทเปนอาสาสมครนกทองเทยว คนน าทางทองถน ปราชญชาวบาน และตวแทนเจาหนาท ปาไม ตอการใชแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง ดงตอไปน

5.1) ทดลองใชแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต บนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง ซงมเครองมอทใชในการทดลอง ไดแก 1) แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดพทลง -ตรง 2) แบบทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนส าหรบนกทองเทยว 3) แบบสอบถามประเมนคณภาพแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ส าหรบนกทองเทยว 4) แบบสอบถามความพงพอใจและความคดเหนส าหรบนกทองเทยว

5.2) รปแบบการทดลองแบบกลมเดยววดผลสองครง (One Group Pretest-Posttest Design) เพอประเมนผลทดสอบความรทเพมขน (Cambell and Standly, 1963) มวธการคอ

R OPretest X OPosttest

เมอ R = หมายถง กลมตวอยางในการทดลอง X = หมายถง การทดลอง (ทดลองใชแผนทการเดนศกษาธรรมชาต) OPretest = หมายถง การวดผลทดสอบความรทเพมขนกอน (ท าแบบทดสอบกอนการทดลอง) OPosttest = หมายถง การวดผลทดสอบความรทเพมขนหลง (ท าแบบทดสอบหลงการทดลอง)

ใหกลมตวอยาง 36 คน ท าแบบทดสอบกอน (Pre-Test) จากนนใหกลมตวอยางทดลองใชแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาต ประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ทจดท าขนเพอประกอบการเดนเทาศกษาธรรมชาตตามเสนทางทก าหนด และเมอการทองเทยวสนสดลงกลมตวอยาง เดม ท าแบบทดสอบชดเดม (Posttest) อกครงพรอมดวยตอบแบบสอบถามเพอวดระดบความพงพอใจ

8

และแบบสอบถามความคดเหนทกลมตวอยางมตอแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดพทลงและจงหวดตรง

6 ) วเคราะหขอมล เมอรวบรวมขอมลแลวเสรจ ผวจยน าขอมลดงกลาวมาวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป SPSS for Windows เพอสรปผลการวจยโดยใชสถตในการวเคราะห ดงน

6.1) บรรยายลกษณะทวไปของกลมตวอยางดวย คารอยละ (Percent) คาสงสด (Minimum) คาต าสด (Maximum) คาเฉลยเลขคณต (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

6.2) เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยผลสมฤทธความรกอน และหลงการใชแผนทแสดงเสนทางศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศนเขาเจดยอด โดยใชคาสถต t-test

6.3) วเคราะหคะแนนจากแบบสอบถามดวยคารอยละ (Percent) คาฐานนยม คาเฉลยเลขคณต (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

6.4) สรปผลการศกษาและแบบประเมนความพงพอใจ รวมถงขอเสนอแนะเพอเปนแนวทาง ส าหรบผสนใจพฒนางานวจยเพอตอยอดเสนทางศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศนเขาเจดยอด จงหวดตรงและพทลงและในพนทอนๆ ตอไป

7) จดท ารปเลมวทยานพนธตามขอบงคบทมหาวทยาลยก าหนด

9

1

บทท 4

ผลการวจยและการอภปรายผล

งานวจยเรองการพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลง-ตรง เปนการวจยเพอศกษาและรวบรวมขอมลขนตนในพนทเสนทางขนเขาเจดยอด รวมทงพฒนาเพอผลตสอสงพมพในรปแบบของแผนทแสดงรายละเอยดจดศกษาธรรมชาตทงหมด 8 จดจากเสนทางเดนเทาสเขาเจดยอด โดยอาสาสมครผทสนใจใชประกอบการเดนศกษาธรรมชาต และศกษาระดบความรกอนและหลงการใชแผนท (One Group Pretest – Posttest Design) จากกลมตวอยางจ านวน 36 คน มอายไมต ากวา 18 ป มความรในระดบอานออกเขยนไดขนไป ท าการศกษาผลทดสอบความรทเพมขน จากการทดลองใชแผนท โดยไดเกบรวบรวมขอมลระหวางวนท 6-9 เมษายน 2558 ระยะเวลาทงสน 3 คน 4 วนซงผลการวจยดงกลาว ผวจยไดน าเสนอตามล าดบขนตอนการวจย ดงตอไปน 4.1 ผลการศกษาและส ารวจเสนทาง 4.2 ผลการพฒนาและผลตแผนท 4.3 ผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ 4.4 อภปรายผลการวจย

4.1 ผลการศกษาและส ารวจเสนทาง

1) เสนทางศกษาธรรมชาต ผวจยส ารวจเสนทางครงแรกในวนท 22-24 กรกฎาคม 2556 รวมทงสน 3 วน 2 คน เพอ

ส ารวจเสนทางทเหมาะสมส าหรบการเดนเทาขนสเขาเจดยอด โดยก าหนดขอบเขตพนทวจย ของการศกษาในสองเสนทาง ไดแก

1.1) จดเรมตน คอ เสนทางศกษาธรรมชาตน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง 1.2) จดสนสด คอ เสนทางศกษาธรรมชาตน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง

ผวจยไดรบความรวมมอจาก เจาหนาทเขตรกษาพนธสตวปาเทอกเขาบรรทด คนน าทาง และ

ปราชญชาวบานรวมทงสน 6 ทาน คอ รวมลงพนทส ารวจเสนทางเดนเทาส ารวจเพอก าหนดจดศกษาธรรมชาต โดยก าหนด 3 ปจจยส าคญในการคดเลอกจดศกษาธรรมชาตท ไดแก สตวปาหายาก พนธพชทองถนและทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ

ผลการวจยพบวา ระยะทางจากจดเรมตนบรเวณน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง เดนเทาจนถงบรเวณยอดเขาเจดยอดมระยะทาง 7.9 กโลเมตร และจากจดศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดเดนลงถงจดสนสด บรเวณจดศกษาธรรมชาตน าตกไพรวลยมระยะทาง 13.6 กโลเมตร รวมระยะทางทงสองฝง 21.5 กโลเมตร เสนทางเขาเจดยอดดงกลาวมลกษณะเปนเสนทางศกษาธรรมชาตแบบเสนตรง (สมจตร หวงดลก, 2542) โดยจดเรมตนและจดสนสดไมใชจดเดยวกน นกทองเทยว ผใชเสนทางจะเดนไปในทศทางเดยว ลกษณะการเดนทองเทยวไมสวนทางกลบไปยงเสนทางเดม ได

2

ซงพนผวทางเปนพนดน หนและรากของตนไมใหญตามธรรมชาต ตลอดทงเสนทางเดนผานล าธารและน าตกเพออปโภคและบรโภค โดยตลอดทงเสนทางมลกษณะคดเคยวตามธรรมชาต อกทงยงพบชนดของปาไมและทศนยภาพทแตกตางกนตามระดบความสงของเสนทาง รวมถงส ตวปาและทรพยากรทนาสนใจ

ตาราง 3 สรปลกษณะเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด

ลกษณะเสนทาง Hiking Guided Trails Track Route

เสนทางยาว 21.5 เมตร

ระดบความชน 10 – 35%

ใชเพยงวธเดนเทาตลอดเสนทาง

ระยะเวลาในการเดน 3 วน 2 คน

คางแรมระหวางทางในปา

จ ากดจ านวนนกทองเทยว

ไมเนนความสะดวกสบาย

เสนทางแบบเสนตรง เดนทศทางเดยว

ไมถกรบกวนจากนกทองเทยวอน

เกดการเรยนรจากธรรมชาตบนเสนทาง

สงผลกระทบตอธรรมชาตนอย

นกทองเทยวก าหนดรปแบบการเดนทองเทยวเอง

ส าหรบการวจยในครงน มความคลายคลงกบลกษณะเสนทางศกษาธรรมชาตในหลายรปแบบ

เนองจากมรายละเอยดของเสนทางเกยวเนองกบเสนทางในแตละประเภท หากดจากตารางท 3 เสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดจดอยในประเภทเสนทางศกษาธรรมชาตทง 4 ลกษณะดงตาราง ไดแก เสนทางระยะไกล (Hiking Trails) เสนทางโดยมนกสอความหมาย (Guided Trails) (Ashbaugh and Kordish, 1971) รวมถงยงมลกษณะทเหมอนกบเสนทางแบบ Track และ Route (ธนกร อครโชตวรรณ, 2556) กลาวคอ การเดนเทาขนเขาเจดยอดตลอดเสนทางทงสองฝงมระยะทางรวม 21.5 กโลเมตร ระดบความชนของเสนทางตงแต >10% - >35% อกทงพนผวทางเดนขรขระไมเรยบสม าเสมอ ไมเนนความสะดวกสบาย มการคางแรมระหวางทางเนองจาก ใชเวลาเดนศกษาประมาณ 3 วน 2 คน ซงตลอดเสนทางใชเพยงวธเดนเทาไมสามารถเดนทางดวยยานพาหนะใดๆ โดยลกษณะเสนทางเดนศกษาธรรมชาตมลกษณะ เปนเสนทางแบบเสนตรง นกทองเทยวเดนไปในทศทางเดยว เนองดวยจดเรมตนและจดสนสด มใชต าแหนงเดยวกน จ งไมถกรบกวนจากนกทองเทยวกลมอนท าใหนกทองเทยวสามารถเรยนรธรรมชาตตลอดเสนทางไดอยางเตมท โดยมการก าหนดขนาดของกลมนกทองเทยวในแตละครงเปนเพยงนกทองเทยวกลมเลก และตองมคนน าทางในการเดน เนองจากเสนทางเขาเจดยอดอยในพนทปาดบชน และมเสนทางบางสวนทชดเจนสามารถ

3

เดนได และยงมอกหลายสวนทตองเดนตดน าตก ล าธาร รมผาและแกงหนซงตองอาศยคนน าทางทมความช านาญในพนทอยางนอย 2 คนส าหรบเสนทางสองฝง คอ คนน าทางส าหรบเสนทางจงหวดตรงและจงหวดพทลง โดยผวจยท าการออกแบบเสนทางใหกระทบตอธรรมชาตนอยทสด หลกเลยงบรเวณทมความเปราะบางทางนเวศหากแตบางเสนทางไมสามารถหลกเลยงไดจะมการระบไวในแผนทสอความหมายถงขอจ ากดดงกลาว อยางเชน บรเวณจดศกษาธรรมชาตตนไมใสเสอ ทงบรเวณมความเปราะบางทางนเวศสง ผวจยจงมการระบไวอยางชดเจนในแผนท จากลกษณะของเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด ดงทไดกลาวมาในขางตน สามารถสรปลกษณะของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดมหลายสวนทคลายคลงกบลกษณะของเสนทางศกษาธรรมชาตจากการทบทวนวรรณกรรมแบบ Track และแบบ Route มากทสด คลายคลงรองลงมาคอแบบ Hiking และคลายกบลกษณะของ Guided Trails นอยทสด

1) ปาไม จากการส ารวจลกษณะและชนดของปาไมตลอดเสนทางเดนปาเขาเจดยอด พบวามชนดของปา

ไมในแตละสถานศกษาธรรมชาต (ดภาพท 7) ดงตอไปน 2.1) ปาดบชน (Tropical Rain Forest) ผวจยพบวาปาดบชนระดบเขาต าสามารถพบได

ใน 3 จดศกษาธรรมชาต ดงตอไปน 1) สถานศกษาธรรมชาตท 8 น าตกไพรวลย ทระดบความสง 100 – 120 เมตร 2) สถานศกษาธรรมชาตท 1 ตนไมยกษทระดบความสง 300 - 320 เมตร และ 3) สถานศกษาธรรมชาตท 2 ลานคอมมวนสต ทระดบความสง 400 เมตร ตลอดไปจนถงทระดบความสง 600 เมตรซงเปนรอยตอของเสนทางศกษาธรรมชาตจดตอไป ในบรเวณนพบไมยนตน เชน ไขเขยวหรอเคยนสวย ยางนา ยางปาย ยางมนหม หลมพอ ยวนผงหรอตนตอแหล ขนไม และส าหรบปาดบชนระดบเขาสง พบทระดบความสง 600 เมตรจนถงทระดบความสง 900 เมตร พบเฟรนมหาสด า (Tree Fern) โดยในชวงพนททพบเฟรนมหาสด า จดเขตรอยตอระหวางปาดบชนระดบสงและปาดบเขาระดบต า เนองจากลกษณะของตนไมจะเปลยนไป ความหนาแนนของไมยนขนาดใหญลดลง และความสงของปาคอยๆ ลดลงแปรผกผนตามระดบความสง กลาวคอ ยงเดนสงขน ตนไมจะคอยๆ เลกลง สของตนไมเรมเปลยนเปนสเขยวคลายก ามะหย เพราะมอสส และเฟรนซงเปนพชองอาศย (Epiphyte) เพมจ านวนมากขนบรเวณกงกาน และประกอบกบระดบความชนทสงขนน าเราไปสปาประเภทตอไป ไดแก 4) สถานศกษาธรรมชาตท 3 ผามหาสด า ทระดบความสง 920 เมตร 5) สถานศกษาธรรมชาตท 6 ลานหนแตก ทระดบความสง 840 - 860 เมตร และ 6) สถานศกษาธรรมชาต 7 หาดตนสน ระดบความสง 740 – 760 เมตร (ดภาพท 4)

4

ภาพท 4 ปาดบชน (Tropical Rain Forest) บนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทมา ภาพถายโดยผวจย

2.2) ปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) พบในชวงของสถานศกษาธรรมชาตท 4 ตนไมใสเสอเปนจดศกษาธรรมชาตเพยงจดเดยวทมลกษณะของปาแบบปาดบเขาต า มความชน ในอากาศสงมาก และอากาศหนาวเยนปกคลมไปดวยเมฆตลอดเวลา ตนไมจงถกปกคลมไปดวยพชองอาศย (Epiphyte) อยางเชน ฟลมเฟรนและมอสส (ดภาพท 5)

ภาพท 5 ปาดบเขา (Lower Montane Rain Forest) บนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทมา ภาพถายโดยผวจย

5

2.3) ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub) มลกษณะเปนพนทปาละเมาะทงหญาสลบไมแคระ เชน บวแฉก บวแฉกเลก กระฉอดแรด กบขาบ ซงเปนพชตระกลเฟรนทพบเฉพาะบรเวณพนทปาดงดบเขาสงบรเวณยอดเขา หรอสนเขาเปดโลงทระดบความสงตงแต 1,000 เมตร กระแสลมพดแรงตลอดเวลาสงผลใหขนาดของพรรณไมทพบขนาดเลก และเตยกวาพรรณไมในสถานศกษาอนๆ ตนไมมความสงโดยประมาณ 10 - 20 เมตร อยางเชน พชตระกลกลวยไมรองเทานารทพบไดยาก นอกจากนยงมพนธพชอนๆ ทหาดไดเฉพาะภมประเทศแบบสนเขาเปดโลง คอ พกลปา เขมสรอย ขอยหนาม หมอขาวหมอแกงลง ซง 8) สถานเขาเจดยอด กลาวไดวาเปนจดศกษาธรรมชาตเพยงจดเดยวทมลกษณะของปาละเมาะเขาต า เนองจากระดบความสงของยอดทสงทสดทไดจากการส ารวจคอ 1,350 เมตรทระดบน าทะเลปานกลาง (ดภาพท 6)

ภาพท 6 ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub) บนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทมา ภาพถายโดยผวจย

6

ภาพท 7 ชนดของปาไมในพนทเทอกเขาบรรทด หมายเหต ผลตแผนทโดยสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรฯ และขอมลวเคราะหบรเวณของปาโดย

ผวจย

7

2) สตวปาหายาก จากการส ารวจสตวปาหายากบนเสนทางตลอดตงแตแตจดเรมตนถงจดสนสดพบวา ดงตารางท 4 ตอไปน ตารางท 4 สตวปาหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

สตวปา (ชอวทยาศาสตร) หลกฐานการพบ ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม

ชอสามญ : สมเสรจ ชอวทยาศาสตร : (Tapirus indicus)

สมเสรจจดเปนสตวปาสงวน ทหายากมลกษณะคลายกบสตวหลายชนดจงเปนทมาของชอ จากการส ารวจพบรอยเทาหลงสมเสรจเปนกบคจ านวน 3 กบ พบทระดบความสงประมาณ 900 เมตร

ชอสามญ : เมนใหญแผงคอยาว ชอวทยาศาสตร : (Hystrix brachyuran)

พบเมนใหญแผนคอยาวทระดบความสงประมาณ 700–800 เมตร บรเวณใกลตนไมใหญซงเมนนยมเกบกนลกไมตามพนดน ทงนยงพบรอยแทะโคนไมสนนษฐานวาเปนรอยฟนเมนเนองจากพบขนของเมนใกลกน

ชอสามญ : หมปา ชอวทยาศาสตร : (Sus scrofa)

พบรอยเทาหมปามลกษณะคลายใบโพธ กบเทาแบงเปน 2 กงชดเจน จะพบบอยในสวนของเสนทางฝงจงหวดตรง ในชวงปาดบชนเขาต าทระดบความสงตงแต 300 -400 เมตร

ชอสามญ : ปลาพลวงหนหรอปลาหวด ชอวทยาศาสตร : (Neolissochilus stracheyi)

พบปลาพลวงหนหรอปลาหวด ในบรเวณน าตกและล าธารน าไหลบนภเขา ตงแตทระดบความสง 150 เมตร ลกษณะล าตวยาวมเกลดขนาดใหญสน าตาลเขม ปลาพลวงหนจดเปนปาคมครอง 2546 นกทองเทยวหามจบปลาในขณะเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด

ทมา ภาพถายโดยผวจย

8

ตารางท 4 สตวปาหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ตอ)

สตวปา (ชอวทยาศาสตร) หลกฐานการพบ ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม ชอสามญ : เลยงผาหรอกร า ชอวทยาศาสตร : Capricornis sumatraensis

ไมมภาพถาย

พบเลยงผาในเสนทางฝงจงหวดตรง ในชวงของปาดบชนเขาหนปน หากแตจะมโอกาสพบไดมากกวาในปาดบชนเขาต า จากการส ารวจพบรอยเทามลกษณะเปน 2 กบคลายปกผเสอปลายมนไมชดตดกน

ชอสามญ : นกเงอกใหญหรอนกกาฮง ชอวทยาศาสตร : (Buceros bicornis)

ไมมภาพถาย

นกเงอก นกกาฮงรวมถงนกชนหนจดเปนนกชนดเดยวกนหากแตมความแตกตางกนในสวนของรายละเอยด จากการส ารวจพบนกในตระกนกเงอกในพนทบนเสนทางในสวนของปาดบชน ปาดบเขาและบรเวณยอดเขาเจดยอด หากแตไมสามารถเกบภาพในระยะไกลได อกทงยงถายภาพไมทนในขณะทนกก าลงบน โดยนกเงอกจดเปนนกหายากทเปนตวชวดความสมบรณของปา

ชอสามญ : นกกระจบภเขา ชอวทยาศาสตร : (Orthotomus cucullatus)

ไมมภาพถาย

ส ารวจพบนกกระจบภเขาบรเวณปาละเมาะเขาต าทระดบความสงตงแต 1,000 เมตร ซงไมสามารถเกบภาพระยะไกลได นกกระจบภเขามสสนสวยงาม หนาผากและกระหมอมมสน าตาลแดงแกมสม ควยาวสขาว ล าตวดานบนสเขยวแกมเหลอง ล าตวดานลางสเหลองสด

9

3) พนธไมเฉพาะถน จากการส ารวจพนธไมหายาก พบไดเพยงเฉพาะถนตลอดเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดพบวา ดงตารางท 5 ตอไปน ตารางท 5 พนธไมหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

พนธไม (ชอวทยาศาสตร) หลกฐานการพบ ลกษณะทางพฤกษศาสตรและประโยชน ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม

1. ชอสามญ : ยวนผงหรอตอแหล ชอวทยาศาสตร : (koompassia excelsa taub.)

ลกษณะเดนของพช : ไมยนตนมความสงประมาณ 30-50 เมตร โคนตนมพพอน ใบสเขยวแบบขนนกชนเดยว ดอกสขาวเลกมกลนหอม พบรงผงหลวงจ านวนมากบรเวณกงกาน พบบรเวณปาดบชนทความสงประมาณ 300-320 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง

2. ชอสามญ : สนสามพนป ชอวทยาศาสตร : (Dacrydium elatum (Roxb.) Wall. ex Hook.)

ลกษณะเดนของพช : ไมยนตนมความสงประมาณ 10-25 เมตร ล าตนแตกกงต า ลกษณะใบคลายใบมะขามปอม เ ร อนยอด เปนพ มรปกรวยหนาทบ ปลาย กง โค งล ง พบบรเวณปาดบชนทความสงประมาณ 740-760 เมตร จากระดบน าทะเล เปนไมหวงหามและหายาก

3. ชอสามญ : กฤษณา ชอวทยาศาสตร : (Aquilaria malaccensis Pierre ex Lec.)

ลกษณะเดนของพช : ไมยนตนขนาดใหญ ใบเดยวรปทรงร ปลายเรยมแหลม โคนมนขอบเปนคลนมวนลงเลกนอย ดอกมขนาดเลกส เขยวอมเหลอง จดเปนไมหวงหาม เนองจากมมลคาสง มกมผลกลอบตดเพอไปขายเพอน าไปสกดเปนเครองหอม รวมถงเปนยาสมนไพรบ ารงหวใจ แกปวดเมอย

4. ชอสามญ : เฟรนมหาสด า ชอวทยาศาสตร : (Cyathea podophylla (HOOk.) Copel.)

ลกษณะเดนของพช : เฟรนตนขนาดใหญ มความสงตงแต 1–4 เมตร เหงาเปนลกษณะแทง ใบสเขยวแบบขนนกประกอบ2 ชน แผกระจายคลายรมขนาดใหญ กานใบยาวสน าตาลเขมถงมวง มขน ล าตนมเกลดปกคลมมหนาม พบ บรเวณปาดบชนทความสงประมาณ 900 เมตร จาก

10

ระดบน าทะเลปานกลาง

ตารางท 5 พนธไมหายากจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ตอ) พนธไม (ชอวทยาศาสตร) หลกฐานการพบ ลกษณะทางพฤกษศาสตรและประโยชน ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม

5. ชอสามญ : บวแฉก

ชอวทยาศาสตร : (Dipteris conjugata Reinw.)

ลกษณะเดนของพช : พชตระกลเฟรนดน ล าตนเปนเหงาแขงเปนเนอไมมขนสด าปกคลม ใบรปพดขอบหยกเวาลก ปลายแหลม มลกษณะเหนยวคลายแผนหนง ประโยชน : เปนพรรณไมหายาก ล าตนและใบมลกษณะสสนสวยงาม

6. ชอสามญ : กลวยไมสงโต

ชอวทยาศาสตร : ไมสารถระบได

ชอวงศ : Bulbophyllum

ลกษณะเดนของพช : ดอกชอกลบเลยงและกลบดอกมสขาวอมเหลอง กลบปากตรงกลางสเหลองขอบสมอมแดงรปไขปลายกลบมนและโคงลง โคนกลบมรยางคหรอหกลบปาก คลายเขยวซงเปนลกษณะของกลวยไมตระกลสงโต ประโยชน : กลวยไมตระกลสงโตเปนพชหายาก ดอกมลกษณะและสสนทสวยงาม

7. ชอสามญ :โคลงเคลง

ชอวทยาศาสตร :Melastoma malabathricum L. subsp. malaba thricum

ลกษณะเดนของพช : ไมพม กงปกคลมดวยเกลด ใบเดยวรปหอกปลายเรยวแหลม ดอกสมวงออกเปนชอ ประโยชน : มสรรพคณเปนยาสมนไพร ราก : ตมดมน าแกทองรวง คลายเสน บ ารงหลงคลอด ใบ : ตมดมน าแกโรคระดขาว ใชลางแผลรกษาเชอรา (กองกานดา และลนา, 2545)

ทมา ภาพถายโดยผวจย

11

4) ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ จากการส ารวจทรพยากรธรรมชาตตลอดเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดพบวา ดงตารางท 6 ตอไปน ตารางท 6 ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

ทรพยากรธรรมชาต หลกฐานการพบ ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม

1. น าตกไพรวลย

อยในจดศกษาธรรมชาตน าตกไพรวลย เปนน าตกขนาดใหญทสดในจงหวดพทลง เปนสถานทองเทยวทมนกทองเทยวนยมไปพกผอน ความสวยงามของน าตก 7 ชน และความอดมสมบรณของธรรมชาต

2. ลานคอมมวนสต

อยในจดศกษาธรรมชาตลานคอมมวนสต หรอชาวบานเรยกลานขอนขวาง เพราะมไมลมขวางในบรเวณ สถานนสอความหมายเรองเลาในอดตทเคยเปนคายหลบซอนตวของกลมคอมมวนสต

3. ล าธาร

ตลอดเสนทางเดนศกษาธรรมชาตจะพบแหลงน า ล าธารสายเลกและใหญทงเสนทาง นกทองเทยวสามารถใชน าในการอปโภคและบรโภคได อกทงยงเปนทศนยภาพทสวยงามทพบเหนไดตลอดทาง

4. ลานหนแตก

ลานหนกวาง สอความหมายในเรอง ธรณวทยาชนดของหน ซงพนทในอยในจดศกษาธรรมชาตลานหนแตกเปนหนแกรนตเนอหยาบ (Granite) นอกจากนยงเหมาะแกการศกษาดาราศาสตรเนองจากเปนทโลง ในบรเวณไมมตนไมบง

12

ตารางท 6 ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจจากการส ารวจเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ตอ) ทรพยากรธรรมชาต หลกฐานการพบ ส ารวจ สมภาษณ ทบทวนวรรณกรรม

5. ยอดเขาเจดยอด

ต าแหนงของจดชมวว อยในจดศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด ทระดบความสงตงแต 1,100 เมตรจากระดบน าทะเลสามารถเหนทศนยภาพของจงหวดสงขลา พทลง ตรง และเกาะลนตา จงหวดกระบ

ทมา ภาพถายโดยผวจย

13

3. จดศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จ านวน 8 จด ในการส ารวจและคดเลอกจดศกษาธรรมชาต ผวจยไดคดเลอกโดยใช 3 ปจจยเรองสตวปาหา

ยาก พนธไมเฉพาะถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจทสามารถพบไดบนเสนทาง เปนเกณฑในการวเคราะหเลอก โดยไดปรกษาและสอบถามขอมลเพอคดเลอกจาก เจาหนาทปาไม คนน าทาง และปราชญชาวบานรวมแลกเปลยนความร เพอก าหนดต าแหนงท เหมาะสมสอดคลองกบปจจย ทก าหนด ตลอดระยะทาง 21.5 กโลเมตร ท าการคดเลอกไดทงหมด 8 จดศกษาธรรมชาต ทงนนกทองเทยวสามารถพบเหนทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ตลอดเสนทางเดนเทาขนสยอดรวมถงบรเวณบนยอดเขา ซงประกอบไปดวย 12 ยอดเขานอยใหญทอดตวยาวแนวยาวตามทศเหนอ ลงสทศใต เปนปาดบชนทอดมสมบรณแหงหนงของภาคใต โดยในแตละปมนกทองเทยวทงชาวไทย และชาวตางชาตผท ชนชอบในการเดนเทาเพอพชตยอดเขามาทองเทยวเปนจ านวนมาก เนองดวยทศนยภาพอนงดงามในบรเวณยอดเขาถอเปนจดชมววทสวยงาม โดยนกทองเทยวสามารถมองเหนทงทะเลฝงอาวไทย และอนดามนพรอมสมผสอากาศหนาวเยนในอณหภม ระหวาง 12-25 องศาเซลเซยสตลอดป และดวยเปนยอดเขาสงอากาศเยนสบายตลอดทงป ท าใหนกทองเทยวประเภทนยมธรรมชาตนยมขนพชตยอดเขาเพอคางพกแรมบนยอดเขา เพอสมผสกบทะเลหมอกหนาในยามเชาพรอมรบแสงแดดออนๆ ลอดผานกลมปยเมฆ และในคนททองฟาเปด ทนยงเหมาะส าหรบนกทองเทยวทชนชอบการแกดดาว สามารถตงกลองเพอท าการศกษาดาราศาสตรไดอยางชดเจนงดงามอกแหงหนงของเมองไทย จากทกลาวมาเปนตวอยางบางสวนของทรพยากรธรรมชาตทสามารถพบเจอไดตลอดระยะเสนทางเดนเทาทงสองเสนทาง อกทงยงมการสอความหมายธรรมชาตในเรองของสตวปาหายาก และพนธไมเฉพาะถน ดงตอไปน

1.1) จดศกษาธรรมชาตท 1 ตนไมยกษ : ระดบความสง 300 – 320 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดเรมตน 2.5 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.33.15 E9.98.81

ภาพท 8 จดศกษาธรรมชาตท 1 ตนไมยกษ (ภาพซาย) ตนยวนผง (ภาพขวา) ตนไทร

14

ทมา ภาพถายโดยผวจย ในบรเวณนไดรบความนยมจากนกทองเทยวทกทาน ท เดนเทาขนเขาเจดยอดท าการ

บนทกภาพเคยงคกบตนยวนแหล (Koompassia excelsa taub.) ตนยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb.) ตงตระหงานคอยตอนรบนกทองเทยวอยทวบรเวณสถานดงกลาว ส าหรบตนยวนแหลหรอยวนผง มชอเรยกแตกตางกนในแตละพนท เปนไมยนตนในวงศ Dipterocarpaceae มความสงมากกวา 50 เมตร เปนไมเรอนยอดสง โคนมพพอนขนาดใหญ และทส าคญคอ เปนทอยอาศยของผงเปนจ านวนบางตนมจ านวนมากถง 20 รง และเชนเดยวกบตนยางนา ซงเปนไมวงศเดยวกบตนยวนแหล แตจากการศกษาพบวาตนยวนแหลจะมขนาดทใหญและสงกวาตนยางนา กลาวคอ ตนยางนาพบไดทขนาด 20 – 40 เมตร เปนไมเรอนยอดสงและตนมพพอนเชนกน โดยไมทงสองชนดจดเปนไมเดนของสถานตนไมยกษ ขนกระจายเตมพนทอยบนเสนทางศกษาธรรมชาตฝงจงหวดตรง

บรเวณนมลกษณะเปนปาดบเขาต าและมตนไมสงใหญ โดยตงแตจดเรมตนของเสนทางศกษาธรรมชาตจนถงสถานตนไมยกษบางสวนของพนทจงหวดตรงมลกษณะภมประเทศเปนภเขาหนปน จงมแหลงอาหารตามธรรมชาต อยาง โปงดน ในพนท ใกลเคยงบรเวณจดศกษาธรรมชาตกระจายทวไป ซงอาจเปนแหลงอาหารทส าคญของสตวปา หากแตไมปรากฏในชวงเวลาทผวจยท าการส ารวจ

1.2) จดศกษาธรรมชาตท 2 ลานคอมมวนสต : ระดบความสง 300 – 400 เมตร จาก

ระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาตตนไมยกษ 1.2 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.32.53 E9.99.02

ภาพท 9 จดศกษาธรรมชาตท 2 ลานคอมมวนสต (ภาพซาย) ลานพนราบ (ภาพขวา) ขอนไมลม ทมา ภาพถายโดยผวจย

พนทราบบรเวณกวางมจดสงเกตทเดนชด คอ ขอนไมลมขวางในบรเวณดงกลาว ซงลาน

คอมมวนสตหรอชาวบานเรยกลานขอนขวางหรอลานทบหมอ เปนตน มความส าคญในแงของประวตศาสตรกลาวคอ ตงแตป พ.ศ. 2516 ผลกระทบจากเหตการณเคลอนไหวประทวงเพอเรยกรองประชาธปไตยของกลมนกศกษาและประชาชน ในสมยรฐบาลของจอมพลถนอม กตตขจร หรอทรจก

15

กนในชอ เหตการณ 14 ตลา (ชวน หลกภย, 2549) เกดการปะทะระหวาง กลมนกศกษา อาจารย และประชาชนทไมเหนดวยกบระบอบการปกครองของรฐบาลพลตรถนอม กตตขจร และเรยกรองขอรฐธรรมนญเตมใบหลงจากเหตการณดงกลาวสงผลให กลมฝายตอตานรฐบาลทงประชาชน และนกศกษาตองหลบหนซอนตวอยในปา ซงรวมไปถงพนทเขาบรรทดในอดตเคยเปน พนทหลบซอนของกลมผกอการรายคอมมวนสต ทใหญทสดแหงหนงของภาคใตและดวยลกษณะพนทราบและกวางจงถกเลอกเปนต าแหนงในการตงคายพกพง

1.3) จดศกษาธรรมชาตท 3 ผามหาสด า : ระดบความสง 900 – 920 เมตร จาก

ระดบน าทะ เลปานกลาง ระยะหา งจากจ ดศกษา ลานคอมมวนสต 2.6 ก โล เมตร พกดทางภมศาสตร N7.32.00 E9.99.06

ภาพท 10 จดศกษาธรรมชาตท 3 ผามหาสด า (ภาพซายและขวา) ตนเฟรนมหาสด า ทมา ภาพถายโดยผวจย

สถานนอยในระดบความ 900-920 เมตร มลกษณะเปนปาดบชนระดบสงมความสมบรณทาง

นเวศมากเปนทอยอาศยของสตวปาอยาง ชกชม จากการสมภาษณไกดน าทางและปราชญชาวบานพบวามการส ารวจพบคางคาวหวด าชอบอาศยบรเวณตนเฟรนยกษมหาสด า ซงถอเปนสตวปาหายากทส าคญประเภทสตวปาคมครอง ป 2546 มล าตวขนาดเลก ชอบกนผลไมและนยมรวมตวเปนฝงอาศย เชนเดยวกบคางคาวปกจด จดเปนสตวปาคมครอง ป 2546

ตนเฟรนมหาสด า หรอ Tree Fern (เตม สมตนนทน, 2549) เปนเฟรนโบราณทมล าตนสง 15-20 เมตร พบไดทระดบความสง 600-1,600 เมตร ในปาดบชนและปาภเขาสงซงบรเวณดงกลาวมกมอนทรวตถในดนสงเพราะเฟรนมหาสด าเปนเฟรนทเจรญเตบโตบนดน นอกจากนกทองเทยว

16

สามารถพบเฟรนมหาสด าไดในบรเวณจดศกษาธรรมชาตแหงน ยงมโอกาสไดพบกบบรรดาสตวปานอยใหญรวมถงนกตวนอยสสนสดใสสงเสยงรองไพเราะคลายเสยงดนตรขบกลอมนกทองเทยวอกดวยประโยชนของเฟรนนอกจากเปนปลกไมประดบแลว ยอดออนของเฟรนบางชนดเชน กดหวย สามารถน ามาเปนอาหารไดดวย นอกจากนนยงน ามาใชเปนสมนไพรรกษาโรคไดอก เชน กดใบเลกใชเปนยาหามเลอด หรอเหงาแกของเฟรนพญานาคราชใชเปนยาแกพษง และแมลงกดตอยได ประโยชนในดานหตถกรรมของเฟรน กลาวคอ ในภาคใตชาวบานน าเถาของเฟรนยานลเภามาท าเปนเครองจดสาน เปนตน

1.4) จดศกษาธรรมชาตท 4 ตนไมใสเสอ : ระดบความสง 1,040 – 1,060 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาตผามหาสด า 1 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.32.07 E9.99.09

ภาพท 11 จดศกษาธรรมชาตท 4 ตนไมใสเสอ (ภาพซาย) ตนไมใสเสอ (ภาพขวา) หนในล าธาร ทมา ภาพถายโดยผวจย

จดศกษาธรรมชาตตนไมใสเสอ สถานสอความรในสวนของพนธไมทนาสนใจ และเสมอนเปนจดบงชต าแหนงของระดบความสงของเสนทาง กลาวคอเมอเสนทางเรมไตระดบความสงขน จะพบวา ไมยนตนจะคอยๆ เตยลงแปรผนกบระดบความสงของเสนทาง ประกอบกบปาในบรเวณนมลกษณะเปนปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) ความชนในอากาศสงอากาศหนาวเยนตลอดป จงท าใหมเฟรนขนาดเลก (Filmy Fern) และพชจ าพวกมอสสเกาะอยตามล าตน และกงไมทวไป ซงเปนขอสงเกตใหแกนกทองเทยวทราบวา ทานก าลงเดนเทาขนสบรเวณยอดเขา ซงนกทองเทยวสามารถเรยนรในสวนของพชพนธทนาสนใจ กลาวคอตนไมในจดศกษาธรรมชาตนมพชองอาศย (Epiphyte) จ าพวกเฟรนและมอสสขนกระจายอยบรเวณล าตนและก ง จดเปนพชองอาศย

17

(Epiphytic Plants) เกาะอยบนตนไมอน ทวาไมแยงอาหารจากตนไมทมนเกาะอย ตนไมคอผใหอาศยทไมไดและไมเสยประโยชน เปนการอยรวมกนแบบพงพาในภาวะเกอกล (Commensalism)

1.5) จดศกษาธรรมชาตท 5 ยอดเขาเจดยอด : ระดบความสง 1,100 – 1,350 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาตตนไม ใสเสอ 0.6 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.33.20 E9.99.10

ภาพท 12 จดศกษาธรรมชาตท 5 (ภาพซาย) ยอดเขาเจดยอด (ภาพขวา) ตนบวแฉก ทมา ภาพถายโดยผวจย

จดศกษาธรรมชาตท 5 ถอเปนจดหมายส าคญของนกทองเทยวทกคนทหวงใจอยากจะสมผสทะเลหมอกและอากาศหนาวเยน มองเหนทศนยภาพของอาวไทย และทะเลอนดามนในวนทฟาเปด และนคอเปาหมายส าคญส าหรบเสนทางเดนเทาเพอศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดดวยในระดบความสง 1,100 – 1,200 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ท าใหสามารถมองเหนทศนยภาพอนสวยงามในแบบ 360 องศาทกทศทางอยางชดเจน กลาวคอ หากนกทองเทยวหนมาทางทศตะวนออกจะสามารถมองเหนอางเกบน าคลองหวชาง อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลงและสะพานตณสลานนท อ าเภอเกาะยอ จงหวดสงขลารวม ถงทะเลสาบสงขลา อ าเภอเมอง จงหวดสงขลาและหากหนมาทางทศตะวนตก จะเหนทวทศนของทะเลฝงอนดามน ไดแก เกาะสกร อ าเภอปะเหลยนและหาดปากเมง อ าเภอสเกา จงหวดตรง ตลอดจนถง เกาะลนตา อ าเภอเกาะลนตา จงหวดกระบ เปนตน ซงความสวยงามของทศนยภาพทมองเหนไดในชวงเวลากลางวน และกลางคนมความแตกตางกน โดยกลางวนเราสามารถชมทศนยภาพจากแหลงทองเทยวตางๆ ทไดกลาวไวขางตน และในเวลากลางคน นกทองเทยวสามารถมองเหนดาวไดอยางชดเจน จงเปนสถานศกษาธรรมชาตทเหมาะสมในการศกษาเรองของดาราศาสตร นอกจากดาวบนฟานกทองเทยวยงมองเหนแสงไฟสวยงามจากบานเรอนในตวเมองจงหวดพทลง และจงหวดตรง ราวคลายกบดาวนอยใหญบนพนดน นอกเหนอจากความงดงามในวนทฟาเปดแลว ยงมความสวยงามในวนทฟาปดปกคลมบรเวณไปทวหบเขาคลายผาหมสขาวหนานมกระจายทวบรเวณ

18

นอกจากน ณ จดศกษาธรรมชาตท 5 ยงเปนจดศกษาสตวปาหายากทสามารถพบได คอ สมเสรจซงจดเปนสตวสงวนของประเทศไทย โดยมผพบเหน และถายภาพไดหากนกทองเทยวมจ านวนไมมาก นกทองเทยวไมควรสงเสยงดงขณะเดน ซงอาจมโอกาสพบสมเสรจในบรเวณน นอกจากนยงสามารถจดกจกรรมสองนกปาหายาก สสนสวยงามอยาง นกกระจบภเขา บรเวณยอดเขาซงมลกษณะเปนปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub) ภมประเทศเปนสนเขามทโลงลมพดแรงตลอดเวลา สภาพนเวศโดยทวไปเปนทงหญาสลบตนไมพมแคระแกรน อากาศหนาวเยนตลอดทงปปกคลมดวยเมฆ และมความชนในบรรยากาศสง อกทงยงพบพรรณไมหายากอยาง บวแฉก และหมอขาวหมอแกงลง รวมถงกลวยไมรองเทานารสงโตกลอกตา ซงสามารถพบไมหายากดงกลาวไดในชวงทมฝนตกหรอฤดฝนเทานน

1.6) จดศกษาธรรมชาตท 6 ลานหนแตก : ระดบความสง 840 – 860 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาตยอดเขาเจดยอด 1.6 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.33.42 E9.99.14

ภาพท 13 จดศกษาธรรมชาตท 6 ลานหนแตก (ภาพซายและขวา) ลานหนแตก ทมา ภาพถายโดยผวจย

ณ จดศกษาธรรมชาตท 6 มต าแหนงทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจในเรองราวของหนแกรนตเนอหยาบ (Granite) ซ ง เปนหนงในจ าพวกของหนอคนบาดาล พบไดในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนตก และภาคใตของประเทศไทย ซงเกดจากการเยนตว และตกผลกจากนนคอยๆ แขงตวอยางชาๆ จากหนหนดใตเปลอกโลก เนอหนมลกษณะหยาบสขาวอมเทาแซมดวยจดสด ากระจายในเนอหน บางเปนสชมพขนอยกบองคประกอบทางเคมและแรธาตประกอบไปดวยแรธาตตางๆ เชน ไบโอไทตสด า แรควอตซสขาวใส และแรเฟลดสปารขาวขน จากการส ารวจสามารถพบหนแกรนตไดทวบรเวณเขาเจดยอดรวมถงหนชนดอนๆ ในพนทเขาบรรทด และดวยในบรเวณสถานลานหนแตก เปรยบเสมอนลานหนน าตกขนาดใหญเหมาะแกการพกแรมหรอท ากจกรรม

19

เรยนรธรรมชาต เชน กจกรรมสองนก สองสตวในเวลากลางคนหรอตงกลองดดาว พรอมใหความรในเรองของธรณวทยาการก าเนดหนแกรนต

ส าหรบสถานศกษาธรรมชาตนจดอยในเขตปาดบชนทระดบความสง 840-860 เมตร มความสมบรณทางนเวศสง จงสามารถพบกบสตวปาหายากไดตลอดการเดนศกษาธรรมชาต นกทองเทยวสามารถท ากจกรรมสองสตวในเวลากลางคนเพอศกษาวถชวตของสตวปา และหากนกทองเทยวไดมโอกาสพบเหนสตวปาหายาก จะสงผลใหเกดความตระหนกในคณคาของสตวปาเหลาน าไปสการบอกเลาถงประสบการณทไดพบ และเกดแนวคดเพอการอนรกษตอไป

1.7) จดศกษาธรรมชาตท 7 หาดตนสน : ระดบความสง 740 – 760 เมตร จาก

ระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาต ลานหนแตก 5 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.34.12 E9.99.19

ภาพท 14 จดศกษาธรรมชาตท 7 หาดตนสน ทมา ภาพถายโดยผวจย

จดศกษาธรรมชาตหาดตนสน หรอลานตนสน ทมาของชอดงกลาวเนองจากบรเวณนมลกษณะเปนแกงน าตกทมหาดทรายสขาวทอดเปนแนวยาว และสองฝงของน าตกมตนสนสามพนป ชอวทยาศาสตร คอ Dacrydium elatum (Roxb.) Wall. ex Hook. เปนไมยนตนในวงศ PODOCARPACEAE แมจะมชอคลายวาเปนพรรณไมคลายตนสนทวไป หากแตตนสนสามพนปนเปนไมในตระกล มะขามปอม ใบมสเขยวเขมเปนเกลดรปสามเหลยมชดตดกบกงและดอก คลายกบใบมะขาม ล าตนสงประมาณ 10 -25 เมตรยนตนเดนอยในบรเวณ ส าหรบตนสนสามพนปจดเปนไมหายากชนดหนง โดยตลอดเสนทางเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด สามารถพบตนไมดงกลาวไดเพยงแคบรเวณนแหงเดยว ส าหรบสถานดงกลาวมลกษณะเปนปาดบชนระดบเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) ศกษาธรรมชาตนอยในเสนทางเดนศกษาธรรมชาตเขตจงหวดพทลง นกทองเทยวสามารถท ากจกรรมสองสตวปาหายาก ไดในบรเวณจดศกษาธรรมชาตแหงน

20

1.8) จดศกษาธรรมชาตท 8 น าตกไพรวลย ระดบความสง 100 – 120 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง ระยะหางจากจดศกษาธรรมชาตลานหนแตก 7 กโลเมตร พกดทางภมศาสตร N7.36.29 E9.99.62

ภาพท 15 จดศกษาธรรมชาตท 8 น าตกไพรวลย ทมา ภาพถายโดยผวจย

ณ จดศกษาธรรมชาตท 8 เปนสถานสดทายของเสนทางทองเทยวเชงนเวศหางจากจดศกษา

ธรรมชาตหาดตนสน ประมาณ 7 กโลเมตร ไพรวลยเปนน าตกทใหญทสดในจงหวดพทลง อยในการดแลของหนวยพทกษปาบานพด เขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด ต าบลคลองเฉลม อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง ถอเปนสถานททองเทยวส าคญของจงหวดพทลง บรเวณน าตก เงยบสงบรมเยนดวยพรรณไมนานาชนดมจ านวนชนน าตก รวมทงหมด 7 ชน มความอดมสมบรณของธรรมชาต และระบบนเวศนทคอนขางสมบรณ สามารถศกษาธรรมชาตสตวปาหายากโดยกจกรรมการสองนก ซงนกทมความส าคญและหากยากทนกทองเทยวสามารถพบไดในบรเวณน ไดแก นกเงอก นกกาฮง นกชนหน ซงนกตระกลนกเงอกจดเปนสตวปาหายากทมบทบาทเดนในระบบนเวศ กลาวคอ นกเงอกมหนากระจายพนธไม (Seed Disperser) โดยพบพฤตกรรมการเลอกกนผลไมสกและน าเมลดไปทงในพนทตางๆ โดยนกเงอกจงจดเปนผท าหนาทรกษาความหลากหลายของพรรณไมในปาไดอยางมประสทธภาพ รวมถงปลาน าจดทอาศยอยในน าตก อยางเชน ปลาพวงหรอชาวบานเรยกปลาหวด ซงเปนปลาทพบไดเฉพาะในน าตกบาง เรยกวาปลาภเขา เนองดวยปลาหวดอาศยอยในบรเวณทมไหลผานในแหลงน าทอยบนภเขา ซงนกทองเทยวสามารถบนทกความทรงจ าในการทองเทยวไดโดยมท าลายธรรมชาตตลอดเสนทางโดยการ ถายภาพ วาดภาพและจดบนทก ไมเดด เกบ และท าลายเกบพนธไมรวมถงจบสตวหรอสงมชวตตางๆ ลกลอบตดตวออกมานอกพนทน าตกไพรวลย เพอคงไวซงความสมบรณของระบบนเวศนแกคนรนหลงตอไป

21

จากการส ารวจ ผวจยพบวาตลอดเสนทางจากจดเรมตนเสนทางฝงจงหวดตรงเดนเทาขนจนถงยอดเขาเจดยอด ตลอดจนเสนทางเดนลงฝงจงหวดพทลง สามารถพบปาไมไดทง 3 ประเภททกลาวมาในขางตน กลาวคอ จากระดบความสงของจดศกษาธรรมชาตท 1 ตนไมยกษ จนถงจดศกษาธรรมชาตท 3 ผาสาดด า ตลอดเสนทางดงกลาวจดเปนเสนทางทอยในสวนของปาดบชน (Tropical Rain Forest) และระหวางจดศกษาธรรมชาตท 3 ผาสาดด ากบจดศกษาธรรมชาตท 4 ตนไมใสเสอ จนถงบรเวณมานยอดเขาหรอกอนถงจดศกษาธรรมชาตท 5 ยอดเขาเจดยอด จดเปนรอยตอของปาดบชนและปาดบเขาต า (Hill evergreen or lower montane rain forest) และเมอเดนถงจดศกษาท 5 ยอดเขาเจดยอด นนคอปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub) ในความหมายเดยวกนระหวางเสนทางเดนกลบสฝงจงหวดพทลง นกทองเทยวจะตองเดนผานปาดบเขาระดบต า (Lower Montane Rain Forest) จดศกษาธรรมชาตทเปนปาดบเขาระดบต า จนกระทงถงจดศกษาธรรมชาตท 6 กลบเขาสเสนทางของปาดบชนตลอดจนถงจดศกษาธรรมชาตท 8 น าตกไพรวลย

ในสวนของสตวปาหายากจากการส ารวจพบเพยง 8 ชนด แบงเปนสตวสงวน คอ สมเสรจ และสตวปาคมครอง ไดแก เมนใหญแผงคอยาว ปลาพลวง นกกระจบภเขาทอง นกเงอกใหญ และสตวปา คอ หมปา นอกจากนยงส ารวจพบพรรณไมเฉพาะถนหายาก อยางเชน บวแฉก รองเทานารสงโต เฟรนดกด าบรรพอยางเฟรนมหาสด า และเฟรนองอาศยทมขนาดเลกอยาง ฟลมเฟรน กฤษณา ยวนผง และสนสามพนป ซงพรรณไมเหลานเปนพชทพบไดเพยงแคปาดบชนเขตรอน นอกจากนนกทองเทยวยงไดชนชมความสวยงามของทศนยภาพตลอดทงสองเสนทาง ดงแสดงในตารางท 7

ตารางท 7 ลกษณะการสอความหมายของจดศกษาธรรมชาต

จดศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

ล าดบ ชอจดศกษาธรรมชาต ลกษณะการสอความหมาย

สตวปาหายาก พนธไมเฉพาะถน

ทรพยากรทองเทยวทนาสนใจ

1 ตนไมยกษ 2 ลานคอมมวนสต 3 ผามหาสด า 4 ตนไมใสเสอ 5 ยอดเขาเจดยอด 6 ลานหนแตก 7 หาดตนสน 8 น าตกไพรวลย

22

1.2 2.6 1 0.6 1.6 5 ระยะหาง

ภาพท 16 ความสงและระยะหางแตละจดศกษาธรรมชาต

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1 2 3 4 5 6 7 8

ความ

สง

จดศกษาธรรมชาต

ความสง (เมตร)

7

ก.ม.

แสดงระดบความสงและระยะหางในแตละจดศกษาธรรมชาต

ระยะหาง 2.5 1.2 2.6 1 0.6 1.6 5 7

23

4.2 ผลการพฒนาและผลตแผนท หลงจากการรวบรวมขอมลจากการส ารวจพนท และการสมภาษณผวจยไดด าเนนงานตามขนตอนตางๆ ในการพฒนา และผลตแผนทแสดงเสนทางศกษาธรรมชาตบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศน ตามล าดบขนตอนท าใหไดแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณซงมลกษณะดงตอไปน

1) ผลการทดลองใชแผนทสอความหมายบนเสนทางศกษาธรรมชาตเบองตน เมอไดแผนทสอความหมายตนแลวผวจยท าการทดลองใชแผนทสอความหมายเบองตนครงท

1 (Try Out 1) ในวนท 7-10 กมภาพนธ 2557 แบบตวตอตว คอ นกทองเทยวทมความสมครใจ 1 ทานคอ นางสาว รตตกาล มะประสทธ อาย 28 ป อาชพ นกศกษา จบการศกษาระดบปรญญาตร จากคณะมนษยศาสตร สาขาภมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผทดลองมความรดานภมศาสตรและแผนท ผวจยรวมเดนทดสอบกบผทดลอง โดยใชระยะเวลาในการเดนทดสอบ 3 วน 2 คน ซงนอกจากผวจยและผทดสอบแลวยงมคนน าทาง และปราชญชาวบานรวมเดนในครงนดวย วธการคอ ใหผทดสอบใชแผนทควบคกบการเดนศกษาธรรมชาตบนเสนทาง ผวจยคอยซกถามตลอดระยะเวลาทเดน ซงผทดสอบมการเสนอแนะแนวทางแกไขขอบกพรองของแผนท เชน ผทดสอบแนะน าวาแผนทสอความหมายควรมขอบเขตพนทศกษา ไดแก พนทจงหวด พนทอ าเภอ เสนแบงจงหวด เปนตน (ดงภาพท 17) และผวจยไดน าขอเสนอแนะดงกลาว ท าการแกไขและผลตแผนทเพอน าไปทดสอบเบองตนครงท 2

ทดสอบเบองตนครงท 2 (Try Out 2) กบนกทองเทยวทมความสมครใจกลมเลกจ านวน 3 คน ไดแก 1) นางสาว รตตกาล มะประสทธ อาย 28 ป อาชพ นกศกษา จบการศกษาระดบปรญญาตร จากคณะมนษยศาสตร สาขาภมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2) นายพเชษฐ เพชรจล อาย 53 ป อาชพ ท าสวนและมอาชพเสรมเปนคนน าทางทองเทยวในพนทเขาบรรทด จบการศกษาระดบมธยมตอนตน 3) นาย จระเดช ดษฐอ าไพ อาย 32 ป อาชพ พนกงานโรงแรม จบการศกษาระดบปรญญาโท จากคณะวศวกรรมศาสตร สาขาอตสาหการและระบบ มหาวทยาลยสงขลานครนทร มความช านาญและมประสบการณในดานการเดนปาระยะไกล วธการคอ ผวจยและกลมผทดสอบทง 3 ทาน รวมเดนปาเสนทางเขาเจดยอด โดยใชแผนทฉบบแกไขจากการทดสอบเบองตนครงท 1 ประกอบการเดนตลอดทงเสนทาง

จากการทดสอบครงท 2 น กลมผทดสอบไดใหค าแนะน าแกผวจยจากการสอบถามตลอดเสนทาง ไดแก แผนทดเปนทางการเกนไปส าหรบแผนททองเทยวสงผลใหสอความหมายไดไมชดเจนยากตอความเขาใจของผทดสอบทไมมพนฐานความรทางดานแผนท เชน แผนทไดก าหนดหนวยความชนของพนทเปนเปอรเซนต ท าใหผทดสอบไมเขาในความหมายของระดบความชนวาชนมากนอยของในแตละระดบเปอรเซนต (ดงภาพท 18) เพอทดลองใชจรงในการเดนทองเทยวศกษาธรรมชาตและรวมแสดงความคดเหน และตอบค าถามพรอมใหแนวทางขอเสนอแนะแกผวจยเพอน าไปสการพฒนาแผนทฉบบตอไปน าไปสขนตอนการประเมนคณภาพโดยผทรงคณวฒ

24

ภาพท 17 แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตส าหรบการทดลองใชครงท 1 ( Try Out 1 ) หมายเหต ส ารวจเสนทางและขอมลวเคราะหขอมลจดศกษาธรรมชาตโดยผวจย และผลตแผนท

โดยสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรฯ

ภาพท 18 แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตส าหรบการทดลองใชครงท 2 ( Try Out 2 ) หมายเหต ส ารวจเสนทางและขอมลวเคราะหขอมลจดศกษาธรรมชาตโดยผวจย และผลตแผนท

โดยสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรฯ

25

2) ผทรงคณวฒทง 3 ทานรวมประเมนคณภาพพรอมเสนอแนะเพอการปรบปรงและแกไขกอนจะผลตเปนแผนทสอความหมายฉบบสมบรณ โดยผวจยไดท าการปรบปรงแผนทสอความหมายจากค าแนะน าของกลมผทดสอบในการ Try Out 1 และ 2 พรอมใสค าอธบายรายละเอยดในแตละจดศกษาธรรมชาตจากแผนท โดยค าบรรยายรายละเอยดจะออกแบบเปนแผนพบ และขนาดของแผนทสอความหมายมกวาง 4.8 นว และมความยาว 7 นว ขนาดกวางของแผนพบแสดงค าอธบายจดศกษาธรรมชาตฉบบแกไข มขนาด 11.7 นว และมความยาว 16.5 นว พมพ 4 สทงแผนหนาและแผนหลง (ดงภาพท 19 และ 20) จากนนน าไปสขนตอนการประเมนคณภาพของแผนทโดยผทรงคณวฒ 3 ทาน คอ

2.1) ผศ.ดร. อมาพร มณแนม รกษาการต าแหนงรองคณบดฝายเทคโนโลยสารสนเทศ ประชาสมพนธและกจการนกศกษา และอาจารยประจ าสาขาวชาการจดการส งแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผเชยวชาญดาน วทยาการสงแวดลอม (Environmental Studies)

2.2) ดร. อรอนงค เฉยบแหลม อาจารยประจ าส านกวชาการจดการ มหาวทยาลยวลยลกษณ ผเชยวชาญดานการจดการพนทปาในเขตอทยานเพอการนนทนาการและทองเทยว

2.3) นายนกร สวรรณการณ หวหนางานวชาการเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด ผเชยวชาญดานปาไม สตวปาและพนท ในเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด

เกณฑการประเมนมระดบการใหคะแนนดงน

1 หมายถง ควรปรบปรง 2 หมายถง พอใช 3 หมายถง ด 4 หมายถง ดมาก

ซงผลการประเมนจากผทรงคณวฒทง 3 ทานพบวามความเหมาะสมอยในระดบพอใชจนถงระดบดมาก โดยแบงออกเปน 3 สวนรายละเอยดเพอการประเมน ไดแก ดานเนอหา ดานความนาสนใจในการอาน และดานลกษณะรปเลม พรอมขอเสนอแนะแนวทางปรบปรงแผนทเพอการแกไขใหเปนไปตามความเหนทตรงกนของผทรงคณวฒทกทาน (ดงตารางท 10 และ 11) เพอท าการจดพมพแผนทและแผนพบสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณในขนตอนตอไป

26

ตารางท 9 ผลประเมนคณภาพของแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

รายละเอยดในการประเมน ขอท คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ คาเฉลย สรปผล ความหมาย คนท 1 คนท 2 คนท 3

1. ดานเนอหา

1.1 สอดคลองกบวตถประสงคของงานวจย 1 4 2 2 2.66 3 เหมาะสมด

1.2 ถกตองตรงกบความเปนจรง 2 4 2 2 2.66 3 เหมาะสมด

1.3 ปรมาณของเนอหามความเหมาะสม 3 4 3 2 3 3 เหมาะสมด

1.4 ความรของเนอหามความเหมาะสมกบระดบผอาน 4 3 3 1 2.33 2 เหมาะสมพอใช

1.5 การล าดบเรองมความเหมาะสม 5 3 3 1 2.33 2 เหมาะสมพอใช

1.6 ท าใหผอานเกดจตส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอม 6 4 2 1 2.33 2 เหมาะสมพอใช 2. ดานความนาสนใจในการอาน

2.1 ขนาดของตวอกษรมความเหมาะสมในการอาน 7 4 2 1 2.33 2 เหมาะสมพอใช

2.2 ภาษาทใชมความเหมาะสม 8 3 3 2 2.66 3 เหมาะสมด

2.3 รายละเอยดของเนอหาชวนใหตดตาม 9 3 3 1 2.33 2 เหมาะสมพอใช

2.4 ภาพประกอบมความสอดคลองกบเนอเรอง 10 4 3 1 2.66 3 เหมาะสมด 3. ดานลกษณะรปเลม

3.1 ขนาดของแผนทมความสะดวกในการพกพา 11 3 3 3 3 3 เหมาะสมด

3.2 สวยงามมความนาดงดดใจ 12 3 3 2 2.66 3 เหมาะสมด

3.3 การจดต าแหนงของเนอหาและภาพประกอบ 13 4 3 2 3 3 เหมาะสมด

3.4 วสดสงพมพ คณภาพการพมพ 14 4 2 3 3 3 เหมาะสมด

27

ตารางท 10 ขอเสนอแนะส าหรบปรบปรงแกไขแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ขอเสนอแนะ ผทรงคณวฒ 1 ผทรงคณวฒ 2 ผทรงคณวฒ 3

เพมขนาดหรอเปลยนสญลกษณทศ ตวการตนตกแตงควรเปนสตวทพบจรง ตรวจสอบชอวทยาศาสตรของพรรณไม ตรวจสอบค าผด ลดจ านวนเนอหาในแผนพบ แกไขสญลกษณบนแผนท เพมขนาดของตวอกษร การเวนวรรคตอนของเนอหาในแผนท

ตารางท 11 ความคดเหนเพมเตมส าหรบแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ความคดเหนเพมเตม ผทรงคณวฒ 1 ผทรงคณวฒ 2 ผทรงคณวฒ 3 เพมความนาสนใจของแผนท การเดนปาระยะไกลควรใชรวมกบหมด เพมเอกลกษณของแผนพบ เอกสารขาดงาย

ตารางท 9 แสดงผลจากการประเมนคณภาพของแผนพบและแผนทสอความหมาย

ผทรงคณวฒ ทงในดานเนอหา ดานความนาสนใจในการอาน และดานลกษณะรปเลมพบวาผลการประเมนอยใน 2 ระดบการประเมน คอ เหมาะสมพอใช และเหมาะสมด โดยมขอเสนอแนะเพอปรบปรงแกไขแผนพบและรายละเอยดในแผนทดงตารางท 10 และ 11

28

11.7 นว ภาพท 19 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบแกไข แผนดานหนา

16.5 นว

29

11.7 นว ภาพท 20 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบแกไข แผนดานหลง

16.5 นว

30

3) ผลการผลตแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณ 3.1) รปแบบของแผนท

โดยงานวจยสวนใหญท าการพฒนาคมอเปนสอในการเรยนรบนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตทงในเขตอทยาน และสถานททองเทยวทวไป แตในงานวจยฉบบนท าการส ารวจเพอพฒนาและผลตสอสงพมพในรปแบบของแผนท เพอลดขนาดของสอสงพมพส าหรบการสอความรในขณะเดนปา อกทงยงลดภาระในการแบกน าหนกเพราะแผนพบมน าหนกเบา อกทงยงค านงถงความคลองตวในการหยบใช ไดงายและสะดวก ซงแผนทสอความหมายดงกลาวมลกษณะเปนสอสงพมพ โดยมรายละเอยดอธบายต าแหนงศกษาธรรมชาตทง 8 จด จดพมพในรปแบบของแผนพบ และเมอท าการจดต าแหนงในแผนพบแลวแผนทสอความหมายจะมขนาดกวาง 8 นว และมความยาว 10 นว และขนาดกวางของแผนพบแสดงค าอธบายจดศกษาธรรมชาตมขนาด 11.7 นว และมความยาว 16.5 นว พมพ 4 สทงแผนหนาและแผนหลง (ดงภาพท 21 และ 22)

3.2) เนอหาในแผนพบ การเขยนบรรยายเพออธบายจดศกษาธรรมชาต ใชวธการบรรยายแบบรอยแกว อธบาย

เชงพรรณนาสอดแทรกความรในสวนของธรรมชาต และประวตศาสตรอธบายขยายความจากต าแหนงจดศกษาธรรมชาตบนแผนททงหมด 8 จด เนอหาสวนใหญอธบายความจากสญลกษณบนแผนทซงสอดคลองกบปจจยในการคดเลอกจดศกษาธรรมชาต 3 ปจจย ไดแก พนธไมเฉพาะถน สตวปาหายากและทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ นอกจากนยงมขนตอนการเตรยมความพรอมกอนเดนปา การเตรยมตวส าหรบเดนศกษาธรรมชาต อปกรณส าหรบการศกษาธรรมชาต และฤดกาลทเหมาะสมส าหรบการเดนปาเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด เปนตน

31

11.7 นว ภาพท 21 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณ แผนดานหนา

16.5 นว

32

11.7 นว ภาพท 22 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณ แผนดานหลง

16.5 นว

10 นว

8 นว

33

จากผลการวจยคดเลอกเสนทางศกษาธรรมชาตทสอดคลองกบวตถประสงค ของงานวจยพบวา เสนทางทเหมาะสมทไดจ านวน 2 เสนทาง จากนนพฒนาออกมาเปนสอสงพมพเพอสอความหมายควบคกบเดนศกษาธรรมชาต ซงงานวจยนเลอกทจะผลตออกมาในรปแบบของแผนทสอความหมายพรอมทงแสดงจดศกษาธรรมชาตทนาสนใจ โดยใชปจจยหลก 3 ประการคอ สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ทสามารถพบไดบนเสนทางศกษาธรรมชาตทงสองเสนทางเปนเกณฑในการคดเลอก ทงนผวจยใชวธลงพนทส ารวจทงสองเสนทางรวมกบคนน าทางทมความช านาญในพนท ปราชญชาวบาน และตวแทนเจาหนาทปาไม รวมทงสนจ านวน 6 ทาน ท าการสมภาษณแลกเปลยนความคดเหนจากทกทานเพอระดมความคด เพอก าหนดจดศกษาธรรมชาต ทสามารถพบไดตลอดเสนทางใหมความสอดคลองกบ 3 ปจจยขางตน ตลอดเสนทางพบวา มจดศกษาธรรมชาตทเหมาะสมจ านวน 8 สถานสอความหมาย จากนนผลตแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตทง 8 จด พรอมอธบายรายละเอยดในแตละจดศกษาธรรมชาตควบคไปกบภาพถายประกอบ การบรรยายเชงพรรณนาโวหารประเภทรอยแกว ซงภาพประกอบ มความส าคญทท าใหแผนทมความนาสนใจชกจงนกทองเทยวทงเพศหญงและเพศชาย และทกวยสนใจจะอานเพอศกษาและไมท าใหเกดความเบอหนาย ส าหรบอายเฉลยของอาสาสมคร คอ 33.86 โดยมอายต าสด คอ 18 ป และอายสงสด คอ 53 ป และมรปภาพหลากสสวยงามประกอบไปดวยกน ทวารายละเอยดในแตจดศกษาธรรมชาตมจ านวนมากท าใหไมสามารถจะใสเนอหาทงหมดไดภายในแผนท ผวจยจงตองใสเนอหาไวดานนอกของแผนทโดยผลตสอสงพมพดงกลาว ใหอยในรปแบบของแผนพบ

4.3 ผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ

1) ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในงานวจยชนน เปนกลมนกทองเทยวชาวไทยทมาเทยวเขาเจดยอด

มอายไมต ากวา 18 ป มความรในระดบอานออกเขยนไดขนไป ซงมความสนใจ และสมครใจ รวมท าการทดลองใชแผนทสอความหมายประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ทเขาเจดยอดทงเสนทาง จงหวดตรงและพทลง มระดบความสงและชนมากเสยงตอการเกดอนตรายจงมความจ าเปนตองใชกลมตวอยางทไปทองเทยวดวยความสมครใจ และยงตองมสมรรถภาพทางดานรางกายพรอมทสามารถเดนทางไกล และคอนขางล าบากได

จากการศกษาลกษณะทวไปของกลมตวอยางจ านวน 36 คน ผลการศกษาพบวากลมตวอยางมลกษณะทวไป โดยจ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ภมล าเนาและประสบการณทองเทยวในเขาเจดยอด ดงตารางท 12 สามารถสรปไดดงตอไปน

1.1) เพศ กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 63.9 และเพศชายจ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 36.1

1.2) อาย สวนใหญของกลมตวอยางอยระหวาง 18-29 ป จ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 41.7 รองลงมาอยในชวงระหวาง 30–39 จ านวน 9 คน และ ชวงอาย 40-49 จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 25 และ 22 ตามล าดบ และมผทดสอบจ านวน 4 ทานทมอายมากกวา 50 ปขนไป

34

คดเปนรอยละ 11.1 ส าหรบกลมตวอยางทมอายสงสด คอ 53 ปและต าสดคอ 18 ป และมอายเฉลย 33.86 ป

1.3) ระดบการศกษาของกลมตวอยาง มตงแตระดบประถมศกษาจนถงระดบสงกวาปรญญาตร โดยสวนใหญอยในระดบปรญญาตร และมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ 33.3 และ 30.6 ตามล าดบ

1.4) อาชพสวนใหญของกลมตวอยาง ไดแก นกเรยน/นกศกษา ประกอบธรกจสวนตว มจ านวนสดสวนทเทากนคดเปนรอยละ 30.6 และรองลงมาคอ รบราชการคดเปนรอยละ 22.2

1.5) ภมล าเนาของกลมตวอยางทง 36 คนอยในพนทภาคใต ไดแก จงหวดยะลา จงหวดสงขลา จงหวดพทลง จงหวดตรง และจงหวดนครศรธรรมราช คดเปนรอยละ 8.3, 27.8, 30.6, 22.2, 11.1 ตามล าดบ

1.6) ประสบการณในการทองเทยวเขาเจดยอด จากการศกษาพบวามกลมตวอยางจ านวน 11 คน มประสบการณในพนทดงกลาว คดเปนรอยละ 30.6 และผทไมเคยมามจ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 69.4

ตารางท 12 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง (n = 36)

ลกษณะทวไป จ านวน รอยละ จ านวนทงหมด 36 100

1. เพศ ชาย 13 36.1

หญง 23 63.9

รวม 36 100 2. อาย ชวงอายระหวาง 18 - 29 ป 15 41.7 ชวงอายระหวาง 30 - 39 ป 9 25 ชวงอายระหวาง 40 - 49 ป 8 22

อาย 50 ปขนไป 4 11.1 รวม 36 100

อายเฉลย = 33.86 อายต าสด= 18 อายสงสด=53 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 11.141

35

ตารางท 12 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง (n = 36) (ตอ) ลกษณะทวไป จ านวน รอยละ จ านวนทงหมด 36 100

3. ระดบการศกษา ประถมศกษา 1 2.8 มธยมศกษาตอนตน 6 16.7 มธยมศกษาตอนปลาย 11 30.6 ปวช. 1 2.8 ปวส. 2 5.6 ปรญญาตร 12 33.3 สงกวาระดบปรญญาตร 3 8.3 รวม 36 100

4. อาชพ รบราชการ 8 22.2

พนกงานบรษท/หางราน 3 8.3

นกเรยน/นกศกษา 11 30.6

ประกอบธรกจสวนตว 11 30.6

อนๆ (โปรดระบ) 3 8.3 รวม 36 100

5. ภมล าเนา ยะลา 3 8.3

สงขลา 10 27.8

พทลง 11 30.6

ตรง 8 22.2

นครศรธรรมราช 4 11.1 รวม 36 100

6. คณเคยมาเทยวเขาเจดยอดหรอไม ไมเคย 25 69.4

เคย 11 30.6 รวม 36 100

36

2) ผลทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใชแผนท ตารางท 13 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยจากการท าแบบทดสอบของกลมตวอยาง

การทดสอบ N Mean S.D. 95 % Confidence Interval of the

Difference

df

t Sig. 2-tailed

กอนทดลองใชแผนท 36 27.47 6.162 Lower Upper 35 5.24 .000 หลงทดลองใชแผนท 36 36.28 6.163 34.16 38.36

จากผลคะแนนการทดสอบเฉลยกอนและหลงการทดลองใชแผนทสอความหมายจากกลม

ตวอยาง 36 คน พบผลคะแนนมความแตกตางกนดงน คะแนนเฉลยกอนการทดสอบมคาเทากบ 27.47 และคะแนนเฉลยหลงการทดสอบมคาเทากบ 36.28 มความแตกตางของคาเฉลย คอ 8.81 เมอน ามาเปรยบเทยบความแตกตางดวยวธทางสถต แบบ t-test Dependent ค านวณไดเทากบ 5.24 พบวา ผลคะแนนทดสอบเฉลยกอนและหลงการทดลองใชแผนทสอความหมายมความแตกตางทางนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (ดงตารางท 13) สามารถสรปไดวา แผนทสอความหมายแสดงรายละเอยดจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทพฒนาและผลตมคณภาพสามารถใหความร และความเขาใจแกนกทองเทยวผทดลองใชแผนทสอความหมายเพมขนอยางมประสทธภาพ

จากผลการศกษาผลทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใชแผนทโดยกลมตวอยางจาก นกทองเทยวชาวไทย อาย 18 ปขนไป มความสามารถในการอานออกและเขยนภาษาไทยไดทมความสมครใจรวมทดสอบกบนกทองเทยวคนอนๆ รวม 36 คน โดยไมมคาใชจายใดๆ เพยงแคเตรยมเสอผา เครองนอนและของใชสวนตวทจ าเปนเทานน ในสวนของอาหารทกมอผวจยเปนผรบผดชอบคาใชจาย จงไดรบความค าตอบตกลงจากผสนใจเขารวมครบตามจ านวนทวางเปาหมายไวไมยาก ซงสาเหตทผวจยไมระบคณสมบตทางดานระดบการศกษาของกลมตวอยาง เนองจากวาผวจยตองการทราบวา แผนทสามารถเขาถงนกทองเทยวไดทกระดบหรอไม ดงนนกลมตวอยางทผวจยคดเลอกจงมระดบการศกษาตงแตชนประถมศกษาไปจนถงระดบสงกวาปรญญาตร และผลการศกษาพบวาคะแนนเฉลยหลงการทดลองใชแผนทสอความหมายเพมขน หากเปรยบเทยบกบคะแนนเฉลยกอนการทดลองใชแผนท (ดภาพท 23)

เมอศกษาผลทดสอบความรทเพมขน พบวาแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดตรงและพทลง สามารถท าใหนกทองเทยวกลมตวอยางททดลองใชแผนทประกอบการเดนเทาทองเทยวเพอศกษาธรรมชาต มความรเพมขนจากเดมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงสอดคลองกบผลการวจยของฉลอง นยฉม (2542) พบวาผลจากการด าเนนการวจยเชงทดลองในการพฒนาและผลตคมอสอความหมายธรรมชาต และประวตศาสตรเพอการทองเทยวเชงนเวศในอทยานแหงชาตภหนรองกลาจากรายงานพบวาคมอฯ มประสทธภาพสามารถเพมความรความเขาใจเกยวกบสภาพธรรมชาต และประวตศาสตรภายในอทยานแหงชาต ภหนรองกลาไดอยามนยส าคญท 0.01 และผลการ

37

พฒนาคมอศกษาธรรมชาตเพอการทองเทยวเชงนเวศ ประจ าเสนทางศกษาธรรมชาต ในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว ของ สรอยทพย สมครเขตการณ (2543) ผลการวจยเมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรกอน และหลงการใชคมอฯ พบวาคะแนนเฉลยความรหลงการใชคมอธรรมชาตสงกวากอนใชคมอฯ อยางมนยส าคญท 0.01 เชนกน

จากผลการศกษาความพงพอใจของนกทองเทยวกลมตวอยาง ทแสดงความคดเหนตอการใชทดลองใชแผนทสอความหมาย พบวานกทองเทยวมความพงพอใจตอการทดลองใชแผนท ในระดบเกณฑความพงพอใจมาก ซงหมายความวา แผนทสอความหมายฉบบนสามารถตอบสนองตอความตองการของกลมนกทองเทยวไดเปนอยางด

3) ผลการศกษาความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอแผนท จากตารางแสดงผลการประเมนคณภาพของแผนทสอความหมาย (ดงตารางท 14) โดย

กลมตวอยางตอการทดลองใชแผนทสอความหมายประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด แสดงผลระดบความพงพอใจของกลมตวอยางรอยละ 100 จากการทดลองใชแผนทสอความหมาย มระดบท 4 หมายความวามระดบความพงพอใจ ดมาก สอดคลองกบผลจากการประเมนความพงพอใจในคมอศกษาธรรมชาตของสมพร จรญแสง (2546) โดยนกทองเทยวกลมตวอยางรอยละ 100 มความพงพอใจในคณภาพของคมอศกษาธรรมชาตอยในเกณฑด และผลจากการประเมนความพงพอใจของสรอยทพย สมครเขตการณ (2543) พบวานกทองเทยวกลมตวอยางสวนใหญเหนวาคณภาพของคมอศกษาธรรมชาตอยในระดบด อกทงคลายคลงกบผลการวจยของ ปยะเทพ รตนพนธ (2553) พบวากลมนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร จงหวดภเกต สวนใหญมการประเมนความพงพอใจตอการทดลองใชคมอดนกชายฝงทะเลบรเวณคลองเกาะผ จงหวดภเกต อยในระดบด สามารถกลาวไดวาสอใดๆ ทสรางขนเพอสอความหมายประกอบการเรยนร โดยสวนใหญเหนวามสวนชวยใหกระบวนการเรยนรงายตอความเขาใจ อกทงยงเกดความพงพอใจจากการประเมนโดยกลมผทดลองในเกณฑระดบทดจนถงระดบดมาก เปนตน

38

ตารางท 14 การเปรยบเทยบคะแนนประเมนความพงพอใจหลงจากทดลองใชแผนท (Posttest)

ดมาก ด พอใช ปรบปรง

4 3 2 1(รอยละ) (รอยละ) (รอยละ) (รอยละ)

1.ดานเนอหา33 3 0 092 8 0 035 0 1 097 0 3 030 6 0 083 17 0 029 7 0 081 19 0 028 7 1 078 19 3 032 3 1 089 8 3 0

2. ดานความนาสนใจของแผนท29 7 0 081 19 0 033 3 0 092 8 0 031 5 0 086 14 0 0

3.ลกษณะรปเลม32 3 1 089 8 3 030 5 1 083 14 3 030 6 0 083 17 0 031 5 0 086 14 0 0

ฐานนยม คะแนนเฉลยรายขอรายการประเมน

1.1       ความส าคญของเนอหา

1.2       เนอหาสอดคลองกบสภาพการณทพบเหนจรงในพนท

4 3.92

2.1       ขนาดของตวอกษรมความเหมาะสมกบขนาดแผนท

2.2       สญลกษณทใชมความเหมาะสม

1.5       การล าดบเรองมความเหมาะสม

1.6       ท าใหผอานเกดจตส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอม

1.3       เนอหาและภาษาทใชมความเหมาะสม

1.4       งายตอการท าความเขาใจ

3.4       วสดสงพมพ คณภาพการพมพ และตวพมพ

3.2       มความนาดงดดใจ

3.3       การจดต าแหนงของเนอหาและภาพประกอบ

2.3       รายละเอยดของแผนทสอดคลองกบสถานทจรง

3.1       ขนาดของแผนทมความสะดวกในการพกพา

3.86

3.81

3.83

3.86

3.92

3.86

4

4

4

4

4

3.86

3.78

3.81

3.75

3.94

3.83

4

4

4

4

4

4

4

39

ภาพท 23 กลมอาสาสมครการท าแบบทดสอบกอนและหลงการทดลองใชแผนท หมายเหต ภาพถายโดยผแตง

4) ผลการศกษาความคดเหนเกยวกบแผนท จากการศกษาพบวา นกทองเทยวกลมตวอยางรอยละ 100 มความคดเหนวาแผนทสอ

ความหมายมความนาสนใจอกทงยงเหนวาผวจยควรจดท าแผนทสอความหมายเพอการเผยแพรในอนาคต โดยวธการจ าหนายคดเปนรอยละ 47.2 และเผยแพรโดยการใหยมไปใชชวคราวและน ามาคนเมอสนสดการเดนทองเทยวคดเปนรอยละ 52.8 ตามล าดบ นอกจากนนยงแสดงความคดวาแผนทฉบบดงกลาวสงผลใหผทดลองใชเกดความรความเขาใจในตลอดทงเสนทางในระดบสงสดคอ มาก คดเปนรอยละ 91.7 และคดวาไดรบความรความเขาใจในระดบปานกลาง รอยละ 8.3 เปนตน สอดคลองกบงานวจยของ สมพร จรญแสง (2546) ทกลมตวอยางรอยละ 100 มความเหนวาเนอหาในคมอศกษาธรรมชาตบานกรางแคมป อทยานแหงชาตแกงกระจานมความนาสนใจ และควรเผยแพรโดยวธการใหยมไปใช จ าหนายและแจกฟร คดเปนรอยละ 43.33 30.00 และ 26.67 ตามล าดบ จากการศกษาพบวา กลมนกทองเทยวตวอยางมความเหนวาคมอ แผนท หรอสอสงพมพใดๆ ทมจดประสงคเพอการสอความหมายการเรยนรจากการเดนศกษาธรรมชาตในพนท

40

ตางๆ มความคดเหนวาควรจดท าการน าไปใชจรงในแตละพนท หากแตมการเสนอแนะรปแบบการเผยแพรสอนนๆ ในรปแบบทแตกตางกนไปตามความคดเหนแตละบคคล จงสามารถกลาวไดวานกทองเทยวกลมตวอยางเกดการเรยนรและมความเขาใจธรรมบนเสนทางจากการทดลองใชจรง เปนตน

5) ขอเสนอแนะของนกทองเทยวในการปรบปรงแกไขแผนท ผวจยไดรบขอเสนอแนะจากกลมตวอยางและนกทองเทยวกลมอ นๆ ทมโอกาสได

ทดลองใชแผนทสอความหมายประกอบการเดนศกษาธรรมชาตบนเขาเจดยอด ดงตอไปน 5.1) ควรเพมภาพประกอบพรอมอธบายภาพอยางละเอยด 5.2) ควรเพมขนาดของตวอกษรใหใหญขนเนองดวยขอจ ากดของนกทองเทยวบางทาน

เชน ผสงวย ผทมปญหาดานสายตา เปนตน 5.3) ควรขยายขนาดของแผนทเพอความชดเจนในรายละเอยด กลาวคอ สญลกษณ

ต าแหนงพกด และคาความชน เปนตน 5.4) ลดจ านวนของเนอหา และขอมลดานวชาการ เพอเพมความนาสนใจของแผนทสอ

ความหมายส าหรบนกทองเทยวทกวย 5.5) นกทองเทยวมความคดเหนวาแผนทสอความหมายมความนาสนใจสามารถสอ

ความหมายจดศกษาธรรมชาตตลอดทงเสนทางได และเกดความรความเขาใจในระดบมากจงควรมการเผยแพรทงในลกษณะการใหยมไปใชและจ าหนายในอนาคต

ตารางท 15 จ านวนขอเสนอแนะของนกทองเทยว

ขอเสนอแนะ ความถ (คน) รอยละ เพมภาพประกอบ 12 33.3 เพมขนาดของตวอกษร 6 16.7 เพมขนาดของแผนท 22 61.1 ลดจ านวนของเนอหาและขอมลดานวชาการ 3 8.3 การเผยแพรทงในลกษณะการใหยมไปใช 19 52.8 การเผยแพรทงในลกษณะการจ าหนาย 17 47.2

ขอเสนอแนะอนๆ ของกลมตวอยางหลงการทดลองใชแผนทสอความหมายในสวนของ

ภาพประกอบยงนอยไป ควรเพมจ านวนภาพประกอบ และลดเนอหาลง ส าหรบนกทองเทยวบางสวนทมปญหาทางดานสายตาเสนอแนะใหมการเพมขนาดของตวอกษรใหใหญ ขนกวาเดม เพอความชดเจนในการอาน สอดคลองกบขอเสนอแนะของ สมพร จรญแสง (2546) ตองการใหเพมจ านวนภาพประกอบ และขอเสนอแนะอนๆ จากงานวจยของสรอยทพย สมครเขตการณ (2543) นกทองเทยวเสนอแนะใหเพมขนาด และจ านวนภาพประกอบ ลดจ านวนเนอหา และ เพมขนาดตวอกษรใหใหญซงประเดนดงกลาวสอดคลองกบขอเสนอแนะอนๆ จากงานวจยฉบบนดงทไดกลาวไวขางตน ทวาปญหาดงกลาวไดเกดขนกบผ วจยในขนตอนการผลตแผนทสอ

41

ความหมาย และจดรปแบบและจดเนอหาแตละจดศกษาธรรมชาตในพนทกระดาษขนาดทจ ากด และดวยเนอหาของจดศกษาทง 8 จดมจ านวนมาก ประกอบกบภาพประกอบท าใหไมสามารถขยายขนาดของภาพและตวอกษรได ซงหากท าการขยายอาจท าใหตองเพมขนาดของสอสงพมพ ซงจะขดกบวตถประสงคของการใชงานของแผนททตองการสอทมน าหนกเบา มขนาดเลก บางสะดวกตอการพกพา และใชพนทในการเกบในกระเปานอย ซงตรงนเองหากมการพฒนาเพอน าไปใชจรงในอนาคตอาจจะตองปรบเนอหาหรอรปแบบของสอใหมความสอดคลองตอไป

4.4 อภปรายผลการวจย

1) อภปรายการศกษาและส ารวจเสนทาง และพฒนาจดศกษาธรรมชาต จากผลการวจยในสวนน ผวจยลงพนทส ารวจ ในวนท 22 กรกฎาคม 2556 รวมกบกลม

ชาวบานในพนทเทอกเขาบรรทดจ านวน 6 ทาน (ภาคผนวก ก) และท าการคดเลอกเสนทางศกษาธรรมชาต โดยใชวธการคดเลอกตามหลกการแบบ และสรางเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาตตามขอก าหนดทวไปประกอบกบสอบถามขอค าแนะน าจากกลมคนน าทาง ปราชญชาวบานและเจาหนาทปาในสวนของขอมลเพอการคดเลอกต าแหนงในแตละพนทก าหนดเปนจดศกษาธรรมชาต สอดคลองกบงานวจยของ สมพร จรญแสง (2546: 69) ท าการก าหนดจดศกษาธรรมชาตจ านวน 10 จดโดยขอค าแนะน าจาก ผเชยวชาญดานปาไมและสตวปาเพอความถกตองและชดเจนของเนอหาในคมอทมความเหมาะสมตอการน าไปใช เปนตน และผวจยเลอกเพยงแคสองเสนทาง ไดแก เสนทางจาก น าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลงและเสนทางจากน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง เนองดวยสองเสนทางดงกลาวมความเหมาะสม และสอดคลองวตถประสงคของงานวจยอกทงยงสามารถอางองโดยปจจย 3 ประการทผวจยก าหนดไวเพอเปนเกณฑ ส าหรบการคดเลอกเสนทางทเหมาะสมส าหรบการพฒนาเปนจดศกษาธรรมชาต ไดแก สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ โดยก าหนดระยะการบนทกเสนทางส ารวจทก 300 เมตร เมอไดเสนทางการเดนเทาทแนทงสองเสน ผวจยจง คดเลอกสถานการเรยนรทอยในเกณฑของปจจยทง 3 ประการทไดกลาวขางตน หากต าแหนงใดในเสนทางศกษาธรรมชาตตรงกบปจจยใดปจจยหนง หรอมากกวาหนงปจจย ผวจยจงท าการบนทกต าแหนงดงกลาวพรอมระบพกดทางภมศาสตรโดยเครอง GPS และบนทกภาพดวยกลองถายรป ประกอบกบรายละเอยดการสอความหมายในแตละจดปจจยทเขาเกณฑ

จากส ารวจและวเคราะหผลการศกษาพบ จดศกษาธรรมชาตทสามารถสอความรไดสอดคลองกบเกณฑทผวจยก าหนดขนมาจ านวน 8 สถานไดแก เรมตนจากเสนทางฝง อ าเภอ ปะเหลยน จงหวดตรง บรเวณน าตกหนานสะตอเดนไปทางทศตะวนออกระยะทางประมาณ 2.5 กโลเมตร พบจดศกษาธรรมชาตท 1) ตนไมยกษ จากต าแหนงท 1 ระยะทางประมาณ 1.2 กโลเมตรจะพบกบ สถานศกษาธรรมชาตท 2) ลานคอมมวนสต และจากนไปอก 2.6 กโลเมตรถง สถานศกษาธรรมชาตท 3) ผามหาสด า มจดสงเกตของสถานคอ ดงเฟรนตนขนาดยกษขนกระจายทวบรเวณ จากนเพยง 1 กโลเมตร ถง สถานศกษาธรรมชาตท 4) ตนไมใสเสอ เปนเสมอนเสนทางสปาโบราณพบไมยนตนสเขยวขจล าตน และกงกานปกคลมดวยมอสส และเฟรนขนาดเลก เม อเดนตอไปเรอยๆ ประมาณ 1 กโลเมตร จะพบวาขนาดของตนไมคอยๆ เตยลงระดบความชนคอยๆ

42

เพมขนในระดบทคอนขางชนมาก และมความชนสมพทธในอากาศสงเปนสญญาณวาทานก าลงผานมานละอองน าเขาสบรเวณยอดเขา ซงจากต าแหนงศกษาธรรมชาตท 5) เขาเจดยอดแหงน เดนตอไปยงทศเหนอประมาณ 1.6 กโลเมตร จะพบกบจดศกษาธรรมชาตท 6) ลานหนแตก เดนตอเนองเรอยไปตามทศเหนอ 5 กโลเมตร จะใกลเวลาพลบค าผวจยตองหยดพกคางแรมบรเวณ จดศกษาธรรมชาตท 7) ลานตนสน หรอชาวบานเรยกวาหาดตนสน มจดสงเกตเดนชด คอ ตนสนสามพนปตงสงตระหงานสองตนขนาบรมน าบนพนทรายขาวสะอาดทวบรเวณ จงเปนทมาของชอเรยกของคนทองถนวา หาดตนสน และเมอพกผอนเพอพกความเหนอยลา ออกเดนทางตามเสนทางฝงจงหวดพทลงอกประมาณ 7 กโลเมตร เสนทางมลกษณะลาดชนในขณะเดนลงตลอดระยะทาง จนในพบจดศกษาธรรมชาตท 8) น าตกไพรวลย สถานสอความหมายสดทายของเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด ตงอยในบรเวณหนวยพทกษปาบานพด อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และเมอส ารวจครบตลอดทงสองเสนทางจงน าผลการส ารวจมาวเคราะห และสรปต าแหนงตางๆ ของจดศกษาธรรมชาตทมประสทธภาพส าหรบการสอความหมายธรรมชาต และสอดคลองกบค าบอกเลาของไกดน าทาง และปราชญชาวบานถงความนาสนใจ และความหลากหลายในการสอความหมายธรรมชาตเหมาะสม จากนนก าหนดจดศกษาธรรมชาตตางๆ ลงบนแผนทสอความหมายซงสอดคลองกบงานวจยของ รงสรรค เหลาภา (2552) ทเลอกวธการก าหนดเสนทางทเหมาะสมกบงานวจย โดยค านงถงปจจยทก าหนดขนมาไดแก ความสวยงาม ระยะเวลา และระยะทางในการเดนศกษาธรรมชาต ความกวางและความหลากหลายของเสนทาง โดยการก าหนดปจจยใหสอดคลองกบวตถประสงคของงานวจยในแตละประเดน

ส าหรบขนตอนการผลตแผนทสอความหมาย ผวจยท างานรวมกบสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ศนยภมภาคเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ ภาคใต (South Gist) คณะการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร เนองจากขอมลส าหรบการผลตแผนทบางสวนทางผวจยไมมอยในรปแบบของฐานขอมลดจตอล เชน ฐานขอมลพนทจงหวดสงขลา พทลง ตรงและสตล, ฐานขอมลปาไม, ฐานขอมลธรณวทยาภาคใต เปนตน หากแตในขนตอนการผลตสอการเรยนร ในรปแบบของแผนพบทางผวจยเปนผด าเนนการ

ในขนตอนการทดลองใชแผนทเบองตนครงท 1 และครงท 2 โดยทงสองครงมผรวมทดสอบทซ ากน กลาวคอ นางสาว รตตกาล มะประสทธ เนองจากเสนทางเขาเจดยอดตองใชระยะเวลาในเดนทดสอบ 3 วน 2 คน และดวยขอจ ากดของผวจยจ าเปนตองมเพอนรวมเดนทางและเปนคนเดยวกบผทดสอบส าหรบการลงพนทภาคสนามทกครง จงมผรวมทดสอบซ ากนดงทกลาวในขางตน เชนเดยวกนส าหรบการทดสอบความรจากการใชแผนท ในการเดนปาเพอทดสอบนนผวจยและกลมตวอยางทง 36 คนท าการเดนทดสอบพรอมกนทงหมด ดวยขอจ ากดดงกลาวอาจสงผลตอการเรยนรทมไดเกดจากการสอความหมายโดยแผนทเพยงอยางเดยวอาจมการพดคยกนเองของกลมตวอยางรวมถงการพดคยสอบถามจากคนน าทางหรอผวจย ซงเปนปจจยทไมสามารถควบคมไดและอาจสงผลกระทบตอการเรยนรจากแผนท

43

แมวาเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดสามารถใชเสนทางไดหลายเสนทาง จากหลายจงหวด หากแตสองเสนทางดงกลาวทผ วจยเลอกวาเหมาะสม และสอดคลองสามารถตอบโจทยวตถประสงคของงานวจยไดครบถวน และเปนขอบเขตดานพนทในงานวจยทไดก าหนด เนองดวยเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดทงสองเสนทางนนมความลาดชดสง ลกษณะพนผวของเสนทางขรขระไมเรยบเพราะเปนปารกดบชนอกทงยงมระยะทางทไกล นบจากจดเรมตนน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง ขนสยอดเขาเจดยอด มระยะทาง 13.6 และเดนทางกลบลงสจดสนสดท น าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง มระยะทาง 7.9 กโลเมตร รวมระยะทางทงสองเสนทางไปและกลบ 21.5 กโลเมตร และในการเดนศกษาธรรมชาตแตละครง จะตองมการจ ากดจ านวนสมาชกทจะรวมเดนทางไมมากจนเกนไป จงสรปไดวาเสนทางดงกลาวเปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trails) แบบตองมคนน าทางซงสอดคลองกบ เสนทางสอความหมายโดยมนกสอความหมาย (Guided Trails) ซงนอกจากมระยะทางเดนเทาทไกลแลวนน เสนทางเดนเทาทงสองเสนนยงมระดบความชนเรมตงแต 10% จนถงในบางต าแหนงมคาความชนมากกวา 35% สามารถกลาวไดวามความยากล าบากในการเดนอยางยง ประกอบกบพนผวเสนทางไมเรยบ และดวยเปนปาดบชนพนทลาดชนบางต าแหนงมหนาดนนมยบตามแรงน าหนกเพราะดนเปยกอมน าตลอดเวลา และสลบกบพนผวทมรากแกวของไมยนตนคลมหนาดนสงผลท าใหเกดการลนไถลไดงาย คลายคลงกบเสนทางในบรเวณจดศกษาธรรมท 5 เขาเจดยอด เนองดวยบรเวณของไหลเขามความลาดชน เสนทางบางต าแหนงเกดการพงทลายของหนาดนเปนระยะๆ เนองจากพนดนมลกษณะคอนขางรวน และทางเดนแคบ นกทองเทยวตองใชความระมดระวงเปนพเศษในการเดนเทาในบรเวณดงกลาว ซงสอดคลองกบลกษณะของเสนทางแบบ Track และ Route อกเชนกน

ทงนนกทองเทยวตองระมดระวงตวเองและสมภาระตลอดเวลาทเดน อกทงยงมระยะของเสนทางเดนเทาทไกล โดยปกตนกทองเทยวจะใชเวลาในการเดนตลอดทงสองเสนทางประมาณ 3 วน 2 คน เปนอยางนอย จงเหมาะส าหรบนกทองเทยวทตองการเดนเพอศกษาธรรมชาตอยางแทจรง และมโอกาสนอยมากทจะพบเจอกบนกทองเทยวกลมอนๆ ทงดวยขอจ ากดตางๆ ทกลาวมาขางตนรวมไปถงการทองเทยวบนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล (Hiking Trails) เชนนจะสงผลกระทบตอสภาพธรรมชาตนอยกวาเสนทางศกษาธรรมชาตแบบอนๆ ( เสร เวชชบษกร, 2529: 4-9)

แมจะไมมความสะดวกสบายในขณะเดนศกษาธรรมชาต บนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ทวาเขาเจดยอดยงไดรบความสนใจจากนกทองเทยวตลอดทงป ดวยเหตผลทนกทองเทยวบางกลมนยมแหลงทองเทยวทยงมความอดมสมบรณทางธรรมชาต และระบบนเวศของปาดบชนทยงคงไวซงสงแวดลอมของปาเขยวชอมเฉกเชนเดม แตหากไมมการวางแผนการจดการทถกตอง และเหมาะสมในการทองเทยว ความสมบรณทสวยงามเหลานนจะหายไป จงจ าเปนอยางยงทมการน าแนวทางการทองเทยวเชงนเวศ เพอเขามาจดการกบการทองเทยวเขาเจดยอด เพอคงไวซงระบบนเวศทางธรรมชาตทสมบรณ โดยการจดท าเสนทางศกษาธรรมชาตพรอมพฒนาแผนทส าหรบการสอความหมายธรรมชาตตลอดเสนทางเดนทองเทยว และเพอใหนกทองเทยวมแนวทางในการเดนทองเทยวศกษาธรรมชาตอยางถกตอง และเหมาะสมตลอดจน

44

เกดการเรยนรและความรบผดชอบ อกทงยงเกดความตระหนกตอผลกระทบตอระบบนเวศตลอดเสนทางทเดนศกษาธรรมชาต

2) อภปรายผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจหลงทดลองใชแผนท เมอศกษาผลทดสอบความรทเพมขน พบวาแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาต

บนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดตรงและพทลง สามารถท าใหนกทองเทยวกลมตวอยางททดลองใชแผนทประกอบการเดนเทาทองเทยวเพอศกษาธรรมชาต มความรเพมขนจากเดมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงสอดคลองกบผลการวจยของ โอปอ แสงงาม (2557) พบวาผลจากการด าเนนการวจยเชงทดลองในการพฒนาและผลตคมอสอความหมายธรรมชาต ทท าการออกแบบเสนทางเดนศกษาธรรมชาตและการสอความหมายบนเขาคอหงส โดยก าหนดจดศกษาธรรมชาตทงหมด 16 สถาน จากรายงานพบวาคมอฯ มประสทธภาพ สามารถเพมความรความเขาใจเกยวกบสภาพธรรมชาต และสงแวดลอมบนเขาคอหงส ไดอยาง มนยส าคญ ท 0.01 และผลการพฒนาคมอดนกชายฝงทะเลบรเวณคลองเกาะผ จงหวดภเกต ของปยะเทพ รตนพนธ (2553) ผลการวจยเมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรกอนและหลง การใชคมอฯ พบวาคะแนนเฉลยความรหลงการใชคมอธรรมชาตสงกวากอนใชคมอฯ อยางมนยส าคญท 0.05 จากผลการศกษาความพงพอใจของนกทองเทยวกลมตวอยาง ทแสดงความคดเหน และความพงพอใจคมอดนกชายฝงทะเลบรเวณคลองเกาะผในระดบ ด ซงหมายความวา คมอดนกน สามารถตอบสนองตอความตองการของกลมตวอยางไดเปนอยางมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบผลการประเมนความพงพอใจของกลมอาสาสมครหลงทดลองใชแผน ทสอความหมายจากตารางท 14 พบวา ผลการประเมนความพงพอใจจากการทดลองใชแผนทสอความหมาย โดยกลมตวอยางประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด แสดงผลระดบความพงพอใจของกลมตวอยางรอยละ 100 จากการทดลองใชแผนทสอความหมาย มระดบท 4 หมายความวามระดบความพงพอใจ ดมาก สอดคลองกบผลจากการประเมนความพงพอใจในคมอศกษาธรรมชาตของพจตรา คลายชะเอม (2553) พบวานกทองเทยวมความพงพอใจในคมอศกษาแนวปะการงอยในเกณฑดมาก และผลจากการประเมนความพงพอใจของ ทนงศกด ตณฑวณช (2553) พบวานกเรยนมความพงพอใจคมอศกษาธรรมชาตเสนทางเดนปาเขาพระแทว อยในระดบดมากและ สามารถสรปไดวา แผนทและคมอสอความหมายรวมถงสอชนดใดๆ หากมประสทธภาพในการสอความหมาย และสรางความรความเขาใจใหแกผใชไดจากประสบการณตรงทไดพบเจอขณะเดนทองเทยว น าไปสความพงพอใจของผใชทเกดขนหลงจากไดทดลองใชจรง

45

ตารางท 16 เปรยบเทยบรปแบบการวจยทเกยวของ

ผแตง (ปทศกษา) พนทศกษา เสนทางศกษาธรรมชาต

จดศกษาธรรมชาต คมอ ทดสอบความรหลงฯ

ทดสอบความพงพอใจ

สมพร จรญแสง (2546) อทยานแหงชาตแกงกระจาน อภรด ไชยเทพ (2549) ชมชนบานปาเหมยง - รงสรรค เหลาภา (2552) ภฝอยลม - ปยะเทพ รตนพนธ (2553) คลองเกาะผ - - ทนงศกด ตณฑวณช (2553) เขาพระแทว - พจตรา คลายชะเอม (2553) หาดปลมสข - - โอปอล แสงงาม (2557) เขาคอหงส จดาภา หวนกะเหรม (2558) เขาเจดยอด

46

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

งานวจยฉบบนท าการศกษา และการพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดตรง และพทลงโดยก าหนดขอบเขตพนทศกษาเพยงสองเสนทางไดแก 1) เสนทางจากน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และ 2) เสนทางจากน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง โดยมวตถประสงคเพอส ารวจเสนทางเพอจดท าจดศกษาธรรมชาต โดยก าหนดปจจยในการส ารวจ 3 ประเดนหลกคอ สตวปาหายาก พนธไมเฉพาะถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจตลอดทงสองเสนทาง โดยใชระบบภมสารสนเทศ (GIS) ในการรวบรวมขอมลจากการส ารวจเสนทางท าการวเคราะห และแสดงเสนทางในรปแบบแผนทสอความหมาย พรอมแสดงจดศกษาธรรมชาตทนาสนใจทงหมด 8 จด อธบายรายละเอยดโดยวธการบรรยายเชงพรรณนาโวหาร ทกจดศกษาธรรมชาตพรอมใสภาพประกอบ จดพมพแผนทแสดงรายละเอยดดงกลาวในรปแบบของแผนพบ เพอน าไปทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนแบบทดลองกลมเดยววดผลสองครง (One Group Pretest - Posttest Design) โดยกลมตวอยางทสมครใจรวมทดลองใชแผนทสอความหมายจ านวน 36 คน เพศหญงและชาย มอายระหวาง 18-53 ป ผลการทดสอบพบวา กลมตวอยางมความรเพมขนหลงการทดลองใชแผนทสอความหมายอยางมนยส าคญทางสถต 0.05 และมความพงพอใจหลงการทดลองใชอกทงยงแสดงความคดใหมการพฒนาแผนทเพอเผยแพรในอนาคต 5.1 สรปผลการส ารวจและการพฒนาแผนท 5.2 สรปผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ 5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย

งานวจยฉบบนท าการศกษาเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดโดยเลอกเพยงแคสองเสนทาง กลาวคอ เสนทางจากน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และเสนทางจากน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง เพอพฒนาพนทนาสนใจทสามารถพบไดบนเสนทางทงสองใหเหนจดศกษาธรรมชาตโดยตลอดระยะทางเดนเทาไป และกลบของตลอดทงสองเสนทาง ผวจยไดก าหนดจดศกษาธรรมชาตทนาสนใจภายใตการคดเลอกโดยปจจย 3 ประการ ไดแก สตวปาหายาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ไดทงหมด 8 จดศกษาธรรมชาต จากนนน าขอมลทไดจากการส ารวจ และจดศกษาธรรมชาตดงกลาว ผลตออกมาในรปแบบของแผนทสอความหมายเพอใชประกอบการทองเทยวเชงนเวศบนเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดฉบบสมบรณ และน าแผนทฉบบนไปทดลองใชกบกลมตวอยางของนกทองเทยวทสมครใจเขารวมทดสอบจ านวน 36 คน เพศหญง และชายมอายตงแต 18 ปขนไป มความรในระดบอานออกเขยนได ท าการทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนเพอวดความรจากการทดลองใชแผนทขณะเดนบนเสนทางเดนเทา ดวยแบบทดสอบจ านวน 40 ขอ โดยใชกลมทดลองกลมเดยววดผลสองครง (One Group Pretest-Posttest Design) (Cambell and Standly, 1963) และประเมนคณภาพของแผนท

โดยแบบสอบถามความคดเหน และประเมนความพงพอใจของกลมทดสอบตอการใชแผนท จากนนรวบรวมผลการทดสอบทงหมดจาก 36 คน และวเคราะหผลการทดสอบทางสถตดวยโปรแกรม SPSS For Windows โดยการใชคาทางสถต t-test Dependent ในการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนจากการทดสอบกอนและหลง และประเมนระดบความความพงพอใจและการแสดงความคดเหน ดวยสถต รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสงสด และคาต าสด ซงสรปรายละเอยดของผลการวจยและขอเสนอแนะจากการวจย ดงตอไปน 5.1 สรปผลการส ารวจและการพฒนาแผนท ผวจยไดท าการสรปขนตอนการผลตแผนทสอความหมายบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศ เขาเจดยอดพทลงและตรง ดงรายละเอยดตอไปน

1) ทบทวนวรรณกรรมและศกษาขอมลเบองตนในพนทวจย ทงในสวนของพนทเขาบรรทดรวมไปถงเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดทกเสนทาง

2) ส ารวจพนทเดนเทาเพอส ารวจเสนทาง และเลอกเสนทางทเหมาะสมโดยใชเครองระบต าแหนงพกดบนพนโลกจากดาวเทยม (GPS) ระบต าแหนงทกๆ ระยะ 300 เมตรตลอดเสนทาง เพอน ามาสรางเสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด และแสดงผลในรปแบบของแผนท สอความหมายแสดงสองเสนทางทเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของงานวจย

3) ระบต าแหนงเพอก าหนดจดศกษาธรรมชาตทนาสนใจ พรอมก าหนดเปนปจจยในการคดเลอกในแตจดศกษาธรรมชาต

4) ศกษาขอมลของปจจยตามทก าหนด ไดแก สตวปาหากยาก พนธไมทองถน และทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจทสามารถพบได บนเสนทางเดนศกษาธรรมทงชาตทงสองเสนทาง

5) คดเลอกจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางเดนเทาเพอทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด โดยใช 3 ปจจยในการก าหนดในแตจดศกษาธรรมชาต

6) ก าหนดรปแบบของสอทจะใชในการสอความหมายในรปแบบของแผนท โดยใชขอมลตางๆทไดจากการส ารวจ พรอมทงอธบายแตละต าแหนงบนแผนทโดยสงเขป ในลกษณะของสอประเภทแผนพบ

7) ท าการทดสอบเบองตนครงท 1 และ 2 (Try Out 1และ2) กบนกทองเทยวทสมครใจทดลองใชแผนท จ านวน 1 คนและ 3 คน ตามล าดบ

8) ปรบปรงและแกไขแผนทจากขอเสนอแนะจากนกทองเทยวทท าการทดสอบเบองตนทง 1 และ 2

9) ตรวจสอบและประเมนคณภาพโดยผทรงคณวฒจ านวน 3 ทานเพอปรบปรง และแกไขกอนผลตออกมาในฉบบสมบรณ

10) จดพมพแผนทสอความหมายเพอการทองเทยวเชงนเวศ บนเสนทางเดนเทาขน เขาเจดยอดจงหวดพทลง และตรงพรอมบรรยายรายละเอยดทง 8 จดศกษาธรรมชาต ท าการจดเนอหาทงหมดใหอยในรปแบบของแผนพบ ขนาดกวาง 11.7 นว และ ยาว 16.5 นว พมพ 4 สหนาหลง พรอมตกแตงดวยภาพประกอบการบรรยาย และผลจากการประเมนคณภาพ

ของแผนทสอความหมายโดยผทรงคณวฒทงสวนของลกษณะแผนท เนอหา ภาพประกอบและอนๆ อยในเกณฑด

11) ไดแผนทและแผนพบฉบบสมบรณเพอท าการทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใช

12) ปรบปรงและแกไขแผนทจากขอเสนอแนะจากกลมตวอยางทท าการทดลองใชและจากขอเสนอแนะจากประธานการสอบปองกนวทยานพนธ ไดแผนทและแผนพบฉบบสมบรณหลงการทดสอบ (ดงภาพท 26 และ 27 ในภาคผนวก ช)

5.2 สรปผลการทดสอบความรทเพมขนและความพงพอใจ ผวจยสรางเครองมอทใชในการทดสอบผลทดสอบความรทเพมขน การประเมนคณภาพของแผนทและประเมนความพอใจของนกทองเทยวทมตอแผนททงหมดดงตอไปน

1) แบบทดสอบผลทดสอบความรทเพมขน ทงหมด 40 ขอ แบงเปน 2 ตอน คอ แบบทดสอบตอนท 1 เปนแบบทดสอบชนดเลอกตอบ (Multiple choice) 4 ตวเลอก

(บญชม ศรสะอาด, 2545) จ านวน 30 ขอ และแบบทดสอบตอนท 2 เปนแบบทดสอบชนดใสเครองหมายถกหรอเครองหมายผด จ านวน 10 ขอ จากผลการทดลองใชแผนทสอความหมายเพอหาผลทดสอบความรทเพมขนของกลมตวอยางพบวา นกทองเทยวกลมตวอยางมคะแนนเฉลยจากการทดสอบแบบทดสอบ ตอนท 1และ 2 หลงการทดลองใชแผนท (Posttest) เพมขนมากกวาคะแนนเฉลยกอนการทดลองใชแผนท (Pre-test) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 หมายความวากลมตวอยางเกดความรความเขาใจตอการสอความหมายทางธรรมชาตจากการทดลองใชแผนทสอความหมาย

2) แบบประเมนคณภาพของแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ ส าหรบผทรงคณวฒและนกทองเทยว ประกอบดวย

2.1) ตอนท 1 ขอมลสวนตวของกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 23 คน และเพศชายจ านวน 13 คนคดเปนรอยละ 63.9 และ 36.1 ตามล าดบ โดยมชวงอายตงแต 18-53 ป ซงกลมตวอยางทงหมดมอายเฉลย 33.86 ป ระดบการศกษาสงสดคอระดบสงกวาปรญญาตร และระดบต าสด คอ ประถมศกษา ซงกลมตวอยางทงหมดมภมล าเนาอยในพนทภาคใตของประเทศไทย ประกอบไปดวย จงหวดพทลง ตรง สตล ยะลา สงขลาและนครศรธรรมราช เปนตน และมบางสวนของกลมตวอยางเคยมประสบการณในการเทยวเขาเจดยอดจ านวน 11 คนคดเปนรอยละ 30.6 และทเหลอ 25 คนเพงเคยเดนศกษาธรรมชาตเสนทางเขาเจดยอดเปนครงแรก คดเปนรอยละ 69.4 สามารถกลาวไดวา แผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด นนสามารถสรางความรแกนกทองเทยวทกคนไดอยางมประสทธภาพ

2.2) ตอนท 2 สอบถามความคดเหนเกยวกบแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศในสวนของเนอหา และภาพประกอบโดยการปรกษาอาจารยทปรกษา เพอสอบถามนกทองเทยวพบวา กลมนกทองเทยวตวอยางใหความสนใจแผนทสอความหมายหลงทดลองใชแผนทคดเปนรอยละ 100 เชนเดยวกบการประเมนคณของแผนทสอ

ความหมายสามารถใหความรจากการทดลองใชในระดบ มาก คดเปนรอยละ 100 พรอมทงยงสนบสนนใหมการพฒนาแผนทฉบบดงกลาว เพอการเผยแพรทงในแบบจ าหนายคดเปนรอยละ 47.2 และใหยมไปใชรอยละ 52.8

2.1) ตอนท 3 การประเมนความพงพอใจในแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตประกอบเสนทางทองเทยวเชงนเวศ โดยผวจยพฒนาขนโดยปรกษาอาจารยทปรกษา ในดานเนอหา ความนาสนใจในการอาน และรปเลม โดยใชเกณฑประเมน 4 ระดบ คอ ดมาก ด พอใชและควรปรบปรง หรอเปรยบเทยบคะแนนคอ 4, 3, 2 และ 1 ตามล าดบ และผลการประเมนแบบสอบถามหลงทดลองใชแผนท (Posttest) จากกลมตวอยางทง 36 คน รอยละ 100 พบวา ทกคนมความพงพอใจในแผนทสอความหมายแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในระดบ 4 หมายถง ดมาก

2.2) ตอนท 4 ขอเสนอแนะและความคดเหนดานอนๆ ของนกทองเทยวตองการใหขยายขนาดของแผนทใหใหญขน และเพมขนาดของสญลกษณตางในแผนทจากเดมเลกเกนไปยากตอการมองเหนควรเพมภาพประกอบและลดเนอหาลง อกทงยงตองการใหมเผยแพรในสอออนไลนเพองายตอการเขาถง 5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย

จากผลการวจยงานฉบบน ท าใหผวจยมขอเสนอแนะ 2 ประเดน ไดแก 1) ขอเสนอแนะจากการวจย

การพฒนาแผนทสอความหมาย ผวจยพบวาขนาดของแผนท และรปแบบรวมไปถงการออกแบบใหแผนทมความสวยงามมผลตอการดงดดความสนใจของนกทองเทยวไดทกเพศทกวย โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1.1) นกทองเทยวผทดลองใชแผนทตองการความชดเจนของรายละเอยดเนอหาในแผนทเพอการงายตอความเขาใจแมแตบคคลใดๆ ซงไมมพนฐานในเรองของการใชแผนทกสามารถเขาใจแผนทไดอยางงายดาย กลาวคอ เพมขนาดของแผนทใหใหญเตมหนากระดาษขนาด A3 มดานกวาง 29.7 เซนตเมตรและ มดานยาว 42 เซนตเมตร และไมควรใสรายละเอยดยบยอยมากเกนไปในแผนท รวมถงควรมการใชภาพถายหรอภาพวาดแทนค าบรรยาย และเพมจ านวนภาพประกอบเพอเพมความนาสนใจของแผนท

1.2) ภาพประกอบแผนทพรอมค าอธบายในรปแบบของแผนพบ นอกจากภาพถายจากสถานทจรงแลว ยงสามารถใชภาพวาดแบบสเกตซ (Sketch) หรอภาพวาดสน า ภาพวาดระบายสไม ฯลฯ อกทงยงเหมาะส าหรบในกรณทผวจยตองใชภาพจากแหลงขอมลอนๆ การใชภาพวาดนบเปนทางเลอกทนาสนใจ เพอหลกเลยงการคดลอกผลงานทางวชาการของบคคลอน

1.3) เนองดวยในปจจบนกลมนกทองเทยวชาวตางชาตเรมใหความสนใจ และนยมเดนทางมาทองเทยวยงเขาเจดยอดเพมขน และในการลงพนทเพอท าการวจยหลายครงทผวจย ไดมโอกาสพบกบกลมนกทองเทยวชาวตางชาต ทใหความสนใจตอแผนทสอความหมายเพอประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด หากมการพฒนาทงในสวนของแผนท และ

แบบทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนในรปแบบภาษาองกฤษ ซงอาจน ามาสการทดสอบในแงมมทอาจจะแตกตางไปจากกลมนกทองเทยวชาวไทย

1.4) ควรมการศกษาเพมเตมในเรองของขอหาม หรอขอบงคบรวมไปถงขอควรปฏบตของการทองเทยวเชงนเวศ โดยท าการระบไวในสอทใชสอความหมายเพอประกอบการทองเทยวแลวนน อาจขอความรวมมอกบไกดน าทางและลกหาบทเดนทางไปกบนกทองเทยว ใหคอยตกเตอนแกนกทองเทยวทไมปฏบตตวตามขอหามหรอขอบงคบดงกลาว ทงนอาจมการอบรมใหความรหรอจดท าแผนทประกอบแผนพบ หรอคมอการน าเทยวเชงนเวศฉบบผน าเทยวใหเปนรปธรรมเพอน าไปใชจรงในการปฏบตงาน

1.5) จากผลส ารวจความคดเหนของนกทองเทยวกลมทดลอง สวนใหญเหนควรทจะพฒนาแผนทสอความหมายบนเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลง และจงหวดตรงและเผยแพรในลกษณะของการใหยมไปใชหรอจ าหนาย ซงผวจยเหนวาควรไดรบการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานทเกยวของ

2) ขอเสนอแนะเพอการวจยคนควาตอไป

2.1) เสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด สามารถขนไดหลายเสนทางจากหลายจงหวด เชน ตรง สตลและพทลง เปนตน และส าหรบงานวจยฉบบนผวจยเลอกเพยงแคสองเสนทาง ไดแก เสนทางจากน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และ เสนทางจากน าหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง และเพอเปนการอนรกษสงแวดลอมใหเปนไปอยางยงยน และสงผลกระทบตอระบบนเวศตลอดบนเสนทางทงสองเสนดงกลาวนน ผวจยเหนวาควรมการศกษา และพฒนาเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดอนๆ โดยก าหนดขอบเขตพนทไดหลายเสนทางดงทกลาวไปขางตน

2.2) ศกษาและพฒนาสอเพอการสอความหมายธรรมชาตบนเสนทางทองเทยว เชงนเวศเขาเจดยอด โดยการเพมปจจยการศกษาในเรองของความแตกตางของเสนทาง ในแตละฤดกาล แสดงความเหมาะสมของเสนทางกบสมรรถภาพของนกทองเทยว เปนตน

2.3) ศกษาและพฒนาคมอศกษาสตวปาหายากทสามารถพบไดบนเสนทางการทองเทยวเขาเจดยอด รวมไปถงคมอศกษาพนธไมหายากทสามารถพบไดตลอดเสนทางเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด หรอพชสมนไพรไทยทสามารถน ามาตอยอดงานวจยแขนงอนๆ ไดในอนาคต

2.4) หนวยงานทมสวนเกยวของหรออยภายใตความรบผดชอบในพนทเขาเจดยอดควรใหความสนบสนนทงในสวนของงบประมาณ การประชาสมพนธ และการใหความรวมมอแกผวจยทสนใจพฒนาพนทดงกลาว เพอเพมระดบคณภาพ และขยายขอบขายของงานวจยในวงกวางอกดวย

2.5) ศกษาผลการทดสอบกอนและหลง การทดลองใชสอเพอสอความหมายธรรมชาต ในสวนของทศนคต และเจตคตของนกทองเทยวตอการใชแผนทสอความหมายธรรมชาต ประกอบการเดนทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด วาแผนททนกทองเทยวใชประกอบการเดนเทาศกษานนสามารถสรางหรอกระตนจตส านก เพอใหเกดความตระหนกตอสงแวดลอม และระบบ

นเวศบนเสนทางหรอไม เปรยบเทยบในกรณทดลองเดนโดยใชแผนทประกอบ และไมใชแผนทประกอบจากนนหาความแตกตางของผลการทดลอง

2.6) เนองดวยผวจยไดส ารวจพนทจรงคอ เสนทางจากน าตกไพรวลย อ าเภอกงหรา จงหวดพทลง และ เสนทางจากน าตกหนานสะตอ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง ทงเพอส ารวจเปนขอมลเบองตน และเพอท าการทดสอบตามขนตอนตางๆ ของรปแบบงานวจย ในทงสองเสนทางหลายๆ ครง พบวาในชวงระยะเวลาลงพนทวจย 3 ป (พ.ศ. 2556 - 2558) ไดเกดความเปลยนแปลงในทางลบในบางต าแหนงหรอบางจดศกษาธรรมชาต ดงรายละเอยดตอไปน

2.6.1) ผวจยพบเหนขยะมลฝอยเพมขนจากในชวงระยะเวลาทง 3 ป คอ พ.ศ. 2556-2558 เพมขนตามล าดบ เชน ขวดแกวของเครองดมชก าลง ขยะพลาสตกจากขนมขบเคยว และเปลอกลกอม ฯลฯ ตลอดทงสองเสนทางเพมขน จากครงแรกทผวจยลงพนทส ารวจในป พ.ศ. 2556 และรวมไปถงจดศกษาธรรมชาตบางจด เชน จดศกษาธรรมชาตลานคอมมวนสต จดศกษาธรรมชาตยอดเขาเจดยอด เปนตน

2.6.2) ในทกๆ ต าแหนงทเปนพนทราบ โดยเฉพาะอยางยงบรเวณใกลแหลงน า ลวนถกใชเปนทพกแรม มกพบการก าจดขยะทไมสมบรณ ตวอยางเชน มการเผาขยะแตไมเกบกวาดทกชนทวบรเวณเพอการก าจด และในสวนของกลมนกทองเทยวผทตระหนก ถงมลพษจากการเผาขยะทไมใชขยะอนทรยจ าพวก พลาสตก โฟม และกระดาษ ไดท าการเกบขยะของตนเอง และน ากลบไปทงเมอสนสดการเดนทองเทยวยงจดสนสด หากแตในบางครงยงขาดความรอบคอบในการตรวจสอบทงบรเวณ ท าใหยงมขยะตกคางหลงเหลออยในบรเวณบางสวน

2.6.3) ผวจยพบการเผาท าลายตนไมบรเวณ จดศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดไดรบความเสยหายในบรเวณกวาง ทมใชจากภยธรรมชาต เนองดวยในบรเวณดงกลาว มความชนสมพทธในอากาศคอนขางสงในเวลากลางคน จงเปนไปไดยากหากจะเกดเพลงไหมจากกรณของไฟปาทเกดขนเองโดยธรรมชาตจากการเสยดสล าตนของไมยนตน เพราะในบรเวณยอดเขาเจดยอดทไดรบความเสยหายจากเพลงไหม นนเปนลกษณะของทงหญาสลบไมแคระล าตนเตยจ าพวกเฟรน เชน บวแฉก กดขาบ ฯ หมอขาวหมอแกงลง และกลวยไมพนธหายากตางๆ ซงถอวาเปนบรเวณทมความเปราะบางทางนเวศอยางยง และทส าคญจดศกษาธรรมชาตดงกลาวยงถอเปนจดทส าคญทสดของการเดนเทาเพอชนชมธรรมชาตของเขาเจดยอด เพราะจดหมายปลายทางของนกทองเทยวทกคน คอ การพชตเขาเจดยอด แตหากตองผดหวงกบธรรมชาตทสวยงามถกท าลายโดยฝมอมนษยทมาทองเทยวเชนกน

อาจดวยความพลงเผลอหรอจดหมายประการใดกแลวแต ความคดเหนในฐานะผวจยทศกษาพนทดงกลาวมความเหนวาปญหาทงในเรองของขยะ หรอปญหาการลาสตว ควรมการท างาน รวมมอกนในหลายๆ ฝายทงในสวนของ เจาหนาทปาไมผทรบผดชอบ และดแลในแตละพนท รวมไปถงขอความรวมมอกบชาวบาน ไกด และลกหาบทมการใชเสนทางดงกลาว อาจมการประชมหรอท าประชาพจารณเพอหาแนวทางปองกน และแกไขปญหาดงกลาวอยางเปนรปธรรมอยางเรวทสดเพอลดผลกระทบ หรอสรางผลกระทบตอพนทเขาเจดยอด รวมถงตลอดทกๆ เสนทางเดนเทา เพอทองเทยวเชงนเวศของเขาเจดยอดใหเปนไปอยางยงยนคงไวซงความอดมสมบรณของสงแวดลอมตอไปในอนาคต

เอกสารอางอง

กรมปาไม. 2533. รายงานการฝกอบรมเชงปฏบตการการสอความหมายเบองตน ครงท 1. กรมปาไม. กรงเทพฯ

_____. 2535. แผนแมบทอทยานแหงชาตแกงกระจาน จงหวดเพชรบร. ม.ป.พ: ม.ป.ท. _____. 2539. เอกสารประกอบการฝกอบรม เรองการทองเทยวเชงอนรกษในเขตหามลาสตวปา.

สวนอนรกษสตวปา. ส าเนา. ม.ป.พ: ม.ป.ท. กรมปาไมและมหาวทยาลยสงขลานครนทร. 2542. รายงานฉบบสมบรณ : โครงการประยกตใช

ขอมลจากการส ารวจระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอส ารวจตรวจสอบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนปาไมในเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด. ส าเนา. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช. 2546. ส านกกรมอทยานและพนธพช. สบคนเมอ 13 พฤษภาคม 2554, จาก http://www.dnp.go.th/

กรรณกา พมลศร. 2553. การพฒนารปแบบการสอความหมายในแหลงทองเทยวโดยการมสวนรวมของชมชนทองถน. ดษฎนพนธปรชญาดษฎบณฑต , สาขาวชาการพฒนาทองเทยว. มหาวทยาลยแมโจ.

กองกานดา ชยามฤต และ ลนา ผพฒนพงศ. 2545. สมนไพรไทยตอนท 7. สวนพฤกษศาสตรปาไม ส านกวชาการปาไม หอพรรณไม กรมปาไม, กรงเทพฯ.

กญญา ศรสกล. 2532. หลกการ ปญหาและกรณศกษาดานประชาสมพนธ. รงศลปการพมพ. กรงเทพฯ.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. 2538. นโยบายและแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษ(Ecotourism) ปพ.ศ.2538-2539. การทองเทยวแหงประเทศไทย. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

_____. 2540. (กองแผนงาน) โครงการทองเทยวแหงประเทศไทย. ม.ป.พ: ม.ป.ท. โกชย สารกบตร และ สมพร สารกบตร. 2521. แนวการวเคราะหและประเมนผลแบบเรยน. แสง

รงการพมพ. กรงเทพฯ. ไกรรตน เอยมอ าไพ. 2546. การตดตามตรวจสอบสภาพถนทอยอาศยจากการเปลยนแปลงระบบ

นเวศในบงบอระเพด. รายงานวจยกลมวจยสตวปา. ส านกอนรกษสตวปา กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช. ม.ป.ท.

จรรยา บวเพง. 2553. กลยทธการตลาดของการทองเทยวเชงนเวศประเภทเดนปาศกษาธรรมชาตในจงหวดพงงา. วทยานพนธ, บรหารธรกจมหาบณฑต, สาขาการตลาด มหาวทยาลย ราชภฎภเกต.

จรยา ชชวย. 2557. อนสารอสท.เรองภผาเพชร-เจดคต บรบทใตเงาเขาบรรทด. ปท 55 ฉบบท 4 พฤศจกายน 2557

ฉลอง นยฉม. 2542. การพฒนาคมอสอความหมายธรรมชาตและประวตศาสตรเพอการทองเทยวเชงนเวศในอทยานแหงชาตภหนรองกลา . วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต , สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยมหดล.

ชวน หลกภย. 2549. เยนลมปา. พรรคประชาธปตย, กรงเทพฯ. ชศร วงศรตนะ. 2541. เทคนคการใชสถตเพอการวจย. (พมพครงท 7). เทพเนรมตการพมพ.

กรงเทพฯ. เตม สมตนนทน. 2544. ชอพรรณไมแหงประเทศไทย. สวนพฤกษศาสตรปาไม ส านกวชาการปาไม

กรมปาไม, กรงเทพฯ. เตม สมตนนทน. 2549. ชอพรรณไมแหงประเทศไทย. ส านกงานหอพรรณไม กรมอทยานแหงชาต

สตวปาและพนธพช, กรงเทพฯ. ทนงศกด ตณฑวณช. 2553. การพฒนาคมอศกษาธรรมชาต เพอการเรยนรสงแวดลอม ณ สถาน

พฒนาและสงเสรมการอนรกษสตวปาเขาพระแทว จงหวดภเกต. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

ทวา หงสโต. 2553. การศกษาประเภทและรปแบบสอสงพมพเพอการประชาสมพนธของวทยาลยนานาชาตมหาวทยาลยมหดล. การคนควาอสระศกษาศาสตรมหาบณฑต , สาขาวชาเทคโนโลยการศกษา มหาวทยาลยมหดล.

ธนกร อครโชตวรรณ. 2556. การพฒนาเสนทางศกษาธรรมชาตวนอทยานถ าเพชร-ถ าทอง จงหวดนครสวรรค. วทยานพนธวทยาศาตรมหาบณฑต, สาขาสงแวดลอมศกษา. มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

ธวชชย สตตสข. 2555. ปาของประเทศไทย. ส านกงานหอพรรณไมกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. กรงเทพฯ.

ธานนทร อยพงษพทกษ. 2552. แนวทางการใหความรบคลากรดานการใชแผนทเพอการพฒนาชนบทของหนวยงานพฒนาเคลอนท 34 จงหวดพษณโลก. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชายทธศาสตรการพฒนา. มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม.

บญชม ศรสะอาด. 2545. การวจยเบองตน. (พมพครงท 7). สวรยาสาสน. กรงเทพฯ. บญเลศ ตงจตวฒนา. 2548. การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน. บรษทเพลสแอนดดไซนจ ากด.

ศนยวชาการทองเทยวแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ ประมาณ เทพสงเคราะห. 2541. เทคนคทางแผนทและภาพถายทางอากาศ (Techniques in

maps and image of aerial photography). ภาควชาภมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ. สงขลา.

ปญญา จารศร. 2551. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน เรองท 6 เปลอกโลกและหน เลมท โครงการสารานกรมส าหรบเยาวชน 33 โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. ม.ป.พ, กรงเทพฯ.

ปยะเทพ รตนพนธ. 2553. การพฒนาคมอดนกชายฝงทะเล บรเวณคลองเกาะผ ส าหรบนกเรยนชวงชนท 3 โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร จงหวดภเกต. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

ผจดการออนไลน. 2553. ผดแหลงทองเทยวใหม “เขาเจดยอดเมองลง”. (online) สบคนจากhttp://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9530000076971 วนทสบคน (17/5/2554)

พจตรา คลายชะเอม. 2553. การพฒนาคมอศกษาแนวปะการง หาดปลมสข กรณศกษา: นกเรยนชวงชนท 2 โรงเรยนบานกก เทศบาลต าบลรษฎา อ าเภอเมอง จงหวดภเกต . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

พชา พทยขจรวฒ. 2537. การสอความหมายในอทยานแหงชาต. วนสาร3 (กรกฏาคม-กนยายน 2537). 34

เพยงตา สาตรกษและคณะ. 2553. คมอปฏบตการธรณวทยาโครงสรางและธรณวทยาภาคสนาม โครงสรางและแผนททางธรณวทยา . ภาควชาเทคโนโลยธรณ คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ไพลนพนธ สรอยจาตรนต. 2538. กลยทธการสงเสรมการทองเทยวทางธรรมชาตแนวอนรกษในอทยานแหงชาตดอยอนทนนทโดยใชคมอแนะน าเชงระบบนเวศ : กรณศกษานกศกษาชมรมอนรกษสงแวดลอมสถาบนราชภฎเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาเทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม มหาวทยาลยมหดล.

ภทรา ชยเพยรเจรญกจ. 2551. ศกยภาพดานความละเอยดเชงพนทของขอมลดาวเทยม THEOS ในการจ าแนกสงปกคลมดน : กรณศกษาพนทสวนล าไย . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต,สาขาวชาภมสารสนเทศ มหาวทยาลยเชยงใหม.

เมษยา ศรพงศประพนธ. 2555. การจดกจกรรมการเรยนรดานสงแวดลอม เรองโลกรอน ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 กรณศกษาโรงเรยนเทศบาล 1 (เองเสยงสามคค) อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ยพเรศ วงยายฉม. 2540. การพฒนาคมอศกษาธรรมชาตประจ าเสนทางเดนปาในอทยานแหงชาตเ ขา ให ญ . ว ทยานพน ธ ศกษาศาส ตร มห าบณฑ ต , ส าขาส ง แ วดล อ ม ศกษา มหาวทยาลยมหดล.

รงสรรค เหลาภา. 2552. การพฒนาเสนทางเดนศกษาธรรมชาต ในพนทโครงการทองเทยวเชงนเวศภฝอยลม ต าบลทบกง อ าเภอหนองแสง จงหวดอดรธาน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการทรพยากรและสงแวดลอม มหาวทยาลยราชภฎอดรธาน.

รตนา ลกขณาวรกล. 2540. การจดท าเสนทางศกษาธรรมชาตในอทยานแหงชาต. สวนอทยานแหงชาตส านกอนรกษทรพยากรธรรมชาต กรมปาไม. กรงเทพฯ.

ราชกจจานเบกษา. 2504. พระราชบญญตอทยานแหงชาต. 1เลมท 78 ตอนท 80. 30 ตลาคม 2504.

_____. 2518. ฉบบพเศษหนา 1 เลมท 92 ตอนท 181. 4 กนยายน 2518. _____. 2535. พระราชบญญตอทยานแหงชาต. 1 เลมท 109 ตอนท 15. 28 กมภาพนธ 2535. ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. นานมบคสพบลเคชนส.

กรงเทพฯ.

ราชนย ภมาและคณะ. 2550. การส ารวจพรรณพชเฉพาะถนหายากใกลสญพนธในพนอนรกษทวประเทศ. กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช. กรงเทพฯ (รายงานวจย).

วรทยา พรมช. 2549. ความคดเหนของนกทองเทยวตอโปรแกรมสอความหมายในแหลงนนทนาการทางธรรมชาตแหลงนนทนาการกงธรรมชาต และแหลงนนทนาการทางประวตศาสตร.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาอทยานและนนทนาการมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วจตร อาวะกล. 2534. เทคนคการประชาสมพนธ. พรนตงเฮาส จ ากด. กรงเทพฯ. วทยา นวปราโมทยและคณะ. ม.ป.ป. โครงการระบบภมสารสนเทศส าหรบการวางแผนจดการ

ทรพยากรเพอการทองเทยวอยางยงยนอทยานแหงชาตดอยอนทนนท. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

ศรพาวรรณ อนทวงศ. 2551. การพฒนาแอนเมชนเพอการรณรงคการทองเทยวเชงนเวศ. วทยานพน ธ ศลปศาสตรมหาบณฑ ต ส าขาส อ ศลปะและการออกแบบส อ . มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศนยภมภาคเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศภาคใต คณะการจดการสงแวดลอมรวมกบ ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศ และภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) 2558, เอกสารประกอบโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการหลกสตรเทคโนโลยภมสารสนเทศ. อดส าเนา. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

สถาบนวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. 2537. แผนแมบทเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด จงหวดพทลง ตรงและสงขลา เลม1. เสนอตอกรมปาไม. ม.ป.พ. กรงเทพฯ.

_____. 2542. รายงานขนสดทายการด าเนนการเพอก าหนดนโยบายการทองเทยวเชงนเวศ. (พมพครงท 2). ส านกพมพวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. กรงเทพฯ.

สะอาด บญเกด, จเร สดากรม, และทพยพรรณ สดากร. 2525. ชอพนธไมในเมองไทย. จระ การพมพ. กรงเทพฯ.

สาธต โกวทวท. 2541. การเกบรกษาตวอยางพชและสตว. เอกสารประกอบการสอนรายวชาการเกบรกษาตวอยางพชและสตว. มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. กรงเทพฯ.

สมจตร หวงดลก. 2542. การส ารวจออกแบบเสนทางเดนศกษาธรรมชาตในอทยานแหงชาตเขาคชฌกฎ จงหวดจนทบร. สวนอทยานแหงชาต ส านกอนรกษทรพยากรธรรมชาต กรมปาไม. กรงเทพฯ.

สมพร จรญแสง. 2546. การพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเพอการทองเทยวประจ าเสนทางเดนปา อทยานแหงชาตภแกงกระจาน . วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต , สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยมหดล.

สรอยทพย สมครเขตรการณ. 2543. การพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเพอการทองเทยวเชงนเวศประจ าเสนทางศกษาธรรมชาตอทยานแหงชาตน าหนาว . วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยมหดล.

สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. 2528. เอกสารประกอบการสอนชดวชาเทคโนโลยทางการศกษากระบวนการสอสงพมพ. โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. กรงเทพฯ.

สพชชา เกยรตประจกษ. 2548. การพฒนาคมอศกษาธรรมชาตเขาพระแทว ส าหรบการทองเทยวในจงหวดภเกต. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยมหดล.

สภาพร วกถอง. 2546. การจดท าคมอศกษาธรรมชาตเพอการเรยนรสงแวดลอม ณ เขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง จงหวดสงขลา-สตล. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สรเชษฏ เชษฐมาส. 2531. ค าบรรยายประกอบการสอนวชาเทคนคการสอความหมายสงแวดลอม. ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อดส าเนา.

สรเชษฏ เชษฐมาสและ ดรรชน เอมพนธ. 2537. อทยานแหงชาตกบการอนรกษ. คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

_____. 2538. แนวความคดเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ. เอกสารประกอบการสมมนา เรอง แนวทางการจดการอทยานแหงชาตทางทะเล วนท 19 -21 กรกฎาคม 2538. อดส าเนา.

สระ พฒนเกยรต. ม.ป.ป. คมอส ารวจภาคสนามบทท 3 ทรพยากรปาไม. มหาวทยาลยมหดล. เสร เวชชบษกร. 2529. ทางเดนศกษาธรรมชาต.เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการการสอ

ความหมายธรรมชาตครงท 1 วนท 13-18 ตลาคม 2529. กองอทยานแหงชาต กรมปาไม.

ส านกอทยานแหงชาต. 2549. การจดท าเสนทางศกษาธรรมชาต คมออทยาน. กรงเทพฯ: สวนวเคราะหทรพยากรปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

เสาวนย สกขาบณฑต. 2534. การเขยนส าหรบการสอสาร. ศนยการพมพดวงกมล จ ากด. กรงเทพฯ.

อนนต อนนตโชต. 2531. ค าบรรยายวชาการประชาสมพนธดานทรพยากรธรรมชาต. ภาควชาการจดการปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ส าเนา. กรงเทพฯ.

อนนตธนา องกนนท .2535. การผลตและการใชสอเพอประชาสมพนธ. พมพคร งท 6. มหาวทยาลยรามค าแหง.

อภรด ไชยเทย. 2549. การจดการทองเทยวเชงนเวศในเขตปาอนรกษ : กรณศกษาชมชนบานปาเหมยง อ าเภอเมองปาน จงหวดล าปาง. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการอตสาหกรรมการทองเทยว มหาวทยาลยเชยงใหม.

อารธร มณวรรณ. 2547. การพฒนาหนงสอคมอสอความหมายเพอการทองเทยวเชงนเวศ อรณช ชวระ. 2550. การวเคราะหการรบรเครองหมายในแผนททองเทยว. วทยานพนธศลป

ศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสอศลปะและการออกแบบ มหาวทยาลยเชยงใหม. อารธร มณวรรณ. 2547. การพฒนาหนงสอคมอสอความหมายเพอการทองเทยวเชงนเวศบนเกาะ

เกรด. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาเทคโนโลยทเหมาะสมเพอการพฒนาทรพยากรและสงแวดลอม มหาวทยาลยมหดล.

อทศ กฏอนทร. 2536. ระบบนเวศปาไม (Forest Ecosystem) : เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการเรอง สงแวดลอมศกษา : ทฤษฎสการปฏบต ณ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ.

อมาพร มณแนม. 2550. เอกสารประกอบการสอนรายวชาพฒนากระบวนการสงแวดลอมศกษา. คณะการจดการสงแวดลอมมหาวทยาลยสงขลานครนทร. ม.ป.พ: ม.ป.ท.

โอปอ แสงงาม. 2557. การออกแบบเสนทางเดนศกษาธรรมชาตและการสอความหมายบนเขาคอหงส อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

Ashbaugh, B. L. and Kordish, R. J. 1971. Trail Planning and Layout. National Audubon Society: New York.

Bernard. E., Barbosa. L. and Carvalho. R. 2010. Participatory GIS in a sustainable use reserve in Brazilian Amazonia: Implications for management and conservation. Cidade Universitaria: Brazil.

Boo E. 1991. Planning for Ecotourism. Parks 2 (3), pp. 4-8. Campbell, D. T. and Standly, J. C. 1963. Experimental And Quasi-Experimental

Design for Research. Houghton Mifflin Company: Boston. 7-12. Chiou R. Chyi,Tsai L. Wei and Leung F. Yu.2010. A GIS-dynamic segmentation

approach to planning travel routes on forest trail networks in Central Taiwan. North Carolina State University: NC.

Lascurain C. Hector.1991.Tourism Ecotourism and Protected Areas. In Parks, Vol 2, (3). IUCN, Gland, Switzerland. P3.

Noel P. 1995. Discovery Ecotourism Sustainable Tourism in outbids Australia in Sustainable Tourism an Australia Perspective. Chats Wood: Australia.

Sharpe, G.W. 1982. Interpreting the Environment. (2 nd ed.) John Willey and Sons. Inc: New York.

Tilden F. 1987. Interpreting our Heritage. The University of North Carolina: NC. Press.

Tuckman, Bruce W. 1999. Conducting Educational Research. Fifth edition 1999 by Wadsworth. Harcourt Brace Jovanovich: New York.

Weaver D. and Lawton L. 2002. Tourism Management. John Wiley and Sons Australia, Ltd. Queensland, Australia

_____. 2005. Using Cluster Analysis to Segment a Sample of Australian Ecotourist

:Tourism Research Methods. Biddles Ltd,. King’s Lynn London, UK. Wells, M. 1997. Interpretation Research : from Concepts to Practice Human

Dimensions in parks and Protected Arears. (2), P13.

Whelan T. 1991. Ecotourism and Its Rolling Sustainable Development in name Tourism Managing for the Environmental. Island Press, Washington , DC.

Zehr. J., Gross, M., & Immerman, R. 1994. Creating Environmental Publications: A Guide to Writing and Designing for Interpreters and Environmental Educators. University of Wisconsin Steven point, U-SP Foundation Press, Inc.: WI.

1

ภาคผนวก ก

รายชอเจาหนาทปาไม ปราชญชาวบานและคนน าทาง

2

ตารางท 17 รายชอผรวมส ารวจเสนทางเขาเจดยอด รายชอคณะผรวมส ารวจเสนทางเขาเจดยอด

รายชอ อาย อาชพ

1. นาย นกร สวรรณการณ 38 เจาหนาทปาไม 2. นาย วจตร ขนฤทธ 51 เจาหนาทปาไม 3. นาย ประกจ อกษรเนยม 39 เจาหนาทปาไม 4. นาย ยนส คงด 36 คนน าทาง 5. นายอรรถพร รกษา 40 ปราชญชาวบาน 6. นายพรวฒน ปานแดง 38 ปราชญชาวบาน

ตารางท 18 รายชอผทดสอบเบองตน ครงท 1 (Try Out 1)

รายชอผทดสอบเบองตนครงท 1 (Try Out 1) รายชอ อาย อาชพ

1. นางสาว รตตกาล มะประสทธ 28 นกศกษา

ตารางท 19 รายชอผทดสอบเบองตน ครงท 2 (Try Out 2) รายชอผทดสอบเบองตนครงท 2 (Try Out 2)

รายชอ อาย อาชพ

1. นาย จระเดช ดษฐอ าไพ 32 พนกงานโรงแรม 2. นาย ยนส คงด 35 คนน าทาง-ปราชญชาวบาน 3. นางสาว รตตกาล มะประสทธ 28 นกศกษา

3

ภาคผนวก ข

ผลการศกษาและส ารวจเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด

4

ภาพท 24 แผนทเสนทางศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด หมายเหต ผลตแผนทโดยสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรฯ และขอมลเสนทางศกษาธรรมชาต

เขาเจดยอดโดยผวจย

5

ตารางท 20 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในพนทปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า Lower Montane Rain Forest

ปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) ชนดพนธพช

ทองถน (Native Species)

ชอวงศ (family)

ชอพฤกษศาสตร (Scientific name)

ลกษณะวสย

(Habitat)

ลกษณะเดนของพช

วธการพบ

บรเวณทพบ

ไขเขยว Dipterocarpaceae Parashorea stellata Kurz. ไมตน ไมยนตนสง 20-40 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน สอบถามปราชญ ปาดบชนทระดบความสง 50-600 เมตร

ยางนา Dipterocarpaceae Dipterocarpus alatus Roxb. ไมตน ไมยนตนสง 20-50 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน สอบถามปราชญ ปาดบชนทระดบความสง 50-400 เมตร

ยางยง Dipterocarpaceae Dipterocarpus grandiflorus (Blanco)Blanco ไมตน ไมยนตนสง 20-45 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน สอบถามปราชญ ปาดบชนทระดบความสง 50-400 เมตร

ยางปาย Dipterocarpaceae

Dipterocarpus costatus Gaertn.f. ไมตน ไมยนตนสง 20-40 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน สอบถามปราชญ

ปาดบเขาทระดบความสง 400-1,100 เมตร

ยางมนหม Dipterocarpaceae

Dipterocarpus Kerrii Craib. ไมตน

ไมยนตนสง 20-40 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชนทระดบความสง 50-700 เมตร

ยวนผงหรอตอแหล Caesalpiniaceae

koompassia excelsa taub. ไมตน

ไมยนตนสงมากกวา 50 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน เปนทอยอาศยของผงจ านวนมาก ส ารวจ ปาดบชนทระดบความสง 50-600 เมตร

หลมพอ Caesalpiniaceae

Intsia palembanica Miq. ไมตน

ไมยนตนสง 25-40 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน ใชเปนยาสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชนทระดบความสง 50-600 เมตร

พญาไม Podocarpaceae Podocarpus neriifolius D. Don ไมตน

ไมยนตนสง 25-30 เมตร เรอนยอดสง ใบมลกษณะเดนแบบเรยงเวยนสลบ ใชเปนยาสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบชนและปาดบเขา ระดบความสง 600-1500 เมตร

ขนไม Podocarpaceae Nageia wallichiana (C. Presl) Kuntze ไมตน

ไมยนตนสง 30-50 เมตร เรอนยอดสง เปลอกล าตนเรยบ จดเปนไมหายาก ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบเขาทระดบความสง 400-2,000 เมตร

สนสามพนป Podocarpaceae Dacrydium elatum (Roxb.) Wall. ex Hook. ไมตน

ไมยนตนสง 10-20 เมตร เรอนยอดรปกรวยหนาทบแผกวาง ปลายกงหอยลลง ส ารวจ

ปาดบชนและปาดบเขาทระดบความสง 200-1,400 เมตร

6

ตารางท 20 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในพนทปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า Lower Montane Rain Forest (ตอ)

ปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) ชนดพนธพช

ทองถน (Native Species)

ชอวงศ (family)

ชอพฤกษศาสตร (Scientific name)

ลกษณะวสย

(Habitat)

ลกษณะเดนของพช

วธการพบ

บรเวณทพบ

สาย Sapindaceae Pometia pinnata J.R. & G. Forst. ไมตน

ไมยนตนสง 20-50 เมตร เรอนยอดสง โคนตนมพพอน ใชเปนยาสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบชนและปาดบเขาทระดบความสง 900-1,700 เมตร

กระเบาใหญ Flacourtiaceae Hydnocarpus antelminthica Pierre ex Laness ไมตน ไมยนตนสง 10-20 เมตร เรอนยอดชนรอง ใชเปนยาสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบและปาดบเขาทระดบความสง 30-1,300 เมตร

กฤษณา Thymelaeaceae Aquilaria malaccensis Pierre ex Lec. ไมตน

ไมยนตนสง 20-40 เมตร ไมหอมอยในสภาวะวกฤต (Critically Endangered) จดเปนของปาหวงหาม ส ารวจ

ปาดบและปาดบเขาทระดบความสง 30-1,100 เมตร

ลนควาย Asclepiadaceae Hoya diversifolia Blume ไมเถา ไมเถาวลยองอาศย ล าตนเปนปลองยาว 20 เมตร ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

ฝนแสนหา Oleacae Myxopyrum smilacifolium Bl. ไมเถา ไมเถาวลยองอาศย ล าตนเปนปลองยาว 10-16 เมตร ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

รางแดง Rhamnceae Ventilago denticulata . Willd. ไมเถา ไมเถาวลยยนตนกงพม เลอยตามล าตนและกงไมยนตน ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

ปลาไหลเผอก Simaroubaceae Eurycoma longifolia Jack. ไมพม ไมตนขนาดเลกสง 4-6 เมตร ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

เครอหมานอย Menispermaceae Cissampelos pareira L. ไมเถา ไมเถาวลยเนอแขงขนาดกลาง ล าตนมขนปกคลม ใบเดยวรปคลายหวใจ ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

หวดหมอน Rutaceae Clausena excavata Burm. f. ไมพม ไมตนขนาดเลกสง 1.5-4 เมตร ชอดอกสขาวอมมวงมกลนหอม สอบถามปราชญ ปาดบชน

หมยชาง Rutaceae Micromelum minutum (Forst.f.) Wight & Arn. ไมพม ไมยนตนกงพมขนาดเลกถงกลาง สง 4-10 เมตร ใชเปนยาสมนไพรพนบาน สอบถามปราชญ ปาดบชน

มวงทกษณ Rubiaceae rennellia speciosa (Wall. Ex Kurze) Hook.f. ไมพม ไมตนขนาดเลกสง 1-2 เมตร ชอดอกสขาวอมมวงมกลนหอม

ทบทวนวรรรณกรรม ปาดบชนตอนลาง

7

ตารางท 20 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในพนทปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า Lower Montane Rain Forest (ตอ)

ปาดบชนเขาสง (Upper Tropical Rain Forest) ปาดบชนเขาต า (Lower Tropical Rain Forest) และปาดบเขาต า (Lower Montane Rain Forest) ชนดพนธพช

ทองถน (Native Species)

ชอวงศ (family)

ชอพฤกษศาสตร (Scientific name)

ลกษณะวสย

(Habitat)

ลกษณะเดนของพช

วธการพบ

บรเวณทพบ

ฟลมเฟรน (1) Hymenophyllaceae Trichomanes birmanicum เฟรน เหงายาวสด าเลอยเสนผาศนยกลาง2 ม.ม. ลกษณะใบคอนขางบางอปสอรทปลายใบ พบไดยาก ส ารวจ ปาดบชน

ฟลมเฟรน (2) Hymenophyllaceae Trichomanes pyxidiferum เฟรน เหงาเลอยเปนเสนเลกสด าพาดตามตนไมหรอโขดหนใบเปนฝอยคลายเฟรนผกชอปสปอรเกดทหยกของใบ ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชนและปาดบเขา

ฟลมเฟรน (3) Hymenophyllaceae Didymoglossum exiguum (Bedd.) Copel. เฟรน

เหงายาวสด าเสนผาศนยกลาง1 ม.ม. ลกษณะใบคอนขางบางอปสอรทปลายใบพบไดยาก ตองการความชนสง ส ารวจ ปาดบชนและปาดบเขา

ฟลมเฟรน (4) Hymenophyllaceae hymenophyllum barbatum (Bosch) Baker เฟรน

เหงายาวสด าเลอยเสนผาศนยกลาง2 ม.ม. ลกษณะใบคอนขางบางอปสอรทปลายใบตองการความชนสง ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชนและปาดบเขา

ฟลมเฟรน (5) Hymenophyllaceae Meringium holochilum เฟรน เหงายาวสด าเลอยเสนผาศนยกลาง2 ม.ม. ลกษณะใบคอนขางบาง อปสอรทปลายใบตองการความชนสง ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชน

ฟลมเฟรน (6) Hymenophyllaceae Trichomanes collariatum เฟรน เหงายาวสด าเลอยเสนผาศนยกลาง1 ม.มรปทรงใบเปนแบบใบประกอบขนนกใบบางโปรงใส ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชน

เฟรนมหาสด า Cyatheaceae Cyathea podophylla (HOOk.) Copel. เฟรน

เฟรนตนสง2-10 เมตร จดเปนเฟรนขนาดใหญทสดทมมาแตดกด าบรรพ เหงาปกคลมดวยเกลด ส ารวจ

ปาดบและปาดบเขาทระดบความสง 900-1,100 เมตร

หญาหนตน Liliaceae Dianella ensifolia (Linn.) DC. ไมพม

ไมพมขนาดเลกสง 0.8-1.5 เมตร ชอดอกสขาวแกมมวง ชอยาว 30-60 ซม. พชชนลางเปนพชสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม

ปาดงดบและทชน ทระดบความสง 500-1,200

จ า Myrsinaceae Ardisia attenuata Wall. ไมพม

ไมพมขนาดเลกสง 1.5-2.5 เมตร ชอดอกออกทซอกใบ สขาวหรอชมพ ทบทวนวรรณกรรม

เขาหนปนทระดบความสง 400-600 เมตร

เตยยาน Pandanaceae Freycinetia sumatrana Hemsl. ไมพม

ไมยนตนกงไมพม ล าตนตนหรอเอน ใบเรยวยาว 1.5-2 เมตร กาบรองสขาวแกมเขยว มกลนหอมออนๆ สอบถามปราชญ ปาดบชน

8

ตารางท 21 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในพนท ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub)

ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub)

ชนดพนธพชทองถน (Native Species)

ชอวงศ (family)

ชอพฤกษศาสตร (Scientific name)

ลกษณะวสย

(Habit)

ลกษณะเดนของพช

วธการพบ

บรเวณทพบ

บวแฉกเลก Cheiropleuriaceae Cheiropleuria bicuspis (Blume) C. Presl เฟรน มลกษณะดคลายบวแฉกใหญแตอคนละวงศ ใบมทรงเกอบกลมร ปลายใบเรยวแหลมเปนหาง หายาก

ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบชนและดบเขาทระดบความสง ตงแต 1,000 เมตร

บวแฉก Dipteridaceae Dipteris conjugata Reinw. เฟรน ล าตนทอดขนานกบพน ใบ เดยว แผ รปคลายพด กวาง 70 ซม. ยาวไดถง 50 ซม. ขอบใบหยกเวาลก ส ารวจ

ปาดบชนและดบเขาทระดบความสง ตงแต 1,000 เมตร

ขาหลวงหลงลาย Aspleniaceae Asplenium nidus L. เฟรน เปนเฟรนองอาศยตนไมหรอหน ใบยาวรปขอบขนานคลายใบกลวย ปลายใบเรยวยาวคลายหอก สอบถามปราชญ

ปาดบชนและปาดบเขาทระดบความสงตงแต 900 เมตร

กระฉอดแรด Dryopteridaceae Tectaria rockii C. Chr. เฟรน เฟรนเหงาสน . ลกษณะใบประกอบแบบขนนกและตอนลางเปนสองชน รปใบสามเหลยม มความสวยงาม

ทบทวนวรรณกรรม

สนเขาโลงปาดบชนทระดบความสง 300-1,000 เมตร

กดขาบ Dryopteridaceae Didymochlaena truncatula (Sw.) J. Smith เฟรน

เฟรนขนาดกลางถงใหญ สง 10 ซม. ลกษณะใบประกอบขนนกสองชน รปใบหอกแกมรปแถบ สวยงาม

ทบทวนวรรณกรรม

สนเขาโลงปาดบชนทระดบความสง 300-1,000 เมตร

พญานาคราช Davalliaceae Davallia solida (G. Forst.) Sw. เฟรน เปนเฟรนองอาศยตนไมหรอหน กานใบยาว 15-50 ซม. สวนของเหงาใชเปนยาสมนไพรพนบาน

ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบชนและปาดบเขาทระดบความสงตงแต 900 เมตร

รองเทานารขาวสตล Orchidaceae Paphiopedilum niveum (Rchb.f.) Stein กลวยไม กลวยไมสายพนธรองเทานารทหายากมดอกสขาว กลบสแดงแกมมวง บานเตมท 4-5 ซม.

ทบทวนวรรณกรรม

พบตามเขาหนปน ทระดบความสงตงแต 10-30 เมตร

รองเทานารมวงสงขลา Orchidaceae Paphiopedilum barbatum (Lindl.) Pfitz. กลวยไม กลวยไมสายพนธรองเทานารทหายากมสมวงแดง สวนปลายสขาว กลบปากถงสมวง บานเตมท 5 ซม.

ทบทวนวรรณกรรม พบทระดบความสงตงแต 500-900 เมตร

รองเทานารคางกบ Orchidaceae Paphiopedilum callosum (Rchb.f.) Stein กลวยไม กลวยไมสายพนธรองเทานารทหายากมดอกสมวงเขม กลบสขาวขดเขยวแกมมวง บานเตมท 6-8 ซม.

ทบทวนวรรณกรรม พบทระดบความสงตงแต 500-1,300 เมตร

สารภปา Theaceae Anneslea fragrans . Wall. ไมตน ไมตนขนาดเลกถงกลางสง 10-25 เมตร ดอกสชมพมขนาดเลก เปนพชสมนไพรพนบาน

ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบเขาทระดบความสงประมาณ 850-1,700 เมตร

9

ตารางท 21 รายชอพรรณไมทองถนทนาสนใจทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ในพนท ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub) (ตอ)

ปาละเมาะเขาต า (Lower Montane Scrub)

ชนดพนธพชทองถน (Native Species)

ชอวงศ (family)

ชอพฤกษศาสตร (Scientific name)

ลกษณะวสย

(Habit)

ลกษณะเดนของพช

วธการพบ

บรเวณทพบ

พกลปา Theaceae Adinandra integerrima T. Anders.ex Dyer ไมตน

ไมตนขนาดเลกถงกลางสง 5-15 เมตร ใบเดยวรปหอมแกมขอบขนาน ดอกสชมพมขนาดเลก ทบทวนวรรณกรรม ปาดบเขา

เขมสรอย Thymelaeaceae Daphne composita (L.f.) Gilg ไมพม ไมยนตนกงพมขนาดเลก สง 4 เมตร ดอกสขาวหรอเหลองออนออกเปนชอกระจก ทบทวนวรรณกรรม ปาดบเขาทระดบความสง 600-1,500 เมตร

ตานเสยน Sapotaceae Planchonella siamensis Fletch. ไมพม ไมพมขนาดเลก สง 20 เมตร กงมขนก ามะหย ผลมลกษณะคลายแคปซล เปนยาสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม

ปาดบเขาและปาหนปน ทระดบความสง 1,000 เมตร

พวงตมหหรอตนเปด Myrsinaceae Ardisia pilosa Fletcher ไมพม

ไมตนขนาดเลกถงกลางสง 5-100 ซม. ผลเปนอาหารสตวปา สวนรากและใบ เปนพชสมนไพรพนบาน ทบทวนวรรณกรรม ปาดบชนทวไป

ขอยหนาม Moraceae Streblus ilicifolius (Vidal) Corner ไมพม ไมยนตนกงพมขนาดเลก กงมขนประปราย สอบถามปราชญ เขาหนปน

10

ตารางท 22 รายชอสตวปาสงวนและสตวปาคมครองทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

รายชอสตวปา ชอสามญ

common name ชอวงศ family

ชอวทยาศาสตร Scientific name

ความส าคญ วธการพบ

เลยงผา Serow Bovidae Capricornis sumatraensis สตวปาสงวน สอบถามปราชญ กวางปา Sambar deer Cervidae Cervus unicolor สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม เสอ Tiger Felidae Panthera tigris สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ หมขอ Bearcat Viverridae

Arctictis binturong สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม สมเสรจ Malayan tapir Tapiridae Tapirus indicus สตวสงวน ส ารวจ กระจงควาย Greater mouse-deer Tragulidae Tragulus napu สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม กระจงเลก Lesser mouse-deer Tragulidae Tragulus javanicus สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ หมปา Wild boar Suidae Sus scrofa สตวปา ส ารวจ เมนหางพวงหรอเมนขนออน Brush-tailed Porcupine Hystricidae Atherurus macrourus สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม เมนใหญแผงคอยาว Malayan porcupine Hystricidae Hystrix brachyura สตวปาคมครอง 2546 ส ารวจ เกง common barking deer Cervidae Muntiacus muntjak สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม ชะนมอด า Black-handed gibbon Hylobatidae Hylobates agilis สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม ลงเสนหรอลงหม Stump-tailed macaque Cercopithecidae Macaca arctoides สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม คางแวนถนใต leaf monkeys/Dusky langur Cercopithecidae Presbytis obscurus สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม

ตารางท 22 รายชอสตวปาสงวนและสตวปาคมครองทสามารถพบไดในจดศกษาธรรมชาตของเสนทางทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ตอ)

11

รายชอสตวปา ชอสามญ comon name ชอวงศ family ชอวทยาศาสตร Scientific name

ความส าคญ วธการพบ

กระรอกหางมาใหญ Horse-tailed Squirrel Sciuridae Sundasciurus hippurus สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม พญากระรอกบนหแดง Red giant flying squirrel Sciuridae Petaurista petaurista สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม

คางคาวหวด า Black-capped Fruit Bat Pteropodidae Chironax melanocephalus

สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม

คางคาวปกจด Spotted-winged fruit bat Pteropodidae Balionycteris maculata สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม คางคาวหนายาวเลก Long-tongued Nectar Bat Pteropodidae Macroglossus minimus สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม นกเงอกใหญหรอนกกาฮง Great hornbill Bucerotidae Buceros bicornis สตวปาคมครอง 2546 ส ารวจ นกชนหน Helmeted hornbill Bucerotidae Rhinoplax vigil สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ นกกะรองทองแกมขาว silver-eared mesia timalidae Leiothrix argentauris สตวปาคมครอง 2546 ทบทวนวรรณกรรม นกบนหลาดง White-rumped shama White-rumped shama Copsychus malabaricus สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ นกหวา Great argus Phasianidae Argusianus argus สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ นกกระจบภเขา Mountain Tailorbird Cisticolidae Orthotomus cucullatus สตวปาคมครอง 2546 ส ารวจ งจงอาง King Cobra Elapidae Ophiophagus hannah สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ งเหลอม Reticulated python Pythonidae Python reticulatus สตวปาคมครอง 2546 สอบถามปราชญ ปลาพลวงหน Mahseer barb Cyprinidae Neolissochilus stracheyi สตวปาคมครอง 2546 ส ารวจ

12

ภาพท 25 โครงสรางทางธรณวทยาของพนทในเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด หมายเหต ผลตแผนทโดยสถานวจยสารสนเทศภมศาสตรฯ และผลวเคราะหชนดของหนในพนท

โดยผวจย

13

ภาคผนวก ค

รายชอผทรงคณวฒในการประเมนแผนทสอความหมาย

14

รายชอผทรงคณวฒ

1. ผศ.ดร. อมาพร มณแนม ปจจบน รกษาการต าแหนงรองคณบดฝายเทคโนโลยสารสนเทศ ประชาสมพนธและกจการนกศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ประวตการศกษา - วศ.บ.(บรหารรฐกจ)เกยรตนยมอนดบ 2, มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ไทย, 2537 - วท.ม.(การจดการสงแวดลอม), มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ไทย, 2543 - Ph.D.(Philosophy), Griffith University, ออสเตรเลย, 2549

2. ดร. อรอนงค เฉยบแหลม

ปจจบน อาจารยประจ าส านกวชาการจดการ มหาวทยาลยวลยลกษณ ประวตการศกษา - วท.บ.(วนศาสตร), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ไทย, 2545 - วท.ม.(อทยานและนนทนาการ), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ไทย, 2548 - Ph.D. (Natural Resources Management), Asian Institute of Technology, ไทย,

2549

3. นายนกร สวรรณการณ ปจจบน หวหนางานวชาการเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด ประวตการศกษา - วท.บ.(เทคโนโลยการเกษตร), วทยาลยครสงขลา, ไทย, 2535 - วท.ม.(สตววทยา), มหาวทยาลยสงขลานครนทร, ไทย, 2550

15

ภาคผนวก ง

แบบตรวจสอบเครองมอวจย (ส าหรบผทรงคณวฒ)

16

แบบประเมนคณภาพ แผนทแสดงจดศกษาเสนทางทองเทยวเชงนเวศบรเวณเขาเจดยอด เขตรกษาพนธสตวปาเขา

บรรทด (ส าหรบผทรงคณวฒ)

______________________________

ค าชแจง โปรดระบขอความลงในชองวาง แลวท าเครองหมาย () ลงในชอง (__) หนาขอความททานเหนดวยเพยงขอเดยว ตอนท 1 ขอมลสวนตว ชอ – สกล ___________________________________________________________

วฒการศกษา ___________________________________________________________

ต าแหนง ____________________________________________________________

สถานทท างาน ____________________________________________________________

สถานทตดตอ ____________________________________________________________

เบอรโทรศพท ____________________________________________________________

อเมล ____________________________________________________________

17

ค าชแจง ท าเครองหมาย (/) ลงในชอง (__) หนาขอความททานเหนดวยเพยงขอเดยว ตอนท 2 การประเมนคณภาพของแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

(ส าหรบผทรงคณวฒ) รายละเอยดในการประเมน ดมาก

4

ด

3

พอใช

2

ควรปรบปรง

1

1. ดานเนอหา

1.1 สอดคลองกบวตถประสงคของงานวจย

1.2 ถกตองตรงกบความเปนจรง

1.3 ปรมาณของเนอหามความเหมาะสม

1.4 ความรของเนอหามความเหมาะสมกบระดบผอาน

1.5 การล าดบเรองมความเหมาะสม

1.6 ท าใหผอานเกดจตส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอม

2. ดานความนาสนใจในการอาน

2.1 ขนาดของตวอกษรมความเหมาะสมในการอาน

2.2 ภาษาทใชมความเหมาะสม

2.3 รายละเอยดของเนอหาชวนใหตดตาม

2.4 ภาพประกอบมความสอดคลองกบเนอเรอง

3. ดานลกษณะรปเลม

3.1 ขนาดของแผนทมความสะดวกในการพกพา

3.2 สวยงามมความนาดงดดใจ

3.3 การจดต าแหนงของเนอหาและภาพประกอบ

3.4 วสดสงพมพ คณภาพการพมพ

18

ตอนท 3 ขอเสนอแนะอนๆในการปรบปรงของแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

หนา ขอเสนอแนะในการปรบปรง

ตอนท 4 ความคดเหนอนๆเพมเตม ............................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอขอบพระคณเปนอยางสง

19

แบบประเมนความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) ชอวทยานพนธ การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชง

นเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลและจงหวดตรง ผวจย นางสาว จดาภา หวนกะเหรม

ค าชแจง พจารณาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบทดสอบโดยพจารณาขอสอบแตละขอมความสอดคลองกบวตถประสงคและเนอหาหรอไมโดยมเกณฑการใหคะแนนดงตอไปน มความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน +1 ไมมความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน -1 ไมแนใจวามความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน 0

ตอนท 1 ขอมลสวนตวส าหรบผทดสอบวดผลทดสอบความรทเพมขน

รายละเอยด

แบบทดสอบ

ระดบของการพจารณา

+1 0 -1

เพศ (__) ชาย (__) หญง

อาย ___ ป

ระดบการศกษา (__) ประถมศกษา

(__) มธยมศกษา

(__) อนปรญญา หรอเทยบเทา

(__) ปรญญาตร

(__) สงกวาปรญญาตร (__) อนๆ(โปรดระบ).............................

อาชพ (__) รบราชการ

(__) พนกงานรฐวสาหกจ

(__) พนกงานบรษท/หางราน

20

(__) ประกอบธรกจสวนตว

(__) นกเรยน/นกศกษา

(__) อนๆ(โปรดระบ)

สถานทตดตอ

เบอรโทรศพท

อเมลล

คยเคยมาเทยวเขาเจดยอดหรอไม

(__) ไมเคย

(__) เคย จ านวน____ครง

21

แบบประเมนความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) ชอวทยานพนธ การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชง

นเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง ผวจย นางสาว จดาภา หวนกะเหรม

ค าชแจง พจารณาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบทดสอบโดยพจารณาขอสอบแตละขอมความสอดคลองกบวตถประสงคและเนอหาหรอไมโดยมเกณฑการใหคะแนนดงตอไปน มความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน +1 ไมมความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน -1 ไมแนใจวามความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน 0

ตอนท 2 แบบทดสอบเลอกถก-ผดเพอวดผลทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเสนทางเขาเจดยอด

วตถประสงค/เนอหา

แบบทดสอบ ระดบของการพจารณา

+1 0 -1 ความรทวไปและภมศาสตร

1. เขาเจดยอดเปนหนงในแนวเขาของเทอกเขาดงพญาเยน ค าตอบ คอ ผด

จดศกษาธรรมชาต

2. แผนทไดมการระบถงต าแหนงทเหมาะสมส าหรบการสองนก ค าตอบ คอ ถก

ความรทวไปและภมศาสตร

3. เขาเจดยอดสามารถเดนทางขนไดจากจงหวดพทลงเทานน ค าตอบ คอ ผด

ความรทวไปและภมศาสตร

4. เสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดเปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล ค าตอบ คอ ถก

ความรทวไปและภมศาสตร

5. เสนทางจากน าตกหนานสะตอเปนเสนทางทอยในจงหวดพทลง ค าตอบ คอ ถก

ความรทวไปและภมศาสตร

6. ปจจบนการเดนทางขนเขาเจดยอดสามารถเดนทางไดดวยการเดนเทาเพยงอยางเดยว ค าตอบ คอ ถก

จดศกษาธรรมชาต

7. นกทองเทยวสามารถพบรองเทานารคางกบถนใต ไดในบรเวณเสนทางศกษาธรรมชาต ค าตอบ คอ ถก

22

จดศกษาธรรมชาต

8. เสนทางเดนศกษาธรรมชาตบรเวณน าตกไพรวลย อยในจงหวดพทลง ค าตอบ คอ ถก

ความรทวไป

9. ปจจบนเขาเจดยอดมแคนกทองเทยวชาวไทยเทานน ค าตอบ คอ ผด

จดศกษาธรรมชาต

10. นกทองเทยวสามารถพกคางแรมในพนทเขาเจดยอดไดเพยงบรเวณยอดเขาเทานน ค าตอบ คอ ผด

23

แบบประเมนความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) ชอวทยานพนธ การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชง

นเวศเขาเจดยอดจงหวดพทลงและจงหวดตรง ผวจย นางสาว จดาภา หวนกะเหรม

ค าชแจง พจารณาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบทดสอบโดยพจารณาขอสอบแตละขอมความสอดคลองกบวตถประสงคและเนอหาหรอไมโดยมเกณฑการใหคะแนนดงตอไปน มความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน +1 ไมมความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน -1 ไมแนใจวามความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเนอใหคาเปน 0

ตอนท 3 แบบทดสอบแบบปรนยเพอวดผลทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด

วตถประสงค/เนอหา

แบบทดสอบ

ระดบของการพจารณา

+1 0 -1 ความรทวไป 1. เขาเจดยอดอยภายใตการดแลของหนวยงานใด

ก. เขตรกษาพนธสตวปาเทอกเขาบรรทด ข. กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ค. อทยานแหงชาตเขาหลวง ง. ถกทงทกขอ

ความรทวไปและภมศาสตร

2. เขาบรรทดมพนทคลอบคลมจงหวดใดบาง ก. สงขลา พทลง ตรง ข. ตรง สตล พทลง ค. ตรง สงขลา สตล ง. พทลง สตล สงขลา

ความรทวไปและภมศาสตร

3. บรเวณยอดทสงทสดของเขาเจดยอดมความสงจากระดบน าทะเลกเมตร

ก. 1,200 เมตร ข. 1,350 เมตร ค. 2,100 เมตร ง. 800 เมตร

24

จดศกษาธรรมชาต

4. ชนดของปาไมททานสามารถพบไดในขณะเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด

ก. ปาดบชน ทงหญาสลบตนไมแคระ ข. ปาดบเขา ทงหญาสลบตนไมแคระ ค. ปาดบเขา ปาดบชน ง. ปาดบแลง ปาดบเขา

จดศกษาธรรมชาต

5. ขอใดถกตองเกยวกบลกษณะปาไมบรเวณยอดเขาเจดยอด

ก. ปาดบเขา ข. ทงหญาสลบตนไมแคระ ค. ปาดบชน ง. ปาเบญจพรรณ

จดศกษาธรรมชาต

6. ขอใดตอไปนมความเหมาะสมตอการพกคางแรม ก. ลานขอนขวาง หาดตนสน ตนไมใสเสอ ข. ลานหนแตก ผาดสาดด า หาดตนสน ค. หาดตนสน ผาสาดด า ตนไมยกษ ง. ยอดเขา หาดตนสน ลานขอนขวาง

ความรทวไปและประวตศาสตร

7. ขอใดคอทมาของชอลานคอมมวนสต ก. ในอดตเคยเปนทคมขงของนกโทษทางการเมอง ข. ในอดตเคยเปนสถานทส าหรบการหลบภยจากกลม

คอมมวนสต ค. ในอดตเคยเปนฐานทตงของกลมคอมมวนสต ง. ในอดตเคยเปนสถานทส าหรบการเลอกตงผน า

คอมมวนสต

ความรทวไปและประวตศาสตร

8. พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยเขายดผนปาเขาบรรทดเพอเปนทหลบซอนในป พ.ศ.ใด

ก. พ.ศ. 2499 ข. พ.ศ. 2475 ค. พ.ศ. 2528 ง. พ.ศ. 2506

จดศกษาธรรมชาต

9. ขอใดคอทมาของชอจดศกษาธรรมชาต ตนไมใสเสอ ก. ชาวบานน าผาหลากสโอบรอบตนไมใหญ ข. ตนไมใหญในบรเวณดงกลาวไดผานพธการบวชปา ค. ตนไมในบรเวณดงกลาวถกปกคลมไปดวยฝงผเสอนา

นานพนธ

25

ง. ตนไมทมเฟรน มอสสและตะไครน าเกาะบรเวณล าตน

การพฒนาแผนท

10. สญลกษณ รปดาว ในแผนทสอถงการศกษาธรรมชาตประเภทใด

ก. สองนก ข. ดาราศาสตร ค. ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ง. ถกทกขอ

ความรทวไป 11. ขอใดถกตองในการเตรยมตวส าหรบเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล

ก. ท าความเขาใจเครองหมายทแสดงไวในจดทจะสอความหมายและศกษาแผนทประกอบกอบเดนทาง

ข. เตรยมอปกรณยงชพไปใหมากทสดเพอส ารองไวหากตองหลงปา

ค. เตรยมความพรอมของรางกายกอนเดนปา ง. ถกทกขอ

ความรทวไป 12. ขอใดตอไปนไมใชประโยชนทไดจากการเดนศกษาธรรมชาต

ก. ไดรบใบประกาศเกยรตคณ ข. ไดพฒนาศกยภาพรางกายและเกดการเรยนรจาก

การประสบการณทพบตลอดเสนทาง ค. มเรองไวเลาขานใหลกหลานไดฟง ง. ไดรบความสนกสนานเพลดเพลนใจ

จดศกษาธรรมชาต

13. สถานศกษาศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดทานสามารถพบกบสตวปาหายากชนดใด

ก. เสอดาว หมควาย ข. งหางกระดง เสอโครง ค. เลยงผา สมเสรจ ง. กปร ชาง

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

14. นกทองเทยวสามารถใชเสนทางในการเดนเทาขนสยอดเขาเจดยอดไดจากจงหวดใดบางตอไปนจงถกทสด

ก. ตรง พทลง ข. ตรง พทลง สตล ค. ตรง พทลง สตล สงขลา ง. ไมมขอถก

26

จดศกษาธรรมชาต

15. สตวปาหายากชนดใดดงตอไปน นกทองเทยวสามารถพบไดขณะศกษาธรรมชาต ณ หาดตนสน

ก. กระจง เลยงผา นกกาฮง ข. ชาง กวาง ควายปา ค. นกกาฮง กปร ควายปา ง. กวาง เลยงผา ยราฟ

จดศกษาธรรมชาต

16. เราสามารถพบหนแกรนตในพนทใดของประเทศไทยบาง

ก. ภาคตะวนตกและภาคเหนอ ข. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ค. ภาคใตและภาคกลาง ง. ภาคตะวนออกและภาคใต

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

17 สตวทอาจจะรบกวนการเดนทางของนกทองเทยวบนเขาเจดยอดมากทสดคอสตวชนดใด

ก. คางคาวดดเลอด ข. ตวทาก ค. ยง ง. แมลงสาป

ความรทวไปและภมศาสตร

18. แทจรงเขาเจดยอดประกอบดวยยอดเขาทงหมดกยอด

ก. 7 ยอด ข. 8 ยอด ค. 11 ยอด ง. 12 ยอด

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

19. ภยธรรมชาตทอนตรายทสดบนเขาเจดยอดคอ ก. น าปาไหลหลาก ข. พายหมะ ค. ไฟปา ง. ไมมขอถก

ความรทวไป 20. ในป พ.ศ. 2554 ไดมการพบสตวปาสงวนชนดใดบนเขาเจดยอด

ก. แรด ข. เสอโคง ค. หมควาย ง. สมเสรจ

27

จดศกษาธรรมชาต

21. เฟรนชนดใดมสรรพคณทางยาสามารถใชแกพษงได ก. เฟรนปรอทหางสงห ข. เฟรนพญานาคราช ค. เฟรนขาหลวงหลงลาย ง. ฟลมเฟรน

จดศกษาธรรมชาต

22. ขอใดคอภาวะความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศแบบเปนปฏปกษตอกน (Antagonism)

ก. ภาวะแขงขน ภาวะลาเหยอ ภาวะหลงสารยงยงการเจรญเตบโต

ข. ภาวะองอาศย ภาวะลาเหยอ ภาวะแขงขน ค ภาวะเปนกลาง ภาวะองอาศย ภาวะไดประโยชน

รวมกน ง. ภาวะพงพา ภาวะแขงขน ภาวะลาเหยอ

จดศกษาธรรมชาต

23. ขอใดคอค านยามของภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล (Commensalism)

ก. ไมมฝายหนงฝายใดไดหรอเสยประโยชน ข. ฝายหนงไดประโยชนและอกฝายหนงเสยประโยชน ค ไดรบประโยชนซงกนและกน แมแยกกนอยก

สามารถด ารงชวตตอไปได ง. ฝายหนงไดประโยชนอกฝายหนงไมไดประโยชนและ

กไมเสยประโยชน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

24. นกทองเทยวสามารถชนชมทะเลหมอนตอนเชาบนยอดเขาไดในชวงใด

ก. ก.พ. - พ.ค. ข. พ.ค. – ต.ค. ค ม.ค. – ธ.ค. ง. ตลอดทงป

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

25. ขอใดตอไปนคอขอเสยของการเดนปาในฤดฝน ก. สามารถพบตวทากไดตลอดเสนทาง ข. มแหลงน าธรรมชาตส าหรบดมตลอดเสนทาง ค นกทองเทยวไดชนชมทะเลหมอกบนยอดเขา

ง . ถกทกขอ

28

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

26. บคคลใดตอไปนปฏบตตวถกตอง ในขณะเดนปา ก. สมเจตนสงเสยงดงโวยวายตลอดเสนทางการเดนปา ข. สมศกดน าสราและขนมทานเลนไปเดนปาเปน

จ านวนมาก ค สชาตเกบพนธไมหายากกลบบานเปนของทระลก ง. สพจนเดนเกาะกลมกบเพอนและเชอฟงค าแนะน า

ของพราน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

27. ขอใดตอไปนมการเตรยมความพรอมทผดกอนการเดนปา

ก. สมชายวงออกก าลงกายทกเชากอนเดนปาเปนเวลาหนงเดอน

ข. สมรเลอกรบประทานเฉพาะอาหารทมแตไขมนเพอรกษาอณหภมของรางกาย

ค นงลกษณศกษาชนดของปา รวมถงลกษณะของเสนทางทจะตองใชในการเดน

ง. ปรชาเตรยมยารกษาโรคทจ าเปนในกรณฉกเฉน

จดศกษาธรรมชาต

28. ขอใดคอลกษณะเดนของปาดบชน ก. โครงสรางของปารกทบตนไมใหญยนตนเขยวตลอดป ข. มฝนตกชกตลอดป ค. มความชนในดนสงสม าเสมอทงป ง. ถกทกขอ

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

29. บคคลใดตอไปนถอเปนนกทองเทยวทมความ ตระหนกตอสงแวดลอม

ก. พรเพญทงขยะไวตลอดเสนทางเดนปาเพอเปนสญลกษณแกบคคลอนๆ

ข. จนทราเกบตวอยางพนธไมหายากโดยการวาดภาพและถายรปรวมถงบนทกรายละเอยด

ค สนยฝงกลบขวดน าพลาสตกไวบรเวณโคนตนไมใหญ ง. ไมมขอถก

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

30. หากนกทองเทยววางแผนทจะเดนปาเขาเจดยอดในชวงเดอนธนวาคม ควรปฏบตดงตอไปน

ก. ควรเลอกเสนทางฝงจงหวดตรง ข. เตรยมอปกรณส าหรบการเดนปาหนาฝน ค ออกก าลงกายกอนการเดนทางเพอเพอสรางความ

แขงแรงและภมตานทาน ง. ถกทกขอ

29

ตอนท 4 แบบประเมนความพงพอใจจากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ส าหรบนกทองเทยว)

รายละเอยดในการประเมน ดมาก

4

ด

3

พอใช

2

ควรปรบปรง

1

1. ดานเนอหา

1.1สอดคลองกบวตถประสงคในการเขยน

1.2ถกตองตรงกบความเปนจรง

1.3ปรมาณของเนอหามความเหมาะสม

1.4 ความรของเนอหามความเหมาะสมกบระดบผอาน

1.5การล าดบเรองมความเหมาะสม

1.6ท าใหผอานเกดจตส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอม

2. ดานความนาสนใจในการอาน

2.1ขนาดของตวอกษรมความเหมาะสมในการอาน

2.2ภาษาทใชมความเหมาะสม

2.3รายละเอยดของเนอหาชวนใหตดตาม

2.4ภาพประกอบมความสอดคลองกบเนอเรอง

3. ดานลกษณะรปเลม

3.1ขนาดของแผนทมความสะดวกในการพกพา

3.2มความนาดงดดใจ

3.3การจดต าแหนงของเนอหาและภาพประกอบ

3.4วสดสงพมพ คณภาพการพมพ และตวพมพ

30

ตอนท 5 แบบประเมนความคดเหนจากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ส าหรบนกทองเทยว) ค าชแจง 1. โปรดท าเครองหมาย () ลงในชอง (__) หนาขอความทตรงกบความเหนของทาน

2. เมอทานตอบแบบสอบถามเสรจแลวกรณาสงคนเจาหนาทดวยความขอบคณ 1. เมอทานไดทดลองใชแผนทการทองเทยวเชงนเวศฉบบนในขณะเดนศกษาธรรมชาต

บนเสนทางการเรยนรเขาเจดยอด ทานเหนวาแผนทฉบบนเปนอยางไร (__) นาสนใจ (__) เฉยๆ (__) ไมนาสนใจ

2. ทานคดวาแผนทฉบบนสามารถใหความรความเขาใจเกยวกบเสนทางการเรยนรเขาเจดยอดมากนอยเพยงใด (__) มาก (__) ปานกลาง (__) นอย

3. ทานคดวาควรจดท าแผนทการทองเทยวเชงนเวศฉบบน เพอใหนกทองเทยวไดใชตอไปหรอไม (__) ไมสมควร (__) สมควร

4. ในกรณทควรจดท าแผนทฉบบนขน ทานคดวาวธใดทเหมาะสมในการเผยแพร (__) เชา (__) ขาย (__) ใหยมไปใช

ตอนท 6 ขอเสนอแนะอนๆ จากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจด

ยอด (ส าหรบนกทองเทยว) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

31

ภาคผนวก จ ผลการประเมนคณภาพของเครองมอการวจย

(ส าหรบผทรงคณวฒ)

32

ตารางท 23 ผลการประเมนแบบทดสอบ ตอนท 1 ขอมลสวนตว

ขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล คนท 1 คนท 2 คนท 3 1 +1 +1 +1 3 1 ผาน 2 +1 +1 +1 3 1 ผาน 3 +1 0 +1 2 0.6 ผาน 4 +1 +1 +1 3 1 ผาน 5 +1 +1 +1 3 1 ผาน 6 +1 +1 +1 3 1 ผาน 7 +1 +1 +1 3 1 ผาน 8 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ตารางท 24 ผลการประเมนตอนท 2 แบบทดสอบเลอกถก-ผด

วตถประสงค

ขอท

คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล

คนท 1 คนท 2 คนท 3 ความรทวไปและภมศาสตร 1 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 2 +1 -1 -1 -1 -0.3 แกไข

ความรทวไปและภมศาสตร 3 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไปและภมศาสตร 4 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไปและภมศาสตร 5 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไปและภมศาสตร 6 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 7 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต

8 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไป 9 +1 +1 0 2 0.6 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 10 +1 +1 +1 3 1 ผาน

33

ตารางท 25 ผลการประเมนตอนท 3 แบบทดสอบเลอกปรนย

วตถประสงค

ขอท คะแนนความคดเหนของ

ผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล

คนท 1 คนท 2 คนท 3

ความรทวไป 1 +1 +1 -1 1 0.3 แกไข

ความรทวไปและภมศาสตร

2 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไปและภมศาสตร

3 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 4 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 5 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 6 +1 -1 +1 1 0.3 แกไข

ความรทวไปและประวตศาสตร

7 +1 0 0 1 0.3 แกไข

ความรทวไปและประวตศาสตร

8 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 9 +1 +1 +1 3 1 ผาน

การพฒนาแผนท 10 +1 -1 +1 1 0.3 แกไข

ความรทวไป 11 +1 0 +1 2 0.6 ผาน

ความรทวไป 12 +1 0 +1 2 0.6 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 13 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

14 +1 0 +1 2 0.6 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 15 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 16 +1 0 +1 2 0.6 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

17 +1 +1 +1 3 1 ผาน

34

ตารางท 25 ผลการประเมนตอนท 3 แบบทดสอบเลอกปรนย (ตอ)

วตถประสงค

ขอท คะแนนความคดเหนของ

ผเชยวชาญ คนท 1 คนท 2 คนท 3

รวม

คา IOC

สรปผล

ความรทวไปและภมศาสตร

18 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

19 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ความรทวไป 20 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 21 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 22 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 23 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

24 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

25 +1 0 +1 2 0.6 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

26 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

27 +1 +1 +1 3 1 ผาน

จดศกษาธรรมชาต 28 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

29 +1 +1 +1 3 1 ผาน

เกดการเรยนรและสงเกตดวยตนเอง

30 +1 +1 +1 3 1 ผาน

35

ตารางท 26 ผลการประเมนตอนท 4 แบบประเมนความพงพอใจ ขอท

คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล

คนท 1 คนท 2 คนท 3 1 +1 +1 +1 3 1 ผาน

2 +1 +1 +1 3 1 ผาน

3 +1 +1 +1 3 1 ผาน

4 +1 +1 +1 3 1 ผาน

5 +1 +1 +1 3 1 ผาน

6 +1 +1 +1 3 1 ผาน

7 +1 +1 +1 3 1 ผาน

8 +1 +1 +1 3 1 ผาน

9 +1 +1 +1 3 1 ผาน

10 +1 +1 +1 3 1 ผาน

11 +1 +1 +1 3 1 ผาน

12 +1 +1 +1 3 1 ผาน

13 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ตารางท 27 ผลการประเมนตอนท 5 แบบประเมนความคดเหน

ขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล คนท 1 คนท 2 คนท 3 1 +1 +1 +1 3 1 ผาน

2 +1 +1 +1 3 1 ผาน

3 +1 +1 +1 3 1 ผาน

4 +1 +1 +1 3 1 ผาน

36

ตารางท 28 ผลการประเมนตอนท 6 ขอเสนอแนะอนๆ

ขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม

คา IOC

สรปผล คนท 1 คนท 2 คนท 3

1 +1 +1 +1 3 1 ผาน

ตารางท 29 แนวทางแกไขแบบทดสอบตามค าแนะน าจากผทรงคณวฒ

ขอสอบไมผานการประเมน แนวทางแกไข คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

วตถประสงค ขอท คนท 1 คนท 2 คนท 3 รวม คา IOC สรปผล

ความรทวไป 1 1 1 -1 1 0.3 แกไข เปลยนค าตอบขอ ข

จดศกษาธรรมชาต 6 1 -1 1 1 0.3 แกไข เปลยนค าตอบขอ ก และ ค

ความรทวไปและประวตศาสตร

7 1 0 0 1 0.3 แกไข เปลยนค าตอบขอ ข

การพฒนาแผนท 10 1 -1 1 1 0.3 แกไข เปลยนขอเฉลย

37

ภาคผนวก ฉ

เครองมอทใชในการวจย

- แบบทดสอบวดผลทดสอบความรจากการทดลองใชแผนท (ส าหรบกลมตวอยาง) - แบบประเมนความพงพอใจแผนท (ส าหรบกลมตวอยาง) - แบบประเมนความคดเหนเกยวกบแผนท (ส าหรบกลมตวอยาง) - แบบขอเสนอแนะอนๆในการปรบปรงแผนท (ส าหรบกลมตวอยาง) - แผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตและแผนพบประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจด

ยอด เขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด

38

แบบทดสอบวดผลทดสอบความรทเพมขน แผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (เขตรกษาพนธสตวปาเทอกเขาบรรทด)

(ส าหรบกลมตวอยาง) ค าชแจง 1. โปรดกรอกขอความหรอท าเครองหมาย (/) ลงในชอง (__) หนาขอความทเปนจรง 2. เมอทานตอบแบบสอบถามเสรจแลว กรณาสงคนเจาหนาทดวยความขอบคณ ตอนท 1 ขอมลสวนตว

1. เพศ (__) ชาย (__) หญง

2. อาย ______ ป 3. ระดบการศกษา

(__) ประถมศกษา (__) มธยมตน (__) มธยมปลาย (__) ปวช. (__) ปวส. (__) ปรญญาตร (__) สงกวาปรญญาตร (__) อนๆ(โปรดระบ)................................

4. อาชพ (__) รบราชการ (__) พนกงานรฐวสาหกจ (__) พนกงานบรษท/หางราน (__) ประกอบธรกจสวนตว (__) นกเรยน/นกศกษา (__) อนๆ(โปรดระบ)...................

5. สถานทตดตอ ______________________________________________________

6. เบอรโทรศพท _____________________________________________________

7. อเมลล _____________________________________________________

8. คณเคยมาเทยวเขาเจดยอดหรอไม (__) ไมเคย (__) เคย จ านวน____ครง

39

ตอนท 2 แบบทดสอบผลทดสอบความรทเพมขนจากการทดลองใชแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด แบงเปน 2 แบบทดสอบ ดงตอไปน 2.1 ปรนย 30 ขอ 2.2 เลอกตอบ ถก-ผด 10 ขอ

ค าชแจง 1. แบบทดสอบปรนย โปรดท าเครองหมาย () ในขอทตรงกบความคดเหนของทาน 2. แบบทดสอบเลอกตอบโปรดท าเครองหมาย () ในขอทตรงกบความคดเหนของทาน 3. เมอทานตอบแบบสอบถามเสรจแลว กรณาสงคนเจาหนาทดวยความขอบคณ

1. เขาเจดยอดอยภายใตการดแลของหนวยงานใด ก. เขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด ข. อทยานแหงชาตเขาปเขายา ค. อทยานแหงชาตเขาหลวง ง. ถกทงทกขอ

2. เทอกเขาบรรทดมพนทคลอบคลมจงหวดใดบาง ก. สงขลา พทลง ตรง ข. ตรง สตล พทลง สงขลา ค. ตรง สงขลา สตล ง. พทลง สตล สงขลา

3. บรเวณยอดทสงทสดของเขาเจดยอดมความสงจากระดบน าทะเลกเมตร ก. 1,200 เมตร ข. 1,350 เมตร ค. 2,100 เมตร ง. 800 เมตร

4. ชนดของปาไมททานสามารถพบไดในขณะเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด ก. ปาดบชน ปาดบเขา ปาละเมาะเขาต า (ทงหญาสลบตนไมแคระ) ข. ปาดบเขา ปาละเมาะเขาสง ปาเบญพรรณ ค. ปาดบเขา ปาดบชน ปาดบแลง ง. ถกทกขอ

5. ขอใดถกตองเกยวกบลกษณะปาไมบรเวณยอดเขาเจดยอด ก. ปาดบเขา ข. ปาละเมาะเขาต า (ทงหญาสลบตนไมแคระ) ค. ปาดบชน ง. ปาเบญจพรรณ

40

6. ขอใดตอไปนมความเหมาะสมตอการพกคางแรม ก. ลานขอนขวาง หาดตนสน ตนไมใสเสอ ข. ลานหนแตก ผาสาดด า หาดตนสน ค. หาดตนสน ผาสาดด า ตนไมยกษ ง. ยอดเขา หาดตนสน ลานขอนขวาง

7. ขอใดคอทมาของชอลานคอมมวนสต ก. ในอดตเคยเปนทคมขงของนกโทษทางการเมอง ข. คนพบโดยกลมคอมมวนสต ค. ในอดตเคยเปนฐานทตงของกลมคอมมวนสต ง. ในอดตเคยเปนสถานทส าหรบการเลอกตงผน าคอมมวนสต

8. กลมคอมมวนสตเขายดผนปาเขาบรรทดในปพ.ศ.ใด ก. พ.ศ. 2499 ข. พ.ศ. 2475 ค. พ.ศ. 2516 ง. พ.ศ. 2506

9. ขอใดคอทมาของชอจดศกษาธรรมชาต ตนไมใสเสอ ก. ชาวบานน าผาหลากสโอบรอบตนไมใหญ ข. ตนไมใหญในบรเวณดงกลาวไดผานพธการบวชปา ค. ตนไมในบรเวณดงกลาวถกปกคลมไปดวยฝงผเสอนานานพนธ ง. ตนไมทมเฟรน มอสสและตะไครน าเกาะบรเวณล าตน

10. สญลกษณ รปดาว ในแผนทสอถงการศกษาธรรมชาตประเภทใด

ก. สองนก ข. ดาราศาสตร ค. ทรพยากรธรรมชาตทนาสนใจ ง. ถกทกขอ

11. ขอใดถกตองในการเตรยมตวส าหรบเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล ก. ท าความเขาใจเครองหมายทแสดงไวในจดทจะสอความหมายและศกษาแผนท ข. เตรยมอปกรณยงชพไปใหมากทสดเพอส ารองไวหากตองหลงปา ค. เตรยมความพรอมของรางกายกอนเดนปา ง. ถกทกขอ

41

12. ขอใดตอไปนไมใชประโยชนทไดจากการเดนปาศกษาธรรมชาตมากทสด ก. ไดรบใบประกาศเกยรตคณ ข. ไดพฒนาศกยภาพรางกายและเกดการเรยนรจากการประสบการณทพบตลอดเสนทาง ค. มเรองไวเลาขานใหลกหลานไดฟง ง. ไดรบความสนกสนานเพลดเพลนใจ

13. สถานศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดทานสามารถพบเหนสตวปาสงวนชนดใด ก. เสอดาว หมควาย ข. งหางกระดง เสอโครง ค. เลยงผา สมเสรจ ง. กปร ชาง

14. นกทองเทยวสามารถใชเสนทางในการเดนเทาขนสยอดเขาเจดยอด ไดจากจงหวดใดบางตอไปนจงถกทสด ก. ตรง พทลง ข. ตรง พทลง สตล ค. ตรง พทลง สตล สงขลา ง. ไมมขอถก

15. สตวปาหายากชนดใดดงตอไปนนกทองเทยวสามารถพบไดขณะศกษาธรรมชาต ณ หาดตนสน ก. กระจง เลยงผา นกกาฮง ข. ชาง กวาง ควายปา ค. นกกาฮง กปร ควายปา ง. กวาง เลยงผา ยราฟ

16. เราสามารถพบหนแกรนตไดในประเทศไทยยกเวนภาคใด ก. ภาคตะวนตกและภาคเหนอ ข. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ค. ภาคใตและภาคกลาง ง. ภาคกลาง

17. สตวทอาจจะรบกวนการเดนทางของนกทองเทยวบนเขาเจดยอดมากทสดคอสตวชนดใด ก. คางคาวดดเลอด ข. ตวทาก ค. ยง ง. แมลงสาป

42

18. เขาเจดยอดประกอบดวยยอดเขาสงทงหมดกยอด ก. 7 ยอด ข. 8 ยอด ค. 11 ยอด ง. 12 ยอด

19. ภยธรรมชาตทอนตรายทสดบนเขาเจดยอดคอ ก. น าปาไหลหลาก ข. พายหมะ ค. ไฟปา ง. ไมมขอถก

20. ในป พ.ศ. 2554 ไดมการพบสตวปาสงวนชนดใดบนเขาเจดยอด ก. แรด ข. เสอโคง ค. หมควาย ง. สมเสรจ

21. เฟรนชนดใดมสรรพคณทางยาสามารถใชแกพษงได ก. เฟรนปรอทหางสงห ข. เฟรนพญานาคราช ค. เฟรนขาหลวงหลงลาย ง. ฟลมเฟรน

22. ขอใดคอภาวะความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศแบบเปนปฏปก ษตอกน (Antagonism) ก. ภาวะแขงขน ภาวะลาเหยอ ภาวะหลงสารยงยงการเจรญเตบโต ข. ภาวะองอาศย ภาวะลาเหยอ ภาวะแขงขน ค ภาวะเปนกลาง ภาวะองอาศย ภาวะไดประโยชนรวมกน ง. ภาวะพงพา ภาวะแขงขน ภาวะลาเหยอ

23. ขอใดคอค านยามของภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล (Commensalism) ก. ไมมฝายหนงฝายใดไดหรอเสยประโยชน ข. ฝายหนงไดประโยชนและอกฝายหนงเสยประโยชน ค ไดรบประโยชนซงกนและกน แมแยกกนอยกสามารถด ารงชวตตอไปได ง. ฝายหนงไดประโยชนอกฝายหนงไมไดประโยชนและกไมเสยประโยชน

24. นกทองเทยวสามารถชนชมทะเลหมอกในตอนเชาบนยอดเขาไดในชวงใด ก. ก.พ. - พ.ค. ข. พ.ค. – ต.ค.

43

ค ม.ค. – ธ.ค. ง. ตลอดทงป

25. ขอใดตอไปนคอขอเสยของการเดนปาในฤดฝน ก. สามารถพบตวทากไดตลอดเสนทาง ข. มแหลงน าธรรมชาตส าหรบดมตลอดเสนทาง ค นกทองเทยวไดชนชมทะเลหมอกบนยอดเขา ง. ถกทกขอ

26. บคคลใดตอไปนปฏบตตวถกตองในขณะเดนปา ก. สมเจตนสงเสยงดงโวยวายตลอดเสนทางการเดนปา ข. สมศกดน าสราและขนมทานเลนไปเดนปาเปนจ านวนมาก ค สชาตเกบพนธไมหายากกลบบานเปนของทระลก ง. สพจนเดนเกาะกลมกบเพอนและเชอฟงค าแนะน าของพราน

27. ขอใดตอไปนมการเตรยมความพรอมทผดกอนการเดนปา ก. สมชายวงออกก าลงกายทกเชากอนเดนปาเปนเวลาหนงเดอน ข. สมรเลอกรบประทานเฉพาะอาหารทมแตไขมนเพอรกษาอณหภมของรางกาย ค นงลกษณศกษาชนดของปา รวมถงลกษณะของเสนทางทจะตองใชในการเดน ง. ปรชาเตรยมยารกษาโรคทจ าเปนในกรณฉกเฉน

28. ขอใดคอลกษณะเดนของปาดบชน ก. โครงสรางของปารกทบ ตนไมใหญยนตนเขยวตลอดป ข. มฝนตกชกตลอดป ค มความชนในดนสงสม าเสมอทงป ง. ถกทกขอ

29. บคคลใดตอไปนถอเปนนกทองเทยวทมความตระหนกตอสงแวดลอม ก. พรเพญทงขยะไวตลอดเสนทางเดนปาเพอเปนสญลกษณแกบคคลอนๆ ข. จนทรเกบตวอยางพนธไมหายากโดยการวาดภาพและถายรปรวมถงบนทก

รายละเอยด ค สนยฝงกลบขวดน าพลาสตกไวบรเวณโคนตนไมใหญ ง. ไมมขอถก

30. หากนกทองเทยววางแผนทจะเดนปาเขาเจดยอดในชวงเดอนธนวาคมควรปฏบต ดงตอไปน

ก. ควรเลอกเสนทางฝงจงหวดตรง ข. เตรยมอปกรณส าหรบการเดนปาหนาฝน ค ออกก าลงกายกอนการเดนทางเพอเพอสรางความแขงแรงและภมตานทาน ง. ถกทกขอ

44

2.2 โปรดเลอกค าตอบทถก-ผดตามความคดของทาน 10 ขอ ……….1.เขาเจดยอดเปนหนงในแนวเขาของเทอกเขาดงพญาเยน ……….2.แผนทไดมการระบถงต าแหนงทเหมาะสมส าหรบการสองนก ……….3.เขาเจดยอดสามารถเดนทางขนไดจากจงหวดพทลงเทานน ……….4.เสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอดเปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล(Hiking

Trail) ……….5.เสนทางจากน าตกหนานสะตอเปนเสนทางทอยในจงหวดพทลง ……….6.ปจจบนการเดนทางขนเขาเจดยอดสามารถเดนทางไดดวยการเดนเทาเพยงอยาง

เดยว ……….7.นกทองเทยวสามารถพบรองเทานารคางกบถนใต ไดในบรเวณเสนทางศกษา

ธรรมชาต ……….8.เสนทางเดนศกษาธรรมชาตบรเวณน าตกไพรวลย อยในจงหวดพทลง ……….9.ปจจบนเขาเจดยอดมแคนกทองเทยวชาวไทยเทานน ……….10.นกทองเทยวสามารถพกคางแรมในพนทเขาเจดยอดไดเพยงบรเวณยอดเขาเทานน

45

ตอนท 3 แบบประเมนความพงพอใจแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด (ส าหรบกลมตวอยาง)

ค าชแจง 1. โปรดท าเครองหมาย () ลงในชองขอความทตรงกบความรสกพอใจของทาน 1. เมอทานตอบแบบสอบถามเสรจแลว กรณาสงคนเจาหนาทดวยความขอบคณ รายละเอยดในการประเมน ระดบความพงพอใจ

ดมาก ด พอใช ควรปรบปรง

1. ดานเนอหา 1.1 ความส าคญของเนอหา 1.2 เนอหาสอดคลองกบสภาพการณทพบเหนจรงในพนท 1.3 เนอหาและภาษาทใชมความเหมาะสม 1.4 งายตอการท าความเขาใจ 1.5 การล าดบเรองมความเหมาะสม 1.6 ท าใหผอานเกดจตส านกทดตอธรรมชาตและ

สงแวดลอม

2. ดานความนาสนใจของแผนท 2.1 ขนาดของตวอกษรมความเหมาะสมกบขนาดแผนท 2.2 สญลกษณทใชมความเหมาะสม 2.3 รายละเอยดของแผนทสอดคลองกบสถานทจรง

3. ดานลกษณะรปเลม 3.1 ขนาดของแผนทมความสะดวกในการพกพา 3.2 มความนาดงดดใจ 3.3 การจดต าแหนงของเนอหาและภาพประกอบ 3.4 วสดสงพมพ คณภาพการพมพ และตวพมพ

46

ตอนท 4 ความคดเหนเกยวกบแผนทประกอบการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด ค าชแจง 1. โปรดท าเครองหมาย () ลงในชอง (__) หนาขอความทตรงกบความเหนของทาน

2. เมอทานตอบแบบสอบถามเสรจแลว กรณาสงคนเจาหนาทดวยความขอบคณ 1. เมอทานไดทดลองใชแผนทการทองเทยวเชงนเวศฉบบนในขณะเดนศกษาธรรมชาต

บนเสนทางการเรยนรเขาเจดยอด ทานเหนวาแผนทฉบบนเปนอยางไร (__) นาสนใจ (__) เฉยๆ (__) ไมนาสนใจ

2. ทานคดวาแผนทฉบบนสามารถใหความรความเขาใจเกยวกบเสนทางการเรยนรเขาเจดยอดมากนอยเพยงใด (__) มาก (__) ปานกลาง (__) นอย

3. ทานคดวาควรจดท าแผนทการทองเทยวเชงนเวศฉบบน เพอใหนกทองเทยวไดใชตอไปหรอไม (__) ไมสมควร (__) สมควร

4. ในกรณทควรจดท าแผนทฉบบนขน ทานคดวาวธใดทเหมาะสมในการเผยแพร (__) เชา (__) ขาย (__) ใหยมไปใช s

ตอนท 5 ขอเสนอแนะอนๆในการปรบปรงแผนทประกอบการทองเทยวเชงเพอศกษาธรรมชาตบนเสนทางการเรยนรเขาเจดยอด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

47

ภาคผนวก ช

ผลการวเคราะหขอมลจากแบบทดสอบ (ส าหรบกลมตวอยาง)

48

ตารางท 30 การเปรยบเทยบคะแนนรวมรายขอ จากผลทดสอบกอนและหลงการทดลองใชแผนท

ถก ผด ถก ผด ตอนท 1

1 เขาเจดยอดอยภายใตการดแลของหนวยงานใด 24 12 36 02 เขาบรรทดมพนทคลอบคลมจงหวดใดบาง 26 10 36 03 บรเวณยอดทสงทสดของเขาเจดยอดมความสงจากระดบนาทะเลกเมตร 15 21 35 14 ชนดของปาไมททานสามารถพบไดในขณะเดนศกษาธรรมชาตเขาเจดยอด 11 25 33 35 ขอใดถกตองเกยวกบลกษณะปาไมบรเวณยอดเขาเจดยอด 14 22 34 26 ขอใดตอไปนมความเหมาะสมตอการพกคางแรม 8 28 33 37 ขอใดคอทมาของชอลานคอมมวนสต 22 14 36 08 พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยเขายดผนปาเขาบรรทดเพอเปนทหลบซอนในป พ.ศ.ใด 7 29 30 69 ขอใดคอทมาของชอจดศกษาธรรมชาต ตนไมใสเสอ 29 7 36 010 สญลกษณ รปดาว ในแผนทสอถงการศกษาธรรมชาตประเภทใด 14 22 34 211 ขอใดถกตองในการเตรยมตวสาหรบเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล 35 1 36 012 ขอใดตอไปนไมใชประโยชนทไดจากการเดนศกษาธรรมชาต 32 4 35 113 สถานศกษาศกษาธรรมชาตเขาเจดยอดทานสามารถพบกบสตวปาสงวนชนดใด 30 6 36 014 นกทองเทยวสามารถใชเสนทางในการเดนเทาขนสยอดเขาเจดยอด ไดจากจงหวดใดบางตอไปนจงถกทสด 30 6 34 215 สตวปาหายากชนดใดดงตอไปน นกทองเทยวสามารถพบไดขณะศกษาธรรมชาต ณ ลานตนสน 19 17 34 216 เราสามารถพบหนแกรนตในพนทใดของ ประเทศไทยบาง 11 25 30 617 สตวทอาจจะรบกวนการเดนทางของนกทองเทยวบนเขาเจดยอดมากทสดคอสตวชนดใด 33 3 35 118 แทจรงเขาเจดยอดประกอบดวยยอดเขาสงทงหมดกยอด 5 31 35 119 ภยธรรมชาตทอนตรายทสดบนเขาเจดยอดคอ 15 21 20 1620 ในป พ.ศ. 2554 ไดมการพบสตวปาสงวนชนดใดบนเขาเจดยอด 32 4 36 021 เฟรนชนดใดมสรรพคณทางยาสามารถใชแกพษงได 30 6 35 122 ขอใดคอภาวะความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศแบบเปนปฏปกษตอกน (Antagonism) 19 17 31 423 ขอใดคอคานยามของภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล (Commensalism) 12 24 31 424 นกทองเทยวสามารถชนชมทะเลหมอนตอนเชาบนยอดเขาไดในชวงใด 16 20 25 1125 ขอใดตอไปนคอขอเสยของการเดนปาในฤดฝน 28 8 29 726 บคคลใดตอไปนปฏบตตวถกตองในขณะเดนปา 35 1 36 027 ขอใดตอไปนมการเตรยมความพรอมทผดกอนการเดนปา 27 9 32 428 ขอใดคอลกษณะเดนของปาดบชน 27 9 32 429 บคคลใดตอไปนถอเปนนกทองเทยวทมความตระหนกตอสงแวดลอม 25 11 33 330 หากนกทองเทยววางแผนทจะเดนปาเขาเจดยอดในชวงเดอนธนวาคม ควรปฏบตดงตอไปน 29 7 35 1

660 420 993 85

ตอนท 2 Pre-test Posttest1 เขาเจดยอดเปนหนงในแนวเขาของเทอกเขาดงพญาเยน 6 30 36 02 แผนทไดมการระบถงตาแหนงทเหมาะสมสาหรบการสองนก 23 13 35 13 เขาเจดยอดสามารถเดนทางขนไดจากจงหวดพทลงเทานน 8 28 36 04 เสนทางเดนเทาขนเขาเจดยอด เปนเสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล 29 7 36 05 เสนทางจากนาตกหนานสะตอเปนเสนทางทอยในจงหวดพทลง 13 23 36 06 ปจจบนการเดนทางขนเขาเจดยอดสามารถเดนทางไดดวยการเดนเทาเพยงอยางเดยว 34 2 36 07 นกทองเทยวสามารถพบรองเทานารคางกบถนใต ไดในบรเวณเสนทางศกษาธรรมชาต 24 12 33 38 เสนทางเดนศกษาธรรมชาตบรเวณนาตกไพรวลย อยในจงหวดพทลง 30 6 36 09 ปจจบนเขาเจดยอดมแคนกทองเทยวชาวไทยเทานน 16 20 36 010 นกทองเทยวสามารถพกคางแรมในพนทเขาเจดยอดไดเพยงบรเวณยอดเขาเทานน 12 24 36 0

195 165 356 4

Posttest

รวม

จานวนผตอบ

Pre-test

ขอท คาถาม

รวม

49

ตารางท 31 การวเคราะหผลทดสอบความรทเพมขนกอนและหลงทดลองใชแผนท

คนท O1 O2 D D2

Pretest Posttest (O2 - O1)) (O2 - O1)2

1 19 39 20 400 2 28 40 12 144 3 38 13 -25 625 4 43 17 -26 676 5 29 34 5 25 6 28 33 5 25 7 20 30 10 100 8 28 28 0 0 9 27 38 11 121 10 27 37 10 100 11 30 38 8 64 12 32 38 6 36 13 20 30 10 100 14 30 38 8 64 15 29 38 9 81 16 27 31 4 16 17 38 40 2 4 18 28 39 11 121 19 37 40 3 9 20 18 39 21 441 21 32 39 7 49 22 22 40 18 324 23 29 39 10 100 24 22 37 15 225 25 21 40 19 361

50

ตารางท 31 การวเคราะหผลทดสอบความรทเพมขนกอนและหลงทดลองใชแผนท (ตอ)

คนท O1 O2 D D2

Pretest Posttest (O2 - O1) (O2 - O1)2

27 22 40 18 324 28 22 38 16 256 29 16 38 22 484 30 25 40 15 225 31 24 38 14 196 32 29 39 10 100 33 26 40 14 196 34 34 40 6 36 35 33 40 7 49 36 33 40 7 49

N = 36 ΣO1 = 989 ΣO2 = 1306 ΣD = 317 ΣD2 = 6351

จากตารางท 24 พบวาคาสถตแสดงผลรวมของคาคะแนนหลงจากการทดลองใชแผนทสอความหมายมคาสงกวาคะแนนเฉลยกอนการทดลองใชแผนทสอความหมาย โดยใชคา t-test จากสตร ดงตอไปน

t = ∑𝐷

√𝑛∑𝐷2−(∑𝐷)2

𝑛−1

= 317

√36(6351)−(317)2

36−1

= 5.24

จากการค านวณ t มคาเทากบ 5.24 พบวามคามากกวา คา t จากตาราง t-test Distribution ซงมคาเทากบ 2.021 ดงนนสรปไดวาคะแนนเฉลยของการท าแบบทดสอบมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 กลาวคอ แผนทสอความหมายแสดงรายละเอยดจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอดทผลตและพฒนามคณภาพสามารถท าใหผททดลองใชมระดบความรความเขาใจเพมมากขน

51

ตารางท 32 ผลการวเคราะหทางสถต (Statistics)

t-test Dependent

n df S.D. Mean Difference test Sig.

2-tailed

pretest 36

35 6.162 27.47 5.24

.000

posttest 35 6.163 36.278

52

ภาคผนวก ซ

แผนทฉบบสมบรณ

53

11.7 นว ภาพท 26 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณหลงทดสอบ แผนดานหนา

16.5 นว

54

11.7 นว ภาพท 27 แผนพบและแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตฉบบสมบรณหลงทดสอบ แผนดานหลง

16.5 นว

55

ภาพท 28 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 1

56

ภาพท 29 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 2

57

ภาพท 30 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 3

58

ภาพท 31 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 4

59

ภาพท 32 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 5

60

ภาพท 33 เนอหาแผนพบแผนหนา หนาท 6

61

ภาพท 34 เนอหาแผนพบแผนหลง หนาท 1

62

ภาพท 35 เนอหาแผนพบแผนหลง หนาท 2

63

ภาพท 36 เนอหาแผนพบแผนหลง หนาท 3

64

ภาพท 37 เนอหาแผนพบแผนหลง หนาท 4

65

ภาพท 38 เนอหาแผนพบแผนหลง หนาท 5

66

ภาคผนวก ฌ

ประวตผวจย

67

ประวตผเขยน

ชอ – สกล จดาภา หวนกะเหรม รหสนกศกษา 5310920040 วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา สารสนเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยวลยลกษณ 2550 (นเทศศาสตร)

การน าเสนอผลงานทางวชาการ จดาภา หวนกะเหรม. 2558. การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยว

เชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง. การประชมทางวชาการและเสนอผลงานวจยระดบชาต อตสาหกรรมศาสตรและเทคโนโลย ครงท 3 นวตกรรมและเทคโนโลยเพอความมนคงพลงงาน และสงแวดลอมอยางยงยน, มหาวทยาลยราชภฎสมเดจบานเจาพระยา.

จดาภา หวนกะเหรม. 2558. การพฒนาแผนทแสดงจดศกษาธรรมชาตบนเสนทางการทองเทยวเชงนเวศเขาเจดยอด จงหวดพทลงและจงหวดตรง. 1st National and 2nd International Congress on Ecotourism Management, สถานวจยการจดการทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใตแบบบรณาการ (RC-eco south), มหาวทยาลยสงขลานครนทร.