ថងៃ ១ ។ ២ ឆនា ខាល ទោសក តរវនងថងៃទ ១៦ ខែមករា

ឆនាទ ០២

ទលែ ២

១/ រថមៃ ១

.០០០ ទរ

ៀល

ភមសាសតរកមពជាករោម កវៀតណាម អនររជាត កមពជា ពតមានជាត ខែែរទតោមទៅទែរតមារតរកទតោងរវា ទរឿងដធៃជាងែ

រយៈទេល ២៦ ឆនា ថនោរោនអណាចទោយទោក ហន ខសន

សករាររបស ទោក បន អាល បានបទបញច ប

HRW អពាវនាវឲយទវៀរណាម ឈបបបទមារអាកខែែងគនរ

អេ ទតកងថតេនគរ ឬ ទតកងហរមញ >៥ >៣ >៤ >៧ >៨

The Prey Nokor News

កេញផាយរបចា បតរ ហរាលថថៃអាទតយ WWW.PREYNOKORNEWS.BLOGSPOT.COM េ. ស. ២៥៥៤ គ. ស. ២០១១

១២

តកៅទពរទ ២

ដោយ សង មាលា រពះររពាង,កមពជាដរោមៈ អាជាញ

ធរ ដវៀរណាម ដៅតរបនថហាមពលរដឌតមមរដរោមដៅកមពជាដរោម ដមើលទរទសសនបសថតមមរ តដលផាយចលពរបដទស កមពជា នងតរងតរពនយដលើរពះសងឃនងពលរដឌតមមរដរោមរបណា តដលបានដរបើថាសផកា យរណបដនះរចដ ើយ មណៈតដលជនជារនានាដៅជវញពភពដលាកអាចមានសទនដមើលពរមាននានាដោយដសរ ជាពដសសអនកជឬជនអដនាថ រប ដវសនជនជារយនតដលកពងរសដៅកបងរបដទសកមពជាសពវថងង អាចដមើលទរ ទសសនបសថយន តដលផាយដចញព

របដទសដវៀរណាមដោយដសរតរមនររវបានអាជាញ ធរតមមរ ហាមរបាមនងដធវើោរពនយដ ើយ ។

របភពពរមានពរពះដៅអធោរវរថថរជតាសរ ភមពលអារសយ ឃដដើមថរជរសកមារសមរទ ដមរថរពះររពាង (âp Ro Say xã Ngũ Lạc huyên Duyên Hải tỉnh TràVinh) បានមានពទនដោឲយដងថា អាជាញ ធរដវៀរណាមបានចះមកដលវរថបងខឲយរពះអងគ ចះកចចសនាដលើលមរគរមយចាប ដដើមផឲយរពះអងគឈបដរបើថាសផកា យរណបដមើលបសថទរ សសនតមមរ តដលផាយចលពរបដទស កមពជា ។

ដោងតាមដសចកថលមរចះកចចសនាចះថងងទ ១១ តមមករា ឆនប ២០១១តដលដយើងទទលបានោលពថងងទ ១៣ តមមករាសបាថ ដនះថា «សពវថងងវរថ [ថរជតាសរ] មានដដ ើងថាសផកា យរណបដមើលទរទសសនរបដភទ TVRO មនរសបតាមចាប [របដទសដវៀរណម] ។

ដោងតាមលមរដនះដតដល រពះដៅធោរអធោរ រពះនាម ថាច វណាតបានចះកចចសនា តាមលមរគរតដលអាជាញ ធរដវៀរណាម បានសរដសររចដ ើយថា «ដយើងមញ សមដធវើកចចសនានងទទលមសររវចដពាះមមចាប របសន

តកៅទពរទ ២

កវៀតណាមហាមខមែរករោមកមើលទរទសនខមែរ តាមរយៈថាផកា យរណប

ដលល ងទវវ រវរថជយគរឧរថងគមានជយថរជតាសរ ឋរកបងភមពលអារសយ ឃវាលលាក រសកមារសមរទ ដមរថរពះររពាង ជាទតដលអាជាញ ធរដវៀរណាមហាមនងបងខឲយរពះដៅអធោរវរថចះកចចសនាឈបដមើលទរទសសនតមមរតាមរយៈថាសផកា យរណប ។

កមែករខមែរករោមកៅទរកងថរពនគររតវបតនជនជាតយនមាល បជាបនរបនទា ប

ដោយ ថាច ធារ មយរយៈដពលចងដរោយដនះ កមមករ

តមមរដរោមតដលដៅរកសដៅដៅរកងថរពនគរឬ ទរកង ជមញ តដនដកមពជាដរោម ឬភាគលងរផងថនរបដទសដវៀរណាមររវបាន ជនជារយនសមាល បជាបនថបនាធ ប ដ ើយ ករណឃារកមមទវងដនះមនររវបានរោឌ ភបាលដវៀរណាម ជយ តសវងរកយរថធមជនជនរងដរោះដ ើយ ។

របភពពរមានពសាចញារជនរងដរោះពកមពជាដរោមបានឲយដងថា កមមករ កមមករតមមរដរោមដមម ះ ថាច ថាញ របងរ

ោលដៅជារពសងឃ ។

ខមែរករោមនងកធវើបតតកមែ កៅមមសាា នទតយនកនងរបកទកមពជា

ដរោយពរណាងរាសតសថមានកដណើ រជាតមមរដរោម បានោកញរថដៅសាទ នទរ ដវៀរណាមដៅភបដពញ ោលពថងងទ ១៣ តមមករា សឲយអាជាញ ធរដវៀរណាមចាបមលនជនថដដលមកផថនាធ រដទវស តរមនររវបានមសតនថសាទ នទរដវៀរណាម ទទលញរថដនាះមក អងគោរសមាគមតមមរដរោមចនន ៩ ដៅរបដទសកមពជា បានដធវើសនបសទោ តសរមយដៅទរកងភបដពញ ោលពថងងទ ១៥ តមមករា ដដើមផជរមញឲយអាជាញ ធរដវៀរណាមរកយរថធម ជនកមមករជនជារតមមរ

តកៅទពរទ ៣

ដលាក ថាច ដសោឌ របធានស គមនតមមរកមពជាដរោមដៅកបងរបដទសកមពជា បានមានរបសាសនថា តមមរដរោមនងដធវើបារកមមដៅមមសាទ នទរដវៀរណាមរបសនដបើពលរដឌតមមរដៅកមពជាដរោមដៅតរររវបានសាល បនងររវបានរដលាភសទនោងអយរថធម ។

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ២

ពតមានជាត

សារពតមាន ថរពនគរ ៖ អភបាល ង យង រតនទ ចាងហវា ង ល ឈន នពនននាយក ថាេ របជា កគឿន លែតអនញញា តចបាបកលែ៖ ០០៩ ម.ព.តប.ក ចបះគងៃទ ១១ ខែមករា ឆនន ២០១០

ការយាលយនពនធ សហរដឋអាកមរកៈP.O Box 51201 San Jose CA 95151 USA , ទរសពទ: (408) 550 5060 តពះរាជាណាចបតកកមពជាៈ ផទះកលែ 791 តកមទ 4 ភមតោ 3 សងកា តសទងមានជយ ែណឌ មានជយ រាជធានភនកពញ, ទរសពទ: (855) 017369-683

កគហទពរ: http://www.preynokornews.blogspot.com អខមល: preynokornews@gmail.com កបាះពមព៖ករាងពមពអងគរ ផទះកលែ ៦២ អាកប ផលវ ៣៣៦ សងកា តបងតសឡាង ែណឌ ទលកោក រាជធានភនកពញ

ដបើដយើងដៅតរដរបើរបាសឧបករណដនះដ ើងវញ ឬ ដផធរដៅឲយរកមចារតាង ឬបគគលឯកជនណាមយដរបើរបាសរ » ។

ទវកទនដរឿងដនះ ដយើងបានទរសពធដៅ ដលាក បយ ជ ង (Bùi Chí Hùng) នាយកមនធរពរមាន នងដឃាស នាដមរថរតាវញ ឬ ដមរថរពះររពាងថនរោឌ ភបាលបកសកមមយនសថដវៀរណាម ដដើមផ ដឆលើយបភលថា ដ រអវបានជាពលរដឌតមមរដរោមរោនតរដមើលទរទសសន តាមរយៈ ថាសផកា យរណបតបរជាមសចាប នងដរើចាបថនោរដមើលទរទសសនរបសរបដទសដវៀរណាម មានករមរណាសរមាបរបជាពលរដឌ ។ ដលាក បយ ជ ង បាននោយថា ោរដមើលទរទសសនតាមថាសផកា យរណប គមសចាបតរដលាកមនរបាបថាចាបអវដនាះដ ើយ ។

ដលាក បយ ជ ង បានមានរប សាសនថាៈ “ោរដមើលទរទសសនតាម

រយៈថាសផកា យរណបតបបដនះ គមសចាប ដ ើយមនធរនងដោះរសាយបថរជ នសវញ នវថាសផកា យរណបងមជនចដពាះវរថមយចននវញ” ។

ចដពាះសនរថា រកម នតដលបានទទលលកឬោកថាសផកា យរណប ជនរពះសងឃតមមរដរោម មសចាបតដរឬដទ ។ ដលាក បយ ជ ង បានមនដធវើអតាទ ធបាយនងបតងវរសនរដៅឲយសរលងមនធរវបផធមដទសចរណនងកឡា (Sở Văn Hóa Du Lịch và Thể Thao) វញ ។

ដលាក បយ ជ ង បានមានរបសាសនថាៈ« សមទវកទងដៅមនធរវបផធមដទសចរណនងកឡា» ។

រឯដលាក ដងវៀង ររកភង (Nguyễn Trung Phong) នាយករង មនធរវបផធមដទសចរណនងកឡាបានដឆលើយរបថាមលនពមានភារកចចកបងដរឿងដនះដទដ ើយសមឲយទវកទងដៅ ដលាក បយ ច ង វញ ៕

កវៀតណាមហាមខមែរករោមកមើលទរទសនខមែរ............ តពទពរទ ១

លមរតដលអាជាញ ធរដវៀរណាមបងខឲយរពះដៅអធោរវរថចះកចចសនា ។

តមមរដរោមពររប តដលដៅរកសដៅទរកងថរពនគរ ររវបានយនសមាល បោលពដពលកនលងដៅងមៗ គយវជនមាប កដមម ះ ថាច ថាញ (Thach Thanh) អាយ ២៨ ឆនប ដៅភម ភដ ឿង (Phú Hương) ឃោ ក (Đa Lộc) រសកកពងធ (Châu Thành) ដមរថរតាវញ ឬដមរថរពះររពាង ជាភាសាតមមរ។យវជន ថាច ថាញ (Thach Thanh) មានរបពនននងកនពរនាក កបងបនធករគសារដ ើយបានចាកដចញពរសកកដណើ រដៅរកសឈបលកមមករសណង ដៅទរកង ថរពនគរ ដដើមផយកកថរមដៅចញច មរគសារ ររវបានយនមនសាគ លមមសមាល បដៅជាយទរកងថរពនគរ ោលពថងងទ ០៣ តមមករា ឆនប ២០១១ ។ ចតណកយជនតមមរដរោម មយរបដទៀរ ដមម ះ ថាច វាង (Thach Hoang) អាយ ២១ ឆនប ដៅភម រតាកង (Trà Cuôn) ឃ គមវា (Kim Hòa) រសកដផកប រោច (Cầu Ngang) ដមរថរពះររពាង បានចាញដចញពរសកកដណើ រដៅរកសឈបលរររ ដៅដភាជនយោឌ នយនមយ ដៅទរកង

ថរពនគរអសរយៈដពល ៣ ឆនប ដដើមផរកកថរមចញច មរគសារ ររវបានជនជារយនចាកសមាល ប ោលពថងងទ ០៦ តមមករា ឆនប ២០១១ កនលងដៅ ងមៗដនះ ។

ទវកទនករណឃារកមមដលើកមមករតមមរដរោមដៅទរកងថរពនគរដនះ សកមមជនោរពារសទនមនសសតមមរដរោម ដៅរប ដទសកមពជា ដៅថងង ១៣ តមមករា ឆនប ២០១១ បានអពាវនាវសឲយអាជាញ ធរដវៀរណាម ជយ ដធវើអនថរាគមនចាបមលនជនសងសយផឋនាធ ដទវសតាមចាប ដរោយពពលរដឌតមមរដរោម ២ នាកលងដលើដនះបានសមាល បដោយជនជារយន ោលពដពលកនលងដៅងមៗដនះ ។

នាយករបរបរថថនសមាគមតមមរ កមពជាដរោមដដើមផសទនមនសស នងអភ វឌណនដៅកបងរបដទសកមពជា ដលាក សន ដយឿង បានមានរបសាសនថា ករណឃារកមមទវង ២ ដនះ អាជាញ ធរដវៀរណាម ដៅមនទវនបានដោះរសាយចាបមលនជនសងសយដៅដទផ ើយដទ ។

ដលាក សន ដយឿង អពាវនាវតាម រយៈវទយអាសដសរ តដលបានដចញផាយោលពថងងទ ១៣ តមមករា ថា ៖ «អពាវនាវដលអាជាញ ធរដវៀរណាម ដធវើោងណា

ជយ រកយរថធមដ លបងបអនតមមរដរោមទវងអស តដលបានររវជនជារដវៀរ ណាម សមាល បដៅទរកងថរពនគរ ដចជាដៅចងឆនប ២០១០ ដ ើយនងដដើមឆនប ២០១១ដនះ ដដើមផរកយរថធមជនដលបង បអនតមមរកមពជាដរោមទវងអសដនះផង»។

ោលពតមកញញដ ឆនប ២០១០ កនលងដៅ របភពពរគសារជនរងដរោះ នងសកមមជនតមមរកមពជាដរោម បានឲយដងថា តមមរកមពជាដរោមចនន ៤ នាក បានរងោរវាយសមាល ប នងចាកសមាល បដោយសារមានជដមាល ះពាកយសមឋ នងោប ជាមយជនជារយន ដៅកបងដមរថដរាងដរ ឬដមរថថរ នញ (Tây Ninh) ។ ជនរងដរោះទវង ៤នាកដនាះមានដមម ះ ទ ១ ដៅ តណរ អាយ ២២ ឆនប ទ ២ ដមម ះ ដៅ ផករ ទ៣ ដមម ះ ដៅ តកវ នងទ ៤ មនសាគ លដមម ះ ។

រណាងរាសតសថគណបកសរបឆនង សម រងស ដលាក យនថ ថារ តដលមានដដើមកដណើ រតមមរដរោម បានោកពាកយបណឋ ងដៅសាទ នទរដវៀរណាមដៅកបងរប ដទសកមពជា សឲយអាជាញ ធរដវៀរណាម តសវងរកចាបមលនជនសងសយ បតនថលមរដសបើដនាះសាទ នទរមនបានទទលយកដទ៕

កមែករខមែរករោមកៅទរកងថរពនគរ... តពទពរទ ១

កលម 1111 ករោមរកខខភនករបអនកកលមវទា

តរបសរមល ថាច ជដរឿន ថងងដដើមឆនប ២០១១ បានដលចដចញនវ

ដលម១១១១ ដលដៅ ៤។ករណតបបដនះ កបងមយសរវរសរដទើបមានមថង ។ ដយើងសាកលផងតសវងយលអរទនយ របសវាតាមោរវភាគរបសដលមវទមយចនន ដចលងដរោម ។ ដលមវទដមម ះ P a t r i c i a K i r k

man ដៅ Arizona នងជាអបកនពនន ដសៀវដៅThe Comp le te I d i o t ' s Gu ide Numerology Work book នោយអពមលោឌ នរបសដលម ដ ើយបានពនយលអពអរទនយដលម ១ ោងដនះ ។

«ដលម ១ មាននយសដៅដៅដលើបគគល ោរចាបដផថើមសារជាងមោរផកល សបថរនងអវតដលជាឯកជន» ។ បតនថដពលដនះ វាមនតមនមានតរដលម ១ មយបដណាត ះដទ គវាមានដលដៅ ៤ ដបើតាមដលាករស Patricia Kirkman បានមានរប សាសនថា វាបានបញញជ កឲយដយើងនវអរទនយទលទលាយជាង ។ ដលាករសមានរបសាសនថាៈ «ដៅដនះ

ដយើងសដងារដឃើញមានដលម ២ ជាអបកនាមម ។ ដលម ២ គជាដលមតដលមានអរទនយ របរម ស ោរ ោររជលចរថ ោរផសះផា ឬមានរបភាពអាងកបាងកពងតរលាកមលន» ។ ដលមវទា ជាវញញដ សាមយសរមាបបងហា ញ

នវអវតដលជាអាងកបាង។ តាងពដដើមរ រមក ដលបចចបផនប ដគបានដធវើោរសកាដៅដលើដលមដចជាដលមថងងដលមតម នងដលមថងងមបកដណើ រ ដដើមផឲយបានដងពដជាគវាសនាជវរ របសមនសសមាប កៗ តដលមានដលមដផសងៗពោប ។ ដលាករស Kirkman ធាល បដធវើោរសកាដៅ

ដលើដលម នងរសជាមយដលមជាង ៣៧ ឆនប មកដ ើយ បានមានរបសាសនថា ២០១១ ជាឆនប តដលដរៀបចអវៗរគបតបបោងឲយមាន សណាថ បធាប ប ដរពាះវាជាឆនប របសដលម ៤ រប សន ដបើដយើងយកដលម ២ + 0 + ១ + ១ ។ តាមដលមវទា ៤ ជាដលមតដលមានឥទន

ពលដៅដលើមនសសដពញមយឆនប ។ ដលាករសមានរបសាសនថាៈ«ដលម ៤

មាននយថារបបនរជង ដលម ៤ មាននយថារបអប ។ដលម៤ គចងឲយមនសសមានសណាថ ប ធាប ប ។ ដទវះបពឆនប កនលងដៅដយើងមានបញញា អវកដោយចះ វាមនសលនដទ តរបចចបផនប ដយើងររវតរកសាងរគះឲយរងមាដទើបរបដសើរ »។ ដចដនះ ដលាកអបកតដលមានគដរមាងអវ

សរមាបឆនប ២០១១ ដនាះ ដ ើយដបើដទវះប ដលាកអបកអនវរថឬកមនអនវរថកថ សមចង

ចាថា ថងងទ ១ តម ១ ឆនប ២០១១ វាជាសញញដ ថនោរចាបដផថើមងមមយនងជាឱោសសរមាបដរៀប ចោរងហររបសដយើងឲយបានររមររវ ដ ើយឲយមានសណាថ បធាប បដ ើងវញដរពាះថា អបកអបរ នងោងដហាចណាសដជើងដលមបានទវយថាោងដនះ ៕

ដៅ តណរ ររវបានជនជារយនសមាល បោលពឆនប ដៅមញដៅដមរថដរាងដរ ។

សង វាង ថាញ ររវបានជនជារយនសមាល បោលពឆនប ដៅមញដៅថរពនគរ ។

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៣

ពតមានជាត

ខមែរករោមកៅកមតរមាតរជកករោងតវករឿងដធលជាថែ តមមរកមពជាដរោម តដលរងដរោះ

ដោយបារបងដតរស ចមាា រ កនលងមក ក ពងតរដរៀបចតផនោរងមមយដដើ មផដងើបរវា ជាងមដទៀរ ដបើដទវះបជាដគដងថា ោររវាដនាះរបឈមមម នងដរោះថាប កកដោយ។

របភពពរគសារតមមរកមពជាដរោម បានឲយដងថា របជាពលរដឌតមមរកមពជាដរោមចននជាង ១០០រគសារ ដៅកបងឃអាងគ (An Cư) រសកទនដបៀង (Tịnh Biên) ដមរថមាររជក ឬ ដមរថអានោង (An Giang) ទកដតមមរកមពជាដរោម តដលបចចបផនបរគបរគងដោយដវៀរណាម មានគដរមាងោរដៅរវា ដៅកបងទរកងថរពនគរ ឬទរកង ជមញ នាដពលលងមមដនះ ដដើមផ ឲយដោះរសាយរបគលដតរសជាដរចើនរយ កតារ ឲយពកោរវញ ដរោយពបានរងោររបយក ោលពឆនប ១៩៧៩ មក។ ោលបរដចឆទសរមាបោររវាដនះ រគ សារតមមរកមពជាដរោមសមនឲយដងជាសា ធារណដទ ដោយលល ចតរកងអាជាញ ធរដវៀរណាមមានវធានោរណរារាង។សកមមជន ទវមទវរដធលកពងតររបមលកមាល ងឲយបានដរចើន ដដើមផដៅរវាដៅកបងទរកងថរពនគរនាដពលលងមមដនះ។

រគសារតមមរកមពជាដរោមដៅកបងឃអាងគ រសកទនដបៀង ដមរថអានោង ឬ

ដមរថមាររជក សមនឲយរបាបដមម ះ កបងោរផាយ ដដើមផដ រផលសវរទភាព បានតងលងរបាបវទយអាសដសរតាមទរសពធមកថា ោរដងើបរវាដរចើនដលើកកនលងមក មនររវបានអាជាញ ធរដវៀរណាម គរគរដោះរសាយឲយដទ ៖ “២០០៩ គថាបងបអនឈចរថដពក បានចះដៅដធវើដលើដតរសមលនឯង បង ។ របមលផលដ ើយ រសាបតរបងបអនដវៀរណាមដគដលើកទពមករចរោរ យកមាសនដគមករចរោរ។ ជពាកជដគ ឥ វ បងរដឌអណាចមកឲយដយើងសងជដគរាលថងង។ ឥ វដនះ បងបអនកពងតរពបាកចរថ ឥ វគរដៅបឋងដទៀរ”។

របជាពលរដឌតមមរកមពជាដរោមមាប កដទៀរ បានតងលងថាដលាកបារបងដតរសចនន ២ កតារកនលះ តាងបឆនប ១៩៧៩ មក។ រគសាររបសដលាកតរងតរសឈបលភជររាសឲយរគសារដវៀរណាម ទទលបានកថរមរចរច ដសមើនង ១៥០០០ដរៀល គដធវើោរងហរតាងពរពករពលម រ រដលដពលយប។ ដលាកបនថថា ៖ “ស ឈបលភជររចរ រវាសដតរសដចមាា រវញ។ ោម នអវជាទពងដទ មានតរដតរស ដចមាា រ បង។ មនរវាអចងដយើងររវអរ”។

រគសារតមមរកមពជាដរោមបានអះ អាងថា ពកោរបានដងើបរវាដរចើនដលើក

រចមកដ ើយ តាងពឆនប ២០០៦ មក បតនថមនបានទទលលទនផលអវដទ។ របជាពលរដឌតមមរកមពជាដរោមចនន ៥ នាក ររវបានចាបមលនោកគក ដោយអាជាញ ធរដវៀរណាម មានដចជាដមម ះ នាង រស ដមម ះ ដៅ សារន ដមម ះ នាង ចានងន ដមម ះ ដៅ ដវឿន នងដមម ះ ចនាទ ។

របធានមរថសមាគមតមមរកមពជាដរោមដៅកបងរបដទសកមពជា ដលាក ថាច សាង បានមានរបសាសនថា រគសារតមមរកមពជាដរោមតរងតររងដរោះ នងរងទកខលបាក ៖ “ជាភារៈដវៀរណាមមលនឯង ជាអបកយលចាប ដ ើយជាអបកដរៀមចផងតដរ មនររវដធវើអចងដទ គថាមញ អរទទលយកបានដទ អរោរទដទដរឿងអសទវង បង”។

រគសារតមមរកមពជាដរោមរវាង ៣០០ដៅ ៤០០ រគសារ បានបារបងដតរសចមាា រពដនតា តាងពឆនប ១៩៧៩ មក ដោយសារតរបានររដភៀសមលនពោរវាយរបយទនោប រវាងកងទពដវៀរណាម នងតមមររក ម ដៅដពលដនាះ បតនថដតរសដរចើនពាន កតារដនាះ ររវបានរគសារដវៀរណាម នងអាជាញ ធរមលោឌ នដវៀរណាមបានរបយក ឬោនោបជាកមមសទនដៅដពលពកោរបានវលររ បដៅវញ ៕

របភព RFA

ដលាក ដៅ ដ ន ររវបានអាជាញ រសកសាវ យទង ដមរថមាររជក ថនបកសកមមយនសថដវៀរណាមចាបោកគកោលពថងងទ ១៧ តមធប ឆនប ២០១០ ដរពាះដលាកធាល បបានដកនាតមមរដរោមជាបនថបនាធ បកបងោរទវមទវរដដករដនតារបសមលនមកវញ ។

ដៅតដនដកមពជាដរោម តដលររវបានជនជារយន សមាល បជាបនថបនាធ បដៅទរកងថរពនគរ ឬទរកង ជមញ ។

ដលាក ថាច ដសោឌ របធានស គមនតមមរកមពជាដរោម បាននោយកបងសនបសទោតសរតដលបានរបារពនដៅដភាជនយោឌ ន វននរ ផធះដលម ៥២ ផលវ ២១៧ តាមបដណាថ យផលវមនដររ (ទលមមវរថននធមន)ថា ោរសមាល បតមមរដរោមដោយជនជារយនដនះ អាជាញ ធរដវៀរណាមមនតដលរកដឃើញជនដលមើសដទ ដ ើយដនះ ជាោរដរ ើសដអើងពជសាសន តដលអងគោរសមាគមតមមរកមពជាដរោមដៅកបងរបដទសកមពជាមនអាចទទលយកបានដ ើយ ។ ដលាក ថាច ដសោឌ បានមានរបសាសនបនថដទៀរថា អាជាញ ធរដវៀរណាមោបសងារតមមរដរោមរគបតបបោង ដចជាោររបអសយកដធល ោរមនឲយដមើលទរទសសនតមមរ ោរមនឲយដរៀនសររអកសរសាសតសថតមមរ អបកណាហានដងើបឈររវា នងររវចាបមលន ។

ដលាក ថាច ដសោឌ បានសមអពាវនាវឲយអងគោរស របជាជារទទលបនធកជនដភៀសមលន ដមតាថ ពនរយដមើលឲយបានចាសលាសចដពាះរពះសងឃ នងរបជាពលរដឌតមមរដរោម តដលដៅដលថងដ ើយ

ររវបានបញឆ នមកវញ នងអពាវនាវដល រោឌ ភបាលកមពជា ដរបើសទនោរពាររបជាពលរដឌតមមរដរោមដចតដលជយ របជាពលរដឌតមមរដថទដទៀរតដលរងោររដលាភបពានដៅតាមរបដទសដថទ ។ ោរឈចាបរបសតមមរដរោមគធដធងណាស ។

ដលាក ថាច ដសោឌ បានរពមានថា ដបើដៅតរមានោរោបសមាល ប នងដធវើទកខបកដមបញមកដលើតមមរកមពជាដរោមបនថដទៀរ តមមរដរោមដៅកបងរបដទសកមពជា មនអាចដៅដសងៀមបានដទ នងដធវើបារកមមរវា ទវមទវរឲយបញឈបោរដធវើបាប នងោបសមាល ប

របជាពលរដឌតមមរដរោម ដៅមមសាទ នទរ ដវៀរណាមរបចាដៅកមពជា ។

ដលាក ថាច ដសោឌ បានបនថដទៀរថា សមចរថសាល បដដើមផឲយពភពដលាកបានដងឮទវងអសោប អពោររវារបសតមមរដរោមរបឆនងអាជាញ ធរដវៀរណាម តរោរដធវើដនះ មនតមនរបឆនងជាមយរោឌ ភ បាលកមពជាដទ ។

ដលាក យនថ ថារ រណាងរាសតសថតដលមានដដើមកដណើ រជាតមមរដរោម ដៅកបងរបដទសកមពជា បានដលើកដ ើងថា រប សនដបើ ោររដលាភបពានសទនដលើតមមរ

ដរោមពសណាកជារសាសនដថទ ដយើងមនអាចអរធមរបានដទ ។

ោលពសបាថ កនលងដៅដនះ កមមករតមមរដរោមពររប មាប កដមម ះ ថាច ថាញនងមាប កដទៀរ ដមម ះ ថាច វាង មានកដណើ រដៅដមរថរពះររពាង បានដ ើង ដ ើងដៅរកសដៅទរកងថរពនគរ ររវបានជនជារយនមនសាគ លមមសមាល បដោយអាងកបាង ។

សមបញញជ កថា របធានអងគោរ សមាគមតមមរកមពជាដរោមចនន ៩ តដលបានដធវើសនបសទោតសរដនាះរមមានៈ

១-ដលាក យនថ ថារ អបករណាង រាសតសថគណបកស សម រងស មណឍ លបនាធ យមានជយ ។

២ -ដលាក ថាច ដសោឌ សមាជករកមរបការាជធានភបដពញគណបកស សម រងស នងជារបធានស គមនតមមរកមពជាដរោម ។

៣ -ដលាក សន ដយឿង របធានសមាគមតមមរកមពជាដរោម ដដើមផសទនមនសសនងអភវឌណន

៤ -រពះដរជរពះគណ ថាច ស វណាត រា រណាងសមាគមរពះសងឃ តមមរកមពជាដរោម ។

៥ -ដលាក ថាច សាង របធានមរថសមាគមតមមរកមពជាដរោម ។

៦ -ដលាក ថាច សវណត រណាងសមាគមតមមរកមពជាដរោម នងអភវឌណន។

៧-ដលាក ននធ ដភឿន រណាងមលនធសរាបអបករករក ។

៨ -រពះដរជរពះគណ រនធ ភរមយ រ ណាងសមពននសមណនសសរ តមមរកមពជាដរោម ។

៩ -អបករស រព ោង របធានអងគោរសតសថកមពជាដរោម ។

១០-ដលាក ថាច ដភឿន រណាង មជឈមណឍ លវបផធមតមមរកមពជាដរោម ៕

ខមែរករោមនងកធវើបតតកមែ....

រពះសងឃតមមរដរោមដធវើោររវាដៅមមសាទ នទរដវៀរណាមកបងទរកងភបដពញោលពថងងទ ១៧ តមធប ឆនប ២០០៧ ។ LICADHO

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៤

អនររជាត

ករាជរប កោក បន អាល បតនបទបញចប ដោយ គច គនាន រា នង វនសថន ររនា / RFI សាទ នោរណនដោបាយដៅកបងរបដទសទយនសបានរកឡាបចាកោងឆនប រ ស។ ចបដ ើយ អណាចដះតសលតរមាប កឯងរយៈដពល ២៣ ឆនប របសដលាក

របធានាធបរទយនស បន អាល (Ben Ali) ។ ដលាក បន អាលតដលបានររដភៀសមលនដចញពរបដទសដោយសាង រៗ ដៅដវលាដមាង ៥លាង ច ដមាងដៅកបងរបដទសទយនសនាថងងសរក ទ ១៤ មករា។ មណៈដនះ ដលាក បន អាលកពងរជកោនដៅកបងរបដទសអារាប សាអឌរ។ ដលាកនាយករដឌមសតនថទយនស Mohammed Ghannouchi ជាអបកោនរតណងរបធានាធបរសថទរ រដលថងងដរៀបចដបាះដឆនប រសភា កបងរយៈដពល ៦ តមលងមម ។

យនថដហាះរបសដលាក បន អាល បានចះចរដៅកបងទរកង Djeddah កបងរបដទសអារាប សាអឌរ ដៅរាររយបថងងសរក ទ ១៤ ឆលងចលថងងដៅរ ទ ១៥ មករាដនះ ។ របមមរដឌទយនស រពមទវងភរោ ររវបានរដឌអណាចអារាប សាអ ឌរ ទទលោងរាកទវកដៅឯអាោសោនោឌ ន ។ របដទសអារាប សាអឌរបានដលើកយកដ រផលថា ោរតដលមលនបានអនញញដ រឲយដលាករបធានាធបរទយនស បន អាលរជកដោនដពលដនះ គជាោយវោរមនសសធមមយ ដដើមផជយ រប ធានាធបរមាប កថនរបដទសអារាបដចោប ។ ទនធមោប ដនះ រដឌអណាចអារាប សាអឌរកបានបញញជ កពោរោរទរបសមលនចដពាះរបជាជនទយនស នងសងឃមថា របជាជនទយនសនងបនថរបរមោប ដដើមផឆលងឲយផរនវដណាកោរមយដលបាក ថនរបវរថ សាសតសថរបសមលន ។ សមជរមាបជនថា ដលាករបធានាធបរទយនស បន អាល គជារបធានាធបរអារាបទមយតដលបានបងខចរថចាកដចញពអណាច ដរោមោរដងើបបះដបាររបសរបជាជន។

របវរថរបដលាក បន អាល ដលាក បន អាលមានដមម ះដពញ

ថា Zine El Abidine Ben Ali ។ ដលាកដកើរកបងឆនប ១៩៣៦ នងដចញពរគសារមានជវភាពមធយម ។ មានអាជពជាទវ ហាន ដលាក បន អាលធាល បបានសកាកបងសាលាដោធាដៅរបដទសបារាង នងសាលាឧរថមសកាតផបកដសើបោរសមាង រ នងសនថសមដៅស រដឌអាដមរក។ មន

នងរកដសាបយកអណាចរបធានាធបរដៅថងងទ ៧ តមវចឆោ ឆនប ១៩៨៧ តាម រយៈរដឌរបហារ ឧរថមដសនយ បន អាលកធាល បោនរតណងរដឌមសតនថរកសងមហាថផធ នងរតណងនាយករដឌមសតនថ ជាដរចើន អាណរថ ។ ដលាក បន អាលបានដធវើរដឌរបហារទមាល កដលាករបធានាធបរ Habib Bourguida តដលជាបតាឯករាជយ ដោយោម នអដពើ ងា ។

ពដបង ដលាក បន អាលររវបានដគចារទកជាអបកដរសាចរសង របដទស

ទយនសតដលកពងជបវបរថ ។ រោនតរបានអណាចកបងថដភាល ម ដលាក បន អាល បានរបោសលបដចាលអាណរថរបធា នាធបរមយជវរ របោសអនវរថនដោ បាយដសដឌកចចដសរនយមបនថនដោបាយ ោរទដលើវសយអបរ នងោរដធវើឲយសតសថ មានសទនដសមើនងបរស ។ បតនថបនថចមថងៗ ដលាក បន អាល បានតរបោល យនដោ បាយដបើកច ដៅជានដោបាយផកថ ចោរ ដៅវញ ។ បបទមារគណបកសរបឆនងប បទសទនដសរភាពសារពរមាន នងោប

សងារដលើរកមស ជព ។ ដៅឆនប ២០០២ ដលាក បន អាល

បានអនមរកតណទរមងចាបរដឌធមមនញដតាមោរដបាះដឆនប ររបជាមរ ដោយអន ញញដ រឲយដលាកអាចឈរដមម ះដបាះដឆនប ររបធានាធបរជាងម ។ តាមរយៈកតណទរមង ចាបរដឌធមមនញដោលដណាះ បានអនញញដ រឲយដលាក បន អាល ជាបដឆនប ររបធានាធបរកបងអាណរថទ ៥ កបងតមរលា ឆនប ២០០៩ ជាមយនងសដ ងោរទជរ៩០%។

បចចបផនបមានអាយ ៧៤ ឆនប នងមានកន ៦ នាក រគសារដលាក បន អាល បានទ ទល រងោរដចាទរបោនពអដពើពករលយនងបកសពករគសារនយម ។

របដទសដលាកលងលចោរទរបជាជនទយនស

មណៈដនះ ដៅកបងរបដទសទយនស ដលាកនាយករដឌមសតនថ Mohammed G h a n n o u c h i ជាអបកោនរតណងរបធានាធបរសថទ ។ ដលាក Ghan nouchi ររវោនរតណងរបធានាធបរសថទរយៈដពល ៦ តម ដោយគរចាបពយបថងងសរក ទ ១៤ តមមករា ដពាលគថងងតដលដលាក បន អាលបានដភៀសមលនដចញពរបដទស ។ បនាធ បមកដៅ ៦ តមលងមម របដទសទយនស នងដរៀបចដបាះដឆនប រសភាងម ។

ដដចបះ ដៅចដពាះមម ដលាក Ghannouchi មានបញញា ជាដរចើនតដលររវដោះរសាយ ពដសស ដរៀបចសណាថ បធាប បសងគមដ ើងវញ ដរពាះថា ដពលដនះ ភាពអនាធបដរយយកពងបនថរគបដណថ បដលើរបដទសទយនស ។ បនាធ បមកដទៀរ ដលាក Ghannouchi នងររវរបតមរប មលបរងបបរងមរគបអបកដសបហាជារមក ពរគបគណបកសនដោបាយទវងអស ។

សរមាបរបជាជនទយនស ទដៅ ោរពវកចចរបសពកដគ ហាកដចជាចបដ ើយ ដនាះគោរដលរលថនសករាជអ ណាចផកថ ចោរអសរយៈដពល ២៣ ឆនប របសដលាក បន អាល ៕

Zine El Abidine Ben Ali ដកើរថងងទ ០៣ តមកញញដ ឆនប ១៩៣៦ នងោនអណាចរបដទស Tunisia ចាបពថងងទ ០៧ តមវចឆោ ឆនប ១៩៨៧ ដលថងងទ ១៤ តមមករា ឆនប ២០១១ ។

Mohamed Ghannouchi ដកើរថងងទ ១៨ តមសហា ឆនប ១៩៤១ ោនអណាចជារបធានាធបរសថទ ថនរបដទស Tunisia ចាបព ថងងទ ១៤ តមមករា ឆនប ២០១១ ដនះដៅ ។ wikipedia

ដោយ វនសថន ររនា /RFI ដោយលចបពាកសពាវ វធរបសមលន

ោនតរងមនងទដនើបលល ងដ ើងៗ របដទសចន គរាមឧរថមានភាពរបសស រដឌអាដមរកដៅរបនបាស វក ដធវើឲយរបដទសជរលងមលនរពយបារមភ នងជយ ដរជាមតរជងកបងោរ ផថលសនធះងមឲយដលោររបកររប តជងបពាកសពាវ វធដៅអាស ។

កបងចដនាល ះដពលបនាម នថងងដទៀរ ពទសសនកចច របសដលាករបធានាធបរចន ជនតាវ ដៅទរកងវាសនដតាននងដៅដពល តដលដលាករដឌមសតនថរកសងោរពារ

ជារអាដមរក Robert Gates សទរដៅទរកងដបោង រដឌអណាចចនោលពថងងអងហគ រមនដនះ បានបដងហា ះយនថដហាះរបដដញ J.20 តដលរាោចាបមនបាន។ ដរើជាោររពមានរបាប ឬកជារពរថោរណដកើរមានជនដពលោប ? ោរដហាះដ ើរជាដលើកដបងដនះ បានដធវើឲយអបកសដងារោរណមយចននភាញ កដផអើល ដោយដលើកបផសដ ើងវញោរគរាមរបសចន-រសបតាមអបកជនាញោរដលាកលងលចមាប ក។

ជាមយោរបដងហា ះយនថដហាះងមដនះ « របដទសចនចងដផញើសារមយដៅឲយ

ស រដឌអាដមរកនងបណាថ របដទសកបងភមភាគថា នវបនយកមមថនកងទពចនពអាចឲយទបបានដទដ ើយរបដទសចនដបថជាញ ចរថ ោល យដៅជារអងគកពលដៅកបងភមភាគ» -រសបតាមបណឍ រសាសតសាថ ចារយចនថរវានមាប ក។

កងទពរបជាជនចនតដលមានច ននដរចើនជាងដគដៅដលើពភពដលាក ដចះលាកបបាងោងសមាង រលល ងណាសកមមវធដោធារបសមលន តដលចញច មបបនដោយងវោដោធាផថល ដោយកដណើ នដសដឌកចច ១០% ។

តាមផលវោរ បដចចកវជាជ ដោធារបសចន មានោរយរោវជាងស រដឌអាដមរ កព ២០ ដៅ ៣០ ឆនប ។ ដ រោរណពរជាកតសថង ពបាកដធវើឲយដជឿោរអះអាងរបសចនតដលថា នវបនយកមមថនកងទពមលនមានដោលដៅសរមាបតរោរពាររប ដទសជារមលនបដណាត ះ។ ដៅតមមករាឆនប ២០១០ កងទពចនបានសាធ កសាា រចាបបានោរជចមសសលមយកពងដហាះដ ើរ ។ ថងងដនះ ោរជចមសសលអនថរទវបចនអាចវាយសពងដៅដលើនាវាផធកយនថដហាះដៅមហាសាគរបាស វក ។ កមមវធ

សពាវ វធងមៗរបសចនទនងជាបាញសដៅរបឆនងស រដឌអាដមរក-ដនះជាដោបលរបសដលាកឧរថមនាវអាដមរោង Mike Mullen។

“ស រដឌអាដមរកដៅមានដពលចារវធានោរតកមលនដដើមផោរពារមលនទលនងសមរទភាពងមៗដនះរបសចនទវងដៅកបងសោថ នពលផកធ លមលន ទវងដៅកបងអាវធផថលឲយថរវាន ។ វាសនដតានបនថចដទៀររបត លអាចនងររវដដើរតាមដរោយចន ជាជាងដធវើោររបកររបតជងបពាកសពាវ វធរទលនងចន” ៕

កងទពេនមរបងរតរតកដើមបលបបបតតោរយតយវរបមលនកដើរមនទានហរដឋអាកមរក

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៥

កមពជា

រយៈកពល ២៦ ឆនន ថនោរោនអណាេកោយកោក ហន ខន កោយ យន សាកមៀន/RFA

ោលបរដចឆទផាយៈ១៤ មករា ២០១១ ដលាក ន តសន នាយករដឌមសតនថ

កមពជា ជាដមដកនាោនអណាចយរជាងដគបផរ កបងរបដទសកបងរបនអាសអា ដគបយ ដរៅពដសឋចសលរង ថនរបដទស របយដណដចញ ។ ដលាកបានសទរកបងរ តណងជានាយករដឌមសតនថកមពជា ចនន ២៦ឆនប គចាបតាងពថងង ១៤ មករា ឆនប ១៩៨៥មក ។ ដលាក ន តសន មានកដណើ រព

ដមរថកពងចាម ។ ដដណើ រជវររបសោរវវឌណនតាងពជាដកមងវរថ ជាទវហានតមមររក ម ជាអបកោរទរ នងចងដរោយបផរជានាយករដឌមសតនថថនរបដទសកមពជា ។ ដលាកកររវបានដគដៅថា ជាបរសលល ងដៅកមពជា។ ថងងសរក ទ១៤ តមមករា ឆនប ២០១១ គជាមបទ ២៦ ឆនប ថនោរដ ើងរតណងជានាយករដឌមសតនថរបសដលាក ។ ដលាក ន តសន បចចបផនបមានវយ

៥៩ ឆនប ររវបានមសតនថរោឌ ភបាលកមពជា ថនគណបកសរបជាជនកមពជា របសដលាក ចារទកជាដមដកនាដឆនព ះដៅរក ោរអភ វឌណនកដណើ ន ដសដឌកចចោរោរបនទយភាពរករកសទរភាពនដោបាយ នងសនថភាព ។ ដលាក ជា សម របធានគណបកសរប

ជាជនកមពជា នងជារបធានរពទនសភាជារ កបងឱោសមបដលើកទ ៣២ ថនទវាជយជមបះ ៧ មករា បានរបោសថា ោរដកនារបសដលាក ន តសន បាននាកមពជាដៅរកសនថភាព លទនរបជាធប ដរយយនងជានររដឌ។ ដលាក ជា សម បានបញញជ កថា

គណបកសរបជាជនកមពជា នងបនថដរជើសដរ ើសដលាក ន តសន ដធវើោរជាដបកខភាពនាយករដឌមសតនថ សរមាបោរដបាះដឆនប រ សកល ឆនប ២០១៣ លងមមដនះជាបនថដៅដទៀរ។ ដលាក ជា សម បនថដទៀរថា កបង

វសយដសដឌកចចកមពជា អាចរកាកដណើ នដសដឌកចចបានរបមាណ ៥% របចាឆនប ដ ើយកដណើ នដនះ នងដកើនដ ើងបតនទមមយភាគរយដទៀរដៅឆនប ២០១១ ដនះ។ ចតណកឯអរតា ថនភាពរករកតដលបានធាល កចះមកររម ៤៧% ដៅឆនប ១៩៩៣ បានធាល កមកររម២៦%ដៅឆនប ២០១០ ។ ដទវះបជាោងណាកដោយ មសតនថ

គណបកសរបឆនង នងអងគោរោរពារសទនមនសសអនថរជារបានសតមឋងោរដសាកសាឋ យតដលដលាក ន តសន បនថោនរតណងជានាយករដឌមសតនថយរដពក តដលបណាឋ ល ឲយមានោររដលាភសទនមនសស អពពករលយ ដ ើយោរដកនារបដទសរបសដលាក កពងនាកមពជា ឲយោល យដៅ

ជារបដទសផកឋ ចោរ ។ នាយករបរបរថទទលបនធករបន

អាស ថនអងគោរោរពារសទនមនសស (Human Rights Watch) ដលាក តរបដ អាោម (Brad Adams) រះគនថា ដលាក ន តសន កពងដកនាកមពជា ដចោរដកនារបសរបដទសសងាបរ បតនថោរដកនាដៅកមពជា ផធយនងសងាបរររងថា ដមដកនាសងាបរ របមលធនធានតដលទទលបានមកដៅដធវើោរអភវឌណរបដទស បតនថដមដកនាកមពជា បានរបមលធនធានថនរបដទសដនះរចោកចលដហាដរបសមលនផកធ លដៅវញ ។ ដលាក ន តសន ធាល បបានរបោស

ជាដរចើនដលើកដរចើនសារចមកដ ើយថា ដលាក នងបនថរតណងជានាយករដឌមសតនថរបសដលាកដៅថងងអនាគរ ដោយោម នដពលកណរ។ កបងឱោសសដមាព ធអោរសកាមយោលពតមសហា ឆនប ២០០៩ ដលាកបានរបោសថា ដលាកនងបនថោនរតណង ជានាយករដឌមសតនថរ រដលឆនប ២០២៣ ។ ដលាក ន តសន កបងបនាម នឆនប ចង

ដរោយដនះ បានបងហា ញម ចឆតាជាដរចើនដដើមផបងហា ញពកដណើ នដសដឌកចច នងគដរមាង ដដើមផោរបនទយភាពរករកដៅកមពជា ។ ដលាកបានរបោនយកយទន សាសតសថងមមយដទៀរ ដដើមផបដងាើនរបាកចណលរបសកមពជា ដរោយដពលតដលរបាកចណលពវសយោរដដរ ដៅកមពជា មនមានសទរភាពមក គគដរមាងផលរ រសវឲយសលដលើសពដសចកឋររវោរចនន ៤ លានដតាន ដដើមផជរញោរនាអងារដចញោងដហាចណាសចនន ១លានដតាន។ អរររណាងោរោលយឧរឋមសបង

ោរអងគោរស របជាជារ ទទលបនធកសទនមនសសរបចាដៅកមពជា ដលាករស មា

ដហាគ ភកដមន (Margo Picken) បានពពណនាកមពជាថា ជារបដទសតដលរគបរគងដោយដលាក ន តសន នងគណបកសរបជាជនកមពជា។ ដលាក ន តសន នងមសតនថគណបកសរបសដលាកបានរគបរគងកមពជា ដោយអណាចផកថ ចមម ដោយបានររររតា សាទ បនទវងឡាយតដល អាចរបកររបតជងអណាចរបស ោរ ។

ដលាករស មាដហាគ ភកដមន បនថដទៀរថា ដលាក ន តសន កពងយកគណសមផរថ ដោយសារតរអររថនរបបតមមររក ម ដ ើយដលាកបានបងហា ញពោរអភវឌណន នងោរោរបនទយភាពរករក មណៈដពលតដលរបដលាកផកធ ល នងរកមមសតនថរបសដលាក កពងដកងរបវញច ធនធានថនរបដទសដនះ ដោយរបតមរបមលរបាកចណលបានមកពធនធានទវងដនាះោកចលដហាដមលនឯង ដ ើយចតណកឯវសយសទនមនសស គររវបានចារទកថា មនបានោរ ។ តាមពរដលាក ន តសន មនររវ

បានដគដរជើសដរ ើសដធវើនាយករដឌមសតនថជាប

រ រតាងពតមមករា ឆនប ១៩៨៥ ដនាះដទ។ ដៅកបងរយៈដពលថនោរដបាះដឆនប រជាសកល ជយ ោរទដោយអងគោរស រប ជាជារោលពឆនប ១៩៩៣ គណបកសរប ជាជនកមពជា បានចាញ បតនថដលាក ន តសនបដដសធមនទទលយកលទនផលថន ោរដបាះដឆនប រដនាះ។ ជាោរសរមបសរមល ដលាក ន

តសន ររវបានដគផឋលរតណងជានាយក

រដឌមសតនថទ ២ កបងរោឌ ភបាលចរមះរវាងគណបកស វនសនបច នងគណបកសរបជាជនកមពជា ។ បតនថរោឌ ភបាលចរមះររវបានបាកតបកកបងរដឌរបហារបងារមមមយ ោលពថងងទ ៥-៦ តមកកាោ ឆនប ១៩៩៧ ដោយដលាក ន តសន បានទមាល កអណាចរបសរពះអងគមាច សនដរារថម រណឫទន តដលោលដនាះដលាកជានាយករដឌមសតនថទ១។ ដលាក ន តសន បានដចាទរបោនសដមឋចរកមរពះជាអបកបងាឲយមានោរបងារមមថងងទ ៥-៦ កកាោ ឆនប ១៩៩៧ ។ រដឌរបហារបងារមមដនះដធវើដ ើង

ដរោយពមានរពរថោរណដបាករោបតបកដៅដលើរកមបារករោរទគណបកសរបឆនង ោលពតមមនាឆនប ១៩៩៧ តដលបណាឋ លឲយមានមនសសោងដហាចណាសចនន ១៦នាកសាល ប នងរងរបសចនន ១៤០នាកដផសងដទៀរ ។ នាយករបរបរថទទលបនធករបន

អាស ថនអងគោរោរពារសទនមនសស (Human Rights Watch) ដលាក តរបដ អាោម ោលពថងងទ៨ តមមករា ឆនប ២០១១ បានចារទកដលាក ន តសន ជាដមដកនាថវឆនល រមាប ក បតនថដលាក ន តសន បានោនោបអណាចយរដពក តដលអាចបណាឋ លឲយរបដទសកមពជាជបរបទះដរោះថាប កដៅថងងអនាគរ ។ ដលាកបនថដទៀរថា ដលាក ន តសន គរតរដបាះបងរនាទរបសដលាក ដ ើយអនញញដ រឲយមានោរដបាះដឆនប រដោយដសរ មយដៅកមពជា ដដើមផឲយមានដមដកនាកមពជា ដផសងដទៀរ។ ដលាក តរបដ អាោម បតនទមថា

៖ “ោរបានដរៀនសររដរចើនណាស ។ ោរ ររវបានតរងតាងដោយរបដទសដវៀរណាម ជារដឌមសតនថោរបរដទសវយដកមងជាងដគបផរកបងពភពដលាក ោលពឆនប ១៩៧៩ ដោយសារតរោរមានភាពមល សថវ ដ ើយនងដចះសរមបមលនបានលអ ។ ោរកដចះបដរមើដៅហាវ យរបសោរផងតដរ ។ ោរបានដរៀនដធវើោរជាដមដកនា ដ ើយោរអាចដរបើរបាសអណាចរបសោរដដើមផរបឆនងនងអបកជទវសនងោរ ។ មញ សងឃមថា ោរនងដរបើរបាសសមរទភាពរបសោរ ដដើមផតរបោល យដៅជាដមដកនាលអមយរប ដដើមផឲយរបដទសកមពជាមានភាពរងដរឿង ោរដោរពសទនមនសស នងលទនរបជាធបដរយយ ។ បចចបផនប ដនះោរបានបងហា ញមលនជាមនសសឆនល រថវ បតនថជាបគគលតដលរបកបដោយលកខណៈអវជជមាន" ។ ដលាក តរបរ អាោម បានបនថដទៀរ

ដលាក ន តសន នាយករដឌមសតនថកមពជាោលពថងងទ ១៤ តមមងនា ឆនប ២០០៧ ។ UPI Photo/keizo Mori

ោរ [ ដលាក ន តសន ] បានដរៀនសររដរចើនណាស ។ ោរ ររវបានតរងតាងដោយរបដទសដវៀរណាម ជារដឌមសតនថោរបរដទសវយដកមងជាងដគបផរកបងពភពដលាក ោលពឆនប

១៩៧៩ ដោយ សារតរោរមានភាពមល សថវ ដ ើយនងដចះសរមបមលនបានលអ ។ ោរកដចះបដរមើដៅហាវ យរបសោរផងតដរ ។ ោរបានដរៀនដធវើោរជាដមដកនា ដ ើយោរអាចដរបើរបាសអណាចរបសោរដដើមផរបឆនងនងអបកជទវសនងោរ ។ មញសងឃមថា ោរនងដរបើរបាសសមរទភាពរបសោរ ដដើមផតរបោល យដៅជាដមដកនាលអមយរប ដដើមផឲយរបដទសកមពជាមានភាពរងដរឿង ោរដោរពសទនមនសស នងលទនរបជាធបដរយយ ។ បចចបផនប ដនះោរបានបងហា ញមលនជាមនសសឆនល រថវ បតនថជាបគគលតដលរបកបដោយលកខណៈអវជជមាន ។ ខរបដ អាោម

តកៅទពរទ ៦

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៦

កមពជា

ថា ដលាក ន តសន មនតមនជាមនសសតដលមានរបជារបយភាពដទ បតនថដលាក ន តសន អាចដៅរការតណងរបសដលាកបានដោយសារតរោរគរាមកត ង នងអដពើពករលយ តដលបានអនញញដ រឲយដលាក ន តសន ដរបើរបាសទករបាករបសដលាកទញមសតនថតដលរបឆនងនងរបដលាក ។ ដលាកបនថដទៀរថា ដលាក ន តសន

បានដរបើរបាសវធសាសតសថបតបក នងរររ រតាបានោងលអ ដដើមផដធវើឲយគណបកសរប ឆនងដមាយ៖«មញគរថា ដលាក ន តសន ចងដោឋ បោឋ បនងពរងងអណាចរបសមលន នងបញចបោររះគនរោឌ ភបាល របសដលាកដៅកបងរបដទសកមពជា ។ ដលាកចងឲយមានគណបកសតរមយ ដបើដទវះបជាដលាកដធវើពរឲយមានោរដបាះដឆនប រសរមាបរយៈដពល ៥ ឆនប មឋងកដោយ ពដរពាះោរដបាះដឆនប រទវងដនាះ ោរអាចដរៀបចបានដដើមផឲយមលនោរឈបះដឆនប រជាសវយរបវរថ ។ ោរកចងរគបរគងធន ធានរបសរបដទសកមពជាទវងអស ដ ើយោរចងតកតរបរបដទសកមពជា ដៅជារប ពននមលធននយមរបកបដោយរបបផកឋ ចោរ» ។ ដលាក ន តសន បានតរបោល យជា

នាយករដឌមសតនថ ដរោយដពលតដលអររនាយករដឌមសតនថ ដលាក ចាន ស បានទទលមរណភាព ។ ដលាក តបន សវណត អររនាយករដឌ

មសតនថ ថនសាធារណរដឌរបជាមានរកមពជា បានអះអាងរបាបវទយអាសដសរឲយដងថា ដលាក ន តសន បានទទលរតណងជានាយករដឌមសតនថ ដោយសារតរដលាក ន តសនមនបានជទវសនងគនរថនោររររ រតារបសដវៀរណាម ោលពដពលដនាះ ។ បចចបផនបដនះគរបតជងរបសដលាក

ន តសន ហាកបដចជាោម នសមរទភាពកបងោរដដណឋើ មយកជយជមបះដលើគណ

បកសរបជាជនកមពជា ដោយសារពកដគក ពងដដណឋើ មោប ដដើររជាគណបកសរប ឆនងដៅកមពជា ។ ដលាក សម រងស បចចបផនបកពងរស

ដៅនរដទសមលនដៅរបដទសបារាង ដរោយដពលរលាោររកងភបដពញ បានោរដទវសដលាកឲយជាបគកចនន ១២ ឆនប ពបទផាយពរមាន មនពរតកលងបនលឯកសារនងបផកល ញរទពយសមផរថសាធារណៈ ។ ចតណកឯសដមឋចរកមរពះ នដរារថម

រណឫទន វញ ររវបានដរជើសដរ ើសជារបធានគណបកស នដរារថម រណឫទន បតនថគណបកសមនទទលបានោរោរទពអបកដបាះដឆនប រដនាះដទ ។ គណបកសដនះបានជាបដឆនប រតរចននពរដៅអបដណាត ះ កបងោរដបាះដឆនប រឆនប ២០០៨ ។ អបកវភាគបានរះគនគណបកសរបឆនងជាលល ង ដៅមនដពលោរដបាះដឆនប រឆនប ២០០៨ ដោយសារតរដមដកនាគណបកស សម រងស នងគណបកសសទនមនសស មនរពម

ស ោរបដងាើរជាគណបកសរបឆនង តរមយ ដដើមផរបកររបតជងនងគណបកសោនអណាច ។ ដលាក យម សវណត អបកនាពាកយ

គណបកស សម រងស បានរបាបវទយអាសដសរ ពដដើមតមមករា ឆនប ២០១១ ថា ដទវះបកមពជា មានោរអភវឌណបនថចបនថចតមន បតនថកមពជា ដៅមានបញញា ជាដរចើនតដលដៅមនទវនបានដោះរសាយ ។ ដទវះបជាមានោរអះអាងថា មានោរ

ដកើនដ ើងតផបកដសដឌកចចោងណា កដោយ របដទសកមពជា រសបានដោយោរោកទវនពបរដទសជាមធយម ៥០០ លានដលាល រកបងមយឆនប ដ ើយជារបដទសជ ពាកបណលដគដធមយផងតដរ ។ ដរៅពដនាះកមពជា កររវបានអបកវភាគចារទកថា ជារបដទសកពងរងឥទនពលោងលល ងពរបដទសចន ផងតដរ ។ ោលពតមវចឆោ ឆនប ២០១០ កបងដ

ដណើ របដពញទសសនកចចរបសរដឌមសតនថោរ

បរដទសស រដឌអាដមរក ដលាករស លទារ គលនរន (Hillary Clinton) បានដសបើកឲយរបដទសកមពជា ពងតផអកដៅដលើរប ដទសចន តរមយជាថដគរបសមលន។ ដលាករសបនថដទៀរថា ដទវះបកមពជា មានទនាកទនងលអជាមយចន បតនថកមពជា ររវហានរបឈមមមនងរបដទសចន រប សនដបើកមពជា មានកឋកងវលពបញញា បរ សាទ នពាកពនននងោរសាងសងវារអគគស នកបងទដនលដមគងគ ។ ងមៗដនះដលាក ន តសន ររវបានដគ

រះគនថា ដលាកកពងបដងាើរជារកមបណាឋ ញ សរមាបបនថោរដកនារបដទសកមពជា ដោយោរតរងតាងសាចញារដលាកដធវើជាដមដកនាដៅកមពជា។ ដលាក ន តសន ោលពដដើម តម

មករា ឆនប ២០១១ បានតរងតាង នងដ ដ ើងឋាននថរសកឋកនរបសចផង របសដលាក គដលាក ន មាតណរ ជាឧរឋមដសនយដទវផកា យពរ តដលមានមមងហរ

បតនទមជាដមបញញជ ោររងថនបញញជ ោរោឌ នកងទពដជើងដោកថនកងដោធពលដមមរភមនធ ។ ោរតរងតាងដនះររវបានអបករះគនបានដលើកដ ើងថា ជាោរតរងតាងដដើមផបដងាើរជាបណាឋ ញរគសារ ដលាក ន តសន ដដើមផរការតណងរបសដលាក ដដើមផរគបរគងរបដទសកមពជា ។ របរកមមដៅនងោរដលើកដ ើងរបស

អបករះគន ដលាក ន តសន ដលាក ថផ សផកន អបកនាពាកយគណៈរដឌមសតនថកមពជា មានរបសាសនោលពដដើមតមមករា ឆនប ២០១១ ថា ដលាក ន តសន បានបនសលទកនវសមទនផលជាដរចើនសរមាបកមពជា។ ដលាកបនថថា ោរតរងតាងដលាក ន មាតណរ ជាដមដកនាកងទពកមពជា មនតមនដដើមផសបងរតណងពឪពកដលាកដនាះដទ។ ដទវះជាោងណាកដោយ អបកវភាគ

វវឌណននដោបាយដៅកមពជា បានដលើកដ ើងថា ោរដកនារបដទសកមពជា របសដលាក ន តសន កពងមនដៅរកអ ណាចផកឋ ចោរ ដ ើយគណបកសរបឆនងដៅកមពជា នងោនតរទនដមាយបនថច មឋងៗ ។ អបកវភាគបនថដទៀរថា បចចបផនបដនះដគ

សដងារដឃើញថា រគសារសាចញាររបសដលាក ន តសន កពងតររគបរគង កមពជា ។ ោររគបរគងមានដចជា កនរបសចផងដលាក ន តសន ដលាក ន មាតណរ ដធវើជាឧរឋមដសនយដទវផកា យពរ តដលមានមមងហរបតនទមជាដមបញញជ ោររងថនបញញជ ោរោឌ នកងទពដជើងដោកថនកងដោធពលដមមរភមនធ។ កនរស គដលាករស ន មាណា ជានាយករគបរគងសាទ នយវទយ នងទរទសសនបាយន ភរោរបសដលាក ន តសន គដលាករស បន រាន ន តសន ជារបធានោកបាទរក មកមពជា។ ដលាក ន តសន ររវជាដនលងជាមយនងឧបនាយករដឌមសតនថកមពជា ចននពរនាក នងអររសបងោរបលសជារមាប ក ៕

តពទពរទ ៥

រលាោររបជាជនដមរថមាររជកថនបកសកមមយនសថដវៀរណាមថងងទ ០៨ តមវចឆោ ឆនប ២០០៧ ដលាក ទម សាមន អរររពះដៅអធោរវរថភបឌនលងដជើង រសកគរវង ដមរថតាតកវ ររវបានរោឌ ភបាលតមមររបសដលាក ន តសន ចាបផសកដ ើយបញជ នដៅោកគកនងោរដទវសដៅរបដទសដវៀរណាម ដចាទពបទអវមយតដលគណបកសរបជាជនកមពជាដៅថា

«បតបកបបាកមរថភាពដវៀរណាមកមពជា» ។

វទយ កេងកមពជាករោម ដចញផាយដរៀងរាលថងង តាមរយៈដគ ទពរ www.vokk.net

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៧

កវៀតណាម

ដោយ ថាច ជដរឿន អងគោរឃាល ដមើលសទនមនសស

Human Right Watch ោលពថងងទ ១0 តមមករា សបាថ ដនះបានដចញ ដសចកថតងលងោរណមយអពាវនាវឲយអាជាញធរដវៀរណាម «ដបាះបងដចាលនវដោលនដោបាយររបនថងនងបបទមារ» អបកតមវងគនរដោយសនថវធនងអ ងាមនដពល តដលគណបកសកមមយនសថដវៀរ ណាមដរៀបចមហាសនបបារបកស ដលើកទ ១១ ។ ទនធមដនះតដរ អងគោរឃាល ដមើលសទនមនសសមយដនះ កសមអពាវនាវឲយ ដវៀរណាមផថលដសរភាពដលអបកតដលក ពងជាបគកនដោបាយ នងអបកតដលកពងតរឋរកបងករណដសើបអដងារ ដោយឥរលកខមណឍ ។

អងគោរតដលមានទសាប កោរដៅទរកង New York បានឲយដងថាសកមម ភាពបសតងហា បរបសរោឌ ភបាលបកសកមមយនសថដវៀរណាមដកើនដ ើង គរឲយករសមាគ លដៅដលើសកមមជនសទនមនសសមនដពលសមាជបកសដលើកទ ១១ តដល បានចាបដផថើមដៅថងងទ ១២ តមមករា ដនះ ។

អងគោរឃាល ដមើលសទនម មនសសHuman Right Watch បានដលើកយកបទបញញជ មយ របសដលាកនាយករដឌមសតនថដវៀរណាម Nguyen Tan Dung បានចះ រទដលលោលពតមធប ឆនប ដៅមញ ថា «រដឌអណាចរគបជាន ថាប កររវតររបមលកមាល ងដោះរសាយរាលបញញា ដៅថ នងសមកសាម ញតដលដកើរពបញញា សាសនា ជនជារ នងបញញា បថងផថលដោយរបមលផថ ោប

ជាដដើម មនររវទកឲយមានបញញា សមរគសាម ញ ដដើមផបានឱោសដលលម ងដធវើោរវាយរបហារនងបផសឲយមានោររបឆនងដ ើយ»។

ដលាក Phil Robertson នាយករងអងាោរ Human Right Watch របចាអាសបានោកសនរថា «ដ រអវបានជាថាប កដកនាថនរោឌ ភបាលបកសកមមយនសថដវៀរណាមតរងតរមានោរភយលល ចនវោរសតមថងមរអពទកខកងវលរបសពលរដឌថនរបដទសរបសមលន»។

ដលាក Phil Robertson បានបនថ

ដទៀរថា «ដលដពលតដលដវៀរណាមដផកថ រអារមមណដៅដលើបញញា សទនមនសស ដ ើយដដើមផឲយរបដទសមានោររកចដរ ើថាប កដកនាដវៀរណាមគរតរផថលសទនឲយរបជាពលរដឌរបសមលនមានសទនរគបរោន ដចតដលមលនបានចះសននសញញដ ជាមយអនថរជារជជសសកមមភាពោបសងារដសរភាពជាមលោឌ ន នងោរបបទមារអបកបដញចញដោបលតមវងគនរវញដទើបរបដសើរ»។

មហាសនបបារបកសដលើកទ ១១ ថនរោឌ ភបាលបកសកមមនសថដវៀរណាម មាន រយៈដពល ៨ ថងង ចាប ពថងងទ ១២ តម

មករា ដនះដៅ ដដើមផដធវើោរដរជើសដរ ើសដមដកនាងម នងោកតផនោរដសដឌកចចសងគមដៅអនាគរនាគរ នាដពល ៥ ឆនប លងមមដនះ ។

អងគោរឃាល ដមើលសទនមនសសHuman Right Watch បានបញញជ កថា បចចបផនប មានអបកតដលកពងជាបឃឃាងជាង ៤០០ នាកដៅរបដទសដវៀរណាម តដលពកដគសទនតរជាអបករោនតរបានដរបើរបាសសទនជាមលោឌ នរបសមលនបដណាត ះ ។

ដវៀរណាមដៅមនទវនមានរបរ កមមអវដទ ចដពាះដសចកថតងលងោរណដនះរបសអងគោរឃាល ដមើលសទនមនសស ដៅដ ើយ ។ ទវកទនដរឿងដនះតដរ ទភាប កងហរពរមាន AF P បានរសងសមថរបសដលាក Dinh The Huynh សមាជកមជឈមបកសថនរោឌ ភបាលដវៀរណាម នងជានពនននាយកោតសរ N h a n D a n បានតងលងដៅកបងអងគសនបសទោតសរមយថា «ដវៀរណាមមនររវោរ នងោចលរ មនអាចមាននដោបាយដសរព បកសដ ើយ»។

ទភាប កងហរពរមានបារាងដតដលបានវភាគថា ដៅដវៀរណាមអបកតដលបាន ដឃាសនាដដើមផបដរ ើឲយរបបព បកស អាចរបឈមនងោរចាបោកគក ។

ដវៀរណាមបានចាបដផថើមអនវរថដោលនដោបាយអវមយ តដលដគដៅថា «ផកល សបថរ»ោលពមហាសនបបារបកសដលើកទ ៦ នាឆនប ១៩៨៦ ៕

អងគោរឃលល កមើលទធមនស (HRW) អពាវនទវឲយកវៀតណាមបញឈបោរបបទមាតអនកខមវងគនតមនកពលមហាននបតតបកស

ដៅដវៀរណាមអបកតដលដឃាសនាដដើមផរបបដសរព បកស នងររវបានបកសកមមយនសថយនចាបោកពនននាោរ ។ AP

Wikileaks ទមាល យឯកសារមាៃ តទាកទងនងទសនៈហរដឋ

អាកមរកេកពាះនទយករដឋមសតនរ កវៀតណាម កងវៀង តង យង តរបសរមល ថាច របជា ដគឿន ឯកសារសមាង ររបសស រដឌអា

ដមរកររវបានតបកធាល យ ដ ើយររវបានោតសរអងដគលសដធវើោរផសពវផាយ ថា នាយករដឌមសតនថ ដងវៀង រង យង ថនរប ដទសបកសកមមយនសថដវៀរណាម នងររវបានមហាសនបបារបកស ដរជើសតាងជាដបកខជននាយករដឌមសតនថមយអាណរថដទៀរ ោងពររបាកដ ។

ឯកសារតដលដគ ទពរ Wikile aks ដចញផាយ ដ ើយររវបានោតសរ The Guardian របសអងដគលសដចញផាយកបងដពលងមៗដនះថា ជនជារអាដមរកមាប កមនបដញចញអរថសញញដ ណបាននោយថា ដលាក យង ររវបានដគចារទកថាជាអបក «មានរបជារបយភាព» កបងោររកានវរនាទជានាយករដឌមសតនថមយអាណរថដទៀរ ។

ឯកសារតដលបានតបកធាល យដនះ របត លជាររវបានចងរកងោលពឆនប ២០០៩ គមនោរដបើកមហាសនបបារបកសកមមយនសថដវៀរណាម តដលបានរបា រពនដ ើងរយៈដពល ៨ ថងង ចាបពថងងទ ១២ តមមករា ដនះដៅ ។

ឯកសារដនះ បានកររតាថា ដលាក យង នង ដលាក ដងវៀង រង សាង ជាអបកមានឥទនពលបផរ ដៅកបងថផធកបងរបសបកសកមមយនសថដវៀរណាម ដដចបះបានជាអបកទវងពរដនះមានអណាចោងលល ងដៅកបងរបដទសដវៀរណាម ។

ដទវះោងដនះកថ ឯកសារសមាង រដនះ បានករសមាគ លថា អបកទវងពរលងដលើមនមានដោលនដោបាយផកល សបថរគរឲយករសមគល ដចជាដលាកអររនាយករដឌមសតនថ វ វាង ដកៀក (Vo Van Kiet) ដទ ។

បតនថអបកទវងពរដនះ ររវបានដគ ពណនាថា មានដោលនដោបាយដឆនព ះដៅរកទផារដសរ នងោរទឲយមានដោលនដោបាយស របរបរថោរ រវាងស រដឌអាដមរក នងដវៀរណាម ។

រ រមកដលដពលដនះ W i k i l e a k s បានដចញផាយនវឯកសារសមាង ររបមាណជរ ២០០០ កបងបណាថឯកសារដអ ចររនច តដលពកដគទទលបានជាង ២៥០០០ ។ ោតសរ The Guardian នងទភាប កងហរពរមានអរ ប ៤ ដផសងដទៀរ បានរមោប ផសពវផាយនវឯកសារដនះជាមយ Wikileaks ។

មហាសនបបារបកសកមមយនសថ ដវៀរណាមដលើកទ ១១ ដដើមផដរជើសដរ ើសដមដកនាងម នងពភាកាអពបញញា ដសដឌកចចរយៈដពល ៥ ឆនប ដៅដៅអនាគរ ៕

ដោយ ដសៀក សារន/RFI របដទសដវៀរណាម បានអនមរ

រករយងមមយ សរមាបបដងាើររកបមណឍ រគប រគងសកមមភាពរបសអបកោតសរ នងអបកបដងាើរ Blog ដោយដរោងឲយមានោរពនយោងធងនធងរ។ ទវងដនះ បតនទមពដលើ វធានចាបមយចននតដលមាន ដ ើយតដលគណៈកមាម ធោរអាដមរោងលងោរ ពារអបកោតសរ ( CPJ ) ធាល បបានបរហារថា ជាវធានចាបសមាល បសទនដសរភាព ។

ដបើដោងតាមអរទបទចាប តដលបានចះ រទដលល ដោយដលាកនាយករដឌមសតនថដវៀរណាម Nguyen Tan Dungតដលររវចលជាធរមាន ដៅតមដរោយ ដ ើយតដលដរោងមានោរពនយដលដៅ៤០ លានដង ឬររវជា ២០០០ ដលាល រ

ដលជនណាតដលបានផសពវផាយពរ មានដោយោម ន ”ោរអនញញដ រ” ឬពសមរសបនង”ផលរបដោជនរបសរបជាជន”

ដៅកបងដសចកថតងលងោរណមយរបសគណៈកមាម ធោរអាដមរោងលងោរពារអបកោតសរ (CPJ )បានបរហារថា រករយងមដនះជារករយ ”សមាល បសទនដសរ ភាព” ោកបតនទមពដលើវធានចាបតដលមានលកខណៈដចោប ដនះដ ើយតដលធាល ប មានជាដរចើនរចដៅដ ើយ ។

ដលាក Shawn Crispin អបករណាងថនអងគោរោរពារអបកោតសរដៅរបនអាសអាដគបយបានតងលងបរហារថា “ រករយងមរបសអាជាញ ធរដវៀរណាមដនះគដធវើដ ើង ដដើមផបដងាើនោរដោថ បោថ បររររតារបសរោឌ ភបាលដវៀរណាមដៅដលើអបក

ោតសរតរបដណាត ះ” ។ ដ ើយគណៈកមាមធោរអាដមរោងលងោរពារអបកោតសរ( CPJ)បានបរហារដទៀរអពោរបងខរបងខ របសអាជាញ ធរដវៀរណាម ឲយអបកោតសរតងលងរបាបបងហា ញ ពរបភពពរមានរបសមលនដ ើយ នងោរហាមឃារពឲយដរបើរ សសនាម ។

ចតណកឯសារពរមាន T h a n Nien តដលជាសារពរមានមយដសលនដៅរបដទសដវៀរណាមបានដករសងសដរបសដលាក Trinh Thanh តដលជាដមធាវ ដៅទរកង ជមញបងហា ញឲយដងថា “អបកោតសរគរតរមានសទនោរពាររបភពពរមានរបសមលនដៅកបងោរដសើបអដងារដៅដលើអដពើពករលយ”។ គណៈកមាម ធោរអាដមរោងលងោរពារ

អបកោតសរ ( CPJ ) បានដធវើោរដចាទរបោនដទៀរថា “ រករយងមដនះជារករយ”សមាល បសទនដសរភាព ”ដ ើយកដធវើដ ើងដដើមផសដៅដៅដលើអបកបដងាើរ Blog តដលដរបើរ សសនាមដោយពកដគចងដគចដវះពោរតាមដធវើទកខបកដមបញ របសអាជាញ ធរ ដវៀរណាម ៕

កវៀតណាមកេញរកតយថែរមាបបកងាើតរកបមណឌ រគបរគងអនកោខតនងអនកបកងាើត Blog

ដលាកនាយករដឌមសតនថដវៀរណាម Nguyen Tan Dung ។ Reuters

សារពតមានសារពតមាន ថរពនគរថរពនគរ គងៃអាទតយ ១២ កកើត ខែបសស ឆនន ខាល កោសក ព. ស. ២៥៥៤ តតវនងគងៃទ ១៦ ខែមករា គ. ស. ២០១១ ៨

ខវងយលពភមសាសតរកមពជាករោម

អព ទរកងថរពនគរ ឬ ទរកង ហ ជ មញ

ដោយ ថាច របជា ដគឿន អរទនយតាមភាសាយនៈ ដរោយពជនជារយន តដលបាន

ដភៀសមលនពរបនរងកង (Tonkin) ឬ ហាណយ (Hà Nội) ភាគលងដជើងថនរបដទសដវៀរណាមមករសដៅកបងទរកង ថរពនគរ នាសរវរសរទ ១៧ ថរពនគរររវបានដសថចយនដមម ះ ដងវៀង អាញ (Nguyễn Ánh) បថរដមម ះជាភាសាយនថា ោដន (អកសរយនៈGia Định) (អកសរចន:嘉定) ។ ដៅឆនប ១៨៦២ ដរោយដពលបារាងបានចលោនោបទរកងថរពនគរ ពកដគបានលបដមម ះ ោដន ដចញ ដ ើយបានបថរដមម ះជាផលវោរថា សាយ គន (Sài Gòn) វញ ដ ើយដមម ះដនះ ររវបានដគសាគ លជាសាធារណៈរ រមកដលសពវថងង ។ ដទវះបបារាងបានលបដមម ះោដន ដ ើយបថរដៅជា សាយ គន ដ ើយកថ កដមម ះ ោដនជាអកសរចន 嘉定 ដៅតរររវបានដគសរដសរដៅដលើតផនទ sinitic

រ រដលឆនប ១៨៩១ ។ ពាកយ«Sài Gòn» កបងភាសាយន

ដនះ អបកមលះបានអះអាងថា ជនជារយននោយពាកយ «ថរពនគរ» តាមតមមរមនចាស ដពលតដលពកដគបានដភៀសមលនមកដលថរពនគរដបង ។ អបកតដលបានអះអាងោងដនះ ដោយដគបានដលើកដ រផលថា ពាកយ«សាយ» (Sài) ដនះ ដចញមកពពាកយ «ថរព» របសតមមរតដលជនជារយននោយមនចាស ។ ពាកយ« គន» (Gòn) ដនះ ជាភាសាយន តរបថា «ដដើមគ» (Cây Gòn) ឬ «ផកា

គ» (Bông Gòn) តដលពកជនជារយនបានបកតរបដចញពពាកយ «នគរ» របសតមមរ ។ តាមពរពាកយ «នគរ» កបងភាសាតមមរមាននយថា បរ ឬ រកង មនតមនជា«ដដើមគ» ឬ «ផកា គ» ដទ តរជនជារយនឮតមមរនោយថា«នគរ»ៗសាថ បមនចាសសាម នតរ «ដដើមគ» កនាោបដៅថា «សាយ គន» (Sài Gòn) រ រមកដលបចចបផនប ។

តាមនយមយដទៀរ អបកមលះថា បានជាជនជារយនដៅទរកងថរពនគរ ថា Sài Gòn ដនាះ មកពដពលតដលជន

ជារយន បានដភៀសមលនចលដលទកដថរពនគរ បានដឃើញ ដដើមគ ជាដរចើនតដលពលរដឌតមមរបានោដៅរបនដនាះ ។

អរទនយតាមភាសាចនៈ តាមោរអះអាងមយតបបដទៀរថា

ពាកយ«Sài»កបងភាសាយនដនះ ជាពាកយយនមចពចន(អកសរចនៈ柴 តដលបដញចញសដ ងតាមភាសាចនថា «ឆនយ» ឬ (Chay) មាននយថា «ឧស,តមក,របងចរមងោរពារ,សវររសដពាន») ។ ពាកយ «Gòn» វញកជាពាកយយនមចពចនតដរ (អកសរចនៈ棍 បដញចញសដ ងតាមភា

សាចនថា «សង» ឬ Súng មាននយថា «គលដឈើ, បល» ) ។ តរពាកយ «Gòn» ដនះមាននយថា «ស ឬ ផកាគ» កបងភាសាយនដៅវញ ។

ដៅរបដទសចន ទរកងថរពនគរ ររវបានដគដៅថា 西贡 បដញចញសដនៀងថា Sai Gung តាមរោមភាសាបដញចញសដ ងថា Sai Goong តាមចនតាជវ (Teochew) នង xīgòng តាមភាសាចន (Mandarin) ។

របវតរៈ ទរកងថរពនគរ ររវបានដគសាា ល

ជាទដៅថា ទរកង ជមញ (TP Hồ Chí Minh) ឋរដៅកបងរបនវាលទនាបថនតដនដកមពជាដរោមឬភាគលងរផងថនរបដទសសាធារណរដឌសងគមនយមដវៀរណាម បចចបផនប ។ មនដពលជនជារយនដភៀសមលនមករសដៅ នាសរវរសរទ ១៧ ថរពនគរ ជាទរកងដសលនរបសតមមរ នងមានពលរដឌតមមរដរោមរសដៅរាបសរវរសរមកដ ើយ ។

ឆនប ១៦២៣ រពះបាទ ជយ ដជោឌ ទ ២ ឬ រពះពញញដ ដញាម (១៥៧៣-១៦២៧) ដសាយរាជយដៅរកងឧរថងគ ចាបពឆនប ១៦១៨ ដល ១៦២៨ របសតមមរបានផថលឱោសឲយដសថចយនររកលដងវៀង (Nguyễn) ដមម ះ ដងវៀង ផក ដងវៀង (Nguyễn Phúc Nguyên) (១៥៦៣–១៦៣៥) ដសាយរាជយពឆនប ១៦១៣ ដល ១៦៣៥ ដបាះជរទពនងជនដភៀសមលនយនដៅថរពនគរ ដដើមផដធវើសសតងហគ មជាមយដសថចយនររកលរទញ(Trịnh) ដៅភាគលងដជើងរបដទសយនដរោយពដសថចតមមរអងគដនះ បានដរៀបអភ ដសកជាមយបររដសថចយនដមម ះ ដងវៀង ផក ងក វាង (Nguyễn Phúc Ngọc Vạn) មកដធវើជាមដ ស មក ។ ដោយអណាចថនោរដរៀបអភដសកបររយនឲយដសថចតមមរដនះដ ើយ បានដធវើឲយដសថចយនររកលដងវៀងលងរផងដធវើសកឈបះដសថច យនររកលរទញលងដជើង ដ ើយបនាធ បមកដសថចយនររកលដងវៀង កបានទទលដជាគជយនវម ចឆតាដលបទកដ របសតមមរតាមដោលនដោបាយ «ដដណើ រដឆនព ះដៅទសលងរផង»(Cuộc Nam Tiến) ោងររចះររចង ៕

តពកលមមន

តផនទបងហា ញព ទរកងថរពនគរ ។ wikipedia

កៅមានតកលមករោយ

ពាកយ Sài Gòn ដនះ របត លមកពដពលតដលជនជារយនបានដភៀសមលនចលដលទកដថរពនគរដបងបានដឃើញ ដដើមគ ជាដរចើនតដលពលរដឌតមមរបានោដៅរបនដនាះ ។ Wikipedia