Tin Lành theo Phi-e-r: Sách Mác và 1 & 2 Phi-e-rTin Lành Theo Phi-e-r:
BOB UTLEY
(CHÚ GII KINH THÁNH)
KINH TÂN C, TP 2
MARSHALL, TEXAS: BIBLE LESSONS INTERNATIONAL 2001
2
MC LC
Li ca tác gi: Tp tài liu gii kinh này có th giúp ích gì cho bn? i Hng dn cách c Kinh thánh hiu qu: xác nhn chân lý mt cách cá nhân iii
Gii kinh:
Nhân Vt Phi-e-r ........................................................................................................... 1 Gii thiu sách Mác ........................................................................................................... 4 Mác 1 ........................................................................................................... 9 Mác 2 ........................................................................................................... 41 Mác 3 ........................................................................................................... 53 Mác 4 ........................................................................................................... 69 Mác 5 ........................................................................................................... 83 Mác 6 ........................................................................................................... 91 Mác 7 ........................................................................................................... 103 Mác 8 ........................................................................................................... 115 Mác 9 ........................................................................................................... 127 Mác 10 ........................................................................................................... 142 Mác 11 ........................................................................................................... 167 Mác 12 ........................................................................................................... 177 Mác 13 ........................................................................................................... 201 Mác 14 ........................................................................................................... 227 Mác 15 ........................................................................................................... 253 Mác 16 ........................................................................................................... 271 Gii thiu sách 1 Phi-e-r ........................................................................................................... 277 1 Phi-e-r 1 ........................................................................................................... 282 1 Phi-e-r 2 ........................................................................................................... 306 1 Phi-e-r 3 ........................................................................................................... 323 1 Phi-e-r 4 ........................................................................................................... 342 1 Phi-e-r 5 ........................................................................................................... 355 Gii thiu sách 2 Phi-e-r ........................................................................................................... 366 2 Phi-e-r 1 ........................................................................................................... 371 2 Phi-e-r 2 ........................................................................................................... 392 2 Phi-e-r 3 ........................................................................................................... 409 Ph lc 1 Các nh ngha ngn gn v cu trúc ng pháp Hy-lp .......................... 423 Ph lc 2 Phê bình vn bn ............................................................................... 432 Ph lc 3 Lp trng tín lý ................................................................................ 435
3
ARCH, Mác 1:1 .................................................................................................................................. 11
S XNG NHN/CÔNG B , Mác 1:5............................................................................................. 15
THUYT NHN LÀM CON NUÔI (mt tà giáo thi k u), Mác 1:5............................................ 18
TRÍ HU GIÁO (xut phát t t Hy Lp gnosis, vn có ngha là "tri thc," theo I Ti-mô-thê 6:20),
Mác 1:5..................................................................................................................................................
18
NHNG CON S BIU TNG TRONG KINH THÁNH, Mác 1:13............................................. 22
CH TH NGHIM TRONG TING HY LP VÀ NHNG CH CÓ NGHA TNG T,
Mác 1:13............................................................................................................................................... 23
NC C CHÚA TRI, Mác 1:15................................................................................................ 28
C TIN (PISTIS [danh t], PISTEU, [ng t], PISTOS [tính t]), Mác 1:15............................. 28
NGÀY SA-BÁT, Mác 1:21................................................................................................................. 30
CH AMEN‘, Mác 3:28.................................................................................................................. 64
I I (ainios), Mác 3:29........................................................................................................... 66
gii kinh TI KHÔNG TH THA TH theo phng cách gii kinh, Mác 3:29......................... 67
GII NGHA CÁC N D, Mác 4:1............................................................................................... 71
S CN THIT PHI BN , Mác 4:17.................................................................................... 77
THÌ CA CÁC NG T HY LP DÙNG CHO S CU RI, Mác 4:27-29........................... 80
S XC DU TRONG KINH THÁNH (BDB 603), Mác 6:13...................................................... 96
S GI HÌNH (Trong sách Ma-thi-), Mác 7:6............................................................................... 106
S SNG LI, Mác 8:31................................................................................................................. 122
SAI PHÁI (apostell), Mác 9:37....................................................................................................... 136
4
CÁC DANH XNG CA NG THÁNH, Mác 12:36.................................................................... 193
MC THNG PHT, Mác 12:40............................................................................................. 197
NG TIN XU C S DNG TRONG THI CHÖA JESUS PALESTINE, Mác 12:42.. 199
NHNG LI TIÊN BÁO V TNG LAI TRONG CU C VÀ TÂN C, Mác 13:1.......... 202
TH LOI VN CHNG TN TH, Mác 13:1............................................................................ 208
NHNG TR LI CHO HAI CÂU HI CA CÁC MÔN LIÊN QUÁN N S TÁI LÂM CA NG CHRIST TRONG MA-THI- 24:3, Mác 13:4..............................................................
210
S HOANG TÀN KINH KHIP, Mác 13:14....................................................... ............................ 214
S LA CHN/TIN NH VÀ S CN THIT CÂN BNG THN HC, Mác 13:20........... 216
S CU THAY, Mác 13:20............................................................................................................... 217
BN MI HAI THÁNG (t sách a-ni-ên), Mác 13:20................................................................ 219
NG N TRÊN CÁC ÁM MÂY (T mt vài thut ng Hê-b-r nhng ch yu là anan, BDB 777, KB 857), Mác 13:26....................................................................................................................
221
C CHÖA CHA, Mác 13:32............................................................................................................ 224
LÀM T THIN, Mác 14:5................................................................................................................ 232
L TIC THÁNH TRONG GING 6, Mác 14:22............................................................................ 237
DC LIU P XÁC, Mác 16:1................................................................................................... 274
S LA CHN/TIN NH VÀ S CN THIT CÂN BNG THN HC, 1 Phi-e-r 1:2.... 284
GIA SN CA TÍN , 1 Phi-e-r 1:4............................................................................................ 288
THÌ CA CÁC NG T HY LP DÙNG CHO S CU RI, 1 Phi-e-r 1:5......................... 289
CHÚA GIÊ-SU VÀ THÁNH LINH, 1 Phi-e-r 1:11..................................................................... 293
CÁC BÀI GING (KERYGMA) CA HI THÁNH U TIÊN, 1 Phi-e-r 1:11....................... 294
CÁC QUAN IM CA PHAO-LÔ V LUT MÔI SE, 1 Phi-e-r 1:12..................................... 295
S THÁNH KHIT/ NÊN THÁNH TRONG TÂN C, 1 Phi-e-r 1:15..................................... 298
S THÁNH KHIT, 1 Phi-e-r 1:16................................................................................................ 298
S U PHC (HUPOTASS), 1 Phi-e-r 2:13........................................................................... 314
Ý MUN(thelma) CA C CHÖA TRI, 1 Phi-e-r 2:15........................................................ 316
PHAO LÔ KHUYÊN V NÔ L, 1 Phi-e-r 2:18........................................................................... 319
S CÔNG BÌNH, 1 Phi-e-r 3:14..................................................................................................... 329
NGI CHT ÂU?, 1 Phi-e-r 3:18........................................................................................... 335
TRÍ HU GIÁO (t t Hy Lp gnosis, vn có ngha là "kin thc," I Ti-mô-thê 6:20), 1 Phi-e-r 3:22......................................................................................................................................................
339
CÁC THÓI XU VÀ NT TT TRONG TÂN C, 1 Phi-e-r 4:3.............................................. 344
CÁI NHÌN CA KINH THÁNH I VI RU (CHT CÓ MEN) VÀ S SAY RU (S NGHIN NGP), 1 Phi-e-r 4:3........................................................................................................
345
S THÔNG CÔNG (KOINNIA), 1 Phi-e-r 4:13.......................................................................... 351
SI-LA/SIN-VANH, 1 Phi-e-r 5:12.................................................................................................... 363
S TNG TRNG CA C C NHÂN (nhng c tính (phm hnh)), 2 Phi-e-r 1:5.......... 378
S M BO, 2 Phi-e-r 1:10.......................................................................................................... 380
C KÊU GI, 2 Phi-e-r 1:10...................................................................................................... 381
S BI O (APHISTMI), 2 Phi-e-r 1:10................................................................................... 382
(KHÁI NIM) "S THT" TRONG NHNG SÁCH CA GING, 2 Phi-e-r 1:12..................... 385
(THUT NG) "THT" TRONG NHNG TÁC PHM CA GING, 2 Phi-e-r 1:12............... 385
S TÁI LÂM, 2 Phi-e-r 1:16............................................................................................................. 388
CÁC CON TRAI CA C CHÖA TRI TRONG SÁNG TH KÝ ON 6, 2 Phi-e-r 2:4.. 398
HY PHÁ, LÀM HOANG TÀN, H HNG (phtheir), 2 Phi-e-r 2:12......................................... 404
LA, 2 Phi-e-r 3:7 .......................................................................................................................... 413
K HOCH CU CHUC I I CA YHWH, 2 Phi-e-r 3:9................................................. 415
i
LI CA TÁC GI: TP TÀI LIU GII KINH NÀY CÓ TH
GIÚP ÍCH GÌ CHO BN?
S gii ngha Kinh thánh là mt tin trình mang tính thuc linh và lý trí nhm hiu c các trc gi
ngày xa c linh cm vi mc ích giúp chúng ta hiu và áp dng c s ip ca c Chúa Tri trong
thi i ngày nay.
Tin trình mang tính thuc linh là quan trng nhng khó có th nh ngha. Nó gm có s u phc và
m lòng ra trc mt Chúa. Cn phi có mt s khao khát (1) chính Chúa, (2) c bit Ngài và (3) khao khát
c phc v Ngài. Tin trình này cn có s cu nguyn, xng ti và s bng lòng thay i li sng ca mình.
Mc dù bit rng c Thánh Linh óng vai trò quan trng trong tin trình gii ngha, nhng tht khó hiu là ti
sao cng là các C-c nhân chân tht, yêu mn Chúa, nhng h li hiu Kinh thánh mt cách khác nhau.
Tin trình mang tính lý trí thì d din t hn. Chúng ta phi nht quán và công bng i vi mi bn
vn và không c cho nhng thành kin cá nhân hay giáo phái chi phi mình. Chúng ta u ít nhiu b nh
hng bi quá kh ca mình. Không ai là ngi gii ngha Kinh thánh hoàn toàn khách quan và trung dung.
Tp tài liu gii kinh này cung cp mt tin trình theo lý trí mt cách cn thn gm ba nguyên tc gii ngha
giúp chúng ta vt qua các thành kin ca mình.
Nguyên tc th nht
Nguyên tc th nht là ý n bi cnh lch s khi sách c vit ra và các dp tin mang tính lch s
c bit liên quan n tác gi. Tác gi nguyên thy có mt mc ích, mt s ip mun truyn t. Bn vn
không th có ý ngha mà nó cha bao gi có i vi tác gi nguyên thy, t ngày xa c thn cm. Ý nh
ca tác gi ó – ch không phi nhu cu thuc v lch s, cm xúc, vn hóa, cá nhân và giáo phái- chính là
chìa khóa. Vic áp dng là ngi anh ch em i chung vi vic gii thích, nhng s gii ngha thích hp phi
luôn luôn i trc vic áp dng. Cn phi nhn mnh i nhn mnh li rng mi bn Kinh vn u ch có mt
ý ngha và ch mt mà thôi. Ý ngha này là ý ngha mà tác gi nguyên thy ã có ý nh truyn t cho thi i
ca h di s dn dt ca c Thánh Linh. Ý ngha duy nht này có th có nhiu áp dng khác nhau cho các
vn hóa và tình hung khác nhau. Nhng áp dng này phi c ni kt vi l tht trng tâm theo tác gi
nguyên thy. Vì vy, tp tài liu này c thit k bng cách cung cp phn gii thiu cho mi sách trong
Kinh thánh.
Nguyên tc th hai
Nguyên tc th hai là xác nh các n v ng vn. Mi sách trong Kinh thánh là mt vn bn hp
nht. Ngi gii ngha không có quyn ly riêng ra ch mt khía cnh ca l tht bng cách b qua các khía
cnh khác. Vì vy, chúng ta phi c gng tìm hiu mc ích ca Toàn sách trc khi phân tích các n v ng
vn riêng l. Các n v riêng l- on, phân on, hay câu- không th mang ý ngha mà tng th ca sách ó
không có. Vic gii ngha phi i t phng pháp suy din t tng th n phng pháp quy np ca tng
phn. Do ó, tp tài liu hng dn này c thit k bng cách giúp ngi hc phân tích cu trúc ca mi
n v ng vn theo tng phân on. Mc dù các phân on và chia on không c thn cm nhng nó giúp
chúng ta xác nh c các ý tng theo tng n v.
Gii ngha theo cp tng phân on- không phi tng câu, tng v, tng cm t, hay tng ch- là
chìa khóa ln theo ý ngha mà tác gi Kinh thánh ã nh. Các phân on da vào mt ch hp nht,
thng gi là ch hay câuch . Tng ch, v, cm t và câutrong các phân on này bng cách nào ó
liên h vi ch hp nht này. Chúng gii hn ch bàn n, m rng nó, gii thích thêm hoc cht vn nó.
Chìa khóa tht s i n cách gii ngha úng n là theo sát ý tng ca tác gi nguyên thy trên c s
tng phân on mt thông qua các n v ng vn cu thành nên Toàn b sách. Tp tài liu hng dn này
c thit k nhm giúp ngi hc có th làm c iu này qua vic i chiu các bn dch Anh ng hin
i. Các bn dch này c chn ra bi vì chúng có nhng lý thuyt khác nhau v cách dch: A. Bn Hy lp ca Hi Kinh thánh Liên hip (United Bible Society) là bn hiu ính ln th t (Thánh
ii
Kinh Liên hiUBS 4 ). Bn dch này c chia on bi các hc gi phê bình bn vn hin
i.
B. Bn King Gia-c mi (NKJV) là bn dch sát ngha theo tng ch da trên bn tho truyn thng
gi là bn tiêu chun (the Textus Receptus). Các phân on ca nó dài hn so vi các bn dch
khác. Các n v dài hn này giúp ngi hc thy c các ch mang tính hp nht.
C. Bn hiu ính tiêu chun (the New Revised Standard Version) là bn dch theo tng ch có b
sung. Nó nm im gia so vi hai bn hin i s trình bày sau ây. Cách phân chia on ca
nó giúp góp phn xác nh c các ch .
D. Bn ting Anh ngày nay (the Today‘s English Version) là mt bn dch tng ng và uyn chuyn c xut bn bi Hi Kinh thánh Liên Hip (the United Bible Society). Nó c gng dch sao cho ngi c và nói ting Anh ngày nay có th hiu c bn vn ting Hy lp. c bit trong các sách Phúc âm, thông thng nó chia on theo ngi nói ch không phi theo ch , cng ging nh bn NICÂU Nu dùng gii ngha, nó không có li. ý thy tht thú v khi c
hai bn dch Thánh Kinh Liên hi UBS 4
và TEV u c xut bn bi mt c quan nhng cách chia on ca nó li khác nhau.
E. Bn Giê-ru-sa-lem Bible (JB) là mt bn dch tng ng và uyn chuyn da trên bn dch
ting Pháp ca Công giáo. Nó giúp ích rt nhiu cho vic i chiu các cách phân on t quan
im ca Âu châu.
F. Bn in s dng trong tp sách này là bn NASB c cp nht nm 1995, là mt bn dch sát
theo tng ch. Các chú gii tng câuu theo cách chia on ca bn dch này.
Nguyên tc th ba
Nguyên tc th ba là c Kinh thánh qua nhiu bn dch khác nhau nm c tm ý ngha rng nht
(thuc lnh vc ng ngha) mà tng ch hoc tng cm t có th có. Thông thng mt ch hay mt cm t
ting Hy lp có th c hiu theo nhiu cách khác nhau. Các bn dch này cho thy c nhng chn la này
và giúp xác nh và gii thích mt s khác bit trong các bn tho ting Hy lp. Nhng iu này không nh
hng n tín lý nhng nó giúp chúng ta tr v vi nguyên bn vit bi các tác gi t xa c thn cm.
Tp tài liu này cung cp cho ngi hc mt cách tin li kim tra các gii ngha ca h. Nó không
nhm a ra cách gii ngha cui cùng, nhng ch nhm cung cp thông tin và gi suy ngh. Thông thng, các
cách gii ngha khác giúp chúng ta không quá a phng cc b, quá giáo iu, hay theo tinh thn h phái quá
mc. Ngi gii ngha cn có mt phm vi gii ngha rng nhìn nhn s không rõ ràng mà các bn c có
th có. Tht là mt cú sc khi thy trong vòng các C-c nhân không có s ng ý vi nhau trong khi h u
cho rng Kinh thánh là ngun ca l tht.
Các nguyên tc này ã giúp tôi vt qua c khá nhiu iu kin lch s quá kh ca cá nhân tôi vì nó
ã buc tôi phi trn tr vi bn vn c. Tôi hy vng nó cng s là mt iu phc hnh cho quý v.
Bob Utley Trng i hc East Texas Baptist
University Ngày 27 tháng 6 nm 1996
iii
CUC TÌM KIM L THT KIM CHNG C CA CÁ
NHÂN
Chúng ta có th bit l tht c không? Nó âu? Làm th nào xác minh nó mt cách hp lý? Có
mt thm quyn ti hu hay không? Có nhng giá tr tuyt i hng dn i sng chúng ta, th gii chúng ta
ang sng hay không? Có ý ngha cho cuc i này không? Ti sao chúng ta li trên th gii này? Ri chúng
ta i âu? Nhng câu hi này- nhng câu hi mà mi ngi có lý trí u phi suy ngh n- ã ám nh các nhà
trí thc ca nhân loi ngay t bui ban u (Truyn o 1:13-18; 3:9-11). Tôi nh li cuc tìm kim ca cá
nhân tôi v mt trung tâm kt ni tt c mi s cho cuc i tôi. Tôi tin Chúa khi còn rt nh, nh vào s làm
chng ca nhng ngi có vai v trong gia ình tôi. Khi tôi ln lên, nhng câu hi v chính tôi và th gii xung
quanh tôi cng ln dn. Nhng câusáo ng xa c trong vn hóa và tôn giáo không em li ý ngha gì i vi
nhng kinh nghim cuc sng tôi bit n hoc tng i din. Có lúc tôi cm thy ri bi, tìm kim, ngóng
trông và cm thy vô vng trc mt th gii quá khc kh, lnh nht mà tôi ang sng.
Nhiu ngi tuyên b có câutr li cho nhng câu hi trên, nhng sau khi t nghiên cu và suy ngh
li, tôi thy nhng câutr li ca h da vào (1) các trit lý sng cá nhân, (2) các huyn thoi xa xa, (3) nhng
kinh nghim cá nhân, hay là (4) các ý ngh nh hng bi tâm lý. Tôi cn mt mc có th kim chng c,
tôi cn bng chng, cn lý lun có th t lên nó Toàn b th gii quan ca tôi, mt trung tâm kt ni tt c,
mt l sng cho cuc i.
Tôi tìm thy nhng iu này qua vic hc Kinh thánh. Tôi bt u tìm kim nhng bng chng v s
áng tin cy ca nó và tôi ã tìm thy nó trong (1) s áng tin cy v lch s ca Kinh thánh xác nhn bi kho
c hc, (2) s chính xá ca nhng li tiên tri trong Cu c, (3) s thng nht ca Toàn b s ip Thánh Kinh
qua hn 1.600 nm hình thành và (4) nhng li làm chng cá nhân ca nhng con ngi mà cuc i ã c
thay i vnh vin bi tip xúc vi Kinh thánh. C-c giáo, mt h thng hp nht trong c tin và nim tin,
có kh nng i din vi các câu hi hóc búa nht v cuc sng ca con ngi. iu này không nhng em li
cho tôi mt b khung lý trí, nhng phng din thc nghim ca c tin theo Kinh thánh cng ã em li cho
tôi nim vui và s vng vàng không lay ng trong cm xúc.
Tôi ngh tôi ã tìm thy c cái trung tâm kt ni mi s ca i tôi- ng Christ, nh ã trình bày
trong Kinh thánh. ó là mt kinh nghim nóng ny, mt s giãn x cm xúc. Tuy vy, tôi vn còn nh ã b
sc và au khi tôi bt u thy ra có quá nhiu s gii thích cho ch mt cun Kinh thánh này, có khi ngay c
trong cùng mt hi thánh hay cùng mt trng phái. Vic xác minh s thn cm và áng tin cy ca Kinh thánh
không phi là ht, ó ch là s bt u. Làm th nào tôi xác minh hay bác b nhng s gii ngha khác nhau
và kình chng nhau v nhng phân on khó trong Kinh thánh bi nhng ngi tuyên b tin vào thm quyn
và tính áng tin cy ca nó?
Nhim v này tr thành mc tiêu ca i tôi và cng là hành trình c tin ca tôi. Tôi bit rng c tin
ni ng Christ ã em li cho tôi nim vui và s bình an không k xit. Tâm trí tôi mong tìm thy c các
giá tr tuyt i gia mt th gii theo ch thuyt tng i và ch ngha giáo iu trong các h thng tôn giáo
kình chng nhau cng nh nhng s kiêu cng v h phái ca mình. Khi tôi i tìm mt phng pháp thích hp
gii ngha các th loi vn chng xa xa, tôi ngc nhiên phát hin ra nhng thành kin ca riêng tôi xut
phát t quá kh ca mình, t vn hóa, h phái và kinh nghim riêng ca tôi. Tôi ã tng c Kinh thánh
cng c quan im riêng ca tôi. Tôi ã tng ly nó làm c s cho nhng giáo iu tn công ngi khác
trong khi t trn an mình v nhng s bt an và thiu ht ca chính mình. Rt au n khi tôi nhn ra nhng
iu này!
Mc dù tôi không bao gi có th hoàn toàn khách quan, nhng tôi có th tr nên mt ngi c Kinh
thánh úng ngha hn. Tôi có th hn ch nhng thành kin ca mình bng vic xác nh c chúng và công
nhn s hin din ca chúng. Tôi cha th hoàn toàn dt khi nhng iu này, nhng tôi ã i din vi nhng
khim khuyt ca mình. Ngi gii ngha thng là k thù s mt trong n lc c Kinh thánh hiu qu!
Tôi s lit kê ra mt s gi nh khi tôi tip cn vic hc Kinh thánh, anh ch em, ngi c, có th cùng
kim im theo vi tôi:
iv
I. Các gi nh
A. Tôi tin Kinh thánh là s t mc khi duy nht t mt c Chúa Tri chân tht. Vì vy, nó phi c
gii ngha trong ánh sáng ca ý nh t tác gi nguyên thy thông qua các trc gi loài ngi trong bi
cnh lch s c th.
B. Tôi tin Kinh thánh c vit ra cho ngi bình dân- cho tt c mi ngi! c Chúa Tri ã t h
xung có th trò chuyn vi chúng ta mt cách rõ ràng qua mt bi cnh lch s và vn hóa nht
nh. Chúa không giu gim l tht- Ngài mun chúng ta hiu bit l tht! Vì vy, Kinh thánh phi
c gii ngha trong s soi sáng ca thi k Kinh thánh, ch không phi ca chúng ta. Kinh thánh
không nên có nhng ý ngha mà nó cha tng bao gi có i vi nhng ngi ngày xa ã c hoc
nghe nó ln u tiên. Nó có th d hiu i vi mt trí óc con ngi trung bình và nó s dng các loi
truyn thông hoc k thut bình thng ca con ngi.
C. Tôi tin Kinh thánh có mt s ip và mc ích thng nht. Nó không t mâu thun, mc dù nó có nhng
on khó hiu hoc nghch lý. Vì vy, ngi gii ngha s mt ca Kinh thánh là chính Kinh thánh.
D. Tôi tin mi phân on (ngoi tr các li tiên tri) có mt và ch mt ý ngha mà thôi da vào ý nh ca
tác gi nguyên thy c thn cm. Mc dù chúng ta không bao gi chc chn rng chúng ta bit c
ích xác ý nh ca tác gi, nhng có nhiu du hiu ch v hng ó:
1. Th loi vn chng c chn din t s ip ó
2. Bi cnh lch s hoc/và trng hp c th khin vit lên mt cun sách nào ó
3. Bi cnh ng vn ca Toàn sách cng nh tng n v ng vn mt
4. Cách sp xp bn vn ca nhng n v ng vn khi nó cùng liên h n mt s ip tng th
5. Các c im vn phm c th dùng chuyn ti s ip
6. Nhng t ng dùng trình bày s ip Vic nghiên cu tng khía cnh nh th này tr thành i tng ca vic nghiên cu tng phân on ca
chúng ta. Trc khi tôi gii thích phng pháp c Kinh thánh hiu qu, tôi xin phác ha mt vài phng pháp
không thích hp ang c s dng ngày nay dn n tính muôn màu muôn v trong cách gii ngha, là iu rt
li cn phi tránh:
II. Các phng pháp không thích hp A. L i bi cnh ng vn ca các sách trong Kinh thánh và s dng các câu, cm t, hoc ngay c tng t
ng riêng l và k nó là các li tuyên b ca l tht nhng không liên h n ý nh hoc bi cnh rng
hn ca tác gi. Cách này thng c gi là dò bn vn (proof-texting).
B. Làm ng bi cnh lch s ca các sách này bng cách thay th nó bng mt bi cnh lch s khác không
có hoc ch có rt ít hu thun t bn vn.
C. Làm ng bi cnh lch s ca các sách này và c nó nh mt t báo a phng bui sáng vit cho các
C-c nhân ngày nay. D. Làm ng bi cnh lch s ca sách này bng cách ng ngôn hóa bn vn thành mt s ip thuc v
trit lý hay thn hc hoàn toàn không liên h n nhng thính gi ban u cng nh ý nh nguyên thy
ca tác gi.
E. Làm ng s ip nguyên thy bng cách thay th nó bng mt h thng thn hc riêng ca mình, mt
giáo lý c a chung, hay mt vn ng thi không liên h n mc ích và s ip ca tác gi
nguyên thy. Hin tng này thng theo sau vic ly vic c Kinh thánh thit lp thm quyn cho
mình. Ngi ta thng gi nó là theo phn ng ca c gi (li gii ngha bn vn có ý ngha gì i
vi tôi).
Ít nht có ba yu t liên h vi nhau trong bt c mt thông tin vit tay nào ca con ngi:
Ý nh
Nguyên Thy
Nguyên Thy
Trong quá kh có nhiu phng pháp c khác nhau tp trung vào ch mt trong các yu t này. Nhng
tht s công nhn tính thn cm c bit ca Kinh thánh, biu c b sung sau ây có th thích hp hn:
v
Tht s ba yu t này cn phi có trong quá trình gii ngha. kim chng li tin trình gii ngha này, tôi
tp trung vào hai yu t u: ý nh nguyên thy ca tác gi và bn vn. Tôi tht s có phn ng vi nhng
cách gii ngha kiu lm dng mà tôi thng bt gp: (1) ng ngôn hóa hay thuc linh hóa các bn vn và (2)
kiu gii ngha theo phn ng c gi (bn vn này có ý ngha gì i vi tôi). S lm dng có th xy ra c
hai chng. Chúng ta phi kim tra ng c, thành kin, phng pháp và cách áp dng ca mình. Nhng làm th
nào kim tra nu không có mt gii hn này, mt tiêu chun nào, mt ng ranh nào cho vic gii ngha? Ý
nh ca tác gi và cu trúc bn vn cung cp cho tôi mt s tiêu chun gii hn phm vi gii ngha hp lý
ca bn vn.
III. Các phng pháp kh d dn n vic c Kinh thánh có hiu qu
Ti ây tôi không bàn n các phng pháp khác nhau gii ngha tng th loi vn chng nhng ch
a ra các nguyên tc gii kinh tng quát thích hp cho tt c các th loi vn bn. Mt cun sách rt tt giúp
ích cho vic tip cn các th loi vn chng khác nhau là cun How to Read the Bible for All Its Worth, ca
Gordon Fee và Douglas Stuart, xut bn bi nhà xut bn Zondervan.
Phng pháp ca tôi tp trung u tiên vào ngi c, là ngi cho c Thánh Linh soi sáng l tht
Kinh thánh qua bn chu k c cá nhân. iu này làm cho c Thánh Linh, bn vn và ngi c tr nên yu
t chính, không phi là yu t ph. iu này cng bo v ngi c khi nhng nh hng thái quá t các nhà
gii kinh.
Tôi ã tng nghe nhiu ngi nói: Kinh thánh làm cho tôi hiu các sách gii kinh nhiu hn. ây không phi
là câunói h thp giá tr ca các phng tin tr giúp cho vic nghiên cu, nhng úng hn là li khn nài s
dng nó mt cách úng thi im.
Chúng ta phi có kh nng h tr nhng gii ngha ca mình t chính bn vn. Nm phng din sau ây
cung cp ít nht mt s kim chng có gii hn:
1. Tác gi
2. s la chn hình thc vn chng
a. Cu trúc ng pháp
b. Cách dùng t ngày nay
c. Th loi vn chng
3. s hiu bit ca chúng ta v
a. Các phân on song song có liên quan
b. Mi liên h gia các giáo lý thn hc (nghch lý) Chúng ta cn có kh nng a ra lý l và lp lun ng h cho cách gii thích ca mình. Kinh thánh là ngun
duy nht ca chúng ta trên phng din c tin và thc hành. áng bun thay, nhiu C-c nhân thng bt
ng nhng iu Kinh thánh dy hay xác nhn.
Bn chu k c Kinh thánh c thit k nhm cung cp mt s ý cho vic gii ngha nh sau :
A. Chu k c Kinh thánh th nht
1. c qua ht sách trong mt ln c. c li ln na t mt bn dch khác, hy vng ây là mt bn
dch theo mt trit lý khác
a. Dch sát tng ch (bn NKJV, NASB, NRSV)
b. Dch tng ng, uyn chuyn (TEV, JB)
c. Dch theo li din ý (Living Bible, Amplified Bible, Bn Din Ý)
Các D Bn c
Gi
Nguyên
vi
2. Tìm mc ích trng tâm ca Toàn b sách. Xác nh ch chính. 3. Tách (nu có th) các n v ng vn ra, tng chng, tng on, hay tng câulà nhng n v phn
ánh rõ ràng trng tâm hay ch chính này.
4. Xác nh th loi vn chng ch yu
a. Các sách Cu c
(1) Vn tng thut Hy bá lai
(2) Vn th Hy bá lai (các vn chng khôn ngoan, thi thiên)
(3) Li tiên tri Hy bá lai (vn xuôi, vn vn)
(4) Các lut l
(1) Vn tng thut (Các sách Phúc âm, Công V)
(2) Các ví d (Các sách Phúc âm)
(3) Th tín
(4) Khi th
B. Chu k c Kinh thánh th hai
1. c Toàn b sách mt ln na, c gng xác nh các ch hay vn chính
2. Lp dàn ý các ch chính và ghi li mt s ni dung chính trong mt câu ngn gn
3. Kim tra li câuch và dàn ý tng quát trong các sách nghiên cu khác
C. Chu k c Kinh thánh th ba
1. c Toàn b sách mt ln na, c gng xác nh bi cnh lch s và các dp tin c bit làm lý do
vit sách này
2. Lit kê ra các mc thuc v lch s trong sách ang c
a. Tác gi
b. Thi im
c. Ngi nhn
d. Lý do c th vit sách này e. Các bi cnh vn hóa liên h n mc ích ca vic vit sách này
f. Các i chiu trong lch s liên quan n con ngi và các s kin 3. M rng dàn ý bng cách vit li thành on vn hoàn chnh cho phân on Kinh thánh mà anh ch em
s gii ngha. Luôn luôn xác nh và lp dàn ý cho các n v ng vn. Nó có th là vài chng hay vài
phân on. Cách này giúp anh ch em theo dõi c lp lun và cách trình bày vn bn ca tác gi
nguyên thy.
4. Kim tra li bi cnh lch s t các sách nghiên cu khác
D. Chu k c Kinh thánh th t
1. c li n v ng vn ang nghiên cu t nhiu bn dch khác
a. Dch sát tng ch (bn NKJV, NASB, NRSV)
b. Dch tng ng, uyn chuyn (TEV, JB)
c. Dch theo li din ý (Living Bible, Amplnuied Bible, Bn Din Ý)
2. Tìm kim các cu trúc ng pháp và vn chng
a. Các cm t lp i lp li, Êphêsô 1:6, 12, 13
b. Các cu trúc ng pháp lp i lp li, Rôma 8:31
c. Các khái nim tng phn
3. Lit kê nhng mc sau ây
a. Các t ng quan trng
b. Các t ng bt thng
c. Các cu trúc ng pháp quan trng
d. Các t ng, v câu, hay câuvn khó hiu
4. Tìm các phân on song song tng ng
a. Tra xem phân on Kinh thánh dy rõ ràng nht v ch anh ch em ang nghiên cu
(1) Các sách thn hc h thng
(2) Các Kinh thánh i chiu (3) Kinh thánh phù dn
b. Tìm mt cp nghch lý (paradoxical pair) trong ch anh ch em nghiên cu. Nhiu l tht Kinh
thánh c trình bày theo các cp bin chng (dialectical pairs); các mâu thun trong các h phái
vii
thng n t cách dò bn vn (proof-texting) ch phân na vn c trình bày trong Kinh
thánh. Vì Toàn b Kinh thánh u c linh cm, chúng ta phi tìm kim s ip trn vn ca nó
cung cp mt s cân bng v Kinh thánh trong cách gii ngha ca mình.
c. Tìm xem các phân on tng ng trong cùng mt sách, cùng mt tác gi, hay cùng mt th
loi vn chng; Kinh thánh t nó là ngi gii ngha s mt bi vì nó có mt tác gi duy nht
ó là chính c Thánh Linh.
5. Dùng sách nghiên cu kim tra li quan sát ca anh ch em v bi cnh lch s và các dp tin
a. Các Kinh thánh có phn nghiên cu
b. Các t in bách khoa Kinh thánh, cm nang Kinh thánh hay t in Kinh thánh
c. Các sách nhp môn Kinh thánh d. Các sách gii kinh (trong tin trình nghiên cu ca anh ch em n thi im này, anh ch em
nên cho phép cng ng c tin thi quá kh và hin ti, tham gia vào vic tr giúp và chnh
sa công trình nghiên cu cá nhân ca anh ch em).
IV. Phn Áp Dng Sau Khi Gii Ngha Ti ây chúng ta xoay qua phn áp dng. Anh ch em ã dành thì gi tìm hiu bn vn trong bi cnh
nguyên thy ca nó; bây gi anh ch em phi áp dng nó trong cuc sng ca anh ch em, vn hóa ca anh ch
em. Tôi nh ngha thm quyn ca Kinh thánh là nhn bit iu mà tác gi nguyên thy mun nói cho thi
ca ông và áp dng l tht ó cho thi chúng ta.
Phn áp dng phi theo sau phn gii ngha ý nh nguyên thy ca tác gi c xét v thi im ln cách lp
lun. Chúng ta không th áp dng mt phân on Kinh thánh cho thi ca chúng ta ngày nay khi chúng ta cha
hiu nó nói gì cho thi i ca nó! Mt phân on Kinh thánh không th có ý ngha mà nó cha bao gi có t
trc!
Dàn ý chi tit ca anh ch em và phn dàn ý vit thành on (chu k c th ba) s là ngi dn ng cho
anh ch em. Phn áp dng phi c rút ra t cp phân on ch không phi t tng ch riêng l. T ng ch có
ngha trong bi cnh riêng ca nó mà thôi. Ngi c linh cm duy nht trong tin trình gii ngha là chính tác
gi nguyên thy. Chúng ta ch theo s dn ng ca ngi này di s soi sáng ca c Thánh Linh. Nhng
s soi sáng không phi là linh cm. có th nói, c Chúa Tri có phán nh vy, chúng ta phi buc mình
theo ý nh ca tác gi nguyên thy. Phn áp dng phi liên h c th n ý tng chung ca Toàn b sách, ca
tng n v ng vn và tng ý tng phá trin cp phân on.
ng các vn ca thi i chúng ta xen vào gii ngha Kinh thánh; hãy t Kinh thánh nói! iu này
òi hi chúng ta phi rút ra các nguyên tc t bn vn. Nu bn vn h tr cho nguyên tc ó, thì iu ó là hp
lý. Tht không hay chút nào vì nhiu khi các nguyên tc ca chúng ta ch là ca chúng ta,‘ mà không phi là
ca Kinh thánh.
Khi áp dng Kinh thánh, cn phi nh rng mt và ch mt ý ngha duy nht tng ng vi mt phân on
Kinh thánh c th (tr các li tiên tri). Ý ngha nó liên h n ý nh ca tác gi nguyên thy khi ngi này
cp n mt vn nn hay mt nhu cu ca thi i ông ta. Nhiu áp dng có th c rút ra t mt ý ngha này.
Phn áp dng s da vào nhu cu ca ngi nhn nhng phi liên h n ý ngha ca tác gi nguyên thy.
V. Yu T Thuc Linh Ca Vic Gii Ngha Nhng phn trc cho n gi, tôi bàn n tin trình lô-gích trong vic gii ngha và áp dng Kinh thánh.
Bây gi tôi s cp ngn gn n phng din thuc linh ca vic gii ngha Kinh thánh. Nhng mc kim
tra sau ây ã giúp ích cho tôi:
A. Cu xin s giúp ca c Thánh Linh (xem I Cô-rinh-tô 1:26-2:16).
B. Cu xin Chúa tha ti và ty ra nhng ti li bit c (I Ging 1:9).
C. Cu xin s khao khát bit Chúa càng hn (Thi thiên 19:7-14; 42:1 và tip theo; 119: 1 và tip theo).
D. Áp dng nhng ý tng sâu sc vào cuc sng ca anh ch em ngay lp tc
E. Luôn khiêm nhng và chu hc hi
Khó mà gi c s quân bình gia tin trình lô-gích và s hng dn thuc linh ca c Thánh Linh. Nhng câunói sau ây ã giúp tôi gi c s quân bình này:
A. Trích t sách Scripture Twisting, ca Gia-c Sire, trang 17-18:
S soi sáng n vi trí óc ca dân s c Chúa Tri- nó không ch n vi nhng ngi c tuyn
la thuc linh. Không có thành phn bc thy trong C-c giáo theo Kinh thánh, không có nhng
ngi c bit c soi sáng, không có nhng ngi mà tt c các s gii thích hp lý phi thông qua
viii
h. Và vì vy, mc dù c Thánh Linh ban các ân t c bit v s khôn ngoan, tri thc và phân bit
thuc linh cho mt s ngi, Ngài không giao cho các C-c nhân tài nng này quyn làm nhng
ngi duy nht có thm quyn gii ngha li ca Ngài. iu này hoàn toàn tùy thuc vào dân s ca
Ngài mun hc, mun xem xét và phân bit các vn chiu theo Kinh thánh là quyn sách ng làm
thm quyn ngay c i vi nhng ngi Chúa cho có nhng kh nng c bit. Tóm li, gi nh mà
tôi mun nêu ra trong Toàn b tp sách này là Kinh thánh là mc khi tht ca c Chúa Tri cho Toàn
th nhân loi, Kinh thánh là thm quyn tuyt i ca chúng ta trên tt c các vn mà nó nói n và
nó không phi là mt iu gì ó hoàn toàn huyn bí nhng nhng ngi bình dân mi vn hóa u có
th hiu c.
B. Trích t Protestant Biblical Interpretation, ca Bernard Ramm, khi nói v Kierkegaard, trang 75:
Theo Kierkegaard vic nghiên cu Kinh thánh trên phng din ng pháp, t vng và lch s là iu
cn thit nhng ó ch là m u cho vic tht s c Kinh thánh. c Kinh thánh nh là li c
Chúa Tri mt ngi phi c nó vi tm lòng ni ca ming, vi s hn h trông mong, trong cuc
i thoi vi c Chúa Tri. c Kinh thánh mt cách vô ý, cu th, theo kiu hc gi hay nhà ngh
thì không phi là c li c Chúa Tri. Khi mt ngi c li Chúa nh c bc th tình, ngi ó
ang c li c Chúa Tri.
C. Trích t The Relevance of the Bible, ca H.H. Rowley, trang 19: Không có mt s hiu bit Kinh thánh n thun theo trí thc nào, cho dù có y n âu, có th s
hu c tt c các châu báu ca nó. Nó không khinh thng nhng s hiu bit này, vì ây là iu cn
có th hiu mt cách hoàn chnh. Nhng nó phi dn n s hiu bit thuc linh ca các châu báu
thuc linh trong sách ó nu nó mun tr nên hoàn chnh.Và có th hiu các vn thuc linh nh
vy, thì iu gì ó cao hn s nhy bén v tri thc là cn thit. Các vn thuc linh c nhn bit
theo cách thuc linh và mi ngi hc Kinh thánh u cn có thái ón nhn thuc linh, mt s ham
thích tìm thy Chúa dn n vic ngi ó t u phc Ngài, nu ngi ó mun vt qua tm nghiên
cu theo tính cht khoa hc ca mình i n mt s tha hng giàu có hn v iu cao quý nht
trong tt c các sách này.
VI. Phng Pháp S Dng Trong Tp Sách Này Tp Hng Dn Nghiên Cu Gii Kinh c thit k nhm giúp anh ch em trong quá trình gii ngha Kinh
thánh qua các cách sau: A. Mt dàn ý lch s ngn c gii thiu mi sách. Sau khi anh ch em ã thc hin chu k c th
ba anh ch em nên kim tra li thông tin này.
B. Các nhn xét sâu sc v bi cnh c trình bày u mi chng. iu này giúp anh ch em thy các
n v ng vn ni kt nhau nh th nào.
C. u mi chng hay các n v ng vn chính, các phn chia on và tiêu c trình bày t
nhiu bn dch khác nhau:
)
2. Bn New American Standard Bible, cp nht nm 1995 (NASB)
3. Bn New King Gia-c Version (NKJV)
4. Bn New Revised Standard Version (NRSV)
5. Bn Today‘s English Version (TEV)
6. Bn the New Giê-ru-sa-lem Bible (NJB) Các cách chia on không c linh cm. Chúng phi c xác nhn t bi cnh ca nó. Bng cách
i chiu các bn dch hin i t các lý thuyt dch và quan im thn hc khác nhau, chúng ta có th
phân tích c cu trúc ý tng gi nh là úng t tác gi nguyên thy. Mi phân on có mt l tht
chính. iu này còn c gi là câuch hay ý tng trng tâm ca bn vn. Ý tng hp nht
này là chìa khóa dn n s gii ngha hp lý v mt lch s và vn phm. Không mt ngi nào nên
gii ngha, ging hay dy da trên mt n v ít hn là mt phân on! Cng nên nh rng mi phân
on u liên h n các phân on xung quanh nó. iu này gii thích ti sao vic lp dàn ý cp
phân on
cho Toàn b sách là quan trng. Chúng ta phi có kh nng theo dõi c s phát trin ý tng mt cách
lôgích v mt ch do tác gi nguyên thy c s linh cm trình bày.
D. Các chú thích ca Bob i theo phng pháp gii ngha theo tng câu. iu này buc chúng ta phi i theo ý
tng ca tác gi nguyên thy. Các chú thích này cung cp thông tin thuc v các lãnh vc sau:
ix
1. Bi cnh ng vn
2. Các nhn xét sâu sc v lch s và vn hóa
3. Các thông tin ng pháp
4. Các nghiên cu theo t
5. Các on Kinh thánh tng ng
E. mt s ch trong tp gii ngha này, phn bn vn in theo bn New American Standard Version (cp nht
nm 1995) s c b sung bng các bn dch hin i khác:
1. Bn King James mi (NKJV) là bn dch da trên bn tho truyn thng gi là bn tiêu chun (the
Textus Receptus).
2. Bn hiu ính tiêu chun (the New Revised Standard Version) là bn dch theo tng ch c xut bn
bi National Council of Churches of the Revised Standard Version.
3. Bn ting Anh ngày nay (the Today‘s English Version) là mt bn dch tng ng và uyn chuyn
xut bn bi American Bible Society.
4. Bn Giê-ru-sa-lem Bible (JB) là mt bn dch ting Anh da trên bn dch ting Pháp ca Công giáo. F. i vi nhng ngi không bit ting Hy lp, vic i chiu các bn dch Anh ng giúp xác nh c mt
s vn trong bn vn:
1. Các d bn
2. Cách s dng t
3. Các bn vn và cu trúc ng pháp khó 4. Các bn vn không rõ ý
5. cui mi chng u có các câu hi tho lun liên quan n vn , c cung cp hng n
mt s vn gii thích chính trong on ó.
1
NHÂN VT PHI-E-R
GIA ÌNH ÔNG
A. Gia ình ca Phi-e-r sng ti khu vc ca Ngi Ngoi, Ga-li-lê, ti thành ph Bt-sai-a ni b phía
bc ca Bin Ga-li-lê (hoc Bin Ti-bê-ri-át theo Ging 1:44), nhng có l h ã di chuyn n Ca-pê- na-um vào mt thi im nào ó (Mác 1:21,29).
B. Cha ca Phi-e-r có tên là Giô-na (theo Ma-thi- 16:17) hoc Ging (theo Ging 1:42; 21:15-17).
C. Tên riêng ca ông là Si-môn (theo Mác 1:16,29,30,36), vn là mt tên rt ph bin ti khu vc vào th
k th nht. ây là hình thái t trong ting Do Thái ca Symeon (theo Công V 15:14; 2 Phi-e-r 1:1), vn là tên ca mt trong Mi Hai Chi Phái ca Y-s-ra-ên (theo Sáng Th Ký 29:33; Xut 1:1).
Chúa Jesus t li tên cho ông là Phi-e-r (Petros, có ngha là "á," vn mô t sc mnh và s vng vàng ca ông) trong Ma-thi- 16:18; Mác 3:16; Lu-ca 6:14; và Ging 1:42. Hình thái t trong A- ram là Sê-pha (Theo Ging 1:42; 1 Cô-rinh-tô 1:12; 3:22; 9:5; 15:5; Ga-la-ti 1:18; 2:9,11,14). Thông thng trong Tân c có hai tên c t cùng vi nhau (Ma-thi- 16:16; Lu-ca 5:8; Ging 1:40; 6:8,68; 13:6,9,24,36; 18:10,15,25; 20:2,6;21:2-3,7,11,15).
D. Anh trai ca Phi-e-r có tên là Anh-rê (theo Mác 1:16). Ông vn là môn ca Ging Báp-tít (Theo Ging 1:35,40) và sau này là mt ngi tin và i theo Chúa (Theo Ging 1:36-37). Ông em Si-môn n vi Chúa Jesus (Theo Ging 1:41). Mt vài tháng sau, Chúa Jesus ã i cht vi h bên b Bin Ga-li-lê và gi h tr thành nhng môn chính thc trn thi gian ca Ngài (theo Ma-thi- 4:18- 20; Mác 1:16-18; và Lu-ca 5:1-11).
E. Ông ã lp gia ình (theo Mác 1:30; 1 Cô-rinh-tô 9:5), nhng không có bt c s cp nào n con
cái.
NGH NGHIP CA ÔNG
A. Gia ình Phi-r s hu mt vài thuyn ánh cá và thm chí còn có thuê mn nhng ngi giúp vic.
B. Gia ình Phi-e-r có th hp tác vi Gia-c, Ging và cha ca h, Xê-bê-ê (theo Lu-ca 5:10).
C. Phi-e-r ã quay li vi ngh ánh cá trong mt khong thi gian ngn sau s cht ca Chúa Jesus
(Theo Ging 21).
A. Nhng im mnh ca Phi-e-r
1. Ông là mt ngi i theo cách ht lòng, tn ty nhng cng khá hp tp, bc ng (theo Mác 9:5;
Ging 13:4-11).
2. Ông th nhng hành ng c tin, nhng thng tht bi (ví du, ln bc i trên mt nc, theo
Ma-thi- 14:28-31). 3. Ông rt dng cm và sn sàng chu cht (theo Ma-thi- 26:51-52; Mác 14:47; Luca 22:49-51;
Ging 18:10- 11). 4. Sau s sng li ca Ngài, Chúa Jesus nhc n ông cách cá nhân nh là mt lãnh o b mt uy tín
ca nhóm Mi Hai Môn trong Ging 21 nhng Ngài ã cho ông có mt c hi n nn và phc hi li s lãnh o ca ông.
B. Nhng im yu ca Phi-e-r
1. Ông có khuynh hng khi u vi ch ngha lut pháp Do Thái.
a. Trong vic n vi Ngi Ngoi (Ga-la-ti 2:11-21)
2
b. Các lut v thc n (Công V 10:9-16) 2. Ông, cng nh mi S khác, ã không hoàn toàn hiu nhng s dy d ti mi có tm quan
trng then cht ca Chúa Jesus và s n ý ch n ca chúng
a. Mác 9:5-6
b. Ging 13:6-11; 18:10-11
3. Ông ã b sa pht mt cách cá nhân và kht khe bi Chúa Jesus (Mác 8:33; Ma-thi- 16:23) 4. Ông ã b bt gp khi ng gc thay vì cu nguyn trong thi gi cn thit quan trng Chúa Jesus
ti Vn Ght-sê-ma-nê (Mác 14:32-42; Ma-thi- 26:36-46; Lu-ca 22:40-60) 5. Ông ã chi b rng mình bit Chúa Jesus lp i lp li nhiu ln (Mác 14:66-72; Ma-thi-
26:69-75; Lu-ca 22:56-62; Ging 18:16-18,25-27)
VAI TRÕ LÃNH O CA NHÓM S
A. Có bn danh sách ca nhóm Các S (theo Ma-thi- 10:2-4; Mác 3:16-19; Lu-ca 6:14-16; Công
V 1:13). Phi-e-r luôn luôn c lit kê u tiên. Nhóm Mi Hai Môn c phân chia thành ba nhóm bn ngi. Tôi tin rng iu này cho phép h có th thay phiên nhau kim tra, chm sóc cho gia ình ca nhau.
B. Phi-e-r thng óng vai trò phát ngôn viên cho nhóm S (theo Ma-thi- 16:13-20; Mác 8:27-
30; Lu-ca 9:18-21). Nhng on Kinh Thánh này thng c dùng khng nh thm quyn ca Phi-e-r gia nhóm (theo Ma-thi- 16:18). Tuy nhiên, trong vn mch c th này ông b khin trách bi Chúa Jesus nh là mt công c ca Sa-tan (theo Ma-thi- 16:23; Mác 8:33).
Cng nh vy, khi các môn tranh cãi vi nhau v vic ai là ngi ln nht gia h, Phi-e-r ã không c tha nhn gánh vác vai trò này (theo Ma-thi- 20:20-28, c bit trong câu 24; Mác 9:33-37; 10:35-45).
C. Phi-e-r ã không phi là lãnh o ca hi thánh Giê-ru-sa-lem. Trng trách này t trên Gia-c, em cùng m khác cha vi Chúa Jesus (theo Công V 12:17; 15:13; 21:18; 1 Cô-rinh-tô 15:7; Ga-la-ti 1:19; 2:9,12).
CHC V CA ÔNG SAU S PHC SINH CA CHÚA JESUS
A. Vai trò lãnh o ca Phi-e-r c nhìn thy rt rõ ràng trong nhng on u ca Công V
1. Ông lãnh o cuc bu chn thay cho v trí ca Giu-a (theo Công V 1:15-26). 2. Ông chia s trong bài ging u tiên trong L Ng Tun (theo Công V 2). 3. Ông ã cha lành cho ngi què và chia s bài ging th hai c ghi chép (theo Công V
3:1-10; 3:11-26). 4. Ông ã tuyên b cách mnh m trc Tòa Công Lun trong Công V 4. 5. Ông ã ch ta trong ln k lut A-na-nia và Sa-phi-ra trong Công V 5. 6. Ông ã phát biu trong s kin Giáo Hi Ngh Giê-ru-sa-lem trong Công V 15:7-11. 7. Mt vài s kin và phép l khác c gn lin vi ông trong Công V.
B. Phi-e-r, tuy nhiên, ã không luôn luôn th hin nhng ct lõi ca phúc âm 1. Ông vn gi li mt tâm trí, cách suy ngh ca Cu c (theo Ga-la-ti 2:11-14). 2. Ông ã nhn c mt s mc khi c bit bao gp Ct-nây (theo Công V 10) và nhng
Ngi Ngoi khác.
NHNG NM YÊN LNG A. Có rt ít hoc hoàn toàn không có thông tin v Phi-e-r sau s kin Giáo Hi Ngh Giê-ru-sa-lem
trong Công V 15 1. Ga-la-ti 1:18 2. Ga-la-ti 2:7-21 3. 1 Cô-rinh-tô 1:12; 3:22; 9:5; 15:5
B. Theo truyn thng hi thánh li 1. Phi-e-r ã tun o ti Rô-ma c nhc n trong lá th gi cho hi thánh ti Cô-rinh-tô ca
Clement of Rome vào nm 95 SC. 2. Tertullian (SC 150-222) cng ghi chép v s tun o ca Phi-e-r ti Rô-ma trong thi ca
3
Nê-rô (SC 54-68). 3. Clement of Alexandria (SC 200) cho bit Phi-e-r ã b git ti Rô-ma. 4. Theo Origen (SC 252), Phi-e-r ã tun o do b óng inh, u dc ngc xung, ti Rô-ma.
4
THÔNG IP M U
A. Hi thánh u tiên thng b qua vic sao chép, nghiên cu và dy d sách Mác trong s u tiên hn
dành cho sách Ma-thi- và Lu-ca bi vì cái nhìn ca h v Mác ging nh là mt phiên bn "tóm tt cho ngi c " (Phúc âm tóm lc), mt quan im mà sau này c cp c th bi Augustine.
B. Sách Mác không thng thng c trích li bi các giáo ph hi thánh Hy Lp hoc nhng nhà bin
gii thn hc (nhng ngi bin lun bo v cho c tin).
C. T s dy lên ca cách tip cn lch s-ng pháp hin i ca chú gii Kinh Thánh, sách Phúc Âm theo
Mác ã chim mt tm quan trng mi bi vì nó c xem nh là sách Phúc Âm c vit u tiên. C Ma-thi- và Lu-ca s dng dàn ý ca sách Mác trong s trình bày v cuc i và ý ngha quan trng ca Chúa Jesus. Và bi vì thê, Mác tr thành tài liu nn tng ca hi thánh, tài liu vit chính thc u tiên v cuc i ca Chúa Jesus.
TH LOI VN HC
A. Các Sách Phúc Âm không phi là nhng b sách tiu s hoc lch s hin i. Chúng là nhng tác
phm tuyn la thn hc c s dng gii thiu v Chúa Jesus i vi nhng i tng c gi khác nhau và mang h n vi c tin ni Ngài. Chúng là nhng tài liu "tin lành" v cuc i ca Chúa Jesus vi mc ích rao ging c tin (Theo Ging 20:30-31).
B. Mác cp n bn khía cnh bin bit lch s và bn mc ích thn hc
1. Cuc i và nhng s dy d ca Chúa Jesus
2. Cuc i và chc v ca Phi-e-r
3. Nhng nhu cu ca hi thánh u tiên
4. Mc ích truyn giáo ca Ging Mác
C. Bn Sách Phúc Âm là c nht trong vn hc Cn ông và Hy-La (Hy Lp-La Mã). Các tác gi c
thn cm ã có nhim v c dn dt bi Thánh Linh trong vic tuyn la nhng s dy d và hành ng ca Chúa Jesus vn bày t cách rõ ràng c tính và/hoc mc ích ca Ngài.
H ã sp xp nhng câu ch và các hành ng trong nhng cách khác nhau. Mt ví d chính là s so sánh Bài Ging Trên Núi trong sách Ma-thi- (Ma-thi- 5-7) vi Bài Ging ni ng Bng ca Lu- ca (theo Lu-ca 6:20-49). Nó s tr nên rt rõ ràng rng Ma-thi- có khuynh hng thu thp nhng s dy d ca Chúa Jesus thành mt bài ging dài, trong khi Lu-ca tri u nhng s dy d tng t nhau xuyn sut trong c Phúc Âm ca ông. Cng mt cách tng t này có th nói v vic Ma-thi- ã xp các phép l ca Chúa Jesus cùng vi nhau, trong khi Lu-ca tri u chúng xuyên sut trong sách Phúc Âm ca ông.
iu này ng ý v kh nng rng các tác gi Phúc Âm không ch tuyn la và sp xp nhng s dy d Chúa Jesus, nhng còn làm cho chúng phù hp vi mc ích thn hc ca chính h (hãy c quyn How to Read the Bible For All Its Worth, c vit bi Fee and Stuart, trang 113-134). Khi c các Sách Phúc Âm cn bt buc phi hi cách liên tc rng lun im thn hc then cht nào tác gi ang c gng thit lp ra trong sách. Ti sao li bao gp s kin, phép l, bài hc c th này ti lun im này trong s trình bày v Chúa Jesus ca h?
D. Phúc âm theo Mác là mt ví d hay v ngôn ng Hy Lp Koine c s dng nh là ngôn ng th hai ca th gii a Trung Hi. Ngôn ng ting m ca Mác là ting A-ram (cng nh Chúa Jesus và tt c mi ngi Do Thái khác ti Palestine trong th k th nht). Mùi v (vn hóa, ngôn ng) Sê-mít thng xuyên là bng chng trong Phúc Âm theo Mác.
QUYN TÁC GI
A. Ging Mác ã c nhn din theo truyn thng (hi thánh) cùng vi S Phi-e-r trong vic thc hin Phúc Âm này. Công trình này chính bn thân nó (cng ging nh các Sách Phúc Âm khác) là khuyt danh.
5
B. Mt bng chng khác v s chng kin tn mt ca Phi-e-r chính là s kin mà Mác ã không ghi chép li ba s kin c bit mà trong nhng s kin ó Phi-e-r ã liên quan mt cách cá nhân trc tip.
1. Vic ông bc i trên mt nc (theo Ma-thi- 14:28-33) 2. Vic tr thành ngi phát ngôn c tin cho nhóm Mi Hai Môn ti thành Sê-sa-rê Phi-líp (theo
Ma-thi- 16:13- 20), ch duy nht trong Mác 8:27-30 và phn Kinh Thánh "trên á này" và "chìa khóa nc thiên àng" b lc b.
3. S kin c nhn thu n th cho ông và Chúa Jesus (theo Ma-thi- 17:24-27)
Có l s khiêm tn ca Phi-e-r ã thúc y ông nhn mnh nhng s kin này trong nhng bài ging ca
ông ti Rô-ma.
C. Truyn thng t hi thánh u tiên
1. I Clements, vit t Rô-ma vào khong SC 95, ám ch v Mác (cng nh Shepherd of Hermes).
2. Papias, giám mc Hi-ê-ra-bô-li (vào khong SC 130), ã vit trong tác phm Interpretation of the Lord's Sayings, vn sau ó c trích li bi Eusebius (SC 275-339) trong tác phm Ecclesiastical History 3:39:15. Ông ã nhn mnh rng Mác chính là ngi phiên dch ca Phi-e-r là ngi ã ghi chép li cách chính xác, nhng không theo trình t thi gian, nhng hi c ca Phi-e-r v Chúa Jesus. Hin nhiên Mác ã ly và làm cho phù hp nhng bài ging ca Phi-e-r và sp xp chúng vào trong mt s trình bày Phúc Âm. Papias công b rng ông ã nhn c thông tin này t "trng lão", vn có th ch n S Ging.
3. Justin Martyr (SC 150), khi trích dn Mác 3:17, ã cho bit thêm rng câu này n t hi c ca Phi-e-
r. 4. Phn Dn Nhp Chng Li (Tà giáo) Marcion ca sách Mác (The Anti-Marcionite Prologue to Mark),
c vit vào khong nm SC 180, nhn din Phi-e-r chính là nhân chng ca Phúc Âm Mác. Tác phm này cng cp rng Mác ã vit ra Phúc Âm t Ý và vit sau cái cht ca Phi-e-r (theo truyn thng ti Rô-ma vào khong nm SC 65).
5. Irenaeus, ã vit vào khong NM SC 180, cp n Ging Mác chính là ngi phiên dch ca Phi-e- r và là ngi ã tng hp li nhng hi ký ca ông sau cái cht ca ông (Contra Haereses 3:1:2).
6. Clement of Alexandria (NM SC 195) khng nh rng nhng ai ã nghe Phi-e-r ging ti Rô-ma ã yêu cu ghi chép li nhng bài ging này.
7. B Kinh in Muratorian Fragment (mt danh sách ca nhng sách c chp nhn a vào Kinh Thánh), c vit vào khong NM SC 200 t Rô-ma, mc dù vn bn cha hoàn tt, nhng có v ã khng nh v vic Ging Mác ghi chép li nhng bài ging ca Phi-e-r.
8. Tertullian (NM SC 200) trong tác phm Against Marcion (Chng li Tà giáo Marcion) (4:5) cho bit
Mác ã vit v nhng hi c ca Phi-e-r.
9. Trong b The Expositor's Bible Commentary Tp 8, trang 606, Walter Wessel ã có mt bình lun thú v rng nhng truyn thng li t hi thánh u tiên có ngun gc t s a dng v mt a lý ca các trung tâm khác nhau ca hi thánh
a. Papias t Tiu Á
b. Anti-Marcion Prologue và Muratorian Fragment u n t Rô-ma
c. Irenaeus (theo Adv. Haer. 3:1:1) t Lyons ti Pháp. Truyn thng theo Irenaeus cng c tìm
thy trong quan im Tertullian (theo Adv. Marc. 4:5) t Bc Phi và Clement of Alexandria, Ai
Cp (Hypotyposeis 6, c trích bi Eusebius, trong Eccl. His. 2:15:1-2; 3:24:5-8; 6:14:6-7). S
a dng a lý này em li lòng tin vào s áng tin cy ca s chp nhn truyn thng cách rng
rãi trong cng ng C c u tiên. 10. Theo Eusebius Eccl. His. 4:25, và Origen (SC 230) trong Commentary on Matthew (không có bt c
b gii kinh sách Mác bi bt c ngi nào cho n tn th k th nm) cho rng Mác ã vit Sách Phúc Âm theo cách Phi-e-r ã trình bày v nó cho ông.
11. Eusebius chính ông ã bình lun v sách Phúc Âm theo Mác trong Eccl. His. 2:15 và cho bit rng Mác ã ghi chép li nhng bài ging ca Phi-e-r theo ch th ca nhng ngi ã nghe chúng ri chúng s c c li trong tt c các hi thánh. Eusebius ã da trên truyn thng này trên nhng tác phm ca Clement of Alexandria.
D. Chúng ta bit gì v Ging Mác
1. M ông là mt tín ni ting ti Giê-ru-sa-lem là ngi mà ti nhà ca bà là ni mà hi thánh nhóm li (có l vào êm ca Ba Tic Ly ca Chúa, theo Mác 14:14-15; Công V 1:13-14; Công V 12:12). Ông có l chính là ngi nam vô danh ã trn chy "trn trung" t Vn Ght-sê-ma-nê (Mác 14:51-
6
52).
2. Ông ã ng hành cùng vi chú mình là Ba-na-ba (theo Cô-lô-se 4:10) và Phao-lô quay tr li An-ti-t
t Giê-ru-sa-lem (Công V 12:25). 3. Ông ã là bn ng hành cùng vi Ba-na-ba và Phao-lô trong chuyn hành trình truyn giáo th nht
(Công V 13:5), nhng ã t ngt b v (Công V 13:13). 4. Sau này, Ba-na-ba mun mang Mác theo trong chuyn hành trình truyn giáo th hai, nhng vic này
ã gây ra mt s mâu thun trm trng Ba-na-ba và Phao-lô (Công V 15:37-40). 5. Sau này ông ã oàn t li vi Phao-lô và ã tr thành mt ngi bn và ngi ng lao (ca Phao-lô)
(Cô-lô-se 4:10; 2 Ti-mô-thê 4:11; Phi-lê-môn 24).
6. Ông ã tr thành bn ng hành và ng lao cùng vi Phi-e-r (1 Phi-e-r 5:13), có l ti Rô-ma.
E. Kin thc cá nhân ca Mác v cuc i ca Chúa Jesus có l nh ã c xác nhn trong Mác 14:51-52,
ni nói v mt ngi nam ã trn chy cách trn trung khi Vn Ght-sê-ma-nê ngay sau khi Chúa Jesus b bt. iu này là bt thng và nhng chi tit hoàn toàn không c trông i có v nh ã phn chiu nhng kinh nghim cá nhân ca Mác.
THI IM VIT SÁCH
A. Sách Phúc Âm này là mt tác phm làm chng tn mt và gii ngha v cuc i, nhng hành ng và
nhng s dy d, hin nhiên c rút ra t nhng bài ging ca Phi-e-r. Chúng c tng hp li và phát hành sau cái cht ca, cng nh cách mà tác phm Anti-Marcionite Prologue và Irenaeus (là ngi cng ã cung cp thêm thông tin sau cái cht ca Phao-lô) cng cho là nh vy. C Phi-e-r và Phao-lô u ã tun o di thi ca Nê-rô (SC 54-68) ti Ro-ma (theo truyn thng ca hi thánh). Thi im chính xác ca nhng s kin này là không rõ, nhng nu úng, thì có l sách Mác vào khong gia thp niên sáu mi.
B. Có kh nng rng Anti-Marcionite Prologue và Irenaeus ã không cp n cái cht ca Phi-e-r, nhng
là s ri b (mt cuc trn chy) khi Rô-ma ca ông. Có mt vài bng chng trong truyn thng Hi Thánh (Justin và Hippolytus) rng Phi-e-r ã ving thm Rô-ma trong khong thi gian cai tr ca hoàng C-lt (SC 41 n 54), (quyn Eccl. His. c vit bi Eusebius, 2:14:6).
C. Có v rng Lu-ca ã chm dt sách Công V vi vic Phao-lô vn tù vào khong u nhng nm 60. Nu
vic Lu-ca s dng sách Mác trong Phúc Âm ca mình thì Mác phi c vit trc sách Công V và, vì vy, sm hn là u nhng nm sáu mi.
D. Tác quyn và thi im vit sách ca mác ã không h nh hng trong bt c cách nào n nhng l tht
lch s/ thn hc/ truyn giáo ca sách Phúc Âm này (hoc bt c sách nào khác). Chúa Jesus, ch không phi tác gi là con ngi, mi là nhân vt then cht!
E. Tht áng ngc nhiên rng không có mt sách Phúc Âm nào (ngay c sách Ging, c vit vào nhng SC
95-96) nhc v s ng ý ch n s sp thành Giê-ru-sa-lem (theo Ma-thi- 24; Mác 13; Lu-ca 21) vào SC 70 bi tng ngi Rô-ma, sau ó tr thành Hoàng , Titus. Mác có l là tác phm duy nht c vit trc s kin này. Thm chí có kh nng rng Ma-thi- và Lu-ca ã c vit trc khi xy ra s oán pht trng yu này trên Ch Ngha Do Thái. n gin cn phi nh rng nhng thi im chính xác ca vic tng hp li nhng Sách Phúc Âm Cng Quan là không xác nh c trong giai on này (cng nh là mi quan h vn hc gia chúng vi nhau).
NGI NHN CA TÁC PHM
A. Mác liên h vi Rô-ma bi mt vài tác gi thuc hi thánh u tiên
1. 1 Phi-e-r 5:13
3. Irenaeus ( Rô-ma, theo Adv. Haer. 3:1:2)
4. Clement of Alexandria ( Rome, theo Eccl. Hist. ca Eusebius 4:14:6-7; 6:14:5-7)
B. Mác không cp cách c th nhng mc ích ca ông cho vic vit lên Phúc Âm. Có mt vài nhng gi
thuyt.
7
1. Mt lun vn truyn giáo (theo Mác 1:1) c vit gi c bit cho ngi Rô-ma (theo Mác 1:15;
10:45)
a. Nhng chi tit mang phong cách Do Thái c gii thích rõ (theo Mác 7:3-4; 14:12; 15:42)
b. Nhng t trong ting A-ram c dch ra (theo Mác 3:17; 5:41; 7:1,34; 10:46; 14:36;
15:22,34)
c. S dng nhiu t La-tinh (executioner (ao ph), Mác 6:27; sextanus (chén, bình ng), Mác 7:4; census (thu), Mác 12:14; quadrans (mt phn t xu), Mác 12:42; praetorium (trng án), Mác 15:16; centurio (thy i), Mác 15:39; flagellare (roi da), Mác 15:42)
d. Ngôn ng bao gp trong mi liên h vi Chúa Jesus (1) Ngôn ng bao gp vi nhng ngi khu vc Palestine (theo Mác 1:5,28,33,39; 2:13;
4:1; 6:33,39,41,55)
(2) Ngôn ng bao gp trong s liên h vi tt c mi (theo Mác 13:10) 2. S bt b theo sau trn ha hon ti Rô-ma vào nm 64 SC, mà Nê-rô ã tha cho nhng C
c Nhân, ã khi u mt làn sóng bt b kinh khip hng n các C c Nhân. Mác thng cp n s bt b (s chu kh ca Chúa Jesus 8:31; 9:39; 10:33-34,45 và s chu kh ca nhng k i theo Ngài 8:34-38; 10:21,30,35-44).
3. S trì hoãn ca Ln n Th Hai
4. S cht ca nhng nhân chng tn mt ca Chúa Jesus, c bit là Các S
5. S dy lên ca các tà giáo gia s lan rng ca nhng hi thánh C c
a. Giáo Giu-a (dy phép ct bì, gi lut pháp Cu c c xng công bình) (Ga-la-ti)
b. Trí Hu Giáo (1 Ging)
c. S kt hp gia a. và b. (Cô-lô-se và Ê-phê-sô; 2 Phi-e-r 2)
DÀN Ý CU TRÚC
A. Mác lp dàn ý trong cách mà tun l cui cùng ca cuc i ca Chúa Jesus chính là s tp chú ca hn
mt phn ba sách. Tm quan trng thn hc ca Tun L Thng Khó tht rõ ràng.
B. Bi vì sách Mác chính là, theo truyn thng ca hi thánh u tiên, c ly ra t nhng bài ging ca
Phi-e-r, (có l ti Rô-ma) ã tr thành bng chng ti sao không có nhng phn tng thut v s giáng sinh c bao gp vào. Mác bt u t khi s tri nghim ca Phi-e-r bt u, khi Chúa Jesus ã là mt ngi trng thành, và có s liên h thn hc vi s ip ca Ging Báp-tít v s n nn và c tin trong s chun b cho công vic ca ng Mê-si.
Nhng bài ging ca Phi-e-r bt buc ã phi s dng khái nim "Con Ngi" và "Con c Chúa Tri." Sách Phúc Âm ã phn ánh thn hc ca chính Phi-e-r v thân v ca Chúa Jesus. u tiên Ngài ã là mt giáo s v i và là ng Cha Lành, nhng sau cùng, s ip ã tr nên rt rõ ràng rng Ngài chính là ng Mê-si! Chính ng Mê-si y ã không phi là v tng quân i chinh chin, nhng là mt Tôi T Chu Kh (theo Ê-sai 53).
C. Dàn ý cu trúc theo a lý n gin theo sách Mác này ã c chia s bi nhng Sách Phúc Âm Cng Quan khác (Ma-thi- and Lu-ca)
1. Mt Chc V Ga-li-lê (Mác 1:14-6:13)
2. Chc V ngoài Ga-li-lê (Mác 6:14-8:30)
3. Hành trình lên Giê-ru-sa-lem (Mác 8:31-10:52)
4. Tun l cui ti khu vc Giê-ru-sa-lem (Mác 11:1-16:8)
D. Thm chí có kh nng rng cu trúc ca sách Mác tác ng n cu trúc c bn ca nhng bài ging
ca giai on sm ca thi k S (Công V 10:37-43, theo NewTestament Studies trang 1-11 c vit bi C. H. Dodd). Nu iu này là úng thì Các Sách Phúc Âm chính là nh im ca mt giai on ca nhng truyn thng truyn ming (kerygma). Do Thái Giáo xem nhng s dy d truyn ming cao trng hn nhng tác phm vit.
E. Mác c mô t bng mt nhp iu lu ng nhanh chóng ("tc thì," theo Mác 1:10) v cuc i ca
Chúa Jesus. Mác không ghi chép li nhng phn dy d dài, nhng di chuyn nhanh chóng t nhng s kin n s kin (ví d, cách s dng lp i lp li ca t "tc thì"). Phúc Âm theo Mác bày t v Chúa Jesus qua nhng hành ng ca Ngài. Tuy nhiên, nhp iu vi vàng nhanh chóng này c tri u vi
8
nhng chi tit sng ng ca s làm chng ca mt nhân chng chng kin tn mt (Phi-e-r).
CHU K C TH NHT (t tài liu " Hng Dn mt Cách c Kinh Thánh Tt "))
ây là tài liu gii kinh hng dn t nghiên cu, iu ó có ngha là bn cn có trách nhim a ra phn
gii kinh riêng ca chính mình cho Li Kinh Thánh. Mi mt ngi trong chúng ta cn phi bc i trong ánh sáng chúng ta có. Bn, Kinh Thánh, và c Thánh Linh là nhng u tiên hàng u trong vic gii kinh. Bn không c phó mc iu này cho các nhà gii kinh.
Hãy c c sách ca Kinh Thánh trong mt ln c. a ra ch trung tâm ca c sách bng t ng ca
chính bn.
1. Ch ca c sách
2. Th loi vn hc (loi)
CHU K C TH HAI (t tài liu " Hng Dn mt Cách c Kinh Thánh Tt "))
ây là tài liu gii kinh hng dn t nghiên cu, iu ó có ngha là bn cn có trách nhim a ra phn
gii kinh riêng ca chính mình cho Li Kinh Thánh. Mi mt ngi trong chúng ta cn phi bc i trong ánh sáng chúng ta có. Bn, Kinh Thánh, và c Thánh Linh là nhng u tiên hàng u trong vic gii kinh. Bn không c phó mc iu này cho các nhà gii kinh.
Hãy c c sách ca Kinh Thánh ln th hai trong mt ln c. a ra dàn ý nhng ch chính và din t ch ó trong mt câu n.
1. Ch ca n v vn hc th nht
2. Ch ca n v vn hc th hai
3. Ch ca n v vn hc th ba
4. Ch ca n v vn hc th t
5. V.v…
NHNG CH CHIA ON TRONG CÁC BN DCH HIN I*
UBS4 NKJV NRSV TEV NJB
S rao ging ca Ging Báp-tít
Ging Báp-tít Chun B Mt Con ng
Nhng Công Vic Ca Ging Báp-tít
S Rao Ging ca Ging Báp-tít
S Công B ca Ging Báp-tít
1:1-8 1:1-8 1:1-8 1:1-3 1:1-8
1:4-5
1:6-8
Ging Báp-tít làm Báp- tem cho Chúa Jesus
S Chu Báp-tem ca Chúa Jesus
S Chu Báp-tem và Cám D ca Chúa Jesus
Chúa Jesus Chu Báp- tem
1:9-11 1:9-11 1:9-11 1:9-11 1:9-11
S Chu Cám D ca Chúa Jesus
Sa-tan Cám D Chúa Jesus
Chúa Jesus Chu Cám D
S Th Thách Trong Hoang Mc
1:12-13 1:12-13 1:12-13 1:12-13 1:12-13
S Bt u Chc V Ga-li-lê
Chúa Jesus Bt u Chc V ca Ngài Ga-li-lê
S Bt u Công Vic ca Chúa Jesus Ga-li-lê
Chúa Jesus Gi Bn K ánh Cá
Chúa Jesus Bt u Công B Thông ip
1:14-15 1:14-15 1:14-15 1:14-15 1:14-15
S Kêu Gi Bn K ánh Cá
Bn K ánh Cá c Gi Thành Nhng Môn
Bn Môn u Tiên c Kêu Gi
1:16-20 1:16-20 1:16-20 1:16-18 1:16-18
1:19-20 1:19-20
Chúa Jesus ui Mt U Linh
Ngi àn Ông B Tà Linh Ám
Chúa Jesus Dy D Ti Ca-bê-na-um và Cha Lành Cho Ngi B Tà Linh Ám
1:21-28 1:21-28 1:21-28 1:21-22 1:21-22
1:23-24 1:23-28
1:29-34 1:29-31 1:29-31 1:29-31 1:29-31
Nhiu S Cha Lành Sau Khi Mt Tri Ln Trong Ngày Sa-bát
Nhng S Cha Lành
1:32-34 1:32-34 1:32-34 1:32-34
1:35-39
S Ging Dy Ti Ga- li-lê
1:35-39 1:40-45
1:35-39 1:40-45
1:35-37
1:38
1:39
1:40 1:41-44
1:45
Chúa Jesus Bí Mt Ri Khi Ca-bê-na-um và Di Chuyn Khp Ga-li- lê
1:35-39
S Cha Lành Ngi Nam Khi Bnh Da Liu Cht Ngi
1:40-45
* Mc dù không c thn cm, nhng ch chia phân chia on chính là chìa khóa hiu c và dõi theo
ý nh ca tác gi nguyên thy. Mi bn dch hin i ã chia và tng hp li nhng ch chia phân on. . Mi
phân on có mt ý chính, l tht và ý tng trung tâm. Mi bn dch lng ý tng ó theo cách riêng bit ca
chính bn dch ó. Khi bn c phn Kinh Thánh, hãy t hi chính mình rng bn dch nào phù hp vi cách hiu
ca bn v ch và nhng ch chia câu.
* Trong mi on, bn phi c Kinh Thánh trc và c gng xác nh các ch (các phân on). Sau ó,
hãy so sánh cách hiu ca bn vi các bn dch hin i. Ch khi chúng ta hiu c ý nh ca tác gi nguyên thy
bng cách dõi theo lp lun và cách trình bày ca h mc phân on, chúng ta mi có th hiu c Kinh
Thánh. Ch có mt mình tác gi nguyên thy c thn cm-nhng ngi c không có bt c thm quyn nào
thay i hoc b sung cho s ip. Nhng ngi c Kinh Thánh có trách nhim phi áp dng nhng l tht c
thn cm ó mi mt ngà