-
Fakultet informacijskih tehnologija
[email protected]
UOS::Predavanja Copyright by: FIT
1
Datum: 17.03.2006
Predavanje
Uvod u Operativne Sisteme
Sadraj
Tipovi operativnih sistema (nastavak)
-
Fakultet informacijskih tehnologija
[email protected]
UOS::Predavanja Copyright by: FIT
2
U prolo-sedminim materijalima govorili smo u Mainframe i Desktop
sistema. Ovo-sedmini materijali nastavljaju sa pregledom tipova
razliitih sistema. Paralelni (multiprocesorski) sistemi
Multiprocessor sistemi su sistemi sa vie od jednog procesora koji
(procesori) meusobno komuniciraju. Multiprocesorske sisteme moemo
podijeliti u: Tightly coupled sisteme Loosely coupled sisteme
Tightly coupled sistemi su sistemi kod kojih procesori dijele
memoriju i sat (clock). Komunikacija se kod ovih sistema obino
odvija preko shared (dijeljene) memorije. U osnovne prednosti
paralelnih sistema spadaju:
Povean throughput (propustnost, t.j. mogunost obrade vie
podataka po jedinici vremena)
Ekonominost (jedan multiprocesorski sistem obino kota manje od
grupe njemu ekvivalentnih jedno-procesorskih sistema)
Povean reliability (pouzdanost). Ukoliko funkcije mogu biti
distribuirane na vie procesora, onda podbacivanje jednog od
procesora nee rezultirati podbacivanjem itavog sistema.
Ovi sistemi mogu biti podijeljeni u: Simmetric multiprocessing
sisteme i Asymmetric multiprocessing sisteme Simetrino
multiprocesiranje (SMP) podrazumijeva sljedee:
Svaki procesor izvrava po jednu kopiju operativnog sistema, koje
(kopije) po potrebni mogu medjusobnu komunicirati
Vie procesora mogu izvravati odjedanput, bez slabljenja
performansi rada sistema.
Procesori su podjednaki (ne postoji master-slave relacija kao to
je sluaj kod asimetrinog procesiranja
Veina modernih operativnih sistema podrava SMP. U ove sisteme
spadaju: Windows 2000 Windows XP UNIX Mac OX Linux
Slika 1: Arhitektura simetrinog multiprocesiranja (Lit. br.1)
Asimetrino multiprocesiranje podrazumijeva sljedee:
Svaki procesor je zaduen za specifian zadatak; Master procesor
rasporeuje i alocira poslove slave-procesorima.
Ovakvi sistemi su vie uestali kod ekstremno velikih sistema
-
Fakultet informacijskih tehnologija
[email protected]
UOS::Predavanja Copyright by: FIT
3
Distribuirani sistemi Pojavom Interneta i World Wide Web-a dolo
je do eksponencijalnog porasta broja kompjuterskih mrea, to je
imalo velikog uticaja i na razvoje modernih operativnih sistema.
Radi toga, moderni operativni sistemi izmedju ostaloga dolaze sa
podrkom za izvravanje browser-a, ukljuuju sistemski softver
(TCP/IP), remote login itd. Mrena konektivnost postaje veoma bitna
komponenta savremenih operativnih sistema.
Distribuirani sistemi takodjer distribuiraju komputaciju na vie
procesora. Medjutim, za razliku od tightly-coupled sistema, kod
ovih sistema svaki procesor koristi zasebnu lokalnu memoriju;
procesori meusobno komuniciraju putem raznih komunikacionih medija
kao to su high-speed bus-ovi ili telefonske linije. Radi toga se
ovi sistemi takodjer nazivaju i loosely coupled sistemi. Obzirom da
posjeduju mogunost komuniciranja, distribuirani sistemi mogu da
dijeli komputacije. To je razlog to ovi sistemi takodjer
omoguuju:
bru komputaciju uz pomo djeljenja poslova bolji reliability
(pouzdanost) djeljenje resursa
Distribuirani sistemi zahtijevaju mrenu infrastrukturu, bilo da
se radi o Local area networks (LAN) ili Wide area networks (WAN)
mreama. Gotovo donedavno smo imali situaciju da su korisnici radili
na terminalima koji su bili povezani na centralizovani sistem.
Medjutim, kako su personalni kompjuteri postali jeftini i snani
sistemi, dolo je do pomijeranja odredjenog dijela komputacija na
stranu klijenta. Moderni kompjuting je generalno baziran na
Klijenti-Server paradigmi, kod koje dananji centralizovani sistemi
serveri pruaju samo odredjene usluge klijent-kompjuterima.
Generalna struktura Client-Server sistema prikazana je slikom koja
slijedi.
Slika 2: Generalna struktura Client-Server sistema (Lit. br.1)
Cluster sistemi Drugi razvoj kada su u pitanju operativni sistemi
vezan je za takozvane cluster (klaster) sisteme. Cluster sistemi
takodjer koriste vie procesora za obavljanje komputacija, medjutim
za razliku od paralelnih sistema cluster sistemi se obino sastoje
od dva ili vie zasebna sistema koji su medjusobno povezani brzim
komunikacijskim linijima. Cluster sistemi se ponajvie koriste u
cilju pruanja visoke dostupnosti (high availability) servisa.
Princip je taj da ukoliko jedan od sistema unutar cluster-a padne,
cluster moe da nastavi sa izvravanjem koristei preostale sisteme. U
druge bitnije karakteristike cluster sistema spadaju:
Omoguavanje da dva ili vie sistema dijele storage; Pruanje
visoke pouzdanost (reliability-a) sistema
Cluster-ing moe biti struktuiran asimetrino ili simetrino.
-
Fakultet informacijskih tehnologija
[email protected]
UOS::Predavanja Copyright by: FIT
4
Asimetrini clustering: jedan server je u hot-standby modu dok
drugi aktivni
server - izvrava aplikacije. Server koji je u hot-standby modu
monitoruje rad aktivnog servera. Ukoliko se desi da aktivni server
padne, hot-standby server preuzima njegovu funkciju i nastavlja sa
izvravanjem aplikacija
Simetrini clustering: svi kompjuteri izvravaju aplikacije. Pored
toga to djeluju kao aktivni serveri koji izvravaju aplikacije,
serveri monitoruju jedni druge.
Real-Time sistemi Real-Time sistemi su takodjer operativni
sistemi za posebnu namjenu. Ovo su operativni sistemi koji se
koriste za sisteme koji imaju potrebu za obavljanjem operacija u
vrsto preciziranim vremenskim intervalima. Real-Time sistemi se
esto koriste kao kontrolni ureaji u specijalnim aplikacijama kao to
su kontrolirajui znanstveni eksperimenti, medicinski sistemi za
prikazivanje slika, industrijski kontrolni sistemi, kao i drugi
slini sistemi. Primarna osobina koja ih razlikuje od drugih tipova
operativnih sistema je podrka za efikasno obavljanje operacija u
vrsto-definiranim vremenskim intervalima. Handheld
(rukom-prenosivi) sistemi Handheld sistemi ukljuuju sisteme poput
Personalnih Digitalnih Asistenata (PDA) i celularnih telefona.
Operativni sistemi za ove uredjaje implemntirani su na nain kako bi
bili u stanju da na efikasan nain upravljaju inherentnim
ogranienjima handheld sistema. U ova ogranienja spadaju:
- Ograniena veliina memorije - Spori procesori - Maleni display
ekrani
Rasprostranjenost pojedinih operativnih sistema Na kraju ovog
uvodnog pregleda prikazujemo statistiku rasprostranjenost pojedinih
OS-a. Statistiku je prikupila W3Schools stranica, iju su posjetioci
korisnici koji se zanimaju za web tehnologije - posjetioci koji
obino koriste non-Windows operativne sisteme vie nego je to sluaj
kod obinih, prosjenih korisnika.
2006 WinXP W2000 Win98 WinNT W2003 Linux Mac
February 73.3% 12.3% 2.1% 0.3% 1.8% 3.4% 3.6%
2005 WinXP W2000 Win98 WinNT W2003 Linux Mac
November 71.0% 14.6% 2.7% 0.4% 1.7% 3.3% 3.3%
August 66.3% 17.5% 3.2% 0.6% 1.7% 3.3% 2.9%
May 64.5% 19.4% 3.9% 0.8% 1.4% 3.3% 2.9%
February 62.0% 21.1% 5.1% 0.9% 1.3% 3.2% 2.9%
2004 WinXP W2000 Win98 WinNT Win95 Linux Mac
November 59.1% 23.7% 5.6% 1.2% 0.1% 3.1% 2.7%
August 53.2% 28.1% 7.0% 1.8% 0.2% 3.0% 2.5%
May 51.0% 29.6% 8.2% 2.0% 0.3% 2.9% 2.5%
February 46.0% 32.8% 9.5% 2.9% 0.4% 2.6% 2.5%
2003 WinXP W2000 Win98 WinNT Win95 Linux Mac
November 42.6% 36.3% 10.9% 3.5% 0.4% 2.6% 2.2%
August 36.3% 39.9% 12.6% 4.6% 0.5% 2.4% 2.0%
May 31.4% 41.0% 13.9% 5.8% 0.7% 2.2% 1.8%
Slika 3: Rasprostranjenost pojedinih OS-a izraen u procentima
(Lit. br.3)
-
Fakultet informacijskih tehnologija
[email protected]
UOS::Predavanja Copyright by: FIT
5
Obrada dijelova sljedee litarature: 1. Silberschatz (2004),
Operating System Concepts, 6th edition 2. Bryant & OHallaron
(2002), Computer Systems: A Programmer's Perspective 3.
http://www.w3schools.com (2005)
