TÜRKÇE

8. SINIF

1. ÜNİTE FASİKÜLÜ

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

ETKİNLİK 1 8.SINIF

Verilen metinler aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt olarak yazılmıştır? İşaretleyiniz.

Pamukkale denilince insanın aklına travertenler gelir. Travertenler içinde sıcak su kaynağı bulunan kayalardır. Pamukkale’nin

UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmasında güzelliği ile beğeni uyandıran travertenlerin payı olsa da şehrin tarihte çok önemli bir

yer vardır. Bir zamanlar Frigya bölgesinin başkenti olan, eski çağlarda metal ve taş işlemeciliği ile ünlü olan Pamukkale, Bizans dö-

neminde ise başpiskoposluk merkezi olmuştur. Tarihteki önemi ve doğal güzellikleri ile Pamukkale, 1988 senesinden beri UNESCO

Dünya Miras Listesi’ndedir."

A

Pamukkale ne zaman UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır?

X Pamukkale niçin UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır?

Pamukkale’nin tarihteki önemi hangi özelliğinden kaynaklanmakta-dır?

Pamukkale travertenleri hangi özelliği ile bilinmektedir?

Birçok meyvenin ve sebzenin zamanla renginin koyulaşmasının nedeni, içerdikleri fenol bileşiklerinin kimyasal yapısında enzim-

lerin etkisiyle ortaya çıkan değişimlerdir. Özellikle ortamda oksijen bulunduğu durumlarda gerçekleşen bu tepkimenin sonucunda

oluşan maddeler kahverengidir. Muz, düşük sıcaklığa hassastır. Depolama koşulları için en uygun sıcaklık 14-16°C’dir. Bu nedenle

çalışma sıcaklığı yaklaşık 4°C olan buzdolapları muzun saklanması için uygun bir ortam değildir. Muzun rengindeki değişim öncelik-

le kabuğunda ortaya çıkar çünkü ilk olarak kabuk kısmı ortam sıcaklığından etkilenir. Düşük sıcaklık nedeniyle kabuktaki hücrelerin

zarlarının geçirgenliğinde ortaya çıkan değişim, enzimlerin etkinliğinde artışa neden olur. Bunun sonucunda kabuğun yapısındaki

fenol bileşikleri muzun kabuk kısmını kahverengileştirir.

B

Muzun yetişmesi için gerekli olan sıcaklık değeri nedir?

Hangi koşullar, muzun uzun süre dayanmasını sağlar?

X Muz neden buzdolabında daha hızlı kahverengileşir?

Meyvelerin renk değişiminden rol oynayan enzim hangisidir?

Venüs, gökyüzündeki en parlak gök cisimlerinden biridir. Bir gezegenin parlaklığı, güneş ışığını ne kadarını yansıttığı ile ilişkili-

dir. Atmosferi büyük oranda karbondioksitten (Venüs’ün atmosferinde %96,5 oranında karbondioksit, % 3,5 oranında azot ve çok

düşük miktarlarda sülfür dioksit, argon, karbon monoksit, helyum ve neon bulunur.) oluşan Venüs, güneş ışınlarının %80’e yakını-

nı yansıtırken, yaklaşık %20’sini soğurur. Venüs’ü çevreleyen yaklaşık 20 kilometre kalınlığında ve büyük oranda sülfürik asitten

oluşan kalın bulut tabakası, güneş ışınlarının büyük kısmını yansıtır. Merkür, güneş ışığının en fazla ulaştığı gezegen olmasına rağ-

men, bu ışınların ancak %10’unu yansıtır. Venüs, güneş ışınlarının büyük kısmını yansıttığı ve Dünya’ya en yakın gezegen olduğu

için Güneş’ten ve Ay’dan sonra gökyüzündeki en parlak gök cismidir.

C

Venüs, neden Güneş’ten aldığı ışınların büyük bölümünü yansıtır?

Bir gezegenin parlaklığı neye göre değişkenlik göstermektedir?

Atmosferin yapısında hangi gazlar bulunur?

X Gökyüzündeki en parlak gezegen neden Venüs’tür?

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

2.ETKİNLİK

Kavurucu sıcaklıktaki çöllerde yılmadan yüzlerce kilometre yol kat edebilen develer, artık yok olmaya başlayan yaygın inanışın ak-

sine hörgüçlerinde su depolamazlar. Develer aslında 30 kilogramı aşabilen hörgüçlerinde yağ depolar. Vitamin ve mineral içeriği

de yüksek olan bu depo, develerin haftalarca yemeden yola devam etmesine imkân tanır. Uzun yolculuklar sırasında yağ doku

kullanıldıkça hörgüç küçülür, hatta tamamen eritilebilir. Yağ dokunun yakılması sırasında bir miktar su açığa çıksa da develer su-

suzlukla mücadelede güçlerini vücutlarının diğer uyum becerilerinden alır.

Bu metinde,

I. Bir kanıyı değiştirme

II. Bilgi verme

III. İkna etme

verilenlerden hangisi vardır?

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

3.ETKİNLİK

Yirminci yüzyılın başlarında evreni ve onun içindeki yerimizi hiç olmadığı kadar iyi anlamaya başladık. O günden bugüne yapılan en

önemli bilimsel çalışmalardan biri de hiç şüphe yok ki bir kara deliğin “fotoğrafının” elde edildiği çalışmadır. Bizden 55 milyon ışık

yılı ötede yer alan-1 ışık yılı yaklaşık 9,5 trilyon kilometredir- M87 galaksisinin merkezindeki süper kütleli kara deliğin etrafında

yüksek hızda dolanan karbon monoksit gazının görüntüsü elde edildi. Her ne kadar M87’nin merkezinde yer alan kara delik 6,5

milyar Güneş kütlesine sahip olsa da bulunduğu mesafe dikkate alındığında açısal olarak çok küçük bir alan kaplıyor. O kadar kü-

çük bir alan ki onu görmeye çalışmak âdeta bizden 4000 km ötedeki bir madeni paraya bakmakla eşdeğer.

Bu metinle ilgili,

I. Karşılaştırma vardır.

II. Deyimlere yer verilmiştir.

III. Abartma bulunmaktadır.

verilen yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Yalnız II. B) I ve II.

C) II ve III. D) III ve IV.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

4.ETKİNLİK

Aşağıdaki dizelerden hangisi tema bakımından diğerlerinden farklıdır?

A ) B)

C) D)

5.ETKİNLİK

Evlerin hemen hemen her odasında ayna bulunur. Aynalar odaya ferahlık verir. Kocaman bir aynanın asıldığı, çok da büyük olmayan

bir salon, bir anda değişir, genişleyiverir. Çünkü gerçek görüntülerin sanal uzantıları, insan zihninde ---- uyandırır. Evlerimizde deko-

ratif amaçla kullandığımız aynaların nereye konumlandırıldığı da çok önemlidir. Ön plana çıkarmak istediğimiz yerlerde aynaları kulla-

nırız. Derinlik katmak isteğimiz, ---- artırmak istediğimiz noktalarda aynalardan faydalanabiliriz. Evlerimizin görünmesini istemediği-

miz ---- yine aynalar ile kapatmamız mümkündür. Aynalar farklı bir perspektif etki oluştururlar. Mevcut olanı, olduğundan daha fazla

gösterirler.

Bu metindeki boşluklara metnin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) kusurlarını

B) noktalarını

C) genişlik hissi

D) hacmini

Bugün genç, ihtiyar, kadın, kız, kızan Uzanıp yatsak da çardak altında Boruyu çalınca yarın borazan Hemen toplanırız bayrak altında Bizi hiç tasalı görmez bu yerler Yiğitler, ölürken bile gülerler Yeter ki yaşayan er oğlu erler Bizi çiğnetmesin ayak altında

Sen vatanımsın, ekmeğimsin Duyduğum, bildiğim zafersin yıllarca… Zonguldak’ta 63 numara Nazlı sahiller Akdeniz’de Sevdasın ciğerlerimde parça parça Yarı kalmış dileğimsin

Anneler dindiriniz gönlünüzün yasını Düşman kanıyla sildik palamızın pasını… Yeniden çizmek için vatan haritasını Hep ateşten ve kandan bir sahneye çe-virdik Gökleri çatırdayan bir vatan parçasını

Gün doğmadan, Deniz daha bembeyazken çıka-caksın yola. Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında, İçinde bir iş görmenin saadeti, Gideceksin Gideceksin ığrıpların çalkantı-sında. Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı; Sevineceksin. Ağları silkeledikçe

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

6.ETKİNLİK

Herhangi bir cümle içerisinde açık şekilde söylenmediği halde, cümledeki bazı ifadeler ile beraber cümlenin anlamı üzerinden çıkarı-

lan anlama örtülü anlam denir. Örneğin “Öğretmenler toplantısına babam da katıldı. ’cümlesinde kişinin babası ile beraber aynı

zamanda farklı insanların da toplantıya katıldığı anlaşılıyor.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin örtülü anlam taşıdığını bularak yanındaki kutucuğu işaretleyiniz.

a. Onu da doğum gününe çağırmakla çok iyi yaptın.

b. Hayatta gayesi olmayan insanlar su üzerinde giden saman çöplerine benzerler.

c. Kendisiyle yine evin yakınındaki bir kafede buluşacağım.

d. O beğenmediğin kitap bile en çok satanlar listesinin ilk sırasında bulunuyormuş.

e. Bayrak, bir milletin bağımsızlığının ve var olmasının simgesidir aynı zamanda.

f. Bu iki kardeşin hayatı babalarından kalma çiftlik evinde geçiyordu.

g. Bayramlar artık çocukluğumun o güzel günlerini hatırlatır oldu bana.

h. Başarılı olmak için göz önünde bulundurman gereken bazı şeyler vardır.

7.ETKİNLİK

Kasırgalar büyük alanları etkileyen çok şiddetli ve yağışlı fırtınalardır. Okyanusların Ekvator’a yakın bölgelerinde, suların ılık ve hava-

nın nemli olduğu yerlerde, su üstünde oluşurlar. ---- rüzgârların ve okyanus akıntılarının etkisiyle yer değiştirip ilerlerler. İlerlerken

suyun üstünden karaya geçerlerse de etkileri azalır. Kasırgalarda rüzgârın hızı saatte yüzlerce kilometreyi bulduğu için çevrede ne

varsa savrulup uçar. Denizlerdeyse dev dalgalar oluşur. Buna bir de şiddetli yağışlar eklenince büyük alanları etkileyen su baskınları

yaşanabilir.

Metinde boş bırakılan yere aşağıdaki geçiş ve bağlantı ifadelerinden hangisi getirilebilir?

A) Ayrıca

B) Çünkü

C) Oysaki

D) Hatta

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

8.ETKİNLİK

https://www.trthaber.com/haber/infografik/tarihi-eserleri-essiz-dogasiyla-turkiye-turizmi-461780.html

Bu görselde verilenlerden hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Turistlerin en çok rağbet ettiği ülke Türkiye’dir.

B) Turistler güvenli olduğu için hava yolunu tercih etmiştir.

C) Turizm gelirleri yıllara göre artış göstermektedir.

D) Türkiye’ye sadece beş ülkeden turist gelmektedir.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

FİİLİMSİ: Fiillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan; fiillerin isim, sıfat, zarf şeklini yapan sözcüklere denir. Fiilimsiler, fiillere getirilen "fiilimsi ekleri” ile isim, sıfat ve zarfa dönüştürülürler.

İSİM-FİİL (MASTAR)

Fiillere getirilen "-ma / -me, -mak / -mek, -ış / -iş / -uş / - üş" ekleriyle yapılır. Bu ekler fillere gelerek onları cümle içinde "isim" +yaparlar. Bu ekleri, aklımızda daha kolay kalması için "MAyIŞMAK" şeklinde kodlayabiliriz. ÖRNEK:

Ünlü piyanistle tanışmak için konsere gitti. Sahnedeki şiir okuyuşu tüm öğretmenleri duygulandırdı. Temizleme başlayınca evdekiler hemen kaçtı.

Önemli: İsim fiil eki almış olmasına rağmen zamanla kalıplaşarak bir varlığın veya kavramın adı haline gelmiş sözcükler fiilimsi olarak kabul edilmezler. Annem akşam yemek için dolma pişiriyor. Dondurma sevmeyen çocuk yoktur.

SIFAT-FİİL (ORTAÇ)

Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, - miş” ekleri ile yapılır.Bu ekler de kalınlık incelik uyumu kuralına göre “-an, -en, -ası, -esi, -maz, -mez, -ar, -er, -dık, -dik, -duk, -dük, -acak, - ecek, -mış, -miş, -muş, -müş” şekillerine dönüşebilir. ÖRNEK: Dönülmez bir yolun eşiğindeyiz şimdi. Koşar adımlarla oradan hemen kaçtık. Gelecek yıl hatalarımızı düzeltip öyle geleceğiz Sararmış yapraklar her tarafa dağıldı. Önemli: Bazen sıfat - fiiller çekimli fiillerle karıştırılabilir. Karıştırmamak için sözcüğün yüklem görevinde mi yoksa sıfat görevinde mi kullanıldığına bakmalıyız. ÖRNEK: Tutmaz dizlerim hep sızlıyor."-mez, -maz"=Sıfat Fiil Bu dizi kesinlikle tutmaz. "-mez, -maz" = Kip zaman Eki Önemli: Sıfat - fiiller niteledikleri isim düştüğünde onun yerine geçerek bir isim gibi kullanılırlar yani adlaşırlar. Sıfat-fiiller adlaşmış olsa bile fiilimsi sayılırlar. Geziden dönen öğrenciler buraya gelsin. Geziden dönenler buraya gelsin. Önemli: Bazı sözcükler, sıfat-fiil eklerini alarak kalıcı isim olur. Fiilimsi özelliğini kaybeder.

Kışa yakacak hazırladılar Dolmuş zamanından geç geldi.

FİİLİMSİ

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

ZARF-FİİL (BAĞ-FİİL, ULAÇ) Fiillere getirilen "-ken, -alı(-eli),-madan (-meden), -ince (-ınca / -unca / -ünce), -ip (-ıp / -up /-üp), -arak (-erek), -dıkça (-dikçe / -dukça /-dükçe / -tıkça /-tikçe / tukça / -tükçe), -e... -e (-a... -a),-r... –maz (-r... -mez), -casına (-cesine), -meksizin, (-maksızın), -dığında (-diğinde / -duğunda / -düğünde / -tığında/ -tiğinde / -tuğunda / -tüğünde)" ekleriyle oluşturu-lan sözcüklerdir. KODLAMA: KENyALI ASİYE gelİR gelMEZ İNCE İPi ARAKlaMADAN durMAKSIZIN koşA koşA gitTİĞİNDE olDUKÇA gençti.

Beni görmeden buradan gidemezsin. Küçükken güle oynaya vakit geçirirdik Akşam oldukça hevesimiz kaçmaya başladı. Zamanında yapılınca her iş düzenli olur.

9.ETKİNLİK

Aşağıdaki metinlerde yer alan numaralanmış sözcüklerin hangileri fiilimsidir? Bunların numaralarını verilen yerlere yazınız.

Yağmurlu havalarda ağaçların altında durulmaması gerektiği söylenir. Bu durumun temelinde,

I II III

ağaçların yıldırımı çekme riskinin yüksek olması vardır. Yıldırımlar, gökyüzünde bulutların

IV V

elektrik yüküyle yüklenmesi sonucu oluşur. Havanın iletkenliği sebebiyle yıldırım gökyüzünden

VI

toprağa ulaşır. Bu esnada ise karşılaştığı sivri ve uzun varlıklarla buluşur. Ağaçlar, yıldırımı

VII VIIII

çekmek için yeterince uzundur. Yıldırımı çekmesi için yüksek binaların tepelerine uzun ve sivri

IX X

paratonerler yerleştirilir. Şehir içinde yıldırımın yere ulaşma riski bu yüzden daha düşüktür ama

XI XII

yine de bu risk her zaman vardır.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

Matematik bir düşünce ürünüdür. Sadece kâğıt üzerindekilerin değil, pratikte de karşılaşılan

I

problemlerin çözümleri matematikte yatar. Eski Mısırlılar Nil Nehri’nin taşma ve çekilme

II III IV

zamanlarını hesaplarken matematiği kullanmışlardır. Bizler bugün pek çok alanda

V VI

matematikten yararlanmaktayız. Matematik; insanların problemleri tanımasını, problemi

VII VIII

basamaklarına ayırmasını ve sonra da çözüm basamakları oluşturmasını sağlar. Matematikte bir

IX X XI

sorunun birden çok gidiş yoluyla çözülmesi, insanlara olaylara çok yönlü bakma alışkanlığını

XII XIII XIV

kazandırır.

XV

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

10.ETKİNLİK

Aşağıdaki dizelerde yer alan fiilimsilerin türlerini uygun yerlere yazalım.

Bakışın güneş gibi ısıtır içimizi,

Gülüşün aydınlatır üzgün kalpleri anne!

Elimizden şefkatle tutarsın her an bizi,

Dünyaya geldiğimiz günlerden beri, anne!

Artık demir almak günü gelmişse zamandan,

Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;

Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

11.ETKİNLİK

Aşağıdaki cümlelerde bulduğunuz fiilimsileri (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) yanlarında verilen yerlere yazınız.

1. İzmir Saat Kulesi, İzmirlilerin buluşma noktalarından biri olmuştur.

3. Akşama doğru, yılların yorgunluğunu yüzünde taşıyan bir adam kahveye girdi.

4. Bu koca dağın yamacında birkaç evden oluşan bir köy vardı.

5. Kapıyı açar açmaz onu karşımda görmeyeyim mi?

6. Odasını havalandırmak için pencerenin camını açtı.

7. Bu okulda görev yapmak hepimiz için bir ayrıcalıktır.

8.Senin bu şekilde davranacağın aklıma bile gelmezdi.

9. Bahçede oyun oynarken düşüp kolunu kırmış.

10. Kılavuzumuz bulunduğumuz yer hakkında bilgi veriyor.

11. Kuzenlerim, tatil yapmak için birkaç gün sonra buraya gelecek.

12. Burada bir Adana kebabı yedirmeden sizi göndermem.

İsim-fiil

Sıfat-fiil

Sıfat-fiil

Zarf-fiil

İsim-fiil

İsim-fiil

Sıfat-fiil

Zarf-fiil

Sıfat-fiil

İsim-fiil

Zarf-fiil

Aşağıdaki metinde geçen fiilimsileri bulup uygun yerlere yerleştiriniz.

Torunlarına masal anlatan, tekerleme söyleyen ninelerin, çocuklarını sevgi dolu ninnilerle uyutan annelerin yerini müzik klipleri,

reklamlar, çizgi filmler alıyor bir bir. Çocuklar artık şiir ezberlemiyor. Keloğlan’ı tanımıyor, günlük defteri tutmuyor, kompozisyon

yazamıyor. Sosyal medyada sohbet saatleri uzadıkça uzun cümle kurma kabiliyetleri de kayboluyor. Dertlerini konuşarak değil,

yarım cümlelerle, el kol hareketleriyle veya kaba kuvvetle anlatmaya çalışıyor.

İsim-fiiller Sıfat-fiiller Zarf-fiiller

Anlatmaya Anlatan Söyleyen Uyutan

Uzadıkça Konuşarak

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

1. Abartma: Bir şeyin niteliklerini veya bir olayı olduğundan fazla büyüterek veya küçülterek anlatmaya abartma denir. ► Çocuğun taşıdığı çanta kendisinin iki katı vardı. ► Göz yaşlarım denizi besleyen ırmağa döndü. 2. Benzetme: Anlatımı kuvvetlendirmek, sözün etkisini artırmak için aralarında değişik yönlerden ilgi bulunan iki şeyden zayıf olanın özelliklerinin kuvvetli olana aktarılmasına benzetme denir. Tam bir benzetmede dört temel unsur vardır: ► Benzeyen ► Benzetilen ► Benzetme yönü ► Benzetme edatı ► Erdem aslan gibi kükredi. 3. Kişileştirme: İnsan dışındaki varlıklara insana özgü özelliklerin verilmesine kişileştirme denir. ► Boş boş durmaktan sıkılmıştı korkuluk. ► Duvarlar hala dimdik ayaktaydı. 4. Konuşturma: İnsan dışındaki varlıkları konuşturma, onların ağzından söz söyleme sanatına konuşturma denir. ► Akşam rüzgârları der ki Ebru’ya: “Gel bugün de buraya." ►”Gidiyoruz.” diye seslendi ağaç kendini beğenen toprağa. 5. Tezat (Karşıtlık): İki karşıt düşüncenin bir arada söylenmesidir. Zıt anlamlı sözcükleri yan yana kullanmakla tezat yapılamaz. Teza-dın düşünce olarak zıtlığı vermesi gerekir. ► İyi kötü günlerimiz geçti burada. ► Kitaplar karanlıktan aydınlığa açılan kapımızdır.

SÖZ SANATLARI

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

12.ETKİNLİK

Aşağıdaki cümlelerde bulunan söz sanatlarını bularak altlarındaki alanlara yazalım.

Mehmet'in papağan gibi her şeyi tekrar etmesi beni deli ediyordu.

Akrep ile yelkovan, sanki bir yere yetişir gibi koşturup duruyorlar.

Tilki, "Bana şarkı söyler misin?" sorusunu kargaya yöneltti.

Evin geçimini üstlenince dünyanın yükünü omuzlarında hissetti.

Babası kızdığında odadan çıkarken yüzü mahkeme duvarı gibiydi.

Güneş nazlı nazlı batarken, koyu bir karanlık öptü denizi.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

TERİM ANLAM Bilim, sanat, spor, meslek gibi çeşitli alanlarda belli bir kavramı ifade eden/karşılayan sözcüklere Terim An-lamlı sözcükler denir. Terimler, genellikle gerçek anlamıyla kullanılan sözlerdir. *Perde, sahne, dekor, dram, kostüm, sufle… (Tiyatro terimi) * Korner, penaltı, gol, taç, ofsayt… (Futbol terimi) * Üçgen, daire, çap, açı, kare, teğet… (Geometri terimi) * YYüklem, özne, kök, zarf… (dil bilgisi terimi) 13.ETKİNLİK

Aşağıdaki cümlelerde terim anlamlı sözcük olup olmadığını işaretleyiniz. Varsa bu sözcüğü daire içine alınız.

Var Yok

Sıcaklık bugünlerde 40 dereceye kadar çıkmıştı.

Son yıllarda Boğaz’da yunusların yüzdüğüne şahit olduk.

Onu dünya gözüyle gördüm ya inan çok mutlu oldum.

Oyunun ikinci perdesine zar zor yetiştik.

Siz, olaylara bir de bu açıdan bakın lütfen.

Geçen derste anlatılan açılar konusunu tam anlamadım.

Bu şarkının güftesi kime ait, biliyor musun?

Dilimiz sondan eklemeli diller ailesine girer.

Hiç bir ek almamış halde bulunan kelimelere kök denir.

Dün okuduğum makale ile ilgili bir sunum hazırlıyorum.

Müzik her yerde aynıdır fakat hissettirdiği duygular farklıdır.

Önümüzdeki hafta hücre konusunu anlatacak öğrenci kimdi?

Pencereden yansıyan ışık gözlerimi kamaştırdı.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

DEYİM Bir olayı, bir durumu, bir kavramı daha etkileyici anlatmak için en az iki sözcüğün bir ara-ya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan ke-lime gruplarına deyim denir. Deyimler, hem yazılarımıza hem de konuşmalarımıza derinlik katar. Anlattıklarımı-zı ilgi çekici hâle getirir. Birkaç cümleyle anlatabileceğimiz bir durumu iki üç sözcükten oluşan bir deyimle anlatabiliriz. Böylece kısa ve özlü anlatım sağlamış oluruz. Sırtı yere gelmemek: Güçlü olmak, sarsılmamak, yerinden düşürülememek. Deyimlerin Özellikleri 1.Deyimler kalıplaşmış sözcüklerdir. Deyimlerde bulunan sözcüklerin yerine eş anlamlıları bile getirilemez. Sözcüklerin yerleri değiştirilemez. Bu şekilde bir kullanım anlatım bozukluğuna yol açar. Örnek: Sürahiden boşalırcasına yağmak (Yanlış) Bardaktan boşalırcasına yağmak (Doğru) 2. Deyimler şahsa ve zamana göre çekimlenebilir. Örnek: Etkinlikleri yapınca öğretmenin gözüne girdim. (Ben) Etkinlikleri yapınca öğretmenin gözüne girdik. (Biz) 3. Deyimler genellikle mecaz anlamlıdır. Örnek: “Kök söktürmek” deyimi “bir bitkinin kökünü çıkarttırmak” değil, “güçlük çıkarmak, uğraştır-mak” anlamındadır. 4.Bazı deyimlerin gerçek anlamları da vardır. Örnek: Sır saklamak: Sırrı açıklamamak 5. Deyimler bir kavramı ya da bir durumu anlatmak için kullanılır. Ders verme amacı taşımaz. Örnek “Burun kıvırmak” deyimi, beğenmeyip küçümsemek anlamını içermektedir. Herhangi bir ders verme amacı taşımamaktadır. 6. Deyimler sözcük grubu ya da cümle şeklinde bulunabilir. Örnek: Ağzı kulaklarına varmak (sözcük grubu) İğne atsan yere düşmez (cümle)

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

14.ETKİNLİK

Aşağıdaki deyimleri anlamları ile numaralandırarak eşleştiriniz.

1.Göbeği çatlamak ( )Çok para harcamaya başlamak.

2.Havanda su dövmek ( )Söylenen bir şeyi duymazlıktan gelmek; Vurdumduymaz olmak.

3.Kesenin ağzını açmak ( )Bir işin olabileceğine inanmak

4.Nal toplamak ( )Boş uğraşlarda bulunmak, Boşa çalışmak.

5.Ucu ucuna getirmek ( )Çok dikkatli ve uyanık bulunmak.

6.Kulak ardı etmek ( )Bir işi öğrenmek için çok büyük gayret göstermek.

7.Gözünü dört açmak ( )Bir yarışta en geride kalmak, başarı göstereme-mek.

8.Üstüne bir bardak su içmek ( )Ancak yetişir olmak, hiç fazlası olmamak.

9.Ruhu duymamak ( )Bir alacaklının alacağından umudunu kesmek.

10.İçi içine sığmamak ( )Yapılan işin hiç farkında olmamak, sezinlememek.

11.Aklı yatmak ( )Önem vermemek, beğenmemek.

12. Burun kıvırmak ( )Sevinmek, sevinçten çok heyecanlanmak. Coş-mak.

13.Dilinde tüy bitmek ( )Hiç sır saklamamak

14.Ağzında bakla ıslanmamak ( )Bir şeyi tekrar tekrar söylemekten usanmak

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

15.ETKİNLİK

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) astronotları Douglas Hurley ve Robert Behnken, 30 Mayıs 2020 tarihinde

ABD’deki özel bir şirkete ait Crew Dragon adlı uzay aracıyla Uluslararası Uzay İstasyonu’na gitmişti. Bu uzay yolculu-

ğu, özel bir şirketin gerçekleştirdiği ilk insanlı uzay uçuşu olarak tarihe geçmişti. Astronotlar iki ay boyunca istasyon-

da kaldıktan sonra 2 Ağustos 2020’de yine Crew Dragon’la yaklaşık 19 saat süren bir yolculuğun sonunda Atlas Okya-

nusu’nun Florida açıklarına başarılı bir biçimde iniş yaptı. Böylece ABD, 9 yıl aradan sonra tekrar kendi toprakların-

dan Dünya’nın yörüngesine astronot gönderip geri getirmiş oldu.

Aşağıdakilerden hangileri verilen metinden çıkarılamaz?

Uluslararası Uzay İstasyonu’na daha önce de başka astronotlar gitmiştir.

ABD uzay çalışmaları ile adından söz ettiren bir ülkedir.

Uzay yolculuğunu gerçekleştiren astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonu’nda iki ay kalmıştır.

ABD, uzay araştırmaları konusunda çalışma yapan şirketlere özel destek sağlamaktadır.

Uzaya gönderilecek araçlar uçuşlarını ABD’nin Florida eyaletinden gerçekleştirmektedir.

Uzay yolculuğuna katılan astronotlar sorunsuz bir şekilde Dünya’ya dönmüştür.

16.ETKİNLİK

Bir cümlede belirtilen eylemin hangi amaçla gerçekleştirildiğinin verildiği cümlelere amaç cümleleri denir. Örneğin

“İyi bir tatil yapmak için para biriktirdim. Cümlesinde para biriktirme eyleminin amacı “İyi bir tatil yapmaktır.” Dola-

yısıyla cümlemiz amaç cümlesidir.

Buna göre,

(I) İran’ın batısında yaşayan örümcek kuyruklu engerek yılanının ilginç bir avlanma yöntemi bulunuyor. (II) Adından

da anlaşılacağı üzere bu yılanın kuyruğunun ucu tıpkı bir örümceği andırıyor. (III) Kuşlarla beslenen bu yılan avlan-

mak için kendini gizleyip kuyruğunu hareket ettiriyor. (IV) Hareket eden bir örümceğe benzeyen kuyruğu sayesinde

örümcekle beslenen kuşları kendine çekerek onları kolayca avlıyor.

Yukarıdaki metinde yer alan numaralanmış cümlelerin hangisinde amaç cümlesi vardır?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

8. Sınıf Türkçe Fasikülü

17. ETKİNLİK

Bu görselde verilenlere göre, I. Türlerin yok olma riski farklı kategorilerde değerlendirilmektedir. II. Soyu tükenmiş hayvanlar arasında bazı kuş türleri de bulunmaktadır. III. Binlerce bitki ve hayvan türü yok olma tehlikesi altındadır. IV. Asya fili nesli tükenmek üzere olan hayvanlar arasında bulunmaktadır. yargılardan hangileri söylenebilir? A) I ile III. B) I ile IV. C) II ile III. D) II ile IV.