Toksykologia w ratownictwie

chemicznym.

Dr n. med. DOROTA KLIMASZYK

Oddział Toksykologii z Ośrodkiem Informacji Toksykologicznej

Szpital Miejski im. F. Raszei w Poznaniu

Poznań 2013 r.

Ośrodki Toksykologiczne

w Polsce

Istotne czynniki w warunkach

chemicznych zdarzeń masowych

• Plany kryzysowe jednostek administracji państwowej

• Współpraca służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo chemiczne- koordynacja i logistyka

• Organizacja opieki przedszpitalnej

• Transport poszkodowanych

• Przygotowanie szpitali

Polityka – wytyczne – normy –

plany

oraz rola Ministerstwa Zdrowia

Polityka, wytyczne normy

Szczebel

ogólnokrajowy

Należy dopuścić

udział społeczności

Opracowanie i wdrożenie

Działania przygotowawcze

Plany minimalizowania podatności na

zagrożenia

Plany postępowania w sytuacjach

kryzysowych

Szczebel ogólnokrajowy i wojewódzki = wsparcie społeczności w ich pracy

Mobilizacja dodatkowych zasobów

Organizacja i wsparcie międzynarodowe

Szczebel wojewódzki

Program przygotowań kryzysowych

Plany minimalizowania skutków

Plany z zakresu odbudowy i uzdrowienia

sytuacji

Kluczowa rola Ministerstwa Zdrowia

Masowe zdarzenia chemiczne-

wpływ działań w fazie przedszpitalnej na sprawne

opanowanie skutków w warunkach szpitalnych

• Postępowanie ratownicze w miejscu zdarzenia- odtrutki

• Specyfika triage’u w przypadku gazów silnie toksycznych

• Dekontaminacja i transport- bezpieczeństwo personelu

• Racjonalne rozśrodkowanie poszkodowanych

KIERUNKI TRANSPORTU POSZKODOWANYCH

BEZPIECZEŃSTWO !

- Szpitalne Oddziały Ratunkowe

- Ośrodki Toksykologii

Klinicznej

- Oddziały Intensywnej Terapii

- Oddziały Wewnętrzne i

Pediatryczne

Przygotowanie szpitala działania w

warunkach awaryjnych

Celem nadrzędnym !!!

(szczególnie w przypadku zdarzeń chemicznych)

jest zapewnienie maksymalnego

bezpieczeństwa

zarówno ofiarom jak i personelowi.

W przygotowaniach uwzględnia się 2 kryteria:

•umiejętność zabezpieczenia pojedynczego skażonego

pacjenta

•umiejętność zabezpieczenia wielu poszkodowanych w

zdarzeniach masowych

Ocena proporcji:

zdarzenie- możliwości szpitala

• Wypadek niskiego poziomu:

15-20 osób (duże szpitale)

• Wypadek średniego poziomu:

> 30 osób (duże szpitale)

• Wypadek wysokiego poziomu:

> 70-100 osób (duże szpitale)

Piramida przygotowania

kryzysowego

Umiejętności i ćwiczenia

personelu Trening

Zasoby i wiedza

personelu

Wyposażenie i infrastruktura

Planowanie i strategie zarządzania

wg Adini 2006

Przygotowanie do masowych zdarzeniach

chemicznych i toksykologicznych:

1. Środki ochrony osobistej personelu-

zapobieganie kontaminacji wtórnej

2. Triage specyficzny dla zdarzeń chemicznych

3. Infrastruktura umożliwiająca sprawną i

bezpieczną dekontaminację

4. Magazyn odtrutek i dodatkowe zasoby

wyposażenia i sprzętu dla dużej liczby

poszkodowanych

Triage

• Specyficzny dla masowych zdarzeń

chemicznych

• Konieczność wykonywania wielokrotnego

re-triage’u

Kolor czerwony Czynniki neurotoksyczne np. tlenek węgla:

• Zaburzenia świadomości

• niezdolny do samodzielnego poruszania się,

• zaburzenia oddychaniaconscious

• Nudności, wymioty,

Cyjanki:

• Nierzytomny,

• drgawki,

• bezdech,

• Niestabilność krążenia (circulatory intact)

Środki parzące/ żrące:

oparzenie dróg oddechowych

Fosgen:

depresja oddechu

Kolor żółty Czynniki neurotoksyczne:

• poprawa po ciężkich objawach zatrucia lub w wyniku podania odtrutek

• lub jedno i drugie

Cyjanki/ cyjanowodór:

• Poprawa, żyje po 5 minutach od zainhalowania gazu lub aerozolu

Środki parzące/ żrące:

• Uszkodzenia skórne > 5% ale < 50% powierzchni skóry w wyniku narażenia na postać płynną trucizny

• lub jakiekolwiek uszkodzenia skóry po narażeniu na pary

• znaczne uszkodzenia oczu

• stany patologiczne dróg oddechowych zaczynające się po

> 6 godzinach od narażenia

Kolor zielony

Czynniki neurotoksyczne: Przytomny, świadomy

Może chodzić

Może sam sobie udzielić pomocy

Środki parzące/ żrące: Uszkodzenia skórne < 5% powierzchni skóry w miejscach

nie stanowiących zagrożenia życia

niewielkie uszkodzenia oczu

niewielkie uszkodzenia górnych dróg oddechowych

Kolor czarny Fosoforoorganiczne:

– Bez tętna i oddechu (mimo zastosowania intensywnego leczenia)

Cyjanki:

– Brak tętna

Substancje parzące:

– Oparzenia/uszkodzenia skóry >50% powierzchni

Fosgen:

– Objawy uszkodzenia tkanki płucnej w stopniu umiarkowanym, ale bez możliwości natychmiastowego rozpoczęcia terapii

– Oparzenia/uszkodzenia skóry >50% powierzchni

Substancje o wysokim ryzyku kontaminacji wtórnej

Substancje szczególnie niebezpieczne z powodu wysokiego ryzyka

kontaminacji wtórnej nawet po jednorazowym lub krótkotrwałym

kontakcie:

• Środki fosforoorganiczne (w formie ciekłej, gazowej i stałej)

• Cyjanki (w formie stałej)

• Cyjanowodór (gaz)

• Kwasy i zasady żrące (w formie ciekłej i stałej)

• Gazy paralityczno-drgawkowe

Substancje o wysokim ryzyku skażenia wtórnego przy kontakcie

wziewnym i przezskórnym:

• Węglowodory i rozpuszczalniki organiczne

• Rtęć organiczna

• Nitrozoaminy

• Bromek etylenu

Środki ochrony indywidualnej (PPE) wg OSHA

Poziomy zabezpieczeń od najwyższego:

•A- maksymalna ochrona dróg oddechowych (aparat powietrzny ze

zbiornikiem powietrza z ciśnieniem dodatnim) i skóry (strój całkowicie

hermetyczny-TECP)

•B- maksymalna ochrona dróg oddechowych (aparat powietrzny ze

zbiornikiem powietrza lub strój z przewodem dostarczającym

powietrze z ciśnieniem dodatnim), niższy stopień zabezpieczenia

skóry- niehermetyczny

•C- średnia ochrona dróg oddechowych (maska pełnotwarzową z

filtrem absorbującym czynniki chemiczne lub biologiczne) i skóry (nie

chroni przed substancjami żrącymi)

•D- niewielka ochrona dróg oddechowych (maska jednorazowa),

niewielka ochrona skóry (rękawice lateksowe, standardowy strój

ochronny pracownika ochrony zdrowia

Dekontaminacja przedszpitalna

• Według obowiązujących zasad osoby skażone

nie mogą opuścić rejonu katastrofy przed

wykonaniem dekontaminacji.

• Z doświadczenia wiadomo jednak że znaczna

grupa poszkodowanych, którzy są w stanie

poruszać się samodzielnie dociera do szpitali

własnym transportem lub środkami komunikacji

publicznej- ryzyko importu katastrofy do szpitala

• W przypadku substancji o wysokim potencjale

skażenia ryzyko kontaminacjj wtórnej istnieje

nawet po wykonaniu dekontaminacji wstępnej.

Dekontaminacja w warunkach

szpitalnych

• Częściowa/Całościowa

• Pionowa/ Pozioma

Naczelną zasadą powinna być izolacja

szpitala od czynników skażenia-

rejony dekontaminacyjne zlokalizowane

poza głównym budynkiem szpitala.

Dekontaminacja szpitalna Rejon dekontaminacji:

• Triage

predekontaminacyjny

• Stanowiska do

dekontaminacji pionowej i

poziomej

• Sprzęt do dekontaminacji

(szczotki, płyny, gąbki itd.)

• Bezpieczny odpływ skażeń

• Zabezpieczenie skażonej

odzieży i przedmiotów

wartościowych

Rejon

postdekontaminacyjny:

• Triage

postdekontaminacyjny

• Sprawne kierowanie

pacjentów w

zależności od ciężkości

obrażeń

• Odzież zastępcza dla

pacjentów

• Informacja dla rodzin

poszkodowanych

Skażona odzież i przedmioty osobiste

• Konieczne umieszczenie w zamkniętych

pojemnikach- profilaktyka kontaminacji

wtórnej. Odzież i przedmioty wartościowe w

osobnych najlepiej przezroczystych workach.

• Personel zabezpieczony na poziomie C nie ma

prawa zajmowania się skażoną odzieżą i

przedmiotami- nie jest wystarczająco

ochroniony

• Personel medyczny nie powinien zajmować

się zabezpieczaniem przedmiotów w

warunkach kryzysowych

Odtrutki- przechowywanie i

dystrybucja

• Na poziomie szpitalnym

• Na poziomie regionu

• Na poziomie krajowym

Izrael- przygotowanie szpitali

• Co 3 – 5 lat ćwiczenia przygotowania szpitali

do zdarzeń chemicznych

• ćwiczenia obejmowały umiejętności

udzielania pomocy poszkodowanym ale

także stosowania PPE przez personel

szpitalny

• 25% symulowanych ofiar (100-400 osób w

tym dorośli i dzieci) wymagała intensywnej

terapii i wspomagania oddechu

• W ciągu 8 lat przeprowadzono 30 ćwiczeń

w 21 największych szpitalach

Postulaty:

• przygotowanie infrastruktury i wyposażenia w szpitalach mających pełnić kluczową rolę w chemicznych zdarzeniach masowych (poziom wojewódzki, powiatowy, miejski)

• integracja planów zabezpieczenia awaryjnego wszystkich instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo chemiczne w regionie

• cykliczne szkolenia i ćwiczenia personelu szpitalnego na wypadek zdarzeń chemicznych ( z rozpisaniem szczegółowych ról poszczególnym zespołom)

• stworzenie baz odtrutek i leków uruchamianych w nagłych zdarzeniach masowych.