Tổng quan về Thương mại điện tử

Tổng quan về Thương mại điện tử

Lê Thị Nhàn – Lương Vĩ [email protected]

8324467-801

09/2007Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 2

Nội dung chi tiết

Ví dụ mở đầu Định nghĩa Khung hoạt động Phân loại Hệ thống EC trong doanh nghiệp Lịch sử của EC Thuận lợi và hạn chế Tình hình EC ở Việt Nam


Ví dụ mở đầu – Dell

Thành lập 1985 bởi Micheal Dell Sử dụng hệ thống đặt hàng qua mail để cung cấp PC Thiết kế hệ thống PC riêng và cho phép khách hàng

định lại cấu hình (build-to-order) Khó khăn

1993, là 1 trong 5 công ty máy tính hàng đầu thế giới Đối thủ Compaq Đơn đặt hàng qua mail và fax chậm dần thua lỗ 1994, lỗ trên 100 triệu đô-la


Ví dụ mở đầu – Dell (tt)

Giải pháp Mở nhiều công ty con tại châu Âu và châu Á Nhận đơn đặt hàng qua mạng Cung cấp thêm các sản phẩm phụ qua hệ thống website

Máy in, switch … Tiếp thị trực tiếp qua mạng cho các nhóm khách hàng

Cá nhân (gia đình và công ty gia đình) Doanh nghiệp nhỏ (< 200 nhân viên) Doanh nghiệp lớn và trung bình (> 200 nhân viên) Chính phủ, trường học và các tổ chức chăm sóc sức khỏe

Tân trang PC và bán đấu giá trực tuyến


B2BB2C


Cá nhân

Doanh nghiệp

British AirwayUSP, FedEx…

e-procuremente-collaboratione-customer service





Kết quả 2000, số 1 thế giới về PC Đánh bại Compaq Hiện nay, bán hàng qua mạng đạt 50 triệu đô-la mỗi năm

Nhận xét Dell ứng dụng EC thành công

Đi đầu trong việc tiếp thị sản phẩm trực tiếp đến khách hàng Mở rộng mô hình build-to-order mass customization Xây dựng hệ thống e-procurement để cải tiến việc mua linh

kiện, liên kết các đối tác Quản lý mối quan hệ khách hàng

Mô hình kinh doanh được các nhà sản xuất khác áp dụng


Định nghĩa EC

E-Commerce Quá trình mua, bán, hay trao đổi các sản phẩm, dịch vụ,

thông tin qua mạng máy tính, đặc biệt mạng Internet

E-Business Hoạt động thương mại sử dụng các phương tiện và công

nghệ xử lý thông tin số hóa Mua, bán, trao đổi hàng hóa/dịch vụ/ thông tin Dịch vụ khách hàng (customer service) Hợp tác thiết kế và sản xuất với đối tác (collaborative) Đào tạo từ xa (e-learning) Giao dịch điện tử nội bộ trong công ty (intrabusiness)


Một số khái niệm

EC có nhiều dạng, dựa trên “mức độ kỹ thuật số hóa” Đại lý phân phối Sản phẩm Qui trình

Brick-and-mortar Click-and-mortar Virtual


Một số khái niệm (tt)

Thị trường điện tử (electronic market) Người bán và người mua gặp nhau trực tuyến để trao đổi

hàng hóa, dịch vụ, thông tin và tiền tệ

Hệ thống thông tin liên doanh interorganizational info sys Thông tin và giao dịch diễn ra giữa 2 hoặc nhiều công ty

Hệ thống thông tin nội bộ intraorganizational info sys (intrabusiness) Mọi hoạt động EC chỉ diễn ra trong nội bộ công ty


Khung hoạt động

Cơ sở hạ tầng

Hỗ trợ

Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.


Các thành phần tham gia

Internet

Cơ quan hành chính

Cơ quan tài chính Chính phủ

Xí nghiệp & công ty

Nhà phân phối

Cửa hàng ảoThị trường điện

tử

Thế giới kinh doanh

thực tế


Phân loại

B2B (business-to-business) Giao dịch giữa các công ty với nhau

B2C (business-to-consumer) Giao dịch bán lẻ sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty đến

một cá nhân mua sắm nào đó E-tailing

B2E (business-to-employee) Công ty cung cấp dịch vụ, thông tin hay sản phẩm đến

các nhân viên Trường hợp con của intrabusiness

Loại giao dịch


Phân loại (tt)

C2B (consumer-to-business) Cá nhân dùng Internet để bán sản phẩm cho các công ty Cá nhân tìm kiếm người bán để ra giá mua sản phẩm

C2C (consumer-to-consumer) Cá nhân rao bán bán nhà riêng, xe hơi, … hoặc những

kiến thức, hiểu biết chuyên môn cho các cá nhân khác E-Government

Chính phủ mua/cung cấp hàng hóa, dịch vụ hay thông tin từ/đến các

Doanh nghiệp (G2B) Cá nhân (G2C)


Phân loại (tt)

GovernmentGovernment

ConsumerConsumerBusinessBusiness

G2C

G2G

B2C

G2B B2BC2C

B2E


Phân loại (tt)

E-Learning Huấn luyện và đào tạo từ xa của các tổ chức giáo dục

hay trường học M-Commerce (mobile commerce)

Các giao dịch hay hoạt động được thực hiện ở môi trường không dây


Hệ thống EC



Lịch sử phát triển

1970s

Electronic Funds Transfer (EFT)

Tiền được gửi đi theo 1 lộ trình điện tử từ công ty này sang công ty khác.

Kỹ thuật dùng để chuyển các loại tài liệu điện tử theo 1 lộ trình nhất định. Sau này dùng để chuyển các giao dịch tài chính và các loại giao dịch khác.

Hệ thống

đặt chỗ (du lịch)

Hệ thống mua bán

chứng khoán

Internet

Electronic Commerce (EC)

1990s

B2C

B2B

B2E c-commerce

e-government

e-learning

m-mobile

1995

1999

2001

Electronic Data Interchange (EDI)


Thuận lợi

Doanh nghiệp Mở rộng thị trường nội địa và quốc tế Giảm chi phí

Lưu trữ, tìm kiếm, phân phối, xử lý thông tin (trên giấy) Cải thiện qui trình và tổ chức

Mô hình kinh doanh mới đem lại nhiều lợi nhuận Dây chuyền cung ứng

– Dư thừa hàng hóa trong kho, giao hàng trễ Mối quan hệ với khách hàng

– Cá nhân hóa giao tiếp, sản phẩm, dịch vụ tăng lòng trung thành của khách hàng

Khác Mở rộng thời gian giao dịch (24/7/365) Các doanh nghiệp tương tác với nhau kịp thời


Thuận lợi (tt)

Người tiêu thụ Sự thuận tiện

Mua hàng mọi lúc, mọi nơi Liên lạc, trao đổi thông tin liên lạc và kinh nghiệm với những

nhà tiêu thụ khác Nhanh chóng

Có được thông tin của các sản phẩm rất nhanh Giá cả

Chọn lựa và so sánh nhiều hàng hóa từ nhiều nhà cung cấp Mua được các hàng hóa hoặc dịch vụ rất rẻ


Thuận lợi (tt)

Xã hội Giảm sự đi lại Tăng tiêu chuẩn cuộc sống Một số sản phẩm có thể đến được với những người dân

ở vùng nông thôn và các nước nghèo Những dịch vụ công như chăm sóc sức khỏe, giáo dục

cộng đồng được phân bố rộng rãi với chi phí thấp


Hạn chế

Công nghệ Các chuẩn về chất lượng, bảo mật, độ tin cậy vẫn đang

còn trong quá trình phát triển Băng thông chưa đủ rộng, đặc biệt là m-commerce Các công cụ phát triển phần mềm EC chưa ổn định Khó tích hợp mạng Internet và phần mềm EC vào các hệ

thống cũ Cần có những web server đặc thù (tốn nhiều tiền) Việc truy cập Internet còn khá mắc với 1 số khách hàng


Hạn chế (tt)

Khác Chi phí phát triển EC cao (in-house) Luật và các chính sách chưa rõ ràng

Khó thuyết phục khách hàng về bảo mật thông tin cá nhân Khách hàng chưa tin tưởng các giao dịch không có chứng từ,

giao dịch không gặp gỡ trực tiếp Khách hàng thích nhìn thấy sản phẩm trực tiếp Lỗi, gian lận trong EC ngày một nhiều


Tình hình EC ở VN

Tiềm năng VN là nước xuất khẩu nhiều loại mặt hàng

Một trong 20 nước có tiềm năng cao về gia công phần mềm Nhân lực VN tiếp thu CNTT nhanh Nhà nước chủ trương thúc đẩy EC phát triển CNTT ở VN đang phát triển mạnh


Tình hình EC ở VN (tt)

Hiện trạng Người tiêu dùng và doanh nghiệp đã có nhân thức về EC Các dịch vụ công liên quan đến EC xuất hiện

Khai báo thuế, đăng ký kinh doanh qua mạng, khai hải quan điện tử, cấp giấy chứng nhận xuất xứ điện tử...

Thị trường thanh toán phát triển, nhất là thanh toán qua thẻ tín dụng

Kinh doanh dịch vụ trực tuyến phát triển rầm rộ và mạnh mẽ

Nội dung số, nội dung mạng di động, trò chơi điện tử, đào tạo và quảng cáo trực tuyến, nhạc số và phim số



Hiện trạng Các sàn giao dịch kinh doanh tổng hợp B2B tăng khá

nhanh, một số sàn đạt hiệu quả cao www.ecvn.gov.vn, www.vnemart.com, www.gophatdat.com,

www.e-vietnamlife.com, … Các sàn TMĐT B2C cũng tăng, một số sàn thu về nhiều lợi

nhuận www.btsplaza.com.vn, www.megabuy.com.vn,

www.123mua.com.vn, www.duylinhmobile.com.vn, … Số lượng các sàn TMĐT C2C tăng chậm, các sàn tiêu biểu

www.1001shoppings.com, www.chodientu.vn, www.heya.com.vn, …



Hiện trạng Doanh nghiệp chỉ mới dừng ở mức quảng bá thương

hiệu, giới thiệu sản phẩm, trao đổi thông tin Giao dịch và ký hợp đồng bằng công cụ điện tử

chưa nhiềuVới đối tác nước ngoài: trao đổi bằng thư điện tửVới giao dịch trong nước: sử dụng giấy tờ truyền thốngVới khách hàng là cá nhân: một vài doanh nghiệp đã

bán được hàng qua mạng



Thống kê Mục đích sử dụng Internet của doanh nghiệp

Tìm kiếm thông tin : 82,9%Trao đổi thư điện tử : 64,3%Truyền và nhận dữ liệu: 62,8%Mua bán hàng hóa và dịch vụ: 40.9%Duy trì và cập nhật website: 39,8%Liên lạc với cơ quan nhà nước: 22,1%

Khảo sát 1.300 doanh nghiệp trong toàn quốc

Số liệu được lấy từ Bộ thương mại, Báo cáo TMĐT Việt Nam 2006 (http://www.mot.gov.vn)



Thống kê Tính năng của các website

Giới thiệu doanh nghiệp : 98,3%Giới thiệu sản phẩm : 62,5 %Giao dịch EC (đặt hàng) : 27,4%Thanh toán trực tuyến : 3,2%



Thống kê Phương thức thanh toán

Tiền mặt khi giao hàng : 75,0%Chuyển tiền qua bưu điện : 31,9%Chuyển khoản qua ngân hàng : 77,3%Thanh toán bằng thẻ tín dụng : 14,3%Thanh toán trực tuyến : 3,2%



Khó khăn Các vấn đề về pháp lý: chưa hoàn thiện

Danh mục hàng hóa/dịch vụ hạn chế kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện không áp dụng được cho EC

Công nhận giá trị thực tế của hợp đồng điện tử Công nhận giá trị của tài sản trên mạng

Trình độ ứng dụng CNTT Cơ sở hạ tầng chưa cải thiện

Hệ thống thanh toán, hạ tầng khóa công khai (PKI), trao đổi điện tử (EDI), Internet

Cạnh tranh khốc liệt với các doanh nghiệp trong khu vực



Kết quả khả quan Bộ tài chính triển khai thử nghiệm khai hải quan điện tử

(2005) Bộ thương mại

Cung cấp dịch vụ tra cứu trực tuyến thông tin ngành dệt may Khai trương cổng thương mại điện tử quốc gia (ECVN)

Bộ kế hoạch và đầu tư triển khai đấu thầu điện tử (2006)

Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng đã phát triển (2005-2006)

Ngành đường sắt, hàng không đã có website bán vé (2007)


Thị trường điện tử(E-Market)

Lê Thị Nhàn – Lương Vĩ [email protected]

8324467-801



Giới thiệu Các thành phần trong thị trường Phân loại thị trường Môi giới trong EC Cơ chế hoạt động


Giới thiệu

Theo Bakos, thị trường Đóng vai trò trung tâm trong nền kinh tế Làm cho quá trình trao đổi hàng hóa, dịch vụ, thông tin và

thanh toán trở nên dễ dàng Tạo ra giá trị kinh tế cho người mua, người bán, người

trung gian và xã hội


Giới thiệu (tt)

Có 3 chức năng chính Kết hợp người mua và người bán Tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch Cung cấp cơ sở hạ tầng về pháp luật, điều tiết hoạt động

Thị trường + CNTT E-Market E-Marketplace Marketspace


Thành phần trong thị trường

Thị trường điện tửThị trường điện tử

Cơ sở hạ tầngCơ sở hạ tầng

Người muaNgười mua Người bánNgười bán

Người môi giớiNgười môi giới

Front-endFront-end

Back-endBack-end

Hàng hóa / Dịch vụHàng hóa / Dịch vụ Hỗ trợHỗ trợ


Phân loại

B2C Cửa hàng điện tử (electronic storefronts) Siêu thị điện tử (electronic malls)

B2B Thị trường riêng

Bán hàng (sell-side) Mua hàng (buy-side)

Thị trường chung Bán-Mua (exchange)


Cửa hàng điện tử

Trang web bán hàng hóa/dịch vụ

Thường được sở hữu bởi Nhà sản xuất (dell.com) Nhà bán lẻ (walmart.com) Cá nhân


Cửa hàng điện tử (tt)

Để tiến hành bán hàng, các cửa hàng điện tử cần có Danh mục hàng hóa (electronic catalog) Công cụ tìm kiếm (search engine) Giỏ hàng (electronic cart) Phương tiện đấu giá (e-auction facilities) Cổng thanh toán (payment getway)

Nơi tiến hành thỏa thuận về thanh toán Hình thức vận chuyển (shipment court)

Nơi tiến hành thỏa thuận về vận chuyển hàng hóa Dịch vụ khách hàng (customer service)

Thông tin sản phẩm và bảo hành


Danh mục hàng hóaDanh mục hàng hóa

Công cụ tìm kiếmCông cụ tìm kiếm

Giỏ hàngGiỏ hàng


Thỏa thuận Thỏa thuận vận chuyểnvận chuyển

Thỏa thuận thanh toánThỏa thuận thanh toán


Câu hỏi

Các công ty bán sản phẩm là dịch vụ, ví dụ như bảo hiểm, thì trang web bán hàng của họ là gì?


Siêu thị điện tử

Là trang web có nhiều cửa hàng điện tử

Chứa đựng Danh bạ hàng hóa (directory) Các cửa hàng trong từng loại hàng hóa




Nhận xét

Cửa hàng điện tử (e-store) Siêu thị điện tử (e-mall)

Phân loại Bán nhiều loại hàng hóa Bán chuyên về một loại hàng hóa nào đó Bán hàng theo vùng/địa phương hay toàn cầu Bán hàng hoàn toàn trực tuyến (pure-play) hay click-and-

mortar


Nhận xét (tt)

Khách hàngKhách hàng Cơ sở hạ tầngCơ sở hạ tầng Nhà cung cấpNhà cung cấp

Thanh toánThanh toánVận chuyểnVận chuyển

Người trung gianNgười trung gianCơ quan tài chínhCơ quan tài chính

Hậu cần, Công nghệHậu cần, Công nghệ

Cửa hiệuCửa hiệuPhố buôn bánPhố buôn bán

Danh mục Danh mục điện tửđiện tử

Hỗ trợ mua hàng:Hỗ trợ mua hàng:Tìm kiếm, giỏ hàngTìm kiếm, giỏ hàng

Đấu giá Đấu giá điện tửđiện tử

Cổng Cổng thanh toánthanh toán

Quản lýQuản lýkho hàngkho hàng

Xử lý Xử lý đơn đặt hàngđơn đặt hàng

Back-endFront-end



Thị trường riêng

Trang web của một doanh nghiệp Có thể là bán hàng (sell-side)

Bán sản phẩm cho doanh nghiệp khác Còn gọi là one-to-many Tương tự như cửa hàng điện tử

Có thể là mua hàng (buy-side) Mua nguyên vật liệu từ các nhà cung cấp Còn gọi là many-to-one

Thường mở cho các thành viên nào đó Sự điều chỉnh thị trường không được công khai


Thị trường chung

Trang web thường của Đơn vị thứ 3 (third party)

Không là người mua/người bán Nhóm các doanh nghiệp mua/bán sản phẩm

Thường mở công khai cho nhiều người Được điều chỉnh bởi chính phủ hoặc người sở hữu thị

trường



Giới thiệu Các thành phần trong thị trường Phân loại Môi giới trong EC Cơ chế hoạt động


Người bán

Ví dụ

200$

Cyberspace

Người muaNgười mua

160$/cái, 1000 cái, phí vận chuyển

bên bán chịu

190$/cái, bên mua trả

phí vận chuyển

Không như mong đợiKhông như mong đợi

Người trung gian


Tại sao cần môi giới?

Chi phí tìm kiếm Thị hiếu của người tiêu dùng

Thiếu tính riêng tư Thông tin không đầy đủ

Chất lượng sản phẩm, sản phẩm cạnh tranh, sự thỏa mãn của khách hàng

Rủi ro trong hợp đồng Chịu trách nhiệm về hoạt động của 2 bên mua – bán

Định giá không hiệu quả


Người môi giới

Là người đại diện làm trung gian giữa người mua và người bán

Ví dụ Người bán sỉ Người bán lẻ Người môi giới thông tin (infomediaries)


Người môi giới (tt)

Có 2 loại Cung cấp thông tin

Nhu cầu tiêu dùng, khả năng cung ứng, giá và yêu cầu/điều khoản

Có thể được tự động hóa hoàn toàn– Portal, infomediaries, e-marketplace

Cung cấp các hoạt động/dịch vụ Vận chuyển hàng, thỏa thuận thanh toán, tư vấn, hỗ trợ tìm

kiếm đối tác Cần phải có chuyên gia về lĩnh vực tự động hóa 1 phần



Giới thiệu Các thành phần trong thị trường Phân loại Môi giới trong EC Cơ chế hoạt động (market mechanism)


Cơ chế hoạt động

Để bán hàng qua mạng Danh mục hàng hóa điện tử Công cụ tìm kiếm Giỏ hàng

Đấu giá điện tử Trao đổi điện tử Thương lượng điện tử


Định giá động

Giá không cố định, được phép dao động theo cung cầu của thị trường

Xuất hiện ở nhiều hình thức Thương lượng (negotiation) Mặc cả (bargaining) Trao đổi (bartering) Đấu giá (auction) Bỏ thầu (tendering)



Đấu giá điện tử

Là một cơ chế sử dụng quá trình cạnh tranh Người bán thu hút được sự ra giá liên tiếp từ người mua

Đấu giá thuận (forward auction) Kiểu Anh, kiểu Yankee, kiểu Hà Lan

Người mua thu hút được sự ra giá từ người bán Đấu giá nghịch (reverse auction)

Giá của sản phẩm tự động được xác định


Đấu giá điện tử (tt)



Đấu giá điện tử (tt)



Trao đổi điện tử

Sự trao đổi hàng hóa lấy hàng hóa (hoặc dịch vụ) Không gian văn phòng Không gian kho hàng Nhân công Sản phẩm Banner quảng cáo

Thường diễn ra ở thị trường trao đổi (bartering exchange) Nơi mà các nhà môi giới thỏa thuận giao dịch Whosbartering.com, intagio.com


Trao đổi điện tử (tt)

Hoạt động 1- Công ty A đưa hàng hóa muốn trao đổi lên thị trường 2- Thị trường sẽ định giá hàng hóa thành đơn vị “điểm” 3- Sau đó A có thể sử dụng “điểm” để mua hàng hóa khác

từ các thành viên trong thị trường


Thương lượng điện tử

Gần giống đấu giá điện tử Giá thương lượng được xác định thông qua mặc cả giữa

người mua và người bán Tuy nhiên

Còn phải thương lượng thêm phương thức thanh toán và cho nợ tiền hàng

Thường được sử dụng Cho những sản phẩm đặc biệt, mắc tiền

Bất động sản, xe ôtô Mua với số lượng lớn


Documents

Tổng quan về Thương mại điện tử