83
BY TTRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NI NGHIÊM THTHÙY LINH TNG QUAN VVAI TRÒ DOPAMIN TRONG NÃO VÀ HIU QUCA MORPHIN/AMPHETAMIN TRÊN NỒNG ĐỘ DOPAMIN TRONG NÃO CHUT THC NGHIM KHÓA LUN TT NGHIỆP DƯỢC SĨ HÀ NI – 2013

Tổng quan về vai trò dopamin trong não và hiệu quả của morphin-amphetamin trong não chuột thực nghiệm.pdf

Embed Size (px)

DESCRIPTION

các bạn liên hệ email: [email protected] or sms via 0949 278 109 ( không nhận cuộc gọi ) để có thể có được file.Ngoài ra nhận tải mọi tài liệu ở trang http://125.235.10.97/opacdigital/ ( thư viện đại học dược hà nội.

Citation preview

  • B Y T

    TRNG I HC DC H NI

    NGHIM TH THY LINH

    TNG QUAN V VAI TR DOPAMIN

    TRONG NO V HIU QU CA

    MORPHIN/AMPHETAMIN TRN

    NNG DOPAMIN TRONG NO

    CHUT THC NGHIM

    KHA LUN TT NGHIP DC S

    H NI 2013

  • B Y T

    TRNG I HC DC H NI

    NGHIM TH THY LINH

    TNG QUAN V VAI TR DOPAMIN

    TRONG NO V HIU QU CA

    MORPHIN/AMPHETAMIN TRN

    NNG DOPAMIN TRONG NO

    CHUT THC NGHIM

    KHA LUN TT NGHIP DC S

    Ngi hng dn:

    1. TS. Nguyn Thnh Hi Ni thc hin

    1. B mn Dc Lm Sng i hc dc H Ni.

    H NI 2013

  • LI CM N

    Trc tin, cho php ti xin gi li cm n chn thnh v su sc ti:

    TS. Nguyn Thnh Hi B mn Dc lm sng Trng i hc Dc H Ni.

    L ngi thy tn tnh hng dn v gip ti trong sut qu trnh thc

    hin kha lun ny.

    Ti xin gi li cm n ti Ths. Trnh Trung Hiu, ngi ng h v c

    nhng ng gp qu bu gip ti tip cn phng php nghin cu mi - phng

    php tng quan h thng.

    Ti cng xin gi li cm n chn thnh ti TS. Phm Hng Ln, Vin K thut

    Ha-Sinh v Ti liu Nghip V, B Cng An v nhng gp qu bu lm cho

    ti c ngha thit thc hn trong cng cuc phng chng ma ty.

    Ti xin cm n cc thy c B mn Dc lm sng to iu kin ti c

    th thc hin kha lun ny.

    Ti cng xin gi li cm n ti Ban gim hiu, cc Phng ban Trng i

    hc Dc H Ni cng ton th cc thy c gio trong trng cho ti nhng

    kin thc qu bu trong qu trnh hc tp ti trng.

    Cui cng, ti xin gi li cm n su sc ti gia nh v bn b lun bn

    cnh, ng vin ti trong lc kh khn cng nh trong qu trnh thc hin kha

    lun ny.

    H ni, ngy 21 thng 5 nm 2013

    Sinh vin

    Nghim Th Thy Linh

  • MC LC

    DANH MC CC K HIU, CC CH VIT TT

    DANH MC BNG

    DANH MC CC HNH V

    T VN ........................................................................................................ 1

    CHNG 1: TNG QUAN V VAI TR CA DOPAMIN, CC CHT MA

    TY V NGHA KHOA HC LIN H DOPAMIN VI CC CHT MA

    TY ........................................................................................................................ 3

    1.1. DOPAMIN V VAI TR DOPAMIN .......................................................... 3

    1.1.1. Khi nim dopamin........................................................................................ 3

    1.1.2. Vai tr ca dopamin ....................................................................................... 5

    1.1.2.1. Vai tr dopamin trong hnh vi nhn thc ................................................ 5

    1.1.2.2. Vai tr dopamin trong vic to hnh vi cm xc khi s dng ma ty ...... 7

    1.2. MA TY V TC DNG CA MA TY .................................................. 11

    1.2.1. Khi nim v ma ty .................................................................................... 11

    1.2.2. Phn loi cc cht ma ty ............................................................................. 12

    1.2.2.1. Phn loi theo tc dng ca cht ma tu ............................................... 12

    1.2.2.2. Phn loi theo ngun gc sn sinh ca cht ma tu ............................... 13

    1.2.3. Tc dng ca ma ty .................................................................................... 13

    1.3. NGHA KHOA HC LIN H GIA DOPAMIN V CHT MA

    TY.. .................................................................................................................... 14

    1.3.1. Nghin cu c ch tc dng phn t ca cc cht ma ty v c ch cai nghin

    ca cc thuc mi. ................................................................................................. 14

    1.3.2. Nghin cu phng php thm nh hiu qu tc dng ca cc cht ma ty 16

    CHNG 2: TNG QUAN H THNG V HIU QU CA

    MORPHIN/AMPHETAMIN TRN NNG DOPAMIN TRONG NO

    CHUT THC NGHIM .................................................................................. 21

    2.1. GII THIU CHUNG ................................................................................ 21

    2.2. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU ................................ 22

  • 2.2.1. i tng nghin cu: ................................................................................ 22

    2.2.1.1. Cc ngun c s d liu ....................................................................... 22

    2.2.1.2. Tiu chun la chn cc bi bo ........................................................... 22

    2.2.1.3. Tiu chun loi tr ................................................................................ 23

    2.2.2. Phng php nghin cu:............................................................................ 23

    2.2.2.1. Chin lc tm kim ............................................................................. 23

    2.2.2.2. Quy trnh tm kim v la chn bi bo ................................................ 24

    2.2.2.3. Ni dung thu thp t bi bo c la chn .......................................... 26

    2.2.2.4. X l s liu ......................................................................................... 26

    2.3. KT QU NGHIN CU.......................................................................... 27

    2.3.1. S lng nghin cu cn phn tch h thng ............................................... 27

    2.3.2. Hiu qu ca amphetamin trn s thay i nng dopamin trong no ...... 29

    2.3.3. Hiu qu ca morphin trn s thay i nng dopamin trong no ............ 33

    2.3.4. So snh hiu qu ca amphetamin/morphin n s thay i nng DA

    trong no ............................................................................................................... 36

    2.4. BN LUN ................................................................................................. 38

    2.4.1. c im chut lm th nghim................................................................... 38

    2.4.2. Liu v ng dng ca morphin v amphetamin ....................................... 38

    2.4.3. nh hng ca morphin v amphetamin n nng ca dopamin trong

    no.. ................................................................................................................... 38

    2.4.4. Hng pht trin trong tng lai ................................................................. 40

    CHNG 3: KT LUN V KIN NGH ...................................................... 42

    3.1. KT LUN ................................................................................................. 42

    3.2. KIN NGH ................................................................................................ 43

    TI LIU THAM KHO

    PH LC 1: L do v danh sch 83 bi bo b loi

    PH LC 2: Danh sch 5 bi bo khng ly c ni dung chi tit (fulltext)

    PH LC 3: Bi bo nghin cu khoa hc

  • DANH MC CC K HIU, CC CH VIT TT

    A

    Tin trc sau (Anteroposterior)

    AMPH Amphetamin

    DA Dopamin

    DAT Knh vn chuyn thu hi Dopamin (Dopamin transporter)

    i.v. Tim tnh mch (Intravenous)

    i.p. Tim mng bng (Intraperitoneal)

    L Sang tri phi (Lateral)

    NAc Nhn accumben (Nucleus Accumbens)

    PET Chp ct lp pht x positron (Positron emission tomography)

    s.c. Tim di da (Subcutaneous)

    TLTK Ti liu tham kho

    V Ln xung (Ventral)

    VTA Vng Ventral tegmental (Ventral tegmental area)

  • DANH MC BNG

    Bng 1.1. Mc tng nng dopamin ti cc vng no trn chut thc nghim di

    tc dng ca cc loi kch thch khc nhau .............................................................. 6

    Bng 1.2. nh hng ca cc thuc n mc phong b DAT trn ngi .......... 15

    Bng 1.3. Ta cy kim thm d ti cc vng no .............................................. 20

    Bng 2.1. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no khi s dng

    amphetamin trn chut cng. ................................................................................. 32

    Bng 2.2. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no khi s dng

    morphin trn chut cng v chut nht .................................................................. 35

    Bng 2.3. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no khi s dng

    morphin hoc amphetamin trn chut cng ........................................................... 37

  • DANH MC CC HNH V, TH

    Hnh 1.1. Cc con ng dn truyn v c ch gii phng dopamin trong no ........ 3

    Hnh 1.2. Nhng con ng dn truyn dopamin trong no .................................... 4

    Hnh 1.3. Nghin cu PET trn s thay i mt th th DA sau khi chu tc ng

    bi cc kch thch (thuc l, ru, bo ph v cocain) .............................................. 7

    Hnh 1.4. Cc con ng dn truyn phn thng trong no khi s dng mt s

    cht in hnh nh: Opioid, Ethanol, Barbiturat, Amphetamin, Cocain, Cannabioid,

    Phencyclidin cho thy dn truyn dopamin tp trung ch yu vng nhn

    accumben ................................................................................................................ 8

    Hnh 1.5. C ch lm tng gii phng DA trong no ca Amphetamin .................... 9

    Hnh 1.6. C ch kch thch gii phng DA ca opiat ............................................ 10

    Hnh 1.7. C ch gii phng DA v to hnh vi cm xc sau khi s dng cocain .. 10

    Hnh 1.8. Mt s hnh dng ca cc vin ma ty trn th trng ............................ 12

    Hnh 1.9. S khe synap DA v hnh nh chp PET cc m ch khc nhau:

    Knh vn chuyn thu hi DA chp vi 11C D-threo methylphenidat v th th D2

    chp vi 11C raclopride ......................................................................................... 15

    Hnh 1.10. S thm nh cc cht ma ty nhanh bng k thut thm tch micro

    online . .................................................................................................................. 17

    Hnh 1.11. S m t s dng k thut thm tch micro c cy trong cc vng

    no VTA (trung tm sinh ra DA) v vng nhn Accumben (ni gii phng DA, gy

    ra phn thng). ................................................................................................. 19

    Hnh 1.12. Hp s ca chut nhn t trn xung .................................................... 19

    Hnh 2.1. Mi lin h gia dopamin trong no, cc cht ma ty v hnh vi cm

    gic ............................................................................................................ 21

    Hnh 2.2. Cng c MeSH tm kim t ng ngha ................................................. 22

    Hnh 2.3. S quy trnh tm kim v la chn bi bo ........................................ 25

    Hnh 2.4. Kt qu la chn bi bo ........................................................................ 28

  • -1-

    T VN

    Dopamin (DA) l mt trong nhng cht dn truyn thn kinh catecholamin quan

    trng c bit n. Trong b no con ngi, DA m nhim nhiu chc nng

    khc nhau trong bao gm s vn ng, nhn thc [99], hnh vi cm xc [9], s tp

    trung v hc tp [99, 148]. Hnh vi cm xc ca con ngi chu chi phi bi s tng

    hay gim nng DA trong no. Khi chu kch thch, nng DA trong no s thay

    i, t s bc l ra bng cm xc (hng phn hay trm cm). V nh vic c

    n mt mn ngon, c khen ngi hay ht thuc l u lm cho nng DA trong

    no tng ln, khi con ngi cm thy sng khoi, vui sng v hnh phc [36].

    Ma ty c bit n nh l mt cht thn k. N mang li cho ngi s dng

    cm gic d chu, sng khoi, c th qun i bun phin au n [22, 92, 123]. Tuy

    nhin ma ty gy ra s l thuc v mt th cht hoc v mt tm l, c khuynh

    hng tng liu v khin ngi nghin mt kim sot v hnh vi.

    V c DA trong no v cc cht ma ty u c chng minh nh hng n

    cc hnh vi cm xc ca con ngi, nn t lu cc nh nghin cu c gng tm ra

    gi thuyt v s tn ti mi lin h gia DA vi cc cht ma ty. Vic xc nh

    c mi lin h ny v chnh xc hn l mc thay i nng DA trong no

    sau khi s dng cht ma ty c th gip nh gi c mc nh hng ca tng

    cht ma ty i vi c th v cho php xy dng mt bn tham chiu so snh hiu

    lc tc dng ca mi cht ma ty. Hn na, y cng l cn c khoa hc cho php

    cc nghin cu su hn v c ch tc dng phn t v c ch cai nghin ca cc loi

    ma ty mi, c ng dng thc tin i vi con ngi. Tuy nhin, hin nay cc

    nghin cu ch dng mc ring l v nh gi s thay i nng DA trn no

    chut thc nghim sau khi s dng mt cht ma ty, m cha c mt nghin cu

    tng quan h thng (systematic review) no v mi lin h trn. Vi mc ch a

    ra c bng chng khoa hc v s lin h ca DA vi cc cht ma ty, t gp

    phn khng nh khng nh cho cc gi tr nghin cu sau ny, chng ti tin hnh

    thc hin ti: Tng quan v vai tr dopamin trong no v hiu qu ca

  • -2-

    morphin/amphetamin trn nng dopamin trong no chut thc nghim vi

    cc mc tiu sau:

    1. Tng quan v vai tr ca dopamin, cc cht ma ty v ngha khoa hc mi

    lin h gia DA v cc cht ma ty.

    2. Tng quan h thng (systematic review) v hiu qu ca

    morphin/amphetamin trn nng dopamin trong no chut thc nghim.

  • -3-

    CHNG 1: TNG QUAN V VAI TR CA DOPAMIN,

    CC CHT MA TY V NGHA KHOA HC LIN H

    DOPAMIN VI CC CHT MA TY

    1.1. DOPAMIN V VAI TR DOPAMIN

    1.1.1. Khi nim dopamin

    nh ngha

    Dopamin (DA), hay cn gi l cht to "nim vui", l mt cht dn truyn thn

    kinh c bn cht catecholamin c tng hp bi cc t bo thn kinh

    dopaminergic, hot ng thng qua cc th th c hiu [96], c kh nng lm tng

    hoc gim hot ng ca cc t bo thn kinh. DA c rt nhiu nh hng ln no

    ng vt c v, bao gm vai tr trong iu chnh kh nng nhn thc, vn ng,

    khoi cm, iu ho ni tit, ghi nh v hc hi [34, 35] v c quan h cht ch vi c

    ch "phn thng" thng qua con ng mesolimbic [32] (Hnh 1.1).

    Hnh 1.1. Cc con ng dn truyn v c ch gii phng dopamin trong no

  • -4-

    Phn thng (reward) l mc tiu, l khao kht m con ngi mun t c

    to ra cm gic hng phn, sng khoi cho bn thn [36]. Phn thng c vai tr

    rt quan trng i vi tng c nhn v n h tr cho cc hot ng thng thng

    nht nh n ung hay cht lng cuc sng. C ch ca phn thng trong hnh vi

    gn lin vi qu trnh hc hi v ghi nh nhng kch thch, khoi cm m ta gp

    hng ngy.

    Cc con ng dn truyn dopamin trong no (dopaminergic pathway)

    Dopamin (DA) trong no c gii phng bi cc t bo thn kinh

    dopaminergic phn b mt s vng trong no, bao gm cht en (Substantia

    nigra), vng ventral tegmental (ventral tegmental area, VTA) hay vng di i [15,

    28], sau c dn truyn xung ng theo dy thn kinh dopaminergic n cc

    vng no cui cng (nh vng nhn accumben, vng th vn hay vng v no)

    gy ra cc hnh vi nhn thc cho con ngi (Hnh 1.2).

    Hnh 1.2. Cc con ng dn truyn dopamin trong no [28]

  • -5-

    Nhng xung ng ny c truyn theo trc t bo thn kinh n nhng vng

    ca no gy hnh vi nhn thc thng qua 3 con ng chnh [15] (Hnh 1.2):

    - Con ng mesolimbic (mu xanh): truyn DA t vng VTA (ventral

    tegmental area) n vng nhn accumben (Nucleus Accumbens hay NAc).

    VTA l vng thuc no gia, v nhn accumben l vng thuc h vin no.

    - Con ng mesocortical (mu vng): truyn DA t VTA n v no trc

    trn (frontal cortex)

    Hai con ng mesolimbic v mesocortical c th c gi chung l

    mesocorticolimbic. y chnh l h thng phn thng (reward system)

    trong no [148].

    - Con ng nigrostriatal (mu tm): truyn DA t cht en (substantia nigra)

    n cc vng quanh th vn (striatum). Con ng ny lin quan n kim sot

    vn ng, gn lin vi c ch bnh sinh ca bnh Parkinson.

    1.1.2. Vai tr ca dopamin

    1.1.2.1. Vai tr dopamin trong hnh vi nhn thc

    Dopamin (DA) ng mt vai tr quan trng trong h thng no chu trch

    nhim cho qu trnh phn thng [148]. Cng tham gia vo c ch phn thng

    ca no l vai tr hc hi, ghi nh v cng c ca DA [9, 148]. thy trc trn

    (frontal cortex), DA kim sot s truyn thng tin t cc vng khc nhau ca no.

    S ri lon DA vng no ny c th gy ra s suy gim nhn thc, c bit l tr

    nh, s tp trung v kh nng gii quyt cc vn . Gim nng DA v no

    trc trn gy ra ri lon s ch . Th th D1 [63] v D4 [18] chu trch nhim v tc

    dng tng nhn thc ca DA. Cc nghin cu thc nghim cho thy rng tn

    thng c chn lc cc t bo thn kinh dopaminergic chut cng v cc loi linh

    trng c th dn n gim nhn thc, c bit l khi c s thay i con ng

    mesocorticolimbic ca cc h thng dopaminergic [99].

    ngi, s xut hin ca cc "phn thng" khi c tc ng bi cc cht kch

    thch nh ru, thuc l, cc tr chi in t, hot ng tnh dc hay s dng cc

  • -6-

    cht ma ty nh cocain, morphin, amphetamin, c bo co trong cc nghin

    cu PET (k thut chp ct lp pht x positron, Positron emission tomography),

    cho thy nng DA thay i r rt v tc ng ln cc vng nhn accumben, vng

    th vn (striatum), no trc nh mt tc nhn iu chnh tc ng ca "phn

    thng", lm cho con ngi c cm gic hng phn, sng khoi, gim au khi chu

    tc ng ca chng (Bng 1.1).

    Cc hot ng Tng dopamin (%) Vng no TLTK

    Thc n ngon 137% Nhn Accumben [64]

    Hot ng tnh dc 147% Nhn Accumben [48]

    Khi thuc l (nicotin 0.13g/kg) 160% Nhn Accumben [45]

    Ru (ethanol 1.0g/kg) 129.44% 4.9% Nhn Accumben [44]

    Cocain (1.0mg/kg) 220% Nhn Accumben [23]

    Bng 1.1. Mc tng nng dopamin ti cc vng no trn chut thc nghim di

    tc dng ca cc loi kch thch khc nhau

    Sau khi chu cc kch thch ln th nht, no s ghi nh cc phn thng

    thng qua vai tr hc hi, ghi nh v cng c ca DA. iu ny cng thy r khi c

    th tip tc i hi cc kch thch trong ln tip theo [59, 106, 147]. V d: i bng l

    mt trng thi kch thch gip no nh n cm gic khi nhn c phn thng

    t thc n mang li [78]. Cng i bng th k c v thc n cng tng ln. T

    thc y con ngi thc hin hnh vi t c phn thng [148]. Cc hnh vi

    ny khng ch c cng c m cn c lm cho mnh hn v nhanh hn trong

    ln phn ng thng tip theo [59]. Nh vy DA cng chnh l tc nhn khuyn

    khch con ngi, ng vt tm kim li cm gic hng phn, sng khoi, kch thch.

    Nu khi kch thch qu mc trong mt thi gian di to ra phn thng s

    lm gim ng k s lng th th DA tip nhn synap sau trn cc t bo thn

    kinh dopaminergic [139, 142], trong khi cc th th DA cn li cng tr nn km

  • -7-

    nhy hn vi tc dng ca DA (Hnh 1.3). Lc , c th s i hi tip tc tip

    xc vi cc kch thch p ng nhu cu b cc th th km nhy cm vi DA,

    gip to ra sng khoi, hng phn. y chnh l mt phn ca c ch gy nghin

    (nghin ma ty, nghin ht thuc l, nghin game hay nghin ru) m cc nh

    nghin cu ang khm ph trn con ngi.

    Hnh 1.3. Nghin cu PET trn s thay i mt th th DA sau khi chu tc ng

    bi cc kch thch (thuc l, ru, bo ph v cocain)

    (mu cng nht th mt th th cng gim)

    Ngoi ra, DA cn c vai tr trong s vn ng v lin quan n s bi tit

    prolactin. S thiu ht DA cc t bo thn kinh dopaminergic c th gy ra bnh

    Parkinson [102]. nhng ngi ny, h b mt kh nng thc hin cc vn ng mt

    cch trn tru v kh kim sot s chuyn ng [72]. ng thi DA l hormon chnh

    c ch s bi tit prolactin t thy trc tuyn yn [15].

    1.1.2.2. Vai tr dopamin trong vic to hnh vi cm xc khi s dng ma ty

    Trong cc cht dn truyn thn kinh, DA c lin quan nhiu nht n c ch to

    phn thng hay cn gi l hnh vi cm xc (hng phn, sng khoi) sau khi s

    dng cht ma ty. Ngoi ra, DA cn lin quan n c c ch ph thuc vo cc cht

    ma ty hay cn gi l nghin thuc. Nghin l mt bnh l thn kinh khi m vic

  • -8-

    lm dng cc cht gy nghin s gy hi cho h thng phn thng v nh hng

    n hnh vi cm xc bnh thng ca no [4]. Khi s dng cc cht ma ty nh

    cocain hay amphetamin, ngi s dng s tri nghim vic tng mnh DA trong

    no, gy ra cm gic "phn thng"[19]. Vo nhng nm 80, cc nghin cu thm

    tch micro (microdialysis) cho thy phn ln thuc gy nghin lm tng nng

    DA vng th vn (striatum), vng v no (cortex) hay vng nhn accumben

    (nucleus accumbens) [109], c bit l vng nhn accumben [77] (Hnh 1.4).

    Hnh 1.4. Cc con ng dn truyn phn thng trong no khi s dng mt s

    cht in hnh nh: Opioid, Ethanol, Barbiturat, Amphetamin, Cocain, Cannabioid,

    Phencyclidin cho thy dn truyn dopamin tp trung ch yu vng nhn

    accumben

    Xt v c tnh th th tc dng (receptor), cc bng chng khoa hc ch ra

    rng th th D1 khuyn khch vic c th tng cng s dng cc thuc kch thch,

    trong khi th th D2 c vai tr iu ho qu trnh c th b kch thch do thuc [96]. Ni cch khc, kch thch th th D1 s lm tng nhu cu s dng thuc ca con

    ngi v ngc li, kch thch th th D2 s lm gim nhu cu s dng thuc [96]. Do

    , nhiu ti nghin cu cc cht i khng th th D1 nh mt liu php iu tr

    cai nghin mi cho cc trng hp nghin ma ty.

  • -9-

    Tuy cc cht ma tu u lm tng nng DA v to ra phn thng, nhng

    c ch ca mi cht ma tu l khc nhau. Hiu r c ch tc dng phn t ca tng

    nhm cht ma tu l mt yu t quan trng trong vic nghin cu v pht trin cc

    loi thuc cai nghin.

    Amphetamin

    Khi s dng Amphetamin, nng DA trong no tng ln theo 3 con ng:

    1) Amphetamin gn vo mng synap trc ca cc t bo thn kinh dopaminergic

    v tng cng gii phng DA ti cc tn cng. 2) Amphetamin tng tc vi cc

    bc nh cha DA lm cc bc ny tng cng gii phng DA. 3) Amphetamin gn

    vi cc knh vn chuyn thu hi DA trn mng synap trc v lm o ngc c

    ch vn hnh ca cc knh ny,

    ngha l khin chng nh DA thay

    v ti hp thu [27] (Hnh 1.5). Do

    nng DA khi s dng

    Amphetamin s lm nng DA

    tng ln gp hng chc ln so vi

    khi s dng cocain hay cc cht

    ma ty nhm opiat, t tc dng

    mnh ln c ch phn thng

    gy ra cc hnh vi hng phn,

    kch thch, o gic v sng khoi.

    Hnh 1.5. C ch lm tng gii phng DA trong no ca Amphetamin

    Opiat

    Opiat gn vi cc receptor c hiu , , [29, 40], trong receptor -opiat c

    vai tr quan trng trong c ch "phn thng" v l ch tc dng chnh ca opiat.

    Opiat s kch thch cc t bo thn kinh dopaminergic thng qua vic c ch t bo

    thn kinh trung gian GABA c cha cc th th -opiat. y s l tn hiu kch

  • -10-

    thch cc t bo thn kinh dopaminergic gii phng DA (Hnh 1.6) t gy ra cc

    hnh vi cm xc nh hng phn, sng khoi.

    Hnh 1.6. C ch kch thch gii phng DA ca opiat

    Cocain

    C ch gy nghin ca Cocain l ngn chn s ti thu hi DA ca cc knh vn

    chuyn thu hi DA (DAT, dopamine transporter) mng synap trc [144]. Cocain

    s phong b cc knh vn chuyn ny lm cho DA khng c thu hi tr li synap

    trc, dn n nng DA tng cao trong dch ngoi bo, v gn vi cc th th

    DA synap sau (Hnh 1.7).

    Hnh 1.7. C ch gii phng DA v to hnh vi cm xc sau khi s dng

    cocain

  • -11-

    1.2. MA TY V TC DNG CA MA TY

    1.2.1. Khi nim v ma ty

    Ngha Hn Vit ca ma tu

    Ma ty l t Hn Vit, vi ngha: ma l t m, ty l say sa. Nh vy, ma

    ty l cht a n s say sa, m mn. y cng l t ting Vit dng dch ch

    nc ngoi khi mun ni ti ch cc cht gy nghin thuc loi nguy him nht:

    thuc phin, morphin, heroin, cocain, cn sa v mt s thuc tng hp c tc dng

    tng t morphin c s dng trong iu tr y t. Nh vy, c th gi nm na: ma

    ty l cht a n s say sa v m mn, hay ni cch khc: ma ty l cht gy

    nghin.

    Khi nim cht ma tu Vit Nam v trn th gii

    Trn th gii cha c nh ngha chnh thc v ma tu m thay vo l cc

    danh mc cht ma tu. Cng c thng nht v cc cht ma ty nm 1961 [6] v

    Cng c v cc cht hng thn nm 1971 [5] u lit k thnh 4 danh mc. Vit

    Nam, t nm 1997, Vit Nam tham gia cc Cng c quc t ca Lin Hip

    Quc v kim sot ma ty; t cm t ma tu c s dng ph bin nc ta

    v xut hin rng ri trong cc vn bn php lut nh Lut phng chng ma tu.

    Theo khon 1 iu 2 Lut Phng chng ma tu (nm 2000) th Cht ma tu bao

    gm cht gy nghin v cht hng thn c quy nh trong cc danh mc do

    Chnh ph ban hnh. Trong , cht gy nghin l cht kch thch hoc c ch

    thn kinh, d gy tnh trng nghin i vi ngi s dng, v theo khon 2 v

    khon 3, iu 2 lut Phng chng ma tu nm 2000 th cht hng thn l cht

    kch thch, c ch thn kinh hoc gy o gic, nu s dng nhiu ln c th dn ti

    tnh trng nghin i vi ngi s dng [1] .

    Trn th trng cc loi ma ty tn ti di nhiu hnh dng v mu sc khc

    nhau (Hnh 1.8).

  • -12-

    Hnh 1.8. Mt s hnh dng ca cc vin ma ty trn th trng

    Nh vy cc cht gy ra tnh trng nghin bao gm cc cht ma ty hay cc

    cht gy nghin v cc cht hng thn, thng thng chng c gi chung l ma

    ty.

    1.2.2. Phn loi cc cht ma ty

    C nhiu cch phn loi cc cht ma tu, gm c : phn loi theo lut php,

    phn loi theo tc dng, phn loi theo ngun gc sn sinh. Trong chng ta s

    dng nhiu nht l phn loi theo tc dng v phn loi theo ngun gc sn sinh ca

    cht ma tu.

    1.2.2.1. Phn loi theo tc dng ca cht ma tu [75]

    Danh mc phn loi theo DRE (Drug Recognition Expert) ca M [75] chia ma

    tu thnh 7 nhm chnh theo triu chng v tc dng ca chng trn c th:

    c ch thn kinh (CNS Depressants): ru, thuc an thn, Barbiturat...

    Kch thch thn kinh (CNS Stimulants): Cocain, Metamphetamin, Cafein

    Cht gy o gic (Hallucinogens): Peyote, Psilocybin, ht ging rau mung,

    cc cht tng hp nh Acid lysergic (LSD) v Ectasy (MDMA)

    Phencyclidin (PCP) v cht tng t.

  • -13-

    Cht gim au thuc nhm ma tu (Narcotic Analgesics): Heroin, Morphin,

    Codein, Oxycondin, Vicodin, Percodan, Fentanyl, Dilaudid, Demerol

    Cht xng ht (Inhalants): gasoline, N2O (kh ci), amyl nitrit, ether

    Cannabis: cn sa.

    1.2.2.2. Phn loi theo ngun gc sn sinh ca cht ma tu

    Da theo ngun gc sn sinh, cc cht ma tu c th c phn loi theo 3

    nhm : t nhin, bn tng hp v tng hp [33]. Trong cc cht bn tng hp v

    tng hp l cc cht rt nguy him, c th gy nh hng n kh nng nhn thc

    v hnh vi ca con ngi.

    T nhin

    Cc cht ma tu c ngun gc t nhin bt ngun t thc vt v i hi t hoc

    hu nh khng giai on ch bin. Opium (morphin), Cannabis (cn sa) v cao

    Cca (cocain) thuc vo nhm ny.

    Bn tng hp

    Cc cht ma tu bn tng hp c to ra bng cch x l ho hc cc cht ma

    tu t nhin. Vic x l ho hc ny c dng chit tch hot cht chnh hay

    thay i cu trc ca chng. Heroin l v d in hnh ca nhm ny.

    Tng hp

    Cc thuc tng hp c sn xut hon ton thng qua cc quy trnh ho hc,

    bao gm cc cht nh Methaqualon (Mandrax), Amphetamin, Diazepam, Ecstasy

    v.v

    1.2.3. Tc dng ca ma ty

    Ma ty xut hin t lu v chng ta c th thy c tc hi ca n n

    khng ch bn thn ngi s dng m ton x hi. Ma ty to cm gic hng phn,

    sng khoi, d chu sau khi s dng [22, 123]. Ngi dng c cm gic lng lng, hnh

    phc. S hng phn, sung mn, t tin ca nhng ngi s dng ma ty khin h c

    th lm nhng iu h khng dm khi cn tnh to. C th thy mt im chung

  • -14-

    gia DA v ma ty l cm gic sng khoi d chu v trn thc t nhiu th nghim

    c tin hnh chng minh mi lin quan ny.

    1.3. NGHA KHOA HC LIN H GIA DOPAMIN V CHT MA TY

    1.3.1. Nghin cu c ch tc dng phn t ca cc cht ma ty v c ch cai

    nghin ca cc thuc mi.

    Hin nay c rt nhiu loi thuc gy nghin. Mt s c s dng iu tr

    trong y hc, s khc b lm dng dn n tnh trng nghin, in hnh nh cocain,

    nicotin hay amphetamin v cc dn cht ca n. Tuy nhin, phn ln cc cht ma

    ty hin nay vn cha lm sng t c c ch tc dng phn t, c bit l cc loi

    ma ty tng hp mi. Vic khng nh mi lin h gia dopamin (DA) v cc cht

    ma ty ny s gip ch cho cc nh nghin cu t tin hn, c bng chng hn trong

    vic khm ph cc nghin cu v c ch tc dng phn t ca cc cht ma ty, t

    lm c s cho cc nghin cu tm ra c ch cai nghin cho mi cht ma ty.

    Rt nhiu nghin cu trn ngi chng minh s lin quan gia cc cht ma

    ty lm tng nng DA trong no ngi [140, 141, 144]. Tuy nhin vic nh lng

    trc tip nng DA trong no ngi lm mc ch nghin cu u khng thc

    hin c v tnh an ton cho ngi th nghim. Thay vo l phng php

    nghin cu gin tip thng qua o mt th th DA (D1 hoc D2) v knh vn

    chuyn thu hi DA (DAT, Dopamin Transporter) da vo k thut chp ct lp

    pht x positron (PET). PET l mt k thut hnh nh c s dng o nng

    cht pht x trong m sng (Hnh 1.9). Cc nguyn t pht x t nhin thng

    c s dng l 11C, 15O, 13N, 18F. Cc cht ny s gn vi cht ma ty, v d nh 11C-cocain. Phc hp s n gn kt vi th th DA (D1 hoc D2) v knh vn

    chuyn ti thu hi DA (DAT), sau chp nh ct lp pht x positron (PET)

    nhn bit mc phc hp ny khi gn kt, trn c s c th nh gi hiu qu

    tc dng ca thuc trn nng DA [144].

  • -15-

    Hnh 1.9. S khe synap DA v

    hnh nh chp PET cc m ch

    khc nhau: Knh vn chuyn thu

    hi DA chp vi 11C D-threo

    methylphenidat v th th D2 chp

    vi 11C raclopride [143].

    Knh vn chuyn thu hi DA (Dopamine transporter hay DAT) c bn cht l

    mt protein mng synap trc ca t bo thn kinh dopaminergic. DAT c vai tr

    vn chuyn thu hi DA c gii phng vo khe synap quay tr li cc tn cng

    t bo synap trc. Bng cch phong b DAT, thuc s lm tng nng DA ti

    synap v tng tc dng ca DA trn cc th th ca DA. V d nh trn ngi s

    dng methylphenidat ng ung, c 60% DAT b phong b th lm tng nng

    DA vng th vn ln khong 168% [145]. Mc chim gi DAT ca cc thuc

    mi liu khc nhau khng ging nhau (Bng 1.2).

    Bng 1.2. nh hng ca cc thuc n mc phong b DAT trn ngi

    Thuc Liu dng ng dng Mc chim

    gi DAT TLTK

    Cocain

    0.05 mg/kg i.v. 41 3% [144]

    0.05 mg/kg i.v. 40% [141]

    0.1 mg/kg i.v. 47 10% [144]

    0.13 mg/kg i.v. 50% [141]

  • -16-

    0.3 mg/kg i.v. >60% [141]

    0.3 mg/kg i.v. 60 10% [144]

    0.6 mg/kg i.v. 77 10% [144]

    0.6 mg/kg i.v. >60% [141]

    Methylphenidat

    0.025 mg/kg i.v. 35 5% [144]

    0.1 mg/kg i.v. 62 13% [144]

    0.1 mg/kg i.v. 60% [141]

    0.25 mg/kg i.v. 67 3% [144]

    0.375 mg/kg i.v. 80-84 7% [140]

    0.5 mg/kg i.v. 78 11 % [144]

    0.75 mg/kg i.v. 50% [141]

    Hn na, vic nh lng chnh xc nng DA c tin hnh qua cc th

    nghim cn lm sng [68, 108]. Trong nhng nm gn y, phng php thm tch

    micro (microdialysis) c p dng ngy cng ph bin [79] o nng DA trong

    no chut thc nghim sau khi c tim thuc c bn cht l ma ty (nh

    morphin, amphetamin, cocain) [135]. T hnh thnh nn cc nghin cu c bn v

    c ch tc dng mc phn t ca mi cht ma ty.

    1.3.2. Nghin cu phng php thm nh hiu qu tc dng ca cc cht ma

    ty

    Hin nay, vi din bin phc tp ca ti phm ma tu, cc loi ma tu tng hp

    mi c ra i vi cu trc v thnh phn a dng, khin cho vic pht hin v

    qun l ma tu tr nn rt kh khn. Cc loi phn ng test nhanh (screening test)

    nc tiu, mu hay dch sinh hc khc trn th trng tuy ph bin v tin dng,

    nhng c nhiu hn ch nh l ch pht hin c 5 nhm ma tu ph bin vi

    nhy thp, rt d b lm gi nh pha long hay tro mu, d xy ra phn ng cho

  • -17-

    gy kt qu dng tnh sai [156]. Nhc im ln nht ca cc phng php xt

    nghim xc nh trong phng th nghim l phi thay ct nhiu ln, th cc pha

    ng khc nhau v mi ct ch dnh cho mt cht ma tu nht nh v nu pha ng

    khc nhau th thi gian lu cng khc nhau, kh c th so snh c. iu ny gy

    kh khn cho hot ng phng chng ma tu, khi m tnh hnh ang tr nn phc

    tp hn, c bit khi cc cht ma ty di dng tng hp mi, c cu trc mi kh

    c th c cht chun xc nh. Mt khc, khi thu c mt mu bt trng, mun

    bit chng c phi ma tu hay khng s phi tri qua rt nhiu phn ng th nghim

    xc nh. Nh vy, thng qua vic khng nh mi lin h khi s dng cc cht

    ma ty vi DA, chng ta c th xy dng 1 phng php mi nhm thm nh li

    c phi l ma ty hay khng thng qua vic o nng DA trn no chut thc

    nghim da vo k thut thm tch micro (Microdialysis). K thut ny cho php

    chng ta nh gi tc dng kch thch ca bt k cht ma ty no vi nguyn tc

    n gin hn rt nhiu.

    Di y l m hnh thm nh ma ty nhanh bng k thut thm tch micro

    (Hnh 1.10).

    Hnh 1.10. S thm nh cc cht ma ty nhanh bng k thut thm tch micro online [137].

    1. H thng bm tim 2. B phn chnh dng 3. Thit b thu mu 4. Kim thm d 5. Dng c cha ng

    vt thc nghim di chuyn t do 6. Bn 7. Van tim 8. Ct HPLC 9. Bm pha ng 10. Pha ng

    11. Detector 12. My tnh

  • -18-

    Phng php thm tch micro (Microdialysis) trong nghin cu nh

    lng dopamin trong no

    Trc gi thuyt v vic s dng cc cht gy nghin (cc cht ma ty t nhin

    nh morphin, cocain, cht bn tng hp nh heroin hay ma ty tng hp nh

    amphetamin) lm tng nng DA trong no (c th hn l cc vng nhn

    accumben, th vn v VTA), nhiu th nghim tin lm sng trn chut c tin

    hnh ti nhiu ni trn th gii vi s h tr ca k thut thm tch micro

    (microdialysis).

    Thm tch micro l 1 k thut cho php xc nh c nng cc cht ni

    sinh (v d: cc cht dn chuyn thn kinh nh serotonin, noradrenalin, dopamin) v

    cc cht ngoi sinh (phn t thuc) ti m ch tc dng ca thuc, da vo s

    khuch tn th ng theo gradient nng ca cc phn t c trng lng thp khi

    qua l ca 1 mng bn thm trn 1 kim thm d c cy vo t chc ch.

    Mt quy trnh cho th nghim vi phng php thm tch micro th cn tri qua

    cc bc sau [2]:

    Bc 1: Chun b nguyn liu: kim thm d, dch truyn c thnh phn v nng

    tng ng vi dch ti m ch cn nghin cu v i tng nghin cu (chut,

    th, mo hoc ngi tham gia nghin cu).

    Bc 2: Cy kim thm d vo m ch nghin cu.

    Bc 3: Truyn dch c thnh phn v nng tng ng vi dch ti m ch

    vi tc rt chm (1-2l/pht), dch thu c s cha cc phn t cn nghin cu.

    Bc 4: nh lng nng phn t cht cn nghin cu bng phng php

    thch hp. V nng ny rt thp v th tch dch em i phn tch nh nn thng

    s dng phng php nh sc k lng hiu nng cao (HPLC) c detector hunh

    quang hay in ha hoc phng php sc k lng khi ph (LC-MS).

    Bc 5: Hiu chnh li nng thuc thng qua hiu sut in vitro hoc in vivo

    ca mng bn thm, nu trong cc nghin cu nh lng nng cc cht ni sinh

    th khng cn phi hiu chnh li hiu sut mng bn thm ny.

  • -19-

    y, cc th nghim c chng ti la chn nghin cu v cht ni sinh DA,

    kim thm d s c cy vo vng nhn accumben, vng th vn hay VTA thuc

    vng no ca chut thc nghim (Hnh 1.11)

    Hnh 1.11. S m t s dng k thut thm tch micro c cy

    trong cc vng no VTA (trung tm sinh ra DA) v vng nhn

    Accumben (ni gii phng DA, gy ra phn thng).

    Trong no chut, v tr vng cy kim thm d c xc nh tnh t mng cng

    ca v no v v tr im thp (bregma) trn mng cng (Hnh 1.12).

    Hnh 1.12. Hp s ca chut nhn t trn xung

  • -20-

    Xut pht t im thp bregma kim thm d s c dch chuyn tin trc

    sau, sang tri phi so vi im thp bregma v sau c m su xuyn qua

    mng cng vo no theo v tr ta c nghin cu trong bng 1.3.

    Bng 1.3. Ta cy kim thm d ti cc vng no

    Vng no Ta cy kim thm d t v tr im thp (mm)

    TLTK Tin li (A) Tri phi (L) Ln xung (V)

    Nhn accumben +1.2 1.0 -5.0 [46]

    Th vn +1.2 1.5 -3.0 [46]

    VTA -6.7 0.6 -8.0 [124]

  • -21-

    CHNG 2: TNG QUAN H THNG V HIU QU CA

    MORPHIN/AMPHETAMIN TRN NNG DOPAMIN

    TRONG NO CHUT THC NGHIM

    2.1. GII THIU CHUNG

    Dopamin (DA) v ma ty c bit n t lu vi cng mt vai tr lin quan

    n hnh vi cm xc, mang li cm gic hng phn, sng khoi v d chu cho con

    ngi [9, 22, 28, 123]. Cho n nay, c rt nhiu nghin cu c tin hnh lm

    sng t v mi lin h tng nng DA trong no sau khi s dng cc cht ma ty.

    Tuy nhin ch l cc nghin cu n l, m cha c mt nghin cu tng quan h

    thng (systematic review) no c thc hin cung cp bng chng khoa hc

    cao hn. Trn c s , chng ti thc hin nghin cu ny nhm a ra ci nhn

    ton din v khch quan v mi lin h ca DA vi cc cht ma ty.

    Hnh 2.1. Mi lin h gia dopamin trong no, cc cht ma ty v hnh vi cm gic

    Trong phm vi nghin cu ny, chng ti cng ch tp trung n vng ventral

    tegmental (VTA) l trung tm chnh ca cc con ng truyn DA; vng nhn

    accumben v vng th vn (striatum) l hai im ch cui cng ca con ng vn

    [9, 28] [22, 123]

  • -22-

    chuyn gii phng DA, gy ra c ch phn thng trn ng vt c v v tng

    quan trn 2 thuc c th l morphin (mt cht ma ty c ngun gc t nhin) v

    amphetamin (mt cht ma ty c ngun gc tng hp).

    2.2. I TNG V PHNG PHP NGHIN CU

    2.2.1. i tng nghin cu:

    2.2.1.1. Cc ngun c s d liu

    Cc y vn nghin cu l cc bi bo nghin cu c tm kim trn cc ngun

    d liu: Pubmed v cc tp ch nghin cu v Y Dc hc Vit Nam (Tp ch Dc

    hc, Tp ch nghin cu Dc v thng tin thuc, Tp ch Y hc thc hnh). La

    chn cc bi bo c tnh n ht ngy 01/03/2013.

    2.2.1.2. Tiu chun la chn cc bi bo

    La chn cc bi bo c cc tiu chun sau:

    - Th nghim c tin hnh trn chut bnh thng (wide type).

    - Thuc c s dng cho th nghim : amphetamin (v cc tn gi ng

    ngha khc c tra cu trong MeSH) v/hoc morphin (v cc tn gi ng

    ngha khc c tra cu trong MeSH).

    Hnh 2.2. Cng c MeSH tm kim t ng ngha

    - Thuc c s dng ng tim di da hoc tim mng bng.

    - Cc thuc c s dng iu tr cp tnh.

  • -23-

    - S dng phng php thm tch micro (microdialysis).

    - Nhm s dng thuc c so snh vi nhm khng s dng thuc.

    - Nghin cu a ra kt qu so snh nng DA trong no ti vng Nhn

    Accumben (Nucleus accumbens) v/hoc vng th vn (Striatum) v/hoc

    vng Ventral tegmental (ventral tegmental area) nhm chut dng thuc so

    vi nhm chut khng dng thuc. Kt qu l t l phn trm nng DA (%)

    ti cc vng trong no ca nhm s dng thuc so vi nhm chng.

    2.2.1.3. Tiu chun loi tr

    Loi tr cc bi bo c 1 trong cc tiu chun sau:

    - Nghin cu tin hnh trn cc chut c gy m hnh bnh, chut bin i

    gen, chut ci, chut s sinh.

    - Thuc c tim trc tip vo no.

    - Thuc s dng mn tnh.

    - Cc bi bo tng quan.

    2.2.2. Phng php nghin cu:

    2.2.2.1. Chin lc tm kim

    Tm kim trn cc tp ch Y Dc hc Vit Nam (tp ch Y hc thc hnh,

    tp ch Dc hc, tp ch nghin cu Dc v thng tin thuc): Tm kim

    bng tay cc bi bo c cng b trn tp ch tnh n ngy 01/03/2013.

    Kt qu 01 bi nghin cu c tm thy ng trn Tp ch Dc hc.

    Tm kim trn Pubmed/Medline: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/

    - Tm kim cc t ng ngha ca cc t kha: Morphine, Amphetamine,

    Ventral tegmental, Nucleus accumbens, Striatum, Microdialysis, Dopamine

    trn trng MESH ca MEDLINE.

    - Ngy tm kim: 01/03/2013

    - Dng cc ton t OR v AND to thnh cu lnh sau:

  • -24-

    Kt qu thu c tnh n ngy 01/03/2013 l: 829 bi bo nghin cu.

    2.2.2.2. Quy trnh tm kim v la chn bi bo

    Cc bi bo sau khi c tm kim trn cc ngun c s d liu s c

    nh gi theo cc tiu chun la chn v tiu chun loi tr c nu trn.

    Qu trnh ny c tin hnh qua cc bc (Hnh 2.3):

    Bc 1: La chn bi bo qua tiu v tm tt (abstract). Mt s bi bo s

    c loi b nu ni dung tiu v abstract khng ph hp vi tiu chun

    la chn hoc c nhng tiu chun loi tr.

    Bc 2: Cc bi bo c la chn qua bc 1 s c la chn ln 2 bng

    cch c ni dung chi tit bi bo (fulltext) v nh gi da trn tiu chun la

    chn v tiu chun loi tr.

    Bc 3: Cc bi bo c la chn sau bc 2 s chnh thc c a vo

    phn tch kt qu.

    ((Morphia OR Morphine OR SDZ 202-250 OR SDZ 202 250 OR SDZ

    202250 OR SDZ202-250 OR SDZ202 250 OR SDZ202250 OR MS

    Contin OR Oramorph SR OR Duramorph)

    OR

    (Phenopromin OR Phenamine OR Amfetamine OR Desoxynorephedrin OR

    Fenamine OR Centramina OR Mydrial OR Thyramine OR Amphetamine OR

    l-Amphetamine OR Levoamphetamine OR levo-Amphetamine))

    AND

    (ventral tegmental OR nucleus accumbens OR (Corpus Striatum OR

    Lenticular Nucleus OR Nucleus Lentiformis OR Lentiform Nucleus))

    AND

    microdialysis

    AND

    (dopamine OR 3,4-Dihydroxyphenethylamine OR 3,4

    Dihydroxyphenethylamine OR 4-(2-Aminoethyl)-1,2-benzenediol OR

    Intropin)

  • -25-

    Trong trng hp khng ly c bi c fulltext, cc bi bo s c nh

    gi da trn ni dung tiu v tm tt (abstract). Bi bo ch c la chn nu

    ni dung tm tt tha mn cc tiu chun nh gi v c kt qu c th.

    Nh vy, cc bi bo sau khi c tm kim trn cc c s d liu s c

    nh gi da vo tiu , tm tt v ni dung chi tit theo cc tiu ch c nu

    ra t trc. Vic la chn cc bi bo qua tng bc u c s trao i v ng

    thun gia ngi lm nghin cu v Thy hng dn.

    Quy trnh tm kim v thu thp bi bo c trnh by trong hnh di y

    (Hnh 2.3).

    Hnh 2.3. S quy trnh tm kim v la chn bi bo

    Cc bi bo c tiu

    v abstract ph hp

    nhng khng ly c

    fulltext

    Tm kim bi bo nghin cu trn Pubmed v cc tp ch

    Y Dc hc Vit Nam

    La chn cc bi bo t tiu chun phn tch kt qu

    nh gi cc bi bo qua

    c fulltext

    Loi tr cc bi bo

    khng t tiu chun

    nh gi cc bi bo qua

    c tiu v tm tt

    Loi tr cc bi bo

    khng t tiu chun

  • -26-

    2.2.2.3. Ni dung thu thp t bi bo c la chn

    Bng chit xut d liu s tng kt thng tin theo tn tc gi; nm xut bn bi

    bo; c im ca chut lm nghin cu: loi, cn nng, s lng trong tng nhm;

    v tr cy kim thm d; thuc c la chn nghin cu; liu; ng dng v kt

    qu phn trm mc tng nng DA sau khi tim thuc so vi nng nn trc

    khi tim.

    2.2.2.4. X l s liu

    Trong qu trnh lm tng quan h thng (systematic review), tt c cc bi bo

    nghin cu, kt qu x l s liu sau qu trnh tm kim c lu tr v qun l

    bng phn mm Endnote X5.0.1.

  • -27-

    2.3. KT QU NGHIN CU

    2.3.1. S lng nghin cu cn phn tch h thng

    Sau khi tm kim trn cc ngun c s d liu, chng ti tm c 830 bi bo,

    trong c 829 bi trn ngun c s d liu Pubmed v 1 bi trn Tp ch Dc

    hc. Kho st trn tiu v tm tt (abstract) ca 830 bi, chng ti la chn 106

    bi tha mn tiu chun. Trong 106 bi c 5 bi khng ly c ni dung chi tit

    (fulltext). Tuy nhin, sau khi c ni dung 5 bi abstract trn khng thu c s liu

    kt qu nn b loi (Danh sch bi bo b loi xem Ph lc 2). Sau khi c cn

    thn ni dung chi tit ca 101 bi bo ly c fulltext, c 18 bi bo c la chn

    cui cng v 83 bi bo b loi v cc l do (xem ph lc 1):

    - Chut khng t yu cu (n=11)

    - S dng thuc Molsidomin hoc Nitroindazol trc khi tim amphetamin (n=1)

    - Thuc c s dng mn tnh (n=2)

    - Nghin cu c mc ch khc v khng ly c s liu (n=14)

    - Th nghim khng s dng amphetamin hoc morphin (n=4)

    - Th nghim khng s dng phng php thm tch micro (n=1)

    - Khng c s liu mc tng DA (n=20)

    - Th nghim khng c nhm chng (n=12)

    - Khng s dng ng tim di da hoc tim mng bng (n=11)

    - Vng cy kim thm d khng nm trong vng nghin cu (n=7)

    Trong 18 bi c la chn cui cng, chng ti s phn tch kt qu da trn 3

    tiu ch:

    - Hiu qu ca amphetamin trn s thay i nng DA trong no (n=9)

    - Hiu qu ca morphin trn s thay i nng DA trong no (n=7)

    - So snh hiu qu ca amphetamin vi morphin trn s thay i nng DA

    trong no (n=2).

    Kt qu v s lng bi c la chn hay loi tr c tm tt trong s

    di y (Hnh 2.4). n l s bi bo nghin cu.

  • -28-

    Hnh 2.4. Kt qu la chn bi bo

    83 bi bo b loi v cc l do: - Chut khng t yu cu (n=11) - S dng thuc Molsidomin hoc

    Nitroindazol trc khi tim amphetamin (n=1)

    - Thuc c s dng mn tnh (n=2) - Nghin cu c mc ch khc (n=14) - Th nghim khng s dng amphetamin

    hoc morphin (n=4) - Th nghim khng s dng phng php

    thm tch micro (n=1) - Khng c s liu mc tng DA (n=20) - Th nghim khng c nhm chng (n=12) - Khng s dng ng tim di da hoc

    tim mng bng (n=11) - Vng cy kim thm d khng nm trong

    vng nghin cu (n=7)

    La chn phn tch: n=18 Loi: n=83 (Ph lc 1)

    Amphetamin v morphin: n=2

    Amphetamin: 9

    Morphin: n=7

    Cc y vn nghin cu C s d liu: Pubmed (829 bi), Tp ch Dc hc (1 bi). Gii hn: nghin cu trn cc bi bo c cng b t ngy 01/03/2013 tr v trc

    Bi bo c nh gi trn tiu v abstract

    Tng s bi bo nghin cu tm kim c: n=830 bi

    Cc bi bo b loi tr: n=724 vi cc l do: - Khng s dng thuc ang nghin cu: n=300 - Khng nghin cu v dopamin:n= 98 - L bi tng quan: n=8 - Khng nghin cu trn chut: n=13 - Nghin cu s dng mn tnh thuc morphin v/hoc

    amphetamin: n=72 - Chut khng tha mn yu cu : n=88 - Nghin cu vng no khc: n=40 - ng s dng thuc khng phi l i.p. hay s.c.: n= 43 - Thit k nhm nghin cu khng ph hp (Thuc khc

    c s dng trc morphin hoc amphetamin; khng c nhm i chng khng dng thuc): n=46

    - Mc ch nghin cu tc dng ca mi trng n tc dng ca thuc: n=3

    - Khng s dng phng php thm tch micro: n=13

    S bi bo ly c fulltext: n=101

    S bi bo thu c sau khi c tiu v abstract: n=106

    S bi bo khng ly c fulltext: n=5 Loi v khng c kt qu c th (Ph lc 2)

  • -29-

    2.3.2. Hiu qu ca amphetamin trn s thay i nng dopamin trong no

    Trong s 18 bi nghin cu c la chn a vo phn tch, c 9 bi bo c

    ni dung nghin cu v thuc amphetamin.

    Th nghim tin hnh trn chut cng loi Wistar:

    1. Kurling-Kailanto, S. v cng s 2010 [85]: Mc tiu ca nghin cu l phong

    b th th androgen hay estrogen lm gim kh nng tc dng ca nandrolon trong

    vic thay i tc dng cp tnh ca amphetamin trn nng DA trong no chut.

    Chut c (300-350g) c chia lm 2 nhm, trong nhm chng (n=6) c

    tim NaCl 0.9% v nhm th nghim (n=6) c tim mng bng amphetamin

    1.0mg/kg. Kt qu l amphetamin lm tng nng DA ngoi bo vng nhn

    accumben ln 1100% so vi nng nn (s khc bit c ngha thng k so vi

    nhm chng, p

  • -30-

    ln n 700%, 800% v 1300% (tng ng vi liu 1.0, 3.0 v 9.0mg/kg) so vi

    nng nn (Bng 2.1).

    4. Butcher, S. P. v cng s 1988 [19]: Mc tiu ca nghin cu l s tng gii

    phng DA do amphetamin vng th vn trn chut c, c cn nng trong khong

    250-300g. Cc nhm th (n=4) c tim mng bng amphetamin vi cc liu 2.0,

    4.0, 8.0 v 16.0mg/kg. Nhm chng (n=4) c tim NaCl 0.9%. Kt qu cho thy

    nng DA nhm th nghim sau khi tim thuc tng ln so vi nng nn,

    tng ng vi liu trn l 350%, 720%, 1100% v 1400% (Bng 2.1).

    Th nghim tin hnh trn chut cng loi Sprague Dawley:

    5. Rowley, H. L. v cng s 2012 [119]: Nghin cu c tin hnh trn chut

    c (250-350g). Kim thm d c cy vng th vn. Nhm th (n=5-6) c

    tim mng bng amphetamin 1.5 mg/kg lm tng nng DA vng th vn rt

    nhanh v t mc ti a sau 30 pht l 1291522% so vi nng nn (s khc

    bit c ngha thng k vi nhm khng dng thuc (n=5-6), p

  • -31-

    DA trong no tng ln 650% so vi nng nn ngay lp tc (s khc bit c

    ngha thng k so vi nhm chut c tim NaCl 0.9%, p

  • -32-

    Bng 2.1. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no

    khi s dng amphetamin trn chut cng.

    Th t

    Tn tc gi, nm xut

    bn

    Loi chut cng

    Cn nng (g) n

    V tr o DA

    ng dng

    Liu mg/kg

    Mc tng t l % nng DA so vi nng

    nn

    1 Kurling-

    Kailanto, S. 2010 [85]

    Wistar 300 350 6

    NAc: A=+1.9 L=1.0 V=6.0

    i.p. 1.0 1100%

    2 Afanas'ev, II 2001 [7] Wistar 250300 10

    Th vn: A=+0.5 L= +3 V= -7.0

    i.p. 5.0 950450%

    3 Kankaanpaa, A. 1998 [76] Wistar chut t

    11 n 12 tun tui

    5-6

    NAc: A=+2.0 L=-1.2 V=-8.0

    s.c. 1.0 700%

    3.0 800%

    9.0 1300%

    4 Butcher, S. P. 1988 [19] Wistar 250-300 4

    Th vn: A=+0.5 L=2.5 V=7

    i.p.

    2.0 350% 4.0 720% 8.0 1100%

    16.0 1400%

    5 Rowley, H. L. 2012 [119] Sprague Dawley 250-350 5-6

    Th vn: A=+0.2 L=+3.0 V=-7.8

    i.p. 1.5 1291522%

    6 Auclair, A. L.2010 [11] Sprague Dawley 330380 4-6

    Th vn: A=9.8 L=3.3 V=2.7

    i.p. 0.5 324%

    7 Dawson, L. A. 2003 [31] Sprague Dawley 280350 8-12

    Th vn: A=+0.2 L=3 V=3

    s.c. 0.3 311.3 73.5%

    8 Hurd, Y. L. 1992 [68] Sprague Dawley 250-300 5-6

    NAc: A=+1.7 L=+1.3 V=-7.3

    s.c. 1.5 650%

    9 Sharp, T. 1987 [125] Sprague Dawley 280-320 9

    NAc: A=+3.2 L= +1.5 V=-7.7 Th vn: A=+2.2 L=+2.5 V=-6.0

    s.c.

    0.5 NAc: 642% Th vn: 608%

    2.0 NAc: 1236% Th vn 1629%

    5.0 NAc: 3568% Th vn: 2291%

    n: s chut/nhm i.p.: tim mng bng s.c.: tim di da

  • -33-

    2.3.3. Hiu qu ca morphin trn s thay i nng dopamin trong no

    C 7 bi bo nghin cu v nh hng ca morphin n nng DA trong no

    trn chut cng c v chut nht c.

    Th nghim nghin cu trn chut cng loi Sprague Dawley:

    1. Basaran, N. F. v cng s 2010 [13]: Mc ch ca th nghim l nghin cu

    glycyl-glutamin c ch tc dng lm tng nng DA ca morphin ti vng nhn

    accumben. Trong nghin cu, chut c (250-350g) c s dng cho nghin cu.

    Morphin liu 2.5 mg/kg tim mng bng lm tng nng DA ti vng nhn

    accumben ln khong 600% so vi nng nn (s khc bit c ngha thng k

    so vi nhm s dng dung dch NaCl 0.9%, p

  • -34-

    5. Pothos, E. v cng s 1991 [109]: Bi bo cng nghin cu v s dng k

    thut thm tch micro trong nh lng nng DA vng nhn accumben sau khi

    s dng cp tnh morphin ng tim mng bng trn chut cng (320-375g). So

    vi nhm chng s dng NaCl 0.9% (n=6) th nng DA nhm th (n=8) tng

    ln ng k 195.6 62.26% (p

  • -35-

    Bng 2.2. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no

    khi s dng morphin trn chut cng v chut nht

    Th t

    Tn tc gi u,

    nm xut bn

    Loi chut

    Cn nng (g) n

    V tr o DA

    ng dng

    Liu mg/kg

    Mc tng t l %

    nng DA so vi nng

    nn

    1 Basaran, N. F. 2010 [13]

    Sprague Dawley 250350

    Nhm chng: 5 Nhm th: 9

    NAc A=0.9 L=1.8 V=7.5

    i.p. 2.5 600%

    2 Bland, S. T. 2004[16]

    Harlan Sprague Dawley

    250-350 6-8

    NAc: A=-1.7 L=0.8 V=-6.0

    s.c. 3 150%

    3 Fadda, P. 2003 [47] Sprague Dawley 200-225 5

    NAc: A=+1.7 L=0.7 V=8.2

    i.p. 5 300%

    4 Rada, P. 1991 [112] Sprague Dawley 325-375

    Nhm chng: 5 Nhm th: 7

    NAc: A=10.0 L=1.2 V=4.0

    i.p. 20 155%

    5 Pothos, E. 1991[109]

    Sprague Dawley 320-375

    Nhm chng: 6 Nhm th: 8

    NAc: A=10 L=1.2 V=4

    i.p. 20 195.61 62.26%

    6 Enrico, P. 1997[42]

    Wistar 265-300 Nhm chng: 5 Nhm th: 7

    Th vn: A=+0.5 L=-2.5 V=-6.0

    s.c 20 242%

    7

    Nguyn Thnh Hi. 2012 [3]

    C57 20-25 3-6

    NAc: A=+1.6 L=1.3 V=-5.0

    s.c. 10 295%

    n: s chut/nhm i.p.: tim mng bng s.c.: tim di da

  • -36-

    2.3.4. So snh hiu qu ca amphetamin/morphin n s thay i nng DA trong no

    Trong s 19 bi nghin cu c 02 bi bo c tin hnh nghin cu ng thi

    trn hai thuc amphetamin v morphin.

    1. Porras, G. v cng s 2002a [107]: Th nghim c tin hnh trn chut

    cng c Sprague Dawley (330-380g). Mi nhm gm 4-6 con. Nhm chng c

    tim dung dch NaCl 0.9%. Nhm th c tim di da morphin 2.5 mg/kg hoc

    tim mng bng amphetamin 2.0 mg/kg. DA c o hai vng : th vn

    (striatum) v nhn accumben. C morphin v amphetamin u lm tng ng k

    nng DA so vi nhm chng (p

  • 37

    Bng 2.3. Kt qu cc nghin cu v s thay i nng DA trong no

    khi s dng morphin hoc amphetamin trn chut cng

    Th t

    Tn tc gi u,

    nm xut bn

    Loi chut

    Cn nng (g) n

    V tr o DA

    ng dng

    Liu mg/kg

    Mc tng t l % nng DA so vi nng

    nn

    1 Porras, G. 2002a [107] Sprague Dawley 330380 4-6

    NAc: A=11, L=1.3, V=2 Th vn: A=9.8, L=3.3, V=3

    s.c. Morphin 2.5 NAc: 175% Th vn: 143%

    i.p. AMPH 2 NAc: 2500% Th vn: 4300%

    2 Porras, G. 2002b[108] Sprague Dawley 330380 4-9

    NAc: A=11, L=1.3, V=2 Th vn: A=9.8, L=3.3, V=3

    s.c. Morphin 2.5 NAc: 175% Th vn: 137%

    i.p. AMPH 2 NAc: 2500%

    Th vn: 4200%

    n: s chut/nhm i.p.: tim mng bng s.c.: tim di da

  • 38

    2.4. BN LUN

    2.4.1. c im chut lm th nghim

    Chut c s dng cc th nghim ch yu thuc hai loi chut cng Wistar

    v Sprague Dawle, vi c im kh tng ng v gii v cn nng (cn nng dao

    ng t 200-380g). Cc nghin cu trn chut nht rt t, do khi lng chut rt

    nh, no rt b nn vic thc hin nghin cu rt kh v phc tp. Trong kt qa h

    thng ca chng ti thu c ch c nghin cu ca Nguyn v cng s (2012)

    c nh gi trn chut nht c loi C57. y chng ti gii hn ch chn cng

    mt ging chut c gim sai s gia cc nghin cu do yu t gii tnh gy ra.

    Nh vy khi la chn ng vt th nghim t sai khc nhau s lm gim s khc

    bit v yu t loi n kt qu ca cc nghin cu.

    2.4.2. Liu v ng dng ca morphin v amphetamin

    ng dng c la chn nghin cu l tim mng bng v tim di da.

    Trong cc bi bo b loi, c nhng th nghim s dng thuc ng tim tnh mch

    hay tim trc tip vo no. Nhng ng tim ny thuc s tc dng mt cch

    nhanh chng v mnh n c th, c bit l ng tim trc tip vo t chc no.

    Nng DA s tng ln nhanh chng v rt cao.

    cc th nghim, c morphin v amphetamin u c dng c ng tim

    di da v tim tnh mch. Liu dng ca c hai thuc tri rng t liu thp n liu

    cao. Morphin ng tim di da v tim mng bng u c cc liu t 2.5 20

    mg/kg [3, 13, 16, 42, 47, 109, 112]. i vi amphetamin cc liu ng tim mng bng t

    0.5-16 mg/kg [7, 11, 19, 76, 85, 119] v liu tim di da 0.3-9 mg/kg [31, 68, 125].

    2.4.3. nh hng ca morphin v amphetamin n nng ca dopamin trong no

    Trong 18 bi bo nghin cu c chn phn tch, khng c nghin cu no

    tin hnh trn vng Ventral tegmental (Ventral tegmental area, VTA). VTA l vng

  • 39

    khi ngun hay cn gi l trung tm xut pht ca cht dn truyn thn kinh DA.

    C th nng DA VTA kh thp nn vic tin hnh o DA vng ny l kh t

    i vi hai thuc morphin v amphetamin. Mt khc vng nhn accumben v vng

    th vn (striatum) l mt trong nhng ni gii phng DA cui cng, do cha

    ng lng DA gii phng nhiu hn v thch hp xc nh s thay i nng

    DA khi s dng cc cht ma ty.

    T 3 bng kt qu thu c trn (Bng 2.1; 2.2 v 2.3), chng ti thy: 100%

    cc bi bo nghin cu c la chn phn tch h thng u a ra kt lun c

    amphetamin v morphin u lm tng nng DA trong no vng nhn

    accumben v vng th vn (striatum) tt c cc loi chut v tt c cc liu vi

    ng tim mng bng hay ng tim di da. Mc tng nng DA thp

    nht l 137% (ti vng nhn th vn) khi tim di da morphin 2.5 mg/kg chut

    Sprague Dawley [108] v cao nht l 600% cng ti vng nhn accumben khi tim

    mng bng morphin vi liu 2.5 mg/kg trn chut Sprague Dawley [13]. Khi s dng

    amphetamin vi liu tng t 2 mg/kg n 16mg/kg c tim mng bng, nng

    DA vng th vn tng tng ng t 350% n 1400%. Nu tim di da liu t

    1-9 mg/kg th nng DA nhn accumben cng tng t 700% n 1300%. Xt

    trn tng thuc vi cng ng dng v loi chut, nhn chung liu cng cao th

    lng DA tng cng nhiu ti mi vng no kho st.

    nh hng ca hai thuc morphin v amphetamin cng c s khc nhau. Trong

    bng 2.3, hai nghin cu Porras, G. v cng s 2002a [107] v Porras, G. v cng s

    2002b [108] u tin hnh trn c hai thuc. Chng ti thy vi liu gn nh nhau

    morphin (2.5 mg/kg, s.c.) v amphetamin (2 mg/kg, i.p.) th mc tng DA gy ra

    bi amphetamin cao hn rt nhiu (hn 10 ln) c hai vng no kho st. i vi

    mi thuc cng c s khc bit v mc tng ti mi vng no nghin cu. ng

    thi khi so snh cc nghin cu trn tng thuc nhn thy s khc bit v mc

    tng DA do mi thuc gy ra. Morphin ch tng nh nng DA ln vi trm phn

    trm k c liu cao, trong khi amphetamin c th tng nng DA ln vi nghn

    phn trm. Nh vy amphetamin c tc dng mnh hn rt nhiu so vi morphin

  • 40

    hay nhm ma ty tng hp nh hng n DA trong no mnh hn so vi ma ty

    c ngun gc t t nhin.

    2.4.4. Hng pht trin trong tng lai

    Hin nay mc tiu tm hiu c ch gy nghin ca cht ma ty rt c quan

    tm. Kt qu thu c trong ti nghin cu ny cung cp bng chng lm

    c s khoa hc cho cc nghin cu v c ch tc dng phn t ca cc cht ma ty.

    Trong no, ngoi DA cn c rt nhiu cht dn truyn thn kinh khc nh GABA

    (acid gamma-aminobutyric), noradrenalin hay seronin v chng u c mi lin h

    mt thit vi nhau. Nn da trn tc dng lm tng nng DA trong no c

    chng minh c th nghin cu nh hng cc cht ma ty cht dn tuyn thn kinh

    khc thng qua mi lin h gia chng vi DA. V d nh cc nh nghin cu

    tm ra ma ty tng hp ecstasy (tn khoa hc l 3,4-methylenedioxy-N-

    methylamphetamine) c tc dng lm tng serotonin v dopamin [49]. Ecstacy tc

    dng gin tip n h thng thng trong no. Serotoin tng ln s kch thch lm

    tng nh gii phng DA trong no [58], thng qua c ch phn thng m ecstacy

    c tc dng khi s dng. Vic hon thin y c ch phn t ca cc cht ma ty

    rt c ngha trong qu trnh tm ra phng php cai nghin mi, gp phn khng

    nh trong vic ci thin i sng cho bnh nhn nghin ma ty v ton x hi.

    Mt khc tc dng lm tng nng DA trong no ca cc cht ma ty

    c khng nh. y s l c s cho vic hnh thnh m hnh thm nh hiu qu

    tc dng ca cc cht ma ty trong tng lai da vo cht trung gian l DA. Vi

    mt mu cht trng nghi ng c cha ma ty, vic thm nh s dng phng php

    thng thng i lc gp kh khn. Mt s l do khin cho vic thm nh mt

    nhiu thi gian v khng chnh xc, nh mu thu c qu t hoc nng cht ma

    ty trong mu rt thp hay mu c cha qu nhiu cht khin cho vic xc nh gp

    nhiu sai s. Tuy nhin m hnh thm nh hiu qu tc dng ca cc cht ma ty s

    dng phng php thm tch micro s hn ch c cc kh khn trn. Tin hnh

    th nghim o nng DA trong no chut sau khi c tim cht trn c th gip

  • 41

    xc nh c phi l ma ty hay khng cho d mu thu c rt t hoc rt phc

    tp. y s l hng i mi trong tng lai.

  • 42

    CHNG 3: KT LUN V KIN NGH

    3.1. KT LUN

    Dopamin (DA) l mt cht dn truyn thn kinh c cu trc n gin. N l sn

    phm gii phng ra t cc t bo thn kinh dopaminergic. Mc d t bo thn kinh

    dopaminergic chim t hn 1% tng s t bo thn kinh no nhng chng ng mt

    vai tr v cng quan trng trong vic iu chnh mt s chc nng c bn ca no,

    trong vai tr phn thng mang li cm gic hng phn, sng khoi kch thch

    l mt v d in hnh. Thng qua cht dn truyn thn kinh DA, cc t bo thn

    kinh dopamnergic m nhim cc chc nng cc vng no bao gm c hnh vi

    vn ng, ng lc v ghi nh. c bit DA trc tip hoc gin tip tham gia vo

    c ch gy nghin ca cc cht ma ty.

    Cc cht ma ty (c th 2 cht ma ty c tng quan h thng: morphin v

    amphetamin) u lm tng nng DA vng nhn accumben v vng th vn

    (striatum) trn chut th nghim. Nghin cu cho thy d u lm tng nng DA

    trong no nhng mc tng ti mi vng no, do mi thuc, vi mi liu gy ra l

    khc nhau, ph thuc vo bn cht ca mi cht ma ty v liu lng ca mi cht

    ma ty. Liu cng tng th nng DA tng cng ln. Amphetamin lm tng nng

    DA mc thp nht khong 311% ti vng th vn liu 0.3mg/kg tim di da

    v mc cao nht n 4300% ti vng th vn liu 2 mg/kg tim mng bng;

    Morphin lm tng nng DA tt c cc liu: t 150% mc tng thp nht

    liu 3 mg/kg tim di da n 600% mc tng cao nht liu 2.5 mg/kg tim

    mng bng. Mt khc, kt qu tng quan h thng cho thy, amphetamin c th lm

    tng nng DA trong no cao hn 10 ln so vi morphin. T c th thy tc

    dng ca cc cht ma ty tng hp mnh hn ng k so vi ma ty c ngun gc

    t nhin.

  • 43

    3.2. KIN NGH

    Ma ty ngy cng c nhiu loi, c bit l s a dng ca ma ty tng hp.

    Mi thuc nh hng n c th l khc nhau v mc gy nghin cng khng

    ging nhau. im chung ca cc cht ma ty l u lm tng DA trong no. V vy

    c th da vo thc o mc tng DA bng phng php thm tch micro so

    snh mc hot lc tc dng ca cc cht ma ty, t xy dng bng tham chiu

    nh gi mc mnh yu ca mi cht ma ty. Morphin v amphetamin l cht

    in hnh trong cc loi ma ty v chng c coi nh l cc cht chun so

    snh nh gi tc dng ca cc ma ty khc.

    Trong nghin cu ny, chng ti tng quan h thng (systematic review) v s

    thay i DA sau khi s dng cp tnh cc cht ma ty. V th chng ti hy vng

    rng trong tng lai cn c thm nghin cu tng quan nh gi ton din nh

    hng ca vic s dng mn tnh cc cht ma ty n cc t bo thn kinh

    dopaminergic.

    Mi lin h gia DA v cc cht ma ty c chng minh. C ch gy

    nghin cng c th lin quan trc tip hoc gin tip n DA. T y chng ta c

    th tin hnh cc nghin cu nh gi mc tnh trng nghin, mc tn

    thng no do ma ty gy ra cng nh bin php cai nghin, gp phn lm sng t

    thm trong cc nghin cu v dc l thn kinh phn t, c bit cc thuc lin

    quan n ma ty.

  • TI LIU THAM KHO

    Ti liu ting Vit

    1. Nguyn Th Phng Hoa (2006), "Hon thin khi nim "cht ma ty" trong

    php lut Vit Nam", Tp ch khoa hc php lut, 3(34).

    2. Nguyn Thnh Hi, Bruno Guiard, Gardier Alain, Thi Nguyn Hng Thu

    (2012), "Thm tch micro, k thut nh lng thuc dng t do ti m ch tc

    dng: Nguyn tc v ng dng trong nghin cu thuc", Tp ch dc hc, 52(429),

    trang 6-8.

    3. Nguyn Thnh Hi, Bruno Guiard, Phm H, Thi Nguyn Hng Thu (2012),

    "Nghin cu hiu qu tc dng ca morphin trn nng dopamin v serotonin da

    vo k thut thm tch micro", Tp ch dc hc, 11(439), trang 9-12.

    Ti liu ting Anh

    4. Oscar Arias-Carrin, Maria Stamelou, Eric Murillo-Rodrguez, Manuel

    Menndez-Gonzlez, Pppel and Ernst (2010), "Dopaminergic reward system: a

    short integrative review", International Archives of Medicine 2010, 3(24), pp.

    5. Convention on Psychotropic Substances, 1971, Nations United, Editor.

    6. Single convention on Narcotic drugs, 1961, Nations United, Editor.

    7. Afanas'ev, II, Anderzhanova E. A., Kudrin V. S., Rayevsky K. S. (2001),

    "Effects of amphetamine and sydnocarb on dopamine release and free radical

    generation in rat striatum", Pharmacol Biochem Behav, 69(3-4), pp. 653-8.

    8. Anagnostakis Y., Spyraki C. (1994), "Effect of morphine applied by

    intrapallidal microdialysis on the release of dopamine in the nucleus accumbens",

    Brain Res Bull, 34(3), pp. 275-82.

    9. Arias-Carrion O., Poppel E. (2007), "Dopamine, learning, and reward-seeking

    behavior", Acta Neurobiol Exp (Wars), 67(4), pp. 481-8.

    10. Auclair A., Blanc G., Glowinski J., Tassin J. P. (2004), "Role of serotonin 2A

    receptors in the D-amphetamine-induced release of dopamine: comparison with

    previous data on alpha1b-adrenergic receptors", J Neurochem, 91(2), pp. 318-26.

  • 11. Auclair A. L., Cathala A., Sarrazin F., Depoortere R., Piazza P. V., Newman-

    Tancredi A., Spampinato U. (2010), "The central serotonin 2B receptor: a new

    pharmacological target to modulate the mesoaccumbens dopaminergic pathway

    activity", J Neurochem, 114(5), pp. 1323-32.

    12. Bankson M. G., Yamamoto B. K. (2004), "Serotonin-GABA interactions

    modulate MDMA-induced mesolimbic dopamine release", J Neurochem, 91(4), pp.

    852-9.

    13. Basaran N. F., Buyukuysal R. L., Millington W. R., Cavun S. (2010), "Glycyl-

    glutamine (beta-endorphin(30-31)) inhibits morphine-induced dopamine efflux in

    the nucleus accumbens", Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol, 381(5), pp. 467-

    75.

    14. Baumann M. H., Williams Z., Zolkowska D., Rothman R. B. (2011),

    "Serotonin (5-HT) precursor loading with 5-hydroxy-l-tryptophan (5-HTP) reduces

    locomotor activation produced by (+)-amphetamine in the rat", Drug Alcohol

    Depend, 114(2-3), pp. 147-52.

    15. Ben-Jonathan N., Hnasko R. (2001), "Dopamine as a prolactin (PRL)

    inhibitor", Endocr Rev, 22(6), pp. 724-63.

    16. Bland S. T., Twining C., Schmid M. J., Der-Avakian A., Watkins L. R., Maier

    S. F. (2004), "Stress potentiation of morphine-induced dopamine efflux in the

    nucleus accumbens shell is dependent upon stressor uncontrollability and is

    mediated by the dorsal raphe nucleus", Neuroscience, 126(3), pp. 705-15.

    17. Broderick P. A. (2008), "Studies of oxidative stress mechanisms using a

    morphine / ascorbate animal model and novel N-stearoyl cerebroside and laurate

    sensors", J Neural Transm, 115(1), pp. 7-17.

    18. Browman K. E., Curzon P., Pan J. B., Molesky A. L., Komater V. A., Decker

    M. W., Brioni J. D., Moreland R. B., Fox G. B. (2005), "A-412997, a selective

    dopamine D4 agonist, improves cognitive performance in rats", Pharmacol

    Biochem Behav, 82(1), pp. 148-55.

  • 19. Butcher S. P., Fairbrother I. S., Kelly J. S., Arbuthnott G. W. (1988),

    "Amphetamine-induced dopamine release in the rat striatum: an in vivo

    microdialysis study", J Neurochem, 50(2), pp. 346-55.

    20. Cadoni C., Di Chiara G. (2007), "Differences in dopamine responsiveness to

    drugs of abuse in the nucleus accumbens shell and core of Lewis and Fischer 344

    rats", J Neurochem, 103(2), pp. 487-99.

    21. Camp D. M., Robinson T. E. (1992), "On the use of multiple probe insertions

    at the same site for repeated intracerebral microdialysis experiments in the

    nigrostriatal dopamine system of rats", J Neurochem, 58(5), pp. 1706-15.

    22. Canales J. J. (2010), "Comparative neuroscience of stimulant-induced memory

    dysfunction: role for neurogenesis in the adult hippocampus", Behav Pharmacol,

    21(5-6), pp. 379-93.

    23. Carboni E., Imperato A., Perezzani L., Di Chiara G. (1989), "Amphetamine,

    cocaine, phencyclidine and nomifensine increase extracellular dopamine

    concentrations preferentially in the nucleus accumbens of freely moving rats",

    Neuroscience, 28(3), pp. 653-61.

    24. Carboni E., Silvagni A., Valentini V., Di Chiara G. (2003), "Effect of

    amphetamine, cocaine and depolarization by high potassium on extracellular

    dopamine in the nucleus accumbens shell of SHR rats. An in vivo microdyalisis

    study", Neurosci Biobehav Rev, 27(7), pp. 653-9.

    25. Castaneda E., Whishaw I. Q., Lermer L., Robinson T. E. (1990), "Dopamine

    depletion in neonatal rats: effects on behavior and striatal dopamine release assessed

    by intracerebral microdialysis during adulthood", Brain Res, 508(1), pp. 30-9.

    26. Castaneda E., Whishaw I. Q., Robinson T. E. (1992), "Recovery from

    lateralized neocortical damage: dissociation between amphetamine-induced

    asymmetry in behavior and striatal dopamine neurotransmission in vivo", Brain

    Res, 571(2), pp. 248-59.

    27. Chen R., Furman C. A., Gnegy M. E. (2010), "Dopamine transporter

    trafficking: rapid response on demand", Future Neurol, 5(1), pp. 123.

  • 28. Chinta S. J., Andersen J. K. (2005), "Dopaminergic neurons", Int J Biochem

    Cell Biol, 37(5), pp. 942-6.

    29. Corbett A. D., Henderson G., McKnight A. T., Paterson S. J. (2006), "75 years

    of opioid research: the exciting but vain quest for the Holy Grail", Br J Pharmacol,

    147 Suppl 1, pp. S153-62.

    30. Corda M. G., Piras G., Giorgi O. (2006), "Neonatal ventral hippocampal

    lesions potentiate amphetamine-induced increments in dopamine efflux in the core,

    but not the shell, of the nucleus accumbens", Biol Psychiatry, 60(11), pp. 1188-95.

    31. Dawson L. A., Nguyen H. Q., Li P. (2003), "Potentiation of amphetamine-

    induced changes in dopamine and 5-HT by a 5-HT(6) receptor antagonist", Brain

    Res Bull, 59(6), pp. 513-21.

    32. Depue R. A., Collins P. F. (1999), "Neurobiology of the structure of

    personality: dopamine, facilitation of incentive motivation, and extraversion",

    Behav Brain Sci, 22(3), pp. 491-517; discussion 518-69.

    33. Devendra Dutt "The Concept and significance of precursor control in

    containing illicit drug production, India's International obligations under the UN

    conventions", 10, pp.

    34. Di Chiara G. (2000), "Role of dopamine in the behavioural actions of nicotine

    related to addiction", Eur J Pharmacol, 393(1-3), pp. 295-314.

    35. Di Chiara G. (1995), "The role of dopamine in drug abuse viewed from the

    perspective of its role in motivation", Drug Alcohol Depend, 38(2), pp. 95-137.

    36. Di Chiara G., Bassareo V. (2007), "Reward system and addiction: what

    dopamine does and doesn't do", Curr Opin Pharmacol, 7(1), pp. 69-76.

    37. Di Chiara G., Tanda G., Frau R., Carboni E. (1993), "On the preferential

    release of dopamine in the nucleus accumbens by amphetamine: further evidence

    obtained by vertically implanted concentric dialysis probes", Psychopharmacology

    (Berl), 112(2-3), pp. 398-402.

  • 38. Di Giannuario A., Pieretti S. (2000), "Nociceptin differentially affects

    morphine-induced dopamine release from the nucleus accumbens and nucleus

    caudate in rats", Peptides, 21(7), pp. 1125-30.

    39. Di Giannuario A., Pieretti S., Catalani A., Loizzo A. (1999), "Orphanin FQ

    reduces morphine-induced dopamine release in the nucleus accumbens: a

    microdialysis study in rats", Neurosci Lett, 272(3), pp. 183-6.

    40. Dietis N., Rowbotham D. J., Lambert D. G. (2011), "Opioid receptor subtypes:

    fact or artifact?", Br J Anaesth, 107(1), pp. 8-18.

    41. Dietze S., Kuschinsky K. (1994), "Effect of conditioning with d-amphetamine

    on the extracellular concentration of dopamine and its metabolites in the striatum of

    behaving rats", Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol, 350(1), pp. 22-7.

    42. Enrico P., Esposito G., Mura M. A., Fresu L., De Natale G., Miele E., Desole

    M. S., Miele M. (1997), "Effect of morphine on striatal dopamine metabolism and

    ascorbic and uric acid release in freely moving rats", Brain Res, 745(1-2), pp. 173-

    82.

    43. Enrico P., Mura M. A., Esposito G., Serra P., Migheli R., De Natale G.,

    Desole M. S., Miele M., Miele E. (1998), "Effect of naloxone on morphine-induced

    changes in striatal dopamine metabolism and glutamate, ascorbic acid and uric acid

    release in freely moving rats", Brain Res, 797(1), pp. 94-102.

    44. Enrico P., Sirca D., Mereu M., Peana A. T., Lintas A., Golosio A., Diana M.

    (2009), "Acetaldehyde sequestering prevents ethanol-induced stimulation of

    mesolimbic dopamine transmission", Drug Alcohol Depend, 100(3), pp. 265-71.

    45. Enrico P., Sirca D., Mereu M., Peana A. T., Mercante B., Diana M. (2013),

    "Acute restraint stress prevents nicotine-induced mesolimbic dopaminergic

    activation via a corticosterone-mediated mechanism: a microdialysis study in the

    rat", Drug Alcohol Depend, 127(1-3), pp. 8-14.

    46. Fadda P., Scherma M., Fresu A., Collu M., Fratta W. (2005), "Dopamine and

    serotonin release in dorsal striatum and nucleus accumbens is differentially

    modulated by morphine in DBA/2J and C57BL/6J mice", Synapse, 56(1), pp. 29-38.

  • 47. Fadda P., Scherma M., Fresu A., Collu M., Fratta W. (2003), "Baclofen

    antagonizes nicotine-, cocaine-, and morphine-induced dopamine release in the

    nucleus accumbens of rat", Synapse, 50(1), pp. 1-6.

    48. Fiorino D. F., Phillips A. G. (1999), "Facilitation of sexual behavior and

    enhanced dopamine efflux in the nucleus accumbens of male rats after D-

    amphetamine-induced behavioral sensitization", J Neurosci, 19(1), pp. 456-63.

    49. Fischer C., Hatzidimitriou G., Wlos J., Katz J., Ricaurte G. (1995),

    "Reorganization of ascending 5-HT axon projections in animals previously exposed

    to the recreational drug (+/-)3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA,

    "ecstasy")", J Neurosci, 15(8), pp. 5476-85.

    50. Gerhardt G. A., Cass W. A., Huettl P., Brock S., Zhang Z., Gash D. M. (1999),

    "GDNF improves dopamine function in the substantia nigra but not the putamen of

    unilateral MPTP-lesioned rhesus monkeys", Brain Res, 817(1-2), pp. 163-71.

    51. Giorgi O., Corda M. G., Carboni G., Frau V., Valentini V., Di Chiara G.

    (1997), "Effects of cocaine and morphine in rats from two psychogenetically

    selected lines: a behavioral and brain dialysis study", Behav Genet, 27(6), pp. 537-

    46.

    52. Giorgi O., Piras G., Lecca D., Corda M. G. (2005), "Differential activation of

    dopamine release in the nucleus accumbens core and shell after acute or repeated

    amphetamine injections: a comparative study in the Roman high- and low-

    avoidance rat lines", Neuroscience, 135(3), pp. 987-98.

    53. Glick S. D., Carlson J. N., Baird J. L., Maisonneuve I. M., Bullock A. E.

    (1988), "Basal and amphetamine-induced asymmetries in striatal dopamine release

    and metabolism: bilateral in vivo microdialysis in normal rats", Brain Res, 473(1),

    pp. 161-4.

    54. Glick S. D., Kuehne M. E., Raucci J., Wilson T. E., Larson D., Keller R. W.,

    Jr., Carlson J. N. (1994), "Effects of iboga alkaloids on morphine and cocaine self-

    administration in rats: relationship to tremorigenic effects and to effects on

  • dopamine release in nucleus accumbens and striatum", Brain Res, 657(1-2), pp. 14-

    22.

    55. Glick S. D., Merski C., Steindorf S., Wang S., Keller R. W., Carlson J. N.

    (1992), "Neurochemical predisposition to self-administer morphine in rats", Brain

    Res, 578(1-2), pp. 215-20.

    56. Gough B., Imam S. Z., Blough B., Slikker W., Jr., Ali S. F. (2002),

    "Comparative effects of substituted amphetamines (PMA, MDMA, and METH) on

    monoamines in rat caudate: a microdialysis study", Ann N Y Acad Sci, 965, pp. 410-

    20.

    57. Grant A., Hoops D., Labelle-Dumais C., Prevost M., Rajabi H., Kolb B.,

    Stewart J., Arvanitogiannis A., Flores C. (2007), "Netrin-1 receptor-deficient mice

    show enhanced mesocortical dopamine transmission and blunted behavioural

    responses to amphetamine", Eur J Neurosci, 26(11), pp. 3215-28.

    58. Green A. R., Mechan A. O., Elliott J. M., O'Shea E., Colado M. I. (2003),

    "The pharmacology and clinical pharmacology of 3,4-

    methylenedioxymethamphetamine (MDMA, "ecstasy")", Pharmacol Rev, 55(3), pp.

    463-508.

    59. Grill H. J., Norgren R. (1978), "The taste reactivity test. I. Mimetic responses

    to gustatory stimuli in neurologically normal rats", Brain Res, 143(2), pp. 263-79.

    60. Guix T., Hurd Y. L., Ungerstedt U. (1992), "Amphetamine enhances

    extracellular concentrations of dopamine and acetylcholine in dorsolateral striatum

    and nucleus accumbens of freely moving rats", Neurosci Lett, 138(1), pp. 137-40.

    61. Hamilton M. E., Redondo J. L., Freeman A. S. (2000), "Overflow of dopamine

    and cholecystokinin in rat nucleus accumbens in response to acute drug

    administration", Synapse, 38(3), pp. 238-42.

    62. Heidbreder C. A., Hedou G., Feldon J. (1999), "Behavioral neurochemistry

    reveals a new functional dichotomy in the shell subregion of the nucleus

    accumbens", Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry, 23(1), pp. 99-132.

  • 63. Heijtz R. D., Kolb B., Forssberg H. (2007), "Motor inhibitory role of

    dopamine D1 receptors: implications for ADHD", Physiol Behav, 92(1-2), pp. 155-

    60.

    64. Hernandez L., Hoebel B. G. (1988), "Food reward and cocaine increase

    extracellular dopamine in the nucleus accumbens as measured by microdialysis",

    Life Sci, 42(18), pp. 1705-12.

    65. Hertel P., Mathe J. M., Nomikos G. G., Iurlo M., Mathe A. A., Svensson T. H.

    (1995), "Effects of D-amphetamine and phencyclidine on behavior and extracellular

    concentrations of neurotensin and dopamine in the ventral striatum and the medial

    prefrontal cortex of the rat", Behav Brain Res, 72(1-2), pp. 103-14.

    66. Huang E. Y., Liu T. C., Tao P. L. (2003), "Co-administration of

    dextromethorphan with morphine attenuates morphine rewarding effect and related

    dopamine releases at the nucleus accumbens", Naunyn Schmiedebergs Arch

    Pharmacol, 368(5), pp. 386-92.

    67. Huang R. L., Wang C. T., Tai M. Y., Tsai Y. F., Peng M. T. (1995), "Effects

    of age on dopamine release in the nucleus accumbens and amphetamine-induced

    locomotor activity in rats", Neurosci Lett, 200(1), pp. 61-4.

    68. Hurd Y. L., Lindefors N., Brodin E., Brene S., Persson H., Ungerstedt U.,

    Hokfelt T. (1992), "Amphetamine regulation of mesolimbic

    dopamine/cholecystokinin neurotransmission", Brain Res, 578(1-2), pp. 317-26.

    69. Ichikawa J., Meltzer H. Y. (1992), "Amperozide, a novel antipsychotic drug,

    inhibits the ability of d-amphetamine to increase dopamine release in vivo in rat

    striatum and nucleus accumbens", J Neurochem, 58(6), pp. 2285-91.

    70. Imperato A., Angelucci L. (1989), "5-HT3 receptors control dopamine release

    in the nucleus accumbens of freely moving rats", Neurosci Lett, 101(2), pp. 214-7.

    71. Ivens I. A., Janak P. H., Martinez J. L., Jr. (1992), "Microdialysis

    measurement of striatal dopamine levels in freely moving rats after cocaine or

    amphetamine treatment", Proc West Pharmacol Soc, 35, pp. 165-9.

  • 72. Jankovic J. (2008), "Parkinson's disease: clinical features and diagnosis", J

    Neurol Neurosurg Psychiatry, 79(4), pp. 368-76.

    73. Jaworski J. N., Gonzales R. A., Randall P. K. (2001), "Effect of dopamine

    D2/D3 receptor antagonist sulpiride on amphetamine-induced changes in striatal

    extracellular dopamine", Eur J Pharmacol, 418(3), pp. 201-6.

    74. Johnson D. W., Glick S. D. (1993), "Dopamine release and metabolism in

    nucleus accumbens and striatum of morphine-tolerant and nontolerant rats",

    Pharmacol Biochem Behav, 46(2), pp. 341-7.

    75. K.Talpins Stephen Hayes Chuck (2004), The drug evaluattion and

    classification (DEC) program, the American Prosecutors Research Institute, pp.

    76. Kankaanpaa A., Meririnne E., Lillsunde P., Seppala T. (1998), "The acute

    effects of amphetamine derivatives on extracellular serotonin and dopamine levels

    in rat nucleus accumbens", Pharmacol Biochem Behav, 59(4), pp. 1003-9.

    77. Kelley A. E. (2004), "Ventral striatal control of appetitive motivation: role in

    ingestive behavior and reward-related learning", Neurosci Biobehav Rev, 27(8), pp.

    765-76.

    78. Kelley A. E., Berridge K. C. (2002), "The neuroscience of natural rewards:

    relevance to addictive drugs", J Neurosci, 22(9), pp. 3306-11.

    79. Khan S. H., Shuaib A. (2001), "The technique of intracerebral microdialysis",

    Methods, 23(1), pp. 3-9.

    80. Kleijn J., Wiskerke J., Cremers T. I., Schoffelmeer A. N., Westerink B. H.,

    Pattij T. (2012), "Effects of amphetamine on dopamine release in the rat nucleus

    accumbens shell region depend on cannabinoid CB1 receptor activation",

    Neurochem Int, 60(8), pp. 791-8.

    81. Klitenick M. A., DeWitte P., Kalivas P. W. (1992), "Regulation of

    somatodendritic dopamine release in the ventral tegmental area by opioids and

    GABA: an in vivo microdialysis study", J Neurosci, 12(7), pp. 2623-32.

    82. Kondo H., Huang J., Ichihara G., Kamijima M., Saito I., Shibata E., Ono Y.,

    Hisanaga N., Takeuchi Y., Nakahara D. (1995), "Toluene induces behavioral

  • activation without affecting striatal dopamine metabolism in the rat: behavioral and

    microdialysis studies", Pharmacol Biochem Behav, 51(1), pp. 97-101.

    83. Kuczenski R., Segal D. (1989), "Concomitant characterization of behavioral

    and striatal neurotransmitter response to amphetamine using in vivo microdialysis",

    J Neurosci, 9(6), pp. 2051-65.

    84. Kuczenski R., Segal D. S. (1997), "Effects of methylphenidate on extracellular

    dopamine, serotonin, and norepinephrine: comparison with amphetamine", J

    Neurochem, 68(5), pp. 2032-7.

    85. Kurling-Kailanto S., Kankaanpaa A., Hautaniemi J., Seppala T. (2010),

    "Blockade of androgen or estrogen receptors reduces nandrolone's ability to

    modulate acute reward-related neurochemical effects of amphetamine in rat brain",

    Pharmacol Biochem Behav, 95(4), pp. 422-7.

    86. Kurling S., Kankaanpaa A., Seppala T. (2008), "Sub-chronic nandrolone

    treatment modifies neurochemical and behavioral effects of amphetamine and 3,4-

    methylenedioxymethamphetamine (MDMA) in rats", Behav Brain Res, 189(1), pp.

    191-201.

    87. Leggio G. M., Cathala A., Neny M., Rouge-Pont F., Drago F., Piazza P. V.,

    Spampinato U. (2009), "In vivo evidence that constitutive activity of serotonin2C

    receptors in the medial prefrontal cortex participates in the control of dopamine

    release in the rat nucleus accumbens: differential effects of inverse agonist versus

    antagonist", J Neurochem, 111(2), pp. 614-23.

    88. Leone P., Pocock D., Wise R. A. (1991), "Morphine-dopamine interaction:

    ventral tegmental morphine increases nucleus accumbens dopamine release",

    Pharmacol Biochem Behav, 39(2), pp. 469-72.

    89. Loweth J. A., Svoboda R., Austin J. D., Guillory A. M., Vezina P. (2009),

    "The PKC inhibitor Ro31-8220 blocks acute amphetamine-induced dopamine

    overflow in the nucleus accumbens", Neurosci Lett, 455(2), pp. 88-92.

    90. Mabrouk O. S., Li Q., Song P., Kennedy R. T. (2011), "Microdialysis and

    mass spectrometric monitoring of dopamine and enkephalins in the globus pallidus

  • reveal reciprocal interactions that regulate movement", J Neurochem, 118(1), pp.

    24-33.

    91. Marona-Lewicka D., Rhee G. S., Sprague J. E., Nichols D. E. (1996),

    "Reinforcing effects of certain serotonin-releasing amphetamine derivatives",

    Pharmacol Biochem Behav, 53(1), pp. 99-105.

    92. Martin W. R., Fraser H. F. (1961), "A comparative study of physiological and

    subjective effects of heroin and morphine administered intravenously in

    postaddicts", J Pharmacol Exp Ther, 133, pp. 388-99.

    93. Mattsson A., Olson L., Svensson T. H., Schilstrom B. (2007), "Cortical

    cholinergic deficiency enhances amphetamine-induced dopamine release in the

    accumbens but not striatum", Exp Neurol, 208(1), pp. 73-9.

    94. McKittrick C. R., Abercrombie E. D. (2007), "Catecholamine mapping within

    nucleus accumbens: differences in basal and amphetamine-stimulated efflux of

    norepinephrine and dopamine in shell and core", J Neurochem, 100(5), pp. 1247-56.

    95. Miller D. W., Abercrombie E. D. (1996), "Effects of MK-801 on spontaneous

    and amphetamine-stimulated dopamine release in striatum measured with in vivo

    microdialysis in awake rats", Brain Res Bull, 40(1), pp. 57-62.

    96. Missale C., Nash S. R., Robinson S. W., Jaber M., Caron M. G. (1998),

    "Dopamine receptors: from structure to function", Physiol Rev, 78(1), pp. 189-225.

    97. Moghaddam B., Bunney B. S. (1989), "Differential effect of cocaine on

    extracellular dopamine levels in rat medial prefrontal cortex and nucleus

    accumbens: comparison to amphetamine", Synapse, 4(2), pp. 156-61.

    98. Moghaddam B., Roth R. H., Bunney B. S. (1990), "Characterization of

    dopamine release in the rat medial prefrontal cortex as assessed by in vivo

    microdialysis: comparison to the striatum", Neuroscience, 36(3), pp. 669-76.

    99. Nieoullon A. (2002), "Dopamine and the regulation of cognition and

    attention", Prog Neurobiol, 67(1), pp. 53-83.

  • 100. Nomikos G. G., Damsma G., Wenkstern D., Fibiger H. C. (1991), "Chronic

    desipramine enhances amphetamine-induced increases in interstitial concentrations

    of dopamine in the nucleus accumbens", Eur J Pharmacol, 195(1), pp. 63-73.

    101. Nowak P., Brus R., Oswiecimska J., Sokola A., Kostrzewa R. M. (2002), "7-

    Nitroindazole enhances amphetamine-evoked dopamine release in rat striatum. an

    in vivo microdialysis and voltammetric study", J Physiol Pharmacol, 53(2), pp.

    251-63.

    102. Obeso J. A., Rodriguez-Oroz M. C., Benitez-Temino B., Blesa F. J., Guridi J.,

    Marin C., Rodriguez M. (2008), "Functional organization of the basal ganglia:

    therapeutic implications for Parkinson's disease", Mov Disord, 23 Suppl 3, pp.

    S548-59.

    103. Pehek E. A., Schechter M. D., Yamamoto B. K. (1990), "Effects of cathinone

    and amphetamine on the neurochemistry of dopamine in vivo",

    Neuropharmacology, 29(12), pp. 1171-6.

    104. Pei Q., Elliott J. M., Grahame-Smith D. G., Zetterstrom T. (1993), "Quinine

    and 4-aminopyridine inhibit the stimulatory output of dopamine in nucleus

    accumbens and the behavioural activity produced by morphine", Eur J Pharmacol,

    249(2), pp. 243-6.

    105. Peleg-Raibstein D., Feldon J. (2006), "Effects of dorsal and ventral

    hippocampal NMDA stimulation on nucleus accumbens core and shell dopamine

    release", Neuropharmacology, 51(5), pp. 947-57.

    106. Pickens R., Harris W. C. (1968), "Self-administration of d-amphetamine by

    rats", Psychopharmacologia, 12(2), pp. 158-63.

    107. Porras G., Di Matteo V., De Deurwaerdere P., Esposito E., Spampinato U.

    (2002), "Central serotonin4 receptors selectively regulate the impulse-dependent

    exocytosis of dopamine in the rat striatum: in vivo studies with morphine,

    amphetamine and cocaine", Neuropharmacology, 43(7), pp. 1099-109.

    108. Porras G., Di Matteo V., Fracasso C., Lucas G., De Deurwaerdere P., Caccia

    S., Esposito E., Spampinato U. (2002), "5-HT2A and 5-HT2C/2B receptor subtypes

  • modulate dopamine release induced in vivo by amphetamine and morphine in both

    the rat nucleus accumbens and striatum", Neuropsychopharmacology, 26(3), pp.

    311-24.

    109. Pothos E., Rada P., Mark G. P., Hoebel B. G. (1991), "Dopamine

    microdialysis in the nucleus accumbens during acute and chronic morphine,

    naloxone-precipitated withdrawal and clonidine treatment", Brain Res, 566(1-2), pp.

    348-50.

    110. Pozzi L., Trabace L., Invernizzi R., Samanin R. (1995), "Intranigral GR-

    113808, a selective 5-HT4 receptor antagonist, attenuates morphine-stimulated

    dopamine release in the rat striatum", Brain Res, 692(1-2), pp. 265-8.

    111. Quarta D., Valerio E., Hutcheson D. M., Hedou G., Heidbreder C. (2010),

    "The orexin-1 receptor antagonist SB-334867 reduces amphetamine-evoked

    dopamine outflow in the shell of the nucleus accumbens and decreases the

    expression of amphetamine sensitization", Neurochem Int, 56(1), pp. 11-5.

    112. Rada P., Mark G. P., Pothos E., Hoebel B. G. (1991), "Systemic morphine

    simultaneously decreases extracellular acetylcholine and increases dopamine in the

    nucleus accumbens of freely moving rats", Neuropharmacology, 30(10), pp. 1133-

    6.

    113. Reid M. S., Herrera-Marschitz M., Ungerstedt U. (1991), "Effects of

    intranigral substance P and neurokinin A injections on extracellular dopamine levels

    measured with microdialysis in the striatum and frontoparietal cortex of rats", J

    Neurochem, 57(3), pp. 970-4.

    114. Ren J., Xu H., Choi J. K., Jenkins B. G., Chen Y. I. (2009), "Dopaminergic

    response to graded dopamine concentration elicited by four amphetamine doses",

    Synapse, 63(9), pp. 764-72.

    115. Robinson T. E., Camp D. M. (1990), "Does amphetamine preferentially

    increase the extracellular concentration of dopamine in the mesolimbic system of

    freely moving rats?", Neuropsychopharmacology, 3(3), pp. 163-73.

  • 116. Rouge-Pont F., Mayo W., Marinelli M., Gingras M., Le Moal M., Piazza P. V.

    (2002), "The neurosteroid allopregnanolone increases dopamine release and

    dopaminergic response to morphine in the rat nucleus accumbens", Eur J Neurosci,

    16(1), pp. 169-73.

    117. Rouge-Pont F., Usiello A., Benoit-Marand M., Gonon F., Piazza P. V.,

    Borrelli E. (2002), "Changes in extracellular dopamine induced by morphine and

    cocaine: crucial control by D2 receptors", J Neurosci, 22(8), pp. 3293-301.

    118. Rowley H. L., Butler S. A., Prow M. R., Dykes S. G., Aspley S., Kilpatrick I.

    C., Heal D. J. (2000), "Comparison of the effects of sibutramine and other weight-

    modifying drugs on extracellular dopamine in the nucleus accumbens of freely

    moving rats", Synapse, 38(2), pp. 167-76.

    119. Rowley H. L., Kulkarni R., Gosden J., Brammer R., Hackett D., Heal D. J.

    (2012), "Lisdexamfetamine and immediate release d-amfetamine - differences in

    pharmacokinetic/pharmacodynamic relationships revealed by striatal microdialysis

    in freely-moving rats with simultaneous determination of plasma drug

    concentrations and locomotor activity", Neuropharmacology, 63(6), pp. 1064-74.

    120. Schad C. A., Justice J. B., Jr., Holtzman S. G. (2002), "Endogenous opioids in

    dopaminergic cell body regions modulate amphetamine-induced increases in

    extracellular dopamine levels in the terminal regions", J Pharmacol Exp Ther,

    300(3), pp. 932-8.

    121. Schad C. A., Justice J. B., Jr., Holtzman S. G. (1996), "Differential effects of

    delta- and mu-opioid receptor antagonists on the amphetamine-induced increase in

    extracellular dopamine in striatum and nucleus accumbens", J Neurochem, 67(6),

    pp. 2