Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TOPRAK İŞLEME
1Prof. Dr. İbrahim TURNA
Dikilen fidanların veya ekilen tohumlardan gelişen
fidelerin köklerini,
**toprağın derinliklerine ve çevresine yayarak topraktan
ihtiyaçları olan besin elementlerini ve suyu kolayca almalarını sağlamak,
**kökler için gereken gaz değişimini yapmak,
**özellikle oksijeni yeterli miktarda toprakta bulabilmek,
2Prof. Dr. İbrahim TURNA
**yüzeysel akışın azalması sonucu yağış suyunun toprağa
iyi nüfuz etmesini sağlamak ve bu şekilde,
**kurak periyotlar için suyun depolanmasına yardımcı
olma görevini görmektedir.
Toprak işlemesi;
Toprak işleme ekipmanları, insan gücü ile kullanılan basitekipmanlar olabildiği gibi, bir makineye bağlanarak dakullanılabilmektedir. İnsan gücüne dayanan toprakişlemelerinde, çeşitli tipte bel kürek, kürek, çapa, kazma vetırmık gibi aletler kullanılır
3Prof. Dr. İbrahim TURNA
Toprak İşleme Alet ve Makineleri
Toprak işleme için kullanılan ekipmanlar Riper
Kazayaklı (pabuçlu) riper
Riper pulluk
Diskli pulluk
Ağır hizmet offset diskaro (ağır diskaro)
Offset hafif dalgalı diskaro (bakım diskarosu)
Ekskavatör,
Mini ekskavatör
Örümcek,
Tek dişli dip kazan
Darbeli delici
Çukur açma burguları
Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu4Prof. Dr. İbrahim TURNA
Paletli traktöre (dozere) arkadan monte edilmiş ÜÇLÜ RİPER
5Prof. Dr. İbrahim TURNA
Riper (Dip Kazan Pulluğu)
Riperler toprağı alt üst etmeden derin olarak işlerler.
Tek dişli olabildikleri gibi, birkaç dişli de olabilirler. Riperler aynı zamanda kökleme işleminde de
kullanılmaktadır.
6Prof. Dr. İbrahim TURNA
7Prof. Dr. İbrahim TURNA
Riper özellikle alt toprağı ince tekstürlü olan, kök
gelişimini engelleyecek derecede sıkı istiflenmiştopraklarda, altta kök yayılış sahasına giren çeşitli
toprak derinliklerinde pas veya sert kireç taşı gibi
geçirimsiz sert bir tabakanın bulunduğu
topraklarda çok etkilidir.
8Prof. Dr. İbrahim TURNA
Ağır topraklarda ve durgun su şartlarında da
riperle toprak işleme önemli yararlar sağlar.
Riperlerin ağaçlandırma sahalarının
hazırlanmasında, diri örtü kökleme ve toprak işlemelerinde oldukça yaygın kullanımları vardır.
Ağır, havalanma güçlüğü olan, nemli ve derin topraklarda riper dişlerine “çarık” veya “kaz ayağı” denilen ilaveler takılabilmektedir. Bu durumda “kazyaklı riper”, toprağı alt üst ederek karıştıran bir ekipman haline dönüşür.
9Prof. Dr. İbrahim TURNA
Ancak her koşulda çarık ya da kaz ayağı’ nın ripere eklenmesi bazı sorunlar da oluşturabilir. Örneğin aşırı taşlı ve sığ topraklarda taşların alt üst edilerek üste çıkmaması için, sade riper kullanılması tercih edilmelidir.
Taşlı karstik ve mutlak derinliği 30 cm’ yi geçmeyen topraklarda ise riper kullanılması önerilmemektedir.
Toprak işleme
10Prof. Dr. İbrahim TURNA
11Prof. Dr. İbrahim TURNA
Çift soklu döner kulaklı riper pulluk
12Prof. Dr. İbrahim TURNA
Çift riper+pulluk kulağı kombinasyonu (biri önde diğeri arkada olan ve toprağı derin işleyebilen iki riper ile işlenen toprağı yamaç tarafına eğimli olarak yatırarak gradonioluşturan özel bir pulluk kulağından oluşmaktadır.
13Prof. Dr. İbrahim TURNA
Yetişme koşullarını dikkate almayan bir toprak işlemesi, bazı durumlarda fayda değil, çeşitli ölçülerde zararlı etkiler de yapabilmektedir.
Örneğin yaş ve ıslak killi topraklarda, paletli ağırtoprak işleme makinelerinin kullanımı, toprakişlemenin en önemli faydası olan toprağıngevşetilmesi fonksiyonunu yeterli ölçüdegerçekleştiremez.
Aksine toprağı sıkıştırır, ezer ve böylece toprağın su ve hava dengesini bozar.
Prof. Dr. İbrahim TURNA 14
Pulluklar : Yumuşak ve hafif bünyeli topraklarda ve zayıf
diri örtünün bulunduğu alanlarda, diri örtü temizliğine
gerek kalmadan, diri örtü temizliği ile toprak işlemeyi
birlikte sağlayabilirler.
Pulluklar “kulaklı pulluklar” ve “diskli pulluklar” olmak
üzere iki grup altında toplanırlar
15
Diskli pulluk
Kulaklı pulluk
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Diskli pulluk (hafif ve orta bünyeli topraklarda toprağı 30-45 cm derinliğinde işlemektedir.
16Prof. Dr. İbrahim TURNA
Diskarolar: bir veya birkaç eksen üzerinde yer alan
çok sayıda diskten oluşurlar.
Diskarolar, özellikle toprağın pullukla sürülmesinden
sonra, üst toprağı çok iyi işleyen bir toprak işleme
ekipmanıdır.
17Prof. Dr. İbrahim TURNA
4X4 traktöre monte edilmiş ağır diskaro (ağır hizmet offset diskaro): kesekleri parçalamak ve toprak yüzeyini düzeltmek için)
18Prof. Dr. İbrahim TURNA
Bakım diskarosu
19Prof. Dr. İbrahim TURNA
Ekskavatör (normal toprak şartlarında veya anakayanın yüzeye yakın olduğu topraklarda teras yapma veya fidan çukuru açmada kullanılır
20Prof. Dr. İbrahim TURNA
Mini ekskavatör (eğimli alanlarda 100-180 cm genişlikte ve 50-80 cm derinlikte teras yapan bir ekipmandır
21Prof. Dr. İbrahim TURNA
Örümcek (özel tasarımı olan ve çok eğimli alanlarda teras yapımında kullanılan bir ekipman
22Prof. Dr. İbrahim TURNA
Paletli traktöre monte edilmiş darbeli delici (düşük eğimli ve ana kayanın yüzeye yakın olduğu alanlarda dikim çukuru açan güçlü bir ekipman
23Prof. Dr. İbrahim TURNA
24
Çukur açma burguları
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Ağaçlandırma çalışmalarında, toprak işlemesi ve yöntemleri;
*anataşa,
*toprak özelliklerine,
*arazi şartlarına,
*eğime,
*bölgedeki kuraklık etkilerine ve
*ağaç türlerine göre değişmektedir.
25Prof. Dr. İbrahim TURNA
Karstik sahalarda yayılış gösteren Sedir’de,
ekimlerden önce arazi hazırlığına gerek olmadığı, bazı
sıkışmış ve keçeleşmiş topraklarda ise uygun bir
ekipmanla hafif bir toprak işlemesinin gerekebileceği
belirtilmekte ve karstik arazilerde RİPER kullanımı
çoğunlukla sakıncalı görülmektedir.
Meşeler ise kültürden önce derin ve entansif bir
toprak işlemesini gerektirirler.
26Prof. Dr. İbrahim TURNA
Toprak türü de, toprak işlemede dikkate
alınmalıdır.
Örneğin toprak türü bakımından kaba tekstürlü
olan kumlu topraklarda entansif işleme, kurutucu
etki yaptığından, özellikle ekimlerde sakıncalı
olabilir. Buna karşılık ağır ve sert toprakları, bir kışevvel işlemek yerinde olur ve kış boyunca don,
kesekleri parçalar.
27Prof. Dr. İbrahim TURNA
Toprak işlemesi arazi koşullarına göre de değişir.
Düz olmayan, sığ ve taşlı arazi, işleme güçlükleri yaratır. Bu toprakları ya kısmen veya büyük masraflar ve ağır makinelerle işlemek mümkündür.
Toprak işleme derinliğinin belirlenmesi de ayrı bir önem taşımaktadır.
Eğer tabanda sertçe ve sıkı istiflenmiş bir tabaka mevcut ise, bu tabakanın yeterli derinlikte bir toprak işlemesi ile kırılması gerekir. Normal koşullarda entansif plantasyonların dışındaki ağaçlandırma çalışmalarında 25-30 cm derinlikte bir toprak işlemesi yeterli olmaktadır.
28Prof. Dr. İbrahim TURNA
Makineli toprak işleme imkanı olmayan genellikle eğimi %40
dan fazla olan sahalarda insan gücü ile toprak işleme
yapılır.
İşci gücü ile yapılan toprak işlemeleri ile genellikle teraslar
tesis edilmektedir.
Bilimsel ve teknik esaslara uymayan, yetişme ortamı
koşullarını dikkate almayan toprak işlemesi fayda yerine
zarar verir.
Son zamanlarda Buror/Meror/Maror gibi isimlerle
adlandırılan değişik tiplerde TERASlar mini ekskavatör ile eğimi %40 dan daha fazla olan sahalarda da toprak işlemesi ve teras yapımı makine ile yapılabilmektedir.
29Prof. Dr. İbrahim TURNA
Mini ekskavatör ile “TERAS” yapımında %60 eğime kadarolan alanlarda makine ile diri örtü temizliği ve toprak işlemesi yapılabilmektedir.
30Prof. Dr. İbrahim TURNA
31Prof. Dr. İbrahim TURNA
Toprak işlemesi alanın tümünü kapsayarak
yapılacak olursa bu durumda, tam alanda toprak işlemesi, alanın bazı bölümlerinde yapılacak
olursa kısmi toprak işlemesinden söz edilir.
32
Tam alan toprak işleme: Toprağın bütün alanda işlenmesi yöntemidir, fakat ideal bir yöntem olmakla birlikte pahalı bir yöntemdir. Tam alan toprak işleme genellikle, erozyon tehlikesi bulunmayan ve %20 eğime kadar olan yerlerde, eşyükseklik eğrilerine paralel uygulanmaktadır.
Toprak İşleme Şekil ve Yöntemleri
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Kısmi toprak işlemesi: Kısmi işlemede toprak şeritler
üzerinde veya yer yer parçalar halinde (ocaklar) işlenerek
kültüre hazırlanmaktadır.
33
En çok kullanılan kısmi toprak işleme şekli, şeritler halinde
yapılanıdır.
Şeritler halinde toprak işlemede, işlenecek ve işlenmeden
bırakılacak şeridin genişliğini etkileyen bazı faktörler
bulunmaktadır.
İşlenen ve bırakılan şerit genişlikleri; *arazinin eğimine, *diri örtünün şekline, *sıklığına ve *boyuna göre değişir.
Daha önce şeritler halinde yapılan diri örtü temizliğinde bahsedildiği gibi, toprak işlemesi yapılan şeritlerin genişlikleri de çeşitli koşullara göre değişmektedir. Genel olarak belirtilen şerit genişliğinin, diri örtünün kontrol altında tutulan boyunun iki katı olması gerektiği kuralı burada da geçerlidir.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
İşlenen ve bırakılan şerit genişlikleri; *arazinin eğimine, *diri örtünün şekline, *sıklığına ve *boyuna göre değişir.
34Prof. Dr. İbrahim TURNA
Toprak işlemede, üst toprak işleme ve alt (derin)
toprak işleme olmak üzere iki toprak işleme
derinliği söz konusudur.
35
Üst toprak işleme: 0-30 cm derinlikte toprağın
işlenmesidir. Bu toprak derinliği biyolojik aktivitenin
yüksek olduğu toprak derinliğidir. Bu tarz toprak işlemede
yaygın olarak kullanılan işleme ekipmanı bir, iki ve üç soklu
olabilen pulluklardır.
Toprak İşleme Derinliği
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Alt (derin) toprak işleme: 30 cm’ den fazla derinliğe inilerek yapılan toprak işlemesidir.
Birikme horizonunun olduğu bu derinlikte yapılan toprak işlemesi 30-60 cm’ e kadar olan derinliktir ve bu işleme derinliği duruma göre yer yer 90 cm’ e kadar çıkabilmektedir.
36
Kullanılan ekipman “kaz ayağı takılı veya çıplak riperdir”
Bu tip bir işlemeyle geçirimsiz ve sert tabakalar parçalanmakta, alt toprak işlemektedir.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Tarakla örtü temizliği yapılan alanlarda %20 eğime
kadar toprak işlemede toprak ağır ise, kazayağı
takılmış bir riperle, tam alanda yapılan derin bir
toprak işlemesinden sonra, diskaro ile üst toprak
işlemesi uygulanabilir.
37
Eğim Gruplarına Göre
Toprak İşleme Yöntemleri
I.Eğim Grubunda
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Diri örtü temizliğinin çekiçli veya zincirli çalı doğrayıcılarla gerçekleştirilmesi durumunda (makiliklerde ve fundalıklarda), toprak işlemesi “diskli pulluklarla” veya “riper” veya “diskaro” ile tam alanda işlenir.
Çalışma eş yükseklik eğrilerine paralel olarak yapılmalıdır.
38
Toprak kaba tekstürlü ve gevşek bir bünyeye sahip ise
%20 eğime kadar olan alanlarda ise ağır bir diskaro ile
tam alanda yapılacak toprak işlemesi, yeterli olacaktır.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Tarakla diri örtü temizliği yapılan, eğimin %21-40
olduğu yerlerde, toprak ağır ise,
paletli bir traktöre monte edilen kazayağı takılmışbir riper (dip kazan) ile toprak, eş yüksekli
eğrilerine paralel olarak tam alanda işlenmeli
fakat diskaro kullanılmamalıdır.
39
Toprak kaba tekstürlü ve gevşek bir bünyeye
sahip ise bu durumda, iki soklu pulluk ile toprak işlemesiyle gradoni (teras) yapılması
önerilmektedir.
II.Eğim Grubunda
Prof. Dr. İbrahim TURNA
40Prof. Dr. İbrahim TURNA
41Prof. Dr. İbrahim TURNA
Makilik ve fundalıklardan oluşan ve eğimi %21-40 (II. Eğim
grubu) arasında değişen alanlarda en iyi ve ekonomik
toprak işleme şekli “Çift Sürüm Gradoni” yapılmasıdır.
Aynı şekilde eğimi II.grupta bulunan (%21-40) yüksek makiliklerde de “çift sürüm gradoni” yapılması esastır.
42
Eğimin yüksek olduğu ve erozyon tehlikesinin bulunduğu
alanlarda pullukla oluşturulan bu teraslar (gradoniler), işçi ile yapılan işlemlerin makine ile yapılası anlamındadır.
Çift sürüm ile fidanların işlenmemiş toprak üzerine dikimi
önlenmiş olmaktadır.
İki soklu pullukla tesviye eğrilerine paralel, bir geçişte 35-
45 cm derinlikte, 80-100 cm genişlikte gradoniler şeklinde
toprak işlenmektedir.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
B) Su tutma kapasitesi düşük; kumlu, alüvyal ve kolivyal yapılardaki yerlerde suyun drenajla akıp gitmesine neden olmamak için derin toprak işlemesi gerekmeyen yerlerde toprağın işlenmesidir.
43
Bu yöntem;
A) Tam alanda riperle alt toprak işlemesi yapılmasının ekonomik olmadığı, kök gelişimini engelleyici sert ve yatay tabakanın bulunmadığı, kaba ve orta tekstürlü topraklarda,
Prof. Dr. İbrahim TURNA
Eğimi %40’dan fazla olan sahalarda toprak işlemesi el emeği ile yapılmaktadır. Bu eğim grubundaki alanlarda yapılacak çalışma, eş yükseklik eğrilerine paralel olarak insan gücü ile teras yapımıdır.
44
Mini ekskavatör ile “BUROR TİPİ TERAS” yapımında ise %60 eğime kadar olan alanlarda makine ile toprak işlemesini hatırlayalım!!!!
III. ve IV. Eğim Grubunda
Toprak işleme başlığı altında anlatılan tüm bu faktörlere göre, en uygun toprak işleme yöntemini seçebilmek için;
arazideki etüt aşamasında toprak etütlerinin iyi yapılması ve yeterli sayıda toprak profilinin açılarak değerlendirilmesi yerinde olacaktır.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
45
Toprak işlemenin diri örtü temizliğini takiben aynı mevsim içinde yapılması yerinde olur.
Ancak toprağın işlenmesi için en uygun zaman, onun uygun bir nem oranına, yani toprağın tarla kapasitesi nem derecesine sahip olduğu zamandır.
Toprak İşleme Zamanı
Toprağın rutubet içeriğinin uygun olduğu, yani tarla kapasitesi nem derecesinde bulunduğu, dolayısıyla işlenmeye en uygun olduğu zamana “toprağın tav hali denir”.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
46
Basit olarak normal strüktüre sahip topraklarda, avuçla sıkıldığında parçalanıp dökülüyorsa tav hali gelmişdemektir. Veya ayakkabı topuğu ile toprak keseklerine
kuvvetlice vurulduğunda kesek üzerinde ökçenin izi
kalmayıp, toprak keseği dağılıp parçalara ayrılıyorsa bu
durum toprağın tav haline geldiğini gösterir.
Kurak ve yarı kurak bölgelerde en uygun toprak işleme
zamanı, sonbaharda ilk yağışın düşmesinden sonra toprağın tav durumuna ulaşabildiği zamandır.
Kış mevsiminden önce yapılacak toprak işleme ile
toprakta kış yağışları daha fazla depo edilebilmektedir.
Prof. Dr. İbrahim TURNA
47
Genel olarak ekim ve dikim için
Toprağın kış rutubetinden faydalanması,
Keseklerin donlarla parçalanması ve toprağın iyi
oturması için toprak işlemesinin,
Ekimden veya dikim çalışmalarına başlamadan bir süre
önce yapılması faydalıdır.
Prof. Dr. İbrahim TURNA