CdS/PVS və CuS/PVS CdS/PVS və CuS/PVS polimer matris əsasında polimer matris əsasında

nanokompozitlərin dielektrik nanokompozitlərin dielektrik spektroskopiyası spektroskopiyası

NANOMATERİALLARIN KİMYƏVİ FİZİKASINANOMATERİALLARIN KİMYƏVİ FİZİKASI

MƏLİKOVA.L.VMƏLİKOVA.L.V

Təqiqatın məqsədiTəqiqatın məqsədi

Polimer matris əsasında alınmış CdS/PVS Polimer matris əsasında alınmış CdS/PVS və CuS/PVS nanokompozitlərinin dielektrik və CuS/PVS nanokompozitlərinin dielektrik xassələrinin tədqiqixassələrinin tədqiqi

Tədqiqatın obyekti və predmetiTədqiqatın obyekti və predmeti

Yarımkeçirici CdS və CuS Yarımkeçirici CdS və CuS nanohissəciklərinin polivinil spirtindən nanohissəciklərinin polivinil spirtindən alınmış matrisə daxil edilməsi nəticəsində alınmış matrisə daxil edilməsi nəticəsində alınmış naokompozitləralınmış naokompozitlər

Alınmış nanokompozitlərin dielektrik Alınmış nanokompozitlərin dielektrik xassələrinin tədqiqi xassələrinin tədqiqi

Alınma üsuluAlınma üsulu

Nümunələr laylı ion hemosorbsiyası və Nümunələr laylı ion hemosorbsiyası və reaksiyası üsulu ilə alınmışdır (SİLAR) reaksiyası üsulu ilə alınmışdır (SİLAR)

Üsulun seçilməsində məqsəd sadə və Üsulun seçilməsində məqsəd sadə və əlverişli olmasıdırəlverişli olmasıdır

Üsul vasitəsilə müxtəlif dövrlü CdS və CuS Üsul vasitəsilə müxtəlif dövrlü CdS və CuS nümunələri alınmışdırnümunələri alınmışdır

Üsulun sxemi aşağıdakı şəkildə verilmişdirÜsulun sxemi aşağıdakı şəkildə verilmişdir

a)a) Kation mənbəyiKation mənbəyib)b) Distillə suyuDistillə suyuc)c) Anion mənbəyiAnion mənbəyid)d) Distillə suyuDistillə suyu

Tədqiqatın aparılmasıTədqiqatın aparılması Nümunələrin dielektrik nüfuzluğununNümunələrin dielektrik nüfuzluğunun

tezlik və temperatur asılılıqları E7-20 tezlik və temperatur asılılıqları E7-20 cihazı vasitəsilə ölçülmüşdürcihazı vasitəsilə ölçülmüşdür

Tezliyin qiymətini 200 Hs-dən 1 MHs-ə Tezliyin qiymətini 200 Hs-dən 1 MHs-ə qədər artırmaqla tutumun və müqavimətin qədər artırmaqla tutumun və müqavimətin qiymətləri götürülmüşdürqiymətləri götürülmüşdür

Temperaturu 20 dərəcədən 100 dərəcəyə Temperaturu 20 dərəcədən 100 dərəcəyə qədər artırmaqla hər 10 dərəcədən tutum qədər artırmaqla hər 10 dərəcədən tutum və müqvimət ölçülmüşdürvə müqvimət ölçülmüşdür

Alınmış nəticələrə əsasən 1, 2, 10, 15 Alınmış nəticələrə əsasən 1, 2, 10, 15 dövrlü CdS , 1, 3, 5, dövrlü CuS dövrlü CdS , 1, 3, 5, dövrlü CuS nümunələri üçün dielektrik nüfuzluğu nümunələri üçün dielektrik nüfuzluğu hesabalnmış və tezlikdən asılılıqhesabalnmış və tezlikdən asılılıq qrafikləri qurulmuşdurqrafikləri qurulmuşdur

Qrafiklər aşağıdakı şəkildə verilmişdirQrafiklər aşağıdakı şəkildə verilmişdir

CdS

40

90

140

190

240

2 3 4 5 6 7lgv

e

PVSCdS 1csCdS 2 csCdS 10csCdS 15cs

CuS

0

20

40

60

80

100

120

2 3 4 5 6 7lgv

e

PVSCuS-1cCuS-3cCuS-5c

Dielektrik nüfuzluğunun Dielektrik nüfuzluğunun temperaturdan asılılığıtemperaturdan asılılığı

CdS (30)

0

5

10

15

20

25

30

2 3 4 5 6 7lgv

e

1d 2d 10d 15d

CdS (100)

0

100

200

300

400

500

600

2 3 4 5 6 7lgv

e

1d2d 10d 15d

CuS

0

20

40

60

80

100

120

2 3 4 5 6 7lgv

e

1dPVS3d5d

CuS (100)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2 3 4 5 6 7lgv

e

1d 3d 5d PVS

Aktivləşmə enerjisinin təyiniAktivləşmə enerjisinin təyiniTBeRTR /

0)( TBe /

0

kTEae /0

kB=Ea işarə etsək

ekTEa lglg

ekTEa lg

lg

eklg

Burada qəbul etsək

ifadəsinin hər tərəfini 10-ə vurub bölsək və ifadəsinin hər tərəfini 10-ə vurub bölsək və

tgT

310

lg

tgEa işarə etsək

Göründüyü kimi biz aldığımız qrafikdə əyrinin meyl bucağını ölçməklə aktivləşmə enerjisini hesablaya bilərik

Nümunələrin müqaviməti ölçülmüşNümunələrin müqaviməti ölçülmüş Müqavimətə əsasən dielektrik keçiriciliyi Müqavimətə əsasən dielektrik keçiriciliyi

hesablanmışdırhesablanmışdır Keçiriciliyin temperaturun tərs qiymətindən Keçiriciliyin temperaturun tərs qiymətindən

asılılıq qrasılılıq qraafikləri qurulmuşdurfikləri qurulmuşdur Alınan əyrilərin meyl bucağına əsasənAlınan əyrilərin meyl bucağına əsasən

aktivləşmə enerjisi təyin edilmişdiraktivləşmə enerjisi təyin edilmişdir

Keçiriciliyin temperaturun tərs Keçiriciliyin temperaturun tərs qiymətindən asılılıq qrafikləri qiymətindən asılılıq qrafikləri

((1010 dövrlü CdS nümunəsi üçün dövrlü CdS nümunəsi üçün 500Hs tezlikdə500Hs tezlikdə ))

20 kHs tezlikdə20 kHs tezlikdə

5 dövrlü CuS nümunəsi üçün 5 dövrlü CuS nümunəsi üçün keçiriciliyin temperaturdan asılılığı keçiriciliyin temperaturdan asılılığı

10 kHs tezlikdə10 kHs tezlikdə

200 kHs tezlikdə200 kHs tezlikdə

50 kHs tezlikdə50 kHs tezlikdə

Qrafiklərə əsasən əyrilərin meyl Qrafiklərə əsasən əyrilərin meyl bucaqlarını ölçməklə aktivləşmə enerjisi bucaqlarını ölçməklə aktivləşmə enerjisi təyin edilmişdirtəyin edilmişdir

10 dövrlü CdS nümunəsi üçün tezliyin 500 10 dövrlü CdS nümunəsi üçün tezliyin 500 Hs qiymətində 0,12 eV, tezliyin 20 kHs Hs qiymətində 0,12 eV, tezliyin 20 kHs qiymətində 0, 17 eV olmuşdurqiymətində 0, 17 eV olmuşdur

5 dövrlü CuS nümunəsi üçün tezliyin 10 5 dövrlü CuS nümunəsi üçün tezliyin 10 kHs qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,13 kHs qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,13 eV, 50 kHs qiymətində 0,14 eV, 200 kHs eV, 50 kHs qiymətində 0,14 eV, 200 kHs qiymətində isə 0,18 eV olmuşdur.qiymətində isə 0,18 eV olmuşdur.

NəticələrNəticələr Laylı ion hemosorbsiyası və reaksiyası Laylı ion hemosorbsiyası və reaksiyası

üsulu ilə polimer matris əsasında müxtəlif üsulu ilə polimer matris əsasında müxtəlif dövrlü CdS və CuS kompozit materialları dövrlü CdS və CuS kompozit materialları alınmışdır.alınmışdır.

Kompozit materialların E7 20 cihazi Kompozit materialların E7 20 cihazi vasitəsilə dielektrik nüfuzluğunun tezlik və vasitəsilə dielektrik nüfuzluğunun tezlik və temperatur asılılıqları təyin edilmiş vətemperatur asılılıqları təyin edilmiş və

məlum olmuşdur ki, tezlikdən asılı olaraq məlum olmuşdur ki, tezlikdən asılı olaraq dielektrik nüfuzluğu azalır, temperaturdan dielektrik nüfuzluğu azalır, temperaturdan asılı olaraq isə artır.asılı olaraq isə artır.

CdS və CuS yarımkeçirici CdS və CuS yarımkeçirici nanohissəciklərin polimer matrisada nanohissəciklərin polimer matrisada konsentrasiyası artdıqca dielektrik konsentrasiyası artdıqca dielektrik nüfuzluğu da artır.nüfuzluğu da artır.

Nümunələr üçün müəyyən tezliklərdə Nümunələr üçün müəyyən tezliklərdə aktivləşmə enerjiləri hesablanmış və 5 aktivləşmə enerjiləri hesablanmış və 5 dövrlü CuS nümunəsi üçün tezliyin 10 kHs dövrlü CuS nümunəsi üçün tezliyin 10 kHs qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,13 eV, 50 qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,13 eV, 50 kHs qiymətində 0,14 eV , 200kHs kHs qiymətində 0,14 eV , 200kHs qiymətində isə 0,08 eV olmuşdur Həmçinin qiymətində isə 0,08 eV olmuşdur Həmçinin 10 dövrlü CdS nümunəsi üçün də tezliyin 10 dövrlü CdS nümunəsi üçün də tezliyin 500 Hs qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,12 500 Hs qiymətində aktivləşmə enerjisi 0,12 eV, tezliyin 20 kHs qiymətində isə 0,17 eV eV, tezliyin 20 kHs qiymətində isə 0,17 eV olmuşdur.olmuşdur.

Diqqətinizə görə minnətdaramDiqqətinizə görə minnətdaram