TRÒ CHƠI CARO GIỮA NGƢỜI VÀ MÁY

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

HỮU NGHỊ VIỆT - HÀN

KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

ỨNG DỤNG TRÍ TUỆ NHÂN TẠO ĐỂ LẬP TRÌNH

TRÒ CHƠI CARO GIỮA NGƢỜI VÀ MÁY

TÓM TẮT ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

NGÀNH: LẬP TRÌNH MÁY TÍNH

HSSV thực hiện : Lê Hữu Hùng

MÃ HSSV : CCLT17A003

Cán bộ hƣớng dẫn : TS. Lê Tân

Khóa đào tạo : 2017 - 2020

Đà Nẵng, 01/2020

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo để lập trình game caro giữa người và máy

SVTH: Lê Hữu Hùng – Lớp CCLT17A 1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Từ lâu con người đã có suy nghĩ muốn tạo ra một cỗ máy có

thể tự suy nghĩ và hành động. Chính vì thế, trí tuệ nhân tạo (AI) trở

thành một một lĩnh vực mới trong thời đại công nghệ thông tin ngày

nay. Các ngành nghề trong xã hội đang có xu hướng xử dụng AI để

khiến máy móc thông minh hơn. Trong giải trí, trong y tế, hay cả

trong giáo dục, rất nhiều robot thông minh được tạo ra có thể thay

thế con người dạy học, giúp đỡ người già, thực hiện các công đoạn

trong công nghiệp,...

Vì những ứng dụng hữu ích của nó, em xin trình bày một ứng

dụng của AI trong game caro giữa người và máy dựa trên các thuật

toán cơ bản hay dùng trong trí tuệ nhân tạo. Mong muốn thông qua

game này, em sẽ có những cái nhìn cụ thể về đề tài AI, từ đó mở

rộng để nghiên cứu và phát triển thêm.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu:

Tìm hiểu định nghĩa, lịch sử phát triển của trí tuệ nhân tạo

Tìm hiểu cấu trúc, các thuật toán và cách hoạt động của AI

Nhiệm vụ: Ứng dụng nghiên cứu để lập trình game caro mà

máy tính có thể tự đưa ra bước đi

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Lĩnh vực AI

Phạm vi nghiên cứu: Trong game caro giữa người và máy



4. Phƣơng pháp nghiên cứu

Nghiên cứu dựa trên:

Tài liệu

Tham khảo từ giáo viên hướng dẫn

Thực hành viết mã trên máy tính bằng ngôn ngữ java

5. Dự kiến kết quả

Đạt được mục tiêu đã nêu ra, lập trình thành công game caro

giữa người và máy. Dự kiến hoàn thành trong khoảng 1 tháng.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Ý nghĩa khoa học:

Tìm hiểu về các thuật toán được sử dụng trong công nghệ AI.

Có được nền tảng để mở rộng phạm vi nghiên cứu ở những

mặt ứng dụng khác của trí tuệ nhân tạo

Thực tiễn: Lập trình game caro phục vụ cho giải trí và nâng

cao khả năng lập trình.

7. Nội dung đồ án tốt nghiệp

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung

đồ án gồm có 2 chương:

Chương 1: Giới thiệu về AI

Chương 2: Ứng dụng AI để lập trình game caro giữa người và máy



CHƢƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ AI

1.1. GIỚI THIỆU VỀ AI

1.1.1. Tìm hiểu khái niệm

1.1.2. Lịch sử phát triển

1.1.3. Các lĩnh vực nghiên cứu của AI

1.1.4. Ứng dụng của AI

1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CHƢA ĐƢỢC GIẢI QUYẾT CỦA TRÍ

TUỆ NHÂN TẠO

1.3. NHỮNG ƢU ĐIỂM VÀ RỦI RO CỦA AI HIỆN TẠI

1.3.1. Ƣu điểm

1.3.2. Rủi ro



CHƢƠNG II: ỨNG DỤNG AI ĐỂ LẬP TRÌNH GAME CARO

GIỮA NGƢỜI VÀ MÁY

2.1. CÁC CHƢƠNG TRÌNH CHƠI CỜ VÀ LỊCH SỬ GAME

CARO

2.1.1. Sơ lƣợc về lịch sử các chƣơng trình chơi cờ

2.1.2. Lịch sử của game caro

2.1.3. Sự phát triển của game caro

2.2. PHÂN TÍCH BÀI TOÁN

nh 2.4. Cây tìm kiếm của trò chơi

2.3. PHƢƠNG PHÁP GIẢI QUYẾT

2.3.1. Các thuật toán tìm kiếm

2.3.2. Phân tích và lựa chọn thuật toán cho game

Sau khi đã t m hiểu các thuật toán trên, dễ thấy rằng giải thuật

tìm kiếm minimax kết hợp cắt tia alpha-beta rất phù hợp để tìm kiếm

nước đi tốt cho máy. Vì vậy trong game caro giữa người và máy em

sẽ sử dụng thuật toán này.

Game bao gồm một vùng 20x20 ô, khi bắt đầu game, sẽ có 2

trường hợp người đánh trước hoặc máy đánh trước. Khi máy được

tùy chỉnh để đánh trước, máy sẽ đánh vào ô trung tâm, ngược lại, khi

người chơi đánh trước sẽ khởi chạy thuật toán minimax và cắt tỉa

alpha-beta để tìm kiếm nước đi cho máy.



nh 2.15. Sơ đồ hàm alphabeta



nh 2.16. Sơ đồ hàm maxvalue

àm maxvalue đầu tiên sẽ gọi hàm Giatribanco() để tính toán

giá trị của các ô. Sau đó sẽ lấy ra ô có giá trị lớn nhất, nghĩa là ô này

là ô lợi thế cho máy. Kiểm tra xem đã chạm tới giới hạn độ sâu chưa,

v như đã nói ở thuật toán minimax phần trước, chúng ta chỉ xét cây

trò chơi trong một độ sâu nhất định. Nếu đã đạt tới độ sâu

MAXDEPTH thì trả về giá trị của ô lợi thế. Ngược lại thì lấy ra

MAXMOVE (ở đây là 4) ô có giá trị lớn nhất. Sau đó cho máy đánh

thử vào các ô tạo thành một trạng thái bàn cờ mới (node mới) rồi áp

dụng hàm minvalue cho node đó. Cứ lặp lại như thế đến khi đạt đến

MAXDEPTH thì trả về giá trị của ô lớn nhất, hoặc tìm thấy trạng

thái chiến thắng cho máy thì trả về giá trị max và gán nước đi tiếp

theo bestmove cho nước đi đang xét (nước đi dẫn đến chiến thắng).



nh 2.17. Sơ đồ hàm minvalue

àm min cũng tương tự như hàm max

Với hàm Giatribanco() chúng ta sẽ tính giá trị của các ô trống

trên bàn cờ dựa theo các chiều dựa trên hàm danhgia(). Hàm danhgia

xét một khối gồm 5 ô liên tiếp theo chiều dọc, ngang và 2 đường

chéo. Nếu tìm thấy một khối chỉ có 1 loại quân (hoặc chỉ có X hoặc

chỉ có O) thì ta sẽ tính giá trị của các ô trống còn lại trong khối đó

như sau: Nếu đến lượt người có loại quân như trong khối thì các ô

trống sẽ nhận giá trị theo mảng Diemtancong[] dựa trên số quân đang

có trong khối, càng nhiều quân điểm càng cao. Ngược lại đến lượt

của đối thủ thì ô trống sẽ nhận giá trị theo mảng Diemphongthu[].



Ngược lại đối với khối chỉ có toàn quân địch thì giá trị các ô trống sẽ

giảm dần theo 2 mảng trên.

nh 2.18. Hàm GiaTriBanCo()

Hàm danhgia () bên dưới là hàm sẽ tính giá trị cho từng ô theo

các chiều khác nhau



nh 2.19. Khởi tạo tọa độ bắt đầu và kết thúc tùy theo phương duyệt

Đầu tiên hàm đánh giá sẽ dựa vào thông số đưa vào là

phuongduyet để gán các giá trị cho tọa độ bắt đầu (gh_cot1;

gh_dong1), và tọa độ kết thúc duyệt (gh_cot2; gh_dong2). Nếu xét

theo chiều ngang, phần bàn cờ được xét sẽ là toàn bộ bàn cờ trừ đi

phần 4 cột bên phải bàn cờ, nếu xét theo chiều dọc phần bàn cờ được

xét là toàn bộ bàn cờ trừ đi phần 4 cột ngoài cùng bên trái, tương tự

với 2 đường chéo sẽ là trừ đi phần 4 cột phải và 4 dòng dưới cùng,

hoặc là trừ đi 4 cột trái và 4 dòng cuối cùng



Hình 2.21 Thực hiện tính toán giá trị cho các ô trống trong hàm

danhgia()

Tiếp theo trong hàm đánh giá, chúng ta duyệt một mảng 2

chiều gồm các ô trong phần bảng đã chọn tùy theo phuongduyet.

Trong một lần duyệt của 2 vòng lặp, nó sẽ thực hiện những điều sau

đây:

Từ vị trí ô đang duyệt, thực hiện xét một khối gồm 5 ô liền

kề rồi đếm xem trong 5 ô đó có bao nhiêu quân cờ của máy và bao

nhiêu quân cờ của người. Ở đây hàm tangbiendem() sẽ giúp ta tăng

các biến i và j trong vòng lặp for tùy theo phương duyệt, ví dụ nếu

duyệt theo phương dọc, tangbiendem() sẽ chỉ tăng j, khi duyệt theo

phương ngang th tangbiendem() sẽ chỉ tăng i, khi duyệt theo đường



chéo từ trái sang phải thì tangbiendem() sẽ tăng cả i và j thêm 1, khi

duyệt theo đường chéo từ phải qua trái thì sẽ tăng j và giảm i.

nh 2.15. Hàm tangbiendem()

Tiếp theo sẽ kiểm tra trong khối 5 ô liên tiếp đó có thỏa mãn:

Hoặc chỉ chứa toàn quân của máy, hoặc chứa toàn quân của người

nh 2.22. Xét 5 ô chỉ có một loại cờ



Nếu thỏa mãn điều kiện ở bước thứ 2, kiểm tra tiếp lượt đánh

là của người hay máy, nếu khối 5 ô chỉ chứa toàn quân của máy mà

lại đến lượt của người chơi th giảm giá trị của ô đó theo mảng

Diemphongthu[], ngược lại nếu tới lượt máy th tăng giá trị ô đó theo

mảng Diemtancong[].

Vậy sau khi kết thúc hàm GiaTriBanCo() ta sẽ được một mảng

2 chiều các đối tượng Oco gồm các thuộc tính như quân cờ với giá trị

1 nếu là quân của máy, -1 nếu là quân của người, 0 nếu là ô trống.

Thuộc tính giá trị chứa các giá trị mà ta vừa tính xong bằng hàm

GiaTriBanCo().

nh 2.24. Đối tượng OCo

Ở trên là cách thức hoạt động của hàm minimax để đưa ra

nước đi tiếp theo cho máy. Phần tiếp theo, ta tìm hiểu cách xây dựng

giao diện và cơ chế chiến thắng của game

2.3.3. Tạo giao diện và các cơ chế game

a) Giao diện game

Giao diện game được chia làm 2 phần, xây dựng dựa trên các

thành phần của thư viện java.swing và thư viện Graphics:



Hình 2.25 Giao diện game caro

Vùng chơi game: Gồm 20x20 ô được tạo thành bởi thành

phần Jbutton của thư viện java.swing

nh 2.26.Vùng chơi game



Khi khởi chạy game, khi người chơi bấm vào nút New Game

hoặc khi kết thúc ván chơi hàm createBox sẽ được gọi để vẽ lại

20x20 ô trên JPanel Gamearea.

nh 2.27. Sơ đồ tạo giao diện chơi game

Ở đây ta khởi tạo và gán cho Jbutton các sự kiện để khi click

vào nó sẽ setIcon cho Jbutton đó theo biểu tượng tương ứng với quân

cờ người hoặc máy đánh.

Vùng thông báo và tùy chỉnh game: Gồm một hình minh họa

game, một dòng String vẽ bởi thành phần Graphic thông báo luật

chơi, và các nút Jbutton để điều chỉnh game



nh 2.28. Menu game

b) Cơ chế game

Khi người hoặc máy có 5 quân liên tiếp sẽ có thông báo chiến

thắng. Mỗi khi có một quân cờ được đánh, máy sẽ duyệt theo 4

hướng ngang, dọc và 2 đường chéo xem quân đó có tạo thành 5 quân

liên tiếp không bằng hàm isEnd(), hàm này sẽ kiểm tra các hàm

doc(), ngang(), cheo1(), cheo2(), nếu một trong các hàm này mang

giá trị True thì thông báo kết thúc ván cờ



nh 2.29. Kiểm tra chiến thắng

Kiểm tra theo hàng dọc: máy sẽ duyệt từ vị trí quân vừa đánh

theo 2 hướng lên trên và xuống dưới, nếu gặp một quân có cùng quân

với ô vừa đánh, tăng biến đếm thêm 1, ngược lại thì dừng, không

đếm nữa. Nếu biến đếm lớn hơn hoặc bằng 5 thì thông báo chiến

thắng

nh 2.30. Duyệt theo chiều dọc

Tương tự với chiều ngang, 2 đường chéo



nh 2.31. Duyệt theo chiều ngang

nh 2.32. Duyệt đường chéo từ trái qua phải



nh 2.33. Duyệt đường chéo từ phải qua trái

2.3.4. Các công cụ, thành phần sử dụng để thực hiện lập trình

game.



KẾT LUẬN

3.1. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC

Sau khi hoàn thành việc lập trình game caro dựa trên việc ứng

dụng thuật toán minimax kết hợp với cắt tỉa alpha beta em đã đạt

được một số kết quả sau:

Tìm hiểu được khái niệm trí tuệ nhân tạo và các lĩnh vực,

ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong cuộc sống

Biết được sự hình thành và phát triển của trí tuệ nhân tạo

mà ứng dụng cụ thể là trong các trò chơi chiến lược trên máy tính

Tìm hiểu các thuật toán tìm kiếm hay sử dụng trong trí tuệ

nhân tạo

Áp dụng thuật toán minimax và cắt tỉa alpha-beta để xây

dựng được hàm tính toán nước đi cho máy tính trong game caro giữa

người và máy.

3.2. HƢỚNG PHÁT TRIỂN TRONG TƢƠNG LAI

Vì vậy em xây dựng Game Caro này cũng có 1 mục đích bước

đầu tìm hiểu về mảng Trí tuệ nhân tạo. Tiếp tục tìm hiểu và xây dựng

Game Caro với 1 số tính năng như: máy có thể học cách đi của

người, đưa ra phán đoán về nước đi….Và để Game có thể được

nhiều người biết tới, em sẽ cố gắng tích hợp vào di động hay đưa lên

website bằng cách sử dụng công cụ khác để xây dựng.

Trong thời gian làm đồ án, em đã cố gắng hết m nh để hoàn

thành đồ án tốt nhất. Nhưng với khả năng hiện tại và kinh nghiệm

còn hạn chế, đồ án sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Em mong

quý thầy cô cùng bạn bè thông cảm và đóng góp ý kiến để em hoàn

thiện thêm kiến thức cho m nh và đồ án đạt hiệu quả cao hơn.

3.3. BÀI HỌC RÚT RA



3.3.1. Bài học kinh nghiệm

Việc xây dựng game caro giữa người và máy giúp em có thêm

hiểu biết về các thuật toán tìm kiếm hay dùng trong trí tuệ nhân tạo,

điều này cũng giúp kĩ năng lập trình của em được cải thiện

3.3.2. Bài học thực tế

Qua quá trình thực hiện đồ án, em nhận thấy lĩnh vực trí tuệ

nhân tạo mở ra một kỉ nguyên mới trong việc giải phóng sức lao

động, khi mà máy móc có thể làm được nhiều hơn, thậm chí vượt trội

hơn trong một số lĩnh vực so với con người. Thêm nữa, đây cũng là

một cơ hội để em khám phá và có thể đi sâu hơn vào lĩnh vực này, là

cơ hội để học hỏi và làm việc.

3.3.3. Kết luận

Cuối cùng em xin cảm ơn thầy Lê Tân đã tạo điều kiện để em

được tìm hiểu và hoàn thành đồ án.

Cảm ơn các thầy cô đã tận t nh giúp đỡ em trong các năm học

tại trường, kết quả lớn nhất vẫn là những kiến thức thầy cô đã dạy

trong gần 4 năm học.

Documents

TRÒ CHƠI CARO GIỮA NGƢỜI VÀ MÁY