JOELGREENBLATT

TRỞTHÀNHTHIÊNTÀICHƠI

CHỨNGKHOÁN

NHÀXUẤTBẢNLAOĐỘNG-XÃHỘI

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Ebookthựchiệndànhchonhữngbạnchưacóđiềukiệnmuasách.

Nếubạncókhảnănghãymuasáchgốcđểủnghộtácgiả,ngườidịchvàNhàXuấtBản

LỜIGIỚITHIỆU

(chobảntiếngViệt)

ThịtrườngchứngkhoánViệtNambắtđầusôiđộngtừkhoảnghơnmộtnămnay.Đếnnay,chuyệnđượcmấttrênthịtrườngnàyđãtrởthànhđềtàinónghổi, tốnnhiềugiấymựccủabáochívàdư luận.Nhiềungười thuđược lợinhuậnrấtcao,nhưngcũngkhôngítngườithualỗhoặctrắngtay.Cónhiềulýdogiảithíchchohiệntượngnày,vàmộttrongsốđólàchiếnlượcđầutư.

Thôngthường,khithamgiathịtrườngchứngkhoán,cácnhàđầutưthườngtậptrungvàonhữngcôngtylớnmạnh,đãcótiếngtrênthịtrườngnhờtốcđộtăngtrưởngtươngđốiổnđịnh.Song,chínhtínhổnđịnhhấpdẫnnàylạilànguyênnhânkhiếngiácổphiếucáccôngtyđóđạtmứcbãohòavàlợinhuậnthuđượcsaumộtthờigiankhôngcao.Ngoàixuhướngphổbiếntrên,còncómộtchiếnlượckháclàđầutưvàocáccổphiếu“pennystock”(cổphiếucủanhữngcông tycóvốnđiều lệ thấphoặckếtquảkinhdoanhbình thường).Saumộtthờigian,nếucáccôngtynàypháttriển,lợinhuậnnhàđầutưthuđược sẽ rất lớn.Tuynhiên, chiến lượcnày rấtmạohiểm.Nếukhông tínhtoán kỹ, nhà đầu tư có nguy cơ chỉ thu vềmột tập “giấy lộn” không hơnkhôngkém.

JohnGreenbalt, nhà quản lý quỹ tài ba với những thành công lớn trên thịtrường chứng khoán, đã đúc rút kinh nghiệmđầu tư củamình trong cuốnsáchTrởthànhthiêntàichơichứngkhoánbổíchnày.Theoông,mỏvàngcủathịtrườngđôikhilạinằmởnhữngnơikhôngaingờtới:nhữngcôngtyconmớitáchhaymớirađời,vàthậmchícảnhữngcôngtyđangngấpnghébờvựcphásảnv.v.

Tạisaolạinhưvậy?

CâutrảlờithíchđángnhấtsẽlộdầnrakhibạnlậtgiởtừngtrangcuốnTrởthànhthiêntàichơichứngkhoán.

Làmộtcuốncẩmnangđầutư,Trởthànhthiêntàichơichứngkhoáncótínhthựctiễncaovàrấtdễsửdụng.Cuốnsáchsẽhướngdẫnbạncáchkhámphánhữngcơhộiđầutưmàcácchuyêngiathườngbỏqua,cũngnhưtìmkiếmgiátrịngầmvànhữngkhoảnlợinhuậncựckỳlớnnằmởnhữngnơiítnhàđầutưđểý.

VớiTrở thành thiên tàichơichứngkhoán,bạnsẽcómộtcáinhìnvàcáchnghĩmớivềđầutư.Vàbạnsẽthấythànhcôngởnhữngnơicácchuyêngiavàhọcgiảuyênthâmtừngthấtbạikhôngphảilàđiềukhôngthể.

HOÀNGMINHSƠN

Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Công nghệ Hoàng Minh(www.sanotc.com)

LỜICẢMƠN

Vớibấtcứcôngtrìnhnàotươngtựnhưthếnày,chúngtacũngcóthểtìmranhiềungườiđểđổlỗi.Dĩnhiên,kẻchịutráchnhiệmcaonhấtluônlàmộtaiđómàkhông ai có thể tìm ra được.Dovậy, tôi chẳng còn cáchnàokhácngoàiviệcchỉ ramột sốkẻ tìnhnghi.Đóchính là tấtcảbộsậuởcông tyGothamCapital, trongđócócảngườiđồngnghiệpcủa tôi,DanielNir,kẻmàtôiđãmaymắnquenđượccủaĐạihọcQuảntrịkinhdoanhHarvardkhithànhlậpGothamCapital.Anhlàmộttrongnhữngnhântốchínhđónggópvào sự thành công củaGotham.Đến nay,Daniel vẫn luôn là sự lựa chọnsángsuốtnhấtcủatôi.TiếpđóphảikểđếnRobertGoldstein-ngườiđồngsánglậpGotham-mộtngườimànhữngnhậnxéttrungthực(vàthậtkhôngmay,còncôngbằngvàsâusắcnữa)củaanhđãgiúpcuốnsáchnàytrởnênbổíchhơn.Nhânđây,tôicũngxincámơnanhvìnhữngđónggópcựckỳquantrọngchorấtnhiềuvídụđượcnhắctớitrongnhữngtrangsau.NhữngvídụnàybaogồmviệcpháthiệnraCharterMedicalvà thànhquảcựckỳxuấtsắcvớiHostMariotvàcôngtytruyềnthôngLibertyMedia.Ngoàira,tôicũngxincảmơnngườiđồngsánglậpcủatôi,Edward(ned)Grier.Xincámơnnhữngnhậnxétquýgiávànỗlựcnghiêncứucủaanh.CônglaocủaanhđượcthểhiệnrấtrõtrongcôngtrìnhvềGeneralDynamicsvàStrattec.Những nhà đầu tư thiên tài này có khả năng tự xây dựngmột công trìnhnghiêncứuđầutưxuấtsắcmàkhôngcầncộngtácvớibấtkỳai.Vàvớitôi,khôngcòngìvinhhạnhhơnkhiđượclàmviệcvớimộtnhómbạntàinăngnhưvậy.

Nhânnóiđếntàinăngvàbạnbè,tôixingửilờicảmơnchânthànhtớinhữngthành viên tận tâm và quả cảm của Giám đốc Tài chính và là một đồngnghiệpđángmến;BruceBerkowitz(xinghichú làkhôngliênquangìđếnnhà đầu tư cùng tên củaWell Fargo); và người quản lý văn phòng đa tàinhưngcũnghếtsứcđặcbiệtcủachúngtôi-AlisonJarret.

Cònhai nhânvậtnữa cũngxứngđángđượcnhắc tới với tư cách là thànhviêncủagiađìnhGotham.Nhânvậtđầutiên-BruceNewberg-làmộtnhântốkhông thể thiếu trong thànhcôngcủaGotham.Ôngkhôngchỉ làngườiđónggópvốnđểcôngtyđivàohoạtđộng,màcònlàmộtkhokinhnghiệmquýgiávớinhữnglờikhuyênsángsuốtcủamộtbậcthầylãoluyện,nhữngýtưởngđầutưngoạihạngvàcảtìnhbạnsâusắc.Thậtmaymắnchobấtcứaicóđượcngườibạntốtvàtrungthànhnhưông.ThànhviênthứhaicủagiađìnhGotham chính là chị gái của tôi, LindaGreenbatt.Chị là người chịutrách nhiệm vềmặt truyền thông và làmột nhân tố tích cực thúc đẩy sựthànhcôngcủatíchquyểnsáchnày.Thậtkinhngạckhingaycảsau15lầnđọc, chị vẫn tìmđượcnhữngchỗ sơhởhết sức tinhvi.Hơnnữa, chị cònkhéoléoxoaysởđểhạngmụcđầutưmớicủamình,CôngtycổphầnSaddleRock,cóđượcthànhcôngrựcrỡ.Tâmhuyết,sựkiênnhẫnvàtríthôngminhcủachịđãảnhhưởngmạnhmẽđếnkếtquảsaucùng.SựthậtlàtôikhôngthểhoànthànhquyểnsáchnếukhôngcósựtrợgiúpcủaLinda.

Nhữngnhânvật đángkhác, có liênquanvì tìnhbạnkhăngkhít vànhữngđónggóptolớncủahọgồmcó:JohnScullyởHamiltonPartners,giảngviêntrườngĐạihọcKinhtếColumbia,ngườithầyvàcũnglàngườibạncủatôitrong những ngày còn ở Halcyon; Eric Rosenfeld, Giám đốc Điều hànhOppenheimer&Co,;JeffreySchwartz,ngườiđồngsánglậpvàlàthànhviênban điều hành củaCông ty Tư vấnĐầu tưMetropolitanCapital; RichardPzenaởCôngtyQuảnlýĐầutưPzena;MitchJulis,đồngsánglậpvàlàuỷviênđiềuhànhcủacôngtyCanyonPartners;SethKlarman,TổngGiámđốcBaupostGroup;JoshepMazzella, luật sưcủa tôivàmộtđồngsự tạiLane,AltmanvàOwen.Ngoàira,cònphảikểđếnRobertKushel,ngườimôigiớicủatôiởSmithBarney;MarkGimpel,Esq.vìnhữngkỷniệmtuyệtvờicủatôivớiTròthiđấutiếpsứcApache;thiếutáGaryE.Warren-USMCvìsựhàihướccủaông;vàRabbiLabelvìnhữngchỉdẫnquýgiácủaông,đặcbiệtlàýtưởng“thứtiềntệcuộcsống”củaôngởchươngcuối.

Tôi cũng xin chuyển lời cảm ơn đặc biệt tới Bob Rosenkranz, Chủ tịchDelphiFinancialGroupvàUỷviênđồngsánglậpđiềuhànhAcornPartners,vìsựủnghộkhônggìsosánhđượccủaanhđốivớiGothamtrongnhiềunămqua;EzraMerkin, ngườiđồng sáng lập của chúng tôiởGotham tronghainămrưỡicủathậpniên1980;vàStanKaplan,TrưởngphònggiaodịchcủaGothamtrongnămnămđầutiên.

TôicũngxincảmơnBobMecoy,biêntậpviêncủatôiởSimon&Schuster;SandraDijkstra,ngườiquảnlýcủatôivàGuyKettelhackvềsựtrợgiúpcủaanhtronggiaiđoạnhìnhthànhýtưởngvềcuốnsách.

Xincảmơntìnhyêu,sựđộngviên,ủnghộcủatấtcảcácthànhviêntronggiađìnhtôi.Đólàbốmẹyêuquícủatôi,AllanvàMurielGreenbalt;Richardvà Amy Greenbalt; Drs. Gary và Sharon Curhan; bố mẹ vợ tôi - Tiến sĩGeogrevàCecileTeebor.

Tôicũngvôcùngbiếtơncon trai tôivìnhữngcâuhỏingây thơcủacháu“Bố,thếbốlàmnghềgì?Cảnhsát?Línhcứuhoả?Làmgìạ?”đãkhíchlệtôihoànthànhcuốnsáchnày.Ítnhấtbâygiờ,tôicũngcóthểtrảlờirằng:“ConbiếtTiếnsĩSeusslàmnghềgì,đúngkhông?”.

Vàcuốicùng,xingửitớiJulie-tìnhyêucủađờitôi(vàvợtôi)cùngvớibốnđứaconcủachúngtôi.Xincảmơnemvàconvìtấtcảnhữngngàyquýgiáchúngtaởbênnhau.

DànhtặngJulie,ngườivợtuyệtvời,vàbốnvệtinhnhỏcừkhôicủachúngtôi.

CHƯƠNG1.Đitrênconđườngtrảithảm

Nếunóimộtcuốnsáchcóthểdạybạncáchlàmgiàutrênthịtrườngchứngkhoánthìđóquảlàmộtđiềuphilý.Thửhỏi,cơhộichiếnthắngcủabạnlàbaonhiêukhiđứngtrướcmộtđộingũnhàquảnlýdanhmụcđầutưcótrịgiáhàngtỷđôlahayhàngchụcthạcsỹquảntrịkinhdoanhmớiratrường?Cuộcchiếngiữabạn,vịchủnhânđángtựhàocủacuốnsáchnhỏbénày,vànhữngngườiđógầnnhưkhôngcôngbằng.

Sựthậtlàcuộcđuanàykhônghềcôngbằngchútnào.MấynhàquảnlýđầutưPhốWallvàđámthạcsĩquảntrịkinhdoanhkiakhôngcócơhộiđánhbạibạnvàquyểnsáchnày.BạnsẽkhôngtìmthấyphépmàunàotrongChương8vàcuốnsáchnàykhôngphảilàphầntiếptheocủacuốnHowtoSucceedinBusinessWithoutReallyTrying(Làmthếnàođểkinhdoanh thắng lợimàkhôngphảitốnsức?).Nhưngnếubạndànhthờigianvàcôngsứcđầutưhợplýthìchắcrằnglợinhuậnchứngkhoánvàsựgiàucósẽđếnvớibạn.

Vậy bí quyết ở đây là gì? Nếu dễ dàng như thế, thì saomấy tay chuyênnghiệpvàmấygãcóbằngMBAkiakhôngthểhạnốcaobạn?Rõràng,họđãđầu tưvàođókhông ít thờigianvàcôngsức.Hơnnữa,họđâuphải lànhữnganhnhàquêngờnghệchmớirathànhphố.

Nghecóvẻlạ,nhưngthựcrachẳngcóbíquyếtgìcả.Vìsaobạnlạicóthểhạ“knockout”nhữngkẻđượcgọilàchuyêngiathịtrườngkia?Câutrảlờichonghịchlýđónằmtrongmộtnghiêncứuvềtưduykhoahọc,nhữngquyluậtnộitạicủaPhốWallvàthóiquencuốituầncủabốmẹvợtôi.

Chúngtabắtđầuvớicâuchuyệnvềtrìnhđộhọcvấncủabạn:Nếunhưmụctiêu của bạn là chiến thắng trên thị trường thì bằng thạc sỹ hay tiến sỹ ởnhữngtrườngđàotạokinhdoanhhàngđầuchẳngthểgiúpíchbạn.Nếubạnchưalãngphíthờigianvàtiềnbạcvàonhữngkhoáhọckinhdoanhchỉvới

mụcđíchduynhấtlàtìmkiếmsựthànhcôngtrênthịtrườngchứngkhoán,thìđâylàquảlàmộttinvui.Thựctế,nộidungcơbảncủahầuhếtcáchọcthuyếtkinhtếlà:Khôngaicóthểcũngthắngtrênthịtrườngtrừkhingườiđólàngườiluôngặpmaymắn.

Lýthuyếtnàythườngđượcnhắcđếnnhưlàlýthuyếtthịtrườnghiệuquảhaylýthuyếtngẫunhiên.Theođó,hàngngànnhàđầutưvàphântíchsẽthuthậptấtcảthôngtinliênquanđếnmộtcôngtynàođó.Thôngquacácquyếtđịnhmua-báncổphiếucủanhàđầutư,côngtyđóxáclậpđượcgiábán“đúng”chocổphiếucủamình.Thựcra,cácnhàđầutưkhôngphảilúcnàocũngxácđịnhđượcchínhxácgiácổphiếu.Dovậy,việcmộtcổphiếutăngtrưởngcaohơn so vớimức trung bình của thị trường trongmột thời gian dài là điềukhôngthểxảyra.Tuyvậyvẫncómộtsốtrườnghợpngoạilệnhư:hiệuứngthángGiêng,hiệuứngquymônhỏhaychiếnthuậtgiácả/lờilãithấp.Nhữngchiếnthuật“chinhphụcthịtrường”nàyvẫnbịcholàtầmthường,“ănxổiởthì”,khóđạtđượchiệuquảcao(saukhitínhtoánđếnnhữngyếutốnhưthuếvàchiphígiaodịch).

Bởivìchinhphụchoàntoànthịtrườnglàmộtđiềukhôngthể,chonêncácgiáo sư dạymôn tài chính đãmất rất nhiều thời gian giảng giải cách lậpphươngtrìnhbậchai-hiểunômnalàlàmthếnàođểlựachọnmộtdanhmụcđầutưcổphiếuđadạngtrongkhônggianbachiều.Nóicáchkhác,nếukiêntrìápdụngnhữngcôngthứctoánhọcphứctạp,cộngthêmmộtítkiếnthứcsốhọcvàthốngkênữa,bạncóthểđạtđượclợinhuậnngangbằngvớichỉsốlợinhuậntrungbìnhcủathịtrường.Tuycònnhiềuyếutốkhácnữanhưngthôngđiệp rất rõ ràng:Bạnkhông thểvượtqua thị trường,vì thếđừngcốgắngnữa.Hàngnghìn thạcsỹvà tiếnsỹđãphải tốn rấtnhiều tiềnmớicóđượclờikhuyênnày.

Có hai lý do để phản đối cách dạy thông thường của các vị giáo sư.Thứnhất,cómộtsốsai lầmcơbản trongcácgiả thiếtvàphươngphápmàcác

giáosưthườngsửdụng.Chúngtasẽtìmhiểuvắntắtnhữngsailầmđó.Tuynhiên,đókhôngphảilàtrọngtâmcủacuốnsáchnày.Lýdothứhaicũnglàlýdoquantrọnghơncảkhicácgiáosưnóiđúngvàthịtrườngchứngkhoánhoạtđộngtốtthìnhữngnghiêncứuvàkếtluậncủahọkhônghềgiúpíchgìchobạn.

Rõrànglà,hầuhếtcácnhàđầutưtheocáchtrênkhôngquantâmnhiềuđếndiễnbiến củaphốWall.Dùkhoảnhoahồnghayphí tưvấnđầu tưkhôngnhiềunhưngsẽvẫnlàlãngphínếunhữnglờikhuyênhọnhậnđượcthựcrachẳngcóchútgiátrịnào.Thậtkhôngmaychocácchuyêngiađầutư,thựctếdườngnhưủnghộkết luậncủacácnhànghiêncứu.Nếu lý thuyếtcủahọđúng,lươnghưucủabạnvàcácnhàquảnlýquỹđầutưtheotổchứccóthểđược tínhbằngmức lợinhuận trungbìnhcủa thị trường trừđiphí tưvấn.Điềunàyhơikhácmộtchútsovớilýthuyếtthịtrườnghiệuquả.Thựctếlà,thunhậphàngnămcủacácnhàđầutưchuyênnghiệpcònthấphơn1%sovớimức trungbình của thị trường (Con sốnày chưa trừ chi phí quản lý).Liệulýthuyếtthịtrường“gần”đúngnàycókhiếncácchuyêngiathấtvọnghaykhông?Haycònnhiềuyếutốkhácdẫnđếnnhữngkếtquảkhôngmấysángsủanày?

KHÓKHĂNCỦACÁCCHUYÊNGIA

Tôiđãnóichuyệnvớimộtngườimàtôicoilàmộttrongnhữngchuyêngiahàngđầu trong lĩnhvựcđầu tư.Bobphụ tráchquản lýmộtquỹđầu tưcổphiếu trịgiá12 tỷđô la.Hãy tưởng tượng,bạn tới trườngđuavàcácượcbằngtờ100đôla.Nếubạnthắng,sốtiền12tỷđôlakiakhichấtđốnglênsẽcaogấp20lầntòanhàTrungtâmThươngmạiThếgiới.TheoBob,điểmcốtyếunhấtđểdựđoánthànhcôngcủaanhtalà:Lợinhuậnmàanhthuđượcsovớimức lợinhuận trungbìnhcủacácchiphí trongnhómS&P500chênhnhaunhưthếnào?Trênthựctế,nhữnggìBobđạtđượcthậtphithường:Suốtmườinămqua,mức thunhập trungbìnhhàngnămcủa anhđềuvượt trên

mứcthunhậpcủaS&P500từ2-3%.

Mức chênh lệch chỉ có 2 - 3%mà dùng từ “phi thường” thì có thái quákhông?Sau20năm,vớimứctăngtrungbình2%,nguồntiềntrongquỹđầutưcủaBobđãlớngấpđôilúcđầu,nhưngđókhôngphảilàlýdotạisaotôilạinóithànhtíchcủaBobphithường.Nhữnggìanhlàmđượcthậtấntượngbởivìtrongthếgiớicủacácdanhmụcđầutưtrịgiáhàngtỷđôla,việcduytrìmức lợinhuậnổnđịnhnhư thế làkhôngdễ.Có thểdùngmộtvàiphéptínhnhanhđểcácbạnhìnhdungranhữngtrởngạiBobgặpphảidotầmcỡcủaquỹđầutưgâyra.HãytưởngtượngrằngBobsẽphảiphânchiakhoảnvốn12tỷđôlakiavàocáccổphiếukhácnhau.Đểcóđượcdanhmụcđầutưgồm50cổphiếu,khoảnđầutưtrungbìnhchomỗicổphiếusẽlàgần240triệuđôla.Vớidanhmụcgồm100cổphiếuthìkhoảnđầutưnàysẽlà120triệuđôla.

TổngsốcổphiếuđượcniêmyếttrênthịtrườngchứngkhoánNewYork,thịtrường chứng khoán Mỹ và thị trường chứng khoán OTC NASDAQ làkhoảng9.000.Trongsốnày,khoảng800cổphiếucógiáthịtrườngtrên2,5tỷđôlavàkhoảng1.500loạicổphiếucógiáthịtrườngtrên1tỷđôla.NếuBobkhôngmuốnsởhữuquá10%sốcổphiếupháthànhcủabấtcứcôngtynào (vì lýdopháp lýhoặckhảnăng thanhkhoảncủacácchiphí), anh sẽphảiđầutưkhoảngtừ50đến100cổphiếu.Cònnếuanhchọncáchmởrộngdanhmụcvớicảnhữngcôngtycósốvốndưới1tỷđôlađểtậndụnglợithếlàítnhàđầutưquantâmđếncôngtynàyvàcóthểmuanhữngchiphínàyvớigiáhời, thìconsố tối thiểu trongdanhmụcđầu tưcủaBobcó thể lênđếnhơn200loạicổphiếukhácnhau.

Theotrựcgiác,cólẽbạnchorằngdanhmụcđầutưcàngđadạngcàngtốt,bởinếumột,haihạngmụcnàođócóthấtbạithìnócũngkhôngảnhhưởnglớntớiniềmtincũngnhưtổnglợinhuậncủabạn.Mặtkhác,mộtdanhmụcđầutưđadạngcónhấtthiếtphảicókhoảng50,100haythậmchí200loạicổ

phiếukhácnhaukhông?

Thực ra, việc đa dạng hóa các danhmục đầu tư chỉ giảm thiểumột phần(nhưngkhôngphải làphần lớn)nhữngrủi rokhiđầu tưvàochứngkhoán.Ngaycảkhibạnđãrấtthậntrọngmuacả9.000cổphiếu,bạnvẫncóthểgặprủirotrướcbiếnđộngcủatoànbộthịtrường.Đâychínhlàrủirothịtrường.Dùcácdanhmụcđầu tưcủabạncóđadạngđếnmấy,bạnvẫnkhông thểtránhđượcrủironày.

Việcmuanhiềucổphiếuhơnkhôngthểgiúpbạntránhkhỏirủirothịtrườngmà chỉ có thể giúp bạn tránh được một loại rủi ro khác: “rủi ro phi thịtrường”. Rủi ro phi thị trường làmột phần rủi ro của cổ phiếu nhưng nókhôngliênquanđếntoànbộbiếnđộngcủathịtrườngcổphiếu.Nóphátsinhkhimộtnhàmáybịthiêutrụihaymộtsảnphẩmmớikhôngtiêuthụtốtnhưmong đợi. Nếu không đặt tất cả trứng vào một giỏ, bạn có thể phân tánnhữngrủiroxuấtpháttừtaihọacủabấtkỳmộtcôngtynào.

Nhữngconsốthốngkêchothấymuahaicổphiếucóthểgiảm46%rủirophithịtrườngsovớichỉmuamộtcổphiếu.Hìnhthứcrủironàycóthểgiảmtới72%khimuabốncổphiếu,81%vớitámcổphiếu,93%với16cổphiếu,96%với32cổphiếuvà99%với500cổphiếu.Tuynhiên,bạnkhôngcầnchúýquáđếnnhữngconsốcụthểđó.Hãytậptrungnhớhaiđiềusau:

1.Saukhiđãmuasáuhoặc támcổphiếucủanhữngngànhkhácnhau, tácdụnghạnchếrủirocủaviệcmuathêmcổphiếusẽgiảmđi,và

2.Bạnkhôngthể loại trừrủirocủa toànbộthị trườngchỉđơnthuầnbằngcáchtăngthêmhạngmụcđầutư.

Thựctếchothấy,khichọnnhữngcổphiếutâmđắcvàmuatới20,30hoặc80cổphiếu,lúcđó,Bobđangápdụngchiếnlượcdựatrênquymôsốvốnnắmgiữ,quyđịnhvềpháplývàcácvấnđềliênquanđếnuỷnhiệm.Lýdo

Bobmuakhôngphảilàvìanhthấy,tấtcảnhữngcổphiếuđóđềutriểnvọng,màlàvìanhhyvọng,đadạngcổphiếusẽtốiđahóakếtquảđầutư.

Tóm lại, chàng Bob tội nghiệp buộc phải thành công khi đầu tư chứngkhoán.Anh ta phải lựa chọn cổ phiếu triển vọng nhất trong số những cổphiếu được nhiều người đầu tư nhất,mua bánmột số lượng lớn cổ phiếuriênglẻmàkhônglàmảnhhưởngđếngiácủachúng,vàxoaysởtrongmộtmôitrườngchậthẹp-nơilợinhuậncủaanhbịtheodõihàngquý,thậmchíhàngtháng.

Maymắnthay,bạnkhôngbịnhưvậy!

BÍQUYẾTLÀMGIÀUNHỜTHỊTRƯỜNGCHỨNGKHOÁN

Rõ ràng, Bob đã có quá nhiều việc để làm rồi. Vậy ta biết tìm ai để xinnhữnglờikhuyênquýgiávềđầutưchứngkhoán?Cóvẻnhưmọiconđườngđềudẫnchúngtatớicửanhàbốmẹvợtôi(Đừnglo-tôinóilàbốmẹvợtôi,chứkhôngphảibốmẹvợcácbạn).

Cuốituầnnàocũngvậy,bạncũngthấyhọcómặtởnhữngbuổiđấugiácủathịtrấn,cửahàngbánđồcổđểtìmnhữngmónđồhaytácphẩmnghệthuậtmàhọsaymê.Nhưnhữngnhàsưutầmđầytâmhuyết,họmongmuốntìmranhữngtácphẩmnghệthuậtsẽmanglạichohọniềmvuikhisởhữuchúng,ngàyngàyngắmnhìnchúng.Giốngnhưnhữngnhàsănlùngđầutư,họluônkhaokháttìmthấynhữngtácphẩmnghệthuậthaynhữngmónđồcổchưađượcaipháthiệnvàcóthểmuachúngvớigiáthấphơnnhiềusovớigiátrịthật.

Trongvainhữngnhàsănlùngđầutư,bốmẹvợtôithựchiệnmộtchiếnthuậtrấtđơngiản.Mỗi lần tìmđượcmộtmónđồđẹphaymột thứđồcổởCửahàngđồcổmỹthuậtPodunk&TractorPartshoặcmộtbứcvẽtheotrườngpháiấntượngởcửahàngGrandmaBagodonuts,họluôntựhỏimộtcâuduy

nhấttrướckhiquyếtđịnhmua:Giácủanócóthấphơnnhiềusovớinhữngmónđồtươngtựđượcbángầnđâytrongcácphiênđấugiá(hoặctrongcácđạilý)không?

Sựthậtchỉđơngiảnvậythôi.Tuynhiên,cólẽchúngtasẽhọcđượcnhiềuhơntừnhữngcâuhỏimàhọkhôngđặtra.Họkhônghỏi“LiệubứctranhnàycóphảicủaPicassokhông?”,hay“LiệuđồgỗPhápthếkỷXVIIIcósắptănggiámạnhhaykhông?”.Nếubạncókhảnăngdựđoánđượctươnglaithìđiềunàyrấttuyệtvời.Nósẽgiúpbạnkiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnrấtlớn.Song,khôngphảiai cũngcókhảnăngdựđoán,kiến thứcchuyênmônvàkhảnăngđưaraquyếtđịnhkịpthờiđúnglúcđểthuđượclợinhuậnvềchomình.Bốmẹvợtôicódựđoánđượctươnglaihaykhôngkhôngphảiđiềuquantrọng.Họkhôngcầnlàmnhưvậybởivìhọđãbiếtcáchthulợinhuậntừnhữngnghiêncứuhiệntại.

Điềuđókhôngcónghĩa lànhữngkiến thứcvềnghệ thuậtvàđồcổkhônggiúphọkiếmtiền.Điềutuyệtvờilàhọbiếtápdụngnhữngkiếnthứcnàyởnhữngnơikhôngphảicạnhtranhnhiều.Nhữngnơinàytuykhótìmranhưngmộtkhiđãthấythìviệckhôngđượcnhàsưutầmbiếtđếnsẽmanglạichohọcơhộitốt,khôngdựatheoquyluậtthịtrườngnàocả.

Conđườngđể tìmkiếmnhữngcổphiếu“béobở”cũng tương tựnhưvậy.Nếubạndànhcôngsức tìmkiếmvàphân tíchnhữngcơhộiđầu tưkhôngđượcnhiềungườichúý,cơhộimuacổphiếuvớigiáhờicủabạnsẽcaohơn.Cáikhóởđâylàphảibiếtcáchxácđịnhnhữngcơhộiđó.

Nógiốngnhưmộtcâuchuyệnvềngườithợốngnước:Anhtađếnnhàbạn,gõvàođườngống,rồiphán“Hếtmộttrămđôla”.

“Mộttrămđôlacơà?”,bạnsửngsốt.“Tấtcảnhữnggìanhlàmlàgõvàođườngốngnướcthôimà!”.

“Ồ,không”,ngườithợốngnướctrảlời.“Gõđườngốngchỉmất5đôlathôi.Nhưngbiếtgõvàođâu-cáiđótrịgiá95đôla”.

Trongthịtrườngchứngkhoán,“biếtgõvàođâu”chínhlàbíquyếtlàmgiàu.Vớisuynghĩđó,chúngtahãycùngkhámphánhữngnơiẩngiấulợinhuậncủathịtrườngchứngkhoán.

CHƯƠNG2.Mộtsốnguyêntắccơbản

Nămmườilămtuổi,chốncờbạcduynhấttôicóthểlẻnvàolàtrườngđuachóHollywood.Mọichuyệnthậttuyệtvờibởivìngaytronglầnđầulẻnvào,tôiđãnhậnthấy,conđườnglàmgiàuchính là trườngđuachó.Ởlầnchạythứba,cómộtconchómàtrongcảsáulầnchạytrước,mỗivòngnóchỉchạymất32giây.Tỷlệthắngcủaconchónày(hãytạmgọinólà“Lucky”)là99ănmột.Khôngmột đối thủ nào của Lucky chạy dướimức 44 giây trongnhữnglầnchạytrướcđó.

Dĩnhiên,tôiđãđặtcượcvàoLuckymộtsốtiềnmàvớitôilúcđólàcảmộtgiatài.Nếutấtcảnhữngkẻngốcđặtcượcvàocácconchókhácthìchẳngkhác nào họmuốn biếu không khoản tiền củamình. Thế nhưng, vào giaiđoạnnướcrút,Luckybắtđầuchạychậmlạivàtháiđộcủatôivềnhữngtaycácượckiabắtđầuthayđổi.

ĐólàlầnđầutiênLuckychạyởcựlydài.Tấtcảnhữngngườikhácđềubiếtrõđiềunày:Trongnhữnglầntrước,ởnhữngquãngđườngngắnhơnnhiều,Luckymớiđạtđượctốcđộchạynhanhthầntốc.Song,nhữngchúchókhácmới là“vậnđộngviên” lão luyện trênđườngchạycự lydài.Cơhộichiếnthắng 99 ănmột kia chỉ là hão huyền và số tiền của tôi nhanh chóng tanthànhmâykhói.

Tuynhiên,chỉtrongquãngthờigianngắnngủiđó,tôiđãhọcđượcmộtbàihọcquýgiá.Nếukhôngcónhữngkiếnthứccơbảnvàamhiểunhấtđịnh,tasẽkhôngthểnàonhìnthấycơhộiđầutưtuyệtvờitừmộtconchó.Vìvậy,trướckhimòmẫmtrongthunglũngthị trườngchứngkhoánđể tìmra thỏivàngbímật,bạncầnnắmchắcmộtsốvấnđềcơbảnsau:

MỘTSỐNGUYÊNTẮCCƠBẢN

1.Tựmìnhnghiêncứuthịtrường

Cóhailýdogiảithíchvìsaobạnphảitựmìnhnghiêncứuthịtrường.Lýdođầutiênkháđơngiản:Bạnkhôngcósựlựachọnnàokhác.Nếubạnthựcsựnghiêncứunhữngcơhộimàngườikhácbỏquathìbạnsẽhiểuthôngtinliênquanđếnnókhôngxuấthiệnnhiềutrêncácphươngtiệnthôngtinđạichúnghaybảngtinthịtrường.Nhữngthôngtinxuấthiệnnhiềudùcómộtsốhữuích,nhưngvẫnhiếmcóthôngtinchútrọngvàonhữngyếutốđặcbiệtgiúpcơhộiđầu tư củabạn trởnênchắc chắnhơn.Song,bạnkhôngnênphiềnlòngvềđiềunày.“Càngđôngcàngvui”khôngphảilàphươngchâmđầutưbạnnêntheo.

Lýdothứhailà:Bạnkhôngmuốnnhậnkhoảntiềnhậuhĩnhvìliềumạng.Aicũngcóthểliều.Bạnmuốnđượctrảcôngtheocôngsứcmìnhbỏra.Nếuchỉlàmộttrongsốítnhữngngườiphântíchmộtcơhộiđầutưđặcbiệt,thìbạnlàngườicókhảnăngđánhgiátốtnhấtnhữngkếtquảtừvụđầutưđó.Khôngphảitấtcảmọicơhộiđầutưchưađượcpháthiệnđềuhấpdẫn.Điềuquantrọng là,bạnđặt tiềnvàonhữngnơihứahẹnsẽmang lạiphần thưởng lớnhơnnhiềusovớirủiromàbạnphảiđốimặt.

Dĩnhiên,aicũngmuốnđầutưvàonhữngnơicótỷlệđược-thuacólợichomình.Nhưnghầunhưchẳngcóailàmđượcđiềuđó.Lýdođơngiảnlàbởivìhọcònkhôngbiếtnhữngcơhộiđócótồntạihaykhông.Phầnthưởngchonghiêncứu,phântíchchínhlàcơhộiđầutưvàomộtnơimanglạichobạnlợinhuận lớn.Khoản lợinhuậnkhổng lồđókhôngphải làkếtquảcủa sựmạohiểm.Nólàphầnthưởngxứngđángvìbạnđãlàmtốtcôngviệcnghiêncứucủamình.

Nhưngcógìthúvịkhôngkhiđầutưvàonhữngnơimàphầnthắngnghiênghẳnvềphíabạn?Dĩnhiênlàrấttuyệtvờirồi.

2.Đừngtinkẻnàotrên30tuổi

3.Đừngtinkẻnàodưới30tuổi

Bạncóbiết lýdo tạisaokhông?Việccóaiđómáchnướcđầu tưchobạnmáchnướccũnggầngiốngvớiviệc trúngxổsốmàkhôngcầnmuavésố.Điềunàycóthểxảyra,nhưngcơhộichiếnthắnglàrấtít.Khinhữngngườimôi giới chứng khoán gọi điện hay viết thư cho bạn, hãy nghe theo lờikhuyêncủaNancyReagan:“Nóikhôngvớihọ”.Sốliệutrongbàiphântíchđiều tra về các hãngmôi giới chứng khoán lớn nhằm dự đoán doanh thutrongtươnglaihaygiácổphiếukhánghèonàn.Vànếubạntinvàokếtquảđiều tracủacáchãngnhỏhơn,nhữngtayphecổphiếunhỏ lẻ, thìxinhãyviếtthưchotôi,tôihứahoàntiềnsáchchobạnvìkhôngcònphươngthuốcnàochữanổichobạnrồi.Thậmchí,cáckháchhànglà tổchứccủanhữngcông ty tư vấn đầu tư có danh tiếng không phải lúc nào cũng nhận đượcnhữnglờitưvấnkhônngoan.

Vềbảnchất,lýdotạisaonhữngkếtquảphântíchnàylạinghèonànrấtxácđáng.Đạiđasốcácnhàphântíchchứngkhoánkhôngphảilàngườitrựctiếpnhậnhoahồngtừkháchhàng.Báocáovàđềxuấtcủacáccôngtymôigiớichứngkhoánđượctậphợptừnguồnthôngtincủacácnhânviêntrongcôngtyđểnhằmkiếmtiềnhoahồngchodịchvụcủamình.Mộtvấnđề“thâmcăncốđế”là:Lợinhuậncủacácnhàphântíchsẽlớnhơnkhihọkhuyênkháchhàngcủamìnhmuacổphiếu.Khốilượngcổphiếuvôchủtạimộtthờiđiểmbấtkỳluônlớnhơnnhiềusovớisốcổphiếucóchủ.Vìthế,khuyêncácnhàđầutư“mua”sẽdễhơnnhiềusovớikhuyên“bán”.

Mộttrởngạinghềnghiệpnữađốivớigiớiphântíchchứngkhoánlàmỗikhinhậnxéttiêucựcvềcổphiếucủamộtcôngty,họthườngbịcắtđứtnguồnthôngtinquantrọngvềcôngtyđó.Chỉcónhữngnhàphântích“cótinhthầnhợptác”mớicómốiliênhệmậtthiếtvớibộphậnnhânsựcủacôngtyvàcóđược thông tinvềcácchủđầu tư.Điềunàykhiếncôngviệcphân tíchgặpkhókhănhơnnhiều.Thêmvàođó,cơhộinhậnđượcnhữnghợpđồngđầutư

-nhữngủythácngânhàngdànhchocôngtycónhânviênphântíchbấthợptáctừcôngtybịchêbaikia-cólẽsẽgiảmđinhiều.Chínhvìthế,ngườitathường dùng những từ ngữ nói giảm, nói tránh như “nguồn vốn”, “tạmngưng”và“khôngphảithờiđiểmthíchhợp”thaychokếtluậnkhuyên“bán”thẳngthừng.

Ngoàichủtrươnglạcquannóitrêncũngcòntồntạimộtsốvấnđềnữa.Mộtnhàphântíchsẽgặprắcrốikhiđưaradựđoánvềlãisuấtvàgiácổphiếutráingượcvớidựđoáncủatấtcảcácđồngnghiệp.Sailầmcùngvớisốđôngsẽantoànhơnnhiềusovớiviệcmạohiểmtrởthànhkẻduynhấtnhìnnhậnvấnđềkhácvớitấtcảnhữngngườikhác.Dovậy,nhữngýkiếnđộclậpvàkháclạsovớicácnhàphântíchlàđiềuítkhixảyra.

Ngoàira,phầnlớncácnhàphântíchchỉnghiêncứumộtngànhnghềcụthể.Tasẽcócácnhàphântíchhóahọcriêng,ngânhàngriêng,bánlẻriêng,vàmỗingườitrongsốhọchỉlờmờhiểunhữngngànhnghềnằmngoàilĩnhvựccủamình.Vìthế,khimộtnhàphântíchchứngkhoánhóahọcnói“mua”vớimộtcổphiếunàođótronglĩnhvựccủamình,anhtachưahềsosánhtriểnvọngđầutưcủanóvớicổphiếucủanhữnglĩnhvựckhác.

Côngviệc củamột nhàphân tích là so sánh các công ty trongmột ngànhnghềnhấtđịnh.Vìthế,nhữngsựkiệnbấtthườngxảyravớicáccôngtynàynằmngoàitầmhiểubiếtcủaanhta.Điềunàyvẫnđúngngaycảkhinhữngsựkiệnquantrọngnhưviệctách-nhậpcôngtymàanhtađangnghiêncứudiễnra.Trên thực tế, rấtnhiềunhàphân tíchbỏhoặc tạmngừngđánhgiámộtcôngtyđangtrongthờikỳcảicáchlớn.Chúngtacóthểgiảithíchđượcđiềunàykhinhìnvàobảngmôtảcôngviệccủahọ.Tuynhiên,việclàmnàysẽkhôngđemlạinhiềulợiíchnếumụctiêucủahọlàđưaranhữnglờitưvấnđầutưcóích.

Mộtđiềumàcácnhàphântíchphảixétđếnnữalà tínhhiệuquảcủacôngviệc.CácnhàphântíchphốWallsẽkhôngđượchưởnglợitừviệcphântích,

đánhgiá,tưvấnđầutưnếunókhôngthểbùlạithờigianvàcôngsứchọbỏra(tiềnhoahồnghoặcphíđầutư).Chínhvìthế,nhữngcổphiếucóvốnnhỏhơnvàđượcgiaodịchvớisốlượngkhôngnhiềusẽkhôngthuhútđượccácnhàđầutư.Nựccườithay,chínhnhữnglĩnhvựcđầutưkhôngmấyhiệuquảđốivớicáccôngtylớnnàylạilàcơhộitiềmnăngnhấtdànhchobạn.

Điểm cốt yếu là, ngay cả khi những yếu tố như phí tư vấn và hoa hồngkhôngảnhhưởngđếnviệcraquyếtđịnhđầutưcủabạnthìbạnvẫnphảiđốimặtvớimộtsựthậtkhắcnghiệt.Ngườimôigiớicủabạnchodùđángtinhaykhông cũng không thể biết nên đầu tư khoản tiền của bạn như thế nào.Nhưng đừng trách anh ta dù anh ta hơn 30 tuổi. Vấn đề nằm ở chỗ: Nókhôngpháthuyhiệuquả.

Bạn cònmuốn tìm kiếm lời khuyên ởmột ai đó đáng tin cậy hơn? Thôiđược,hãyđặtcượcvàoLuckytronglầnchạythứbaởHollywood.

4.Chọnchỗđứngchomình

Trướcđây,cáctrạihèthườngcókhẩuhiệu:“Cuộcchiếnsắcmàu”.Đâylàchươngtrìnhkéodàimộttuần.Cảtrạichiathànhhaiđội:độiXanhvàđộiĐỏ.Haiđộisẽthiđấuvớinhaudướinhiềuhìnhthứcvàtheotừngnhómtuổiđểxembênnàogiànhđượcnhiềutrậnthắnghơn.TâmđiểmcủacuộcchiếnlàtròĐuatiếpsứcApache.Cuộcđuathườngdiễnrasaucùng,vớisựgópmặtcủatấtcảcácthànhviêncủahaiđội.Mỗiđộiviênsẽphảihoànthànhphầnthicủamìnhtrướckhingườitiếptheotrongđộiđượcphépthiđấu.

Vì thế,cũnggiốngnhưcácchiếnbinhApachecổ, từngthànhviêncủahaiđộisẽphảiđốiđầunhautrongcáccuộcthiđadạng,từthichạyvàbơichođếnthiănbánh(trongkhitaybịtróisaulưng)vàvừađivừagiữthăngbằngmộtquảtrứngđặttrênchiếcthìangậmchặttrongmiệng.Khôngnhưmộtsốcuộcthikhác,việcđộinàyápđảođộikiakhôngphụthuộcvàobênnàocónhữngvậnđộngviênkhỏevànhanhhơnmà làđộinàomaymắncóđược

DavidVersotski.Davidcónhiệmvụthựchiệnbaquảphátbóngsạtlướiđểngười tiếp theo trong đội có thể thực hiện những nhiệm vụ đơn giản tiếptheo.

Trong môn bóng bàn, phát bóng sạt lưới là tình huống bóng chạm lướinhưng vẫn sang được phần bàn bên kia. David chỉ là một cậu bé bìnhthường.Nhưngkhônggiốngnhưnhữngđứatrẻkhác,DavidcóthểthựchiệnnhữngquảphátbóngsạtlướibấtcứlúcnàocậumuốnvàghiđiểmtrongthờikhắcquyếtđịnhcủacuộcĐuatiếpsứcApache.Trongnhữngkhoảnhkhắccăngthẳngtrướckhicuộcđuadiễnra,các thànhviêntrongđộicủaDavidluônđộngviênnhaubằngnhữngcâutươngtựnhư:“Đừnglo,chúngtacóDavidmà”.TôikhôngrõsaunàycuộcsốngcủaDavidsẽrasao,nhưngnếuphátbóng sạt lưới làmộtmôn thiđấuchính thứcởOlympic thì có lẽgiờnày,cáitênDavidVersotskiđãđượcnhắctớivớisựkínhnểkhôngthuagìBabeRuthhayMichaelJordan.

Điềunàycónghĩalàsao?NếuDavidcóthểsắpxếpđểmỗicuộcthiđấucủamìnhđềulàthiphátbóngsạtlưới,thìcậutasẽlàngườigiànhthắnglợituyệtđối.Nhưngthậtkhôngmay,cuộcđờikhôngdiễnrasuônsẻnhưvậy.Khôngphải lúcnàobạncũngcóquyền lựachọn tròchơihay sânchơichomình.Thếnhưngvớithịtrườngchứngkhoán,bạnhoàntoàncóthểlàmđượcđiềuđó.

Kháiniệmnàyđượcnói tớinhiềulần.WarrenBuffettcũngtừngnói:“Chỉnhắm vàomột trong haimươi lần phát bóng”, “Không có cái gọi là đìnhcôngtrênPhốWall”,“Hãyđợiđếnlượtđánhcủamình”.Nhữngtaycángựathànhcôngnhất(cósốlầnthuaítnhất)khôngbaogiờcácượcvàotấtcảcáctrậnđấumàchỉ rút tiềnmỗikhihọ thựcsự tinchắc.Quanđiểmchorằng,“Nếuchỉgiớihạnđầutưcủamìnhvàonhữnglĩnhvựcmàmìnhamhiểuvàcảmthấytựtinthôi,thìtỷlệthànhcôngcủabạnsẽrấtcao”hoàntoànchínhxác.Bạnkhôngcầnphảilãngphínhữngýtưởnghaynhấthoặcnhữngtình

huốngmìnhưathíchnhấtbằngcáchlaovàocảmộtdanhsáchcácdanhmụcđầutưhấpdẫn.Nếu“phátbóngsạtlưới”chỉlàmộtmôntrongcuộcthimườimônthểthaophốihợpthìlợithếvàsởtrườngcủaDavidsẽbịgiảmxuống,và cơ hội chiến thắng chung cuộc của cậu ta rấtmỏngmanh.Vì thế, nếukhôngaingăncản thìbạncứphátbóngsạt lướivàchỉphátbóngsạt lướithôi.Hãytiếptụcnhưthếchođếnkhibạnbịngănlại.

Chiếnlượcbỏhếttrứngvàomộtgiỏ,rồingồixemchừngcáigiỏđólạiantoànhơnbạntưởng.Giảsửlợitứctrungbìnhhàngnămtừviệcđầutưvàothịtrườngchứngkhoánxấpxỉ10%thìtheocácnhàthốngkê,khoảng2/3sốvụđầutưcủamộtnămbấtkỳsẽthuđượckhoảnlợitứctừ-8%đến+28%.Nóitheogócđộthốngkê,độlệchtiêuchuẩnquanhmứctrungbình10%củathịtrườngtrongmộtnămbấtkỳxấpxỉlà18%.Rõràng,vẫncòntới1/3sốgiao dịch trệch ra ngoài khoảng 38 điểm rất rộng kia (+28% trừ đi -8%).Nhữngsốliệuthốngkênàydựatrênviệcnghiêncứutừ50đến500loạicổphiếukhácnhau.Nói theocáchkhác,đây là loạidanhmụcđầu tưmàhầuhếtcáccôngtychứngkhoánnắmgiữ.

Vậycácconsốthốngkênàycóýnghĩagìkhibạnchỉđầutưvàonămloạicổ phiếu?Mức chênh lệch về khoản tiền lời có thể rất lớn. Ai biết đượcnhữngchuyểnbiếnđiên rồcủamột loạicổphiếunàođósẽcóảnhhưởngnhưthếnàođếnkếtquảđầutưcuốicùng?Câutrảlờilà65%lợinhuậncủabạnsẽ rơivàokhoảng từ -11%đến+31%.Tổng lợinhuậnđầu tư theodựđoáncủabạnvẫnlà10%.Nếubạnđầutưvàotámloạicổphiếu,biênđộdaođộngcógiảmchút ít, từ-10%đến+30%.Điềunàykhôngkhácbiệtnhiềulắmsovớiviệcsởhữumộtlúc500loạicổphiếukhácnhau.Nhưvậy,tươngứngvớicácquymôđầutưkhácnhauthìbiênđộlợinhuậncũngcódaođộngkhácnhau.Điềunàycóthểtrấnannhữngaikhôngcóđến50loạicổphiếutrongdanhmụcđầu tưnhưng lại dễgây lo lắng chonhữngai vẫnyên trírằngsởhữukhoảngvàichụccổphiếulàhọcóthểyêntâmvìhọcóthểdựđoánkhoảnthunhậphàngnăm.

Vềlâudài(cóthểlà20,30năm),cổphiếuvẫnlàhìnhthứcđầutưhấpdẫnnhất,dùthunhậpmanglạikhôngđồngđềuquacácnăm.Vìthế,sởhữumộtdanhmụcđầutưđadạngvớinhiềuloạicổphiếukhácnhaucóthểmanglạicho bạnmức thu nhập bằng vớimức trung bình của thị trường.Với hoạtđộngđầutưcổphiếu,việcđạtđượclợitứcbằngvớimứctrungbìnhcủathịtrườngkhôngphảilàtệ.

Tuynhiên,nếumục tiêucủabạnvượtquámức trungbìnhcủa thị trường,hãychọnđiểmđánhbóngcủabạn,làmsaođểkhihaimươiquảbóngnémtới,bạnchỉcầnvunggậymột lần thôi.Trung thànhvới lốiđánhbóngsạtlướihaybấtkỳcáchnóiẩndụnàothìbạnvẫncầntuântheophươngchâmlàmsaođểtiềnchảyvàotúibạn.Việcđầutưchọnlọccóthểchỉchophépbạnnắmtrongtaymộtdanhmụcđầutưkhákhiêmtốnvìnhữngchiphínàyphảiđạtđượctấtcảcáctiêuchuẩnđầutưcủabạn.Cáigiámàbạnphảitrảchoviệcđầutưcótrọngđiểmlàlợinhuậnhàngnămcủabạnsẽgiảmđiđôichútnhưngnósẽkhôngcóýnghĩagìsovớikhoảnlợinhuậndàihạntănglêncủabạn.

Bạnvẫnkhôngyêntâmvớiquyếtđịnhđểíttrứngvàocùngmộtgiỏ?Đừngvộichánnản.Vẫncònnhữngcáchkhácđểquảnlýrủiromàkhônglàmảnhhưởngđếntínhhiệuquảkhichỉđầutưvàomộtsốítloạicổphiếuưathích.

5.Đừngmuacổphiếunữa.Hãygửitiềnvàongânhàng

Chỉvớikhoảng1.000đô la,một công tybảohiểmsẽđồngý trả chomộtthanhniên35 tuổi, khỏemạnh1 triệuđô la nếu anh ta xui xẻo chết ngaytrongnămtới.Theocácthốngkêbảohiểm,đâylàthươngvụcólợichocôngty bảo hiểm.Nhưng bạn cómuốn đánh cược vào công ty bảo hiểm trongtrườnghợpnàykhông?Có lẽkhông.Lýdo làkhôngcầnbiết cáckếtquảthốngkêrasao,bạnkhôngthểđểmất1triệuđôlavìsốtiền1.000đôlaítỏi.Thếnhưng,bằngcáchthuthậphàngnghìnhợpđồngbảohiểm,côngtybảohiểmcóthểtạoramộttậphợpnhữngrủiromàkếtquảhoạtđộngcủanó

trùngkhớpvớisố liệu thốngkê.Chínhvì thế,họcó thể làmănkhấmkhánhờnhữngtròcácượcmàbạnkhôngthểlàmnổivớitưcáchlàmộtcánhân.

Trênthựctế,mộtrủirocụthể,khixemxétdướigócđộriênglẻ,sẽkhôngantoànnhưngkhiđượcđặtvàocảmộtdanhmụcđầutư,thìmọichuyệnsẽtrởnênhoàntoànkhác.Vậy,nếuđiềuđóđúngvàviệcbạnrảivốnrakhắpnơilàkhônngoanthìtạisaotôilạicứkhuyênbạnchỉmuamộtvàicổphiếuthôi?

Cóhailýdonhưsau:Trướchết,vớimỗihợpđồngbảohiểm,côngtycókhảnăngmất1.000đô la.Đểcó lãi,nósẽphảimấtnhiềunămtìmkiếmhàngngànhợpđồngnhưthế.Thậtmaymắn,rủirocủabạnkhiđầutưvàomỗicổphiếuchỉgiớihạnởmức1đôlatiềnlỗtrên1đôlatiềnđầutư.Nhưthế,bạncó thể chỉđầu tưvàomột số cổphiếumàvẫnkhông sợbị coi làđiên rồ.Nhưngtấtcảmọingườilạikhuyênnêncómộtdanhmụcđầutưphongphú,vậythìlàmthếnàođểthắnglợinếuchỉsởhữumộtsốítcổphiếuđượcchọnlọckỹcàng?

Câutrảlờivàcũnglàlýdothứhaigiảithíchvìsaodanhmụcđầutưđadạngkhôngphảilàphươngthứcthầnhkỳtránhrủironhưbạnvẫnnghĩngaytừkhimớiđầutưvàothịtrườngchứngkhoán.Bạnnênnhớrằngđốivớinhiềungười,đầutưcổphiếuchỉchiếmmộtphầnvốncủahọ.Họcònđầutưtiềnvào những nơi khác như ngân hàng, quỹ tiền tệ, nhà cửa, trái phiếu, hợpđồngbảohiểmnhânthọ,bấtđộngsảnv.v...Nếubạnkhôngmuốnbỏtấtcảtrứngvàomộtgiỏthìkiểuđầutưnhưthế-vớiquymôđadạnghơnvàhìnhthứckhácnhau-sẽhiệuquảhơnnhiềusovớiviệcđadạnghóadanhmụcđầutưcổphiếucủabạn.Nóicáchkhác,đừnglàmhỏngchiếnlượcđầutưcổphiếuhoànhảocủamìnhbằngcáchmuathêmnữađểrồitấtcảnhữnggìthuđượclàmộtconsốlợinhuậntầmthường.

Thựctế,dùbạnmuabaonhiêuloạicổphiếuchăngnữa,sẽthậtlàliềulĩnhkhibạnđầutưvàođósốtiềnbạncầntronghai,banămtớiđểchitrảnhữngkhoảnthiếtyếu(nhưtiềnnhà,tiềnăn,tiềnhọc..).Nênnhớrằng,lợinhuận

thuđượctừthịtrườngchứngkhoáncóthểcónhữngbiếnđộngrấtlớnngaycảkhibạnđadạnghóadanhmụcđầutưđếnmứctrên9.000cổphiếu.Bạnđinhninhrằngkhinàocầntiền,bạnchỉcầnbánchúngđilàxong,thếnhưngđókhôngphảilàcáchđầutưhiệuquả.

Lý tưởngnhất làquyếtđịnhmuabáncổphiếucủabạnnêndựahoàn toàntrênnhữngtínhtoánđầutư.Saukhicânnhắc,bạncóthểquyếtđịnhgửisốtiềnđóvàongânhàng,đầu tưvàonhững tàisảnkhác,hay thậmchíquyếtđịnhrằngđầutưcổphiếuchínhlàsựlựachọncủabạn.Đểlạimộtsốtiềnvàkhông đầu tư tất cả số vốnmình có vào thị trường cổ phiếu cũng làmộtphươngthứcantoàngầngiốngvớiphươngthứcđadạnghóadanhmụcđầutư.Chỉcầnbạnchịukhónghiêncứu,cóchiếnlượcsởhữumộtsốcổphiếuchọnlọcsẽcótácdụnglớnhơnnhiềusovớiđầutưcùnglúcvàonhiềucổphiếuhoặcvàonhiềucácquỹđầutưdanhtiếng.

Chođếnnay,chiếnlượcđầutưchọnlọccókếtquảtốthơnsovớichiếnlượcđầutưmộtdanhmụcgồmnhiềuloạicổphiếunhưngmỗiloạiđầutưkhôngnhiều.Tuynhiên,nếubạncókhảnăngxoaysởđủđểđảmbảokhôngphảibáncổphiếutheonhữngbiếnđộngthịtrườngthìkhácbiệtnhỏnàykểnhưkhôngcó.Điềuquantrọnglàsaunămhaymườinăm,bạncóthểthulờivàsốngcuộcđờihưởngthụ.Trongsuốtnhữngnămđó,bạncóthểđầutưvàohàngchụcnhữngcổphiếukhácnhau(nhưngvàomỗithờiđiểmnhấtđịnhthìchỉcómộtsốcổphiếuđượcchọn lọc thôi)vànhờđó,bạncóđượcsựđadạngtrongđầutưvàđạtđượcthànhcôngtuyệtvời.

6.Hãynhìnxuốngdưới,đừngnhìnlêntrên

Tronglĩnhvựcđầutư,cómộtquyluậtbấtdibấtdịchvàrấtđượcđồngtìnhlàrủirovàlợinhuậntỷlệthuậnvớinhau.Cácnhànghiêncứuđầutưvàcácchuyên gia đều đồng ý rằng rủi ro càng lớn thì lợi nhuận càng nhiều vàngượclại.Nói tómlại,khôngcóchuyệnta thuđượcnhiều(lợinhuậnlớn)màkhôngmấtgìcả (rủi rocao).Nguyên tắcnàycơbảnđếnđộnó lànền

tảngquyếtđịnhchiếnlượcđầutưcủacảgiớihọcgiảlẫngiớiđầutưchuyênnghiệp.

Dĩnhiên,nếucuộcthảoluậnkếtthúcởđó,bạncóthểtiếnhànhngaycôngviệcvớimứcđộrủironhưbạnmuốnvànhậnđượcnhữnggìbạnđángđượchưởng.Trongmộtthếgiớihoànhảo,mốiquanhệrủiro-lợinhuậnnàycóthểđúng.Nhưngrõràng,thứbạntìmkiếmlànhữngcơhộiđầutư,nhữngcổphiếu được định giá không đúng với giá trị thực của nó (chẳng hạn nhưnhữngcổphiếuhaycáccơhộiđầutưđượccácnhànghiêncứuvànhữngnhàđầutưkhácđịnhgiáquásailệch).Vìthế,bạnkhôngnênápdụngmốiquanhệbấtdi,bấtdịchgiữarủirovàlợinhuậnkhiđầutưchứngkhoán.

Tuynhiên,điềuđókhôngcónghĩalàmốiquanhệrủiro-lợinhuậnkhôngliênquangìtớibạn.Thậmchínóchínhlàkháiniệmđầutưquantrọngnhất.Vìthế,nênmớicóchuyệnlạlùnglàmỗikhinghiêncứuvềnhữngrủirocủamộtcổphiếubấtkỳ,phầnlớncácnhànghiêncứuvàđầutưchuyênnghiệpđềudựđoánsai.Họđoánsaivìcáchhọtínhtỷlệ“rủiro”trongphéptínhrủiro/lợinhuậncóquánhiềusailầmvàquálằngnhằngphứctạp.

Theo quan niệm chung, rủi ro được định nghĩa là rủi ro lợi nhuận thấtthường.Tronggiớichuyênmôn,rủirođượctínhbằngchỉsố“beta”củamộtcổphiếu-nghĩalàkhảnăngthayđổigiácủamộtcổphiếucụthểnàođósovới toànbộ thị trường.Trong thếgiớihỗn loạnnày,và thườngnhầmgiữathay đổi lên và thay đổi xuốngmột cổ phiếu tăng giámạnh saumột nămđượccoilàcóđộrủirocaohơnsovớimộtcổphiếugiảmnhẹtrongcùngkhoảngthờigianmộtnăm.

Ngoàira,việclấynhữngbiếnđộngvềgiátrongquákhứlàmcơsởđođộrủirocủamộtcổphiếucó thểdẫn tớikết luậnsai lầmvềcổphiếuđó.Trongcùngmộtquãngthờigian,mộtcổphiếusụtgiátừ30xuống10đượccoilàrủirohơnmộtcổphiếusụttừ12xuống10.Giờđây,tuycảhaicổphiếuđềuởgiá10đồngnhưngcổphiếunàosụtgiánhiềuhơn(giảmgiánhiềunhấtso

vớigiábanđầu)vẫnđượccoilà“rủiro”hơn.Nhưngcũngcóthểkhảnăngtiếptụcmấtgiásẽbịloạibỏvìnóđãbịsụtgiánhiềulắmrồi.Sựthậtlà,takhôngthểkếtluậngì.Nhiềukhi,tachỉdựavàosựbiếnđộnggiácủamộtcổphiếutrongquákhứ.

Trênthựctế,mứcbiếnđộnggiácủacổphiếurõràngkhôngthểlàmộtdấuhiệutốtchobiếttiềmnănglợinhuậntrongtươnglai.Nócũngkhôngthểchobạnbiếtmộtđiềuquan trọnghơnnhiều:Bạn sẽmấtbaonhiêu tiền?.Hãycùngnhắclạimộtlầnnữa:Nókhôngthểchobạnbiếtbạnsẽmấtbaonhiêu.Có phải khi nghĩ tới rủi ro, mọi người thường nghĩ đến nguy cơ thua lỗkhông?Sosánhnguycơthualỗtrongmộtvụđầutưvớitiềmnănglợinhuậncủanólàtấtcảnhữnggìbạncầnlàmkhiquyếtđịnhđầutư.

Cólẽ,việcđánhgiálợinhuậntiềmnăngvànguycơthualỗcủamộtchứngkhoáncụthểthườngmangtínhchủquan.Vìthế,khilàmộtchuyêngiahaymộthọcgiả,sẽdễdànghơn,nếubạnsửdụngthuậtngữbiếnđộnglàmcụmtừ thay thế cho rủi ro.Dù lý do khiến nhữngngười khác khôngđi nhữngbướcthườngthấycủahọcólàgì,nhiệmvụcủabạnvẫnlàđịnhlượngsựlênxuống, xê dịch củamột cổ phiếu.Đây làmột nhiệm vụ rất khó khăn, vàthườngkhôngmanglạikếtquảchínhxác.

Đểgiúpbạnđảmđươngnhiệmvụnày,lạimộtlầnnữa,chúngtahãyxemxétvídụvềbốmẹvợ.Nếuhọtìmthấymộtbứctranhcógiá5.000đôlatrongkhimộtbứctranhcógiátrịtươngđươngcủacùnghọasĩđóvẽvừađượcbánđấugiá10.000đôla,ngaylậptứchọsẽmuanó.Mứcchênhlệchgiữa5.000đôlagiábáncủabứctranhvà10.000đôlagiábánđấugiáchínhlàcáimàBenjaminGraham,chađẻcủaphântíchđầutưchứngkhoán,gọilà“biênđộantoàn”.Nếunhữngtínhtoáncủabốmẹvợtôiđúng,thìbiênđộantoàncủahọlớnđếnmứchầunhưhọkhôngthể thualỗ trongcácvụbuônbánmới.Nếuhọtínhtoánsai-bứctranhnàykhôngcógiátrịtươngđươngvớibứctranhvừađượcbángầnđây,cáigiá10.000đôlakialàsựnhầmlẫn,haythị

trườngtranhnghệthuậtsụpđổtrongkhoảngthờigiantừlúcbứctranhkiabắtđầubántớilúchọđimuatranh-tổnthấtcủahọsẽđượcgiảmthiểunhờvàobiênđộantoànxácđịnhlúcđầu.

Nhưvậy,đểcóđượcmộtvụđầutưvớitỷlệrủiro/lợinhuậntốt,bạnphảihạnchếtốiđasốlỗbằngcáchchọnnhữngcổphiếucóbiênđộantoànlớn.Dorấtkhódựđoánmứcđộrủiro,chonênchúngtahãyđánhgiáyếutốlợinhuận.Nếubạnkhôngbịlỗthìmọicơhộiđầutưđềutốt.Kháiniệmcơbảnnàynghecóvẻđơngiản,nhưngsẽrấtkhókhănnếuphảiquychuẩnnóbằngmộtcôngthứctoánhọcrắcrối.Song,rủirolạikhôngnhiều…

7.Khôngchỉcóduynhấtmộtconđườngdẫntớithànhcông

Có rấtnhiềucáchkiếm lợikhiđầu tưvào thị trườngchứngkhoán.Và rấtnhiềungườimuốntìmcáchđạtđượcđiềunày.Tuynhiên,chỉcórấtítngườithànhcông.Họlàaivàhọđãlàmnhưthếnào?

Trongphần trước, tôivừamớiđềcậpđếnmộtnhàđầu tư rất thànhcông,BenjaminGraham.Ônglàngườicóảnhhưởngrấtlớnđếnnhiềunhàđầutưquanhữngấnphẩmvàbàigiảngcủamình.Kháiniệm“biênđộantoàn”cólẽlàđónggóptolớnnhấtcủaôngđốivớingànhđầutư.Đểtínhtoángiátrịthựccủamộtcôngty,Grahamthườngdùngnhữngthướcđorấtkháchquannhưgiátrịsổsáchcủamộtcổphiếu(tổnggiátrịcủacôngtydựatrênbáocáotàichínhcủanó)vàtỷlệgiá/lợinhuận(nghĩalàgiácủacổphiếusovớilợinhuậnhàngnămcủanó,haycòngọilàchỉsốP/E).Lờikhuyênmàôngđưara làbạnchỉnênmuamộtcổphiếukhinóđượcbánvớigiá thấphơnnhiềusovớigiátrịthực.

Khinghiêncứuthịtrường,Grahamnói,cácbạnnêntưởngtượngrằngmìnhđanglàmănvới“NgàiThịtrường”vàrằng,giátrịcủamộtcốphiếuchỉđơnthuầnlàcáigiáphảitrảnếumuốnsởhữumộtsốphầntrămnàođócủamộtcông ty.Một ngày đẹp trời nào đó, Ngài Thị trường có thể dễ tính khác

thườngvàniêmyếtcổphiếucủabạnvớigiácaokhôngtưởng.Nhưngrồi,đếnmộtngàykhác,ngàibỗngtrởnênsợsệtvàniêmyếtmộtmứcgiáthấpvô lý.Chỉkhi thị trườngđangởnhững tháicựcnhư thế,bạnmớinên tậndụng thời cơ và quan tâm xem nó có ý nghĩa gì. Còn nếu không, theoGraham,tốtnhấtlàbạnquênhãythịtrườngđivàtậptrungvàotìnhhìnhtàichínhvàhoạtđộngcủacôngtyđó.

Dườngnhưkhôngphảingẫunhiênkhiphầnlớnnhữngngườithànhcônglâudàitrênthịtrườngchứngkhoán(tấtnhiênlàsốngườinàykhôngnhiều),đềutuân thủnguyêntắc“biênđộan toàn”và“NgàiThịTrường”củaGraham.NgaycảkhimộtsốngườiđưaraphươngphápđánhgiátiềmnăngchínhxáchơnnhiềusovớiphươngphápcủaGrahamthìnhiềukháiniệmcơbảnđầutiêncủaôngvẫncòncógiátrị.Nhữngnghiêncứugầnđây(nhưnghiêncứucủaLakonishok,ScheifervàVishnyđăngtrênJournalofFinancetháng12năm1994)tiếptụcủnghộlýthuyếtcủaôngkhiôngchorằngchỉcầnmuanhữngcổphiếucógiáthấphơngiátrịdanhnghĩavàlợinhuậnhàngnămcủanóthôicũngđủbảođảmchobạnmộtthắnglợilâudài.

Theonhữngnghiêncứunày,phươngphápchọnlựacổphiếudựatrêngiátrịnhư củaGraham sẽmang lại kết quả vượt trội so với việcmua những cổphiếuđang làmmưa, làmgió trên thị trường (những cổphiếuđượcnhiềunhàđầutưquantâmnhất),nhữngquỹđầutưđượcxếphạngtrênsànchứngkhoánhayphóthácvốnliếngchocácnhàquảnlýquỹđầutư.Bạncóthểđạtđược những kết quả đómà không phải chịu ảnh hưởng nhiều khi có biếnđộnggiá.Điềunàyđúngvớicảnhữngcôngtyquymôlớnvànhỏ.

Cóthểlýgiảichođiềunàynhưsau:Nhữngnhàđầutưthườngđánhgiáquácaotriểnvọnglâudàicủacáccôngtyđạtđượckếtquảtốt trongthờigiangần đây. Cùng lúc đó, họ lại đánh giá thấp những công tymà lợi nhuậnkhôngđúngvớitiềmnănghoặcnhữngcôngtychưacótiếng.Nhữngthướcđokháchquannhưgiátrịsổsáchvàthunhậptrongcácnămtrướccủamột

côngtycóthểgiúpngườitaloạibỏđượcyếutốcảmtínhkhidựđoántươnglai của nó. Mặc dù ra đời từ cách đây rất lâu, nhưng phương pháp củaGrahamvẫnđượclưugiữ,nghiêncứuvàchođếnnay,chúngvẫnmanglạithànhcôngrựcrỡchonhữngaiápdụng.

TínđồnhiệthuyếtvàtrungthànhnhấtcủaGrahamlàWarrenBuffett.Tuylàngườituyệtđốitrungthànhvớiđườnglốiđầutưdựatrênbiênđộantoànvàcáchđánhgiátìnhhìnhtheo“NgàiThịtrường”,Buffettvẫncónhữngđónggóp riêng vào phương pháp đánh giá hiệu quả đầu tư.Về cơ bản,Buffettkhámphárarằngđầu tưvàonhữngcông tykinhdoanh tốt thựcsựcó thểmanglạilợinhuậnlớnhơnrấtnhiềusovớiviệcchỉchọnnhữngcôngtycógiácổphiếurẻhơngiáthịtrườngvềmặtthốngkêthuầntúy.Cóthểbạnthấyđây chẳng phải làmột phát kiếnmớimẻ gì để trống chiêng ầm ĩ, nhưngchínhthayđổinhỏnàyđãkhiếnBuffettkhôngchỉlàhọctròxuấtsắcnhấtcủaGrahammàcònlànhàđầutưthànhcôngnhấtthếgiới.

Buffett luôncốgắng tập trungvàonhữngcông tycókhảnăngquản lý tốtnhư những công ty cómột hệ thống cửa hàng nhượng quyền thành công,thươnghiệumạnhhaythịphầnlớn.Ngoàira,ôngcòntậptrungđầutưvàonhữnglĩnhvựcmàmìnhhiểurõ,nhữngngànhmanglạilợinhuậncaovàcósứccạnhtranhtốt.Vớicáchlàmnày,khimuamộtsốcổphiếuvớimứcgiácóvẻrẻhơnsovớigiátrịthựccủamộtcôngty,Buffettcònđượclợitừsốgiátrịtăngthêmvềsaucủanó.PhươngpháplựachọnđầutưdựatrênthốngkêcủaGrahamkhôngcóđượclợithếmớinày.Thậmchí,theoBuffett,muamộtcôngtylàmănkémhiệuquảrồiđếnlúc,mộtrủirobấtngờnàođóxảyra, toàn bộ số lợi nhuận domua rẻ lúc đầu cũng chẳng thể bù đắp đượcnhữngthiệthạisauđó.

Cònmộtcáchđầutưthànhcôngnữatrênthịtrườngcổphiếu.Tácgiảcủanólàmộtngườiđượccoilànhàquảnlýquỹđầutưvĩđạinhấtthếgiới-PeterLynch.Năm1990,quỹđầutưFidelityMagellandoôngquảnlýđãđạtđược

consốlợinhuậncaogấp28lầnsovớivốnbanđầucủanótrongnăm1977.Qua những cuốn sách, bài báo và những bài trả lời phỏng vấn củamình,Lynchbàytỏniềmtinrằngnhữngcánhânchơichứngkhoáncóthểlàmtốthơncácchuyêngiakhiđầutưvàonhữngcôngtyvànhữngngànhnghềmàhọamhiểu.Nhữngcơhộiđầutưmớiluôncóởkhắpnơi.Lynchtinrằngchỉcần bỏ ra công sức thích đáng để tìm hiểu và nghiên cứu thì những kinhnghiệmvàquansátthịtrườnghàngngàysẽgiúpcácnhàđầutưbìnhthườngcóthểsởhữumộtdanhmụcđầutưcổphiếucólãi.

Tuy không sánh vai được cùng với quỹ của Lynch, nhưng quỹ TheBeardstownLadiescũngcómộtthờigiangiànhđượcnhữngkếtquảđầutưkhiếnngườikhácghentị.VũkhíbímậtcủahọlàtờValueLineInvestmentPulication,một ấn phẩm nghiên cứu, phân tích chuyên sâu, có số liệu vềkhoảng1700côngtylớnnhấttrênthịtrườngchứngkhoán.Mỗituần,tờbáonàyxếphạngcáccổphiếutheomứcđộantoàn.Nhìnchung,nhữngcổphiếuđượcValueLinexếphạngcaonhất(đứngthứnhấthoặcthứhaitheothangđiểm5)thườngliêntiếpcómứctăngtrưởngcaohơnmứctăngtrưởngtrungbìnhcủathịtrườngtrongkhoảng30năm.ValueLinesửdụngnhữngyếutốnhưtốcđộtănggiávàthunhậpcủamộtcổphiếu,nhữngảnhhưởngtíchcựcvàtiêucựcđếngiácổphiếu,vàmộtsốnhữngbiếnsốquantrọngkháclàmtiêuchíđánhgiávàxếphạngcổphiếu.Đãcóthời,bảngxếphạngcổphiếucủaValueLinecũngdựatrênđánhgiácủacácnhàphântích.Song,nóđãbịbỏquatừlâubởinếukhôngdựavàonhữngđánhgiánày,kếtquảbảngxếphạngsẽchínhxáchơn.

Việcnàyphầnnàochỉrađượcnhữngsai lầmcủaquỹBeardstownLadies.Đểlàmcơsởphântích,đánhgiá,trướchết,họsửdụngbảngxếphạngcủaValueLine,rồithêmmộtsốthôngsốtựtínhtoántrêncơsởnhữngthôngtinthuthậpđược.Rõràng,sựthêmthắtnàychínhlànguyênnhânkhiếnbảngxếphạngcủahọthuaxabảngxếphạngtựđộngcủaValueLinevàthịtrườngnóichung.

Nhưvậy,córấtnhiềuphươngphápđầu tưhiệuquảkhác.Dođó, lúcnày,xuấthiệnmộtcâuhỏirấtchínhđánglà:Ýtưởngsănlùngnhữngcổphiếuđangthắngthếtừkhắphangcùng,ngõhẻmcủathịtrườngchứngkhoáncógìkhôngổnsovớinhữngphươngphápchúngtavừabàn?

Tuycóvẻhợplý,nhưngcâuhỏinàycóthểkhiếnchúngtabịnhầmlẫn.Lýdothậtđơngiản:Bạntìmkiếmnhữngcổphiếuítaiđểýđầutưkhôngcónghĩa làbạnkhông thểhoặckhôngnênápdụngmộtsốbíquyết thắng lợicủanhữngbậclãolàngnhưGraham,BuffetthayLynch.Dĩnhiên,mộtkhibạnđãbỏcôngsứcđểtìmkiếmchoramộthạngmụcđầutưởnơixaxôi,hẻolánh,khôngaingóngàngđến, thì tôihyvọngnhữnggìbạnphảiphântíchvàphánđoánkhôngmơhồhơnviệctìmhiểuxemcócáiđenàovừarơilênđầubạnkhông.LạythánhAla!Tuyđólàmộtmụctiêuđángphấnđấuvàcóthểthựchiệnđược,songcuộcsốngđâuphải lúcnàocũngdễdàngnhưvậy.

Ápdụngmộtsốbíquyếtcủacácbậctiềnbốiítnhấtcũnglàmộtcáchtốtkhibạngặpphảinhữngquyếtđịnhđầutưquákhókhăn.Hơnnữa,vìchúngtađãcôngnhận từđầu rằng, hiểu rõ chỗđứngcủamình làmột trongnhữngbíquyếtcốtyếudẫnđếnthànhcông,nênviệctuântheonhữngquytắccơbảnnàycũngsẽgiúpbạntậptrungvàođúnghướng.

NƠI CẤT GIẤU BÍ MẬT LỢI NHUẬN CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNGKHOÁN

Vậythìđâulànhữngnơicấtgiấubímật?

Đừnglo,khôngaibắtbạnphảitìmkiếmtậndướiLoveCanalhayliềumìnhđếnnỗiănđạntronglúcrìnhrậpmộtcăncứquânsựbímậtnàođócủaNga.Nơicấtgiấubímậtkhôngđơngiảnđếnvậy.Vớithịtrườngchứngkhoán,lợinhuậncóthểẩnnấpởbấtcứđâuvànơiẩnnấpluônthayđổi.Thựcra,đặctínhcơbảncủaphầnlớnnhữngcơhộiđầutưlàtínhthayđổi.Mộtsựkiện

nàođótrongkinhdoanhdiễnravàtạoracơhộiđầutư.Danhsáchnhữngsựkiệnmàtừđóbạncóthểkiếmlờibaogồm:thànhlậpcôngtycon,sápnhập,cảitổ,quyềnmuacổphiếuưuđãi,phásản,thanhlýtàisản,đóngcửacôngty,thanhtoáncổtức.Tấtnhiên,khôngphảichỉkhinhữngsựkiệnđóxảyrabạnmớicóthểkiếmlời,màbảnthânchúng,mỗikhixuấthiệncũngxuấtrathịtrườngmộtloạtcổphiếumớivớinhữngtiềmnăngđầutưvôcùngtolớn.

Điềuthúvịnằmởchỗ,tạibấtcứthờiđiểmnào,luôncómộtsựkiệnnàođóxảyra.Mỗituầncóhàngchụcsựkiệnxảyra.Bạnkhôngthểtheosáttấtcả,màthựcra,cũngkhôngcầnlàmthế.Mỗithángchỉcómộtcơhộiđầutưmớithôicũngđãlàquánhiềusovớinhữnggìbạncầnhaymuốn.Trongkhiđọccuốnsáchnày,saumỗivídụ,vàmỗichương,bạncóthểtựnhủ:“Làmthếquáinàomìnhcóthểkiếmđượcmộtvụnhưthếnhỉ?”,hoặc“Chẳngđờinàomình tìm ra nổimột vụ như thế”.Có thể, cả hai suy nghĩ trên đều đúng.Nhưngbạnvẫncònrấtnhiềucơhộikhác.Ngaycảkhibạnhọcđượccáchtìmrađúngnơicócơhội thìviệc tậndụngmộtphầnmườicơhộiđó thôicũngđãlàmộtgiấcmơtuyệtvờirồi.Tuynhiên,khảnăngquátrìnhtìmkiếmnhữngkhoảnlợinhuậnphikéodàisuốtcảđờilàđiềucóthểxảyra.

Vậycònnhữngcáchlàmgiàunàokhác?PhươngpháplàmgiàucủaWarrenBuffetthayPeterLynchkhônghềcóđiểmkhiếmkhuyếtnào.Vấnđềlàbạnkhông có khả năng trở thànhmột Buffett hay Lynch thứ hai. Đầu tư vàonhữngnơilàmăntốtlàhợplý.Nhưngtìmrađâulànơilàmăntốtmớithựcsựkhó.Nhữngtờbáođộctônhaynhữngcôngtytruyềnthôngđạichúngđãcóthờiđượccoilàhạngmụcđầutưhoànhảo.Thếrồi,nhữnghìnhthứccạnhtranhmới và suy thoái diễn ra khiến những loại hình doanh nghiệp đó đixuống.Thếgiớinày làmộtchốnphức tạpvàđầy rẫycạnh tranh.Mứcđộtháchthứcchỉngàycàngtăngmàthôi.Nhữngthửtháchmàbạnphảiđốimặtkhichọnlựamộtcơhộikinhdoanhtốtcókhảnănggiatăngtrongtươnglai,thậmchícònlớnhơnnhiềunhữngthửtháchmàBuffettgặpphảikhiônggâydựnggiatàicủamình.Bạncóthựchiệnđượcđiềuđókhông?Bạncóphải

làmthếkhông?

Tìm ramộtWal-Mart,McDonnald’shayGap thứhaikhôngdễ.Thấtbạithườngnhiềuhơnthànhcông.Hãysửdụngchínhnhữngkinhnghiệmvàtrựcgiáccủabạn.Đó làmột lờikhuyên tốtvàbạnnênápdụngmỗikhiquyếtđịnhđầutư.Bạnchỉnênđầutưvàonhữnggìmìnhbiếtvàamhiểu.ĐólàphươngphápcủaPeterLynch.Ôngđúng làmộtnhân tàikiệtxuất.Có lẽ,ôngbiếtvàamhiểunhiềuhơnbạnmỗikhiphảiđưaramộtquyếtđịnhkhókhăn.

PhươngphápđầutưdựatrênsốliệucủaGrahamlàdànhchonhữngnhàđầutưcánhân.MộtdanhmụcđầutưđadạngvớichỉsốP/Ethấpvàgiárẻhơnsovớigiátrịthựcvẫnmanglạinhữngkếtquảtuyệtvờivàtươngđốidễthựchiện.Grahamtínhrằng,khisởhữutừ20đến30loạicổphiếunhưthế,bạnkhôngcầnmởrộngcuộctìmkiếmcủamình.Đúngvậy,lýdođầutiênkhiếntôi saymê thị trường chứngkhoán là dođọcvànghiên cứu cách làmcủaGraham.Chođếnnay,bấtkểkhinàovàởbấtcứnơinàocóthể,tôivẫnápdụngnhữnggiáohuấncủaông.Nếubạnchịukhótìmtòi,tựchọnvịtríchomìnhvàxemxétkỹnhữngnơingườikháckhôngquantâmđến,bạncóthểthànhcôngvượttrộisovớiphươngphápthụđộngcủaGraham.

Trongthờiđiểmhiệnnay,việctựmìnhtìmkiếmthôngtintrởnêndễdànghơntrướcrấtnhiều.NhữngthôngtinsẵncóngàynayrấtkhótìmthấytrongthờicủaGrahamhoặcnếucó,chúngchỉcóxuấthiệntrongcácbảnthốngkêcủacáccơquannhànước.Chođếngầnđây,cùngvớimộtsốlượngsổsáchkhổng lồ, những thông tin kiểu nàymới đượcmột công ty công khai vớiSEC.Tuynhiên,đâychỉlàtrườnghợpcábiệt.Tàiliệumôtảnhữngsựkiệnlớn của doanh nghiệp, có thể làm cơ sở cho quyết định đầu tư của bạnthườngđượccáccông ty tưnhâncungcấpvớigiá200đến300đô lamộtbản.Cònhiệnnay,nhữngthôngtinđóđềucótrênInternetvớigiáchỉbằngmộtcuộcgọi.Dĩnhiên,bạncũngphảimuốnđọcchúngnữa.

Chiếnlượcđầutưvàonhữngsựkiệnđặcbiệtcủacáccôngtyliệucónhượcđiểmnàokhông?Tacóthểnghĩrangayhainhượcđiểm.Thứnhất,nhưbạnđãbiết:Bạnluôncầnđểýtheodõikhiápdụngphươngphápnày.Nhưng,bạnsẽđượcđềnbùxứngđáng.Cònnhượcđiểmthứhaicóthểcómàcũngcó thể khôngxảy ra với bạn.Chúng ta đều biết có những sự kiện diễn ratrongvàinăm,cónhữngsựkiệnchỉchuyểnbiếntrongvàitháng.Vàbạnchỉcólợithếkhiđầutưvàođóngaytrước,trong,hoặcsaukhisựkiệnđódiễnra.Thờigianrútngắncơhộicủabạnvàsốcổphiếuđósẽphảiởvớibạntrongthờigiankhôngdài.Nhữngngườicóthờigianđầutưdàihơnmộtnămsẽđượcưuđãi hơnvề thuế.Đây làmột lợi thế cho tất cảnhữngai từbỏkhoảnlợinhuậncóthểđánhthuếcủamìnhbằngcáchkhôngbánđinhữngcổ phiếu đang được đánh giá cao. Trong những tình huống như thế, mộtkhoảnđầutưngắnhạncóthểcónhiềunhượcđiểmhơnnhữngchiếnlượcdàihạn như củaBuffett,GrahamhayLynch.Nếu chỉ đầu tư vào nhữnghạngmụccóquãngthờigianvàinămtrởlên,hoặcđầutưbằngchínhquỹtrợcấpIRAhayquỹlươnghưucủamình(nhữngtàikhoảnlươnghưuđủtiêuchuẩn,cóthểđượcquảnlýmàkhônggặpvấnđềgìvềthuế),bạnhoàntoàncóthểtránhđượcnhữngnhượcđiểmnày.

Cònmộtđiểmnữa:Tuyhầuhếtmọingườiđềuthấyantâmhơnkhilàmtheođámđông,nhưngđólạikhôngphảilànơinhữngnhàđầutưthànhcôngtìmkiếmcơhộituyệtvờichomình.NhưngcóthểbạnsẽnhẹnhõmhơnkhibiếtviệctậndụngnhữngchuyểnbiếnlớncủacáccôngtykhiếnbạntiếngầnhơntớiBuffett,GrahamhayLynch.Cảbangườiđótừngđầutưtheokiểunày.ChỉcóđiềulàGrahamquantâmnhiềunhấtđếnviệctruyềnlạikinhnghiệmcủamìnhchonhữngnhàđầutưcánhân.Ôngchorằngsẽdễdànghơnkhiphần lớn mọi người chỉ tập hợp một danh mục đầu tư đa dạng dựa trênnhữngconsố.CảBuffettvàLynchđềugặptrởngạidosố tiềnđầutưquálớnlênđếnhàngtỷđôla.Nhữngcơhộiđầutưđủtầmcỡ,ảnhhưởngđếnmộtsốvốnnhưvậykhôngphảidễtìm.Cònvớibạn,250triệuđôlakhôngphảilàvấnđề.

Vậy,hãyxắntayáolênvàbuộcdảibănglêntrán.Bạnsắpsửacómộtcuộchànhtrìnhngoạnmụctớiđườngchântrờicủathịtrườngchứngkhoán.Bạnsẽtớinhữngnơimànhiềungườikhôngdámđến-hayítnhấtlàkhôngbiếtđểđến.Khiđếnđượcnhữngvùngnướclớnchưabịaikhuấytungvàtìmranhữngbímậtẩngiấuởđó,bạnsẽhiểuthếnàolàcảmgiácvinhquangcủasốítngườilênđếnđỉnhEverest,cắmmộtcâycờởBắccực,haybướctrênmặttrăng.(Cólẽcảmgiácđócũngchỉgiốngnhưkhibạngiảixongmộtôchữthôi.Tôichưabaogiờthử,nhưngchắcchắn,cảmgiáclúcđócũngsẽrấttuyệt).

Dùsaođinữachúngtacũngphảilênđườngthôi.

CHƯƠNG3.Cácloạicổphiếusinhlợi

Cómộtlần,tôithuacược.NgườithuaphảiđãingườithắngmộtbữatốitạinhàhàngLutece.Làmộtgãđộcthân,cuộcsốngvớitôilúcđóchỉđơngiảnlà“Phếtmộtlátpho-mátlênchiếcbánhvòngcònnguyên”(Đâylàcôngthứccủariêngtôi,chứkhôngphảicủanhàhàngBeardstownLadies).Vậylàtôingồiđó,trongmộtnhàhàngcólẽlànhàhànglịchsựnhấtthếgiới,chămchúnhìnvào thựcđơn.Mộtngườiđànông trongbộ trangphụcbếp trưởng tớibên,giúp tôigọimón.Khônghiểu saokhinhìnvàobộ trangphụcđó, tôikhôngthểnhậnraôngtachínhlàAndreSoitner,bếptrưởngvàcũnglàchủnhàhàng.

Chỉvàomộtmónkhaivịtrongthựcđơn,tôingốcnghếchhỏi:“Mónnàycóragìkhông?”.

“Không,dởlắm!”,Soitnertrảlời.

Dùôngtachỉđùa,nhưngtôicũngkịphiểura.Nhữngmóntrongthựcđơnđềulàmónngon.KhilựachọnnhàhàngLutece,tađãquyếtđịnhchọnnơiănngonnhất,còngọimónnàochỉlàviệcphụ.

Bạnhãynhớkháiniệmnàykhiđọccácchươngsaucủasách.Sẽrấttốtkhibạnlànhàđầutưduynhấtvàomộtlĩnhvựcnàođó.Nhưngthếvẫnchưađủ.Bạncònphảichọnđúnglĩnhvựcnữa.Nếubạnchọntrướclĩnhvựcsẽđầutưvàlĩnhvựcđóchophépbạnlàngườidẫnđầucuộcchơingaytrướckhicuộcchơibắtđầu(tôiđangnóiđến“nhàhàngLucete”trongthếgiớiđầutư)thìphầnviệcquantrọngnhấtđãđượchoànthành.Mặcdùcònphảiđưaranhiềuquyếtđịnhnữa,nhưngnếubạnchọnmóntừmộtthựcđơnđãhoànhảorồithìsẽhiếmkhichúnglàmchobạnmắcchứngkhótiêu.

CÁCCÔNGTYCON/CÔNGTYVỆTINH(SPIN-OFF)

Lĩnhvựcđầu tư thứnhấtmàchúng tasẽnghiêncứucóvẻkhônghấpdẫnchútnào.Đólànhữngbộphậntáchracủamộtcôngty,vàthườngđượcgọilà “công ty con”.Những công ty này có thể tồn tại dưới nhiều hình thứcnhưngkếtquảcuốicùngthườnggiốngnhau:Mộtcôngtylớnchọnramộtchinhánh,mộtbộphậnhaymộtmảngkinhdoanhvàtáchnórabằngcáchthànhlậpmộtcôngtymới,độclập,khôngdựavàocôngtymẹ.Trongphầnlớntrườnghợp,cổphiếucủacôngtyconnàysẽđượcbánchocáccổđônghiệntạicủacôngtymẹ.

Córấtnhiềulýdogiảithíchvìsaomộtcôngtylạichọntáchrakhỏicôngtymẹ.Song,lýdođángchúýnhấtlà:Đầutưvàonhữngcôngtyconsẽmanglạilợinhuậnlớn.Thựctếdiễnravượtquásứctưởngtượngcủanhiềungười:Giátrịcổphiếucủanhữngcôngtyconvàthậmchícảcổphiếucủacôngtymẹtăngcaohơngiácổphiếutrungbìnhtrênthịtrường.

Mộtnghiên cứukéodài suốt25năm tại công tyPennState (kết thúcvàonăm1988)cho thấy, cổphiếucủanhữngcông tyconcómức tăng trưởngcaohơncổphiếucủacácđốithủtrongngànhvàtrongbanămđầukểtừlúcnótáchra,chỉsốS&P500(mộtloạichỉsốdựđoántỷlệ,đánhgiárủiro,nghiêncứuđầutư..)vàokhoảng10%mộtnăm.Cáccôngtymẹcũnglàmănkhá tốtvớimứclợinhuậnhàngnămvượtmứctrungbìnhcủacáccôngtyđốithủtớihơn6%trongcùngbanămđầuđó.Nhữngnghiêncứukháccũngđưaracáckếtluậnđầyhứahẹnvềtriểnvọngcủacôngtycon.

Vậynhữngkếtquảnghiêncứunàycóýnghĩagìđốivớibạn?Nếubạnđồngýrằngsaumộtkhoảngthờigiandài,mứclãitrungbìnhmàthịtrườngmanglạixấpxỉ10%mộtnămthìnhưvậy,vềmặtlýthuyết,lợinhuậnđạtmứccaohơnthịtrường10%.Điềuđócũngcónghĩalàmỗinăm,bạnđượchưởnglãi20%.Nếunhữngkếtquảnghiêncứunàyvẫncònđúng trong tương lai thìchỉcầnthêmvàodanhmụcvốnđầutưmộtcôngtycon,mớiđượctáchlàbạnđãcóthểthulờilớn.Nghĩalàbạnsẽcóđược20%lợitứchàngnămmà

khôngcầnđếnmộtcôngcụhaytàinăngđặcbiệtnào.

Nhưngchuyệngìsẽxảyranếubạnsẵnlòngbỏcôngsứcvàokhoảnđầutưcủamình?Chọnnhữngdanhmụcmàbạntin tưởngsẽđưatớikếtquảcaohơnconsố20%mộtnămkia.HãynhớđếnmộtchitiếtquantrọnglàWarrenBuffett, một tỉ phú được nhiều người ái mộ, cũng chỉ đạt được mức lợinhuận28%một năm (dù là trongvònghơn40 năm). Phải chăng, chỉ cầnchọnđầutưvàomộttrongsốnhữngcôngtychiatáchlàbạncóthểgặtháiđượcthànhcông?

“Đờinàolạinhưthế”,bạntựnhủ.“Cócáigìđókhôngổnrồi.Thứnhất,aidámđảmbảorằngnhữngcôngtyvệtinhđósẽtiếptụclàmăntốtnhưtrongquákhứ?Thứhai,đếnlúcmọingườinhậnranhữngcôngtyconcókếtquảxuất sắcnhưvậy thì chẳngphảigiácổphiếucủachúngsẽbịđẩy lênđếnmứcchẳngcònlời lãigìhaysao?Vàlàmcáchnàođểbạncóthểdựđoánđâulàcôngtyvệtinhcókhảnăngthànhcôngmỹmãnnhất?”.

Điểm0cho lòng tincủabạn.Dĩnhiên,nhữngcông tyconnàysẽ tiếp tụchoạtđộnghiệuquảtrênmứctrungbìnhcủathịtrườngvàsaunày,thậmchícòncónhiềungườinữacũngnhậnrathànhtíchấy.Vìsaobạncóthểchọnlựađúngđắnnhững“ônglớn”thựcsựtrongtươnglai?Hãyyêntâm,bạnsẽlàmđượcđiềuđódễdàngnhờsựgiúpđỡcủatôi.Đểhiểuđượccáchthứclàm thế nào và vì lý do gì, trước tiên, chúng ta hãy bắt đầu từ những lýthuyếtcơbản.

Lýdođầutiênkhiếnnhữngcôngtyđómuốntáchralàgì?Câutrảlờikhádễhiểu:

•Nhữnglĩnhvựckinhdoanhkhôngliênquanđếnnhaucóthểđượctáchrađểđạtvịthếcaohơntrênthịtrường.

•Chẳnghạn,vớimộttậpđoànkinhdoanhcảthépvàbảohiểm,bạncóthể

táchmộttronghaingànhđóra.Rồisauđó,tìmcáchthuhútsựđầutưcủanhữngngườichỉcóhứngthúvớibảohiểmhoặcthép,chứkhôngphảicảhai.

•Dĩnhiên,trướcmộtcuộctáchcôngty,mộtsốnhàđầutưbảohiểmcóthểvẫnmuốnmuacổphiếucủatậpđoàn,nhưnghầuhếthọchỉmuanếuđượcgiảmgiá(Điềunàychothấysựmiễncưỡngđốivớiviệcmuamảngthépmàhọkhôngmấyhứngthú).

•Đôikhi,động lực tách rờixuấtphát từmongmuốn loại ramột lĩnhvựckinh doanh khôngmấy thành công để nó không ảnh hưởng đến hình ảnhtổngthểtrongmắtcácnhàđầutư.

•Tìnhhuốngnày(cũngnhưtrườnghợphailĩnhvựckinhdoanhkhôngliênquanđếnnhaunóitrên)cũngcóthểmanglạilợiíchchobanquảnlý.Việckinh doanh “bê bối” kia có thể là do những lỗ hổngkhôngđáng có trongquảnlývìđầutưkhôngthíchđángvềthờigianhaynỗlựctậptrung.Khiđãlàmộtcôngtyriêng,độingũlãnhđạoriêngcủamỗilĩnhvựckinhdoanhsẽcócơhộilàmviệchiệuquảhơn.

•Đôikhi,nếumộtcôngtykhôngthểbáncổphiếudễdàngthìviệctáchmộtphần của doanh nghiệp ra sẽ giúp tăng giá trị cổ phiếu trongmắt các cổđông.

•Đôikhi,mộtmảngkinhdoanhrơivàotìnhtrạngbêbốiđếnmứccôngtymẹkhông thể tìmđượcngườimuavới giá phải chăng.Nếu công ty đượctáchrakiahoạtđộngtrongmộtlĩnhvựckhôngđượcưachuộnglắmmàvẫncó thểmang lại chút lời lãi thìcông tymẹcó thểchuyểnnợnầnsangnó.Bằngcáchnày,nợnầnđượchoánchuyển từcôngtymẹsangcôngtyconmới(nhờthế,làmtănggiátrịcủacôngtymẹ).

•Mặtkhác,mộtnhánhkinhdoanhđanggặpbêbốicóthểđượcnhậnthêmkhoảnđầutưlớnhơntừcôngtymẹ,đểcóthểtựmìnhsốngsótcòncôngty

mẹthìthoátkhỏinó.

•Vấnđềthuếcũngcóthểchiphốiviệcmuacổphiếucủacôngtyconthayvìmuatoànbộcổphiếucủacôngtymẹ.

•Mộtdoanhnghiệpcómứcthuếthấpcóthểbịloạikhỏithịtrường.Nhưngđối với các cổ đông, đầu tư vàomột công ty con là con đườngmang lạinhữngkhoảnlợinhuậnbéobởnhất.Nếumộtcôngtyconcóthểđápứngtấtcả các tiêu chí IRS thì các giao dịch liên quanđến công ty này đều đượcmiễn thuế.Haynóicáchkhác, toànbộcông tycũngnhưcáccổđôngđềukhôngphảichitrảbấtcứkhoảnthuếnàotrongquátrìnhphânphốicổphiếu.

•Cáccổđôngsẽthuđượclợinhuậntừcôngtymàhọđầutư.Nhữngkhoảnlợinhuậnnàyđượcgọilàcổtức.Tronghầuhếtmọitrườnghợp,cáccôngtyphảiđóngthuếchocáckhoảnlợinhuậnmàhọđạtđượcvàcáccổđôngcũngphảiđóngthuếcholượngcổtứcmàhọnhậnđược.

•Việcchiatáchcôngtycóthểlàmộtgiảiphápchiếnlượcchốngđộcquyềnhaycảitổlạicơcấuhoạtđộng,dọnđườngchocácgiaodịchcũngnhưthựchiệncácmụctiêukhác.

•Trongkhitiếpquản,đôilúc,doràocảnphápluậtnênnhàquảnlýkhôngmuốnhoặckhôngthểmualạimộttrongnhữnglĩnhvựckinhdoanhcủacôngtymụctiêu.Mộtlốithoátthườngthấylàtáchriênglĩnhvựcđórathànhmộtcôngtyconngaytrướckhisápnhập.

Trongkhi tiếpquản,đôi lúc, do rào cảnpháp luật nênnhàquản lýkhôngmuốnhoặckhôngthểmualạimộttrongnhữnglĩnhvựckinhdoanhcủacôngtymụctiêu.Mộtlốithoátthườngthấylàtáchriênglĩnhvựcđórathànhmộtcôngtyconngaytrướckhisápnhập.

Trongmộtsốtrườnghợp,mộtngânhànghaymộtchinhánhbảohiểmcóthểbuộccôngtymẹhoặcchinhánhtuântheonhữngquyđịnhmàhọkhônghề

muốn.Mộtcôngtytáchrời,tồntạinhưmộtthựcthểđượcđiềuchỉnhsẽgiảiquyếtvấnđềnày.

Danhsáchtrêncòncóthểdàithêmnữa.Tuynhiên,thậtthúvịkhinhậnrarằng,bấtkểđộngcơtáchra làgìđichăngnữathìnhữngcôngtyconmớinày thườngcómức lợinhuậncaohơnmức trungbình trên thị trường.Tạisaolạinhưvậy?Tạisaođiềunàylạixảyra?

Trênthựctế,câutrảlờilàmứclợinhuậnbổsungcủanhữngcôngtyconnàyhoàntoànmangtínhhệthống.Vềcơbản,quátrìnhtáchcôngtyralàmộtphương pháp phân bổ cổ phiếu sai đối tượng và không hiệu quả. Thôngthường,cổphiếucủanhữngcôngtyconsẽkhôngđượcbánrangoàimàchỉbánchocáccổđôngđangđầutưvàocôngtymẹ.Dovậy,khiđó,nhữngcổphiếunàysẽđượcbánngaytứcthìmàkhôngphảiquantâmđếnvấnđềgiácảhaygiátrịgốc.

Chúngtacóthểdựđoánđượchậuquả:Khinguồncungbanđầudồidàoquámức,giásẽgiảm.Giảsửcáccôngtyđầutưcổphiếucũngthamgiavàoquátrìnhmuabánnày.Hầuhếtcáccôngtyconđềucóquymôhoạtđộngnhỏhơnsovớicôngtymẹ.Quymôcủamộtcôngtyconcóthểchỉbằng10hoặc20%sovớiquymôcủacôngtymẹ.Ngaycảkhicácquỹđầutưtậpthểdànhthờigianđểphântíchtìnhhìnhkinhdoanhcủacáccôngtycon,quymôhoạtđộngcủanócũngquánhỏsovớinhữnghạngmụccủahọ-trongđóchỉbaogồmnhữngcôngtycósốvốnđầutưtheogiáthịtrườnglớnhơn.

Nhiềuquỹđầu tưcó thểchỉmuacổphiếucủanhữngcông ty thuộcnhómS&P500,nhómnàychỉbaogồmnhữngcôngtylớnnhấtnướcMỹ.NếumộtcôngtythuộcnhómS&P500táchmộtnhánhrathànhcôngtyvệtinh,bạncóthểchắcchắnrằng,chỉngaysaukhicôngtyconnàyrađời,mộtsốlượngcổphiếukhổnglồcủanósẽđượcbánranhanhchóng.Điềunàycóvẻngốcnghếchphảikhông?Đúngvậy.Bạncóhiểukhông?-Mộtphần.Liệuđâycóphảilàcơhộichobạnchọnmuacổphiếuvớigiáthấpkhông?-Chắcchắnlà

thế.

Mộtlýdokháckhiếnnhữngcôngtyconnàykinhdoanhcóhiệuquảlàvìchủnghĩatưbảnvớinhữngmặttráicủanó.Khimộtcôngtyconvàbanđiềuhànhcủanóthoátkhỏisựràngbuộccủacôngtymẹ,nhữngquyềnlựcchiphốicácgiaodịchchứngkhoánsẽbịdỡbỏ.Việckếthợpcácyếutốnhưsựtincậy,tinhthầntráchnhiệmvàưuđãitrựctiếpdiễnrarấttựnhiên.Saukhiđượctáchra,việcchọnmuacổphiếu,dùlàcủacôngtyconhaycôngtymẹ,cóthểngaylậptứcmanglạilợinhuậnchođộingũquảnlýcủamỗidoanhnghiệp.Cảcôngtyconvàcôngtymẹđềuđượchưởnglợitừphươngthứchoạtđộngnày.

MộtnghiêncứutạiPennStateđãchothấy,trongnămđầutiêntáchrakhỏicôngtymẹ,cáccôngtyconnàythườngkhôngthểđạtđượclợinhuậntốiđatừcổphiếu.Nóchỉcóthểlàmđượcđiềuđótrongnămthứhai.Cólẽphảimấtmộtnăm,cáccông tyconmới thoátkhỏiáp lựcbanđầu làbánđượccàngnhiềucổphiếucàngtốttrướckhitậptrungvàokinhdoanh.Đúnghơnlà,chỉđếnmộtnămsau,nhữngthayđổidotáiđầutưmớibắtđầupháthuytácdụngvàđượcthịtrườngcôngnhận.Dùlýdocủasựtăngtrưởngthầnkỳtrongnămthứhailàgì,thìnhữngkếtquảvẫnchỉrarằng,khimộtcôngtyđược tách ra, nó cónhiều thời gianđểnghiên cứuvàđưa ra nhữngquyếtđịnhđầutưcólợihơn.

Giảithíchcuốicùngchoviệcvìsaocổđôngcủacảcôngtyconlẫncôngtymẹđượclợinhiềunhưvậytừviệcthànhlậpcôngtyvệtinhlà:Tronghầuhếtcáctrườnghợp,nếubạntìmhiểuýđồẩnsauquyếtđịnhthànhlậpcôngtyvệtinhthìcâutrảlờichínhlà:Bangiámđốccóthamvọngnângcaogiátrịchocáccổđông.Tấtnhiên,bởivìđâylàcôngviệcvàtráchnhiệmchínhcủahọchonênvềmặtlýthuyết,mọiquyếtđịnhcủabanđiềuhànhđềunêndựatrênnguyêntắcnày.Mặcdùđâylàđiềunênlàm,nhưngkhôngphảilúcnàomọiviệccũngdiễnrađúngnhưvậy.

CólẽđâycũnglàbảnchấtcủaconngườihoặcchỉđơnthuầnlàlốisuynghĩcủangườiMỹ,haycũngcóthểđólàtrậttựvốncócủasựvật.Tấtcảcácnhàquản lý đềumongmuốn tìmkiếm cơ hộimở rộng phạmvi, quymôhoạtđộngvàtầmảnhhưởngcủamình.Đâycólẽcũngchínhlàlýdovìsaocónhiềuvụsápnhậpđếnthếvàvìsaonhiềuvụsápnhậplạithấtbại,đặcbiệtkhiđókhôngphảilàsởtrườngcủacôngty.Quađó,ngườitacũnghiểuvìsaonhiềudoanhnghiệp (vídụnhư,cáchãnghàngkhôngvàhệ thốngcáccửahàngbán lẻ)vẫn tiếp tụcbành trướng.Độngcơbanđầu củaviệc sápnhậphaymởrộngthườngdễgâyhiểulầm.Tuynhiên,điềuđóhiếmkhixảyravớimộtcôngtyđượcchiatách.Mụcđíchphânchiatàisảnbịphânchiavàhạn chế tầmảnhhưởngchỉ làmang lại cho các cổđông lợi nhuận lớnhơn.

Cũngthậtthúvịkhibiếtrằngchínhviệctáchra,lậpthànhcôngtyconlạilàgiảipháptốiưudànhchocáccôngtysápnhậpkhôngthànhcông.Hivọngviệc lựa chọn hướng đi này là báo hiệu cho sự trở lại của kỷ cương vàphươnghướngđầutưcủacổđông.Trongbấtkỳtrườnghợpnào,chiếnlượcđầu tư vào cổ phiếu của các công ty con hay công tymẹ nên hướng vàonhững lĩnh vực kinh doanhđã định sẵn củamột công ty luôn hướnghoạtđộngtheoquyềnlợicủacổđông.

LỰACHỌNCỔPHIẾUTỐTNHẤTTRONGNHỮNGCỔPHIẾUTỐT

Mộtkhibạnđãtintưởngrằngcổphầncủacôngtyconlàmảnhđấtmàumỡchocácnhàđầutưcổphiếutrênthịtrườngtậptrungvàothìđiềutiếptheobạnmuốnbiếtchắcchắnlà:làmsaođểphầnthắngnghiêngvềmìnhnhiềuhơn?Nhữngthamsốvàtìnhhuốngnàoquyếtđịnhhiệuquảhoạtđộngcủacông ty con?Bạnđang tìmkiếmđiềugì và tìmhiểuđiềuđókhónhư thếnào?

Đểlựachọnmộtcơhộiđầutưthựcsựtốt,bạnkhôngcầnnhữngcôngthứcđặcbiệthaymôhìnhtoánhọcnàocả.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàlốitưduy

logic,hợplývàmộtchútkinhnghiệmtronglĩnhvựcđầutưcổphiếu.Điềunàynghecóvẻsáomònnhưngđólạilàsựthật.Rấtnhiềunhàđầutưchuyênnghiệp không quan tâm đến công ty con và không hề muốn đầu tư vàochúng.Có thể họ có quá nhiều công ty để đầu tư, hay họ chỉ đầu tư vàonhữngcôngtycóquymônhấtđịnh,hoặcđơngiản,họthấychẳngtộigìmàđiphântíchnhữngsựkiệnbấtthườngcủacáccôngty.Nhưvậy,chỉcầnđểtâmmộtchútđếncơhộicủamỗicôngtycon,bạnđãcólợithếlớnrồi.

Thậtkhó tinphảikhông?Chúng tahãycùngnhau tìmhiểumộtsố trườnghợpđiểnhìnhsauđâyvàbạnsẽhiểuđiềutôimuốnnói.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CôngtyCổphầnHostMarrioty/TậpđoànMarriottInternational

Trongnhữngnăm1980,vớithamvọngbànhtrướng,TậpđoànMarriottđãxâydựnghàngloạtkháchsạn.Tuynhiên,cáihọnhằmvàokhôngphảilàsởhữunhữngkháchsạnđómàlàphíquảnlýkháchsạntừngườisởhữukhác.Chiếnlượccủahọlàxâydựngkháchsạnrồibánđi,đồngthờigiữlạinhữnghợpđồngquảnlýbéobởchocáckháchsạntươngtự.Chiếnlượcnàymanglạinhiều thànhcông lớnchohọ.Khi thị trườngbấtđộngsản lâmvào tìnhtrạngbếtắchồiđầunhữngnăm1990,Marriottcũngchịuchungtìnhtrạngvớihàng loạtkhách sạnkhông thểbánđượcbởi trên thị trường, loạihìnhkinhdoanhnàyđã trởnênphổbiến.Khôngchỉ có thế,Marriott cònđangphảigánhnhữngkhoảnnợtrịgiáhàngtỷđôlachiphíđầutưxâydựng.

HãybắtđầuvớiStephenBollenbach,mộtchuyêngia tài chínhcó tầmcỡ.Với quan điểm đầy sáng tạo, ông đã giúp Donald Trump thoát khỏi tìnhtrạng khốn đốn khi phải đóng cửa các sòng bạc. Trên cương vị CFO củaMarriott (vàhiện làGiámđốcđiềuhànhcủaTậpđoànkhách sạnHilton),ôngđãchỉralốithoátchocôngty.NhữnghợpđồngtàichínhliênquanđếncáckhoảnnợđãđượccôngkhaitạiMarriottchophéplĩnhvựckinhdoanh

béobởnàytáchrathànhcôngtyvệtinh.Côngtyconnàycóthểmanglạinguồnthunhậprấtlớntrongkhichỉđòihỏiđầutưtàisảnrấtít.QuanđiểmcủaBollenbach là loạibỏ tất cảnhữngkháchsạnkhôngbánđược rakhỏihoạtđộngkinhdoanhhiệnthờivàchuyểnnhượngcáclĩnhvựckinhdoanhcómứctăngtrưởngthấp.Vớisuynghĩchỉgánhchịunhữngkhoảnnợthậtsựcần thiết, công ty cổ phầnHostMarriott và những công ty con hoạt độngtronglĩnhvựccungcấpdịchvụquảnlýđãhợpthànhmộtcôngtymới,gọilàTậpđoànMarriottInternational.

Theokếhoạch,BollenbachsẽlàGiámđốcđiềuhànhmớicủaHostMarriott.Bên cạnhđó,TậpđoànMarriott International đượcyêu cầugiải ngân choHostMarriottmột khoản tín dụng trị giá 600 triệu đô la nhằm thanh toánnhữngkhoảnnợcòntồnđọngvàgiúpđỡgiađìnhMarriott,hiệnlàchủsởhữu25%cổphiếucủatậpđoànMarriott,vàsẽcòntiếptụcsởhữu25%cổphiếu trong cảTập đoànMarriott International và công tyHost.Các giaodịchcủacôngtyconnàybắtđầuhoạtđộngvàokhoảnggiữanăm1993.

Hãynhớrằng,bạnkhôngcầnnghiêncứugìthêmngoàinhữngđiềunóitrên.TờWallStreetJournal(vànhiềutờbáotàichínhkhác)đãchotôibiếtnhữngthôngtincơbảnnàykhiMarriottlầnđầucungcấpthôngtinkinhdoanhcủahọvào tháng11năm1992.Bạn sẽkhôngmấtquánhiều thờigianđểđọcnhữngthôngtinnàytrênbáochí.Xétchocùng,đâylàtrườnghợpđiểnhìnhchomộtcôngtykinhdoanhquảnlýkháchsạnkháthànhcông,đãthoátkhỏinhữngkhoảnnợtrịgiáhàngtỷđôlavànguycơphásảndokhôngthểbánđượcmộtloạtbấtđộngsản.Tấtnhiên,cóđượcđiềunàylànhờsựrađờicủamộttậpđoànlớnnhưngvẫncònkhámớimẻ-MarriottInternational.HiểnnhiênlàkếtquảcủagiaodịchđóđangtạoramộttổchứcquyềnlựcmớigọilàMarriotInternational.Ởđây,sẽcómộtvàithứ“rácđộc”.Mộtcôngtysẽbịlãngquên,đóchínhlàHostMarriott,nếunóvẫnnắmgiữnhữngbấtđộngsảnkhôngaicầnđếnvàphảigánhchịunhữngkhoảnnợhàngtỷđôla.

Quả thực, tôi rất tòmòvề thứ “rácđộc”này.Tôi khônghiểu “Liệu có aimuốnsởhữunhữngcổphiếunày?”.Khôngmộttổchức,mộtcánhân,khôngmộtaicóthểđầutưvàoHostMarriott(saukhiMarriottInternationalrađời).Áplựcbáncổphiếucònrấtnặngnề.Vàcólẽ,tôilàngườiduynhấtmongmuốnmuanhữngcổphiếunàyvớigiáhời.

Lúcnày, bất kỳ ai nghe nói về chuyệnđầu tư đều cho rằng tôi làmột kẻngược đời.Điều đó có nghĩa là tôi đi ngược với đám đông và lối tư duytruyềnthống.Rõràng,suynghĩchungkhôngphảilúcnàocũngđúnghết.Cóthể,tôilàmộtkẻngượcđời.Nhưngđiềuđókhôngđồngnghĩavớiviệctôisẽnhảyratrướcmộtchiếcxetảiđangchạyvớitốcđộcao,chỉbởivìkhôngaikhácmuốnlàmđiềuđó.Nóchỉcónghĩalànếutôiđãnghĩkĩvềmộtvấnđềnàođóthìtôisẽcốgắnggiữlậptrườngcủamình,ngaycảkhiđámđôngcónhữngsuynghĩhoàntoàntráingược.

Thực tế là tất cả mọi người sẽ bán cổ phiếu của Host Marriott sau khiMarriott International rađời.Nghĩa làviệcmuacổphiếunàysẽ rấtngượcđờitrongsuynghĩcủađámđông.Cuốicùng,thìđámđôngcũngthắng.HostMarriottđúngnhưcáivẻngoàivốncócủanó:mộtchiếcxeMarkđangchạyvớitốcđộcaotrênđóchấtđầynhữngbấtđộngsảnkhôngaithèmquantâmvànhữngkhoảnnợchồngchất.Song,vẫncómộtvàiđiềucầnphảibànthêmđằngsaunhữnglờikêugọivốnngượcđờikhiếntôisẵnsàng,thậmchírấttòmò,tìmhiểuthêmchútnữa.

Thựctế,HostMarriottcómộtsốđặctínhmàtôimuốntìmkiếmkhicốgắnglựachọnmộtcơhộiđầutưmanglạilợinhuậnlớn.

1.CáctậpđoànkhôngthíchnhữngđặcđiểmnàycủaHostMarriott(vàlýdohọđưarakhôngliênquangìđếnnhữngthànhcôngtrongđầutư)

Cómộtvàilýdogiảithíchtạisaonhữngnhàquảnlýcácdanhmụcđầutưchứngkhoáncủacáctổchứchayquỹhưutríkhôngmuốnđầutưcổphiếu

vàoHostMarriott.Chúng tacũngđãđềcậpđếnmộtvấnđềcủa tậpđoànnày,đó lànhữngkhoảnnợkhổng lồvànhữngbấtđộngsảnchẳngmấyaiquantâmđến.Nhữngluậncứnàysẽmanglạichochúngtathànhcôngtrongđầutưvàcólẽ,đólàlýdocócơsởvữngchắcđểhọkhôngmuốnđầutưvàoHostMarriott.Tuynhiên,saukhicóthôngbáovềcácgiaodịchvàotháng11năm1992,chỉmộtphầnnhỏthôngtinvềHostMarriottđượctiếtlộ.Cácđánhgiáđầutưởgiaiđoạnbanđầunàythựcrađãđượctiếtlộnhưthếnào?

Ngaytừnhữngbàibáođầutiên,Hostđãtrởthànhnỗikhiếpsợvớicácnhàđầutư,đếnnỗihầuhếtcáctổchứcđềuchánnản,khôngmuốnnghiêncứuthêmvềcổphiếumớicủacôngtynày.Bởivìmộtlượnglớnthôngtinvàsựviệcđãđượcphơibàychắcchắnđãlàmnaolònggiớiđầutưtrướckhihọthấyđượcsựrahoakếttráicủacôngtycon(ướctínhkéodàitrongkhoảngchíntháng),nêntôiquyếttâmđọcnhữngbàibáođó-trướchếtlà,đểxemxétliệutậpđoànnàycóthựcsựtồitệnhưmọingườinghĩkhông.

MộtlýdokháckhiếncáctổchứckhôngháohứcđầutưvàoHostchínhlàquymôhoạtđộngcủanó,chứhoàntoànkhôngphảichỉvìnhữngthànhtíchtrong đầu tư. Theo luận điểm của các nhà phân tích được trích dẫn trongnhữngbàibáođầu,Hostchỉchiếmkhoảng10đến15%tổnggiátrịcổphiếuđược phân bổ tới các cổ đông, phần còn lại thì dành cho hoạt động kinhdoanhởmộtlĩnhvựckháphátđạt-TậpđoànMarriottInternational.MộtcổphiếumắcnợvàtổnglượngvốntrênthịtrườngchỉchiếmmộtphầnnhỏsovớisốvốnbanđầucủacôngtyMarriott(trịgiá2tỷđôla)cólẽkhôngphảilàmụctiêuđầutưphùhợpđốivớihầuhếtcáccổđôngđầutiêncủacôngtyMarriott.

Ngoàira,lĩnhvựckinhdoanhcủaHostkháchẳnnhữnglĩnhvựcmàcáctổchứcđầutưmongmuốntìmkiếmkhihọmuacổphiếucủaMarriott.Hostchú trọngmua khách sạn; trong khi đó, lĩnh vực hấp dẫn các nhà đầu tưnhiềunhấtchínhlàcungcấpdịchvụquảnlýkháchsạn.Mặcdùkinhdoanh

bấtđộngsảnvàkháchsạnlàmộtlĩnhvựckhátriểnvọng,nhưngnhómcổđôngcủaMarriottđềucónhữngkhoảnlợinhuậnkhácnữavàchắcchắnlàhọmuốnbáncổphiếucủaHostđi.Việcmuabáncổphiếuchỉvìlýdonàysẽkhôngdựatrênnhữngthànhtíchđầutưcụthểvàdođó,cóthểtạoramộtcơhộimuacổphiếutốt.

Ghi chú:Với những lý do chỉ dành cho trườnghợp của công tyMarriott,việctáchratrởthànhcôngtyconthựcsựcầnđượcxemxétkỹlưỡng,ítnhấtlà vềmặt chuyênmôn.Mụcđích quan trọngnhất là để lập nênTậpđoànMariottInternationalmặcdùcổphiếucủacôngtynàysẽđạidiệnchogiátrịcủacáctổchứcsápnhập.Nhữngmụcđíchkhiđưaraminhhọanày(vàmụcđíchcủasựchínhxáctrongtừngsuynghĩtronglĩnhvựckỹthuật),sẽrõrànghơnkhinghĩvềHost-mộtcôngtycósốlượngcổphiếuchiếm10đến15%giátrịcổphiếucủaMarriottđãđượcđịnhgiátrênthịtrường.

2.Ngườitrongcuộcmongmuốncónhữngcổphiếunày

Sựthamgiađầutưcủangườitrongcuộclàmộttrongnhữngkhuvựcđầutưquantrọngcầncókhixácđịnhvàlựachọngiữacáccôngtycon.Vớitôi,đólàkhuvựcquantrọngnhất.Liệucácnhàquảnlýcôngtyconcónhậnđượcsự khích lệ giống như các cổ đông hay không? Liệu họ có thu được lợinhuận lớn trong cổ phần, cổ phần hạn chế, hay quyềnmua hoặc bán haykhông?Liệucókếhoạchnàogiúphọđạtđượcnhữngkhoảnđềnbùlớnhơnkhông?Khitấtcảnhữngvănbảncầnthiếtchoviệctáchrathànhlậpcôngtyconđượchoàn tấtvàđệ trình thì tôi thườngquan tâmđếnkhuvựcđầu tưnàytrướctiên.

Trong trường hợp của HostMarriot, một số vấn đề được nhắc đến trongnhữngbàibáođầutiênđãthuhútsựquantâmcủatôi.StephenBollenbach,ngườivạchracáckếhoạchhoạtđộng,đãtrởthànhGiámđốcđiềuhànhcủaHost.Tấtnhiên,theonhữngnguồnthôngtintừbáochí,BollenbachđãgiúpđỡDonaldTrumpthoátkhỏitìnhcảnhkhốnđốnkhikinhdoanhkháchsạn

vàsòngbạc.Xétvềkhíacạnhđó,Bollenbachxứngđánglàứngcửviênsánggiáchovịtrínày.Duychỉcómộtđiềukhiếntôibănkhoănlà:Mặcdùđiềuđókhôngcónghĩa làBollenbachphảihoàn toànchịu tráchnhiệmcứu lấycontàuđangbịđắm-bằngcáchđưaralốithoátđểhọvứtbỏtấtcảnhữngbấtđộngsảnrắcrốivànhữngkhoảnnợnặngnề-tìnhnguyệnnhảytừmộtcontàuđangvữngchắcsangmộtcontàubịđắm,HostMarriott.

“Điềuđó thật tuyệtvời,Bollenbach!”câuchuyệnđược tiếp tục.“Tôinghĩrằnganhđãthựcsựcứusốngchúngtôi!Bâygiờ,khianhnémđượcnhữngbấtđộng sảnvàkhoảnnợquamạn tàu, saoanhkhông tungmìnhnhảy rakhỏicontàuđó!Píppíp.Hãydùngxuồngcứuhộnếuanhthấycần.Tôichúcanhcómộthànhtrìnhmaymắn!”.

Điềuđócóthểxảyra.Tôinghĩrằng,cólẽHostkhôngphải làmộttrườnghợphoàntoànvôvọngvàBolllenbachsẽđượchưởngnhữngthànhquảxứngđángkhivựcdậycôngtymớinàyvàđưanóvàohoạtđộng.Tôixinthềrằngtôiđãkiểm tranhữngkhoản thunhậpmàBollenbachđượchưởngkhicácvănbảnSECđượchoàntấtvàđệtrình.Tìnhhìnhsẽtốthơnnữakhicóthêmnhiềucổphầnưuđãi.Ngoàira,giađìnhMarriottvẫnsởhữu25%cổphầncủaHostsaukhinótáchrathànhcôngtyvệtinh.MặcdùlýdochínhcủavụđầutưcổphiếunàylàmuốngiúpTậpđoànMarriottInternationalthoátkhỏinhữngkhoảnnợvàgánhnặngbấtđộngsảnsaukhicôngtyconđượcthànhlập và đi vào hoạt động, song đây sẽ vẫn là một nguồn lợi của gia đìnhMarriottnhằmgiúpcổphiếucủaHostMarriottngàycànglớnmạnh.

3.Tạorahoặckhámphácơhộiđầutưtiềmẩntrướcđó

Saukhiđượcthànhlập,mộtcôngtyconsẽmanglạinhữngcổphiếucógiáhấpdẫnvàlợinhuậnlớn.Tuynhiên,trongtrườnghợpcủaHost,tôicònpháthiệnramộtcơhộiđầutưkhác:cổphiếudựtrữ.

Nếulậpluậncủacácnhàphântíchđượctríchdẫntrongnhữngbàibáođầu

tiênđúngthìmộtcổphiếucủaHostcóthểcógiágiaodịchtừ3đến5đôla.Song,côngtymớinàycũngsẽnợkhoảng20-25đôla/mộtcổphiếu.GiảsửmộtcổphiếucủaHostsẽcógiátrịtrênthịtrườnglà5đôlavàkhoảnnợlà25đôla/mộtcổphiếu.ĐiềuđótạonêngiátrịxấpxỉvớigiátrịtấtcảcáctàisảncủaHost-30đôla.Dođó,nếugiátrịtàisảncủaHosttănglên15%,thìgiátrịcổphiếusẽtănggấpđôi(15×30đôla=450đôla).Nếubạncóthểlàmđượcđiềuđó thìquả là tuyệtvời.Thếcònkhigiá trị tàisảncủaHostgiảm15%thìsao?Đừnghỏitôiđiềuđó.

Tuynhiên,tôikhôngtinHostMarriottsẽbịchìmvàoquênlãng-ítnhấtlàkhôngphảingaybâygiờ.TôibiếtrằngtấtcảcáccổđôngmớicủaHostđềucólýdohợplýkhiđưanhữngcổphiếukhôngmấyhấpdẫncủamìnhrathịtrườngcàngsớm,càngtốt.MặcdùHostMarriotcóthểbịvướngvàonhữngquy định pháp luật và các vụ kiện tụng của chủ nợ, nhân viên và các cổđông, tôi vẫn không tin một sự chuyển nhượng nhanh chóng của HostMarriott sẽ nằmngoài kế hoạch. Lại có thêmmột sự thật nữa làMarriottInternational,một tập đoàn làm ăn phát đạt, buộc phải choHost vaymộtkhoảntiềnlêntới600triệuđôla.GiađìnhMarriottsẽvẫntiếptụcsởhữu25%cổphiếucủaHost,cònBollenbachtiếptụcnỗlựcđưacôngtymớinàythànhcôngtydẫnđầutrênthịtrường.ĐâydườngnhưcũnglàmốiquantâmcủatấtcảcácthànhviêntrongHostMarriottvớihivọngnócóthểtồntạivàpháttriểnmạnh.Ítnhấtlà,nhữngviệctôilàmđãtạonênmộtcuộccácượcrấtthúvịtronggiớiđầutư.

Khácxavớinhữngsuynghĩsángsuốtmộtthờitrướckia,cổphiếudựtrữlàmộtthuộctínhsẵncómàbạncóthểthấytạirấtnhiềucôngtyvệtinh.Hãynhớrằng,mộttrongnhữnglýdohàngđầuđểmộtcôngtycóthểlựachọnlĩnhvựckinhdoanhnàođóvà táchnó ra thànhmột công ty con làmongmuốnxác lậpvị thếcủamình trên thị trường, trongmột lĩnhvựchầunhưkhôngnhậnđượcsựquantâmcủamọingườivàrấtkhóbánđượccổphiếu.Đâyquảlàmộtgiảipháptốtkhi táchnhữnggiá trịđórakhỏicáccôngty

con.Nótỏracóưuthếhơnviệcđánhlừathịtrườngbằngcáchđưanhữngkhoảnnợcủacôngtymẹsangbảngcânđốitàisảncủacôngtycon.Mỗiđôlacủakhoảnnợđượcchuyểnsangcôngtyconmớithànhlậpđồngnghĩavới1đôlacộngthêmgiátrịvàocôngtymẹ.

Quátrìnhnàytạorarấtnhiềunhữngcôngtyconbịmắcnợmộtcáchkhácthường.Mặc dù thị trường có thể định giá cổ phiếu củamột trong nhữngcông tyconởgiá1đô la tươngứngvới5,6hay thậmchí10đô la trongkhoảnnợcủacôngtyđó,thì1đôlacũnglàkhoảnthualỗnặngnhấtcủabạnrồicòngì.Cácnhàđầutưcánhânkhôngchịutráchnhiệmvềnhữngkhoảnnợcủacôngty.Hãynóivềrủirokhiđầutưvàonhữngcôngtynày.Phầnthưởngdànhchonhữnglậpluậnvữngchắcvànghiêncứukỹlưỡngsẽđượcnhânlênrấtnhiềulầnkhiđượcứngdụngtrongtrườnghợpcủanhữngcôngtybịmắcnợnhưthếnày.

Trong trườnghợpbạnkhôngđể tâmđến,chúng tôi chỉ cốgắngxâydựngmộtluậnđiểmđầutưcókhảnăngpháttriểnđượchaynhữnglýdocănbảnđểđầutưvàocổphiếucủaHostMarriott.Khixemxétlạitathấy,lựachọnđầutưvàoHostđúnglàmộtlựachọnsángsuốt,bởivì:

•HầuhếtcáctổchứcđầutưlànhmạnhsẽbáncổphiếucủaHostMarriotttrướckhinhìnthấychúngcókhảnăngmanglạilợinhuận.

•NhữngnhânvậtgiữvịtríquantrọngtrongcuộcvàlàđốitượngcủanhiềucôngtrìnhnghiêncứuđãbộclộmốiquantâmthầmkíncủahọđốivớithànhcôngcủaHost.

•Sốlượngcổphiếudựtrữlớncóthểmanglạinhữngkhoảnlợinhuậnkhổnglồnếuvìmộtlýdonàođó,cổphiếuHosttrởnênhấpdẫnhơnnhiềusovớivẻngoàicủanó.

Nếumọiviệcđượctiếnhànhtheođúnghướngchúngtachọnvàcộngthêm

mộtchútmaymắnnữathìnhữngđặctínhnàysẽgiúpchúngtathànhcônghơnsovớinhữngcôngtyconcómứctăngtrưởngtrungbìnhtrênthịtrường.

Vậynhữngđiềuđódiễnranhưthếnào?Nhưngười tamongđợi,nhiều tổchứcđangcốgắngbáncổphiếucủaHostvớigiáthấp.Theoquyđịnhcủavăn bản SEC, những người trong cuộc chắc chắn sẽ có khoản lợi nhuậnngầmrấtlớn.Gần20%cổphiếucủanhữngcôngtymớithànhlậpđượcbánưuđãichobanquảnlývàcácnhânviên.Cuốicùng,tìnhhìnhnợnầnchồngchấtcủaHost-điềukhiếnhầuhếtmọingườithấynảnlòng(vàcũngchínhlàcơhộichochúngta)-hóaralạihấpdẫnhơnnhiềusovớicácthôngtinđượcđềcậptrongnhữngbàibáođầutiên.

VậyHosthoạtđộngnhưthếnào?–Theotôi,làkhátốt.GiátrịcổphiếucủaHostMarriott(“mộtthứrác”)gầnnhưtănggấpbalầntrongvòngbốnthánghoạtđộng.Nhữngkếtquảđángkinhngạcnhưvậy lại được tạo ra từmộtcôngtymàthựctế,tấtcảmọingườiđềumongmuốntừbỏ.

Bạncósẵnsàngtừbỏkhông?Cóquánhiềuđiềukhiếnbạnphảisuynghĩ?Cóquánhiềuviệcbạnphảilàm?Bạnkhôngsuynghĩgìtrướcnhữngkhoảnlợinhuậntiềmnăngnhưvậyhaysao?Haylàbạnmuốnhọcthêmmộtchútnữatronglĩnhvựcnày.

ĐÀOBỚINHỮNGKHOBÁUBỊCHÔNVÙI

Tínhchođếnnay,việcduynhấtmàchúng ta làmlànghiêncứunhữngcơhộiđầutưlớncótriểnvọngđượcđềcậptrongmộtsốtờbáo.Bâygiờ,(khibạnbiếtcómộtcáibẫy)mọichuyệnđãtrởnênphứctạphơntrước.Bạnsắpbắt đầumột cuộc hành trình đầy gian khổ trong thế giới nghiên cứumôitrườngđầutư,hoànthànhnhữngvănbảndàymấytrămtrangcủacôngtyvàhàngnúihồsơcủaUỷbanChứngkhoánvàHốiđoái(SEC).

Trướckhihoảngsợ,bạnhãyhítthởthậtsâu.Bạnkhôngcầntừbỏcôngviệc

hàngngàycủamình.Chắcchắn,bạnsẽcònmộtsốviệckhácphảilàm,songnósẽkhôngquákhókhăn.Bạnchỉcầnnghĩlàmìnhđangđàobớimộtkhobáuđãbịchônvùi.Khôngainghĩvềcôngviệcđàobớithựcsự-nhưdùngxẻngđàobới,đấtcátbịtunglên-khimộtkhobáuđanghiệnratrướcmắt.Khibạnđang“đàobới”mộtmục tiêu rất lớn trướcmắt thìbảnchất côngviệcđósẽhoàntoànthayđổi.Lốitưduygiốngnhưvậycũngđượcápdụngởđây.

Vềcơbản,tấtcảquátrìnhđóđềuđượcrútngắnlạithànhhaibướccơbản.Đầu tiên, xácđịnhnơi chứakhobáu (hay trong trườnghợpnày là cơhộimanglạilợinhuận).Thứhai,saukhibạnđãxácđịnhđúngvịtrí(tốthơnnênđánhdấubằngdấuXto,màuđỏ),hãybắtđầuđào.Sẽlàíchkhitaphảiđàobớicảnhữngkhuvựcxungquanh.

Vậybạnđã sẵn sàng?Bạnđang thămdòmộtkhuvựcđầu tưbéobở:cáccôngtycon.Bạncầnphảicómộtluậncứđầutưđángtincậy.Điềunàysẽgiúpbạnthànhcônghơnnhiềusovớicáccôngtyconcómứctăngtrưởngtrungbìnhtrênthịtrường.Bâygiờ,đãđếnlúcbạnphảixắntayáolênvàbắtđầucôngviệcđiềutracủamìnhrồiđó.Đượckhông?Tốtrồi.Chỉcầnbạnkhôngquávộivàng.

TrongvídụvềTậpđoànMarriott,kếhoạchtáchrathànhcôngtyconđượccôngbố lầnđầuvào tháng10năm1992.Mặcdù trongmấy tháng trời, sựkiệnnàyđãxuấthiệnnhiềulầntrênmặtbáo,nhưngđếntậntháng6vàtháng7năm1993,nhữnghồsơcóliênquancủaUỷbanChứngkhoánvàHốiđoáimớiđượchoàntất.Vàtậncuốitháng12,mấtgầnmộtnămsaukhithôngtinnàyđượccôngbốlầnđầu,quátrìnhtáchramớihoànthành.Thôngthường,việcnàychỉmấtkhoảng từchínđếnsáu tháng.Trongmộtsố trườnghợp,quátrìnhnàycóthểkéodàihơnmộtnăm.

Nếubạnthiếukiênnhẫnvàluônhànhđộngvộivãthìviệcngồichờnhữngcôngtynàythựcsựđivàohoạtđộngcólẽkhôngphùhợpvớibạn.Những

vụcácượcđuangựaởLasVegaskhôngbaogiờthànhcông,bởivìhầuhếtcáctaycáđộđềukhôngthểkiênnhẫnchờđợiquáhaiphú.Điềutươngtựcũngxảyratrênthịtrườngchứngkhoán.

Thịtrườngtàichínhcũngđượccoilàmộtthịtrườngcóthểgiúpnhiềungườithànhcôngtrongchốclátvàthíchứngdễdàngvớimôitrườngđầutư.Mặtkhác, việc có thời gian để suy nghĩ và nghiên cứu, tuỳ theo điều kiện vàthuậnlợicủabạnmàkhôngphải lo lắngvềnhữngthôngtincậpnhậtnhấtxuấthiệntrênphươngtiệnthôngtinđạichúngsẽtạoralợithếchocácnhàđầutưkhôngchuyênnhưbạn.Khôngchỉcóthế,khiđãdànhthờigianmộtnămđểnghiêncứutờWallStreetJournal(hayvôsốnhữngtàiliệukinhtếkhác)nhằmtìmkiếmcơhộiđầutưcólợi,chắcchắnbạnsẽtìmđượcítnhấtlàmộthayhaithôngtin(đãđượcthôngbáotừtrước).Lúcnày,mộtsốcôngtyconsắpđượcthànhlập.Đãđếnlúcbạnphảinghiêncứuthêmnữavàcóthểđầutưnếubạnthấyđólàcơhộiđầutưtốt.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CôngtyChứngkhoánStrattec/Briggs&Stratton

Tháng5năm1994,Briggs&Stratton,mộtcôngtychuyênsảnxuấtcácđộngcơnhỏchạybằngga(đượcsửdụnghầuhếttrongcácthiếtbịđiệnngoàitrời)thôngbáodựđịnh tách lĩnhvựcsảnxuấtkhoá tựđộng thànhmộtcông tycon.Theodựkiến,công tyconnàysẽđược thành lậpvàocuốinăm1994hayđầunăm1995.Côngtysảnxuấtkhoátựđộng(saunàyđượcgọilàcôngtyStrattecSecurity) làmột công ty nhỏ, chiếmgần10% tổng lượnghànghóacũngnhưdoanhthucủaCôngtycổphầnBriggs&Stratton.

Từkhicông tyBriggs,công tymẹ,đượcxếp trongnhómchỉsốS&P500trung bình với tổng lượng vốn trên thị trường là 1 tỷ đô la, có vẻ như,Strattecsẽtrởthànhứngcửviênhàngđầuchoviệcbáncổphiếuchocáctổchứcđầutư,mộtkhicổphiếucủanóđượcphânbổtớicáccổđôngcủaTập

đoànBriggs.Khôngchỉsảnxuấtkhoáchoôtôvàxetải(mộtlĩnhvựckhônghề liên quan đến ngành kinh doanh động cơ công suất nhỏ của tập đoànBriggs),màStratteccòncólượngvốntrênthịtrườngdưới100triệuđôla.ĐâyhoàntoànkhôngphảilàmôitrườngđầutưphùhợpđốivớihầuhếtcáctổchứcđầutưcổphiếutạiBriggs&Stratton.

MặcdùcórấtnhiềucơhộiđểStratteccóđượcnhữngthànhcôngđángkểkhitáchratrởthànhcôngtycon,nhưngcôngtycũnggặpphảikhánhiềutrởngại.Nhữngkhókhănnàykéodàichotớitháng11năm1994,khimẫuSECForm10đượcsoạnthảovàchínhthứcđượcđưavàoápdụngrộngrãi.Nóichung,vănbảnnàybaogồmhầuhếtcácthôngtinhợplývềmộtcôngtyconmới thành lập.Nóđượcápdụng trongnhững trườnghợpcông tyconmớithànhlậpchỉchiếmmộtphầnnhỏcủacôngtymẹ.Dođó,nhữnggiaodịchkinhdoanhnhỏhơnkhôngyêucầucósựbiểuquyếtcủacáccổđông.Trongtrườnghợpcôngtyconchiếmmộtphầnlớntàisảncủacôngtymẹ,cáccổđôngcóthểbiểuquyếttrướckhiquyếtđịnhtáchcôngtyrathànhnhiềucôngtynhỏ,hoạtđộngđộclậpdựatrênmộtvănbảnuỷquyềnđượckívàđóngdấuxácnhận.Trongnhữngtrườnghợpnhưvậy,vănbảnuỷnhiệmbaogồmhầuhếtcácthôngtintươngtựnhưtrongmẫuSECForm10.(Bâygiờ,bạnkhôngcầnphảilolắngvềviệcghichépcácthôngtincũngnhưviệclàmsaođểcóđượccáchồsơvàgiấyuỷnhiệmđó.Điềunàysẽđược trìnhbàyrõtrongChương7).

Tuynhiên,đếntậntháng1năm1995,khimộtmẫuForm10đượcsửađổi(sửađổimộtsốchitiếtvàmộtsốđiểmđểtrốngtronghồsơgốc),thìcôngviệcmớiđược tiếnhành.Theovănbảnnày,cáccổphiếucủacông tyconđượcphânphốichocáccổđôngvàongày27tháng2.Điềuđầutiêntôiquantâmđếnmỗihồsơnàylàtìmhiểuxemsốngườiđiềuhànhchínhvàcáccổđôngchínhlênđếnbaonhiêu.Thậttuyệtvờinếuchúngtađượcthấycâutrảlờingaytrongtrangđầutiênsauphầngiới thiệu.Dưới tiêuđềLýdophânphốicổphiếu,bangiámđốctiếtlộlýdochínhcủaviệctáchthànhcôngty

con là“nhằmmang lại thunhậpchocácnhânviênnắmgiữvai tròchính.Nhữngkhoảnđó được tính theo cổ phiếu và gắn chặt với giá trị của hoạtđộngkinhdoanhcũngnhưthànhtíchđạtđượctạicôngtyStrattec,mộtcôngtyđượccôngkhaihóahìnhthứchoạtđộngđộclập,chứkhôngphảilàmộtđơnvịchìmlẫnvàotậpđoànBriggs”.

Theothôngtintrongvănbản,kếhoạchtraocổphiếuưuđãinhưmộtphầnthưởng cho các nhân viên văn phòng và lực lượng nhân viên nòng cốt sẽđược nhận hơn 12% tổng số cổ phiếu của công ty dành để khích lệ nhânviên.Đốivớinhữngngườiquansátởbênngoài,khoảnưuđãinày làquálớn.Như tôi đượcbiết, công tynàocànghàophóngvới cáckếhoạchđãingộ,bùđắpcủamình thì công tyđócàngphát triển–miễn là sựđãingộrộng rãi này đưa ra dưới dạng các kế hoạch về cổ phiếu tùy chọn hay cổphiếuhạnchế.

Thựctế,chủđềchungchocáccơhộiđầutưhấpdẫnlà:độingũquảnlývànhânviênđượckhíchlệ,độngviênđểhànhđộngnhưnhữngngườichủthựcsự.Cácnhàđầutưcóthểphátđạthơnnữanếuluậtphápthựcsựgiúpcácnhàquảnlýcaocấpvàlựclượngnhânsựchínhcómộtkhoảntiềnthưởngxứng đáng. Sự can thiệp của chính phủ theo hình thức này là khá khônngoan.Bạncó thểđạtđượckếtquả tương tựbằngcáchđầu tưvàonhữngcôngtynhưStrattec,nơimàcácnhàquảnlýsẽgiúpcổđôngngàycànggiàucóhơn.

Ngoàiviệcxemxét trườnghợpcủanhữngngười trongcuộc,nhữngkhoảntiềnthưởngthườngdựavàomẫuForm10,giấyuỷnhiệmhayvănbảntươngtự.Nhữngvănbảnnàythườngchứađựngmộtbảngnộidungchitiết, theosaulàmộtbàitómtắtdàikhoảngnămhaytámtrangcủakhoảng100trangtiếptheohayhơnnữa.Đâylàthôngtinsẽgiúpbạnxácđịnhđượckhuvựcmàbạnquantâmvàlựachọnmôitrườngđầutưnàobạnnêntậptrungnhất.Thành thựcmànói,việcxemđixem lạivởhàikịchGilligan’s Islandcòn

hấpdẫnhơnnhiềusovớiviệcđọctừngtrangcủavănbảnuỷnhiệmhaymẫuForm10.Dovậy,chọnlọclàmộtnhântốquantrọng.Nhiềuphầntrongvănbảnnàykhôngchỉnóirõlợinhuậnkinhtếcủanhữngngườitrongcuộc,màquantrọnghơnnócònbáocáovềnguồnthunhậpvàbảngcânđối tàisảnkhá trịnh trọngcủacông tyconmới thành lập. (Nhữngbáocáonàychỉ rarằng,bảngcânđốitàisảnvàbáocáothunhậpsẽgiốngnhaunếumộtcôngtymớiđãtồntạinhưmộtcôngtyđộclậptrongnhữngnămtrướcđó).

TheothôngbáovềnhữngkhoảnthunhậpđượctríchtrongphầntómtắtcủamẫuForm10,nhữngkhoảndoanhthuđạtđượckhikếtthúcnămtàichínhcủaStrattecvàotháng6năm1994là1,18đôlatrênmộtcổphiếu.Ngoạitrừnhữngkhoảnchiphí trướcđây, lợinhuậntrongvòngsáuthángtrở lạiđây(kết thúcvàocuối tháng12năm1994) sẽ lên tớihơn10%sovớicùngkìnăm1993.

Vìkhôngđượctrangbịthôngtinđầyđủ,tôicốgắngnhằmvàogiácổphiếuđượccholàcôngbằngnhấttạiStrattec,khicôngtybắtđầuhoạtđộnggiaodịchvàocuốitháng2năm1995.

TheotưduylogicvàquyđịnhcủaForm10,Stratteclàmộtcôngtysảnxuấtkhoávàchìakhoáhàngđầuchonhữngôtôđờimớivàxetải,nêncôngtynàykhôngđượcxếptrongnhómcácnhàsảnxuấtthiếtbịđầutiênchongànhcôngnghiệpô tô.Bước tiếp theo làphải tìmhiểugiábáncủahầuhếtcáccôngtykháccùngngành(giábánnàycóliênquanđếndoanhthucủahọ).Rấtđơngiản,nếutấtcảcácnhàcungcấp(OEM)chongànhôtôđềucógiágiaodịchbằng10lầnmứcthunhậphàngnăm(vídụ,giácảgiaodịch/tỷlệlợinhuậnhayP/Ecủa10), thìmứcgiágiaodịchchungcuốicùngcủa tậpđoànStratteccólẽlà11,80đôlatrênmộtcổphiếu(1,18đôlanhânvới10).

Nếuđọctiếpcuốnsáchnày,chúngtasẽđượccungcấpmộtvàinguồnthôngtinthamkhảocùngmộtsốloạidữliệugiúphoàntấtquátrìnhđịnhgiátươngđối.Trong trườnghợpnày, tôi sửdụngChỉ sốcổphiếungangbằngnhau,

bởivìnóđượcứngdụngrộngrãivàrấtdễsửdụng.Nộidungcủachỉsốnàyđược thiết kế dựa theo từng ngành công nghiệp riêng biệt. Dưới tên cácngành,chẳnghạnnhư“Thiếtbịôtô”,tôicóthểxácđịnhmộtdãysốxấpxỉ9đến13lầnsovớilợinhuậncủacôngty.DãysốnàyphùhợpvớichỉsốP/EcủangànhsảnxuấtthiếtbịthaythếtạicôngtyStrattec.Điềuđócónghĩalàmứcgiáphùhợpcủacông tyStrattec làkhoảng10,62đô lamộtcổphiếu(1,18đôla×9)vàxấpxỉ15,34đôla(1,18đôla×13).Nếutôimuốnconsốđócaohơn(bởivìdoanhthucủaStrattecđãtănggần10%trongsáutháng,kểtừthờiđiểmkếtthúcnămtàichínhvàotháng6năm1994),thìmộtconsốcaohơn10%cólẽlàhợplý.Tấtcảcácphântíchnàyđềurấtđúngvàxuấtsắc.Bởivậy,nếugiágiaodịchcủaStratteckhôngbắtđầutừ6hoặc7đôlamộtcổphiếuthìdoáplựcbáncổphiếurất lớn, tôisẽkhônggiàuđượctừnhữngyếutốđãđượcthảoluận.Hơnnữa,dùkhôngbiếtnhiềuvềlĩnhvựcsảnxuấtcủacôngtyStrattec,nhưngtôibiếtrõmộtđiều:Cungcấpcácthiếtbịchongànhsảnxuấtôtôđượcxemlàmộtngànhkinhdoanhkhôngmấyhấpdẫn.Chắcchắn,nếu tôiquyếtđịnhmuacổphiếucủaStrattec,WarrenBuffettsẽkhôngphảilàđốithủcạnhtranhcủatôi(Thựctếlà,theoquytắcthông thường,Buffett sẽkhôngđểý tớinhữngkhoảnđầu tưcánhândưới100 triệuđô la, trongkhi đó toànbộ công ty nàyđượcđịnhgiá dưới 100triệuđôla).

TôiđãtìmthấymộtphầnthúvịkhiđọcmộtvàitrangdướitiêuđềTìnhhìnhkinh doanh của công ty.Điều này không có gì là khó hiểu.Cho đến nay,Strattec lànhàcungcấpkhoá lớnnhấtchohãngGeneralMotorsvàdoanhthu từmối quan hệ này chiếm khoảng 50% tổng số lượng sản phẩm củaStrattec.StratteccũngcungcấphầunhưtấtcảcácloạikhoáchoChryslervàcông ty này mang lại cho Strattec khoảng hơn 16% tổng doanh thu. Từnhững thông tin này, tôi đoán rằng Strattec phải thực sự làm ăn phát đạttrongvaitròcủamộtnhàcungcấpkhoá.Đặcbiệt,phầnthôngtindướiđâyđãthựcsựthuhútsựquantâmcủatôi.

“Dựatrênnhữngcamkếthiệnnayvềchấtlượngsảnphẩm,Strattectinrằngnếuchúngđápứngđầyđủcácyêucầu,Fordsẽtrởthànhkháchhànglớnthứhai củamình trong năm tài chính 1996 (kết thúc vào tháng 6 năm1996).TiêuđềcủaphầnnàykhônghềhấpdẫnnhưcáctiêuđềWham!,Socko!vàBlamo! từ những chương trình T.V trước kia, nhưng hầu hết đều có ảnhhưởngtốtđốivớitôi.Bởivìtấtcảnhữngconsốthểhiệndoanhthuvàlợinhuận của công ty được đề cập trước đây lại không gộp cả lợi nhuận thuđượctừkinhdoanhvớihãngFord,chonênviệcmộtkháchhàngmongmuốncóđơnđặthàngvớisốlượnglớnhơncảsốlượngChrysterCorporationcầnlàmộttinkhánổibật.

Hiệnnay,ChryslerlàkháchhànglớnthứhaicủatậpđoànStrattec,vàchiếmkhoảnghơn16%tổngsốgiaodịchkinhdoanhcủatậpđoànnày.ĐiềunàyđẩyFordxuốngvịtríthứhai,nghĩalàgiátrịhợpđồngnàyphảilớnhơncả16%. (GM là khách hàng lớn nhất với khoảng 50% tổng giao dịch củaStrattec, nhưvậy cũngcónghĩa làhợpđồngcủaFord sẽ thấphơncon sốnày).Tómlại,đâylàmộtthôngtinrấtthúvịmàvềcơbảnsẽlàmtănggiátrịcủatậpđoànStrattec.TôihivọnglàthôngtinnàysẽkhôngđượcphảnánhtrêngiácổphiếucủaStrattecchođếnkhitôicóthểmuavàovớigiáhời.

Đứngtừgócđộsốlượng,cómộtsốchitiếtrấthấpdẫnliênquanđếntìnhhìnhkinhdoanhcủaStrattec.Chođếnnay,Stratteclànhàcungcấplớnnhấttrênthịtrườngsảnxuấtkhoátựđộng.VớiphầnlớncáchợpđồngcủahãngGeneralMotorsvàtấtcảhợpđồngcủaChrysler,Stratteccólợithếrấtlớn.Dovậy,khicóthêmhợpđồngcủahãngFord,chấtlượngvàgiácảcácsảnphẩmcủaStratteccầnphảiđượcđịnhhướngđúngmức.Tôichorằng,hầuhếtcácnhàcungcấpthiếtbịôtôđangđượccânnhắcchưachắcđãcóvịthếcaohơnStrattectrênthịtrường.Kếthợpnhữngđiềunàylại,cóthểthấy,tỷlệP/EcủaStratteccaohơnsovớicácnhàcungcấpkháctrênthịtrườngcũnglàđiềuhợplý.

Tất nhiên, tôi không định chỉmua cổ phiếu trong danh sách các cổ phiếuđượcđánhgiálàcógiátrịcaotrongdãysốP/E.Tuynhiên,nếucóthểmuacổ phiếu Strattec khi bị đánh giá thấp trong ngành sản xuất thiết bị ô tô(doanhthutănggấpchínlần)thìdùkhôngcầntínhđếnhợpđồngmớicủahãngFord,tavẫnthấyvụđầutưnàycóthểsẽrấthấpdẫn.

Kếtquảrasao?MộtvàithángsaukhiStrattecbắtđầuhoạtđộnggiaodịch,cổphiếuđượcgiaodịch tựdo từ10½và12.Nhưvậy,khinằmởmứcbịđánhgiá thấp - trướckhi tínhcảhợpđồngcủaFord,Stratteccómức tăngtrưởngcaohơnnhiều sovớikhoảng thị trường trungbình.Hơnnữa trongsáuthánggầnđây,mứclợinhuậnđạttới10%.Tómlại,thậtdễdàngđểmuacổphiếucủaStrattecvớigiáhấpdẫn.Điềunàycàngđượckhẳngđịnhkhitrướckhoảngthờigiancuốinăm1995,giácổphiếucủaStratteclà18đôlavàkhôngcầnđếntámthángsau,côngtyđãcóthêm50%lợinhuận.Kếtquảkhôngtệvàthậtmaylàđiềunàykhôngphảikhácthườngởcáccôngtycon.

Đượcthôi,tôibiếtbạnđangnghĩgì.Aicũngquantâmđếnlợinhuận,nhưngcómộtthựctếlàlĩnhvựcsảnxuấtthiếtbịthaythếrấttẻnhạt.Songkhôngcóvấnđềgì.Bạncó thểcó tấtcả- tiềnbạcvàsựhàohứng-bởivìđiểmdừngtiếptheocủachúngtalàthếgiớimuasắmtạinhàtuyệtvời.

LỢINHUẬNLỚNTHUĐƯỢCTỪMẠNGLƯỚIMUASẮMTẠINHÀ-CARTWRIGHTS KHÔNG PHẢI LÀ NƠI MANG LẠI CHO BẠN SỰGIÀUCÓ

Tôikhôngnghĩrằnghànhtrìnhvàothếgiớimuasắmtạinhàsẽthậtsựthúvị.Tấtnhiên,giốngnhưmọingười,tôisẽnhìnlướtquamộtconchóbằngsứhaymộtvàiđồvậtkhôngcógiátrịsửdụng.Khinhàtôichấtđầynhữngđồvật trôngrấtnựccười, tôi sẽgiấuchúngđiđểgiữ thểdiện,và tôi thựcsựkhôngcóýkiếngìvềnhữngkháchhàngđangmuanhữngthứđồnày.Nóitómlại,tôikhôngcoiMạnglướimuasắmtạinhàlàmộtmôitrườngđầutưtiềmnăng.

Mộtbàibáoxuấthiện trongsốđầu tiêncủa tạpchíSmartMoney tháng4năm1992đã làmtôi thayđổi tháiđộđó.Trongmộtbàibáocó tiêuđề10Stocksforthe‘90s,chúngtasẽthấymộttrongmườilựachọnđóhóaralạilàMạnglướimuasắmtạinhà.Đểtìmhiểunhữngtiềnđềcơbảncủabàibáonày,chúngtahãynghiêncứukỹnhữngngườitừnggặtháiđượcchiếnthắngvĩđạinhấtthậpniên1980bằngviệcxemxéttìnhhìnhhoạtđộngcủahọtừtrướcđó.Sauđó,hãyghi lạimộtdanhsáchnhữngngườiđãgặthái thànhcông trongnhữngnăm1990.Cómột số lýdogiải thích tại saomột trongnhữnglựachọnđó,Mạnglướimuasắmtạinhà,lạithựcsựhấpdẫntôi.

Trướctiên,hầuhếtcáctiêuchílựachọnđểlậpradanhsáchtoptenphảiliênquan đến thước đo giá trị củaBenGraham (tỷ lệ P/E thấp và tỷ lệ trungchuyểntiềnmặtthấp,tỷlệP/B,vânvân).ThậtngạcnhiênlàtrướcđóMạnglướimuasắmtạinhàkhôngđượccoilàmộtcổphiếugiátrị.Thứhai,mỗicổphiếucủaMạnglướinàyđượcđịnhgiálàhơn5đôla.Trongkhiđónhiềutổchứckhôngmuốnmuacổphiếuvớigiádưới10đô la.BởivìhầuhếtcáccôngtytạiMỹmongmuốngiácổphiếucủacôngtyhọdaođộngtừ10đôlađến100đôlamộtcổphiếu.Bánvớigiádưới10đôla,trongnhiềutrườnghợp,sẽlàmgiảmvịthếcủanótrênthịtrường.Bởivìvớimứcgiánày,lượngvốntrênthịtrườngsẽthấphơnhaythựctếlànhữngcổphiếucógiácaovớinguồnvốnbịgiảmxuốngđãkhôngcònphổbiến.Songchúngtacóthểtìmthấynhữngcơhộiđầutưtrongcáccổphiếuchỉcógiátínhbằngmộtconsốbởichúngcóxuhướngbịđánhgiáthấphơnsovớigiátrịthựcvàkếtquảlàmuađượccổphiếuvớigiárẻhơnsovớigiáthực.

Lýdocuối cùnggiải thích tại saoMạng lướimua sắm tạinhà lại có tiềmnănglà-thậtngạcnhiên,hếtsứcngạcnhiênlà-nóliênquanđếnmộtcôngtycon. (Đólà lýdo tạisaochúng tacómặtởvị tríđầu tiên,bạncònnhớchứ?).Theobàibáonày,Mạng lướimuasắm tạinhàđãcókếhoạch táchnhững tài sảnquảngcáo“đểnângcaochất lượngcủanhữngnguồndoanhthu”.Điềunàynghĩa làgìvậy”.Tôisẽ tìmhiểusau.Nhưngchắcchắn,nó

giốngvớicông tymẹ,Mạng lướimuasắm tạinhà,vàcông tycon,SilverKingCommunications.Tấtcảđềuđángđểchúngtanghiêncứuthêm.

TheoquyđịnhcủaForm10đượcsoạnthảovàotháng8năm1992,dướitiêuđề“Lýdophânphốicổphiếu”,cácnhàquảnlýcủaMạnglướichorằng:

Cáctổchứcđầutưvà tàichínhkhôngthểhiểulàmsaođểđánhgiáMạnglướimuasắmtạinhà(HSN),mộtphầnbởivìMạnglướinàylàmộtcôngtyhoạtđộngtheođịnhhướngbánlẻvàmộtcôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcphátthanhtruyềnhình.Nhữngcôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcphátthanhtruyềnhìnhthườngđượcđịnhgiánhờquátrìnhlưuthôngtiềnmặt,trongkhicáccôngtybánlẻthườngđượcđịnhgiádựatrêncơsởdoanhthutrênmộtcổphiếu.SựphânloạicủaHSNvớitưcáchlàmộtcôngtybánlẻhaylàmộtcôngtyhoạtđộngtronglĩnhvựcphátthanhtruyềnhìnhdẫnđếnviệcsẽphảiứngdụngphươngphápđịnhgiáriêngbiệtđốivớitừngcôngty.Trongkhiđó,việckếthợphaiphươngphápđịnhgiáđóđượcxemnhưlàphươngthứchợp lý hơn.Ví dụ, những giao dịch bán lẻ củaHSNvà bản thânHSNbịđánhgiáthấphơnnhiềubởitácđộngcủaviệcgiảmgiábánvàđượctrừdầnliênquanđếnnhững tài sảncủacông typhát thanh truyềnhình.BangiámđốccủaHSNtinrằngsựtáchracủaHSNvàhoạtđộngtronglĩnhvựcphátthanhtruyềnhìnhsẽchophépcácnhàđầutưtiềmnănghiểurõhơnvềtìnhhìnhkinhdoanhcủamỗicôngtyvàcóthểthuhúthọquantâmhơnnữatớinó.

Thì ra trong những năm1980, với nỗ lựcmở rộng sự tiếp cận của kháchhàngtớichươngtrìnhmuasắmtạinhàmạnglướimuasắmtạinhàđãmua12đàitruyềnhìnhUHFđộclập.TheovănbảnquyđịnhtạiSEC,nhữngđàitruyềnhìnhnàyđưa thôngtinđếnvớigần17,5 triệugiađìnhđạidiệncho“một trong những lượng khán giả lớn nhất và đây là một nhóm các đàitruyềnhìnhhoạtđộngđộclậptạiMỹ”.Vấnđềduynhấtlà,HSNđãtrảrấtnhiềutiềnchonhữngquảngcáonày.Điềuđókhôngtồi,nhưngtàisảncủa

đàitruyềnhìnhkhônghềlớn.Giátrịcủahọđượclấytừdòngtiềnmặtđếntừdoanhthuquảngcáo(trongtrườnghợpcủaMạnglướimuasắmtạinhà,mộtngành thươngmại không bao giờ chết), chứ không phải từ lượng thiết bịtruyềnthanhđượcsửdụngphátchươngtrình.

Điềuđángnói làkhimuamộtvài thứvớigiá rấtcaomàchỉdựavàomộtlượngtàisảncốđịnhvàlượngvốnlưuđộngtươngđốinhỏđểtạorakhoảnlợinhuận,bạnsẽnhậnđượcsựtínnhiệmlớntừkháchhàng.Điềunàyđượcthểhiệnởcácbảngcânđốitàisảncủangườimua.Sựtínnhiệmcủakháchhàng tăng lênkhigiámuavượtquágiá trị tài sảncó thểxácđịnhcủacáccôngty(vídụ,tàisảncóthểđượcxácđịnhnhưthiếtbịphátthanh,giấybáothuvàquyềnphátchươngtrình).Sựtrộigiámuasovớigiátrịthựccủatàisảnphảiđượctrừdần(mộtchiphítươngtựnhưgiảmchiphíchonhàmáyvàthiếtbị)trongmộtkhoảngthờigiankéodàivàinăm.Giốngnhưsựgiảmgiá,giảmdầnuytíncủakháchhànglàthiệthạikhôngtínhbằngtiềnmặt.Nóthểhiệntrongchínhnhữngconsốdoanhthuđượcbáocáo.(BạnsẽhiểurõthêmnhữngthuậtngữnàytrongChương7).

Đólàthiệthại,bởivìtàisảntronglĩnhvựctruyềnhìnhlàmộtvídụcổđiểnvềmộtlĩnhvựckinhdoanhmàgiátrịcủanókhônggắnchặtvớisốlượngtàisảncácphátthanhthườngđượcđịnhgiádựatrêndòngtiềnmặtcủahọ(cộngthêmvàonhữngchiphínhưsựgiảmgiáhaygiảmdầndoanhthu),khôngcómặtbáocáovềdoanhthu.Mặtkhác, tàisảncủanhữngngườibánlẻđượcđịnhgiádựatrêndoanhthucủahọ.VănbảnSECcủaMạnglướimuasắmnàycũngchobiếtrằngxácđịnhđượctỉsốP/Echocáclĩnhvựckinhdoanhkếthợplàrấtkhó.Theomộtquyđịnh,doanhnghiệpbánlẻnênđượcđánhgiádựa trênnhữngkhoảndoanh thu,cònnhữngđàiphát thanhđượcđánhgiádựatrênsựnhânlêncủadòngtiềnmặt.

ChỉcầnnhìnnhanhvàobáocáothunhậpcủaSilverKing,bạnsẽthấyđiềunàyđượctrìnhbàyrấtrõ.TrongnhữngnămgầnđâySilverKingđãđạtđược

doanhthuhơn4triệuđôla.Vớitổngsốtiềnmặtđạttrên26triệuđôla(4triệuđô ladoanh thu từhoạtđộngkinhdoanhcộngvớigần22 triệuđô lagiảm giá và bị trừ dần). Bởi vì thiết bị truyền thanh không thể thay thếthườngxuyên,nênvốnđầutưchonhàmáyvàthiếtbịmớichỉlà3triệuđôla.Điềunàycónghĩalà,nếuchưatínhđếnkhoảnlãisuấtvàthuế,doanhthuthực tế từhoạtđộngkinhdoanhcủaSilverKing làgần23 triệuđô la tiềnmặt,cònlợinhuậnhoạtđộnglàkhoảng4triệuđôlacộngvớinhữngkhoảnchiếtkhấuvàtrừdần-khoảng22triệuđôla,chưađầy3triệuđôlavốnđầutư. (Nếubạnđangbịmất tiền,hãyxemxét lạiquá trình trungchuyển tiềnmặttrongChương7).

Tấtnhiên,bạnkhôngbiếtrằngchỉcầnnhìnvàokhoảnthutasẽthấylĩnhvựcphátthanhtruyềnhìnhcủaMạnglướimuasắmtạinhàlàcáimáylớn“đẻ”ratiền.Tàisảntừlĩnhvựcphátthanhtruyềnhìnhchỉgóp4triệuđôlavàolợinhuận hoạt động, nhưng chúng đã làm tăng thêm hơn 26 triệu đô la vàonguồn tiềnmặt đang lưu thông trên thị trường củaMạng lưới này.Bởi vìhiệntạiHSNcònkhoảnghơn88triệucổphiếuchưabánđược,4triệuđôlachiếmkhoảng4,5%trênmộtcổphiếucủanhữngkhoảndoanhthubịmấtđitừviệctáchtoànbộlĩnhvựckinhdoanhtruyềnthanhthànhmộtcôngtyvệtinh.Nhưng,hãychờthêmnhé,đóchưaphảilàđoạnkếtcủacâuchuyện.

TheothôngtintạiSEC,Mạnglướimuasắmtạinhàsẽchuyểnkhoảnnợtrịgiákhoảnghơn140triệuđôlasangcôngtySilverKingnhưlàmộtphầncủaquátrìnhtáchthànhcôngtycon.Ởmứclãisuấtlà9%,HSNsẽgiảmkhoảnghơn12,6triệuđôlatrongchiphílãisuấthàngnăm(0,9×140triệuđôla).ĐiểmmấuchốtởđâykhácxavớinhữngnhữngđiềuphốWallđềcậpđến.Mạnglướinàysẽthuvềnhiềulợinhuậnhơnkhikhôngcólượngtàisảncủalĩnh vực phát thanh truyền hình! (Theomột báo cáo về doanh thu, khoảndoanhthutrướcthuếxấpxỉ8,6triệuđôlacaohơnlượngdoanhthusaukhitách ra thành các công ty conhơn12,6 triệuđô la sovới chi phí lãi suất,trongkhichỉsẽmấtđikhoảng4triệuđôlalợinhuậnhoạtđộngkhitáchra

thànhSilverKing).

Tất nhiên, ta đã biết đến tiềm năng rất lớn của các đài truyền hìnhHSN,nhưngđâyvẫnkhôngphảilàcáchđúngđắnđểxemxétmọithứ.Song,đólạilàquanđiểmcủaMạnglướimuasắmtạinhà.HọtinrằngcácnhàđầutưkhôngtínhđếngiátrịcủacôngtyphátthanhtruyềnhìnhkhiđánhgiágiátrịcủaHSN.Thựctế,khixemxétcáckhoảnnợdànhchoviệcmuacácthiếtbịphátthanhtruyềnhình,cácnhàđầutưcólẽcũngđãtrừcáckhoảnđó.(BởivìHSNđãvaykhánhiềuđểmuanhữngđàiphátthanhnày,cácnhàđầutưtrừđichiphílãisuấtcaotừgiátrịcổphiếuchỉmanglạikhoảntíndụngtrịgiá4triệuđôlacủanguồnthunhậpkinhdoanh,chứkhôngphảicholuồngtiềnmặt).

Toànbộtìnhhuốngnàycóthểđượcxemxétlại.Rõrànglà,SilverKingcómộtsốyếutốcủamộtcôngtyconkhôngđượckiểmsoátvàbịđánhgiásailệch.SilverKingsẽcókhoảnnợkhoảnghơn140triệuđôlatrongbảngcânđốitàisản.GiátrịcủacôngtycontươngđốinhỏsovớigiátrịcổphiếucủamỗicổđôngtrongMạnglướimuasắmtạinhà.Hyvọngrằng,điềunàysẽlàmchocáccổđôngthấykhôngphùhợpvàcoithườngnó.(Thuậtngữtáchthànhcôngtyconđượcgọilàsựphânbổmộtchomười-nghĩalàvớimườicổphiếumànhàđầutưcóđượctạiMạnglướimuasắmtạinhà,họsẽnhậnđượcmộtcổphiếutạiSilverKingCommunications).Hơnnữa,SilverKinghoạtđộngtrongmộtlĩnhvựckinhdoanhhoàntoànkháchẳncácngànhkinhdoanhbánlẻ trướckia,vẫnđượccáccổđôngcủacôngtymẹủnghộpháthànhtruyềnthông.Cólẽ,quantrọnghơncảlàSilverKingđangkiếmđượchàngtấntiềnmặtmàhầuhếtcáccổđôngcủaMạnglướimuasắmtạinhà,nhữngngười nhận được cổ phiếu củaSilverKing, chưa chắc đã biết điềunày.

Cáccơhộiđầutưkhôngkếtthúctạiđây.Côngtymẹ,Mạnglướimuasắmtạinhà,cũngrấtđángđểchúngtatìmhiểu.Bởivìmộtnhàđầutưmuacổ

phiếucủaHSNdựatrênnhữngbáocáovềdoanhthucólẽkhôngthểđầutưquánhiềuvào lĩnhvựcphát thanh.Có lẽgiá cổphiếu củaHSNsẽkhônggiảmnhiềusaukhicôngtyconrađời.Nếuđiềunàyxảyra,giátrịkếthợpgiữaHSNvàcáccông tyconcó thểcòncaohơngiá trướckhi tách thànhcôngtyconcủaHSN.Hơnnữa,bởivìdoanhthucủaMạnglướinàythựcsựtănglênnhờviệctáchthànhcôngtyvệtinh,chonêngiácổphiếucủaHSNcóthểcòncaohơnkhikhôngcótàisảnphátthanhtruyềnhình.

Trướckhichúng tanhậnđượckếtquả,cómộtđiểmcầnphảixemxét lại.Bất cứ khi nàomột công tymẹ thông báo táchmột lĩnh vực kinh doanhthànhmộtcôngtycon(trongnhữngngànhcôngnghiệpcónhữngquyđịnhrất khắtkhenhưngànhphát thanh truyềnhình,bảohiểmhayngânhàng),hãynghiêncứukỹcôngtymẹ.Côngtyconcó lẽchỉ làbướcmởđầuchoviệc thay thếcông tymẹ.Tấtnhiên,việc tách thànhcông tyconcó thể lànhằmgiảiphóngcôngtymẹkhỏinhữngràocản.Tuynhiên,việcđảmnhậnnhữngcôngtymàcòntồntạicáccôngtythứcấplàrấtphứctạpvàtốnthờigian.Mộtlýdođểtáchrathànhlậpcôngtyconlàgiúpchocôngtymẹdễdàngbánđượccổphiếuhơn.Trongnhữngtìnhhuốngkhác,cáccôngtyconkhôngcóýđịnhtừtrởthànhmôitrườngđầutưhấpdẫnhơnsovớicáccôngtykháctrênthịtrường.

TrongtrườnghợpcủaMạnglướimuasắmtạinhà,cólẽcómộtvàimốiliênhệgiữanhữngquyếtđịnhtheođuổitìnhhìnhhoạtđộngcủacôngtyconvàthảoluậnvềviệcsápnhập.Vàotháng3năm1992,chỉvàingàysaukhithảoluậnkhôngthànhcôngvềviệcsápnhậpvớimộtsốđốithủtrongngànhkinhdoanhmuasắmtạinhà,mạnglướiQVC,Mạnglướimuasắmtạinhàthôngbáovềviệctáchmộtlĩnhvựckinhdoanhrathànhmộtcôngtycon,gọilàHệthốngchínhxác.Thôngbáovềviệc táchra thànhcông tyconSilverKingđượcđưaramộtvàithángsauđó.Vàothờigiansápnhập,nhiềubuổithảoluậnđãbịhoãnlại.Mộtsốnhàphântíchphỏngđoán(trongtờWallStreetJournal)rằngQVCkhôngmuốnmuanhữngcôngtyhoạtđộngởnhữnglĩnh

vựcxalạnhưvậy.NgoàiviệcmongmuốnbiếnHSNtrởthànhmộtmụctiêutiếpquảnhấpdẫnhơn,cáccôngtyconchắcchắncóảnhhưởngtrongviệcbiếnHSNtrởthànhứngcửviênđưaranhữngyêucầuhấpdẫnhơnvàđơngiảnhơn.

Tháng 12 năm 1992, trước khi việc thành lập công ty con được hoàn tất,LibertyMedia(bảnthânnóđãlàmộtcôngtyconcủaTậpđoànViễnthôngTele-Communications,nhàcungcấpdâycáplớnnhấtnước)kímộtvănbảnthỏa thuận đểmua quyền kiểm soátMạng lướimua sắm tại nhà từ ngườisánglậpranóvàcũnglàcổđônglớnnhất,RoySpeer.Nhữngngàytrướcđó,Liberty cũng có những hành động nhằm kiểm soát QVC. Việc thành lậpcôngtyconSilverKingvẫnđượctiếnhànhtheodựkiếnbanđầu,mặcdùlúcnàyLiberty đãđạt được thỏa thuậnmua lại cổphiếuSpeer củaSilverKing, và đượcUỷ ban Thông tin liên bang (FCC) chấp thuận những quyđịnhtrongviệchạnchếquyềnsởhữucủacáctrạmphátthanh(SilverKingchưachắcđã cóđượcquyềnkiểmsoát caonhất).Trên thực tế, trong thờigian trước khi công ty con này ra đời, SilverKing tuyên bố là chưa chắcLibertyMediađượcphépmuacổphiếucủaSilverKing.

Trongmộtmôitrườngthayđổichóngmặt,khiSilverKingrađờivàotháng1năm1993,giácổphiếugiaodịchởmứcgần5đôlamộtcổphiếumứcgiánàyổnđịnhtrongbốnthángđầusaukhitáchrathànhcôngtycon).Điềunàynghecóvẻhấpdẫnvớicácnhàđầutư.Mặcdùnợnhiều,nhưngvớimứcgiá5đôlamộtcổphiếuchứngtỏSilverKingvẫngiaodịchởgiáthấphơnnămlầnsaukhitínhđếncáckhoảnlợinhuậnvàthuế.Tuynhiên,ngườitakhôngthểbiếtrõtươnglaicủaSilverKingsẽnhưthếnào.

Trong quá khứ, đài truyền hình Silver King nhận được 1% doanh thu từMạnglướimuasắmtạinhàkhitraođổicácbuổitrìnhchiếucủaMạnglướinày.ĐiềugìsẽxảyranếuMạnglướinàykhôngcònyêucầuđàitruyềnhìnhcủaSilverKingtrìnhchiếunhữngbiểudiễncủahọ?LibertyMedia,cổđông

mớicómặt trongHộiđồngquản trị củaHSN,đãcómối liênhệ tốt trongngành truyền hình cáp. Có lẽ HSN có thể được trình chiếu trực tiếp trêntruyềnhìnhcápmàkhôngcầnquađàitruyềnhìnhcủaSilverKing.Sauđó,SilverKingsẽkhôngcòngìhết,ngoạitrừmộtmạnglướicácđàitruyềnhìnhchínhđếnvới27,5triệugiađình.Kếtquảnàynàycóvẻcũngkhôngquátồi.

Điềugìđãxảyra?Saumộtvàithánggiaodịchởkhuvựccógiácổphiếu5đôla,trongnămtiếptheo,SilverKingchuyểnsanggiaodịchởmức10đến20đôla.Điềunàymộtphầnlànhờcôngtythoátkhỏiáplựcbáncổphiếusaukhiđượcthànhlậpvàmộtphầnlànhờsựphỏngđoán(đượctríchtrongtờWallStreetJournal)rằngSilverKingđangxemxétsápnhậpthêmnhữngcôngtykhácvàođểthànhlậpmạnglướitruyềnhìnhthứnăm.Mộtvàinămsauđó,BarryDiller,mộttậpđoàncódanhtiếngtronglĩnhvựcthôngtinđạichúng, đã nắm quyền kiểm soát SilverKing, lấy nó làm bước đệm nhằmkiểmsoáthoàn toàn lĩnhvực thông tinđại chúng.Chắcchắn là tôikhôngmuaSilverKingđểthamgiavàomộtchuỗinhữngsựkiệnđặcbiệtnày.Tuynhiên,muamột tài sảnmàkhôngaiđểý tớivớigiá thấpsẽmang lại chochúngtachỗđứngtốttrongnhiềulĩnhvựcvàgiúpgiátrịcủanócuốicùngcũngđượcthịtrườngcôngnhận.

Vâng,đúngvậy.Mạnglướimuasắmtạinhàđãcómộtsốbiếnđổikháthúvịvềgiásaukhitáchrathànhcôngtycon.Cổphiếucủanótănggiásaukhicổphiếu của Silver King được phân bổ tới các cổ đông của HSN. Thôngthường,khicổphiếucủacôngtyconcógiátrịlà50xumộtcổphiếu(bằngmột phầnmười cổ phiếu của SilverKing) được bán cho các cổ đông củacôngtymẹ,cổphiếucủacôngtymẹsẽgiảmkhoảng50xutrongngàyphânphốicổphiếu.Thayvàođó,cổphiếucủaMạnglướimuasắmtạinhàlạitănglên25xumộtcổphiếu.NếubạnsởhữucổphiếucủaMạng lướinàyvàongàytrướcngàyphânphốicổphiếu,ngàytiếptheobạnsẽbịmấttrắngcổphiếuđó.GiátrịkếthợpcủacổphiếuHSNvàcổphiếuSilverKingmanglạikhoảng12%lợinhuậnchocáccổđôngcủaHSN(chỉtrongmộtngày).Cho

dùcácchuyêngianóithếnàođinữavềhiệuquảcủathịtrườngcổphiếu,rõrànglàvẫncórấtnhiềucổphiếuđượcđịnhgiákhônghợplý.Vớicácnhàđầutư,nhữngngườibiếtnênnghiêncứuởđâu,đóchínhlàvấnđề.

Tôihầunhưquênhếtmọithứ.BạncónhớhệthốngchínhxácmàHSNđãtáchratrướckhiSilverKingrađờikhông?Ồ,tôivẫncốgắngđểquên.Tôikhôngbaogiờđể tâmđếnđiềuđó.Saukhiđược tách rađể trở thànhmộtcông tyconvàcổphiếuđượcgiaodịchởmứcdưới1đô lamộtcổphiếutrongmộtvàitháng,trongvòngmộtnăm,giácổphiếugiaodịchlà5đôtrênmộtcổphiếuvàsauđólạitănggấpđôitrongvònghainămtới.Bạnkhôngthểchiếnthắngđượchọ.(Nhưngđiềuđósẽthậttuyệtvời!).

MƯỜIĐIỀURĂNCỦACHÚA

MộttrongMườiđiềurăncủaChúalà:“Hãykínhtrọngchamẹanh”.Dovậy,vềmặtlogicmànói,quantâmtớinhữngbậcsinhthànhratalàmộtđiềunênlàm.Lờikhuyêntươngtựcũngcógiátrịvớicôngtymẹcủacáccôngtyvệtinh.Cótrùnghợpkhông?Tôinghĩlàkhông.

TrongtrườnghợpcủaMạnglướimuasắmtạinhà,mặcdùbịhấpdẫnbởisựra đời của công ty vệ tinh nhưng sau khi đọc xong bài báoSmartMoneycùngquátrìnhtựtìmhiểusuyngẫm,tôiquyếtđịnhmuacổphiếucủachínhcôngtymẹ.TrướckhiSilverKingđượcthànhlập,giácổphiếugiaodịchlà5đôlatrênmộtcổphiếu.Điềunàysẽdẫnđếngiágiaodịchthựclà4,50đôlamộtcổphiếu(saukhitrừđigiágiaodịchbanđầucủaSilverKing).Hãyxem,côngtyconđãnhấnmạnhmộtthựctếlàcôngtymẹ,Mạnglướimuasắm tạinhà, cógiá cổphiếu rẻ.Hơnnữa,vìmụcđích so sánhcácđầu tưthành công củaMạng lưới mua sắm tại nhà, tôi phải nghiên cứu đối thủchínhcủanó,MạnglướiQVC.Tôinhậnthấymạnglướibánhàngnàyrấtrẻ.Thậtkhôngngờ,giácủacảhailoạicổphiếuhóalạitănggấpđôitrongnămtới.

Mụcđíchcủatôikhôngphảilàkểchocácbạnnghevềnhữngngườichiếnthắng(hãytintôi,tôicũngtừngđứngtronghàngngũnhữngkẻbạitrận),màlàchỉrarằng,khiđãthoátkhỏimộtsốchinhánhphứctạpcủamình,nhữngcôngtymẹcũngcóthểlàmộtcơhộiđầutưkháthúvị.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

TậpđoànAmericanExpress/LehmanBrothers

Tháng 1 năm 1994, xuất hiện một thông tin lan rất nhanh là tập đoànAmericanExpress tuyênbố táchLehmanBrothers thànhmộtcông tyhoạtđộngđộclập.LehmanBrothersvốnlàmộtcôngtyđầutưlâuđờitronglĩnhvựcngânhàngmàAmericanExpressđãmuavàođầunhữngnăm1980.Vàokhoảngthờigianmualạicôngtynày,dướisựlãnhđạocủagiámđốcđiềuhànhtrướcđó,cácnhàđầutưcóýtưởngbiếnAmericanExpresstrởthành“một thị trường tài chính lớnmạnh”.Saumột thập niên cố gắng tìmhiểunhưng vẫn chưa tìm ra, ban giám đốc của American Express quyết địnhchuyểnnhượngphầncònlạicủaLehmanchocáccổđông.Khihồsơđượchoàntấtvàphêchuẩnvàotháng4năm1994,tôiquyếtđịnhnghiêncứukỹhơnvềcôngtyLehmanBrothersmớiđượcthànhlậpnày.

Theothôngtintừhồsơvàcácbàibáo,LehmanBrothersluônphảiđầutưrấtnhiềuđểthuvềđượcnhữngkhoảndoanhthutínhbằngđôlatronglĩnhvựcđầutưcủahọ.Nămngoái,họđãmấtrấtnhiềutiền,vànổitiếngvìcónhữngkhoản lợi nhuận cựckỳbấpbênh.Các cổđông của công ty không chỉ cónhữngkhoảnlươngthưởngrấtlớnmàcònnắmgiữmộtsốlượngcổphiếutươngđối trongcông tymới thành lập.Tronghầuhết cáccông ty,vàđặcbiệtlàởphốWall,ngườiđượctuyểndụngluônmongmuốncóđượckhoảnlươngthưởnglớnnhất.HầunhưtấtcảcácgiámđốcđiềuhànhcấpcaocủaLehmanđềukhôngcómốidây liênkếtnàogắnchặtvới tương lai củacổphiếucôngty.Tôicóthểgiảithíchthếnày:Cómộtcơhộitốtkhiphânchialợinhuậngiữanhânviênvàcáccổđông.(Cáchthứcchialàhaichotôi-một

chobạn,hoặcmộtchobạn-haichotôi,v.v…).Trừtrườnghợpgiácổphiếucủa Lehman giảm nhiều (theo giá trị sổ sách), tạo cơ hội cho các doanhnghiệpđầutưkhác,tôisẽkhôngcònmuốnđầutưvàođónữa.

Nhưng cómột điều gì đó đã hấp dẫn tôi. Theo nguồn tin từmột bài báo,AmericanExpressgặpphảikhókhănlàcáctổchứcđầutưkhôngmấyquantâmvềkhoảndoanhthutrongmộtkhoảngthờigianxácđịnhlàbaonhiêu.Thủphạmchínhởđây là quá trìnhghi lại nhữngkhoản lợi nhuận cựckỳkhôngổnđịnhcủaLehman.ĐiềuduynhấtmàphốWallghét là sựkhôngchắcchắn.Vượtquakhókhăndoanh thukhôngổnđịnh làmục tiêu trướcmắtcủacôngtynày.ĐâycũngchínhlàmụcđíchbanđầucủaShearson,mộtcông ty con khác của American Express. Sau khi chia tách, AmericanExpresshoạtđộngtronghailĩnhvựcchính.Cảhailĩnhvựckinhdoanhđóđềuhoạtđộngrấtổnđịnh.

LĩnhvựckinhdoanhđầutiênđượcAmericanExpressphânloại là“nhữngdịchvụliênquanđếndulịch,”baogồmthẻthanhtoánrấtnổitiếngvàhãngdu lịch lớn nhất thế giới, trong đó có cả lĩnh vực kinh doanh séc du lịch.DướisựchỉđạocủaGiámđốcđiềuhànhmới,tấtcảcácnhânviênđềutậptrungvàokếhoạchcủacôngtyvàpháthuynhữngquyềnbầuchọncơbản.MặcdùsựcạnhtranhtừVisavàMasterCardđãtácđộngđếnmộtsốlĩnhvực kinh doanh của American Express trong một vài năm trước, nhưngdườngnhưmọirắcrốixảyralạilàdosựlơlàtrongquảnlý.Rõrànglàởđâykhôngcótrọngđiểmmớitronglĩnhvựckinhdoanhcơbản.VìsảnphẩmchínhcủaAmericaExpresslàthẻthanhtoán,đòihỏiphảithanhtoánchiphíhàngtháng,nênphầnlớndoanhthudựavàophíđượctrảbởichủthẻvàcácthươnggia.Lĩnhvựckinhdoanhnàydườngnhưhấpdẫnhơnthẻtíndụng,nhưngđồngthờiphảigánhchịunhữngrủirolớnhơnvềtíndụng.Tómlại,vớiquyềnquyếtđịnhvànhãnhiệucủariêngmình,AmericanExpresstỏracónhiềuưuthếđểđạtkếtquảcaohơnsovớithịtrườngchung.Trênthựctế,công ty này rất khóđạtmức tăng trưởnggấpđôi, nếukhôngmuốnnói là

khôngthể.

Lĩnhvựckinhdoanhthứhailà“Đadạnghóadịchvụdànhchocácnhàđầutư” (IDS) đã đạtmức tăng trưởng 20% trong gầnmười năm.Ngành kinhdoanhnàybaogồmtấtcảnhữngngườilậpkếhoạchtàichính,nhữngngườicungcấpchokháchhàngtoànbộkếhoạchđầutưvàbảohiểm(dựatrênnhucầukhácnhaucủa từngkháchhàng).Người lậpkếhoạch lànhữngngườithườnggiớithiệuvàbánnhiềusảnphẩmchocôngtycủahọ,vídụnhưcácquỹtươnghỗhayquỹtrợcấphàngnăm.Bởivìcácdoanhnghiệphoạtđộngtronglĩnhvựckếhoạchtàichínhkhôngcóquytắcchặtchẽ,chịusựchiphốicủamộtnhàchuyênmônđộclậphaymộtnhómcácnhàchuyênmôn,IDS(bâygiờlà“NhómcácnhàtưvấncủaAmericanExpress”)cóthểmanglạisựthoảimái,nguồnlựcvànhữngdịchvụtàichínhtốiưu,khôngdễtìmthấyởcáctổchứckhác.KhảnăngcungcấptấtcảcácdịchvụkhácnhauchỉbằngmộtgóidịchvụđãgiúpIDStăngnhanhkhốilượngtàisảncủamìnhtrongmôitrườngquảnlý.Phầnlớndoanhthuthuđượctừmứcphíhàngnămđượctạoratừviệcbáncácsảnphẩmđầutưvàbảohiểmchokháchhàng.Điểmmấuchốtlà:IDScũnglàtổchứccólợithếtăngtrưởngnhanhvàcóvịthếcaotrongconmắtcácnhàđầutư.

ĐiềuthúvịlàmộtvàithángtrướckhiLehmanBrothersrađờivàotháng5năm1994,bạncóthểmuaAmericanExpressvớigiá29đôlamộtcổphiếuhaythấphơn.GiánàybaogồmgiátrịcủacôngtyconLehman.Giớibáochíước tínhgiá cổphiếu củaAmericanExpress là 3 đến5đô la trênmột cổphiếu. Điều này có nghĩa là sau khi tách ra, giá cổ phiếu của AmericanExpressđượcgiaodịchtrongkhoảng24và26đôlamộtcổphiếu.ƯớctínhkhoảntiềnlãimàAmericanExpresskiếmđượctrongnăm1994xấpxỉ2,65đô la trên một cổ phiếu (không có sự tham gia của công ty LehmanBrothers).Điềunàymanglạikếtquả làgiámuathấphơnmười lầnsovớidoanhthu.

HãyxemxétchỉsốValueLinetạimộtsốcôngtykinhdoanhtronglĩnhvựcthẻtíndụng,bạnsẽthấychỉsốtrungbìnhP/Ecủahọthấphơn10.Mặcdùvậy, tôi không chắc rằng đây làmột sự so sánh hoàn hảo.Dường như làAmericanExpresscóthểđượcđịnhgiávàokhoảng30đến40%(trêncơsởtươngquan).Mặcdùdoanhnghiệpkinhdoanhtrong lĩnhvực thẻ,dướisựquản lýcủabanđiềuhànhcũ,phảichịunhiềusựđảo lộnnhưngmộtđịnhhướngmớivềnhãnhiệucủaAmericanExpresslàkhôngthểthayđổiđượcvàlợithếthịtrườngcấpcaođãmanglạichotôinhiềusựthoảimái.Tươngtự như đã đề cập từ trước, bản chất của loại thẻ thanh toán tạiAmericanExpress dựa trên những khoản phí vàmột số lĩnh vực kinh doanh có liênquandườngnhưhấpdẫnhơnnhữngrủirotíndụngcótrongcáccôngtykinhdoanhthẻtíndụngmàtôiđangsosánh.

Chắcchắnlà,IDS,chiếmxấpxỉ30%thunhậpcủaAmericanExpress,trônggiốngnhưmộtlĩnhvựckinhdoanhcógiátrịcaogấp10lầnsovớinhữngkhoản doanh thu. Sau khi mức tăng trưởng đạt 20%một năm trong mộtkhoảngthờigiandàivàcónguồnthunhậpổnđịnhtừcáctàisảnđượcbanđiềuhànhquảnlý,việcmuadoanhnghiệpnàyvớigiáưuđãilớncũnggiốngnhưlàhànhđộngăncắpvậy.MặcdùAmericanExpresscũngsởhữumộtngânhàngquốctế(cólẽgiátrịdoanhthutănggấp10lần)nhưngvẫnchiếmíthơn10%tổngsốlợinhuận.

Điểmmấu chốt là:Khi doanh thu giảmđi 10 lần, cổ phiếu củaAmericanExpressrấtrẻ.Mộtkhinhữngkhoảndoanhthudễgâynhầmlẫnvàliêntụcbiếnđổisovớihìnhảnhchungcủacôngtythìtôinghĩrằng,điềunàysẽtrởnênrõràngvớicácnhàđầutưkhác.Vấnđềduynhấtlà,tôivốnkhôngquantâmđếnLehman,vìvậytôinênmuacổphiếucủaAmericanExpresstrướchaysaukhicôngtyconđượcthànhlập?

Thôngthường,dùmộtnhómcácnhàđầutưrấtmuốnđầutưvàocôngtymẹnhưngvìmộtlĩnhvựchoạtđộngkhôngmấythànhcôngđãbịtáchrakhỏi

côngtymẹ,họsẽchờchođếnkhicôngtyconchínhthứcrađờirồimớimuacổphiếuởcôngtymẹ.Điềunàysẽgiúpchocácnhàđầutưtránhkhỏiviệcphảimuavàonhữngcổphiếucủalĩnhvựckinhdoanhkhôngmấyhiệuquảvàloạibỏđượctấtcảcácrủirocủaviệccôngtyconvẫnchưachínhthứcđivàohoạtđộng.Thường thì các tổ chứchaymuacổphiếu của công tymẹngaysaukhicôngtyconcóxuhướngtănggiácổphiếu.Đólàvì,nếucôngtymẹlàmộtmôitrườngđầutưhấpdẫn,thìviệcmuacổphiếutạicôngtymẹtrướckhicôngtyconrađờilàhợplí.Mặcdùvậy,sẽcómộtchútrắcrốikhimuốntạoramộtgiáhờibằngcáchmuacổphiếu tạicông tymẹtrướckhicôngtyconđượcchínhthứcrađời,vìthế,chúngtacầndànhnhiềucôngsứcđểnghiêncứu-ngaycảkhibạnkhôngnhậnđượcgiáđặcbiệttronglúcbáncổphiếucủacôngtyvệtinh.

Trong trường hợp của Lehman, tôi rất vui khi tạo ra giá cổ phiếu củaAmericanExpressvàokhoảng24và26đôla.Đólàmộtquyếtđịnhdễdàngđểcóthểmuacổphiếuvớigiá29đôla,trướckhitáchratrởthànhcôngtycon.CổphiếucủaLehman,mà tôivẫn tiếp tục theođuổi, (tôighétbáncổphiếucủanhữngcôngtyconnày),bắtđầugiaodịchvớigiákhoảng18,50đôlatrênmộtcổphiếu.(BởivìmộtcổphiếutạiLehmanđượcphânphốitươngứngvới5cổphiếutạiAmericanExpress,nênsẽtạoragiátrịkhoảng3,75đôla trênmột cổ phiếu của American Express). Giá cổ phiếu của AmericanExpressđãtăng1⅝trongngàygiaodịchđầutiên(saukhiLehmanphânbổcổphiếu),dovậy,muacổphiếutrướckhicôngtyconchínhthứcrađờilàmột hướngđi đúng.Đó cũng làmột hướngđi đúng chomục tiêu lâudài.AmericanExpressvẫn tiếp tụcduy trìmứcgiá36đô la trênmộtcổphiếutrongnămđầutiênsaukhicôngtyconrađời,đạtđượcmứclợinhuận40%mộtnăm.

Nhânđây tôimuốnnói thêmrằng, saukhicông tyconnày rađờikhoảnghơn6tháng,WarrenBuffettthôngbáorằnganhtađãmuagần10%lượngcổphiếucủaAmericanExpress.Rõrànglà,chínhcôngtyconnàyvàdoanh

thucủanhữnglĩnhvựckinhdoanhkhôngliênquanđãchỉrarằngAmericanExpresssẽtrởthànhcôngtymangtên“WarrrenBuffett”-nơimanglạichocácnhàđầutưcổphiếugiácảhấpdẫnvớimộtnhãnhiệunổitiếngvàlợithếlớntrênthịtrường.

Bạnthấyđó,nghiêncứukỹtìnhhìnhlàmăncủacôngtymẹsẽđemlạirấtnhiềulợithế-bạncónghĩđếnchuyệnđókhông?

CÔNGTYBÁNVỆTINH

Tôichưabaogiờmuốnbỏquánhiềucôngsứcđể tìmhiểumộthạngmụcđầutư.Vìvậy,nếuthấymộthạngmụcnàođóquáphứctạphoặckhóhiểu,tôisẵnsàngbỏquavàtìmcơhộinàođódễhơn.Đólàlýdotạisaomảngđầutưvàocôngtyvệtinhlạicósứchấpdẫnlớnđốivớitôi.Đâylàmộtlĩnhvựcmànhữngkỹnăng toán lớp1 (đặcbiệt làphép tính trừ)chính làchìakhóadẫnđếnthànhcông.

Mộtcôngtybánvệtinhcónghĩalàmộtcôngtychỉtáchrahoặcbánđimộtphầnbộmáyhoạtđộngcủamình.Thayvìbán100%quyềnsởhữuchocáccổđông,chỉmộtphầncổphiếuđượcbánlạichocáccổđôngcủacôngtymẹhaybánrathịtrường;côngtymẹgiữsốcổphiếucònlại.Chẳnghạn,nếutậpđoànXYZquyếtđịnhbán20% lượngcổphiếucủachinhánhWidgetchocáccổđông,cónghĩalà20%đósẽđượcmuabántựdotrênthịtrườngvà80%cònlạivẫndoXYZnắmgiữ.

Cómộtsốnguyênnhândẫnđếnviệclựachọnthànhlậpcôngtybánvệtinh.Đôikhi,đó làmộtcông tyđangcần thuhút thêmvốnđầu tư.Bánđimộtphầncủachinhánhtrongkhivẫngiữquyềnkiểmsoátlàmộtlựachọnhấpdẫn.Cũngcókhiviệctáchhẳnmộtchinhánhlànhằmmụcđíchlàmnổibậtnhữnggiátrịcủanótrênthịtrường,bởirấtcóthểhàoquangcủanóđangbịlumờ đi khi đặt trongmột tổng thể cùng với những lĩnh vực kinh doanhkháccủacôngtymẹ.Mộtcổphiếuriêngtạođiềukiệnchocácnhàđầutư

đánh giá độc lập chi nhánh đó.Mặt khác, cho phép người đứng đầu chinhánh đó được đánh giá và có phần thưởng xứng đáng với hiệu quả hoạtđộngcủachinhánhmình.Lợiíchđượcnhânđôikhitađểmắttớicáccôngty.

Trướchết,trongtrườnghợpcổphiếucủamộtcôngtybánvệtinhđượcphânphốitrựctiếpđếncáccổđôngcủacôngtymẹ,nhữngcổphiếunàysẽmanglạilợinhuận(vớicùngmộtlídonhư100%cáccôngtybánvệtinhkhác).Trong trườnghợpmộtphầncủanóđượcbán thẳngra thị trường(quamột“Giáthịtrườngniêmyết”,viếttắtlàIPO),cơhộicủabạncólẽsẽíthơn.Đólàvìnhữngngườimuacổphiếuniêmyếttựdochỉmuanhữngcổphiếumàhọmuốn,dođóviệcgiácổphiếugiảmdomuabánthiênvịsẽkhôngthểxảyra.

Cơhộithứhaicủabạnlạiđếntừmộthướngkhác.Đâychínhlàlúctậndụngnhữngkỹnăngtoánlớp1củachúngta.Mộtkhicổphiếucủacôngtyconđượcmuabáncôngkhaithìnghĩalàthịtrườngđãđịnhđượcgiátrịcủanórồi.NếuchinhánhWidgetcủaXYZcótổngcộng10triệucổphiếuvàbánrathịtrường2triệucổphiếuvớigiá20đôlamộtcổphiếu-nghĩalàXYZvẫnsởhữu80%cổphiếu,trịgiá160triệuđôla(8triệucổphiếunhânvới20đôlamộtcổphiếu-vậyđấy,toánlớp2).

Cơhộithứhaicủabạnlà:bằngcontínhđơngiảnnóitrên,bạnbiếtđượchaiđiều.Thứnhất,dĩnhiênbạnbiếtgiátrịcủaWidgetmàXYZđangnắmgiữ-160triệuđôla.ThếnhưngngoàirabạncònbiếtgiáthịtrườngcủatoànbộphầncònlạicủaXYZ(trừđi160triệuđôla).Nghĩalàthếnày:NếuXYZcógiáthịtrườnglà500triệuđôlavà80%cổphiếucủaWidgetcógiátrị160triệuđôla,điềuđóchophépđưarakếtluận:toànbộphầncònlạicủaXYZcógiátrị340đôla.

Câuchuyệntầmphàođósẽđưabạnđếnđâu?Đểrồixem.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

Sears

Tháng9năm1992,Sears côngbốbán20%cổphiếuhai trong số các chinhánhcủahọrathịtrường.Đãnhiềunămnay,banquảntrịcủaSearsphảigánhchịuáplựcvềvấnđềgiácổphiếucủacôngty.SearschorằnggiátrịcổphiếucủatậpđoànkhôngphảnánhđúnggiátrịhaichinhánhcủamìnhlàDeanWitter(baogồmcảDiscover)vàCôngtybảohiểmAllstate.RiêngvớiDeanWitter,Searscũng loanbáo luônýđịnhphânphối trực tiếp80%cổphiếucủacôngtynàychocáccổđôngcủaSearsvàonămsauđó,năm1993.

Câuchuyệnnàycóchỗnàothúvị?Trướckhicôngbốýđịnhđó,SearsđãsởhữucảDeanWitter,AllstatevàchuỗisiêuthịnổitiếngSears’.ChẳngailạgìviệcSearsnắmquyềnsởhữunhữngcôngtyđónhiềunămnay.Vậythìtạisaođâylạilàmộtcơhộiđầutưtốt?Nhưchúngtabiết,Searschẳnghềbánhayphânphátquyềnsởhữucủanhữngcôngtymànóđãnắmgiữrồi.

Câutrảlờilà:ĐộngtháicủaSearschẳngnhữnglàmnổibậtgiátrịthịtrườngcủaDeanWittervàAllstatequaviệcmuabáncôngkhaihaicôngtynàymànócònhélộmộtđiềukhácnữa.ChúngtalấygiátrịcủaSearstrừđigiátrịsốcổphiếucònlạicủaDeanWittervàAllstatemànónắmgiữđểbiếtđượcgiátrịphầncònlại(chủyếunằmởchuỗicửahàngbánlẻ).Chuyệnnàycógìquantrọngkhông?Rấtquantrọng.Chúngtahãyxemtạisao.

Mộtsốcổphiếutươngđươngvới20%giátrịcủaSearsđãđượcbánratrongtháng2năm1993.ÝđịnhcủaSearslàsẽtách80%phầnsởhữucònlạicủaDeanWittervàAllstate(dướihìnhthứcbántrực tiếpchocáccổđôngcủaSears).Đầutháng6,Searsđãbán20%cổphiếucủaAllstatevớigiá27đôlamộtcổphiếu.Đếnđầutháng7,ngaytrướckhiSearsphânphốiphầncònlạicủaDeanWitter,giácổphiếucủaDeanWitterxấpxỉ37đôlamộtcổphiếu;cònAllstatedaođộngtrongkhoảng29đôlavàSearskhoảng54đôla.

Bài toánđượcgiải thếnày:Sears đã côngbố sẽ phânphối 80% lượng cổphiếucònlạicủaDeanWitter.Theođó,cứtrong100cổphiếucủaSearssẽcó40cổphiếucủaDeanWitterđượcbánra(Searsdựđịnhbán136triệucổphiếucủaDeanWittervàcònlạikhoảng340triệucổphiếu.Nhưvậy,tỷlệphânphốilà136/340hay0,4).Chínhvìthế,đếngiữatháng7,mỗicổđôngcủaSearssẽnhậnđượcmộtsốcổphiếucủaDeanWittertrịgiáxấpxỉ0.4nhânvới37đôla(giáthịtrườngcủacổphiếuDeanWitter),nghĩalàkhoảng15đôlatrịgiáchomỗicổphiếuSearsmàngườiđónắmgiữ.

TrướckhiđượcbánrộngracôngchúngvìgiácổphiếucủaSearslà54đôlatrênmộtcổphiếu,điềunàycónghĩalàgiátrịròngcủanhữngcổphiếuSearshạ39đô lamộtcổphiếu.NhữngcổphiếuhạgiácủaSears làcổphiếugìvậy? Trước hết đó là lượng cổ phiếu chỉmang 80% giá trị của Sears tạiAllstate,nhữngngànhkinhdoanhởtrongvàngoàinước,vànhữnglĩnhvựckinh doanh bất động sản khác nhau (bao gồm giám đốc ngân hàngColdwell). Tuy nhiên, chúng ta cũng biết một vài điều khác nữa: giá thịtrườngcủaloạicổphiếunàychỉcòn80%giátrịtạiAllstate.

Tập đoàn Sears cũng sở hữu khoảng 340 triệu cổ phiếu củaAllstate.BảnthântậpđoànSearscũngcókhoảng340triệucổphiếuđanglưuthông.ĐiềunàycónghĩalànếubạnsởhữumộtcổphiếuSearsthìbạnđanggiántiếpsởhữumộtcổphiếunữacủaAllstate.CótrongtaycổphiếuAllstatecógiálà29đôla,íthơn10đôlamộtcổphiếu(giácổphiếuròng39đôla,íthơn29đôlasovớicổphiếutạiAllstate),nghĩalàbạnđangthamgiavàolĩnhvựckinhdoanhcửahàngbáchhóatrongvàngoàinướctạiSearscũngnhưlĩnhvựckinhdoanhbấtđộngsản.Liệuđâycóphảilàmộtkếhoạchkinhdoanhmanglạinhiềulợinhuận?

MichaelPrice,mộtnhàquản lýquỹđầu tưnổi tiếng, trongbàiphỏngvấncủaBarron(ngàytháng7năm1993)đãgiảitrìnhtrườnghợpnàyrấtrõràng.

Trong54đôlatrịgiácủamộtcổphiếuSearscóbaogồmmộtcổphiếucủa

Allstatevớigiá28đôla,nhưvậynóvẫncònlại26đôla.Sauđóbạnmua0.4cổphiếucủaDeanWittervớigiálà15đôla.Vẫncònlại10đôlahay11đô la.Bạncó thểmua2hoặc3đô lacổphiếucủaSearsMexicovàSearsCanada.Bạnvẫncòn lại5đô lachomộtcổphiếu,haymột lượngvốn thịtrường trị giá 1,5 tỷ đô la cho các doanh nghiệp bán lẻ - với 27 tỷ đô ladoanh thu.Hệ thống quản lýmới có vẻ rất tập trung.Nó hầu như làmộtdoanhnghiệpbánlẻkhôngmắcnợvớinhữngcơhộiđầutưbấtđộngsảnrấtlớn.

Tôiđãnóivớibạnrằng,tôikhôngthíchlàmviệcquávấtvảchỉvìmuốntìmra những cơ hội đầu tưmới.Kiểm tra qua thì thấy rằng, quả thực, giá cổphiếuởđây làhoàntoànchínhxác.CổphiếucủaSearrẻ.Với27 tỷđô latoànbộdoanhthuvà340triệucổphiếuđanglưuthông,Searscódoanhthulà54đôlamộtcổphiếu.Nếunhữnggiaodịchcóthểđượcthựchiệnlà5đôlamộtcổphiếu,điềunàydẫnđếnkếtquảlàgiámuachỉhơn6%củagiaodịch(5chiacho79).Mặtkhác,hãynhìnvàomứcgiágiaodịch78đôlamộtcổphiếuvàgiá thị trườnglà44đôlamộtcổphiếu-chiếmhơn56%giaodịch.Tấtnhiên,cónhiềuthướcđokhácnhauđểđogiátrịtươngđối(vídụnhư doanh thu), nhưng tất cả những điều đó đều cho thấy, lĩnh vực kinhdoanhbánlẻtrongnướccủaSearscóthểcógiárẻkhôngngờ.

Mặcdùtôirấtủnghộviệcbạnhãytựlàmcôngviệccủamìnhnhưngkhôngcónghĩalàtôichốnglạiviệc“ăncắp”ýtưởngcủangườikhác.Mộtthếgiớivĩđạihiệnratrướcmắt.Chỉmộtmìnhbạnkhôngthểbiếthếtmọithứ.Đólàlýdotạisao,nếubạnđọcvềmộttìnhhuốngđầutưviếttrongmộtphầnnàođócủacuốnsáchnày,bạnsẽthấyhữuíchhơnnhiềunếutìmhiểunókỹhơn.Nếucóđượclờikhuyêntừnhữngchuyêngiacóuytín(sẽđượcđềcậpđếnởphầnsau),việc“ăncắp”cóthểmanglạinhữngkhoảnlợinhuậnlớn.

Tấtnhiên,ởđây tôiđangđềcậpđếnviệcăncắpý tưởng(vềmặtphươngphápmànói,nókhônghềdùngđếnnhữngcúđánhchếtngười).Thậtkhông

may,bạnvẫnphảitựlàmcôngviệccủamình.TrongtìnhhuốngcủaSears,ngoàibàibáocủaBarron,MichaelPriceđưaramộtcuộcphỏngvấntươngtựvớiTạpchíFortunevàogiữa tháng6.Dovậy,chodùbạnkhông theodõicâuchuyệnvềSearstrongnhiềutháng,nóvẫnxuấthiệntrênnhữngbàibáovềkinhdoanh-haybạntheodõicâuchuyệnnhưngbảnthânbạnlại lờđinhữngphéptínhtoán-cóítnhấthaicơhộigiúptạonênmộtýtưởnghay.Nếubạnbiếtnhữnghình thứcđầu tưmìnhđang tìmkiếm,chẳnghạnnhưcáccôngtyconthìviệcnghiêncứunhữnghìnhthứcđầutưnàycòndễdànghơnnhiều.

MuacổphiếucủaSearscũngtạoranhữngkếtquảkhátốt.(Chúngtasẽcómộtvàikẻbạitrận…trongphầnsaucủacuốnsáchnày).SaukhicổphiếuDeanWitterđượcphânbổ,nhữngcổphiếucònlạicógiá39đôlaởSearssẽtăng50%trongvòngmộtvàithángtiếptheo.GiácổphiếucủaAllstatecũngchỉtăngtừ29đến33đôlatrongkhoảngthờigiannày.Rõrànglàcuốicùng,thịtrườngcũngnhậnragiátrịvốncócủanhữngtàisảnkháctạiSears.

(Nếucókiếnthứcvàkinhnghiệm,bạncóthểđồngthờimuacổphiếucủaSearsvàcổphiếungắnhạncủaAllstate(chỉchiếmmộtphầncổphiếucủaSears).Đóquảmộtcơhộiđầutưbéobở.Trongmộtsốtrườnghợp,đâylàmộtcáchlàmkhônngoan,đặcbiệtkhigiátrịcủacổphiếuđórấtthấp-cổphiếucủangànhkinhdoanhcửahàngbáchhóachỉ cógiá5đô lamộtcổphiếu.Nămđôlachỉlàmộtconsốnhỏsovớigiámuahiệnthời39đôla,saukhi cổphiếuDeanWitter đượcphânbổ.Tuynhiên, trong trườnghợpnày,sựchênhlệchgiữagiáhờikhimuacổphiếutronglĩnhvựckinhdoanhcửahàngbáchhóavàgiáthựclàquálớn,khôngcóchiếnthuậtnàonhưvậyđượccoilàtuyệtvờivàcầnthiết).

MẸO DÀNH CHO NGƯỜI TRONG CUỘC: HƯỚNG DẪN BẠN TỰLÀMMỌIVIỆC

Tôi từng có lần nói rằng tìm hiểu những người trong cuộc làm gì làmột

phươngpháp tốt để tìmkiếmnhững cơhội đầu tưmangnhiều lợi nhuận.Điềuđócónghĩa lànếunhữngngười trongcuộcsởhữumột lượnglớncổphiếuhayquyềnlựachọn,lợinhuậncủahọvàcổđôngcũnggầnkềnhau.Nhưng,bạncóbiếtrằngcónhữngthờikỳ,ngườitrongcuộccóthểthuđượclợinhuậnlớn(khigiácổphiếucủacôngtyconđượcgiaodịchvớigiáthấp)haykhông?Bạncóbiếtvềnhữnghànhđộngmàngườitrongcuộcnghĩđếnkhibạnkhôngmuacổphiếuởmộtcôngtyconmới thànhlậphaykhông?Bạncóbiếtrằngbạncóthểcóđượcmộtkhoảnlợinhuậnlớnkhipháthiệnranhữnghànhđộngnàyhaykhông?Ồ,tấtcảđiềuđóđềulàsựthật.

Tìmhiểunhữngngườitrongcuộclàmgìlàmộtphươngpháptốtđểtìmkiếmnhữngcơhộiđầutưmangnhiềulợinhuận.

Thôngthườngkhimộtcôngtytuyênbốcôngkhaibáncổphiếuthìmộtcuộcđàm phán kỹ lưỡng sẽ diễn ra. Bên bảo lãnh (doanh nghiệp đầu tưmangdanhnghĩalàcôngtynhànước)vàchủsởhữucủacôngtysẽcùngnhaubànbạc,thốngnhấtgiácảcủacổphiếusẽđượcbánratrênthịtrườngtrongđợtcông bố đầu tiên.Mặc dù giá cả được đưa ra dựa trênmột số yếu tố thịtrườngnhưngthựcra,tronghầuhếtcáctrườnghợp,tínhchủquanlạirấtlớn.Chủsởhữucủacôngtymongmuốncổphiếucủahọđượcbánvớigiácao,điềunàysẽgiúphọtăngthêmlượngtiềntệchocôngty.Songbênbảolãnhthườngmongmuốnmộtgiáthấphơn.Dovậy,cácnhàđầutư,ngườimuacổphiếu trong đợt công bố đầu tiên này sẽ kiếm đượcmột số tiền đáng kể.(Bằngcáchđó,nhữngđiềukhoảnmớitiếptheomàhọkýbảolãnhsẽgiúpviệcbáncổphiếutrởnêndễdànghơn).Trongbấtkỳsựkiệnnào,cuộcđàmphánkéodàisẽdiễnravàgiácổphiếuđượcxáclập.Khimộtcôngtyconđượcthànhlập,sẽkhôngcósựbànbạcnàoxảyracả.

Thayvàođó,nhữngcổphiếucủacông tyconđượcphânbố trực tiếpđếnnhữngcổđôngcủacôngtymẹvàgiácổphiếuởđâyđượcxáclậpdựatrêncácnhântốthịtrường.Thôngthường,kếhoạchlựachọnhìnhthứckhuyến

khíchmuacổphiếudựatrêngiágiaodịchbanđầunày.Giácổphiếutạicôngty con càng thấp thì giá của quyền lựa chọn, khuyến khíchmua cổ phiếucàngthấp.(Vídụ,banđầunếumộtcôngtycongiaodịchvớigiá5đôlamộtcổphiếu,lựclượngquảnlýchấpnhậnquyềnmuacổphiếuởgiá5đôla;nếugiágiaodịchbanđầulà8đôlathìlựclượngquảnlýsẽtrả8đôlachocổphiếucủahọ).Trongnhữngtìnhhuốngnày,nhiệmvụcủađộingũquảnlýlàthúcđẩylợinhuậntrongviệcbáncổphiếucủacôngtyconsaukhigiácổphiếuđượcthiếtlậptrênthịtrường(chứkhôngphảilàtrướcđó).

Nóicáchkhác,đừnghivọngsẽcómộtlờituyênbốchínhthứchaygiớithiệuvềviệctănggiácổphầncủamộtcôngtyconmớithànhlậpchođếnkhigiácủaquyềnchọnmuacổphiếukhuyếnkhíchbanlãnhđạođượcthiếtlập.Giánàycóthểđượcthiếtlậpngaysaugiaodịchmộtngày,mộttuần,mộttháng,haynhiềuhơnnữa.Đôi lúc,mộtsựimlặngvề thànhquảcủamộtcôngtyconmớithànhlậpcólẽkhôngphảilàmộttinxấu;trongmộtvàitrườnghợp,sựimlặngnàythựcsựquýnhưvàng.Nếubạnbịlôicuốnbởimộtcôngtyconnàođó,bạncóthểtìmhiểuthêmthôngtinvềcôngtyđóbằngviệcxemxéthồsơtạiSECvàxácđịnhkhinàogiáquyềnlựachọncổphiếucủabanquảnlýđượcxáclập.Trongtìnhhuốngkhichươngtrìnhquyềnlựachọncổphiếucủabanquảnlýlàcóthực,cóthểsẽlàmộtýtưởnghaykhithiếtlậpmộtloạicổphiếumàbạnquantâm,trướckhibanquảnlýbắtđầuthúcđẩyviệcbáncổphiếutạicôngtyconcủahọ.Cuốicùng,banquảnlývàcáccổđông cũng sẽ chơi trong cùngmột đội, nhưng thường sẽ hữu ích hơnnếuchúngtabiếtkhinào“tròchơi”bắtđầu.

Córấtítkhuvựcđầutưmànhữngngườitrongcuộccóthểkiểmsoáttừmộtphíanhưvậy.Bởivìviệcphântíchhànhđộngvàđộngcơcủangườitrongcuộcởnhữngcôngtyconmanglạimộtlợiíchriêngbiệt.Bởivìtấtcảcáccổđôngcủacôngtymẹ,hoặclànhậncổphiếucủamộtcôngtyconmớithànhlập,hoặclàcóquyềntươngđươngtrongviệcmuacổphiếucủamộtcôngtyconmớithànhlập.Thựcra,córấtítđiềukhoảncôngbằngtrongviệcphân

chiatàisảnvàtàikhoảnnợgiữacôngtymẹvàcôngtycon.Tuynhiên,cómộtvàicáchmànhữngngườitrongcuộccóthểsửdụngquyềnlựctươngđốikhôngbịngănchặnđểxâydựngnêncơcấuvànhữngđiềukhoảncủamộtcôngtyconnhằmmanglạilợinhuậnchochínhhọ.Tấtnhiên,bằngviệctậptrungvàonhữngđộngcơcủabanquảnlývànhữngngườitrongcuộckhácnữa,bạncóthểbiếnthuậnlợicủangườitrongcuộcthànhđiểmlợicủachínhbạn.Điềunàyđặcbiệtđúngkhichúngtaphântíchbiệnphápthiếtlậpmộtcôngtyconmới.

QUYỀNMUATOÀNBỘ

Đôi lúc, thayvìchỉphânphốicổphiếumiễnphícủamộtcôngtyconchocáccổđông,côngtymẹcóthểđưarachocáccổđôngquyềnmuacổphiếutạimộttrongnhữngcôngtyphụhayđơnvịcủanó.Mộtcáchđểthựchiệnđiều này là thông qua hình thức phát hành quyềnmua hay bán cổ phiếu.Trongcácquyềnnày,cónhữngquyềnmàhầuhếtcácnhàđầutưđềuquenthuộc,đólà:khôngliênquanđếncáccôngtycon.Tuynhiên,trongmộtsốtrườnghợphiếmhoi,việctraoquyềnchocổđônglàmộtcáchtạonênmộtcông tycon.Điềunàyđángđểchúng taphải lưu tâmnhiềuhơn.Tại sao?Hãytiếptụcnhé-bâygiờbạnnênbiếtđiềunày.(Ồ,đúngvậy.Suỵt,bạncóthểkiếmđượcrấtnhiềutiềnđấy!).

Pháthànhquyềnmuabáncổphiếulàbiệnphápđượcsửdụngthườngxuyênnhấtkhimộtcông tymongmuốn tăng lượngvốnbổsung.Thông thường,quyền này được phân bổ tới những cổ đông hiện hành của một công ty.Nhữngquyềnnày,cùngvớitiềnmặthaycổphiếuchophépcáccổđôngmuacổphiếu bổ sung (thường là có giá thấp hơn so với giá thị trường).Bằngcáchmanglạiquyềnmuacổphiếuchotấtcảcổđông(nhưngkhôngphảilàbắt buộc) với giá thấp,một công ty có thể huy động lượng vốn cần thiếttrongkhimanglạichotấtcảcáccổđôngcơhộimuacổphiếumớipháthànhmộtcáchcôngbằng.Nếunhữngcổđônghiệntạichọncáchmuacổphiếubổ

sung để tham gia vào đợt phát hành quyềnmua hay bán cổ phiếu thì lợinhuậncủahọkhôngbịgiảmbớt,chodùcóphảibáncổphiếuvớigiáthấp.Thayvàođó,nếucổđôngkhôngmuốnmuacổphiếubổsung,họcóthểbánquyềnđãnhậnđượcđểthamgiavàothịtrườngmởvàmuanhữngcổphiếucó giá hời. Nếu không được thực ngay hoặc không được bán đúng hạn,nhữngquyềnnàysẽtrởnênvôgiátrịsaumộtkhoảngthờigiannàođó.

Traoquyềnchocáccổđôngcũngkhôngmanglạimaymắnchocácchủsởhữucủanhữngquỹđầutưkhépkín.Nhữngquỹđầutưkín,chodùlàquỹđầutưcổphiếuhaytráiphiếu,cũnggiốngnhưnhữngquỹgópchung,chỉcólượngcổphiếucủaquỹđưaralàcốđịnh(vídụ,20triệucổphiếuđượcbánđạichúngvớigiálà10đôlamộtcổphiếuvàlượngcổphiếunàycũngchỉđượcmuavàbángiốngnhưcổphiếuthường).Đểgiúpquỹđầutưkíntăngvốnbổsung(vàdođótăngphítưvấncủanhàquảnlý).Côngtycầntungranhiềucổphiếuhơnnữathôngquaviệcmanglạiquyềnchocổđông.Theoquytắcchung,chỉnhàquảnlýquỹđầutưkhépkínmớithuđượclợinhuậntừhìnhthứcmanglạiquyềnchocổđôngnày.

Nhưngbâygiờ,hãyđếnvớinhữngtintốtlành.Khicânnhắcđầutưvàocáccôngtyconthìviệctraoquyềnchocổđôngcóthểlàmộtcơhộirấttốtchocác nhà đầu tư doanh nghiệp giống như bạn.Việc trao quyền cho các cổđông thườngđược ítngườibiếtđếnvàkhóhiểu.Cácnhàđầu tưcóchiếnlượcthườngbỏquahayrấtthờơtrướcnhữngcôngtycon.Thườngthường,mộtcôngtymẹsẽphânphốimiễnphíquyềnmuacổphiếucủamộtcôngtycontớicổđông.Sauđó,nhữngngườinắmgiữquyềncóthểmuacổphiếutạicôngtyconhaychứngkhoánđótrongkhoảng30hay60ngàysauvớigiácốđịnh.Thường,nhữngquyềnnàycóthểchuyểnđổiđược.Điềunàycónghĩalà những cổ đông khôngmuốnmua cổ phiếu của công ty con có thể bánquyềnmuacủahọ trên thị trườngmở,vàcácnhàđầu tưkhôngphải làcổđôngcủacôngtymẹcóthểcóquyềnnàykhimualạinótrênthịtrường.

Thờigian,điềukhoảnvàchitiếtcụthểcủamỗiquyềnrấtkhácnhau.Điềuquantrọngmàbạncầnghinhớlà:Mỗilầnbắtgặpbàiviếtnàovềmộtcôngtyconđượcthànhlậpthôngquahìnhthứcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếuchocáccổđông,dùlúcđóbạnđanglàmgì,hãydừnglạivàđọcbàiviếtđó.(Đừngtiếcthờigian,sốlượngnhữngbàiviếtđórấtít).Chỉxemxétnóthôicũnggiúpbạncóthêmcơhộithànhcôngrồi.Nhưngquantrọnghơnlà,từbàiviếtđó,bạnsẽtậptrungnỗlựcnhiềuhơnđểnghiêncứumộtlĩnhvựcđầutưbéobởvàtiềmnănghơnsovớinhữngcôngtyconthôngthường.Bạncũngsẽkhôngcầnlãngphíquánhiềusứclựcvàođó.Khigặpphiềntoáihay rắc rối trongmột tìnhhuốngkinhdoanhcụ thể,bạnhãyxemxétquamột số khía cạnh bên ngoài của những quyền này và động cơ của nhữngngườitrongcuộc.Việcnàysẽgiúpbạncóthêmniềmtinđểlàmthêmmộtsốviệchaythuyếtphụcbạnđầutưthờigiannghiêncứunhữngmôitrườngđầutưkhác.

Vậy tạisaoviệckếthợpmộtcông tyconvớihình thức traoquyềnchocổđônglạitạoracơhộimanglạilợinhuậnlớnnhưvậy?Rốtcuộc,nhữngnhântốtrongviệcmuabáncổphiếutạimộtcôngtycontheođúngtiêuchuẩn-ngoạitrừtrườnghợpbáncổphiếucủacôngtyconkhôngđượccổđôngcủacông tymẹquan tâm– lại khôngcómặt trongquá trìnhpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu.Thựctế,tronghìnhthứctraoquyềnchocáccổđôngthườngxảyracáctrườnghợpđốingược.Cổđông-nhữngngườicóthểsửdụng quyền củamình đểmua cổ phiếu thực - vẫn cân nhắc việcmua cổphiếucủamộtcôngtyconmớithànhlập,ngaycảkhicácnhântốmua-báncủaquátrìnhpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếutheođúngtiêuchuẩnkhôngxuấthiệntrongtìnhhuốngnày.Khônggiốngnhưviệctraoquyềnchocáccổđông thông thường,nhữngquyềnnàykhôngđảmbảomộtgiámuahời.Bởivì,vàokhoảngthờigiantraoquyền,mọingườikhôngbiếtrằngliệucôngtyconđósẽgiaodịchvớigiácaohơnhaythấphơngiámuađượcxácđịnhtrongquyềnpháthành.Vậycơhộilợinhuậnđếntừđâu?

Câutrảlờinằmởbảnchấtcủaviệcpháthànhquyềnmuahoặcbáncổphiếu.Nếucổphiếuởmộtcôngtyconđượccôngtymẹbán(thôngquahìnhthứcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu),thìtheođịnhnghĩa,côngtymẹđãlựachọnkhôngmuanhữngphươngánkhác.Nhữngphươngánnàycóthểbaogồmviệcbáncổphiếucủacông tyconchocáccông tykháchaybánmộtlượnglớncổphiếucủacôngtyconracôngchúng(thôngquaviệcpháthànhquyềnmuahoặcbáncổphiếuđượcbảolãnh).Cảhaiphươngántrênđềuyêucầugiámđốccủacông tymẹxácđịnhgiábánnhững tài sảncủacôngtyconvớigiácaonhấtcóthể.Nhưngnếucôngtymẹsửdụngviệcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếuđểbáncôngtyconchocổđôngcủamìnhthìnókhôngcầnlàmnhưvậy.Thựctế,việcgiớihạnđốitượngngườimuaban đầu của công ty con đến cổ đông của công tymẹ và các nhà đầu tư(người vẫnhoạt động trong thị trườngmở) thườngkhôngphải là cách tốtnhấtđểtốiđahóadoanhthucủacôngtycon.Tuynhiên,trongquátrìnhpháthànhquyềnmuahaybán,tấtcảcáccổđôngđềuđượcđốixửcôngbằng.Tấtcảcổđôngcủacôngtymẹđềucócơhộingangbằngnhautrongviệcmuacổphiếutạicôngtycon,ngaycảkhigiámuarấthời.

Cáccôngtyconthườngcóxuhướngchunglàđịnhmộtmứcgiárấthấpdẫnkhipháthànhquyềnmuahaybán(Ghichú:Nhữngnhàđầutưmualạicácquyềnnàytrongthịtrườngmởphảicộnggiámuaquyềnđóvớigiáđượcđưarađể tìm tổngchiphí).Họcũngphảixemxét lạicơcấupháthànhquyềnmuahaybánđể làmsaocó thểmang lạinhững thông tinquan trọng.Mộtdấuhiệucủaviệcpháthànhquyềnmuahaybánvớigiáhời làbạncó thểđăngkýnhiềuquyềnmuahaybán.Quyềnđăngkýnhiềumanglạichocácnhàđầutưquyềnmuanhữngcổphiếubổsungtạicôngtyconkhiviệcpháthànhquyềnmuakhôngđượcthựchiệnđầyđủ.Bởivìnhữngquyềnnàyrấtkhóhiểu,nênluôncầncóhìnhthứcthanhtoánbổsung,giaodịchvớitổnglượngtiềnnhỏ(sovớigiátrịcủacổphiếucôngtymẹ),vàcókhoảngthờigian“chết”khingườinắmgiữquyềnkhôngthựchiệnhaybánnhữngquyềnđó.Trongtrườnghợppháthànhquyềnmua3triệucổphiếuđãđượcphânbổ

vàquyềnmua1triệucổphiếuđãhếthạnnhưngvẫnchưasửdụng,thìquyềnđăngkýnhiềusẽchophépnhữngngườinắmgiữ-ngườimuacổphiếutrongđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu–cóthêmmộtcơhộimua1triệucổphiếucònlại,dựatrêncơsởchiatheotỷlệ.

Nhữngngườitrongcuộc,nhữngngườimongmuốntăngphầntrămquyềnsởhữu trongmộtcông tyconmới thành lậpvớigiáhời, có thể làmnhưvậy(thựchiệnquyềnđăngkýnhiềutrongđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu).Trongmộtsốtrườnghợpnhấtđịnh,nhữngngườitrongcuộccóthểphảitiếtlộýđịnhđăngkýnhiềucổphiếuởmộtcôngtyconmớithànhlập(tronghồsơSEC).Mụcđíchcủaviệctiếtlộnhữngthôngtinnàyđãquárõràng.Hãy chú ý thêmmột điều nữa:Khi quyền đăng ký nhiều được thựchiệnthìviệcpháthànhquyềnmuahaybánracôngchúngsẽítđi(giágiaodịch của nhữngquyền đó cũng sẽ thấp hơn).Khảnăngmua cổ phiếu củanhữngngười nắmgiữ quyền này trong đợt phát hànhquyềnmuahay bánkhôngcònchắcchắn.Cơhộilựachọncổphiếugiáhờiởnhữngcôngtyconlúcnàydànhchongườitrongcuộcvàcácdoanhnghiệpđầutư.

Mặcdù chúng ta có thểkể thêmmột số cáchđầu tưkhácnữanhưngquátrìnhphát hànhquyềnmuahaybánở các công ty con rất dễmang lại lợinhuậnlớn.Quantrọnghơnnữa,bạnphảighinhớmộtkháiniệmđơngiản:Chodùgiaodịchđóđượccơcấunhưthếnào,nếubạncóthểhiểurõnhữngbênliênquantrongcôngtyconđó,bạnsẽtìmđượcmộttrongnhữngchìakhóaquantrọngnhấtđểlựachọncơhộiđầutưtốtnhất.Vídụtiếptheovềmộttrongnhữnggiaodịchphứctạpnhấtvàbéobởnhấtởcáccôngtyconđãchứngminhrằng:Chúýđếnnhữngngườitrongcuộclàcáchthứcduynhấtđểbiếtđiềugìsẽtiếpdiễn.

Thực tế, cơ cấu của những công ty congiốngnhư là nhữngbộ thời trangphức tạpvàkhôngmấyhấpdẫn.Thậmchí,đôikhi, tôi cònphânvân liệunhữngngườitrongcuộccóthựcsựmuốnđitheoconđườngđóhaykhông.

Saukhibiếtchắcnhữngngười trongcuộccó lýdođểhyvọngrằng tôisẽkhôngmuacổphiếucủacôngtyconmớithànhlập,tôisẽdồntoànbộthờigianvàsứclựcđểtìmhiểuđiềugìđangxảyra.

Trườnghợpnàycóthểquáphứctạpđốivớicácnhàđầutưnhưngđókhôngphảilàđiềuquantrọng.Thậmchí,nhiềukhi,cácchuyêngiacũngbỏquanó.Điềuduynhấtmàbạncầnluônghinhớlà:Đừngquênkiểmtrađộngcơcủangườitrongcuộc.Bạncầnhiểurõđộngcơcủahọlàgì.

Vậy,hãycùngtìmhiểuxemchúngtacóthểkiếmtiềnbằngcáchnào.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

Hãng truyền thông Liberty Media/Tập đoàn viễn thông Tele-Communications

Câuhỏi:Làmthếnàođểcóthểkiếmđược500triệuđôlachỉtrongthờigianchưađầyhainăm?

Trảlời:Hãybắtđầuvới50triệuđôlavàhỏikinhnghiệmcủaJohnMalone.Ôngấyđãlàmđượcđiềuđó.

JohnMalone,GiámđốcđiềuhànhcủaTele-Communications,đã tậndụngviệcrađờicủanhữngcôngtyconvàbiếnchúngtrởthànhmộtcơhộiđầutưđượcđánhgiá làmột trongnhữngcơhộiđầu tưmang lạinhiều lợinhuậnnhấtmọithờiđại.BấtcứaicóquyềnmuacổphiếucủaLibertyMedia,mộtcông tyconcủaTele-Communications, trongđợtpháthànhquyềnmuavàbáncổphiếuđềucóthểkiếmđượckhoảnlợinhuậngấpmườilầnsovớisốvốnbanđầubỏra.TấtcảcáccổđôngcủaTele-Communications(TCI)cócơhộingangnhautrongviệcthamgiavàođợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu(vàcảthếgiớinàycũngcócơhộiđượcmuanhữngquyềnđó).Việcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếuđượcthiếtkếkhéoléonhằmmanglại tiềmnăng lớnnhấtcho tấtcảnhữngai thamgia.Dùvậy,nókhônghề

khuyếnkhíchcácnhàđầutưnắmlấycơhộinày.

ToànbộhoạtđộngcủacôngtyconnàyđềuđượctờWallStreetJournaltheosát(phầnlớnnhữnghìnhảnhđềuđượcđưalêntrangnhất).Song,đaphầncácnhàđầutưchuyênnghiệplạibỏlỡcơhộikiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnkếchsùchỉ trongphútchốcđó.Hivọng là, trong thờigiansắp tới,mộtcơhộitươngtựnhưvậysẽxuấthiện,vàmọingườilạilờnóđi,tấtcảmọingười,ngoạitrừbạn.

Toànbộsựkiệnnàybắtđầutừtháng1năm1990.TCI,khiđólànhàcungcấptruyềnhìnhcáplớnnhấtnướcMỹ,thôngbáosơbộvềýđịnhtáchnhữngtài sảnđangđược lênkếhoạch (nhưQVCvàFamilyChannel) vàmột sốnhữngtàisảnsinhlợitronghệthốngtruyềnhìnhcáp-nhữngtàisảncógiátrịướctínhgần3tỷđôla.ThôngbáođượcđưaravớimụcđíchphảnhồilạinhữngáplựcliêntiếptừphíaWashington.(Thựcra,Washingtonmuốngiảmbớtảnhhưởngcủanhữngnhàcungcấpđườngtruyềncáplớnnóichung,vàTCInóiriêngtrongngànhcungcấpđườngtruyềncáp).DướisựdẫndắtcủaJohnMalone,TCI trở thànhmộtnhânvật cỡbự trongngànhcôngnghiệpnày,đãbiếtvậndụngnguồnsứcmạnhsẵncócủamình,côngbốnhữngnhàcungcấpchươngtrìnhsẽđượcthamgiavàohệthốngđườngtruyềncápcủanó và những điều khoản khi thamgia.Với quymô rộng lớn (chiếm 25%trong số hầu hết các hộ gia đình sử dụng đường truyền cáp), TCI thườngxuyênđưarakênhđườngtruyềncápmớivàtrongmộtvàitrườnghợp,nóđãsửdụngmụcđíchcủamìnhđểtheođuổilợinhuậncổphiếu.Đáplạimongmuốnkiểmsoáttoànbộngànhcôngnghiệpnày,Washingtonđãthảoluậnvàđưa ra quyết định giảm bớt khả năng cung ứng của các nhà cung cấp hệthốngcáp,nhờđócóthểsởhữunhữngkhoảnlợinhuậnkhổnglồtừphíacácnhàcungcấpchươngtrình.

JohnMaloneđãtuyênbốmụcđíchthànhlậpcôngtyconlàgiảmbớtmộtsốáplựctừphíaWashington,vàtăngcườngkhảnănghoạtđộnglinhhoạtcho

Tele-Communications.Cách làmlà táchnhững tài sảnđangđược lập trìnhcủacôngtyrakhỏihệthốngđườngtruyềncápđãđượckiểmsoát.Mộtlýdođiểnhìnhhơncũngđãđượcđưarakhithôngbáoviệcthànhlậpcôngtycon-đólàgiátrịcủacáccổđông.Hyvọngcáccôngtyconsẽlàmtănggiátrịcổphiếucủanhữngtàisảnđangđượclậptrìnhởcôngtymẹvàmộtsốcổphiếutrongnhữnghệthốngđườngtruyềnkhác.NhữngcổphiếunàyđãđượcxemnhưlàkhôngcòntồntạitrongdanhmụclớnvềnhữngtàisảnđườngtruyềncápcủaTCI.

Tháng3năm1990,tờWallStreetJournalđãthôngbáomộtbướcpháttriểnmới. Tele-Communications đã lựa chọn quyền phát hành cổ phiếu để gâyảnhhưởngvới công ty convànhững tài sảncáp.CáccổđôngcũngđượcphépđổimộtvàicổphiếuTCIđểlấynhữngcổphiếutrongmộtcôngtymới.Việcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếuđượclựachọnchủyếudựatrêncáclýdovềthuế.(Nếuviệcnàyđượccơcấuđúngđắn,cáccổđôngchỉbịđánhthuếdựatrêngiátrịcủanhữngquyềnmàhọnhận).

Thông báo vào tháng 3 cũng tiết lộmột vài thông tin khác. Công ty conkhônglớnnhưlờituyênbốbanđầu.Chẳngbaolâunữa,TCIsẽcókếhoạchtách1tỷđôlacổphiếucủakênhphátthanhtruyềnhìnhTurner.Tháng10năm1990,chỉtrướckhicáchồsơSECsơbộđượcthànhlập,việcphânphối50%cổ phiếu củaTele-Communications trong kênhDiscovery cũng đượcđưalênbànthảoluận.Giátrịcủatoànbộtàisảndựđịnhtáchrathànhcôngtyconchỉ còn50%sovới sựmongđợibanđầu.Thực tế, cáchồ sơSECđược lậpvào tháng11năm1990vàđược sửađổivào tháng1năm1991.Điều này chỉ ra rằng giá trị tài sản ước tính được dành cho công tymới,LibertyMedia,xuốngcònxấpxỉ600triệuđôla.BởivìTCIcótổnglượngvốntrênthịtrườnglàxấpxỉ15tỷđôla(khoảng6tỷđôlagiátrịcổphiếuvà9tỷđôlanợ),quymôcủaLibertysẽgiảmtươngđốisovớitoànbộTele-Communications.Nóicáchkhác,Libertysẽtrởthànhmộtcôngtyhoạtđộngthứyếu,khôngmấyquantrọngchođếnkhihầuhếtcácnhàđầutưquantâm

đến(vàcơhộitìmkiếmlợinhuậncổđiểncótiềmnăngdànhchochúngtôi)

Theonhữngbàibáovàotháng1năm1991,danhmụctàisảncủaLibertysẽbao gồm cả những lợi nhuận tối thiểu trongmười bốn cơ sở kinh doanhđườngtruyềnhìnhcápbaogồm1,6triệuthuêbao,vàlợinhuậntrong26tổchứckhác (baogồmmườimộtmạng lưới thể thaokhuvực),cũngnhư lợinhuận tối thiểu trên kênh Family, AmericanMovie Classics, Truyền hìnhGiảitríđen,vàMạnglướimuasắmQVC.TCIướctínhgiátrịcủanhữngtàisảnnàyxấpxỉ600triệuđôla.TờWallStreetJournalnhậnđịnh,“QuymôcủaLibertysẽnhỏhơnnhiềusovớimongđợicủamộtsốngười.Sốcổphiếunópháthànhchỉdừnglạiởconsố2triệu.Dođó,Tele-Communicationschỉcókhoảng415 triệu cổphiếu lưuđộng.Trongmộtbàiquảngcáodài400trang trênThe Journal, các nhà phân tích đãmiêu tả công ty này là “mộttrongnhữnggiaodịchphứctạpnhấttrongcáchoạtđộngcủalĩnhvựcchứngkhoán”và lànguyênnhângây ra sựxáo trộn tronggiớiđầu tư.Ngoại trừnhữngkhoảnlợinhuậncủaTCIởTurnerBroadcastingvàkênhDiscovery,mộtsốnhàphântíchthấyrằng“Libertylàmộtmôitrườngđầutưkémhấpdẫn”. Tờ Journal đưa ramột bài báo, viết rằng: “Theo những quy ước từtrước,trongvòngchínthángvàvàongàycuốicùnglà30tháng9năm1990,Libertythôngbáovềkhoảnthualỗtrịgiá20,4triệuđôla.Saukhithanhtoánmọikhoảncổtứcưuđãivàkhoảnthuêlỗ,giácổphiếusẽxuốngcòn9,77đôla”.

Tómlại,hìnhảnhmàLibertyvẽlêntrongconmắtcácnhàđầutưkhôngthểhiệnchínhxáctìnhhìnhhoạtđộngcủanó.“Hãylạigầnđây,cơhộiđầutưnày thật tuyệt vời!”.Nếunhữngđặc tính cơbảnnàykhôngđủ sức thuyếtphụccácnhàđầutư,thìvẫncònnhiềuđiềuhấpdẫncácnhàđầutư.Vídụnhư,cáccổđôngcủaTCIsẽđượcnhậnmộtquyềnchuyểnđổicho200cổphiếu mà họ sở hữu. Mỗi quyền này, cùng với 16 cổ phiếu của Tele-Communications, có thể được chuyển đổi cho một cổ phiếu của LibertyMedia(nhữngquyềnnàysẽhếthạnsau30ngày).Vớigiá16đôla/mộtcổ

phiếuTCI,giácổphiếucủaLibertysẽlà256đôla/mộtcổphiếu.Theothôngbáo,cóxấpxỉ415triệucổphiếubịgiảmgiáhoàntoàn,mỗiquyền(muamộtcổphiếucủaLiberty)đượcphânphốicho200cổphiếuTCI,cónghĩalàxấpxỉ2,1triệucổphiếucủaLibertysẽđượcpháthành.

Vớinhữngtổchứcsởhữukhoảng400triệucổphiếutrongmộttậpđoàn,cáccôngtychỉcókhoảng2triệucổphiếukhôngnhữngđượcxemnhưlàkhôngmạohiểmvàkhôngphùhợpmàcácdanhmụcđầutưcủahọcũngkhôngdễdàngđổithànhtiềnmặt.Mộtcổphiếugiá250đôcũngđượcxemnhưlàrấtkhó khăn.Một vài tổ chức sẵn sàng giao dịchmột lượng vốn dễ chuyểnthànhtiềnmặt(vớikhoảnghơn400triệucổphiếuđanglưuthông)chomộtlượngnhỏcổphiếukhôngdễchuyểnđổi thành tiềnmặt.ViệcnghiêncứunhữnghồsơcủaSECđãchỉ ramongmuốn,mứcgiácho2 triệucổphiếuđanglưuthôngcủaLibertylà256đôla/mộtcổphiếu-tráingượcvớihơn20triệucổphiếuthườngchỉxấpxỉ26đôla/mộtcổphiếu,hay40triệucổphiếucó giá 13 đô la/một cổ phiếu.Từ đây có thể thấy: “Tỷ lệ trao đổi của cổphiếuLibertysovớicổphiếuTCIđượclựachọnlànhằmgiảmthiểutổngsốlượngcổphiếuthường(Liberty)-đượcpháthànhlầnđầutốiđalàxấpxỉ2triệu cổ phiếu. Tỷ lệ trao đổi này không phải là dấu hiệu thể hiện giá trịchứngkhoáncủaLiberty”.Ởđây, chúng ta có thể tạmhiểu là “Chúng tôichọn2triệucổphiếubởivìchúngtôimuốn.CổphiếuLibertycóvẻkhônghấpdẫnvớicáccổđôngcủaTCI”.

Tạisaotôilạinóiđiềunày?CónhữngthuậnlợigìkhicổphiếucủaLibertykhôngmấyhấpdẫn?Đốivớinhữngngườibắtđầu lĩnhvựcnày,việcpháthành quyềnmua hay bán cổ phiếu đang được cơ cấu lại, bởi vì lượng cổphiếucủaLibertyđượcpháthànhsẽtươngđươngvớilượngquyềnđượcđưara.Nói cách khác, nếu chỉ 1 triệu quyềnmua cổ phiếuLiberty được thựchiện,chỉ1triệucổphiếucủaLibertysẽđượcpháthành-chứkhôngphảilà2triệucổphiếutheolýthuyết,nếutấtcảnhữngngườinắmgiữcổphiếucủaTCIthựchiệnquyềnmuacổphiếucủahọthìđiềugìsẽxảyra.Giaodịchđổi

1triệucổphiếucholượngcổphiếuTCItrịgiá256triệuđôlatươngđươngvớiquyềnmuatấtcảcổphiếuthôngthườngcủaLibertyMedia(thayvìchiphítiềmnănglà512triệuđôlanếutấtcả2triệucổphiếuđượcbán).BởivìLibertyvẫnsởhữumộtlượngtàisảntươngđương,bấtkểlà1triệucổphiếuthườnghay2triệucổphiếuthườngđượcpháthành,nênnhữngaiquantâmđến tiềmnăngbềnổicủaLibertycó thểcũng thíchmột sốcổphiếukhác,hoạtđộngtươngtự.

Giaodịchnàycómộtlợithếnữa.Bấtcứcổphiếuthườngnào(cổphiếucóbềngoàiđượcđánhgiálàcógiátrịcủaLiberty)khôngđượcbántrongđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếusẽđượcthaythếbởimộtcổphiếuưuđãi của TCI. Bởi vì, theo thông báo, TCI đang chuyển đổi những tài sảntươngtựsangLibertybấtkểlàlượngcổphiếucủaLibertytrịgiá250triệuđôlahay500triệuđôla.Sựthâmhụtnàylàdoviệcpháthành250triệucổphiếuưuđãicủaLibertysangTCI.Nhữngđiềukhoảncủacổphiếuưuđãiđượcđưa ra rấtcó lợichoLiberty.Điểmmấuchốt là:Càngcó ítcổđôngthamgiavàoviệcpháthành,cổphiếuLibertycàngcónguycơmắcnợcao.Nguycơnàyxuấtpháttừviệcpháthànhcổphiếuưuđãivớigiáthấp.Bởivìcổphiếuưuđãikhôngyêucầuthanhtoántiềnmặttrongvòng15năm,vớitỷlệ thấp 6%, và giá trị lợi nhuậnkhôngđổi (ví dụ, không có tiềmnăngbềnổi),rõràngđâylàmộtcáchthứcrấthấpdẫnđểđạtđượcnhữnglợinhuậnđònbẩyđốivớicổphiếuthườngcủaLiberty.

Nhữngngười trongcuộccủaTCIđang làmgì trongbốicảnhhỗnđộnđó?Chắc chắn, họ sẽ không phung phí lời khuyên. TheoWall Street Journal,“Hai nhà quản lý cấp cao của Tele-Communications, Chủ tịch Hội đồngquảntrị-BobMagnessvà–TổngGiámđốcđiềuhành-JohnMalone,đưaralờikhuyên làmỗicông tynên thựchiện50%quyền traođổicủahọ”.Tấtnhiên, đây không phải là một bằng chứng làm cho mọi người xáo động.Nhưngnếubạntìmhiểusâuhơnmộtchút,bạnsẽthấycómộtgợiýhữuíchchobạn.

TrongbàiquảngcáoExecutiveCompensationviếtvềđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu,cómộtcâunóinhư thếnày:“Theomột thỏa thuậntronghợpđồngtuyểndụngcủacôngty, thayvìnhữngkhoảnthưởngbằngtiềnmặtchonhữnggìcốnghiếnchoLiberty,TiếnsỹMalonesẽchocácbạnquyềnlựachọnmua100.000cổphiếucủaLibertyvớigiá256đôlamộtcổphiếu”.ĐiềunàycónghĩalàlựachọnnàykhôngbaogồmtấtcảcácloạicổphiếucủaLibertymàMalonemuatrongđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu.LượngcổphiếucủaLibertycógiátrịlàhơn25triệuđôla.TheonhữnghồsơSECtươngtự,MalonesởhữumộtlượngcổphiếuTCIxấpxỉ50triệuđôla.ThànhcôngcủaLibertycóýnghĩaquantrọngđốivớiJohnMalone.Nếu2triệucổphiếucủaLibertyđượcpháthành,100.000cổphiếusẽtươngđươngvới5%cổphiếucủatổngcôngty.Cònnếulượngpháthànhlà1triệucổphiếu,điềunàycónghĩalànósẽchiếm10%cổphiếubềnổicủaLiberty.

Hãynhìnxathêmmộtchút.BạnsẽthấyLibertykhôngtồitệnhưnhiềubàiviết trongmộtsốtờbáo.Toànbộcâuchuyệnkhôngcóýđịnhnhấnmạnhvàosựthualỗđãđượcdựđoántrước(9,77đôlamộtcổphiếu)trongchínthánggầnđây.Doanhthu(haythiếudoanhthu)đượcchỉratrongnhữngbáocáocũngbaogồmhoạtđộngcủamộtphầnnhỏtàisảncủaLiberty.Lượngtài sảncủaLiberty làdocổphiếucủanhữngcông tykháccấu thànhnên.Trongkhiđó,doanh thu từcáckhoản lợinhuậnnàykhôngđược tổngkếttrong báo cáo thu nhập củaLiberty (những cổ phiếu này chỉ được đề cậptrongbảngcânđốichiphícủaLiberty).NgaycảtạpchíForbes(mộttạpchímàtôirấtthíchđọc)cũngthổiphồngchuyệnnàylên.VềthôngtinthunhậpvànhữngkhoảndoanhthuthấpcủaLiberty,Forbesviết:“NếubạnlàmộtcổđôngcủaTCI,đừngnghĩtớichuyệntraođổicổphiếuTCIđểlấycổphiếuLiberty thông qua việc phát hành quyềnmua hay bán cổ phiếu. Nếu bạnđangxemxétviệcmuacổphiếucủaLiberty,hãyngừngtheođuổimụctiêuđó”.Đúnglà, thật tuyệtvờikhiđượcđọcnhữngbàiviếtvềkinhdoanhđểtìmýtưởngmới,nhưngbạnluônphảighinhớmộtquytắc:Hãytựlàmmọi

chuyện,hayítnhấtlàtựmìnhđọccácbáocáotàichínhcủacôngty.

Cómột số vấn đề khá thú vị liên quan đếnLiberty. Theo những bài giớithiệuvềcôngty,độingũquảnlýTCImongđợicổphiếuthườngcủaLibertysẽ mang lại một chút lợi nhuận trong tương lai. Tập đoàn Tele-Communications nắm giữ khoảng 15 tỷ khoản tài sản đường truyền cáp.Libertyđượccoi làphương tiệndành riêngchodựán củaTCI.Nếu JohnMalonevướngphảimộtvấnđềhócbúakhógiảiquyếttrong,thìTCIcóthểsửdụngmộtsốsứcmạnhđángkểcủamìnhđểgiúpphầnnàochoLiberty.Chắc chắn,một kênh đường truyền cápmới có thể thu được lợi nhuận từviệctáchLibertytrởthànhmộtphầncổphiếucủanó.Việcnàysẽgiúpkênhmới có cơ hội hoạt động trongmạng lưới đường truyền cáp rộng lớn củaTCI.Libertycũngcó thể thiết lậpnhữngkênhđường truyềncápcủariêngmình.NhữngkênhđườngtruyềncápnàysẽcósựkhởiđầurấttốtđẹpnếuchúngđượcthựchiệnđốivớitấtcảcácthuêbaocủaTCI...Vậycóbaonhiêucáchđểthựchiệnýđịnhnày?

Câutrảlờilà:NóphụthuộcvàosốlượngnhữngcổđôngcủaTCIsửdụngquyềnviệctraođổicổphiếucủaTCIlấycổphiếucủaLiberty.Mộtbàibáođãtổngkết:“VấnđềcủaLibertylàởchỗ,mộtloạicổphiếukhôngdễdàngchuyểnđổithànhtiềnmặt.Tàisảnvàcơcấuvốncủanócựckỳphứctạp,vàluồngtiềnmặtbanđầutừnhữngnguồnđầutưluônkhôngđủ.NhàphântíchBearSteamscònnói:“Việcpháthànhquyềnmuahaybánkhôngmấyhấpdẫnvớihầuhết cácnhàquản lýquỹđầu tư”.ShearsonLehmannói thêm:“KhảnăngthanhkhoảncủacổphiếuLibertyrấthạnchế,vàgầnnhưkhôngthểlôikéocácnhàđầutưchuyênnghiệpmuahaybáncổphiếu”.Điềuđólẽrakhôngcógì đángngạcnhiên, khimàchỉ cókhoảng36%nhữngquyềnmua cổphiếuphùhợpđược thựchiện, khiếnLiberty chỉ có thểbánđượchơn700.000cổphiếuLibertytrongsố2triệucổphiếupháthành.

NhữngquyềnmuacổphiếucủaLibertyđốivớilượngcổphiếuTCItrịgiá

256đôlađượcgiaodịchtựdovàbấtkỳaimuốngiaiđoạngiaodịchkéodài30ngàycũngđềucóthểmua.Nhữngquyềnnàycógiálàgần1đôlamộtquyền-nghĩalàchủsởhữucủa200cổphiếucủaTCIsẽsởhữumộtquyềncógiátrịchưađến1đôla.

HầuhếtcáccổđôngcủaTCIkhôngthựchiệnmàcũngkhôngbánquyềncủahọ.Tấtnhiên,làcuốicùnghainhàquảnlýcấpcaocủaTCI,BobMagnessvà John Malone, cũng kết thúc quyền mua cổ phiếu của họ. Cùng với100.000lựachọncủamình,Malonecóthểgiữgần20%tàisảncủaLiberty(chiếmgiữ 2%cổphiếu củaTCI).Tất cả các cổ đông củaTCI có cơ hộingangnhaunếumuốnthamgiavàoLibertycủatươnglai-ngaycảkhihọkhôngđượchướngdẫnchínhxác.

Theo tin từ Multichannel, một tờ báo chuyên nghiên cứu ngành đườngtruyềncáp:

CácnhânviêncủaTCIhyvọngdùthamgiaíthơn50%cổphiếu,họvẫncóđủtưcách.NhưngkhiTCItiếtlộchitiếtcủakếhoạch,WallStreetđãđềcậpđến vấn đề: Cổ phiếu Liberty không dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt,lượngtàisảnvàcơcấuvốnphứctạp,vàthiếuluồngtiềnmặtbanđầu.

JohnMalone,ChủtịchcủaLibertyvàcũnglàGiámđốcđiềuhànhcủaTCIchobiếtôngkhôngmấyquantâmđếnvấnđềnày,vàkhôngthấtvọngtrướcsựthiếunhiệttìnhcủaWallStreet.

Malonecũngchobiếtkhicơcấulạigiaodịch,cácnhàquảnlýcủaTCInhậnrarằngnókhôngdànhchotấtcảmọingười.

“Mọingườiphảitựquyếtđịnhmọiviệc”,Malonenói.“Bạncóthểgặpkhókhănkhithuyếtphụcmọingườithamgiavàomộthoạtđộngnàođó”.

Chắcchắnlàvậy.Điềuđócóvẻrấthợplý.Khibạnkiếmđượcgấp10lầnnguồnvốnbanđầucủamìnhtrongvòngchưađầyhainăm(côngbằngmà

nói,thậmchíMalonecóthểkhôngchờđợikếtquảđó),bạncóthểkhiếncácnhàđầutưkhôngcònnghingờgìnữa.

Táibút:Chưađầymộtnămsauđợtpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếu,Libertytáchlượngcổphiếucủamình-20cổphiếulấymộtcổphiếu.Khảnăngthanhkhoảnlớnhơnđãhấpdẫncảcácnhàđầutưcótổchứcvàcácnhàphântích.

TÓMTẮTNHANH:CÁCCÔNGTYCON

Trướckhikếtthúcchươngnày,chúngtahãycùngnhauđiểmquamộtvàiýchính:

1.Nóichung,cáccôngtyconhoàntoàncóthểchiếnthắngtrênthịtrường.

2.Lựachọnlĩnhvựcđầutưcủamìnhtrongcáccôngtycon,từđócóthểtạonênnhữngkếtquảtốthơncáccôngtyconthôngthường.

3.Nhữngđặctínhnhấtđịnhchothấycôngtyconcóthểđemlạilợinhuậnkhổnglồ:

a.Cáctổchứckhôngmuốnđầutưvàonhữngcôngtycon(lýdokhôngphảibởivìthànhtíchđầutư).

b.Nhữngngườitrongcuộcmuốnđầutưvàocáccôngtycon.

c.Mộtcơhộiđầutưtiềmẩntrướcđókhônghiệnratrongcácgiaodịchtạicôngtycon(vídụ,cổphiếurẻ,mộtngànhkinhdoanhcónhiềutriểnvọng,tìnhhuốngmắcnợrủiro/phầnthưởng)

4. Bạn có thể xác định và phân tích những bài giới thiệu bằng cách đọcnhữngbàibáovềkinhdoanhvàtheodõihồsơtạiSEC.

5.Hãychúýrằng“côngtymẹ”cóthểtrảcổtứchậuhĩnh.

6.Nhữngcôngtyconvàviệcpháthànhquyềnmuahaybáncổphiếutạoracơhộiđầutưduynhất.

7.Hãychúýđếnnhữngngườitrongcuộc(Tôiđãđềcậpđếnđiềunàychưanhỉ?)

CHƯƠNG4.Đừngcốthửlàmtạinhà

Mua bán song hành mạo hiểm và chứng khoán của các công ty sápnhập

MUABÁNSONGHÀNHMẠOHIỂM

Muabánsonghànhmạohiểmlàhoạtđộngmuabánchứngkhoáncủacáccông ty sắp tuyênbố sápnhậphayđượcmua lại.Ngược lại vớinhững lýthuyết thông thường (do IvanBoesky,một trongnhữngnhàđầu tư chứngkhoánrủirotaitiếngnhấtvàmộtvàinhânvậttừngthamgiavàonhữngphivụmua bán song hànhmạo hiểm đưa ra),mua bán song hànhmạo hiểmthường liên quan đến việcmua cổ phiếu sau khi công ty đó tuyên bố sápnhập.Nói theocáchđơngiảnnhất làcông tyAtuyênbốsẽmua tấtcảcổphiếucủacôngtyBvớigiálà40đôla/cổphiếu.Trướckhichínhthứccôngbố,côngtyBgiaodịchcổphiếucủahọvớigiá25đôla/cổphiếu.Saukhicổphiếu của công tyB được giao dịch được công bố vớimức giá 38 đô la,khôngphảivớigiá40đôlamàcôngtyAđịnhmua,mộtnhàđầutưchứngkhoánmạohiểm(nhưngngườimuacổphiếuvớigiá38đôla)sẽlàngườicốkiếmlờitừkhoảnchênhlệchnày.Khácvớicácgiaodịchbảođảmkhác,nhàđầutưchứngkhoánrủirosẽphảichịu2nguycơ:

Trước hết, vì một số lý do nào đó, hợp đồng có thể không được ký kết.Những lýdonàycó thể làquyđịnh, tài chính,những thayđổibất thườngtronghoạtđộngkinhdoanhcủacôngty,nhữngpháthiệntrongquátrìnhlàmviệccầnmẫn(nếubạnmuốnmuanhàthìđâylàhìnhthứcbạnkiểmtrangôinhàđótrongmộtloạtcácngôinhà),nhânsự,hoặcmộtvàilýdohợplývềmặtphápluậtmàngườitasửdụngkhithayđổitưtưởng.Trongtrườnghợphợpđồngkhôngđiđếnkếtquả,cổphiếucủacôngtyBcóthểrớtgiáxuốngcòn25đôlahaycònthấphơnnữa,vàkếtquảlànhàđầutưcổphiếurủiro

sẽbịthualỗ.Thứhailànhàđầutưchứngkhoánrủirocóthểphảichịuáplựcvề thờigian.Tuỳ từng loạihợpđồngvà tuỳ từng lĩnhvựcmàcácbảnhợpđồngnàycóthểmất từmộtđếntámthángmớihoànthành.Mộtphầncủakhoảnchênhlệch(2đôla)mànhàđầutưsẽphảitrảchogiátrịvềmặtthờigiancủatiền(khicôngtymuatấtcảcổphiếucủacôngtyBvớigiá40đôla).Côngviệccủanhàđầutưlàướctínhthờigianhoànthànhquátrìnhsápnhập.

Trongmộtthậpkỷqua,hàngloạtcôngtyđầutưvàcácđốitácđãdấnthânvàolĩnhvựcđầutưchứngkhoánrủiro,lĩnhvựckhôngbịảnhhưởngbởibấtkỳchínhsáchnàotrongkinhdoanhchứngkhoán.Điềunàykhiếnviệcđầutưchứngkhoán rủi ro trởnênhấpdẫn,chodùđãcóhàng loạtcácvụsápnhậpđangdiễnra.Khảnăngtheosátcácbảnhợpđồngcủacáccôngtynàycùngvớisựtrợgiúpcủacácluậtsưchốngđộcquyền,cácluậtsưvềchứngkhoánhaycácchuyêngiađầutưtrongnhữngngànhđặcbiệtlàmchochiếnlượcđầutưcủacáccánhânkhóđượcthựchiệntạinhà…Thêmvàođó,mứcđộcạnh tranhgiữkhoảnchênh lệchgiữagiácổphiếuvớigiámua lạikháthấpkhiếncácnhàđầutưkhóthuđượcnhữngkhoảnlợinhuậnnhưmongmuốn.

Vậybạncómuốn tiếp tụcđầu tư?Bạncónghĩ là tôi chỉđangcốdộigáonướclạnhvàobạn?Bạnthíchtừ“nhàmuabánsonghànhmạohiểm”?Bạnkhônghiểucáigìđangdiễn ra?Có thểnhữngvídụdướiđây sẽgiúpbạnhiểurõquanđiểmcủatôi.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

VườnBáchthảoFlorida/HarcourtBraceJovanovich

Đây là vụ đầu tư đầu tiên trong sự nghiệp của tôi. Tháng 4 năm 1985,HarcourtBraceJovanovich(HBJ),nhàxuấtbảnsáchvàlàcôngtymẹcủaSeaWorld,tuyênbốhọđãthỏathuậnđểmualạiFloridaCypressGarden.Là

mộtnhàđầutưnêntôibiếtvàhiểurấtrõchuyệnnày.Hơnnữa,nhữngkýứctươi đẹp về chuyếnđi thămVườnbáchFlorida khi còn làmột đứa trẻ đãđemlạichotôicảmgiácấmápnhưngcũngrấtmơhồtrướcýtưởngmuacổphiếucủaCypressGarden.Làmộtcôngviêngiảitrívớikhuvườnhiếmcóvàđẹpđếnkỳ lạ, những lối đi tuyệt vời vànhững chương trìnhbiểudiễntrượttuyếtđộcđáo(vớiônggiàtuyếtvànhữngcôgáihátđồngca),CypressGardenslàmộtnơirấtđặcbiệt.

Theo các điều khoản của hợp đồng sáp nhập, mỗi cổ phiếu của FloridaCypressGardenscóthểđổiđược0,16cổphiếucủaHarcourtBrace.Bảnhợpđồngphảituântheomộtsốđiềukhoản,trongđócócảviệcnóphảiđượccáccổđông củaFloridaCypressGardens thôngqua. Sau 3 tháng ký kết,mộtcuộc họp cổ đông đã diễn ra.VìChủ tịchHội đồng quản trị củaCypressGardens sởhữu44%cổphiếunên tôikhôngnghĩviệccáccổđông thôngquanghịquyếtlạilàmộtrủiro.VềphíaHBJ,giátrịcủabảnhợpđồngnàyquánhỏsovớitầmcỡcủaHarcourtBracenênkhôngcầnsựđồngtìnhcủacổđông.

Bản hợp đồng dường như rất có ý nghĩa đối với các cổ đông của FloridaCypressGardens.Trướckhinóđượcchínhthứccôngbố,giámỗicổphiếuđượcgiaodịchởmức4,50đôla.TrongkhigiácổphiếucủaHarcourtBraceđang được giao dịch ở mức 51.875 đô la/cổ phiếu thì giá cổ phiếu củaCypressGardensbằng0,16lầngiácủaHBJ,tứclàtươngđươngvới8,30đôla/cổphiếu.Saukhichínhthứccôngbố,giácổphiếucủaCypressGardenstăng3đôla,tứclà30đôla/cổphiếu.Điềunàycónghĩalàsaukhigiátrịcổphiếutăngđángkể66%(3đôlatăngthêmsovớigiágốcbanđầulà4,50đôla),cácnhàđầutưcổphiếurủirovẫntạorađượcmộtkhoảnlợinhuậnđángkể.MộtnhàđầutưcổphiếurủirocóthểmuacổphiếucủaCypressGardensvớigiá7,50đôla/cổphiếu.Ngaykhibảnhợpđồngđượchoànthành,họsẽkiếmđượcmộtkhoảnchênh lệch là80xu/cổphiếu.Saukhoảngba tháng,mỗicổphiếuđượcmuavớigiá7,50đôlasẽcógiálà8,30đôla.Lợinhuận

kiếmđượctừviệcđầutư7,50đôlachomỗicổphiếutươngđươngvớimộtkhoảnlãilà10,67%trongvòngbatháng.Hãythửlàmmộtphéptính1,1067x 1,1067 x 1,1067 x 1,1067, bạn sẽ thấy lãi hàng năm là gần 50%.Mộtkhoảnlãiđángkểđúngkhông?

Nhượcđiểmduynhấtcủacôngthứcnàylà8,30đôlalàgiátrịcủamỗicổphiếuchứkhôngphảitiềnmặt.Vậynên,nếugiácổphiếucủaHBJrớtxuống5-10%trongvòngbathángtrướckhibảnhợpđồnghoànthànhthìconsố80xulợinhuậnsẽgiảmđiđángkểvàthậmchílàkhôngcó.Đểgiảmthiểurủi ro này, nhà đầu tư chứng khoán rủi ro có thể “bán non” cổ phiếu củaHBJ,đồngthờianhtacũngmuacổphiếucủaFloridaCypressGardens.BánnoncổphiếuHBJcónghĩalàmượntạmcổphiếuHBJcủamộtngườimôigiớichứngkhoánvàbánchúngrathịtrườngtựdo.Mộtnhàđầutưbánnoncổphiếubắt buộcphải thay cổphiếumượnđóvàomộtngày sauđó.Cácchuyên gia của phốWall thường nói với nhau thế này: “Nếu bán cáimàmìnhkhôngcó,nhàđầutưsẽphảimualạinhữngthứđóhoặcnếukhônganhta sẽ phải vào nhà đá”. Tuy nhiên, trong trường hợp họ là người đầu tưchứngkhoánrủiro,sựviệclạihơikhácmộtchút.

Mộtnhàđầutưcổphiếurủirosẽbánnon0,16cổphiếucủaHBJ(nhận8,30đôla)đểmuamộtcổphiếucủaFloridaCypressGardensvớigiá7,50đôla(vídụanhtabán800cổphiếucủaHBJđểmua5.000cổphiếucủaCypressGardens). Ngay sau khi bản hợp đồng hoàn thành, cổ đông của CypressGardenssẽnhậnđược0,16 lầncổphiếucủaHBJđểđổi lấymộtcổphiếucủaCypressGardens.Tức là,mộtcổđôngcó5.000cổphiếucủaCypressGardenssẽnhậnđược800cổphiếuHBJ.Sauđó,nhàđầutưchứngkhoánrủirosẽthaythếcổphiếuHBJđãmượnbằngcổphiếuHBJnhậnđượctừvụsápnhậpnày.(Nếuthỏathuậnthànhcông,anhtachỉphảitrảlạicổphiếuđãmượn chứ không phải mua lại chúng). Sau khi vụ sáp nhập thành công,nhữngnhàđầutưchứngkhoánrủirokhôngcòncổphiếunhưnglạicókhoảnlợinhuậnlà80xu(lãi50%mỗinăm)chomỗicổphiếuanhtamuađượctừ

FloridaCypressGardens.

Vậyđâulàrủiro?Mọithứđềucóvẻtốtđẹpcảđấychứ?Dườngnhưchúngtađãquênmấtmộtchitiếtnhỏ,đấychínhlàrủiro.Nếunhưbảnhợpđồngkhôngđượcthôngqua, thayvìchúngtađượchưởngmộtkhoản80xubéobởthìchúngtalạimấtmộtkhoản3đôla(trêncổphiếucógiá7,50đôla).GiảsửHBJquyếtđịnhquaylưnglạivớivụthỏathuậnnày,vìcóthểhọpháthiệnrarằngônggiàNoelkhôngthểtrượtvánnước,nhữngbônghoaởđóđềulàhoanhựa,sổsáchthìgianlận.Khiđó,giácổphiếugiaodịchsẽthấphơnmức4,50đôlacònrủirothìlớnhơnmức3đôla.

Mặcdùvậy,trongtrườnghợpnày,córấtítkhảnăngbảnhợpđồngbịphávỡ.Trước hết, nó dườngnhư rất có ý nghĩa.HarcourtBrace sở hữu côngviêngiảitríSeaWorldởOrlando,khôngxasovớiCypressGardens.HBJđãkhá quen thuộc với việc thu hút khách du lịch nên đó sẽ là cơ hội để haidoanhnghiệptạoramộtthịtrườngchéo.Thứhailàkhôngcórắcrốigìtrongmảngtàichính.HarcourtBracemuacổphiếuthườngcủaCypressGardens.Bêncạnhđó,sovớiquymôcủaHBJ,CypressGardenschỉlàmộtcôngtynhỏ,haymộtđốmsángtrênmànhìnhrada.Khôngchỉcóthế,khôngcórắcrốinàoxảyra trongviệckiểmsoátcông ty.Tấtnhiên,nhữngcânnhắcvềđộc quyền cũng không phải là điều đáng bàn. Và cuối cùng, như đã nóitrước, chỉ cầnmộtphiếuủnghộcủa cổđôngFloridaCypressGardens thìhợpđồngsẽchắcchắnthựchiệnđược.

Vậycònvấnđềgìcóthểxảyranữa?Khôngcóvấnđềgìđángnóicả.ChỉlàvàituầntrướckhibảnthỏathuậnhoànthànhthìCypressGardensbịsụtlún.Trướcđó,tôichưabaogiờnghĩviệcnàycóthểxảyra.(Ởmộtvàinơitrênđấtnướcnày,cónhữngkhoảnhđấtđộtnhiênsụtlúnvàtạonênmộtcáihốlớn).“Nguycơsụtlún”khôngnằmtrongdanhmụckiểmtrađểquyếtđịnhxemliệucónênđầutưvàohợpđồngsápnhậpkhông.PhóngviêntờWallStreetTimes,khôngphảilàmộtcổđôngcủaCypressGardens,thêmchúthài

hướcvàotrongdòngtít:“VớiFloridaCyressGardens,đólànhữngngàykhókhăn”khimộtcáicổngcủaCypressGardensbịsập.TheoChủtịchHộiđồngquảntrịcủacôngty:“…cóvàilờiđồnthổivàngườitacóthểnhìnthấymộtvàimảnhximăngrơixungquanh”.WallStreetTimesđãtríchdẫn:

“Khôngaibịthiệthại…Nhưngcôngtychorằngtổnthấtnàydẫnđếnviệcgiảmdoanhthuhiệntạivàngườitachưathểtínhtoánhếtmứcđộthiệthại”.

Công ty cũng cho hay, bản hợp đồng thăm dò với Harcourt BraceJovanovich có thểbị ảnhhưởng.Sẽphảimất ít nhất 45ngàyđểđánhgiáthiệthạivàquyếtđịnhxemmứcđộbảohiểmlàbaonhiêu.CypressGardenshivọnghồsơhọgửiđếnUỷbanChứngkhoánvàNgoạihốicùngvớigiấyuỷnhiệmliênquanđếnviệcsápnhậpvớiHarcourtsẽđượchoãnlạivàcóthểđượcxemxétlại.

Tôiđãgặpmộtsốrắcrốitrongchuyệnnày.Đầutiên,cầnphảihiểu“bảnhợpđồng thămdò” nói về cái gì?Ngoài ra còn cómột rủi ro nhỏ nữa xảy ratrongkhoảngthờigianđợicôngbốhợpđồng.Lầnđầutiêntôithamgiamuabánsonghànhmạohiểm(muacổphiếucủaCypressGardens,bánnoncổphiếucủaHBJ)vàchứngkiếnvụsụt lúnởCypressGardens,giácổphiếucủaHarcourtBracetănglên60,75đôla.Nếucuốicùnghợpđồngbịtrìhoãn,vìtôikhôngmuacổphiếuHBJmongmuốnđểđổilấycổphiếucủaCypressGardens,tôicóthểbịbắtphảimualạicổphiếumàtôiđãbỏquaởHBJhoặctôiphảivàonhàđá,bạncònnhớchứ?Thêmmộtvấnđềnữalàcổphiếutôimuađểlấylãicógiá8,30đôla(0,16lầncổphiếucủaHBJ-51.875đôla)bâygiờ tôi lạiphảimua lạivớigiá9,72đô la (0,1660,75đô la).Vậy làcùngvớikhoản3đôlatôimấtchomỗicổphiếucủaCypressGardens,tôilạimấtthêm1,42đôlanữa(muavào9,72đôla,bánra8,30đôla).Tổngcộngtôimất4,42đôlachomỗicổphiếutrịgiá7,50đôla.NếunhữngthiệthạicủaFloridaCypressGardenskhiếnbảnhợpđồngbịhuỷbỏ,thìcổphiếusẽrớtgiátừ3,50đôlaxuốngcòn2,50đôla.Lúcđótôisẽmất6,42đôlacho

mỗicổphiếutrịgiá7,50đôla.Đểcó80xulợinhuậnbéobở,tôiphảichịutấtcảnhữngrủironày.Song,lòngnhiệttình,cảmgiácphấnkhích,kỷniệmthờithơấuvàsốtiềntôikiếmđược,tấtcảđềuchìmtheovụsụtđó.

Thậtmay,cuốicùng,mọithứdiễnrakhôngquátồitệ.NhữngthiệthạicủaCypress Gardens không lớn lắm. Sau một tháng, bản hợp đồng được cắtgiảmtừ0,167,90đôlatrịgiácủacổphiếuHBJ(dựatrêngiátrungbìnhcủaHBJ10ngàytrướckhihoàntấtviệcsápnhập).Việcbiểuquyếtcủacổđông và việc hoàn tất sáp nhập chuyển sang giữa tháng 8.Vào thời điểmcôngbốtìnhtrạngsasút,tôiphảimualạisốcổphiếumàtôiđãbánnonvàcónguycơphảichịunhiềurủirohơn.NếucổphiếucủaHBJtiếptụctănggiá,tôicóthểmất1,42đôla(chomỗicổphiếuđãmua)nhưchúngtađãnóiphầntrước.Cuốicùng,tôikiếm40xuchênhlệchgiữagiámualà7,50đôlavà trịgiá là7,90đô lađốivớimỗicổphiếucủaFloridaCypressGardens.Song,điềuquantrọnglàsaunămtháng,tôiđãmất1đôlachomỗimộtcổphiếu(trịgiá7,50đôla).Nhìnlạinhữngthứlẽrađãmất,tôitạmyêntâmkhibảnhợpđồngkết thúc.Vìnhữngkýứcmơhồhồibécủa tôinênbạnđừngdạivứttiềnvàonhữngcổphiếunhưvậy,đặcbiệtlàđừngđểmất1đôlachomỗicổphiếu.

MỘTSỐNGUYCƠKHÁCKHIMUACHỨNGKHOÁNRỦIRO

Tấtnhiên,thảmhọagầnđâynhấtcũngđãxảyratừchụcnămtrướcrồi.Bâygiờ,vụsụtlúnđóchỉcòntrongkýứccủamọingười.Liệucóantoànkhôngkhi bạn trở lại từ vũngnước?Cóđiềugì bất ổnkhôngkhi chânbạndínhnước?Sựthậtlàmọithứvẫntiếptụctồitệhơnkhimuabánsonghànhmạohiểm. Ngày nay, nếu hợp đồng của Cypress Gardens được công bố vớinhữngđiềukhoảnbanđầu, thayvì80xuchênhlệch,khoảnchênhlệchcóthểchỉlà30xu(cho17%lợinhuậnhàngnăm).Mộtphầnlýdocủakhoảnchênhlệchnàylàtỷlệlãisuấtthấp,nhưngphầnlớnlàdocạnhtranhtrongmuabánsonghànhmạohiểmngàycànhtăng.Đừngquêntỷlệlãichỉlàmột

phầncủaphươngtrình.Rủiro/lợinhuận- tỷ lệgiữakhoảntiềnbạncóthểmấttrênkhoảntiềnbạncóthểthulại-làmộtyếutốquantrọng,quyếtđịnhkhảnăngcólãidàihạn.Thôngthường,tronglĩnhvựccạnhtranhgaygắtthìđây làyếu tốđượcbỏquađểđạt lãi suấtngắnhạncao.Điềunàyđặcbiệtđúngtronglĩnhvựcngânhàng,bảohiểmhay thị trườngchứngkhoán,nơimàmộtphéptínhcóthểdễdàngthaythếchonhữngsuynghĩthựcsự.Đólàlýdomàtôicốgắngdẫndắtbạntheocáclĩnhvựcđầutư,nơicóthểmangđến cho bạn những cơ hội đặc biệt bởi quy trình hoạt động của chúng.Nhưngphải thú thật,mua bán songhànhmạohiểmkhôngđạt những tiêuchuẩnđó.

Cóthểtôiđãquákhuếchđạikhinóiranhữngđiềunày,vìcùngmộtlúctôithấtbại trongbảybảnhợpđồng,nhưngnhờvàoviệcthườngxuyênchúý,theo dõi sát sao các khoản đầu tư và với các cơ hội khác dành cho mỗingười,tôitinrằngđâyvẫnlàlĩnhvựcđầutưtốtnhấtcònlạichohầuhếtcácnhàđầutư.Nhưngnếubạnchưatinthì…

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CombinedInternational/TậpđoànBảohiểmRyan

Bạncócònnhớđứatrẻtừngchơibóngchứ?Bạnbiếtđấy,đứatrẻmàluônquaytròntráibóngrồikêulên:“A,mìnhcónórồi-Ôi,mìnhmấtnórồi”.Khibảnhợpđồngtiếptheokếtthúc,tôidườngnhưvẫnlàmộtđứatrẻ.Đểtôikểchocácbạnnghe,nhưngđókhôngphảilàtròđùađâunhé.

Tháng7năm1982,CombinedInternationalđồngýmuatậpđoànbảohiểmRyanvớimộtsựlựachọnlà34đôlatiềnmặttươngđươngvới34đôlagiátrịcổphiếucủaCombinedInternational.Theothỏathuậnnày,ChủtịchTậpđoànBảohiểmRyan,ôngPatrickRyan,đượcđềcửlànhàlãnhđạocấpcaocủa công tymới sáp nhập.Người sáng lập raCombined International,W.ClementStone,lúcđó80tuổi,dựđịnhtừchứcngaykhibảnhợpđồnghoàn

tất.Bảnhợpđồngchínhlàtiềnđềđểkýkếtmộtsốđiềukhoảncuốicùng,đểđạtđượcsựđồngthuậntừcổđôngcủacảhaicôngtyvàcũngđểtuânthủtheo quy luật thông thường. Từ khi PatrickRyan và gia đình ông sở hữu55%TậpđoànbảohiểmRyan,việccầncóítnhấtmộtcổđôngđồngýtrởnênrấtdễdàng.

Bảnhợpđồngđượctiếnhànhnhanhgọnvàêmthấmtrongmộtkhoảngthờigiankỷlục.Mặcdùmứcchênhlệchtrongbảnhợpđồngkhôngnhiều(tôitrảkhoảng32đôlachocổphiếucủatôi),nhưngtỷlệlãisuấtcóvẻkháhấpdẫn.Cuốicùng,haiđôlalãisuấttrên32đôlacổphiếutrongvònghaithánghóarachỉ tươngđươngvới6,25%.Vềcơbản, tiền lãihàngnămphải là44%,ngay cả khi cổ phiếu của Ryan chỉ được giao dịch vớimức giá 18 đô la(trướckhibảnhợpđồngđượccôngbố).Xétởmộtchừngmựcnàođấy,44%lãicógiátrịhơnsốtiền2đôlamàtôiđangcốgắngkiếm(trongkhitôicóthểmất14đôlanếubảnhợpđồngbịbácbỏ).Mặcdùtôinhậnthứcđượcvềsựđixuống,nhưngbảnhợpđồngvẫncóvẻhơi rủi ro.Tại thờiđiểm tiếnhànhcuộchọpcổđôngvàocuối tháng8,nhữngngườisắpmãnnhiệmtậphợplại(tấtnhiênlàviệcnàyxảyrakhitôiđãbiếtvềvụsụtlún).

Thôngthường,vớinhữngvụsápnhậpkhônggâytranhcãi,sẽchẳngcóvấnđềgìkhi thamdựcuộchọpcổđôngđặcbiệtcả.Nóthườngkết thúcbằngnhữngkết luậnđãbiết trước.Nhưngthật tiếc,điềuđó lạikhôngphảicáchmàW.ClementStoneđitheo.Stone,ngườinổitiếngvớitriếtlý“tháiđộtíchcực” (PMA - Positivemental attitude) và là người có đóng góp lớn trongchiếndịch tranhcửcủaTổng thốngNixon,không thích từchức trongyênlặng.Theomộtphóngviêncómặttạicuộchọpđó,Stonegiằnglấymicrovàtuyênbốôngtađãđổiý:“KhôngphảilàPatRyanhaybấtkỳaicókhảnăngđiềuhànhCombined”.Ôngkhẳngđịnhmìnhsẽvẫntạinhiệmvớivịtríchủtịch.Theomộtquansátviên,“Vàophútcuốicủacuộchọp,ônggià80tuổinàycómộtbướcđi lạnhlùngliênquanđếnviệctừbỏcôngtycủaôngta.MọingườicóthểnhậnthấyđiềuđótrênkhuônmặtStone”.Thậtratôichẳng

nhìnthấyđiềugì.Lúcđótôiđangngồiimlặng,đậpnhẹđôigăngtayxuốngbàn,đợichoquảbóngrơingaytrướcmặt.

Điềuduynhấtmàtôibiếtđượcvàobuổichiềuhômđólàcómộtsốrắcrốivàcuộchọphômđóbịhuỷbỏ.Thờigianấy,đanglàmviệcchomộtcôngtykhácnhưngtôivẫnthấyhơithấtvọng.Mặcdùtôikhôngnóiranhưngôngchủcủatôivẫnnhậnthấyvàhỏithămtôi.Bạnthấyđấy,tronglĩnhvựcmuabánsonghànhmạohiểm,mất2đô lakhôngphải làchuyệngì lớn,nhưngngườitavẫnkhuyênnhauthamgiavào.Mộtđôlaởđây,2đôlaởkia,cộngtấtcảchúnglại,14đôlamấtđilàmộtsốtiềnkhôngnhỏ.Bạnkhôngthểcóquánhiềunhữngthứđóvàhyvọnggắnbóvớinólâudài.Bạncóthểphảikiếmđược10bảnhợpđồngtốtđểcânbằngvớimộtbảnhợpđồngthualỗ.Từkhitôitựtinnóirằng“Tôicóđượcnórồi”,trongvònghaitháng,khônglầnnàotôikêulên“Ôi”.Khisếpcủatôihỏicóchuyệngìkhôngổn,tôinghĩrằngtôiđãchegiấuđượckhitrảlời:“Cómộtrắcrốinhỏ,nhưngmọithứsẽổnthôi”.Dùkhiđó,bụngdạtôikhônghềcảmthấyổnchútnào.

Cuốicùng,StonevàRyanđãgiảiquyếtđượcvấnđềvàcuộchọpkết thúcthànhcôngngaysauđó.

Ngaycảkhibảnhợpđồngcókếtcục tốt thìvấnđềđốivớimuabánsonghànhmạohiểmvẫnlà:“Mọithứchưakếtthúcchođếnkhichúngkếtthúc”(mượn lời củaYogiBerra).Có quá nhiều thứ phải thường xuyên đi đúnghướng.Nếubạnquantâmđếnviệchàngngàydànhthờigianchođầutưthìbạnsẽthuđượcmộtkhoảnlợinhuậnkhảquanchokhoảnđầutưđó.Mặcdùmọithứcóthểkhôngđiđúnghướng,nhưnghầuhếtcácbảnhợpđồngđềusẽhoàntất.Nhưngvậnđenhoặcmộtsựkiệnkinhtếlớn(nhưsụpđổthịtrườngchứngkhoánhaynhữngcơnsốtvềdầumỏ)cóthểlàmchochứngkhoánrủiroxuốnggiánhanhchóngvà liên tục.Khôngaimongđợinhữngbảnthỏathuậnkhông thành công.Chả có lý gì khi đặt chínhmình, cái dạ dày củamìnhvàtiềnvàosựrắcrối.Nếubạnvẫnmuốnchạyquanhnhàvàcầmtheo

cáikéothìcứviệc,nhưngcónhiềucáchkiếmtiềndễhơnvàantoànhơn.

Như…

Chứngkhoáncủacôngtysápnhập

Cómộtsốthứmàbạnmuốnthửtạinhà-đólàchứngkhoáncủacôngtysápnhập.Mặcdùtiềnvàchứngkhoánlànhữngloạihìnhthanhtoánchungchocổđôngcủacáccôngtysápnhập.Đôikhi,côngtymualạicóthểsửdụngcácloạichứngkhoánkhácnhauđểtrảchosựmualại.Cácchứngkhoánnàycóthểbaogồmtráiphiếu,cổphiếuưuđãi,chứngchỉbảođảmvàquyềnlựachọn.Thôngthường,cácloạichứngkhoánkhácchỉđượcsửdụngmộtphầntrongthanhtoán,phầncònlạiđượctrảbằngtiềnmặthoặccổphiếu.Trongnhiềutrườnghợp,lýdocáccôngtytrảchocổđôngchứngkhoáncủacôngtysápnhậplàvìcáccôngtymualạicôngtykhácthườngkhai tháctốiđakhảnănghuyđộngtiềnmặthoặcpháthànhthêmcổphiếuthườngcủacôngty đó.Trongmột số trườnghợpkhác, chứngkhoán của công ty sáp nhậpđượcsửdụngnhưgiavịđểgiảiquyếtmộtbảnhợpđồnghoặcđểhấpdẫnnhữngcôngtymualạitrongtrườnghợpđấugiá.

Nhưmộtquyluậtchung,khôngmộtaithíchcổphiếucủacôngtysápnhập.GiốngnhưcổphiếucủaRodneyDangerfield,cáccổphiếunàykhôngđượcnhiềungườiquan tâm.Hãynghĩđếnđiềunày.Bạnđangđidạo (tấtnhiênvừađivừasuynghĩvềcôngviệckinhdoanhcủamình),bỗngnhiênngườitatuyên bố những điều bất ngờ về cuộc đấu thầu của công ty bạn, công tyAcmePotato.Hãynhìnsựphốihợpgiữahaicôngty.Toppingvừamớiđồngýmuacổphiếucủabạnvớigiá22đôlatiềnmặtvà3đôlagiátrịbềmặtchomỗimộtcổphiếucủa9%tráiphiếuđáohạnvàonăm2010củaTopping.VìcổphiếucủaAcmePotatođượcgiaodịchvớigiá16đôlanênxemrađâylàmộtmónhờiđốivớibạn.Nhưngkhibảnhợpđồnghoàntất,bạnsẽlàmgìvớiphầndưra?Ồ,bạnbiếtmìnhphảilàmgìvớikhoảntiềnmặtcủamình,đólàmộtviệcdễdàng.Bạncóthểmuacổphiếucủacôngtykhác(General

Potatochẳnghạn),hoặcbạncóthểmuamọithứtạikênhMuasắmgiađình.Nhưngbạnsẽlàmgìvớinhữngtráiphiếumàbạnbiết-3đôlagiátrịbềmặtcủa9%tráiphiếuđáohạnvàonăm2010?

Cóthểnhữngtráiphiếunàylàmộtmónhờivớibạnđấy.Nhưngcũngkhôngquáhờiđâu.Bạnkhôngthểbỏquanhữngsảnphẩmcuốicùngnày.LýdobạnđầutưtiềnvàoAcmePotatocóphảilàvìbạnquantâmđếnviệcsởhữucổphiếu của công tyđókhông?Hayvì cổphiếu củanó rẻ?Hayvì đó làcôngtycóthểsápnhập?Cóthểvìcả3lýdotrênkhông?Tấtnhiên,khôngphảivìbạnmuốnsởhữu9%tráiphiếudocôngtykhácpháthànhvàsẽđáohạnvàomộtngàynàođótrongtươnglai.Điềumàbạncóthểlàmvớinhữngcổphiếuđólàbánchúngđi.Bạnkhôngchỉphảibánchúngmàbạncònphảibánchúngngaykhibạncóchúng.Sựthậtlàđiềunàylàmchobạncảmthấykhôngthoảimáivớinhữngthứvớvẩnđó.Bạngọimộtngườimôigiớivànói“Này,tôikhôngmuốnnhữngthứnàyđâu,tôichỉmuốntiềnthậtthôi”.

Bâygiờ,cólẽ,chúngtabiếtchúngtasẽlàmgì.Thếcònnhữngcôngtyphứctạpkiathì thếnào?Họsẽnhanhchóngtínhtoán, tìmrangàyđáohạnchotráiphiếudocáccôngtysápnhậppháthành,tínhtỷlệlãisuấtvàtiếnhànhphân tích kỹ lưỡng vị trí chiến lược của những nhà phát hành trái phiếu,những ông vua trong lĩnh vực đó. Điều này rất dễ hiểu. Cuối cùng, cácchuyêngiathựcsựđượctrảtiềnđểlàmnhữngviệcvớvẩnnhưngnghecóvẻphứctạpnhưthếsao?Dùđúnghaysaithìchuyệnnàycũngsẽkếtthúc.Họsẽ bán trái phiếu, cũng giống như bạn, chỉ có điều là họ sẽ bán chúng đinhanhhơnbạnthôi.

Nhữngnhàđầutư,ngườisởhữucổphiếucủamộtcôngtykinhdoanhkhoaitây,khôngchỉkhôngquan tâmđến tráiphiếucủanhững tậpđoànmớimàtronghầuhết các trườnghợp,họcònkhôngđượcphép sởhữunhững tráiphiếuđó.Phầnlớncácnhàquảnlýcủacácquỹlươnghưuhayquỹtươnghỗthườngchuyênvềđầutưcổphiếuvàtráiphiếu.Thôngthường,họsẽđược

traoquyềnđặcbiệtđểđầutưvàomộttronghailoạichứngkhoánđó,hoặclàcảhai.Ngaycảkhinếuhọcóthểmuacảcổphiếuvàtráiphiếuthìtrongsốcác sự lựachọnđầu tư tráiphiếu thì tráiphiếucủaToppingvẫnvươn lênđứngđầu.Cuốicùng,theoquyluậtchung,tấtcảmọingườicóchứngkhoáncủa công ty sáp nhập, dù là cá nhân hay tổ chức thì cũng đềumuốn đẩychúngđi.

Chẳngcógìđángngạcnhiênkhiđây là lĩnhvựcmàbạnsẽ thamgiavào.Hoàntoàngiốngnhưlợitứcphátsinhngẫunhiên,việcmuabánkhôngtínhtoáncácchứngkhoáncủacôngtysápnhậpthườngxuyêntạoracơhộimualớn.Cả lợi tức phát sinh ngẫunhiên và chứngkhoán của các công ty sápnhậpđềuđượcphânbổđếncácnhàđầutư,nhữngngườilúcđầuquantâmđến lĩnh vực khác.Vì các nhà đầu tư khôngmuốn nhận lợi tức phát sinhngẫunhiênvàchứngkhoáncủacôngtysápnhậpnênhaisảnphẩmđầutưtrênthườngđượcbánmàkhônglàmảnhhưởngđếntâmlýcủacácnhàđầutư.Kếtquả làchúng(thậtđángngạcnhiên) lạimanglạichobạnrấtnhiềutiền.Hyvọnglàtừbâygiờbạnsẽtinvàotôi(nhưngchỉtrongtrườnghợplàbạnphảithựchànhthật).

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CôngtythựcphẩmSuperRite

Đãbaogiờbạnmuốntrởthànhmộtmộtnhàtàiphiệttầmcỡchưa?Hayđãbaogiờbạncầnrấtnhiềutiềnchưa?

Tháng1năm1989,mộtnhómcácnhàđầutưdoChủtịchcủaCôngtythựcphẩmSuperRite lãnhđạođềnghịmuacổphiếumộtchuỗicửahàngkinhdoanhraucủaSuperRitevớigiámỗicổphiếuưuđãimớipháthànhlà18đôlatiềnmặtvà5đôlagiátrịbềmặt(vớimỗicổphiếuthìcổtứchàngnămlà75xu, tươngđươngvới 15%giá trị bềmặt củanó).Giaodịchmànhữngngườiquảntrịtrongcuộctìmkiếmkhimuatấtcảcổphiếudocôngchúng

nắmgiữthườngđượcgọilàgiaodịchkín.Giaodịchkínrấtthúvịvìđâylàtìnhhuốngmànhữngngười trongcuộcquyếtđịnhmua lại toànbộ tài sảncủa công tyđể chỉ ra rằng, công ty sẽgặp rắc rối trong tương lai.Cơhộithamgiavàocácgiaodịchloạinày(thôngquaviệcmuachứngkhoáncủacáccôngtysápnhập)chínhlàmộtcáinhìncậncảnhvềvấnđềnày.

Theomột tờbáo trong trườnghợpnày47%củaSuperRitesẽdoCông tyRiteAid, công tyvậnhànhmột chuỗi các cửahàng thuốc, nắmgiữ.AlexGrass,ChủtịchcủaSuperRite,cũngsẽlàchủtịchcủaRiteAid.TheoôngGrass,từngàyHộiđồngquảntrịcủaRiteAidđượcthànhlậpdựatrênkhoảnđónggópvàoSuperRitethìôngvànhómquảntrịrấtmuốnmualạitoànbộcôngty.Nhómquảntrịcókếhoạchhoàntấtviệcmualạivàtrởthànhcôngtynhỏmualạicôngtylớn.Đâylàkỹxảotronggiaodịchkín,trongđócácnhómnhàđầutưnhỏcókhảnăngmuacôngtythôngquaviệcmượnlạisốcổphiếudựatrêngiátrịcủacôngtybịmua.CácnhàquảntrịlậpkếhoạchmuatấtcảcổphiếucủaSuperRitebằngcáchđầutưmộtlượngtiềnnhỏnhưtài sản vốnvàmượnphần còn lại của 18 đô la bằng tiềnmặt chomỗi cổphiếuđượctrảchocổđôngcủaSuperRite.Thêmvàođó,kếhoạchnàycònkêugọicổđôngcủaSuperRitenhận5đôlagiátrịbềmặtcủacổphiếuưuđãimới.

KếhoạchcơbảnlànhữngkhoảntiềnkiếmđượctrongtươnglaicủaSuperRitecó thể trả lãivayvàcổ tứcđốivớicổphiếuưuđãi. (Trườnghợpnàycũnggiốngnhưviệcmuamộttòanhàvănphòng:20%sẽđượctrảbằngtiềnmặt, 80% giámua sẽmượn từ văn tự thế chấp; hy vọng là tiền thuê vănphònghàngthángdongườithuênhàtrảsẽđủđểtrảcảgốcvàlãichokhoảnthếchấpđó).NếumọithứđềudiễnratốtđẹpvớiSuperRite,giátrịcủacáckhoảnđầutưtàisảnbanđầusẽtănglêntheocấpsốnhân,trongkhikhoảnnợsẽgiảmđivàviệckinhdoanhtrởnênphátđạt.Mộtđiềuhaynữalàtàiliệutraoquyềnchứarấtnhiềuthôngtin.Tronghầuhếtcácgiaodịchkín,rấtdễxảyramâuthuẫngiữabanquảntrịvànhữngcổđôngngoàicôngchúng

(trongtrườnghợpnàycũngcócảRiteAid).Nhưvậy,UỷbanChứngkhoánvàNgoạihốisẽtheodõikỹhơncáctàiliệumualạiđểbảođảmnhữngtàiliệuquantrọngđượccôngkhai.

Mọithứkhôngbaogiờdiễnraquásuônsẻđốivớicácnhàquảntrị,mặcdùviệcmua lại được công bố vào tháng 1.Một số bên liên quan tỏ thái độmuốnmua Super Rite và Hội đồng quản trị (trừ những người nắm đượcquyềnquảntrị)buộcphảiđưacôngtyrađấugiá.Mặcdùđếntháng3,mộtbảnthỏathuậnmớiđượcthôngquavàgiữnguyênHộiđồngquảntrịnhưngvàothờiđiểmđó,giámuacổphiếuvẫntăngđángkể.GiámuamỗicổphiếucủaSuperRitelúcnàybaogồm25,25đôlatiềnmặtvà2đôlagiátrịbềmặtchomỗicổphiếuưuđãimớipháthành,tínhralà15%lợinhuậnhàngnămvàbảođảmđượcưuđãi10%khimuacổphiếucủacôngtymới.VìnhữngchitiếtvềcuộcđấugiáchỉđượctiếtlộkhituyênbốtraoquyềnđượcthôngbáođếncáccổđôngcủaSuperRite,nênngười tađểýđếnmộtđiềuquantrọng là “họ không trả tiền cho các cổ phiếu của cổ đôngmà chỉ trả toànnhữngthứvớvẩn.Nólàcáigìvậy?”.

Giốngnhưquyluậtthôngthường,mộtýtưởngtươngtựcũngloélêntrongđầubạnkhibạnbiếtđếnnhữngtrườnghợpnhưSuperRite.MặcdùtờWallStreetJournalvànhữngấnphẩmkháccótiếtlộnhữngthôngtinnàynhưngchúngkhôngtậptrungphântíchđiềuđó.Vàđólàlýdotạisaobạnnênphântíchnó.Hãynghĩrằngchứngkhoáncủacáccôngtysápnhậpcóthểmanglạichobạncơhộikiếmlờiđặcbiệtvànhưthếlàbạncólợithếlớn.Trongkhihàngngànngườicùngđọcquatiêuđềcủabàibáothìbạnhướngsựtậptrungvànỗlựccủamìnhvàolĩnhvựcmàmọingườikhôngđểýđến.Vàbởivìhầuhếtmọingười làngườibán (mặcdùcómộtvàingườibiếtđượcbímậtnhonhỏcủabạn)nênvẫncóhàngloạtchứngkhoáncủacáccôngtysápnhậpđượcbánra.Đólàcáchmàhệthốngđóvậnhành.Chỉcầnkếthợpgiữatậptrungvànghiêncứu,bạncóthểbắthệthốngđóphảivậnhànhchobạn.

ĐốivớiSuperRite,chỉcầnđọcnhữngthôngtinđượccungcấptrongtàiliệutrao quyền là bạn có thể kiếmđược lợi nhuận trong tương lai.Được pháthànhvàotháng8,bảntàiliệutraoquyềnđãnêuquanhữngkháiniệmvềsápnhập,baogồmcảnhữngmiêutảvềhailoạichứngkhoáncủacáccôngtysápnhập.Tấtnhiên,consố25,25đôlatiềnmặtlàrõràngrồinhưngconsố2đôlatrênbềmặtcủacổphiếuưuđãitrả15%mỗinăm(haytheonhưtrongtàiliệutraoquyềngọinólà“Cổphiếuưuđãiluỹtiếncaocấpcóthểchuyểnđổivàmualại”)thìlạilàchuyệnkhác.Yếutốkhiếncổphiếuưuđãitrởnênthúvịlàmỗicổđôngchỉnhận2đôlagiátrịbềmặtchomỗicổphiếucủaSuperRitemàhọsởhữu.Sovớihơn25đô lagiá trịbằng tiềnmặt trả theohợpđồngthìcổphiếuưuđãichỉđánggiámộtphầnrấtnhỏsovớigiátrịmàcổđôngcủaSuperRitenhậnđượctrongvụmualạicôngtynày.ViệcnàysẽkhiếnchocổđôngcủaSuperRitecómộtchútphấnkhởiđốivớiviệcđầutưvàocổphiếuưuđãi.

Mộtloạichứngkhoánkháccủacôngtysápnhậpđólàchứngchỉbảođảm.Ngườigiữchứngchỉbảođảmkhôngphảichịurủirogìmàcònnhậnđược10% lãi từ công tymua lại.Xem rađiềunày cóvẻhấpdẫn.Nhìn chung,chứngchỉbảođảmlàquyềnmuacổphiếucủamộtcôngtyvớimộtgiánhấtđịnh. Trong trường hợp này, vì giá nhất định đó bằng 0, cho nên nhữngngườinắmgiữchứngchỉbảođảmvẫnsẽlàcổđôngtrongvụmualạicôngtynàyvàđứngvềphíanhữngnhàquảntrịtrongcuộc.NhữngcổđôngcủaSuperRitecóquyềnnhậnđượcmộtsốchứngchỉbảođảmchocổphầnmàhọsởhữutạiSuperRite.Vìchứngchỉbảođảmcóthểđượcgiaodịchngoàicôngchúngsaukhiviệcmualạihoàntất,bấtcứaimuốnthamgiavàoviệcmualạinàyđềucóthểdễdàngmuachứngchỉbảođảmtrênthịtrườngtựdo.Theo tài liệu trao quyền, cổ đông của Super Rite có thể nhận được mộtchứngchỉbảođảmcho21,44cổphiếucủaSuperRite.Theongânhàngđầutư do Super Rite thuê, một phần nhỏ chứng chỉ bảo đảm sẽ có giá vàokhoảng25-50xuchomỗicổphiếucủaSuperRite.NếucổđôngcủaSuperRitemuốnbáncổphiếuưuđãimàkhôngphảisuynghĩ(bánchúngđivới

giáthấphơngiátrịcủachúng)thìrõràng,chứngchỉbảođảmcũngsẽđượcngườinắmgiữbánđimàchẳngcầnphảisuynghĩnhiều.

Sựthậtlàvàithángsauvụsápnhập,chứngchỉbảođảmđượcmuavớigiárấtrẻ(mỗichứngchỉbảođảmchophépngườinắmgiữcóthểmuamộtcổphiếu của công ty do Super Rite đứng ra quản lý). Vì phảimất 21,44 cổphiếu của SuperRitemới có thể cómột chứng chỉ bảo đảm nên giámộtchứngchỉbảođảmlà6đôlatươngđươngvới28xu(giágiaodịchvàothờiđiểmđó).Tấtnhiên,6đôlalànhữnggìmàngườitagiaodịchđểcóđượcmộtchứngchỉbảođảmnhưngthựcsự,nócógiátrịnhưthếnào?Hãyđọctàiliệuvềtraoquyền,bạnsẽbiếtrõhơn.

VớitiêuđềlàCertainProjections,banquảntrịSuperRitelênkếhoạchtrongvòngbanăm,mộtkháchhàngmớimàSuperRitecóđượcsẽđónggópvàodoanhthuhàngnămlà80triệuđôla.Theođiềukhoảnnàycủatàiliệutraoquyền,phápnhânmớidobanquảntrịmualạiSuperRitesẽkiếmđược5đôlamỗicổphiếutrongbảnglưuchuyểntiềntệtựdosauthuếtạithờiđiểmđó.(Bảnglưuchuyểntiềntệtựdolàgì?Nógiốngnhưnhữngthứtakiếmđược.Đừngquantâmđếnnó.NósẽđượcgiảithíchtrongChương7sauđây).Vớiviệcnhândòngchảycủa tiền tệ tựdo trênmỗicổphiếu lên10 lần thì lúcnày,cổphiếusẽcógiálà50đôla.Lúcnày,chứngchỉbảođảmvốncógiá6đô la sẽ lêngiá là 50đô la.Mặcdù tôi luônhoài nghi cácdự ándài hạnnhưngtrongtrườnghợpnày,tôicảmthấyrằngbanquảntrịcủacôngtyđãmualạimộtcôngtykhácmàhọtintưởngvàotươnglaicủanó.Thậmchí,nếugiátrịthựccủaviệckinhdoanhtạicôngtykhácđócóthấphơnnhiềusovớigiá50đôla(trongvòngbanăm)thìvẫncòncónhiềucơhộibảođảmchonhữngngườinắmgiữchứngchỉcóđượcmộtkhoảnlợinhuậnlớn.Nóingắngọnthìviệcmuamộtchứngchỉbảođảmvớigiá6đôlacótínhđầucơnhưngxemra,đâyvẫnlàmộthợpđồngbéobở.

VềviệcmuacổphiếucủaSuperRite trướckhiviệc sápnhậpkết thúc thì

nhưthếnào?TôiđãmuachứngchỉbảođảmvàcổphiếuưuđãivớigiárẻhơngiámuacổphiếucủaSuperRite(giálà25,50đôlahay26đôlagìđó)vàotháng9,chỉtrướckhiviệcsápnhậphoànthành.Vìtôicóthểnhậnđược25,25đôlatiềnmặtchocổphiếucủaSuperRitekhiviệcsápnhậpkếtthúcvàviệcnhậnđượcsựtrảgiálà26đôlachomỗicổphiếucủaSuperRitesẽgiúp tôi cóđược75xu cho2đô la giá trị bềmặt của cổphiếuưuđãi vàchứngchỉbảođảm(hayítnhất28xuchochứngchỉbảođảm).Nếuvìmộtlýdonàođó,thỏathuậnbịhuỷbỏthìSuperRitesẽquayvềvớigiátrướckhiký thỏa thuận là17đô lahay thậmchí thấphơn.Thêmvàođó, tôicó thểnhậnđược28xugiátrịcủachứngchỉbảođảmcho26đôlabỏra.Cóvẻnhưviệcmuachứngchỉbảođảm(thậmchícảcổphiếuưuđãi)ởthịtrườngtựdolàcáchđiđúng.

Tấtcảmọithứsẽđitheochiềuhướngnào?Nóingắngọnlàrấttốt.Chỉhainămsausựkiệnsápnhập,SuperRitequyếtđịnhcổphầnhóathêmmộtlầnnữa.Khicổphiếuđượcpháthànhracôngchúngchứngchỉbảođảmlúcđầucógiá6đôlađãđượcnânglênthành40đôla.Cổphiếuưuđãicũngcógiátrị.Mộtvài thángsaukhiviệcmua lạidiễn ra,cổphiếuưuđãiđượcmuabằng50-60%giátrịbềmặt,trongkhitạithờiđiểmnày,nóđượcmuavớigiá100%giátrịbềmặt.(Phầnthừarakhôngbaogồm15%cổtứctrảchocổđônghàngnămdướidạngcổphiếuưuđãi).Hãynhớrằngđầutưvàochứngkhoáncủacôngtysaukhimualạilàmộtlĩnhvựcrủiro.Tuynhiêncáccánhânlạikhôngthườngxuyêncócơhộiđầutưvàobanquảntrịvàcácnhàtàiphiệt.Thậmchí,họkhócó thể làmnhưvậy thôngquachứngkhoánđượcgiaodịchtrongcôngchúngvớigiáđãgiảm.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CôngtyTruyềnthôngParamount/CôngtyViacom

Hãynhìnnhữngý chí quyết tâmmua lại bằngđược, và các sựkiệnđượcđăngtrêntrangnhấtcủacácbáotrongvòngsáutháng.Maymắnthay,việc

mualạiđãkếtthúcvớihàngtỷđôlatiềnchứngkhoáncủacôngtysápnhập.MặcdùcuộcchiếncủaParamountnhậnđượcrấtnhiềusựquantâmcủabáogiới,nhưnghầuhếtcácnhàđầutưđềubỏlỡcơhộilớnđểkiếmlợinhuậntừviệccôngtynàypháthànhcổphiếuracôngchúng.

Tháng9năm1993,ViacomđồngýmuaParamountbằngcổphiếuvà tiềnmặt. Viacom là người khổng lồ trong ngành truyền thông do SummerRedstoneđiềuhành,sởhữudịchvụcápquang(nhưMTV,NickelodeonvàShowtime),hệthốngcápquang,đàitruyềnhìnhvàphânphốiTV.Theocácnhà phân tích, sự kết hợp giữa Viacom và Paramount là rất hợp lý vìParamountlàmộtnhàsảnxuấthàngđầu,mộtnhàphânphốivàsảnxuấtcácchươngtrìnhtruyềnhình,mộtnhàxuấtbảnsách(Simon&Schuster),sởhữucáckênhcápquangcủamộtsốđàitruyềnhìnhvàhaiđộithểthao.ĐiềuđặcbiệthấpdẫnViacomchínhlàthưviệnhìnhảnhcủaParamountvớirấtnhiềuphimđãsảnxuấtquákhứvàcácsảnphẩmcủaParamount trong tương lai(trongđócócáctrườngquay).Cũngvớinỗlựcbànhtrướngvàtrởthànhđếvươngtrongngànhtruyềnthông,BarryDiller,ôngchủcủaHệthốngtruyềnthôngFoxvàlàChủtịchcủaDịchvụmuasắmtạinhàQVCcũngmuốncóđượcParamount(ngaysautuyênbốcủaViacommộttuần).Nămthángsaucuộcchiếnvềgiá, cuốicùng,Viacomđãchiến thắng,nhưngngaysaukhithànhcông,tậpđoànliềnthayđổigiáđềxuấtmuabanđầu.Trongsuốtthờigian này, với nỗ lực tăng sứcmạnh củamình để có thểmua Paramount,ViacomtuyênbốsápnhậpvớiCôngtygiảitríBlockbuster.SựsápnhậpnàygiúpViacomtiếngầnhơnđếnthànhcôngtrongviệcmualạiParamount.Bởivìcórấtnhiềucôngtydanhtiếngthamgiavàocuộcđấuthầunàyvànhờsựtưvấncủamộtsốlượnglớncácluậtsưvàcácngânhàngđầutư,cuộcchiếnnàyđãlôicuốnsựquantâmcủadưluận,chođếnkhingườithắngcuộcđượccôngbốvàotháng2năm1994.Lúcđó,Viacomđãmua50,1%cổphiếucủaParamountbằngtiềnmặt.MặcdùvụmuabánnàykếtthúcvàcâuchuyệnvềParamountkhôngcònxuấthiệnnhiềutrêncácmặtbáonữanhưnglúcnày,cơhộikiếmlờitừcôngtymớibắtđầu.

Bảnhợpđồngchỉkết thúcsaucuộchọpcổđôngdiễnravào tháng7năm1994.VìViacommua50,1%cổphiếuvàotháng2nênviệcbỏphiếuđồngtìnhvớiviệcsápnhậpnàydiễn ra theođúngquycách.Nhưngchỉcómộtđiềukhôngđúngquycách,đólàcáchthứcthanhtoán49,9%cònlại.Trongkhimộtnửasốcổphiếubanđầuđượctrảbằngtiềnthìnửasốcònlạicóthểtrảbằngbấtcứcáigì,trừtiềnmặt,vàđiềunàyđượcbiếtđếnnhưphầnsaucủavụsápnhập.TờWallStreet Journalcóđềcậpđếnnhưngkhôngnhấnmạnhphầnsaucủavụsápnhậpnày.CổphiếucủaParamountcóthểđượctrảbằng(1)CổphiếuthườngcủaViacom,(2)tráiphiếucókhảnăngchuyểnđổicủa Viacom, (3) chứng khoán có tên là “Quyền nhận được giá trị ngẫunhiên” (mỗi chứngkhoánnày có thể nhận đượcmột cổ phiếu thường củaViacomtrongcông tysápnhập), (4)chứngchỉbảođảmcógiá trịmuacổphiếuthườngcủaViacomtrongvòngbanămvớigiá60đôla/cổphiếu,và(5)chứngchỉbảođảmcógiátrịnămnămmuacổphiếuthườngcủaViacomvớigiá70đôla/cổphiếu.

NhữngthôngtinvềviệcsápnhậpvàtậphợpchứngkhoánkhálạkỳđượccungcấpchocổđôngcủaParamounttrongtàiliệutraoquyềnpháthànhvàotháng6.Nhữngthôngtinnàyđượccôngkhairộngrãinhưngdườngnhưcáccổđôngkhôngmấyquantâmđếnýnghĩacủachúng.Phầnlớnhọmuốnsởhữucổphiếucủa tậpđoàn truyền thông lớnhoặccổphiếucủacông ty sẽmualạiParamount.Trongkhihọđánhgiácaocổphiếuthườngthìtráiphiếucókhảnăngchuyểnđổi,quyềnnhậngiátrịngẫunhiênvàhaichứngchỉbảođảmlạikhôngđượcđánhgiáđúng.Thậmchí,ngaycảcổphiếuthườngcủaViacom,loạichứngkhoánmàcổđôngParamountcókhảnăngnhậnđược,cũngbánrấtmạnh.Theotàiliệutraoquyền,cổphiếucủaViacompháthànhracôngchúngcóthểsẽtănggấpbalầnlượngcungcổphiếuViacomtrongtaycôngchúng.

Mặcdùtàiliệutraoquyềnkhádài,nhưngnhữngphầnnóivềchứngkhoánlạikhásúctích.Sựthậtlànếubạnmuốntrảlờiđượccâuhỏi“Đólànhững

thứvớvẩngìđây?”thìbatrangđầucủatàiliệucótênlà“NhữngcânnhắckhisápnhậpParamount”sẽtómtắtkháđầyđủchobạn.Khôngngạcnhiêngìkhimỗiloạichứngkhoánđềurấthấpdẫn.

VídụsựkếthợpgiữaviệcmuamộtcổphiếuthườngcủaViacomvớiviệcmuamộtchứngnhậnquyềnnhậngiátrịngẫunhiên(ContingentValueRight-CVR)sẽtạoracơhộiđầutưđặcbiệt.Quyềnnhậnđượcgiátrịngẫunhiênlàmột loạichứngkhoándoViacompháthành,bảođảmgiá trịchochứngkhoánphầnsaucủaviệcsápnhậpmàcổđôngParamountcóthểnhậnđược.ViacombảođảmgiátrịcủacổphiếusauchiếnthắngtrongcuộcđấugiáđểcóđượcParamount.Quyềnnhậnđượcgiátrịngẫunhiênđượcgiảithíchnhưsau:NếucổphiếuthườngcủaViacomđượcgiaodịchvớigiádưới48đôlamộtnămsaukhivụsápnhậphoànthành,ViacomsẽtrảchongườinắmgiữCVRmộtkhoảntiềnchênhlệch.(ChẳnghạnnhưgiácổphiếucủaViacomđượcgiaodịchlà44đôlavàolễkỷniệmmộtnămngàysápnhập,Viacomsẽtrả4đôlachomỗiCVRvànếugiácổphiếulà38đôlathìViacomsẽtrả10đôla)

BằngviệcmuamộtCRchomỗi cổphiếuViacom,mộtnhàđầu tưcó thểbảmđảmrằng:sựkếthợpcủacảhaichứngkhoántrên,ítnhất,cũngcógiátrịlà48đôlamộtnăm.NếucổphiếucủaViacomđượcgiaodịchcaohơngiá48đôla,giảsửlà55đôla,mặcdùCVRkhôngcógiátrịgìnhưngsựkếthợpcủahaichứngkhoántrêncũngcógiátrịlà55đôla.Ngaysaukhivụsápnhậpđượchoàntấ,tmộtCVRvàmộtcổphiếucủaViacomcógiá37đôla,vậymứcgiá48đôlaítvới30%lãihàngnămkhôngcónhiềurủiroítkháhợplý.Cómộtsốđiềutôiquênkhôngđềcậpđến.Viacomgiớihạnngưỡngtrả cho CVR không quá 12 đô la nên cổ phiếu của Viacom có thể giảmxuốngcòn25đô la trướckhimộtnhàđầu tưmuacảhaivớigiá37đô la.Viacomcó thểnới rộngngày thanh toánnhưngchỉkhiđổi lạivớigiá lớnhơn12đôla.

MặcdùcòncókhánhiềuđiềuđángphảibànliênquanđếnCVRnhưngsaunhữngvídụcụthểtrênthìbạnnênnhớmộtđiều.TôikhôngđượchọcCVRtạitrườngdạykinhdoanh.Tôicũngchưađọcmộtcuốnsáchnàonóivềđiềunày.Khôngaibảotôiphảimuachúng.Tôiđọcđượcnhữngđiềunàytrongtàiliệutraoquyền.Nhưngtôicólợithếtrongchuyệnnày.Tôibiếtđượcđiềumà ít nhà đầu tư biết. Lợi thế lớn nhấtmà tôi biết được đó là:Để ý đếnchứng khoán của các công ty sáp nhập làmột việc nên làm. Vụmua lạiParamountlàmộtvídụtốtvềcơhộiđầutư.Chúngtanênquantâmđếnvấnđềnày.Tấtnhiên,CVRkhôngphảilàchứngkhoánduynhấtsaukhimualạiParamount.Bạncũngcầnquantâmthêmmộtsốloạichứngkhoánkhác.

Mộttrongsốnhữngchứngkhoánđólàchứngchỉbảođảmcógiátrị trongvòngnămnămđểmuaViacomvớigiá70đôla.Loạichứngkhoánnàycóvẻkháhấpdẫn.NóchophépngườinắmgiữcóthểmuacổphiếucủaViacomvới giá 70 đô la trong vòng năm năm. Tháng 7 năm 1994, ngay sau khichứng chỉ nàyđược chia cho cổđông củaParamount vàgiá cổphiếu củaViacomlà32đôlathìquyềnđượcmuacổphiếuđóvớigiá70đôladườngnhư không có gì thú vị. Tôi chợt nghĩ đến một câu chuyện xa xưa cũngtươngtựnhưthếnày.Mộtngườinôngdânbịbắtvàtrướckhibịxửtộichết,ôngtanóivớinhàvuarằng:

“Muôn tâu đức vua, xin người hãy thả tiểu dân.Nếu ngài thả con thì chỉtrongvòngmộtnăm,concóthểdạychoconngựacủangàinóiđược”.

“Được”,nhàvuađồngý.“Nếutrongvòngmộtnămngươidạychoconngựacủatanóiđược,tasẽthảngươi”.

Trênđườngrakhỏicungđiệncủanhàvua,mộttênlínhhỏianhnôngdân:“Tạisaoanhlạinóivớiđứcvualàanhcóthểlàmchoconngựanóiđược.Khihếtthờihạn,nhàvuasẽlấyđầuanhđấy”.

Ngườinôngdân trả lời: “Đúng là, tôikhôngchắcmình sẽ làmđược.Một

năm làmộtkhoảng thờigian cựcdài.Nếu tôi được tựdo trongvòngmộtnăm, rấtcó thể,nhàvuasẽ thayđổiýkiến.Cũngcó thểnhàvuaquađời,cũngcóthểconngựađóchếthoặccũngcóthểlàtôichết.Aibiếtđược?Màbiếtđâuconngựacóthểnóiđượctrongvòngmộtnăm?”.

Bấtcứcáigìcũngcóthểxảyratrongmộtnăm,vậythìhãytưởngtượngcáigìcóthểxảyratrongvòngnămnămvớicổphiếucủaViacom.Sautấtcả,ViacomvayrấtnhiềutiềnđểcóthểmualạiParamount.Bằngviệcsửdụngbiệnphápkíchcầu,giátrịcổphiếucủaViacomtănglênrấtnhiềucùngvớiviệcgiatănggiátrịtàisảncủacôngtynày.SummerRedstone,ngườisởhữuphầnlớncổphiếucủaViacom,khẳngđịnhrằnghàngtỷđôlamàôngtamaymắncóđượcđềudựavàothànhcôngcủaviệcsápnhậpnày.Khôngchỉcóthế,mườithángtrởlạiđâycổphiếucủaViacomvẫnđượcgiaodịchvớigiá60đôla.Chứngkhoáncủacáccôngtysápnhậpthườngrẻ.Ấntượngkhôngkémvụmualại,khôngmộtlýdonàotrongnhữnglýdotrêncóthểgiảithíchtạisaochứngchỉmualạicổphiếucủaViacomtrongvòngnămnămvớigiá70đôlalạicótínhhấpdẫnđếnnhưvậy.

Song, chúng ta có thể tìm thấy câu trả lời trongbài viết dài ba tranggiấy“Những cân nhắc khi sáp nhập với Paramount”. Theo tài liệu trao quyền,chứngchỉbảođảmtrongvòngnămnămchophépnhữngngườinắmgiữcóquyềnmuacổphiếucủaViacombấtcứlúcnàotrongnămvớigiá70đôla.Trongtrườnghợpchứngchỉbảođảmthôngthường,ngườinắmgiữchứngchỉ có quyền nhậnmột cổ phiếu thường củaViacomđể đổi lấy 70 đô la.Nhưngkhôngcóchứngchỉbảođảmthôngthường.Trongtrườnghợpnày,ngườigiữchứngchỉcómộtsựlựachọn:70đôlacóthểđổithànhtiềnmặtvàkhôngcógìbấtthường.Tuynhiên,70đôlacóthểđượctrảbằng70đôlagiátrịbềmặtcủamộtchứngkhoánkháccủaParamount.Cáinàolàchứngkhoáncủacôngtysápnhập.Tráiphiếucókhảnăngchuyểnđổi,màtôiđềcậptrướcđấyđượcđánhsố2trongdanhmục.

Mộtđiềurấttốtlàngaysaukhihoànthànhviệcsápnhập,chứngkhoáncủacôngtysápnhậpđượcgiaodịchvớigiábằng60%giátrịbềmặt.Điềunàycónghĩalàtôicóthểmuagiátrịbềmặt70đôlavớigiá42đôla(60%của70đô la).Nếu tôicó thểmuachứngchỉbảođảmtrongvòngnămnămđểmuacổphiếucủaViacomthìtôicóquyềnmuacổphiếukhôngphảivớigiá70đôlamàvớigiá42đôla.Quyềnmuanàycủatôicógiátrị trongvòngnămnăm.Viacom có giá 32 đô la.Quyềnmua cổ phiếu với giá 42 đô latrongvòngnămnămcógiátrịhơnquyềnmuacổphiếuvớigiá70đôla.Nếutôikhôngđọcmộtchữnàovềchứngkhoáncủacôngtysápnhậpthìtôisẽkhônghiểugìvềcơhộinày.

Bạncóthểkhôngtin,nhưngvớinhữngaivẫnquantâmthìcònmộthướngphát triển khác. Nếu như việc sáp nhập giữa Viacom và Blockbuster kếtthúc,thìkháiniệmvềchứngchỉbảođảmcóthểthayđổivàgiátrịcủachứngkhoáncóthểchuyểnđổicũngtănglênrấtnhiều.Bạnkhôngmuốnbiếtchitiếtnhưngdùchocóchuyệngìxảyrathìviệcmuacảchứngchỉbảođảmvàtráiphiếuvẫnlàmộtvụmuabánthànhcông.

Mộtlầnnữa,mặcdùđiềunàynghecóvẻphứctạpnhưngcácchitiếtdườngnhưkhôngliênquangìđếnnhau.Điềuquantrọnglàtôikhônghềđượchọcnhững thứ này trong trường. Không ai bảo với tôi là chứng khoán củaParamountlạicóđiềubíẩn.Tôichỉcóthểđọcđượcnhữngthôngtintrênởtài liệu traoquyền.Tài liệu traoquyềngiải thíchvềcác loạichứngkhoán.Cácchứngkhoáncónhữngđiềukhoảnriêngbiệtvàkhácnhau.Hãynhớđọcchúng.Bạn chỉ nên đầu tư vào chứng khoán nào hấp dẫn và hiểu rõ. Tấtnhiên,chỉcầnnhìnvàomónhời trong lĩnhvựchấpdẫnnhưchứngkhoáncủacáccôngtysápnhập,bạnsẽlàngườidẫnđầutrongmộttròchơi.NgaycảđốivớimộtcôngtycóhồsơđẹpnhưParamount,hầuhếtcácnhàđầutưkhôngquantâmnhiềuđếnchứngkhoáncủacôngtysápnhập.Vìhầuhếtcácvụsápnhậpthườngkhôngđượclêntrangnhấtcáctờbáotrongmộtthờigiannênkhôngcầnbănkhoănvìsaochứngkhoáncủacôngtysápnhậplạihoàn

toànbịlờđi.Maythay,hầuhếtcáctrườnghợpkhácđềudễhiểuhơntrườnghợpcủaParamount.Nếukhôngbỏcôngsứcrađọcchúngthìcácbạnsẽbỏquamộtlĩnhvựckiếmtiềndễdàng.

Chứngkhoáncủacáccôngtysápnhập–Hãyđợiđó-tôitừngnóivậyđấy!

TÓMTẮT

1.Muabánsonghànhmạohiểm-KHÔNG

2.Chứngkhoáncủacáccôngtysápnhập-CÓ

3. Trong một tam giác vuông, bình phương cạnh huyền bằng tổng bìnhphươngcáccạnhgócvuông(phảinóithêmđiềunàyvìphầntómtắtcủatôiquángắn).

CHƯƠNG5.Máutrênđườngphố

(Hyvọngđókhôngphảilàcủabạn)

Phásảnvàtáicơcấu

PHÁSẢN

Phásản,“sựsalầy”,haygọibằngbấtcứtừnàođinữa,thìphásảndườngnhưvẫnkhôngphảilàmộtmảnhđấtmàumỡđểđầutư.Đólàsựthật,songkhônghoàntoànchínhxác.Mộtphầncủathếgiớiđầutưlànhữngcôngtyđangtronggiaiđoạnphásản,nơichứađầynhữngcơhội,vàcảnhữngbãimìn.Chatôitừngnói,cáchtốtnhấtđểtiếpcậnlĩnhvựcđầutưnàylàphảitiếpcậnnóbằngđầuócrộngmởchứkhôngphảilàtiếpnhậnnóquacáicáinhìnthiểncận.Mặcdùcổphiếucủacáccôngtyđangtrongtìnhtrạngphásảnthườngbịđánhgiáthấp,nhưngkhôngcónghĩalàgiácổphiếucủatấtcảcáccáccôngtycónguycơphásảnđềuthấp.

Hơnnữa,khi tiếnhànhđầu tưvàocáccông typhásản,bạnphải lựachọnlĩnhvựcđầutưthíchhợp.Đólàcáchduynhấtđểtránhđưabạnvàotìnhthế“salầy”.Saukhiđãđánhgiá(vàgiảmthiểu)nhữngrủirokhiđầutưvàocácdoanhnghiệpphásản,bạnsẽcóthể“lựachọnlĩnhvựcvàcôngtyđểđầutư”trongsốnhữngcôngtyphásảnvàlấyđólàmkhochứachovũkhíđầutưcủabạn.

Cáccông typhá sảncó thểbị ra tòavì rấtnhiềunguyênnhânkhácnhau.Việckinhdoanhyếukémlàmộttrongnhữngnguyênnhânđó.Ngoàiracònmộtsốcácnguyênnhânkhácnhưdoquảnlýkém,mởrộngdoanhnghiệpquásức,docácquyđịnhcủachínhphủ,dotínhpháplýcủasảnphẩm,haycácđiềukiệnvềcôngnghiệpthayđổi.Trongthậpkỷvừaqua,córấtnhiềudoanhnghiệptiềmnăngvàkinhdoanhhiệuquảvẫnbịchènépdẫnđếnphá

sảnvìvỡnợdohậuquảcủaviệcliênkếthoặcdovayvốnquácao.Trongmộtsốtrườnghợpkhác,cónhữngdoanhnghiệpcóthểđãquáhạntrảkhoảntiềnnợthườngkỳ.Đồngthờichínhnhữngdựánquálạcquanhayviệcvayvốn từquánhiềunguồncũngdẫnđếnsựphásảncủanhữngcông tyđượcđánhgiátươngđốitốt.Chínhnhữngtìnhhuốnghấpdẫnnhưngcótỉsuấtvốnvayvượtmứcnàysẽtạoracơhộiđầutưhấpdẫnnhấtchobạn.

Dùbạncólạcquannghĩđếnviễncảnhtốtđẹpcủamộtcôngtycụthểnàođótrongphásản,thìviệcmuacổphiếuthườngcủamộtcôngtyvừađệđơnxinmở thủ tục phá sản thườngkhôngđược coi là ý kiến hay.Khi đó, các cổđông hiện tại của công ty phá sản này đang đứng dưới chân cộtmốc củachiếcthangđoquátrìnhphásản.Cònnhânviên,ngânhàng,chủsởhữutráiphiếu,vàcácchủnợ(chủyếu làcáccông tycungcấp)sẽđượcxếp trướcnhữngcổđônghiệntạikhiphânchiatàisảncủacôngtyđó.Điềukhoảnvềdoanhnghiệpđệđơnxinmở thủ tụcphásản theoChương11củaBộ luậtPhásảnLiênbanglàđểcungcấpsựbảovệpháplýđểmộtdoanhnghiệpcóthểtiếptụchoạtđộngtrongkhiđiđếncácthỏathuậnvớicácchủnợ.Mặcdùquátrìnhphásảnchophépdoanhnghiệpcómộtkhoảngthờigiannhấtđịnhđểcơcấulại, thậmchímộtdoanhnghiệpcóthểđượcvựcdậythànhcôngngaytronggiaiđoạnnày,nhưnghầuhếtnhữngcổđôngnắmcổphầntrướcgiaiđoạnphásảncủadoanhnghiệpđóvẫnkhôngđượcchianhiềutàisản.Đứngtrướcbờvựcphásản,cổphiếuthườngcủanhữngcôngtyđangtronggiaiđoạnphásảnđượcmuabánvớigiákhácao,thậmchícaođếnvôlý.Sựnânggiátrịnàycóthểdogiácổphiếumuatheogiáđôlaxuốngthấp,dosựthiếuhiểubiếtcủanhàđầutư,haydonhữngdựđoánkhôngđượccảnhbáotrước.Tuynhiên,rấtkhólígiảichohiệntượngnày.Điềuquantrọngcầnghinhớ là việcmua cổphiếu thường củamột công ty đangphá sảnhiếmkhiđượccoilàmộtchiếnlượcđầutưsinhlời.Vìvậy,cầnnhắclạimộtlầnnữalà,nếubạncó thừa tiềnvàmuốnđốtnóđi, thì tốthơn làbạnhãychạyđimuamộtbảnnữacủacuốnsáchnày.

Vậynếuviệcmuacổphiếucủamộtcôngtyđangphásảnkhôngphảilàcáchlàmhay,thìcáchđầutưnàosẽđemlạihiệuquảcaođây?Câutrảlờilà:đầutưvàotấtcảcáccổphiếu.Trướchếtlànhữngtráiphiếudocôngtyđangphásảnpháthành.Đôikhi,những tráiphiếunàycó thểđượcmuavớigiáchỉbằng20%hoặc30%mệnhgiácủachúng.Thôngthường,mộtcôngtycóthểcónhiềuloạitráiphiếu:tráiphiếukỳhạnlâunămcóbảođảm,tráiphiếukỳhạntrungbình,tráiphiếuthứcấp,tráiphiếukỳhạnthấp,tráiphiếukhôngcóphiếu thưởng,vàcảnhững loại tráiphiếukhôngcó têngọinữa, tấtcảcácloạitráiphiếunàyđềumangđếnnhữngquyềnhạnkhácnhauvàgiámuabáncũngkhácnhau.Ngoàiracòncónhữngkhoảnnợngânhàng.Trongmộtvàinămgầnđây,thịtrườngchứngkhoánchuyểnđộngnhưvũbãođãlàmxuấthiệnnhữngkhoảnvayngânhàngkhôngtrảđượctừcáccôngtyphásản.Mộtmạnglướicáchãngmôigiớichuyênvềtraođổinhữngkhoảnnợngânhàngcủacáccôngtyđanggặptìnhcảnhsuythoáixuấthiện.Dĩnhiên,nợngânhàngcũngcónhiềuloạihìnhkhácnhaunhư:nợlâunăm,cóđảmbảo,khôngđảmbảo,haynhiềuloạikhácnữa,cũngnhưcónhiềuloạigiávànhiềuđiềukiệnkhácnhauđốivớimỗimứcđộtùytheotìnhtrạngphásảncủacôngty.Trongmộtsốtrườnghợp,cóthểchúngđượcmualạimộtphầnnhỏgiá trịchovaybanđầucủakhoảnnợngânhàng.

Cóthểthêmvàodanhsáchnhữngkhoảnnợngânhàngđượcmuabánnhiềuquyềnkhiếunạibồi thường thươngmại.Quyềnkhiếunạibồi thườngxuấtpháttừnhữngnhàcungcấpkhôngđượcthanhtoánchocácmặthànghóa,nguyênvậtliệuvàdịchvụmàhọđãcungứngchocôngtytrướckhicôngtytuyên bố phá sản.Mặc dù việcmua bán quyền khiếu nại bồi thường kháphứctạp,nhưngcórấtnhiềunhàmôigiớichứngkhoánchuyênvềtraođổicổ phiếu của các công ty đang gặp khó khăn vẫn sẵn sàng cung cấp thịtrườngcholĩnhvựcnày.

Tuynhiên,việccóthểmuatráiphiếu,nợngânhàng,vàquyềnkhiếunạibồithường của các công ty phá sản không có nghĩa là bạn nên mua chúng.

Trongmộtquátrìnhphásảnđiểnhình,córấtnhiềuvấnđềvềpháplývàtàichínhcầnđượcgiảiquyếtkhôngchỉlàgiữabênmắcnợvànhữngchủnợ,màcòngiữacácloạiquyềnkhiếunạibồithườngcóliênquanvànhữngưutiênđốivớicáccấpchủnợkhácnhau.Cácvụđàmphánvềquátrìnhphásảncủamỗicôngtythườngkhônggiốngnhau.Nhữngnhàđầutưtậptrungvàolĩnhvựcnày,đôikhiđượcgọilà“nhữngconchimkềnkền”hay“nhữngnhàđầutưtrụclợi”,cónhiềukinhnghiệmgỡrốivấnđềvàhiểurõcácvấnđềpháplývàtàichínhcóliênquan.Đôikhi,ởthờikỳđầucủaquátrìnhphásản,cóquá ít các thông tin tài chínhcũngnhưcácvấnđềvề thờigianvàpháp lý, tất cả các yếu tố đó đều không đủ rõ ràng để đưa ra quyết định.Ngaycảcácnhàđầutưchuyêntrục lợiđócũngchỉcó thểdựavàonhữngkinhnghiệmđãtừngtrảiqua.Hơnnữa,lĩnhvựcnày,cũngnhưbuônchứngkhoánrủiro,đãtrởnênphổbiếntrongvàithậpkỷgầnđây.Dùvẫncònrấtnhiềucơhội chonhữngngườimuốnđầu tưvàocổphiếucủacáccông tyđang phá sản, nhưng trừ khi bạn sẵn sàng muốn biến công việc đầu tưchuyênbiệtnàythànhcôngviệcđặcthùchiếmtoànbộthờigian,nếukhôngtốtnhấtbạnhãytậptrungsứclựcđầutưvàomộtlĩnhvực,mộtcôngtycụthểcótiềmnăng.

Ởnơinàoư?Vâng,tôisẽnóichobạnbiết.Tôisẽkhôngtậndụngthờigiancủabạnđểnóivềnhữngcổphiếusắpphásảnnếuchúngkhôngmanglạiíchlợigì,phảikhôngnào?

Bạnnghĩsaonếubiếtrằngtạimộtthờiđiểmnàođótrongquátrìnhphásảntấtcácvấnđềphứctạpđềuđượcgiảiquyết?Nếubạnbiếtrằngluôncósẵnmộthồsơcôngkhaivạchrakhárõcácbướcđicủaquátrìnhphásản,vớinhữngdựánquảnlývềviệcvậnhànhtrongtươnglaicủacôngtythìbạnsẽphảnứngnhư thếnào?Nếubạnbiết được rằng cómột cơhội đểmua cổphiếu từ những người bán không cần chúng và không bao giờ muốn cóchúngnữathìbạncónênmuangaykhông?Bạnnênsuynghĩ,cânnhắccẩnthận,bởiđâycóthểchỉlàbìnhcũrượumới.

Nóichung,luôncómộtthờiđiểm,vàbạncóthểnhậnranó.Nếubạnđầutưvàocáccôngtyđangtronggiaiđoạnphásản,vớimọirủirovàrắcrốicủanó,mộtkhicôngtyđóđượcvựcdậysauphásản,thìsẽxuấthiệncómộtcơhộiđểđầutưmới,gầngiốngdạngđầutưcũ.Chủcáckhoảnnợcủacôngtyphá sản đó, dù là nợ ngân hàng, nợ trái phiếu, hay quyền khiếu nại bồithườngthươngmại,thườngkhôngyêucầukhoảnbồithườngphásảncủahọđượctrảbằngtiềnmặt.Hơnnữa,hầuhếtcáccôngtyđãđệđơnxinmởthủtụcphásảncũngkhôngcónhiềutiềnmặtđểtrungchuyển.Dođó,trongkhihầuhếtnhữngchủnợlâunămcóthểđượctrảbằngtiềnmặt,thìcácchủnợthôngthườngsẽđượcđổicổphiếuđểbồithườngphásảnchohọ-thườnglàloại trái phiếumới phát hànhhoặc cổphiếu thường.Vì vậy, nhữngngườinắmgiữcổphiếuvàtráiphiếumớicủamộtcôngtyvừavựcdậysauphásảnphầnlớnlạilànhữngchủnợcũcủacôngtyđó.Nhữngcổđôngcũ,nhữngnhà đầu tư sở hữu cổ phiếu trước khi công ty đệ đơn tuyên bố phá sản,thường được thanh toán hoàn toàn hoặc được cấp phiếu bảo đảm hay cổphiếuthườngởcôngtymớichỉvớimộtgiátượngtrưng.

Cơhộicủabạnđếntừviệcphântíchnhữngcổphiếuthườngmới.Trướckhicổphiếumớiđượcđemratraođổithìtấtcảnhữngthôngtinvềcácbướccủaquá trìnhphá sản,những thành tích trongquákhứcủa công ty, và cơ cấuhình thànhvốnmới sẽđuợcnêu rõ trongmộtbảnbáocáominhbạchcủacôngty.Đơnxinmởthủtụcphásảnđượcthựchiệnbởiphiêntòahọptuyênbốphásảnvàcó thểđượcthựchiện trực tiếpquamộtcôngtyriêng lẻ, từmộtdịchvụvănthưtưnhân(xemChương7),haytrongnhữngtìnhhuốngđặcbiệt thôngquamộtỦybanHốiđoáivàChứngkhoán.Nóđượcgọi làmộtbảndựtrìnhđăngkývìnócungcấpnhữngdựđịnhquảnlýcủacôngtytrongtươnglai,vàchứađựngtrongđónhiềuthôngtinhơnbảntrìnhđăngkýđượcđệtrìnhlênđểxinpháthànhthêmcổphiếumới.Tómlại,nhữngkhókhăn trongquákhứcủacông tyvàđềxuất chocáckếhoạch tương lai sẽđượctrìnhbàyđầyđủ.

Khicổphiếumớiđượccấpchocácngânhàng,nhữngngườigiữtráiphiếucũ,chủnợ,chúngtasẽcónhiềulýdođểtinrằngnhữngngườinắmgiữacổphiếuthườngmớikhônghềquantâmđếnviệclàmcổđôngdàihạn.Vìmộtvàilýdonàođó,nhữngchủnợcũbịkẹttrongnhữngkhoảnđầutưkhôngmongmuốn.Dođó,họcólýdođểtỏralolắngvàhọsẽlàngườisẵnsàngmuốnbáncổphiếumới.Trênthựctế,cácngânhàng,nhàđầutưvànhữngnhàcungcấptráiphiếucóđủmọilýdođểbáncổphiếucủahọthậtnhanhchóng.Khicác tìnhhuốngnàydiễn ra,bạn sẽcónhiềucơhộiđểmuacổphiếumới.Tuynhiên,khiđầutưvàocổphiếumớipháthànhcủacáccôngty từngphá sản, tôi buộc phải nhắc lại cụm từ vô giá sau:Phải biết chọnđúngnơiđầutư.

Khônggiốngtrườnghợpcáccôngtycon thànhlậpsaukhiđã tách từmộtcôngtycũlớnhơn,trongtrườnghợpnàyrấtcóthểviệcmuabánngẫunhiêncổphiếucủacáccôngtyphásảnmớinổigầnđâysẽdẫnđếnmộttràolưucủanhữngvụđầutưsiêudàihạn.Cómộtvàinguyênnhândẫnđếnviệcnày,trongđónguyênnhâncơbảnnhấtlàrấtnhiềucôngtygặpkinhdoanhkhókhănhoặckinhdoanhkhôngcó lãi,haycóvị trí côngnghiệpkhôngcạnhtranhhoặcgặphạnchếvềthịtrường.Rấtnhiềucôngtykhôngcóvốnđểlàmviệchiệuquả,ngaycảsaukhiđãcốthựchiệnnhữngyêucầutrảnợtrongquátrínhphásản.Nếumộtcôngtydễbán,cónhiềukhảnăngcácchủnợsẽépbán trongkhi công tyvẫnđangở trong tình trạngphá sản.Kếtquả là,nhiềukhichất lượngcủacáccông tyđượcvựcdậy saugiaiđoạnphá sảnkhôngthựcchấttốtnhưthịgiácủanó.Thànhtíchdàihạncủacổphiếutrongcôngtyđósẽphảnánhsựthựcnày,mặcdùtrênthựctếnhữngcôngtygặpphảitìnhhuốngkhókhănđóthườngđượcthanhlývàsẽkhôngbaogiờthoátkhỏiphásản.

Tuynhiên,vẫncólýdođểchorằngviệckếthợpnhữngngườibáncổphiếuvìlolắngvàmộtdoanhnghiệpkhôngcótiếngtămítnhấtsẽlàmchogiácủacổphiếubanđầucủacôngtyđóngàycàngxuốngthấp.Thựctế,mộtnghiên

cứuvàonăm1996doEdwardAltman,AllanEberhartvàReenaAggarwalthựchiệnđãđưarakếtquảlàcổphiếucủacáccôngtytrỗidậytừsauphásản thườngnổi trội trên thị trường.Theocuộcnghiên cứu tronggiai đoạn1980-1993,nhữngcổphiếumớiđượctungrasaugiaiđoạnphásảncógiátrịkhoảng20%trongbảnggiáthịtrườngtrongvòng200ngàyđầutiêntungra.Nhưnghãythậntrọngvớinhữngconsốthốngkêđó,vìnókhôngphảilúcnàocũngđúng-đặcbiệtlàđốivớinhữngvụphásảnlớn.(Theonghiêncứu,hầuhếtnhữngsựvượtgiáquáthựcđềulàcủanhữngcổphiếucógiátrịthịtrườngthấpnhất.Vìthế,nócóthểgâykhókhănchonhữngnhàđầutưlớnnếucứchỉnhìnvàokếtquảnày).

Trongnhữngnămgầnđây,nhómnhàđầutưđượcnóitớiởtrên-nhữngnhàđầutưtheokiểuchimkềnkền-đãtạoraảnhhưởngngàycàngmạnhmẽđếnthịtrườngcủanhữngcôngtyphásản.Cácnhàđầutưnàycódựđịnhmuatoàn bộ những khoản nợ ngân hàng, trái phiếu, và quyền khiếu nại bồithườngthươngmạicủamộtcôngtytrongkhicôngtyđóvẫnđangtrongtìnhtrạngphásản(trướckhicónhữngquyđịnhvềphásảncủacôngty)đểđổilấynhữngkhoảnnợvàcổphiếumớipháthành.Cácnhàđầutưtrụclợinàyđánhcượcrằngmẻcổphiếuvàkhoảnnợmớisẽbánđượcvớigiáđủcaođểhọđạtđược lợinhuận.Họhyvọng“tạora”cổphiếumớivớigiáhấpdẫnquaviệcmualạinhữngquyđịnhvềnợcủacôngtyphásảnđó.Theonhiềuhìnhthứcsởhữukhácnhau,cổphiếumớivừađượcpháthànhđãđược“bầychimkềnkềnsànglọcqua”trướckhicácnhàđầutưcổphiếuthôngthườngnhìnthấynólầnđầutiên.

Vậythìtạisaolạiphảimấtcôngtìmkiếmnhữngmónhờitừcổphiếumớipháthànhcủanhữngcôngtyvừaphásản?Lýdochủyếulà,mặcdùcócác“conchimkềnkền”xungquanh,vẫncóđầynhữngđiềukiệnchínmuồichocổphiếumớiđượcmuavớigiáthấp.Đầutiên,nhữngnhàđầutưtrụclợikiamặcdùrấtthôngthạonhữngvấnđềphứctạpvềluậtvàtàichínhtronglĩnhvựcphásản,nhưnghọcóthểkhôngcócùngtầmnhìnvànhậnthứcgiống

nhưnhữngnhàđầu tưgiá trịdàihạn.Hơnnữa,nhữngnhàđầu tư trục lợithườngkhôngmuatoànbộgiátrịhiệncócủacổphiếunợtrongnhữngcôngtyvừaphásản.Điềuđókhiếncácngânhàng,nhữngngườicótráiphiếuvànhữngnhàcungcấp-nhómngườithườngkhôngkhaokháttìmkiếmloạicổphiếuđótrởthànhngườihùng,vớimộtnguồncổphiếudưthừa-sẵnsàngđểchàobán.

KhôngnhữngthếcòncócảthịtrườngPhốWall.Khônggiốngcáctổchứctừthiện và những tộc người ngây thơ, khờ khạo, thị trường này không hoạtđộngmiễnphí.Thông thường,khimộtcông tychàobáncổphiếuđợtđầutiêncủamìnhracôngchúng,cóvôsốcácnhàmôigiớichứngkhoánthamgiachàobáncổphiểumớichokháchhàngcủahọ.Nhữngnhàmôigiớinàycóđộngcơthúcđẩylànhữngkhoảnhoahồngkếchxùsaukhithamgiabánhàng.Những công tymôi giới liên quan đến vấn đề bảo hiểm trên nhanhchóngtạođiềukiệnthuậnlợichođộingũnghiêncứucủamìnhtriểnkhaitìmhiểutintứcvềcổphiếumới.Cácnhàquảnlýthămdòmởrộngthịtrườngđểtìmratriểnvọngcủacôngtyđó.Ngượclại,thịtrườngPhốWalllạithườngbỏquacổphiếucủanhữngcôngtyvừathoátkhỏiphásản.Khôngnhàmôigiớinàonghĩđếnviệcgiớithiệuchúngvìkhôngcóhoahồng,khôngcóbáocáonghiêncứu,khôngcónhữngcuộcthămthámtìnhhình.Đólà lýdovìsaonhữngcổphiếunàyđôikhiđượcgọilàcổphiếumồcôi.NhữngngườinắmcổphiếuthìthờơcònPhốWallthìkhôngquantâm.Dođó,cóthểphảimấtmộtkhoảngthờigiankhádài,giácủacổphiếumớipháthànhcủacáccôngtysauphásảnmớiphảnánhđượcchínhxáctriểnvọngcủacôngty.

Khinhữngcôngtynàybịđánhgiáthấp,bạnphảilàmthếnàođểphânbiệtcổphiếugiáthấpvànhữngmónhờithựcsự?MộtcáchđểtránhđượcnhữngsailầmlànghetheosựchỉđạocủaWarrenBuffettvàbámvàonhữngcôngtykinhdoanhtốt.Điềunàyvềcănbảnsẽgiúphạnchếđượcrủiro.Nhưđãđềcậpởtrên,mộtnơivôcùngthuậnlợiđểbắtđầulàmộtloạtcáccôngtyvừatrảiquaquátrìnhphásảnvìlýdovỡnợdobịtiếpquảnhaycóvốnvay

quácao.Cóthểcảquátrìnhkinhdoanhcủamộtcôngtylàrấttốtnhưngdogặpphảimộtvấnđềngắnhạnvàcôngtyđóđãbịvỡnợdẫnđếnphásản.Cóthểlợinhuậncủacôngtykhôngsinhnhanhnhưdựtínhbanđầuđểtrảhếtsốnợcólãisuấtcao,dođó,côngtybuộcphảiđệđơnxinphásản.Đôikhicónhữngcông tydùđạtđược thành tích lớnvẫnphảikết thúcbằngphásản,đơngiảnchỉvìhọđãchitrảtiềnquámứcchonhữngkhoảntàisản“chiếnlợiphẩm”.

Mộtlýdokhácnữađểchứngminhmộtcôngtylàmănkhátốtvẫnbịbuộcphảiđệđơnphásảnlàviệcbảovệmìnhkhỏinhữngvụkiệnvềtínhpháplýcủasảnphẩm.Nếutínhpháplýbắtnguồntừmộtdòngsảnphẩmđộcnhấtvàbịgiánđoạn,vụkiệnthườngđượcgiảiquyếtbuộcphásản,vàmộtcôngtyvữngvàngvẫn có thể được xâydựng lại.Công ty về côngnghiệpWalterIndustrieslàmộtvídụvềviệcmộtcôngtytốttrongphásảnđãthànhcôngkhigiảiquyếtổnthỏatínhpháplýcủasảnphẩmchấtAmiăng.Đôikhi,mộtcông tycó thể thoátkhỏiphásảnbằngcáchbánđinhữngdòngsảnphẩmkhôngsinhlợivàtậptrungđặttươnglaicủamìnhvàomộthayhaibộphậncótriểnvọngkhảquan,sinhlời.Chiếnthuậtnàycóthểtạonênsựđộtpháchomột doanhnghiệp yếu nhưng có tiềmnăng sau quá trình phá sản. SựtănggấptrămlầngiátrịcổphiếucủacôngtysảnxuấtđồchơiToysRUs-công ty tồn tạivàđi lên từ saucuộcphá sảncủachuỗicủahàng IntestateDepartment, làmộtvídụnhữngchứngminhchỉvớimộtcổphiếumồcôicũngtạonênmộttriểnvọngpháttriểntốt.

Cuốicùng,nếubạnthíchsốngnghèonàn,bạncóthểlựachọnmuanhữngcổphiếucựckỳrẻ.Nhữngcổphiếunàycóthểkhôngthuộcvềcáccôngtynổitiếnghoặctốtnhất,nhưngdotácđộngcủaquátrìnhphásản,cổphiếucóthểrẻkhisosánhvớinhữngcôngtytươngtựkháccùnglĩnhvựcđó.CổphiếumớicủamộtcôngtyphásảncóthểbịđánhgiákháthấpbởivìnhữngnhàphântíchPhốWallkhôngquantâmđếnnhữngcổphiếukhônglôikéođượcsựchúýcủacáccơquan,hayđơngiảnbởivìcôngtyđóvẫnbịmangtiếng

xấuvìvụkiệnphásản.Trongnhiềutrườnghợp,cácnhàđầutưcóthểthấyhệthốngvốnmớituyđượctáicơcấunhưngvẫnchứađầyrủiro.Vàmộtlầnnữa, trongnhững tìnhhuốngnhưvậy,việchuyđộng thêmvốncó thểchophépcácnhàđầutưđạtđượcnguồnlợinhuậncaonếucôngtylàmăntốt.

Cònmộtlýdokhácnữakhiếnmộtcổphiếumồcôibịđánhgiáthấp,đólàthịgiácủanóthấp.Nhữngtìnhhuốngnhonhỏsẽkhônghấpdẫncácnhàđầutưtrụclợivìthờigianvànỗlựcmàhọbỏrathựchiệnnhữngphântíchcầnthiếtkhôngmanglạichohọvịtríđủlớntrongkhoảnnợcủacôngtyphásảnđó. Lý thuyết chung cũng áp dụng cho những nhà phân tích và những tổchứcđầutư.Nhữngtìnhhuốngnàythựcsựbịbỏphívàcóthểđượcmualạivới giá thấp trong một khoảng thời gian trước khi người ta phát hiện rachúng.

Cuốicùng,cácnhàđầutưđượckhuyênnênbámtrụvàomộtvàicôngtyvừathoátkhỏiphásảnnhưngcóphươngthứckinhdoanhtốt-nhữngcôngtycóvịtrítrênthịtrường,tênnhãnhiệu,quyềnkinhdoanh,haycókhảnăngpháttriểnmạnh.Tómlại,nógiúptạoảnhhưởngtốtđểcóthểápdụngnhữngkháiniệmvềđầutưcủaBuffettchomộtnhómcổphiếumồcôimàkhôngbịPhốWalltheodõi.

Cácbạnđãsẵnsàngđầutưchưa?Tốt.Tôiđãtiếtlộhếtbíquyếtcủamìnhrồiđó(đấylàcònchưakểcảtâmhuyếtcủatôi),bạnhãythamkhảovàvậndụngnókhitiếnhànhđầutư.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

TậpđoànYtếCharter

Trong tìnhhuốngđầu tưnày, tôimuacổphiếucủamộtcông tykhôngcótriểnvọngrõràng.Tôibiếtrằngtôiđangđitrênmộttảngbăngmỏng,nhưngvìnócógiávàvẻbênngoàiquáhấpdẫnnêntôiđãbịcuốnvàonó.

Tháng12năm1992,cómộtlýdonàođóđãkhiếncổphiếucủaTậpđoànYtếChartertrởnênrấthấpdẫn.Vìmớithoátkhỏiphásảncáchđóvàitháng,nêndĩnhiêncổphiếucủatậpđoànnàylàmộtloạicổphiếumồcôithườngthấy.Khimớiđượcpháthành,cổphiếunàycógiácaonhấtlà8đôla/mộtcổphiếuvàthấpnhấtlà4,75đôla/mộtcổphiếu.Khitôimuacổphiếunày,nóđượcchàobánvớigiáchỉ trên7đôla.Ởmứcgiáđó,giá trịcủa tậpđoànCharter,tập đoàn vận hành 78 bệnh viện tâm thần (cùng với 10 bệnh việnphẫuthuậtytếcổtruyền),dườngnhưđangbịđánhgiáthấphơncácđốithủcạnhtranh.Song,gánhnặngvềnợcủatậpđoànlạilàmtăngmạnhtiềmnăngbềmặtcủacáccổphiếucủatậpđoànCharter.Mộtđiểmhấpdẫnkháctrongtìnhhuốngnàylàtấtcảcáccổđôngđềucónhữngkhoảntiềnđónggóprấtquantrọngtrongcôngtynhờsởhữucổphiếuvàđiềuhành,vànhưbạnbiếtđấy,tôirấtthíchcáchlàmnhưvậy.

VấnđềlàCharterphảivậnhànhtronghoàncảnhmôitrườngcôngnghiệprấtkhó khăn.Kể từ năm 1988, khi Charter bị chuyển thànhmột tập đoàn tưnhânbằngviệcvayvốnbênngoàiđượcbanquản lý chỉ đạo,nhữngbệnhviệntâmthầnđãsathảicáccôngtybảohiểmvàcácnhàcungcấpthiếtbịchămsócđểtiếtkiệmchiphí.Trongbốnnămtheođuổivụđệđơnphásản,thờigiannằmviệntrungbìnhcủamộtbệnhnhântrongcácbệnhviệnthuộctậpđoànChartergiảmtừgần30ngàyxuốngcòndưới20ngày(Thờigiannằmviệnkéodài đếnkhi nào các công ty bảohiểmcòn trả phí chobệnhnhân).Điềunàyhiểnnhiêngâynênmộtvấnđềcăngthẳngvàphứctạpđốivớivòngquaytiềnmặtcủabệnhviện.KhoảnnợcủaCharterđãtănglênhơnmộttỷđôladokếtquảcủaviệcvayvốnbênngoàivàchươngtrìnhchitiêuvàocácdựánchính.Khôngtìmralốithoát,Charterlâmvàotìnhcảnhkhókhănkhicânđốigiữanhữngquyđịnhlãisuấtvànhữngkhoảnvayđángkểcủahọ.Tháng6năm1992,viễncảnhcủa tậpđoànngàycàngmờmịtkhiCharterđệđơnlêntòaántuyênbốphásản.Điềukhácbiệt“duynhất”màkếhoạch phá sản tạo ra là khoản nợ 1,6 triệu đô la trước khi phá sản củaCharterđượccắtgiảmxuốngcòn900triệuđôla.Chủnợcũcủacôngtytrở

thànhcổđôngmới,chiếmphầnlớncổphiếucủaCharter.Còncổphiếuđượcgiữbởinhữngnhàđầutưsởhữucổphiếucũgiảmgiátrịxuốngmứclãisuấthìnhthứcsautáicơcấu.

Theođánhgiácủatôivềnhữngchuỗibệnhviệnkhác(nhữngbệnhviệnchủyếuhoạtđộng trong lĩnhvực tâm thần), cổphiếucủaChartercó thểđượcbánvớigiágần15đôlachứkhôngphảichỉđáng7đôlanhưkhitôimuahồitháng12năm1992.Có thểnghịch lýnàyxuấtphát từviệcCharterđi sâuvàolĩnhvựctâmthầnhơnnhữngtậpđoànmàtôidùngđểsosánh.MộtnhântốkháctácđộngđếnsựphásảnlàmứcđộvayvốncủaCharter.Sựthựclàđãcómộtvàivếtnhơđượcgắnvớicôngviệckinhdoanhcủatậpđoàn.Tómlại,đâychínhlàmộtcổphiếumồcôicóthểbịbánvớigiárẻ,nhữngngườibánđầylolắngvànóchỉnhậnđượcchútíthoặcthậmchíkhôngquantâmtừphíathịtrườngPhốWall.

Theo tôi, khôngmột lý do nào trong những lý do nêu trên có thể tạo ranghịch lývềgiá cả lớnnhưvậy.Theonhữngkếhoạch trongbảnbáocáođăngkývàthànhtíchvềlợinhuậncủatậpđoànvàocuốitháng9năm1992,việckinhdoanhcủaChartertỏrakháổnđịnh.KếhoạchcủaCharterlàkiểmsoát chi phí, đẩymạnhmarketing đến những bệnh nhânmới, và tăng cácdịchvụtâmthầnchobệnhnhânngoạitrú.Sựchuyểnbiếnnàyđượchyvọnglàsẽkìmhãmđượcsựsuygiảmvềdoanhthudoxuhướngthờigianđiềutrịnộitrúcủabệnhnhânngàycànggiảm.Chươngtrìnhđãtỏrakháhiệuquả.Hơnnữa,Charter trìnhbàyrằng tậpđoànnàyđang tìmcáchbánnhómhệthốngbệnhviệncổ truyềncủamìnhđi.Nếuđiềuđóxảyra,sốnhàđầu tưquantâmđếnvốnvaysẽgiảmđitrôngthấy.Cuốicùng,vớinhữngphéptínhnhanh,chúngtathấyrằngChartersẽkiếmđượctừ2,5đôlađến3đôlamộtchukỳtiềnmặttựdotrênmộtcổphiếu(chúngtasẽnóivềchukỳtiềnmặttựdoởphần sau).Mặcdùvậy,Chartervẫnbịnợnầnchồngchấtvàviệckinhdoanhđóđượcđánhgiálàkhôngchắcchắntrongngànhcôngnghiệpđangthayđổi,giácổphiếu7đôlaxemrarẻcảvềthựcchấtvàcảvềđịavị

củanó.

Vàinămsau,côngviệckinhdoanhcủaCharterthuậnlợihơn.Chiphíđượckiểm soát, sốbệnhnhân tăng, trongđó có cảbệnhnhânngoại trú, và cácbệnhviệnđượcbánvớigiátốt.Khôngchỉcóthế,PhốWallđãpháthiệnraCharter.Nhờthế,giácổphiếucủahãngđãtănggấpbalầnvàtôicóthểungdungbáncổphiếuđểthuvềmộtsốtiềnlờilớn.Tôiđãcómộtchútmaymắnkhiđầutưvàocổphiếucủatậpđoànnày.NếutôibáncổphiếucủaCharterngaykhicóthểthuhồivốn,tôiđãkhôngthểthuđượclợinhuậnvàobanămsau.Cólẽđâylàbàihọccầnđượchọctừnhữngtìnhhuốnghiểmnghèonày.

BÁNCỔPHIẾU:BIẾTKHINÀOCẦNNẮM,KHINÀOCẦNÔM

Đâycólẽlàlúcthíchhợpđểbànluậnvềnửakiacủaphươngtrìnhđầutư-khinàothìnênbán.Mộttinkhôngtốtlàviệcbáncổphiểulàmchoviệcmuaxemrađơngiản:muakhigiácổphiếu rẻ,khicódấuhiệuđixuống trongmộtchừngmựcnhấtđịnh,khinóchưađượcbiếtđến,muakhinhữngngườitrongcuộckhôngcóđộngcơ,khibạncómộtlợithế,khikhôngcóaimuốnsởhữunó,muabấtcứkhinàonhữngcổphiếuđócógiátrị.Nhưngviệcbáncổphiếulạilàviệctươngđốikhókhăn.Khinàonênbán?Câutrảlờingắngọnlà:Tôikhôngbiết.Tuynhiên,tôibiếtcómộtvàimẹonhỏ.

Đầutiên,bạnphảiđoánxemkhinàocầnbánmộtcổphiếucódínhlíuđếnmộtvàivụgiaodịchđặcbiệt.Điềuđódễhơnviệcxácđịnhkhinàonênbánmộtcổphiếuthôngthường.Đólàbởivìcơhộimuachỉcótrongmộtthờigiannhấtđịnh.Dùbạncósởhữucổphiểucủamộtcôngtyconđượchìnhthànhsaumộtcôngtyphásản,haycổphiếucủacôngtysápnhập,hoặccổphiếumớipháthànhsauphásản,luôncómộtthờiđiểmđặcbiệtđểtạonêncơhộimuatốt.Hivọnglà,ởmộtthờiđiểmnàođósaukhicơhộiđódiễnra,thịtrườngsẽnhậnragiátrịđượckhámphánhờsựthayđổikỳdiệucủacôngtyđó.Mộtkhithịtrườngcóphảnứng,haynhữngthuộctínhcủacổphiếuđãhấpdẫnbạnđượcbiếtđến,thìlợithếcủabạnvềcănbảncóthểsẽgiảmbớt.

Quátrìnhnàycóthểmấtvàituầnđếnvàinăm.Độngcơđểbạnbáncổphiếucóthểlàsựtăngvềbảnchấtcủagiácổphiếuhaysựthayđổinhữngvấnđềcơbảncủacôngty(chẳnghạnnhưcôngtylàmăntệhơnlàbạntưởng).

Bạnnênđợibaolâutrướckhibánra?Đểtrảlờichocâuhỏiđókhôngdễ.Tuynhiên,tôithườngsửdụngmộtmẹorấthữudụng:Báncổphiếutồi,đầutưvàonhữngcổphiếutốt.LờikhuyênnàykhônghềgiốngnhưlờikhuyênnổitiếngvàvôdụngcủaWillRoger:“Hãymuavàovàkhicổphiếutăngthìbán.Nếunókhôngthể tăng,đừngmua!”.“Báncái tồi,đầu tưvàocái tốt”nghĩalàkhibạnmuamộtloạicổphiếu,hãyxácđịnhbạnđangmualoạicổphiếugìvàcủacôngtynào.Nếunhưcôngtyđólàcôngtytrungbìnhtrongmộtngànhkinhdoanhđầykhókhănvàbạnmuanóvìsựsápnhậpđặcbiệtcủacôngtyđótạoramộtcơhộimuagiáhời,thìhãychuẩnbịbáncổphiếuđókhinhữngthôngtinvềnóđượcbiếtđếnrộngrãi.Trongtrườnghợpcủatập đoànY tếCharter,mặc dù khi tiền lãi của tập đoàn vẫn tiếp tục tăngmạnhsaukhitôimuanó,nhưngtôitinrằngkhókhănvẫntồntạixungquanhviệc kinh doanh của tập đoàn. Giá cổ phiếu bắt đầu được phản ánh trênnhữngbáocáotíchcựctừcácchuyêngiaPhốWallvàcáctờbáonổitiếng,thế là tôibánnó.Khôngcóbíquyếtgìcả.Cổphiếuvẫngiữgiákhá thấp,nhưngCharterkhôngphảilàtậpđoànmàtôicảmthấyđủantâmđểđầutưdàihạn.Lợinhuậnsaukhibán(mặcdùcaohơnbìnhthường)phụthuộcchủyếuvàoviệcmualúcđầuvìsựthờơcủanhữngnhàđầutưvớicổphiếumồcôilúcbanđầu.

Mặtkhác,mộtcôngtycótriểnvọngvàchỗđứngtrênthịtrườngmàtôiưuáihơn-hãngAmericanExpress-đãtrởthànhdanhmụcđầutưdàihạncủatôi.AmericanExpresslàcôngtymẹcủamộtcôngtyconsinhrasauphásản.Cóvẻnhưviệckinhdoanhkhôngổnđịnhcủacôngtycon-LehmanBrothers-đãche lấp sựhấpdẫncủahai lĩnhvựckinhdoanhchínhcủacông tymẹ:kinhdoanhthuphícácloạithẻvàdịchvụtưvấntàichính.Giácổphiếucủanhữngngànhkinhdoanhcaogấpchínlầnlợinhuậncủanótrướckhicôngty

conthếchỗ.Xemra,đâylàmộtcơhộichưađượckhámphánếubạnmuốnmuamộtcôngtytốtởgiáhời.VìAmericanExpresssởhữunhữnglĩnhvựckinhdoanhxemrakhátốt,nêntôithíchgiữcổphiếucủahãngnàydàihạnhơn.Rõràng,sựthayđổikỳdiệucủacôngtyđãtạonênmộtphầnkhoảnlợinhuậnsaucùngcủatôi,côngtyconđãtạoramộtcơhộiđểmuacổphiếuvớigiáhời.PhầncònlạicủakhoảnlợinhuậnđóđãsinhrakhihailĩnhvựckinhdoanhcủaAmericanExpresshoạtđộng tốt.Cuối cùng, thị trườngđãsẵnsàngtrảmộtkhoảngấpbộilầnchokhoảnlợinhuậnngàycàngtăngcủaAmericanExpress.

Trongnhữnghoàncảnh thông thường, tôikhôngcóđủkhảnăngđểnhắmtrúngvàomộtcông tykinhdoanh tốtmàcổphiếucủanóchưađượcpháthiện.MặcdùcóthểlàmđượcđiềuđónhưngngaycảWarrenBuffettcũngkhôngcónhiềucơhội.Bằngviệcnhìnvàonhữngtìnhhuốngđầutưsinhlợicủacáccôngtyđangtrảiquanhữngthayđổithầnkỳcủacôngtyđó,tôiđãcócơhộituyệtvờiđểdấnchânvàonhữngkhoảnđầutưdàihạntốt.Nhữngkhoảnmuagiáhờiđượctạorahayđượcpháthiệntrongnhữngsựkiệnđặcbiệt-đólànhữngđiềulôikéotôi.Chấtlượngvàbảnchấtcủacôngty-đólànhữnggìgiúptôiquyếtđịnhsẽđầutưdàihạnhayngắnhạnvàomộtcôngty.Vìvậy,hãybáncổphiếutồi,đầutưvàonhữngcổphiếutốt.Nếubạncóthể kết hợp lời khuyênnày với lời khuyên củaWillRoger, không thể nóitrướcđượcbạnsẽtiếnxatớiđâutrongthịtrườngchứngkhoán.

TÁICƠCẤUDOANHNGHIỆP

Táicơcấudoanhnghiệplàmộtlĩnhvựckhácvớinhữngsựthayđổithầnkỳ,nócóthểtạoracơhộiđầutưngaycảtrongnhữngtìnhhuốngkhôngphảitốtnhất.Khinóivềtáicơcấu,chúngtasẽnóivềnhữngthayđổilớnnhưviệcraobánhayđóngcửacảmộtbộphậncủadoanhnghiệp.Cóthể,nhữngthayđổiđókhôngchỉnhắmđếnmộtbộphận,màlànhiềubộphận,thậmchíđếncảcôngty.

Dĩ nhiên, luôn có những doanh nghiệp tái cơ cấu.Một việc thật đau lòngnhưngcầnthiếtcủahệthốngtưbản.Cácdoanhnghiệpphảitáicơcấukhiquyếtđịnhbánhayđóngcửanhữngbộphậnchủyếuđểgiảmthualỗ,trảnợnần,haytậptrungvàonhữngdòngsảnphẩmhứahẹnhơn.

Lýdomộtdoanhnghiệpphảitáicơcấusẽtrởthànhmộtmảnhđấtmàumỡđểtìmkiếmnhữngcơhộiđầutư.10/10lầnmộtbộphậnbịbánhaythanhlýlàđểnhằmmụcđíchchegiấugiá trịvốncócủanhững lĩnhvựckháccủacông ty đó.Một doanh nghiệp thu được 2 đô la/một cổ phiếu, và doanhnghiệpđócó thểbáncổphiếunàyvớigiá26đô la,gấp13 lần lợinhuận.Trênthựctế,2đôlatronglợinhuậnkiacóthểcóđượctừlợinhuậncủahaibộphậnnàođótrongcôngtyvàsựthualỗcủamộtsốbộphậnkhác.Nếunhưhaibộphậnsinhlờiđềusinhlợinhuận3đôla/mộtcổphiếutrongkhinhữngbộphậnkháclàmthiệthại1đôla,thìcơhộinằmtạiđó.Nếubộphậnlàm thiệt về tiền có thể được bán hay thanh lýmà không phải chịu tráchnhiệmpháplý,thìlợinhuậncủakhốikinhdoanhsẽngaylậptứctănglên3đôla.Bâygiờ,mứcgiá26đôlasẽlàsốlợinhuậncủamộtcổphiếunhânlênchínlần.Trongnhiềutrườnghợp,việcbánhoặcthanhlýmộtbộphậngâythualỗcóthểgiúpcôngtythuđượckhoảnlãiròngrấtkhảquan.Tấtnhiên,cơhộiđầutưvàocôngtynàycũngsẽhấpdẫnhơn.

Việcbánmộtbộphậnchủchốtcóthểgiúpdoanhnghiệphoạtđộngtậptrunghơn,tạonênnhữnglợiíchthựcsựchocôngtyvàcổđông.Nhàquảnlýcũngkhôngphải kiểm soát nhiều nhờ thế, hoạt động của họ hiệu quả hơn.Khikinh doanh có lãi, công ty sẽ được thị trường chú trọng hơn.Mặc dù hơikhácmộtchút,nhưngcáccôngtytheođuổikếhoạchtáicơcấutổngthểlànhững công ty quan tâm nhiều nhất đến các cổ đông.Nếu tình trạng củacôngtykhôngquácăngthẳng,quyếtđịnhbánmộtbộphậnchủchốtlàmộtviệclàmkhókhăn.Hầuhếtcácnhàquảnlýtừngcókếhoạchtáicơcấuđềurấtquantâmđếnquyềnlợicủacáccổđông.

Vềcơbản,cóhaicáchđểtậndụnglợiíchcủacácdoanhnghiệptáicơcấu:Cách thứnhất làđầu tưsaukhicông ty thôngbáo táicơcấu toànbộ.Thịtrườngcầnthờigianđểhiểuđượcnhữnglýdotáicơcấu.Thôngthường,giátrịcủacôngtycàngnhỏ,bạncàngcónhiềuthờigianvàcơhộiđểtậndụngbáocáotáicơcấu(vìtrênthựctế,córấtítnhàphântíchvàcáccôngtytheodõitìnhhuốngnày).

Mộtcáchkhácđểthulợilàđầutưvàonhữngcôngtychắcchắnsẽtáicơcấu.Việcnàykhólàmhơn.Thôngthường,tôikhôngtìmkiếmnhữngcơhộinhưvậy,mặcdùđôikhinócóthểtựrơivàotaymình.Điềuquantrọnglàphảihọccáchnhận ramột“ứngviên” tiềmnăngchoquá trình táicơcấu.Nếukếhoạchtáicơcấulàtấtyếu,rấtnhiềungườicũngsẽnhậnracơhộiđó.

Ítnhấtđólànhữnggìđãxảyratrongtrườnghợpdướiđây.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

HãngGreenmanBrothers

Đốivớitrườnghợpnày,tôiphảicảmơnnhữngngườiđãtácđộngvàgiúptôithànhcông.Đầutiênlàvợtôi,ngườiphụnữthôngminhđãnhanhchóngpháthiệnracơhộinày,vàsauđólàngườiđãgieohạtchothànhcôngcủatôi-PeterLynch.

Trướcđây tôi luônphải thuyếtphụcvợ tôi thamgiavào thị trườngchứngkhoán.Nhưngmộthôm,côấyvềnhàvànói,chúngtôinênđầutưvàomộtmộtloạicổphiếu.Đólàcổphiếucủamộtcửahàngchuyênkinhdoanhđồchơigiáodụccáchnhàtôikhôngxa.Vợtôirấtấntượngvớiýtưởngvàbầukhôngkhí của cửahàngvàđãhỏi người quản lý cửahàng (theođúng lờikhuyên của Peter Lynch) “Noodle Kidoodle có thuộc quyền quản lý củacôngtycổphầnnàokhông”?Câutrảlờilà:DocôngtycổphầnGreenman

Brothers quản lý, và cổ phiếu của nó được giao dịch trên Sở Giao dịchChứngkhoánMỹ.Khicôấykể,tôivuimừngkhônxiếttrướcnhữnggìvợtôiđãlàm.Điềuđóđúnglàquásứctưởngtượng.

Saukhinghiêncứukỹhơn,tôipháthiệnGreenmanlàmộtnhàphânphốiítsinhlãitronglĩnhvựcđồchơi,vậtdụnggiađìnhvàđồdùngvănphòng.Cóthểkhẳngđịnh,Greenmanlàtrunggiangiữacácnhàsảnxuấtvàtrên7.000cửahàng.NoodleKidoodle làmộtcửahàngmớicủacôngtynày.Đốivớitôi,ýtưởngmuacửahàngnàyrấtkhảthi.KhiđithămmộtcửahàngthuộcchuỗicửahàngNoodleKidoodle, tôi thấycáchsắpxếp,trưngbàycủacửahàngvàhànghóađộcđáonơiđâyđãkhiếnđámđônggầnnhưphảithốtlên:“Ồ,đâyquảlàmộtnơituyệtvời!”.Tôithấyýtưởngnàycòncóthểlanrahàngtrămcửahangvàcònhơnthếnữa.ĐâychínhxáclànhữnggìmàPeterLynchnóiphảiđểý,tìmkiếm,nênngaylậptứctôinhậpcuộc.

Thôngthường,vớinhữngcơhộinhưthếnày,tôikhôngquantâmđếntínhtoáncủamình.Đólàmộtýtưởngtuyệtvời!Mộtvụđầutưmớituyệtvời!Khi bạn có thểmuamột trong những cổ phiếu củamột sản phẩm hay ýtưởngtuyệtvờinàotrênthịtrường,khiđó,giásẽtăngcao.Giácổphiếucóthểtănggấp20,30hay50lầnlợinhuận.Trongnhiềutrườnghợp,ngườitakhôngthểxácđịnhđượchệsốgiátrênthunhập(P/E).Ngànhkinhdoanhđócònquámới,chưasinhlợi.Nếucònởdạng“ýtưởng”,nócóthểcònkhôngbánđượchàng!Từcáchnhìnnhậnchủquancủamìnhvềchứngkhoán,đầutưnhanhchóng (haycó tiềmnăng tăng trưởngnhanh), cổphiếucóbội sốcaosẽhấpdẫn tôihơn làđầu tưvàonhữngMicrosofthayWal-Martmới.Nhưngđấychỉ làdựđoán,vì tôikhôngphải làphù thủycókhảnăng tiênđoánđàpháttriểncủacôngnghệhaycôngtybánlẻnàotiếptheosẽnổilên,nêncóthểtôisẽbỏquacơhộitrởthànhkẻthuacuộc.Đốivớitôi,đâylàmộtsựthỏahiệpcôngbằngvì(nhưtôiđãnóitừtrước),nếubạnkhôngthua,hầuhếtcáclựachọnkhácđềutốt.

VậytạisaotôilạicânnhắcđầutưvàohãngGreenmanBrothersvớihệthốngcửahàngNoodleKidoodle?Cóphảitôilàmnhưvậychỉvìnghetheovợtôi(một chiến thuật được cho là khônngoannhưngkhôngphải lúcnào cũngsinhlời)?Khôngphảivậy.Nhưtôitìmhiểu,Greenmanchủyếulàcôngtyphânphối.Mặcdùvụkinhdoanhnàykhôngkiếmđượcbộitiền,songtintốtlành là cổphiếu củahãngđangđượcbánvớigiá trên5đô la, nhưng trênthựctế,Greenmancógiátrịtàisảntrên8đôla/mộtcổphiếu.GiátrịtàisảncủaGreenman-giátrịtàisảnsởhữu(dựatrênchiphíđầutiên),trừnhữngkhoảnnợ-khôngphảilàthướcđogiátrịcổphiếuduynhất.Suychocùng,nếuGreenmankhôngthểthunhiềutiềntừnhữngtàisảnđó,côngtyđóthựcsựđánggiánhưthếnào?Vì làmộtnhàphânphốibánbuôn, là trunggiangiữacácnhàsảnxuấtvàcácđạilýbánlẻ,nênGreenmankhôngcầnnhiềunhững tài sản cố định như máy móc, trang thiết bị. Hầu hết tài sản củaGreenmanlà tiềnmặt,hàngmớinhậpkho,vànhữngloại tàisảncóthểdễdàngbánđitrongbấtkỳtrườnghợpnào.

Theotôi,doanhnghiệpphânphốiítdanhtiếngvàlợinhuậnnàyđangcómộtýtưởngbánlẻtuyệtvờivàđầytriểnvọng.Vớigiácổphiếuchưađầy6đôla/một cổ phiếu, có vẻ như, thị trường không đánh giá cao giá trị củaGreenman.KhiGreenman tiết lộ kếhoạchmở rộngnhiều chuỗi cửahàngcủahãng(đượcdựđoánsẽthànhcôngnhưnhữngcửahàngbanđầu),nhữngcửa hàng bán lẻmới có thể vượt qua những triển vọng và lợi nhuận củangànhphânphối.Vấnđềlànếutôinhậnxétđúngvềtriểnvọngcủahãng,việcmởrộngkinhdoanhcótầmcỡlớnnàysẽphảitiêutốnkhánhiềutiền.Vìkhônghềcónợ,nênGreenmancóthểvaymượnthêmđểtạonguồnvốn.Tôichorằng,nguồnvốnkhácchokếhoạchcóthểlấytừlĩnhvựcphânphối:NếuNoodleKidoodlethuđượcnhữngthànhcônglớn,cóthểGreenmansẽbánbộphậnphânphốicủamìnhđi.

Nhưng hãy đợimột chút.Tôi đã nói, tôi không tự tin lắmkhi đầu tư vàonhữngcôngtycóýtưởngmớinhưnglạipháttriểnquánhanh.Thựcra,điều

tôithựcsựmuốnnóilàtôikhôngbaogiờchấpnhậnmấttiềnvìnhữngnơinhưvậy.Tôiluônlolắngrằngviệctrảtiềnmuanhữngcổphiếuvớigiálớngấpnhiềulầnlợinhuậndựatrênnhữngdựánpháttriểntươnglaicủariêngtôicóthểdẫnđếnthualỗto.Đólàloạihìnhđầutưmàtôicảmthấykhôngtintưởng.Ởđây,vớigiádưới6đôla,tôikhôngphảibỏtiềnđểđầutưchonhữnggìmàtôicoilàtiềmnănglớncủaNoodleKidoodle.Từnhữnggìtôithấy,cóthểkhẳngđịnhhệthốngmớiđãcónhữngthànhcông,vàvìtôiđãcácượcmàkhôngmấtgìnênmứcgiáởđâyhoàntoànchấpnhậnđược.

Tất nhiên, sự nhiệt tình đối với những cửa hàng đầu tiên của NoodleKidoodlecóthểgiảmđi,hệthốngcóthểbịcạnhtranh.Đồchơigiáodụccóthểtrởthànhmộthiệntượngphổbiếnhoặccóthểchỉlàmộtsởthíchnhấtthời. Nhưng vì tôi đã không chi nhiều tiền cho cổ phiếu này, nên tôi sẽkhôngmấtnhiềunếucôngviệckinhdoanhdiễnrakhôngthuậnlợi.Nhữngrủi ro đột ngộtmà hãng phân phốiGreenman có thể chẳngmay gặp phảicũngkhônglàmtôilolắng.Mặcdùkhôngbịthualỗ,nhưngnếuphảiđemtàisảnrabán,cóthểGreenmansẽcắthẳnlĩnhvựcphânphốivàtậptrungvàohệthốngcửahàngNoodleKidoodle.Dùnhìntheohướngnào,vớimứcgiámàtôiđãtrả,sẽcórấtítkhảnăngtôibịthualỗnặng.Ngượclạiư?Tôikhôngchắclắm,nhưng“quánhiều”làmộtkhảnănghoàntoàncóthểxảyra.

Thựctế,điềugìđãxảyra?Cổphiếucủahãngkhôngđiđếnđâutrongvònghơnmộtnăm.Mứcgiácaonhấtlà7đôlavàthấpnhấtlà4đôla/cổphiếu.Trongkhoảng thời gian này, hệ thống cửa hàngNoodleKidoodle tiếp tụckinhdoanhthuậnlợivàGreenmancôngbốkếhoạchmởthêm15cửahàngnữa, tạonên tổngsố20cửahàngvàocuốinăm1995.Tuynhiên, lĩnhvựcphânphốicủahãnglạilàmănsasút.Tháng5năm1995,hơnmộtnămsau,đợtmuacổphiếuđầutiêncủatôi,cổphiếucủahãngvẫncógiádưới6đôla/mộtcổphiếu.Chínhtạithờiđiểmđó,hãngGreenmancôngbốhãngđangxemxétbánlạilĩnhvựcphânphốibánbuôn.Trongbuổihọpbáo,Greenman

tuyênbố:“Việcbánbộphậnphânphốisẽtạorakhoảnvốncầnthiếtđểpháttriển hệ thống bán lẻ Noodle Kidoodle - bộ phận được lên kế hoạchmởrộng”.Ngaylập tức,Greenmankhôngcònlàmộtcôngtykémhấpdẫnvàchậmphát triểnvềphânphốinữa.Cổphiếucủahãngđãtănglên11đôlatrong vòng hai tháng và lên đến 14 đô la trong bốn tháng. Tôi đã bán cổphiếucủamìnhtrongkhoảng10đến11đôla.

Bạncóthểgọitôilàtênngốccũngđược,nhưngtôibuộcphảibán.CổphiếucủaGreenmanđãtrởthànhcổphiếunóng.Tôikhôngphảitrảbấtkỳkhoảnchiphínàonữa,bởivìkhiđótôiđâubiếtgìvềnhữngchuyệnkhôngchắcsẽxảyra.Vẫncònnhiềuđiềucóthểxảyra.Cóthểvẫncầnphảitạothêmhơn20 cửa hàngnữa đểGreenman có thể sinh lợi nhuận.Không ai có thể dựđoántrướcđượcrằngkháchhàngthườngdễthayđổivàsựcạnhtranhcóthểphátanhệthốngbánđồchơicònnontrẻnhưthếnào?Tómlại,giátăngđộtbiếnđãbiếnGreenmantrởthànhmộtloạicổphiếumàtôikhôngthấyantâmsởhữu.Quátrìnhtáicơcấudoanhnghiệphémởgiátrịbímậtmàtôiđãthấylúcđầu.Bímậtbịtiếtlộ,vàlợithếbanđầucủatôiđãmất.

Cóthểnóirằngtôicógặpmộtchútmaymắntrongchuyệnnày.Táicơcấumộtdoanhnghiệpcóthểmấtrấtnhiềuthờigian.Nếuđầutưvàomộtcôngtycóthểsẽtáicơcấu,tôiphảichờđợirấtlâu,màlợinhuậnđầutưtrongkhitôichờđợicólẽcũngkhôngcaođếnthế.Tuynhiên,trongtrườnghợpcủahãngGreenman,hãngnàycóbayếutốđặcbiệthấpdẫncácnhàđầutư.Khôngcótiêucựclàmộttrongsốđó.Chúngtacóthểkhôngcầnquantâmđếnkhíacạnhđó,nhưngrõràng“lợinhuậnantoàn”nênđượcđặtlênhàngđầutrongcáctiêuchícủanhàđầutư.MộtyếutốhấpdẫnkháccủaGreenmanlàlĩnhvựcphânphốicóthểtáicơcấu.Trongtrườnghợpnày,nếuhãngbánđilĩnhvựcphânphối,NoodleKidoodlesẽvẫnlàmộtdoanhnghiệphấpdẫnvàcóthểpháttriểnđộclập.YếutốhẫpdẫnthứbacủaGreenmanlànóđãtạoramộtsốchấtxúctáclàmchomọiviệcđivàođúngguồngquay.Greenmancómộtýtưởngmớimẻvàtáobạomànếuthànhcôngsẽđòihỏiphảicómột

khoản tiền đầu tư đáng kể. Nếu như Noodle Kidoodle vươn cao, hãngGreenmansẽcầnmộtkhoảntiềntừmộtnguồnnàođó.Sựsasúttronglĩnhvựcphânphốicủahãngcólẽđãlàmchoquyếtđịnhtáicơcấuđểtìmnhàđầutưtrởnêndễdànghơn.

Cuối cùng,việc sắpxếp tìm ramộtứngcửviên tiềmnăngcho tái cơcấudoanhnghiệptrởthànhmộtthửtháchkhókhăn.Tôikhôngnghĩđiềunàysẽlàmộtbàihọcmanglạilợinhuậncaođốivớihầuhếtcácnhàđầutư.Mặtkhác,“biếtđượclợithếtrongtừnghoàncảnh”làmộtkhảnăngmàaicũngcóthểnhìnthấyđược.Hãychắcchắnrằnglĩnhvựckinhdoanhhấpdẫnbạnlúcđầuđãđủlớntrongcảhệthốngdoanhnghiệpđóvànócóthểtạonênmộtkhácbiệtthựcsự.Mặcdùnhữngcơhộinhưvậylàrấthiếmhoi,nhưngbạn có thể sẽ kiếmđược rất nhiều tiền từ việc hướngmục tiêu tới nhữngdoanhnghiệphấpdẫntrướckhinănglựccủanóđượctiêtlộquaquátrìnhtáicơcấu.

Thôngthường,khimộtcôngtyxuấthiệnvàthôngbáokếhoạchtáicơcấuchobạn.Cóthểđâylà tìnhhuốngrất tốtđểbạnlựachọn.Đólà lídogiảithích vì sao hầu hết những cơ hội tái cơ cấu đều rơi vào tình huống này.Ngaycảsaukhikếhoạchtáicơcấuđượccôngbố,bạncũngsẽcórấtnhiềuthờigianđểnghiêncứuvàkiếmlợi.Tôichỉthựcsựđểmắtđếnloạihìnhtáicơ cấu dưới đây sau khi giá cổ phiếu tăng gần gấp ba lần.Maymắn là,nhữngnhàđầutưchậmchânvẫncóthểhưởnglợitrongvụnày.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

GeneralDynamics

LầnđầutiêntôiđểmắttớihãngGeneralDynamicslàvàotháng6năm1992.Khiđó, tờWallStreetJournalđãđăngtảinhữngbáocáovềhãngGeneralDynamics. General Dynamics có kế hoạchmua lại 13 triệu cổ phiếu củachínhhãngnàytừcáccổđôngcủamình.Consốnàytươngđươngvới30%

tổng số cổ phiếu của hãngGeneralDynamics. Lời đề nghịmua cổ phiếuđượcthôngbáobằngvănbảncụthể.Trongđónêurõ,cáccổđôngsẽcócơhộiđưaragiáthầuchochínhcổphiếucủahọtrongcôngtyvớigiádaođộngtừ65,375đôlađến75đôla.Dựatrênsốlượngcổphiếuđượcđưagiáthầuvàdựavàomứcgiátrênthịtrường,hãngGeneralDynamicssẽđặtramộtgiácuốicùngđểmualại13triệucổphiếucủahãngmình.Tấtcảcáccổphiếuđềuđượcđưagiáthầutạithờiđiểmđóhoặcthấphơnmứcgiácuốicùngsẽđượcmuavớimứcgiáđótheolờimờithầu.

Khixemxétlờimờithầuvàtìnhhìnhthựctếcủavụgiaodịchnày,tôithấy,các chi tiết cụ thể về việcmua cổ phiếu khôngphải là vấn đề quan trọngnhất.Saukhiđọchếtcácthôngtinđượcđăngtảitrênbáovànhữngvănbảnmờithầu,tôinhậnthấyđiềuđángchúýnhấtlàhãngGeneralDynamicsđãcómộtkếhoạchtoàndiệntừhơnmộtnămtrước.Dongânsáchquốcphòngngàycàngbịcohẹp,cùngvớisựsụpđổcủaliênminhXôViết,đểtránhảnhhưởng,GeneralDynamicsđãquyếtđịnhcải tổmạnhmẽbộmáyvậnhànhcủamình.DướisựlãnhđạocủaWilliamAnders,mộtnhàcựuphihànhgia,công tyđã tiếnhành thựchiệnmộtkếhoạch tái cơ cấu toànbộnhằm tậptrungvàocáclĩnhvựcnòngcốtcủamình.Thờigianđầucủachươngtrình,côngtyđãtriểnkhaimộtkếhoạchtặngcổphiếucho23nhàquảntrịđứngđầucôngty.Vàothờiđiểmđó,cổphiếucủaGeneralDynamicscógiá25đôla/một cổ phiếu.Lần đầu tiên tôi được biết đến cổ phiếu của hãng là quathôngbáomờithầu,khiđólàtháng6năm1992,giácổphiếuđãtănglên71đôla.Cáccổđôngcủacôngtyđãkiếmđượccảgiatàivàsựtăngđộtbiếncủagiácổphiếuđãtạođiềukiệnthuậnlợichocácnhàquảntrịcôngtythuđượclợinhuậntrên20triệuđôla.

Tạisaotôikhônglaovàongay?Rõràngtôithấymìnhlàkẻđếnmuộntrongbữatiệcnày.Không,cònhơncảmuộn.Cáccổđôngthậmchíđãđượcphụcvụmón trángmiệng thứ hai hoặc ba.Vậy điều gì giúp tôi có cái nhìn xahơn?Đólàmộtđiềukhoảnghitrêntrangnhấtcủavănbảnmờithầu-một

dấuhiệukhíchlệđángkểđốivới tôi.Đólà thôngtinvềmứcđộthamgiacủanhữngcổđôngquảnlýhãngtrongcuộcmờithầumualạicổphiếucủacôngty.Ngaycảsaukhiđãkiếmđủlợinhuậnnhờsựtăngtrưởngnhảyvọtcủagiátrịcổphiếu,cácnhàquảnlýcôngtyvẫnchưabánlạimộtcổphiếunàochocôngtytrongcuộcmờithầukiểuHàLanđó.Đâylàmộtdấuhiệuquađóchothấynhữngngườitrongcuộc-nhữngngườihiểurõnhấtcáctriểnvọngcủacôngty-chorằnggiátrịthựccủacổphiếuvẫnchưađượcđánhgiáđúng.Quảthực,nếugiámualạicổphiếubịđánhgiáthấphơngiátrịthực,thìkếtquảcó thểsẽ rấtkịch tính.Mộtcon tínhđơngiảncũngchỉ ra rằngviệcmualạimộtphầnlớncổphiếudướimứcgiátrịthựccủanócóthểmanglạivậnmaybấtngờchonhữngcổđôngvẫngiữcổphiếu.Hơnnữa,giátrịcủa công ty trong tương lai sẽ được đánh giá đặc biệt cao dựa trên khốilượngítnhữngcổphiếucònlại,chưađembán.

Mộtdấuhiệukhảquantrongtươnglaiđãxuấthiệnngaytừchínhkếhoạchtáicơcấu.củacôngtyvànóđangdầnđượchoànthành.Theovănbảnmờithầu,dướitiêuđề“BốicảnhvàChiếnlượckinhdoanh”,GeneralDynamicsđãđưarađượcmộtkếhoạchpháttriểnđầytriểnvọng.Đólà“niềmtincủanhữngnhàquảnlýrằnglĩnhvựcquốcphòng(cóthể)sẽphảigiảmthiểuviệcvượtquánănglựcnếunóđảmbảosẽcungcấpchoHoaKỳmộtnềncôngnghiệpquốcphòngvữngchắc.Chínhvì thế,họchắcchắn rằngchỉnhữngngànhkinhdoanh luôndẫnđầu trên thị trườngmớicó thểhoạtđộnghiệuquảmộtkhilĩnhvựcquốcphòngđượchoàntoànhợplýhóa”.Theonguyêntắcđó,hãngGeneralDynamicsđãlựachọnbốnlĩnhvựckinhdoanhchínhlàmmụctiêupháttriểntrongtươnglaicủamình.Côngtyđãlênkếhoạchđể“tiếp tụckhámphá làmtăngsứcmạnh”mỗingànhđóbằngcách“kếthợpcácngànhlạivớinhau,hìnhthànhliêndoanhđểgiảmthiểunhữngtiệnnghivậtchấtvượtquámức,tạoramộtphươngthứckinhdoanhthíchhợp,vànếucóthểlàbánđimộtbộphậnkinhdoanh”.TấtcảnhữngbộphậnkinhdoanhcònlạicủahãngGeneralDynamics,nhữnglĩnhvựcđangđượccoilà“khôngchủchốt”,sẽđượcbántheokếhoạch.

Thựcchất,hãngGeneralDynamicsđãchuẩnbịxemxétnhữngcơhộitáicơcấutrongmộtthờigiandài,baogồmlĩnhvựckhôngchủchốtcủahãngmàchắcchắnsẽbịbán,vàcảnhữnglĩnhvựckinhdoanhchủchốtmàsẽđượctái cơ cấu thường xuyên. Hơn nữa, trong những năm trước đó, GeneralDynamicsđãbánmộtsốxưởngkinhdoanhmáytínhvàmộtcôngtyconlàCôngtymáybayCessnaAircraft,vớisốtiềnthuđượcgần800triệuđôla.Hơnthếnữa,ngaytrongthángtrước,côngtyđãcôngbốbánmộtbộphậnhạtnhâncủamình,vớihyvọngcóthểthuhồiđượcthêm450triệuđôlanữa.Theo văn bảnmời thầu, thời gian để hoàn thành toàn bộ quá trình bán đinhững lĩnhvực“không trọngyếu” của công ty là trướcnăm1993.Khoảntiềnthuđượctừviệcbáncáclĩnhvựcđósẽđượcphânchiachocáccổđôngcủahãng.Thêmvàođó,vìnhữngngànhkinhdoanhđượcbánchiếm20%tổngsốngànhkinhdoanhcủacông ty,nên theobộ luật thuế,cáccổđôngcủacôngtysẽđượcnhậnnhiềuưutiênvềthuếtrongquátrìnhphânchia.

Lýdo cuối cùng làm tôi quan tâmđến từngbước thăng trầmcủaGeneralDynamicslàgì?Mặcdùtôiđãđếnquámuộntrongbữatiệctáicơcấu,chưakể đến việc giá cổ phiếu tăng khá cao, cổ phiếu của hãng vẫn chưa đượcđánhgiáđúnggiátrịthực.Thậmchísaukhiđãchi950triệuđôlamualạinhữngcổphiếutừđềnghịđưagiávàtrừđinhữnglợinhuậntrongtươnglai,dườngnhưGeneralDynamicsđangsắpdànhmộttỷđôlatiềnmặtđểtrảchocáccổđông,hoặcđểdànhcủngcốvịtrínhữngngànhkinhdoanhchínhcủacông ty trên thị trường.Saukhi trừđisố tiềnmặtnhưmongđợi từgiácổphiếu, tôi còn lạinhữngcổphiếucógiá thực tạinhữngngànhkinhdoanhchính còn lại trong hãng General Dynamics. Khi đã dùng những phươngpháp tính toán thận trọnghơn, tôi “đangđầu tư tạo ra”nhữngngànhkinhdoanh tiếp theo choGeneralDynamics với giá 40%, thấp hơn những nhàthầuquốcphòngkhác.Biếtđượcbảnchấtthựcsựcủachươngtrìnhchuyểnnhượngcủacôngty,vàthôngquanhữngthôngtinchobiếtcácnhàquảnlýdựđịnh tiếp tục tái cơ cấu cả nhữngngànhkinh doanh chủ chốt, tôi nghĩmứcgiáthấpnhưvậysẽkhôngkéodài.Thànhtíchkinhdoanhcủacôngty

vàchươngtrìnhkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýđãkhiếntôitintưởngrằngthịtrườngsẽsớmnhậnragiátrịthựcsựđangbịcheđậydướivỏbọctáicơcấucủahãng.

Vậyđiềugìđãxảyra?Mọiviệcdiễnratốtđẹphơnnhữnggìtôimongđợi.Đầutháng7năm1992,côngtyđãmuavề13triệucổphiếuởmứcgiá72,25đôla.Chỉsauhaituần,mộtsựkiệnlàmấmlòngcácnhàđầutưđãdiễnra:WarrenBuffetcôngbốrằngôngđãcótrongtayhơn4triệucổphiếu,tươngđương15%tổngsốcổphiếucủahãngGeneralDynamics.(Bạnthấyđó,bạnđangcóđồngminh,đôikhingaycảBuffetcũngbịhấpdẫnbởinhữngcơhộiđầutưđặcbiệtnhưvậy).Ngaycảkhicódấuhiệuđồngtìnhtừnhàđầutưlớnnhấtthếgiới,bạnvẫncónhiềuthờigianđểmuavàocổphiếuGeneralDynamics,vìhaithángsaucôngbốcủaBuffett,cổphiếuvẫnởmứcgiádaođộngtừ75đôlađến80đôla.Đâyđúnglàmộtbướctiếntuyệtvời.

CácngànhkinhdoanhthứyếucủaGeneralDynamicsvẫntiếptụcđượcbánđi.Tháng12năm1992,hãngđãcôngbốbánmộttrongsốnhữngngànhchủchốtcủamình,ngànhmáybaytầmngắn,vớigiátrên1,5tỷđôla.Mặcdùphânngànhnàyđãđượcchọnlàmloạihìnhchiếnlược,GeneralDynamicsvẫntiếnhànhkếhoạchcôngbốvănbảnmờithầu.“Đểtiếptụckhámphá,làmtăngsứcmạnh”củamỗingànhchủchốt,hangquyếtđịnh“kếthợpcácngànhđóvớinhau,hình thành liêndoanhđểgiảmthiểu rủi ro, tạo ramộtloại hình kinh doanh thích hợp, và nếu có thể, bán đi một bộ phận kinhdoanh”.Trongnhữngnămtiếptheo,saumỗiđợtbánvàcôngbốchiacổtức,tôiđềuđánhgiálạigiátrịtàisảnđầutưcủamình.Ởmỗigiaiđoạn,giátrịvàthành tíchkinhdoanhcủanhữngngànhcòn lạivẫn tiếp tụcphát triển tốt.Cuốinăm1993,quátrìnhtáicơcấucủaGeneralDynamicsđãtạoramộtđợtphânchiacổtứcvớigiátrên50đôla/mộtcổphiếuvàgiácủacổphiếusauđợtchiacổtứcnàyđãvượtmức90đôla/cổphiếu.Consốtổngtrên140đôlanàychothấycổphiếuGeneralDynamicsđãtănggấpđôitrongvòngchưađầytámtháng,vànóđãxảyrangaycảsaukhitôibiếtcácthôngtinvềlờiđề

nghịmờithầucủacôngtytrênbáo.

Vâng,tôiđãđếnbữatiệcmuộn.Nhưngtrongtrườnghợpnày,thàmuộncònhơnkhôngbaogiờ.Bởivìtrênthựctế,khôngphảiviệctáicơcấunàocũngdiễnrathuậnlợi.Thậtđángngạcnhiênkhicósựthayđổivềchiếnlượcpháttriển trong tương laicủacông ty, (cùngvớiđiềukiện thị trường thuận lợi)mứcgiá thị trườngđồngý trảchocùngmộtngànhkinhdoanhcó thểdaođộngtừ25đôla/mộtcổphiếulênđếnhơn140đôla/mộtcổphiếuchỉtrongvòngbanăm.Mặtkhác,trongvàinămgầnđây,ngườitađãđặtnhiềuáplựchơnvàoviệcquản lýcông ty,buộccáccông typhảikinhdoanh tập trunghơn,việctổchứckinhdoanhphảiminhbạchhơntrướcgiớiđầutư.Báocáovềcácquyếtđịnhcủanhữngtậpđoàntáicơcấulạicôngtyconhaybánlạimột ngành kinh doanh không liên quan là việc diễn ra hàng ngày. KinhnghiệmcủahãngGeneralDynamicsvànhữngcổđôngcủahãngchỉlàmộtvídụhiếmkhixảyravềloạihìnhgiátrịbịẩngiấumànócóthểlộraquaquátrìnhtáicơcấu.

TÓMTẮT

1.Phásản-mộtsốđiểmcầnnhớ

a.Cáccôngtyphásảncóthểtạoranhữngcơhộiđầutưcómộtkhônghaichocácnhàđầutư,nhưngbạnphảilựachọncẩnthận.

b.Quytắcchungkhiđầutưlà,bạnkhôngnênmuacổphiếuthườngcủacáccôngtyphásản.

c.Tráiphiếu,nợngânhàng,vàquyềnkhiếunạibồithườngthươngmạicủacáccôngtyphásảncóthểlànhữngkhoảnđầutưhấpdẫn,tuynhiên,hãytừbỏcôngviệcchínhcủabạnnếubạnmuốnđầutưvàochúng.

d.Tìmhiểuthôngtinvềnhữngcổphiếumớiphátcủamộtcôngtytrỗidậysauphásảnlàđiềunênlàm.Giốngnhưởcáccôngtyconvàcáccôngtysáp

nhập,sẽcócácnhàđầutưhaylolắngkhôngcầnđếncổphiếucủacôngtyđó.

e.Trừkhigiácủamộtcôngtyquáhấpdẫn,nếukhôngbạnhãyđầutưvàonhữngcông tycóngànhkinhdoanhhấpdẫn,nhưDamonRunyonđãnói:“có thểcuộcđua thườngkhôngnhanhchóngmà trậnđấucũngchẳngbạotàn,nhưngđóchínhlàcáchđểđặtcược”.

2.Cácthủthuậtbáncổphiếu

a.Báncổphiếutồi,đầutưvàocổphiếutốt.

b.Hãynhớvề lý thuyếtcạnhhuyềnởchương trước.Nósẽkhôngkhuyênbạnkhinàothìbáncổphiếu,nhưngítnhấttôichắcchắnrằngnóluônđúng.

3.Táicơcấucôngty

a.Giá trị khổng lồ có thể được phát hiện qua những quá trình tái cơ cấudoanhnghiệp.

b.Tìmkiếmnhữngcơhộicó ítmặt tiêucực,có loạihìnhkinhdoanhhấpdẫn,vàcóđộingũquảnlýhiệuquả.

c.Trongnhữngtìnhhuốngtáicơcấucótiềmnăng,hãydùngcácchấtxúctácđểmọiviệcđượcvậnhànhtốt.

d.Cầnphảichắcchắnrằng,mứcđộcủaquátrìnhtáicơcấuliênquantrựctiếpđếnquymôcủatoàncôngty.

e.Hãy lắng nghe ý kiến của vợ (hoặc chồng) bạn. (Lời khuyên này chưachắc sẽmang lại chobạnnhữngkhoản lãiđảmbảo,nhưngmộtđiềuchắcchắnlàsẽcónhữngkhoảnchialãi).

CHƯƠNG6.“Đứatrẻcầnđôigiàymới”

vớđược“tiềncủangườikhác”

Huyđộngvốnvàcổphiếugiágốc,quyềnbảođảmvànhữngquyềnlựachọn

TrongChương3,tôiđãgiớithiệuvớicácbạnvềnhữngcôngtycon.Trongcuốn sách này, thông tin đó có giá trị rất lớn. Đồng thời Chương 4 vàChương5cũngnóivềnhữngcôngtycon,sựphásảnvàtáicơcấu,đặcbiệtlàchúngtađangnóivềnhữngcổphiếucógiátrịthấpnhấtlà60đôla.Vàbâygiờ,bạnmuốncónhiềuhơnthế!Nhiềurủirohơn,nhiềulợinhuậnhơn,vànhiềutiềnhơn!

Ồ,đượcthôi.Tôisẽgiúpbạnlàmđiềunày.Nhưngbạnnênnhớbạnkhôngphải làngười tôi thực sựmuốn làmviệccùng,vànếubạnđangmuốnphimộtnắmdaovàotôi,hãyquênviệcđóđi.

HUYĐỘNGTHÊMVỐNVÀCÁCCỔPHIẾUGIÁGỐC

Đểtạothêmgiátrịchocáccổđôngcôngtycóthểhuyđộngthêmvốnđểcânbằng thu chi tài chính củamình. Trong những năm 1980, việc huy độngthêmvốndiễnrakháphổbiếntrênthịtrườngPhốWallgiúpcáccôngtycóthể tránhkhỏi nhữngkẻ tiếp quảnđầy thù địch hoặc để trấn an những cổđôngbấtan.Thôngthường,trongquátrìnhhuyđộngthêmvốn,mộtcôngtysẽmua lạimộtkhoản lớnnhữngcổphiếu thườngcủamìnhbằng tiềnmặt,tráiphiếu,hoặccổphiếuưuđãi.Ngoàira,côngtyđócũngcóthểphânpháttiềnmặthoặccổphiếu trực tiếpđếncáccổđôngquahình thức trảcổ tức.Kếtquảcủaquátrìnhhuyđộngthêmvốnlàtạoramộtcôngtycóvốnvaycaonhưngvẫndonhữngcổđôngsởhữu.Hiệnnay,quátrìnhhuyđộngthêmvốnkhôngđượcphổbiếnnhưxưanữa,(vìcóquánhiềucôngtyhuyđộng

thêmvốnvayquá cao dẫn đến phá sản vào cuối nhữngnăm1980và đầu1990), song, chúng ta vẫn nên học hỏi và rút kinh nghiệm từ nó. Nhưngchúngtasẽnóiđếnvấnđềnàysau.

Trướctiên,hãyxemquátrìnhtáicơcấudiễnranhưthếnào.HãygiảsửrằnggiácổphiếucủaTậpđoànXYZnàođóđangđượcbánvớigiá36đôla/mộtcổphiếu.Khicôngtychủquảnthấyrằngviệchuyđộngthêmvốnsẽtốthơnchocácnhàđầu tư,họsẽđưaraquyếtđịnhphânphát tráiphiếumớipháthànhtrịgiá30đôlachocáccổđông.Theolýthuyết,cổphiếucủacôngtyXYZcógiálà36đôlatrướckhichiavà30đôlasaukhichia,nênthịtrườngcầnđánhgiáchínhxáccổphiếuđóvớigiákhoảng6đôla/mộtcổphiếu.Nếuđiềuđóthựcsựdiễnra,sẽkhôngcógìđểchúngtabànluận.Tuynhiênmọiviệckhôngđơngiảnnhưvậy.

Trênthựctế,việchuyđộngthêmnguồnvốncóchiềuhướngtạoragiátrịgiatăngchocáccổđông.Lýdođầutiênlànócólợivềthuếchobảngthuchitàichính của công ty.Thửgiả định rằng, trước khi tiến hànhhuyđộng thêmvốn,côngtyXYZthuđược3đôla/mộtcổphiếusauthuế,vớitỷlệlãisuấtlà12%dựatrêngiá36đôla/cổphiếu.Tỷlệđóngthuế,baogồmcáckhoảnthuếnhànước,được tính là40%.Vì thế lợinhuận trước thuếcủacông tyXYZthựcralà5đôla/cổphiếu,(5đôlalợinhuậntrướcthuếtrừđi2đôlađóngthuếchochúngtaconsố3đôla/cổphiếulợinhuậnsauthuế).Bâygiờ,hãyxemđiềugìxảyrakhitínhbảncânđốitàichínhsauquátrìnhhuyđộngthêmvốn.

Nếunhưcổphiếutrịgiá30đôlaphânphốichocáccổđôngmangtheotỉgiálợinhuận10%,thìcôngtyXYZsẽsởhữu3đôlalãi/mỗicổphiếumỗinăm.Vìlợinhuậncủacôngtybịtrừvàothunhậptrướckhitínhthuếphảiđóng,nênlợinhuậntrướcthuếmớicủaXYZbâygiờsẽlà2đôla/cổphiếu.Khoảnlợinhuậntrướcthuế5đôlatrừđi3đôla/cổphiếuvàochitiêulãisuất.Giảđịnhtỷlệthuếvẫnlà40%,thì2đôlatronglợinhuậntrướcthuếsẽthuđược

1,2đôla/mộtcổphiếulợinhuậnsauthuế.Vìthế,nếucổphiếuthườngcủahãngXYZsauquá trìnhhuyđộng thêmvốn(thườngđượcgọi làcổphiếugiágốc)đượcbánvớigiáchỉ6đô la, thìhệsốgiá trên thunhập (P/E) sẽgiảmxuốngcònlạilà5đôla.Mứcgiánhưvậyquáthấp.

Mặcdùcổphiếugiágốccóthểkhôngđángphảichịutăngbộisốgấp12lầnlợinhuậnnhưcôngtyXYZđãcôngbốtrướcquátrìnhhuyđộngvốn,nhưnggánhnợkhổng lồđósẽ tăng thêmrủi rochocácnhàđầu tưvàocổphiếuXYZ.Nếumuốn thu được lợi nhuận, các nhà đầu tư phải chấp nhận chịuthêmrủi ro,cổphiếugiágốcbánởmứcgiácóbộisố thấp trên lợinhuậnthấp.Nhưngthấpnhưthếnào?Khôngcóphéptínhnàocóthểtìmraconsốchínhxác,nhưngnếuhệsốgiá/thunhập(P/E)chỉlà8hay9%thìconsốđóchưa hợp lý. Việc này sẽ làm cổ phiếu giá gốc có thể được bán với giákhoảng10đôla(vớiP/Elà8,33),dẫnđếngiátrịtổngcuốicùngchotoànbộgóihuyđộngthêmvốnlàkhoảng40đôla/mộtcổphiếu(30đôlanợcộngvới10đôlagốc)sosánhvớigiátrướckhihuyđộnglà36đôla.

Kếtquảnàycóýnghĩanhưthếnào?TàisảncủaXYZvẫnkhôngthayđổi.Sứcbánvàsứcmạnhlợinhuậncủadoanhnghiệpvẫnđượcduytrìổnđịnh.Vậysốtiền4đôlamàcáccổđôngcóđượclấyởđâu?Cóphảisựhuyđộngthêmvốnnàylàmộthìnhthứckinhdoanhmờám?

Bíquyếtkinhdoanhcủacácdoanhnghiệplàdựavàocáckhoảnthuế.Trướcquátrìnhhuyđộngthêmvốn,trongsốlợinhuận5đôlatrướcthuếthì3đôla được trả cho các cổ đông theo dạng lợi nhuận và 2 đô la được trả choUncleSam(tứcchínhphủMỹ)dướidạngthuế.Sauquátrìnhhuyđộngthêmvốn,cáccổđôngđượcnhận3đô la theodạng thanh toán lãisuất trên tráiphiếumớipháthànhvà1,20đôlanữađượctrảchocổđôngtheodạnglợinhuận trêncổphiếugốc.Tổng số là4,2đô la chocổđông sovới3đô latrước quá trình huy động thêm vốn. Ngân khố của Chính phủMỹ bị cắtgiảm,theohậuquảcủaquátrìnhhuyđộngthêmvốn,chỉcòn0,8đôla-từ

mức2đôla trướcquátrìnhhuyđộngthêmvốn.Khôngcógìmờám.Tácdụngđònbẩytrênbảnthuchitàichính(nhưngkhôngvayvốnquásức)thựcralàmộtcáchtiếtkiệmđóngthuếrấthiệuquảđểphânphốilợinhuậnđếnchocổđông,vàđiềuđóthựcsựcóýnghĩarấtlớn.

Tuynhiên,bạnsẽkhôngđượcbiếtbấtcứthôngtingìvềkếhoạchhuyđộngthêmvốncủacáccôngtychođếnkhinóđượccôngbốtrênbáochí.Córấtnhiềukhoảnlợinhuậnnhư4đôlađượctạoratrongquátrìnhhuyđộngthêmvốn.NóphảnánhtrêngiácổphiếucủacáccôngtyXYZnàođótrướckhibạn có cơ hội đầu tư.Hơn nữa, việc huy động thêmvốn có thể cung cấpthêmchobạncơhội thu lợi lớn.Vídụ, trongnhững tìnhhuốnghuyđộngthêmvốnmàcáckhoảnnợvàcổphiếuưuđãiđượcpháthànhtrựctiếpchocổđông,cáccơhộithulợicóthểtươngđươngvớicơhộiđầutưvàocôngtychứngkhoánsápnhập.NhữngnhàđầutưsởhữucổphiếuthườngcủaXYZthườngkhôngmuốncónhữngkhoảnnợhaycổphiếuưuđãi củacông ty.Hậuquảlà,chỉsaukhicổphiếumớipháthànhđượcphânphối tớicáccổđông,nhữngcổphiếunàyluônđượcbánngaylậptứcmàkhôngsuynghĩ.

Điềuđóliênquanđếnviệcđầutưvàonhữngcổphiếugiágốc,cổphiếucònlạisẽphátsinhsaukhicôngtyhuyđộngthêmvốn.Đâychínhlàlúcbạncóthểkiếmbộitiền.Đặcbiệtlàviệcđầutưvàonhữngcổphiếugiágốcgiốngnhưđầutưvàocáccôngtyđượcmuabằngtiềnvayvốncôngtừbênngoài.Rấtnhiềucôngtyvayvốntừbênngoàiđãthuđượcgấp5hoặc10lầnkhoảnvốnđầu tưbanđầu,vàmộtvài cổphiếugiágốcđãgiúphọ tạo ranhữngkhoảndoanhthulớn.Nhữngcôngtyvayvốnnhưthếthườngđượccholàsẽdễbịthấtbại,haygầnnhưthế.Giátrịcủacổphiếugốctạicôngtysẽbốchơi,nhưngtrênthựctếtỷlệthànhcôngcủacáccôngtyđócaohơnnhiều.Thực ra, nếu như chúng ta tập trung nghiên cứu và phân tích kỹ càng vềnhững cổ phiếu giá gốc không có cách đầu tư nào trên thị trường chứngkhoáncó thểđược trao thưởngxứngđángnhanhchóngvàhàophóngnhưcáchđầutưnày.

Vậytạisaoviệcđầutưvàocổphiếugốclạisinhlợi?Câutrảlờichắcchắnlà:tấtcảnằmởcácconsố.Trongkhichúngtađãđềcậpđếnvôsốnhữnglợiíchvàrủirocủađầutưvàocáccôngtyvayvốn,việckiểmtrakỹcácthôngsốchỉcóthểgiúpbạnlàmnổibậtcơhội.Trongvídụtrước,giảđịnhrằnglợinhuậntrướcthuếcủacôngtyXYZtăng20%,từ5đôla/mộtcổphiếulên6đô la.Nếukhônghuyđộng thêmvốn, thì tỷ lệ thuế40%sẽ làmcho lợinhuận sau thuếgiảmxuốngcòn3,60đô la.Ởbội số12 lần lợi nhuận, cổphiếucủaXYZsẽtăngtừ36đôlalênđến43,20đôla/mộtcổphiếu,tứctăng20%.

Giả sửXYZhoàn thànhgiai đoạnhuyđộng thêmvốn, câu chuyện sẽhơikhácđimộtchút.Nếulợinhuậntrướcthuếtăngđến6đôla,vàtrừđi3đôlalợinhuậnđượctrảtrêntráiphiếutrongquátrìnhhuyđộngthêmvốn,chúngtasẽrađượcconsố3đôlathunhậpphảiđóngthuế.Saukhiđóngthuế40%,lợinhuậnsauthuếcủacổphiếugốccủaXYZsẽlà1,8đôla/cổphiếu.Cũngvớicáchtínhbộisốnhưtrước(8,33lầnlợinhuận),cổphiếugốccủaXYZbâygiờlà15đôla,tănglên15%sovớigiágốcbanđầu10đôla.Thêmvàođó,nếunghiêncứusâuhơnchúngtasẽthấy,lợinhuậntrướcthuếhiệntạicủaXYZvượtquáxasovớichiphílãisuấttrướckhihuyđộngthêmvốn.Nhưvậycổphiếusẽđượccoilàítrủirohơn.Tỷlệ10lầnbâygiờxemracólýhơn.Vì thế,cổphiếugốccó thểđượcbánvớigiá18đô la (gấp10 lần1,80 đô la lợi nhuận), hoặc 80% thu được từ 10 đô la lúc đầu.Như vậy,khoảnlợi80%tiềmnăngnàycóthểđãđượctạoratừkhoảntăngkhiêmtốn20%lợinhuậntrướcthuế.Dođó,nếuthànhcông,huyđộngthêmvốnvaysẽsinhlãirấtlớnvàđâycũngsẽlàmộttròchơithúvịtrênsàngiaodịchchứngkhoán.

Nhưng thật khôngmay,như tôi đãnói trướcđó, ngàynaycácnhàđầu tưkhôngcónhiềucơhộiđầutưvàocổphiếugiágốccủacáccôngtyhuyđộngthêmvốn.Ítnhấtlàtronggiaiđoạnhiệnnay,ngườitakhôngcònưachuộngviệchuyđộngthêmvốn.Tuynhiên,nếunhưýtưởngđầutưvàonhữngcông

tydùngvốnvaylàmđònbẩyvẫnlôicuốnbạn,thìtôicóhaigợiý:Thứnhấtlàđầutưvàonhữngcôngtyconđivayvốn,nócóthểtạochobạnmộtchútthunhậpnhưđầutưvàonhữngcổphiếugốccủanó;thứhailàđiềutôiđãhứavớibạntừđầuchươngsáchnày-hướngdẫnbạncáchtậndụngtốiđanhữngđiềubạnbiếtvềhuyđộngthêmvốn.Vìhầuhếtcáccôngtyhiệnnaykhôngcònchuộnghuyđộngthêmvốnnữa,nênđósẽlàmộtcáchđểbạntựtạonênkhảnănghuyđộngthêmvốnchoriêngmình.

Nhưngtrướckhinóiđếnđiềuđó,chúngtahãyquaylạithờihoàngkimcủaquá trình huy động thêm vốn, khoảng thời gian giữa những năm 1980 đểxemmộtcông ty trên thực tếkhihuyđộng thêmvốn thường làmnhư thếnào.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

TậpđoànFMC

Tháng2năm1986,FMCCorporation-mộtnhàthầuquốcphòngsảnxuấthóa chất vàmáymóc - công bố kế hoạch huy động thêm vốn toàn diện.NguyênnhânthúcđẩyFMCthựchiệnkếhoạchnàyxuấtpháttừmốilongạirằngcôngtyđangbịnhữngkẻsănđuổiđầythùđịchbámriết.Saukhixemxéttấtcảcáckhảnăng,banquảntrịcủaFMCnhậnđịnhthựchiệnkếhoạchhuyđộngthêmvốnlàcáchtốtnhấtđểchốngđỡtrướckhảnăngbịtiếpquản.Họhyvọngviệchuyđộngthêmvốnsẽlàmtănggiácổphiếuvàtạochobanquảnlývànhânviêncủacôngtyphầngópvốnlớnhơntrongdoanhnghiệpsaunày.Nếunhưquátrìnhhuyđộngthêmvốnthànhcông,nhữngkẻtheođuổihiếuchiếnsẽbịchặnlại,cácnhàquảnlývànhânviêncủacôngtysẽgiữđượcquyềnkiểmsoátsốphậncủachínhmình.

Theokếhoạch,khicótrongtaycáccổphiếucủaFMC,mỗicổđôngsẽnhậnđượcmộtkhoảnchia tiềnmặt là70đô la,bằnggiámộtcổphiếumớicủacôngtysauquátrìnhhuyđộngthêmvốn.Thayvìtrảtiềnmặt,cáccổđông

giữvaitròquảnlývàcổđôngbìnhthườngsẽđượcnhậnthêmcổphiếumớicủa công ty sau khi huy động thêm vốn. Điều này nằm trong kế hoạchkhuyếnkhíchcácnhânviênmuacổphiếucủacôngty.Vìvậy,thayvìnhậnđược70đôlatiềnmặt,cáccổđôngthamgiaquảnlýsẽđượcnhậnthêmgấp4⅔lầnsốcổphiếucũ.Nhưvậycácnhàquảnlýsẽnhậnđược5⅔tổngsốcổphiếugốcsautáicơcấutrongmỗicổphiếucủaFMChọsởhữutrướckhihuyđộngthêmvốn.Saukhikếhoạchđượchoàntất,quyềnsởhữucủacổđônglàmviệctrongFMCsẽtăngquyềnnắmgiữcủahọtừ19%lên40%sốcổphiếucủacôngty.

Lúcđầu,kếhoạchdườngnhưdiễnratheođúnghướng.CổphiếucủaFMCtừ70đôlatrướckhinhữngtinđồntiếpquảnbắtđầulanrộngkhắpcôngty,đãtănglêngần85đôlamộtcổphiếusaukhikếhoạchhuyđộngthêmvốnđượccôngbố.Điềunàyámchỉrằngthịtrườngđãđặtmộtgiátrịcótrịgiákhoảng15đôlalêncổphiếugốccònlạisaukhicôngtyphânphối70đôlachonhữngcổđôngbênngoài.Tinđồnvềsựtiếpquảncôngtykhônghềlàmgiácổphiếugiảm,màgiácổphiếucòntiếptụcleolênđếngiữamức90đôlatrong6tuầntiếptheo.Đầutháng4,mộtngườikhôngdanhtiếngchuyêntiếpquảnvàđộtkíchcáccôngty,IvanBoesky,côngbốrằngôngtađãmuamột khối lượng cổ phiếu trị giá 7,5%cổ phiếu còn lại củaFMC.Ông tathông báo, kế hoạch huy động thêm vốn đã quá hào phóng với những cổđôngquảnlýcủacôngtyvàôngdựđịnhsẽphảnđốikếhoạchkhicuộcbiểuquyếtcủacổđôngdiễnravàothángtiếptheo.

MộtphầnđểđáplạisựphảnđốicủaBoeskyvềkếhoạch,cũngnhưsựthayđổichóngmặtcủagiácổphiếu,vàituầnsauđó,côngtycôngbốsửađổikếhoạch.Việndẫnvào lýdo“điềukiệnkinh tếvà thị trườnghiệnnayđangphảnánhtỷlệlãisuấtgiảmvàsựtậptrungcủathịtrườngvàokếhoạchcủacôngtyquálớn”,FMCđãtăngsốlượngtiềnmặtpháthànhchocổđônglên80đôla/mộtcổphiếu.Mặcdùphảităngthêmphíđểchitrảchonhữngcổđôngbênngoàicông ty,nhưngconsốcổphiếugốcmànhữngcổđông là

nhàquảnlývànhânviêntrongcôngtynhậnđượcvẫnđượcgiữnguyênnhưđãđềxuấttheođúngkếhoạch.MộtvănbảnủynhiệmmôtảkếhoạchhuyđộngthêmvốnđãđượcđệtrìnhlênỦybanChứngkhoánvàođầutháng5năm1986vớikếhoạchtiếnhànhtổchứcbỏphiếucổđôngvàothángsau.

Dobiếtnhữngcổphiếugốccóthểsinhramộtkhoảnlờirấtlớn,nêntôiđãđọccáctàiliệuủynhiệmvớisựquantâmđặcbiệt.Điềuthuhútsựchúýcủatôilàmộtphầnnổibậttrongbảnủyquyềnmangtên“Nhữngđiềukhoảncụthể”.Trongmụcnày,cácnhàquảnlýđưara tiênđoánchínhxácnhất liênquanđếnbảnbáocáodoanhthucủaFMC,chukỳtiềnmặt,vànhữngdựbáovềmứcthuchitàichínhsẽtrongvòngtámnămtiếptheo.Nhưtôiđãtrìnhbàyởtrước,tôidodựkhicânnhắcbảndựánquảnlýcủacôngty.Nhữngdựánởthờigiandài thìcàngcầnphảicânnhắckỹhơn.Tuynhiên, tôichúýđếntrườnghợpnàynhiềuhơnsovớicáctrườnghợpkhác.Rốtcuộc,cácnhàquảnlýcủacôngtyđãkhôngnhậntiềnmặttrongquátrìnhhuyđộngthêmvốn,họbỏquaphầncổtức80đôlatiềnmặtđểđổilấyphầncổphiếulớnhơntrongcôngtysaukhiđãhuyđộngthêmvốn.Khôngchỉcóthế,hơnlúcnàohết,cácnhàquảnlýcủaFMCcóthểđangđặtcượctấtcảtàisảnvàsựnghiệpcủahọvàothànhcôngcủacôngtytronggiaiđoạntiếptheo.

Theokếhoạch,FMChivọngchỉ trongvòngbanămsẽ thuđược3,75đôla/một cổ phiếu, với chu kỳ tiềnmặt tự do sau thuế vào khoảng 4,75 đôla/một cổ phiếu. Ở thời điểm đó, lợi nhuận trước thuế của công ty đượclườngtrướclàsẽvượtquámứcchiphílãisuấthàngnămcủamìnhbằngtỉxấpxỉ2ăn1.Ởbộisốgần10lầnchukỳtiềnmặttựdo,cổphiếugiágốccóthểsẽ lênđếngần50đô la/mộtcổphiếu.VớigiámuabáncổphiếuFMCvàokhoảng97đô la/mộtcổphiếu(giảsửquá trìnhhuyđộngthêmvốnsẽthànhcông),điềunàycónghĩalàtôicóthểmuacổphiếuởmứcgiábanđầuchỉ17đô la (Giácổphiếu97đô la trừđikhoảnchiacổ tức80đô la tiềnmặt).NếunhữngdựáncủaFMCđitheođúnghướng,đâysẽlàmộtmónhờivôcùnglớn.

Điềugìđãxảy ra?Khoảngmộtnămsaukhihoàn tấtviệchuyđộng thêmvốn,cổphiếucủahãngtănglên40đôlavàgầnchạmmức60đôlavàithángtrướckhiphásảnvào tháng10năm1987.Tuynhiên,nhưđểchứngminhchocâuchâmngôn:Vốnvay làcondaohai lưỡi (nóvừacó thểmang lạinhữngtiềmnănglớn,vừacó thể tạoranhữngrủi rochếtngười),cổphiếucủacôngtyrơixuốngmức25đôla,trướckhiổnđịnhởmức35đôla.Điềugìđãxảyravớitôi?Vàithángsaukhicôngtyhuyđộngthêmvốn,tôiđãbáncổphầncủaFMCvớigiá26đôla.CóthểtôikhôngcònhứngthúvớichấtlượngkinhdoanhcủaFMCvàchỉđitheolờikhuyên“bánnhữngcổphiếutồi”, hoặc có thể tôi đãbước chân trái khi rakhỏigiườngvàongàyquyếtđịnhbáncổphiếucủaFMC.Dùsaotôicũngrấtmừngkhikhôngđượcthamgiavào“tròvui”đó.

Ồvâng, tôigầnnhưquênmất.Thật ra,Boeskyđãchiếmđượcvị tríđứngđầutrongFMCkhidựavàonhữngthôngtinnộibộ.Saunày,FMCkiệnôngtavìtộiđãéptăng10đôlacổtứctrongquátrìnhhuyđộngthêmvốn.Saukhithúnhậnhànhvilàmgiảmạogiấytờcổphiếu,(baogồmmộtâmmưukhátinhvimàôngtaphảiđổihàngva-litiềnđểcóđượcnhữngthôngtinnộibộ),Boeslybịkếtánvàinămtù.Boeskycóthờicủaôngta.Đólàlýdovìsaotôichỉchobạnphảidùngnhữngkiếnthứcvềcổphiếugốcnhưthếnàovàlàmsaođểnhữngtiềmnăngkhổnglồcủachúngsinhlợinhiềunhất.

LEAPS(QUYỀNLỰACHỌNDÀIHẠN)

Nhưtôiđãnóiởtrên,cómộtcáchgiúpbạncóthểtựtạochomìnhmộtcổphiếu gốc. Chỉ cần lựa chọn giữa hàng trămLEAPS (quyền lựa chọn dàihạn) có sẵn,bạncó thể tạo ramột cơhộiđầu tư cónhiều tínhchất rủi rocũngnhưtưởngthưởngtươngđươngvớiviệcđầutưvàocổphiếucủamộtcôngtyđãhuyđộngthêmvốn.Thuậtngữquyềnlựachọndàihạn-LEAPSđơngiảnchỉlàmộthợpđồngcócáclựachọndàihạn.Nếubạnđangnghĩ:“Nghehayđấy,nhưnglựachọnởđâylàgì?”,thìđừnglolắng.Mặcdùcó

hailoạiquyềnlựachọn,quyềnchọnbánvàquyềnchọnmua,chúngtasẽchỉnóivềlựachọnmua.Cụthểhơn,chúngtasẽchỉnóivềloạiquyềnchọnmuanhững cổ phiếu đã được niêm yết trên thị trường chứng khoán nhà nước(Bạnvẫnchưathấycuốnhútsao?Hãycứđọcđi,sẽcónhiềumẹoháiratiềnđangchờbạn).

Quyềnchọnmualàquyềncủacácnhàđầutư.Nókhôngphảilàmộtnghĩavụđượcmuamộtcổphiếuvớigiáxácđịnhtrướctrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh.Vậymộtquyềnchọnmuachốthạntháng6đểmuacổphiếucủahãngIBMởmứcgiá140đôla/cổphiếuchonhàđầutưquyềnđượcmuacổphiếucủaIBMtạimứcgiá140đôla/cổphiếuchođếnkhiquyềnchọnmuađóhếthạnvào tháng6. (Ngày thứSáu, thứBacủamỗi thángđượccoi làngàychốthạnchonhữngquyềnchọn).Nếuvàongàychốthạnquyềnchọnmua,cổphiếucủaIBMđangcógiá148đôla,vậyquyềnchọnđóđãđánggiá8đôla.Sỡdĩnhưvậybởivìcổphiếuđócóthểđượcmuabằngquyềnchọnmuavớimứcgiá140đôla,vàsauđócóthểđượcbánlạingaylậptứcvới giá 148 đô la, như vậy nó đãmang lại cho người sở hữu là 8 đô la.NhưngnếucổphiếucủaIBMđượcbánvớigiáchỉ135đôlavàongàyquyềnchọnmuahếthạn,thìquyềnđóđãhếthạnmàkhôngđemlạigiátrịgì.Bởivìquyềnđượcmuacổphiếuvớigiá140đôla(thườngđượcgọilàgiáthỏathuậntrước)sẽchẳngcóýnghĩagìnếuaicũngcóthểđếnthịtrườngchứngkhoánvàmuamộtcổphiếutươngtựvớigiá135đôla.

Thông thường,ngaykhi thị trườngcổphiếumởcửa, thị trườngquyền lựachọn cũngmở. Không phải tất cả các cổ phiếu đã niêm yết đều cho bạnquyềnlựachọn,nhưngnhữngquyềnlựachọnluônđượchàngngàncáccôngty lớnnhất ápdụng.Vì thế,nếucổphiếucủamộtcông tychobạnquyềnchọnmua,bạncóthểthườngxuyênmuavàbánchúngtừlúcthịtrườngmởcửachođến tậnngàychốthạnquyềnchọnmua.Chúng tađãbàn luậnvềnhữnggiátrịcủaquyềnchọnmuavàođúngngàychốthạn,câuhỏiđặtralà:Giá trị thựccủaquyềnchọnmua trướcngàychốthạn ra sao?Cụ thểhơn,

bạn nên trả bao nhiêu tiền cho quyền chọnmua nếu bạnmua chúng vàotháng4,chỉhaithángtrướckhichúnghếthạn(Vìbạnkhôngthểđoánđượcgiáchínhxáccủaquyềnchọnmua,tốthơnbạnnêntìmhiểuxemgiáđóđếntừnguồnnào.Lưuý:đểphụcvụchomụcđíchphântíchcủachúngta,tácđộngcủacổtứccóthểbịbỏqua).

GiảsửcổphiếucủaIBMvàotháng4,haithángtrướckhihếthạnvàotháng6,cógiálà148đôla.ChúngtađềubiếtrằngvàongàythứSáu,thứBacủatháng6,quyềnchọnmuacổphiếucủaIBMsẽtrịgiá8đôla.Tuynhiênvàotháng4,nhữngquyềnchọnmuanàytrịgiánhiềuhơn8đôla.Chúngcóthểmanglạigần11.375đôla.Tạisaovậy?Cóhainguyênnhân:Trướchết,chủsởhữucủaquyềnchọnmuakhôngphảilomuacổphiếuvớigiá140đôlatrướchaitháng,nênanhtacótoànquyềnquyếtđịnhđốivớimọigiátrịcủaquyềnchọnmuachốthạn tháng6màmìnhsởhữu.Hãysuynghĩvềđiềunày:NếucổphiếucủaIBMtăngđược10đôla/mộtcổphiếuvàođợthếthạntháng6, thì nó sẽ đạtmứcgiá là 158đô la.Chủ sở hữu của cổ phiếu (từtháng4)sẽ thuđược10đô la từkhoảnđầu tư148đô la/mỗicổphiếucủaanhta.Mặtkhác,nếunhưquyềnchọnmuachốthạnvàotháng6vớigiá140đôlacó thểđượcmuavớigiáchỉ8đô lavàotháng4, thìchủsởhữucủaquyềnchọnmuatrịgiá8đôlasẽcũngcóthểkiếmđược10đôlatrongcùngthờigian2 tháng (đó làbởivì, vàongày chốthạn, chủ sởhữucủaquyềnchọnmuacóthểmuacổphiếuvớigiá140đôlavàbánlạivớigiá158đôla,saukhitrừđi8đôlachiphíquyềnchọnmuabanđầu,lợinhuậnanhtathuđượcsẽlà10đôla).Kếtquảnàysẽkhôngcôngbằng.

Nhưvậy,ngườisởhữucổphiếuIBMtrịgiá140đôlacócùngmộtkhoảnlợinhuậnnhưchủsởhữuquyềnchọnmua.ChủsởhữucủaquyềnchọnmuađãnhậnđượcưuđãitrêncổphiếuIBMmàkhôngphảiđầutưthêm140đôla.Để so sánhvớiviệcnày, số lượng lãi suất có thểkiếmđược từ140đô latrongvònghaithángđếnngàychốthạnnênđượcthểhiệntrêngiácủaquyềnchọnmua.Đúngvậy.Giảsửmộttỉgiálãisuất6%,lãisuấtkiếmđượctrên

140đôlasẽlàvàokhoảng1,40đôla/mộtcổphiếu.Vìthế,giátrịbêntrongcủaquyềnchọnmua,sốlượngmàquyềnchọnmuađãtạonêngiátrịsinhlãi(trongvídụcủachúngta,làsựkhácbiệtgiữagiáthịtrường148đôlacủaIBMvàgiáthamchiếucủaquyềnchọnmua140đôlalà8đôla),vàtỉgiálãisuấtchomộtkhoảntiềnngườimuakhôngphảimấtkhimuacổphiếutrướchaithángcũngđượcbaogồmtronggiácủaquyềnchọnmua.Đólàlýdovìsaochúngtaphảimuaquyềnchọngiá8đôla,giátrịbêntrongcủaquyềnchọnmua,vớigiákhoảnggần9,40đô la,giá trịcủaquyềnchọnmuabaogồmcả lãisuất trên140đô lamàngườimuaquyềnchọnmuakhôngphảimấtcôngmuatrước2tháng.

Nhưngtôiđãnóirằngquyềnchọnmuanênđượcbánvớigiákhoảng11,375đôla.Điềugìtạonênsựkhácbiệtgiữa9,40đôlachúngtađãtínhravàgiátrị thực 11,375 đô la? Rõ ràng, phải cómột lợi ích nữa của việc sở hữuquyềnchọnmua,vàđúnglàcóthật.Ngườimuaquyềnchọnmuacóthểchỉmấtmộtkhoảntiềnđầutưvàoquyềnchọnmua.Trongkhiđiềunàycóvẻkhônghấpdẫnlắm,nhưngnếubạnsosánhnóvớicổphiếuthườngcủaIBM,thìcóđấy.Đólàbởivì,vàongàychốthạntháng6,nếucổphiếuIBMrớtxuốngcòn140đôla/mộtcổphiếu,chủsởhữucủaquyềnchọnmuasẽmấtkhoảnđầutưbanđầutrịgiá11.375đôlacủaanhta.NếucổphiếuIBMrớtgiáxuống130đô la/mộtcổphiếu,chủsởhữucủaquyềnchọnmuasẽchỉvẫnmất11.375đôla,vàởmứcgiá120đôla/mộtcổphiếu,hayngaycảkhi80đôla/mộtcổphiếu,thìchủsởhữuquyềnchọnmuacũngchỉmất11.375đôla.Nghekháhơnrồichứ?

ĐólànhữnggìxảyrachonhữngcổđôngkhôngmaychỉsởhữucổphiếucủaIBMtrong trườnghợpnày.NếuIBMvàongàychốthạn thángSáucógiá140đôla,thìngườicócổphiếuIBMsẽbịmất8đôlatừgiácổphiếu148đôlaanhtamuavàotháng4.Nếuđếntháng6,cổphiếucógiá130đôla,anhtamấtđi18đôla.Nếugiálà120đôla,anhtamấtđi28đôla.Cònnếugiáchỉcòn80đôla,thìkhoảnlỗthựcsựrấtlớn,anhtamất68đôla.Rõ

rànglợi íchthêmvàocủaviệcsởhữuquyềnchọnmualà lợi íchkhôngbịmấtthêmnhiềutiềnnếucổphiếutụtdốcsaukhigiáhạđộtngột.Trịgiáđónhưthếnào?Trongtrườnghợpnày,nócóthểtrịgiá2đôla.Vậynên,nếubạntrả2đôlacho“tiềnbảohiểm”vàogiámuaquyềnưuđãi,thìkhoảntiềnbạnphảitrảlà9,40đôlasẽlênđếngần11.375đôlanhưchúngtađãnóitừtrước.Consốhaophí2đôlachoviệcđềphòngrủirodưới140đôlathựcrarấtgiốngconsốchiphíchoquyềnchọnbán(nhưngtôiđãnói làchúngtachỉnóivềquyềnchọnmua,nênchúngtasẽkhôngbànđếnquyềnchọnbán).

Kết luận chung cho thấy, việc mua quyền chọnmua giống như việc bạnmượn tiềnđểmuacổphiếu,nhưngcóbảođảm.Giácủaquyềnchọnmuabaogồmchiphívaymượncủabạnvàchiphí“bảohiểm”.Dođó,bạnkhôngthểcómọi thứmiễnphí.Song,bạncóthểvayvốnđặtcượctươnglaivàomộtcổphiếucụthể.Bạncũngcóthểgiớihạnsốtiềncóthểmấtđểđặtcượctrêngiácủaquyềnchọnmua.

Vìvậy, trở lạivấnđềchính(vềviệc“tựhuyđộngthêmvốncủabạn”),sởhữumộtquyềnchọnmuakhôngquákhácbiệtvớiviệcsởhữumộtcổphiếugốc.Vớicổphiếugốc,bạnđặtcượcvàotươnglaicủacôngty,vàcóthể,bạnchỉmấtsốtiềnđầutưvàocổphiếugốc.Trongvídụbanđầu,giácổphiếucủacôngtysaukhihuyđộngthêmvốnlà36đôla,đãphânchia30đôlachocác cổ đông, kết quả là số cổ phiếu giá gốc đi vay cấp vốn đã được thổiphồng,tạonênnhữngthayđổitolớnchogiátrịcủacôngtymẹ.Trongvídụđó,chủsởhữuđãcómộtkhoảnlợinhuậnkhiêmtốn20%từkhoảnthuđược80%giácổphiếugốc.Mặtkhác,nếucôngtytuyênbốphásản,chủsởhữucủacổphiếugốcchỉcónguycơmấtkhoảntiềnđầutưvàocổphiếugiágốc,khôngphảilàkhoảnnợ30đôlađượccôngtytạorađểhoànthànhquátrìnhhuyđộngthêmvốn.

Bấtchấpsựtươngđồngvềtínhchấtcủanhữngcổphiếugốcvàquyềnlựachọnđượcmua, hai loại cổ phiếu khác nhauởmột điểmquan trọng:Các

quyềnlựachọncóthờihạnnhấtđịnh,chúngchỉcógiátrịchođếnngàychốthạn.Còncổphiếugiágốclànhữngcổphiếuthườngchonêntheocáchnàođó, chúng là những quyền chọnmua không có ngày chốt hạn (mặc dù cổphiếugốccóthểtrởnênvôgiátrịnếucôngtyrơivàotìnhtrạngphásản).Chínhvìkhôngcóngàyhếthạn,nêncổphiếugiágốcrấthấpdẫn.Đólàlýdovì saonênmuaLEAPS,nhữngquyềnchọnmuadàihạn,đâycó thể làmộtcáchhaytươngtựvớiviệcđầutưvàocổphiếugiágốc.

TrongkhiLEAPSkhôngcóđượcthờigianvôhạnnhưcổphiếugốc,chúngcóthểđượcsửdụngkhoảnghainămrưỡitrướckhihếthạn.Việcnàysẽđưaranhiềucơhộigiúpthịtrườngcổphiếudễdàngnhậnrakếtquảcủasựthayđổithầnkỳcủacôngty(nhưcôngtyconhaytáicơcấu),haymộtsựthayđổihoàntoàncủanhữngquytắccơbản(giốngnhưlợinhuậnthuđượchaysựgiảiquyếtmộtvấnđềngắnhạn).Thêmvàođó,hainămrưỡi thườnglàkhoảngthờigianvừađủđểchonhữngcổphiếurẻđượcpháthiệnvàtrởnênphổbiến.Vìluậtthuếhiệnhànhnghiêngvềphíagiữnhữngnhàđầutưtrongmột năm hoặc hơn, mua LEAPS cũng là một cách để nhận được nhữngkhoảnthudàihạntrongkhivẫntậndụngđượclợiíchcủanhữngquyềnchọnđầutư.

Tuynhiên,theonhữngphươngthứckhácnhau,LEAPSkhôngcónhữngtácđộng tích cực của một kế hoạch huy động thêm vốn được thực hiện tốt.Trongquá trình tái cơ cấu, nhàquản lý vànhânviên có thểđượckhuyếnkhích dùng cổ phiếu gốcmới phát hành, được trao cho ưu đãi lớn về cổphiếugốc.Đâycóthểlàcáchtốtđểtraoquyềncholựclượngcácnhàquảnlývànhânviênsởhữucổphiếutrongtổchứccôngty.Côngtysaukhihuyđộngthêmvốncũngcónhữnglợithếtứcthìtừnhữngthuậnlợivềthuếcủaviệcthuchitàichínhcóđủvốn.Rõràng,việcmuavàoLEAPSkhôngảnhhưởngđếntìnhtrạngthuếcủamộtdoanhnghiệp(Tuynhiên,vìcóchiphílãisuấttácđộngvàotronggiácủaLEAPS,nênchiphílãisuấtcũngđượctínhtrongthuếcơbảncủangườisởhữuLEAPS).

Mặtkhác,cómộtlợithếrấtlớnlàmchoLEAPShấpdẫnhơncổphiếugốc.BạncóthểmuaLEAPStừhàngtrămcôngtykhácnhau,trongkhidanhsáchnhữngcôngtybạncóthểmuađượccổphiếugiágốcchỉgiớihạnởnhữngcông tycókếhoạchhuyđộng thêmvốn.Ngaycả trongnhữngnăm1980,danhsáchnàycũngchỉbaogồmmộtsốcáccôngtyđượclựachọntạimộtvàithờiđiểmnhấtđịnh.SựthậtlàcóquánhiềuLEAPSđểlựachọn,vậysửdụngLEAPSlàmlựachọnđầutưhữuíchcủabạn.Vàchínhbạn,chứkhôngphảinhữngnhàquảnlýcủacôngty,phảitìmhiểuxemcổphiếunàosẽtạorakhoảnđầutưsinhlợinhất(hay“gầnnhưcổphiếugốc”).

Trongkhinhữngcơhộimuacổphiếugốcthườngdễthấy,vìthườngsẽcóthôngbáovềviệchuyđộngthêmvốn, thìviệcđầutưvàoLEAPSlại theomộtcáchkhác.Trongđasốcáctrườnghợp,quyếtđịnhcủabạnkhiđầutưmuaLEAPSđơnthuầnchỉlàkếtquảphụtrongnhữngnỗlựcnghiêncứuvềmộtcôngtynàođóvẫnđượcdiễnrathườngxuyên.ThậmchítrướckhibạnbắtđầunghĩvềLEAPS,một tìnhhuốngđặcbiệthaycổphiếubịđánhgiáthấpsẽthuhútsựchúýcủabạnnhưmộtsựđầutưhấpdẫn.Chỉsaukhiđãtrảiquacuộcđầutưđầutiênnhanhchóng,bạnthườngmớiđểýnhìnlạixemcơhộiđầutưbạnđãchọncósẵnLEAPSđểmuakhông.Tốtnhất,nếubạncókhảnăngsosánhnhữngrủiro/tưởngthưởngcủamộtcổphiếu,bạnsẽcócơhộiđầutưtốttừLEAPS.

Bạn có thể kiếm được bao nhiêu tiền khi đầu tư vào quyền chọn dài hạnLEAPS?Câutrảlờilàrấtnhiều.Nhưngđừngchỉnghelờitôi,vìtrămnghekhông bằng một thấy. Vậy nên hãy bắt đầu thực hiện đầu tư vào nhữngLEAPScótiềmnăngmuamộtănhai,vàonhữngnơicóđủvốnvàthờigiankhônggiới hạn, haynhững tìnhhuống có thể làmdoanh thu chonhữngýtưởngtốttrênthịtrườngthựctăngmạnh.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

CácquyềnlựachọndàihạncủaWellsFargo

Bạncónhớnhữnggìtôinóivềviệcăncắpýtưởngcủangườikháckhông?(Bạnbiếtđấy,ngoàikialàmộtthếgiớirộnglớn,bạnkhôngthểtựmìnhnghĩramọi thứ, bạn vẫn phải làmnhững việc khác của riêngmình).Vậy nên,trongchuơngtiếptheo,chúngtasẽnóiquavềviệcnênlấyýtưởngtừđâu.Hàngloạtcácnhàxuấtbản,bảntintrênbáovànhữngnhàquảnlýngânsáchlànguồnýtưởngtuyệtvờinhất.Tuynhiên,trướckhinóiđếnđiềunày,hãynhìnvàotìnhhuốngtôi“ăncắp”ýtưởngtừmộttrongnhữngtờbáođầutưưathíchnhấtcủamình,tờOutstandingInvestorDigest(OID).SaukhiđọcmộtmụcphântíchvôcùnghấpdẫnvềđầutưvàocổphiếucủangânhàngWellsFargođượctrìnhbàytrêntờbáo,tôiđãkếtluậnđâychínhlàýtưởngtôiphảitậndụngngay.TôithíchýtưởngđóđếnnỗitôiđãquyếtđịnhđầutưtoànbộsốtiềncủamìnhvàLEAPScủacôngty.Trongtrườnghợpnày,vìcóthêmyếutốbảođảmchoLEAPS,nêntôicóthểtạoramộttìnhhuốngrủiro/tưởngthưởngtuyệtvờihơn.

Tháng12năm1992, tôiđọcmộtbàiphỏngvấn trênbáoOIDvềmộtnhàquảnlýđầutưcủaLehmanBrothers,ngườimàtrướcđótôichưatừngnghetên,BruceBerkowitz.ViệctôikhôngbiếtgìvềBerkowitzcũngchẳngquantrọng.LogicvàsựrõràngvềtrườnghợpđầutưmàôngnêuravềcổphiếucủahãngWellsFargođãtựnóilêntấtcả.Ởthờiđiểmđó,WellsFargo-mộtngânhànglớncótrụsởtạiCalifornia,cógiácổphiếuởmức77đôla/mộtcổphiếu.Californiakhiđóđangởtrongtìnhtrạngsuythoáibấtđộngsảntồitệnhấtkểtừnăm1930.CònWellsFargolànơitậptrunglớnnhấtcủanhữngkhoảnvaymuabánbấtđộng sản thươngmại củabất cứngânhàngnàoởCalifornia.TheoBerkowitz,ngânhàngBankAmerica-đốithủlớnnhấtcủaWellsFargoởCalifornia,cónhữngkhoảnchovaybấtđộngsản trênbảngthucânđốitàichínhtươngđươngvới48đôla/mộtcổphiếu(giácổphiếucủanóvàokhoảng47đôla/mộtcổphiếu).WellsFargo,mặtkhácthìlạicónhữngkhoảnchovaybấtđộngsảnthươngmạitrịgiá249đôla/mộtcổphiếu(trongkhicổphiếucủanólàkhoảng77đôla).Hơnnữa,Wellsđãchichodựphòngtổnthất(dựtrữchonhữngtổnthấtchovaynhìnthấytrướctương

lai) là 27 đô la/một cổ phiếu trong năm trước, tiêu tốn gần hết khoản lợinhuậnkiếmđược.Chỉtrongchínthángđầunăm1992,Wellstăngthêm18đôla/mộtcổphiếuchodựphòngtổnthất.Nhiềunhàđầutưđặtracâuhỏi:LiệuWellsFargocótồntạisausựsuythoáivềbấtđộngsảnkhông?

CáchđầutưcủaBerkowitzkháđơngiản.Nếubạnloạitrừkhoảnchichodựphòngtổnthất,thìWellls(điềuchỉnhcholợinhuậntiềnmặtvàchitiêumộtlần)đã thựcsựkiếmđượcgần36đô la/mộtcổphiếu trước thuế.Nếumôitrườngnhàđấtcóhồiphụclạiởmứcđộbìnhthườnghơn,thìnhữngkhoảndựphòngtổnthấtvaynợ,dựatrênnhữngkinhnghiệmđãcó,sẽcóthểrơivàokhoảng6đôlamộtcổphiếulợinhuậndựatrênmứccơbảnsauthuế(giảđịnhtỷlệthuế40%).Ởmứcgiá9hay10lầnlợinhuận,WellsFargocóthểgiaodịchởgiá160đôlađến180đôla/mộtcổphiếu(sovớigiáhiệntạilà77đôla).CâuhỏiđặtrakhôngphảiWellsFargosẽtăngsứcmạnhlợinhuậncủamìnhlênđểđạttới18đôla/mộtcổphiếulợinhuậnsauthuế.Wellsđãthựcsựkiếmđượcloạitiềnđó,nếukhôngcótácdụngcủanhữngdựphòngtổnthấtkhổnglồ.TheoBerkowitz,vấnđềlàởchỗ:Đâulàcáchnhìnđúngđắnđốivớinhữngkhoảndựphòngtổnthấtvốnvayvàchúngxấunhưthếnào?

ÔngcũngchorằngvịtrítàichínhcủaWellsFargokhámạnh.NgaycảkhicónhữngkhoảnchovaymàWellsđãcôngbốtrênbảngthuchitàichínhlà“khônghiệuquả”,cũngđãsinhlợinhuậnchongânhàng(mặcdù,đểtỏrathậntrọng,sốlãinàykhôngđượcbáocáotrongkhoảncôngbốvềlợinhuậncủangânhàng).Nhữngkhoảnchovaykhônghiệuquảlànhữngkhoảnchovaykhôngđạtyêucầuvìmộtlýdonàođó,hoặclànhữngkhoảnvaykhôngđượctrảkèmlãihaykhôngtrảđủlãikhithanhtoán,hoặcnhữngkhoảnchovaykhócóthểđòiđượctiềnlãivàtiềnvayởcùngmộtthờigiantrongtươnglai.Nhữngkhoảnchovaykhônghiệuquảnàytươngđươngvớikhoảng6%củadanhmụctổngsốvayWells,dođónóvẫntạoralợinhuậntiềnmặtlà6,2%.Điềunàycónghĩalàởthờiđiểmmàtỷlệcănbản(tỷlệlãisuấtmà

nhữngkháchhàngtốtnhấtcủangânhàngtrảđầyđủtrênkhoảnnợcủahọ)sẽlà6%trongkhichiphíchotiềncủangânhàng(tỷlệWellsphảitrảnhữngngườigửitiềncủangânhàng)chỉvàokhoảng3%.Phần“đángđiềutra”vềdanhmụcchovaycủaWellsvẫnthuvềmộtkhoảndoanhthutiềnmặtđángkể,hơn6%.

Nói theocáchkhác,nếuWellsvẫncókhảnăng thu từnhữngkhoản thanhtoánlãisuấtlớnnhưđãlàmtừnhữngkhoảnchovay“khônghiệuquả”trên,thìkếtquảsẽkhôngquátồitệ.Ítnhấtcuốicùngngânhàngcũngcóthểsẽđòi lạiđượcmộtphầnmệnhgiábanđầucủanhữngkhoảnchovaykhônghiệuquả.Trênthựctế,theoBerkowitz,Wellsđãquábảothủvềviệccôngbốkhoản tiềnchovay50%củanhữngkhoảnvaynóđãchovay,50%là tiềnchovaykhônghiệuquảvẫnđượccậpnhậttrênnhữnglãisuấttheoyêucầuvànhữngkhoảnthanhtoánchính.

Hơn nữa, vìmục đích của báo cáo thu nhập và dành ra khoản dự trữ đốingượcvớibảngchitiêutàichính,Wellsđãgiảđịnhđiềuxấunhấtchodanhmụcnhữngkhoảnchovaykhônghiệuquả.Baogồmnhữngdựphòng tổnthấtnặngnềcủahainămtrước,dựphòngchotổnthấttrongtươnglaichiếm5%củatổngdanhmụcchovaycủangânhàng.Vìhiệntạichỉcó6%khoảncho vay của ngân hàngWells bị coi là “không hiệu quả” (hãy nhớ rằng,nhữngkhoảnchovaynàykhôngtrảđủlãichứkhônggâytổnthất),trướckhikhoảndựtrữ5%nàycóthểsẽkhôngđủ,hoặclàhầuhếtnhữngkhoảnchovay không hiệu quả sẽ trở thành vô giá trị, hoặc là những khoản cho vayđượcxemlà“hiệuquả”sẽphảicómộtthayđổiđángkểđểcòntồitệhơn.NhậnthấysựbảothủcốhữucủahãngWells,Berkowitzđãtiênđoánrằngcảhaitìnhhuốngtrênđềukhócókhảnăngxảyra.

Cóhaiđiểmkhácnhauđưađếnquyếtđịnhcủatôi:ĐiểmđầutiênlàsosánhgiữaWellFargovàBankAmericatrongtờbáoOID.Theođasốcácnhàđầutư,cổphiếucủaBankAmericalàkhoảnđầutưđảmbảohơntronghaingân

hàng. Tuy nhiên, thực chất đó là vì ngân hàngWells có nhiều hoạt độngcông khai trên thị trường bất động sản ở California hơn (vì thế có nhiềukhoảnchovaykhônghiệuquảhơn),nênWellsđãdànhrakhoảndựphòngthiệt hại lớn hơn Bank America. Mặc dù có những khoản dự phòng đó,WellsFargovẫncótỷlệvốncaohơnBankAmerica(tínhcảcácloạitổngtàisảncổphiếuhữuhình,v.v…),ngaycảkhiđãđiềuchỉnhhồsơtàisảnliệtkêtính rủi rokỹhơn.Đây làmộtdấuhiệunữacủaWells cho thấy tìnhhìnhkhôngxấunhưgiáthịtrườngcủacổphiếu.

Điểmthứhaicònthuyếtphụchơn.Vớitấtcảnhữngkhoảnchovaykhônghiệuquả,dựphòngthiệthại,vànhữngkhoảnchovaythualỗ,WellsFargovẫn chưa bị lỗ lần nào trong lịch sử 140 nămkinh doanh của ngân hàng.Trênthựctế,khôngphảicôngtycôngnghiệpnàocũnglàmđượcnhưvậy.TrongtìnhthếmànhiềucôngtycholàtồitệnhấttrongmôitrườngbấtđộngsảncủaCaliforniatrongvòng50nămtrởlạiđây,Wellsvẫnxoayxởđểđạtđượclợinhuậnvàonăm1991.DấuhiệunàychotôithấyWellslàmộtnơiđầutưtiềmnăng,dùnóvẫnđangởtronggiaiđoạnkhókhăn,vàbộisốchínhaymườilầnlợinhuậnbìnhthườnghóa(mộtbộisốlợinhuậndướimứccănbảncủađasốcáccôngtycôngnghiệpkhác)làhoàntoànhợplývàlàmụctiêu có thể đạt được.Điểmmấu chốt ở đây là, nếuWells tồn tại qua cơnkhủnghoảngbấtđộngsảnhiệnthờivàmứcđộdựphòngtổnthấthàngnămtrởlạibìnhthường,thìcổphiếucủanósẽcókhảnăngtăngcaogấpđôi.

Mặcdùtoànbộbàiphântíchcónhiềuchitiếtđầysứcthuyếtphục,nhưngtôivẫncầntrảlờimộtsốcâuhỏisau:TôiđãbiếtgìvềthịtrườngbấtđộngsảnCalifornia?Điềugìsẽxảyrakhi tìnhhìnhởCalifornia trởnêntồi tệhơn?CóthểWellssẽtạonênmộtcơnbãokhálớn,nhưngchuyệngìsẽxảyranếutrậnbão50nămmớicómộtlầnnàychỉlàmộtcơngiómùathoảngqua?Dĩnhiên, tôichưabaogiờđầutưvàonhữngtìnhhuốnghoàntoànchắcchắn.Nhữngcơhội có tiềmnăngvàđưa ranhững lợi nhuậnhấpdẫn luônkèmtheođónhiềurủiro,đólànhữnggìtôithựcsựcóthểđòihỏi.

Nhưngngânhànglàmộtconthúkỳlạ.Bạnkhôngbaogiờcóthểbiếtđượcchínhxácđiềugìtạonêndanhmụctàisảnchovaycủanó.Nhữngbảntườngtrìnhtàichínhchỉđưaranhữngnhậnxétchungchungvềtàisảncủangânhàng.Trongkhiđó,Wells lại thẳng thắncôngbố tìnhhìnhcủamình.Vớinhữngkhoảndựphòng,“chấtlượng”củanhữngkhoảnchovaykhônghiệuquả,vàđặcbiệtlàkhảnăngkiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnlớnmỗinăm,Wellsdườngnhưđãcómộtmiếngđệmlớnđểbùđắplạinhữngthấtthoátcho các khoản cho vay trong tương lai. Tuy nhiên, dù là rất mỏngmanhnhưngvẫncókhảnăng,danhmụcđầutưcủangânhàngcủanhữngkhoảnchovaybấtđộngsảncóthểlàmhỏngnhữnggìđượcxemlàsựđầutưtuyệtvờinhất.

ĐólàlýdotạisaođầutưvàoLEAPSđượccoilàmộtphươngthứcđầutưtốt.Mặcdùsởhữucổphiếugiốngnhưmộtkhoảnđầutưtuyệtvời,kếthợpgiữamộtcơhộituyệtvờiđểnhânđôisốvốnvớimộtnguycơthảmhọatừxa,thìLEAPSxemracònhayhơnthế.Ởthờiđiểmđó(tháng12năm1992),tôicóthểmuaquyềnlựachọncủaWellsFargođểcóquyềnmuacổphiếuởgiá80đôla/mộtcổphiếuchođếnhạntháng1năm1995,hơnhainămsau.Trongvònghainămđó, tôiđoán rằng tìnhhình sẽ trởnên rất rõ ràng,dùWellscótồntạiquacuộckhủnghoảngthịtrườngnhàđấtởCaliforniahaykhông.Nếukhiđómọiviệctrởnêntốthơn,sẽcómộtcơhộituyệtvờilàmsứcmạnhlợinhuậncủaWellsđượcphảnánhtrêngiácổphiếu,giá160đôlahay cao hơnkhôngphải là điều khó hiểu lắm.Mặt khác, nếu cuộc khủnghoảng nghiêm trọng biến thànhmột vụ băng tan dưới chân thị trường bấtđộngsảnthìcổphiếucóthểrớtxuốngcòndưới80đôla.Trongtrườnghợpxấunhất,chínhphủsẽtiếpquảnngânhàngvànhữngnhàđầutưsẽbịmấtsạchcổphiếu.

Vớicáchnhìnđó,ởgiá14đô la,quyềnchọnmuahạn tháng1năm1995(được gọi là LEAPS vì thời hạn dài của nó), đểmua cổ phiếu củaWellsFargoởmứcgiá80đôla/mộtcổphiếuxemrakháhấpdẫn.CácLEAPSnày

sẽchotôiquyềnmuacổphiếucủaWellsFargoởgiá80đôla/mộtcổphiếuchođếnkhichúnghếthạntháng1năm1995.NếunhưWellsđạtđượcgiá160đôla,giátrịcủanhữngLEAPSnàysẽtăngvụtlên80đôla,vìnếutôicóthểmuacổphiếuWellsvớigiá80đôlavàngaylậptứcbánchúngvớigiá160đôla.Trênmộtđầutưtrịgiá14đôla,điềunàynghĩalàsẽthuđượclợinhuậnlà66đôla,haytiềnlãigấpgầnnămlầnkhoảnđầutưbanđầucủatôi.NếuWellslụibạihayphásản,tôisẽchỉmất14đôlalúcđầu.Vìvậy,cóthểkhẳng định, đây chính là cách để tạo nên tỷ lệ rủi ro trên lợi nhuận làmột/năm.

Cổphiếucủahãngcuốicùngđãkhôngtạoramộttỷlệrủiro/lợinhuậntốt(Wellsđãkhôngtạonênnhữngmàusắclôicuốnhaycũngchẳngcốtạoranó).Ởgiá77đôla/mộtcổphiếu,nếucổphiếutănglên160đôla,nhữngcổđôngsẽthuđượchơn80đôla.NếuWellskhôngtăngđược,mộtcổđôngsẽcóthểmấtcả80đôla.Đâylàcáchđặtcượcmộtănmột.VìtìnhhuốngthựctếđuợcđềcậptrongbàiphỏngvấncủabáoOIDxemrađãđượckiểmtrakỹluỡng,tôiđãthựcsựrấthồihộpvềnhữngtriểnvọngbênngoàicủaWells.Dùđúnghaysai,đánhgiácủatôivềkhảnăngchotrườnghợpxuốnggiálàdưới5%.TrongkhicácnhàphântíchnóirằngcảcổphiếuvàLEAPSđềulànhữngcơhộiđầutưtuyệtvời,thìLEAPS,trongtrườnghợpcụthểnày,đãchomộttỷlệrủiro/lợinhuậnhấpdẫnhơncổphiếu.

Có thểhiểu rõhơnquavídụđơngiảndướiđâyvềLEAPS:Nếu tôi thíchWellsFargo,tạisaotôikhôngthểđặttiềnvàovụcácượccủatôibằngcáchvaytiềnđểmuacổphiếu?ĐólànhữnggìtôiđãlàmđểmuaLEAPS,vìtôisẽthuđượcmộtmónhờithựcsự.Mọiviệcđãdiễnranhưsau:Tôicóthểvay toànbộgiámua cổphiếuWells vào tháng12năm1992.Số tiềnduynhấttôiphảitrảlànhữngkhoảnlãisuấtđánhvàotiềnvay.Lãisuấtsẽđượctính trong25 thángsau,chođến tháng1năm1995.Đươngnhiên tỷ lệ lãisuấtsẽkhônghềthấp,mặcdùsẽkhôngcaobằngtỷlệlãitrongthẻtíndụngcủatôi.Mứclãisẽgầnbằngmứcchiphíchonhữngkhoảnvaycủatậpđoàn

lớnvớitỷlệđầutưBhayBBtừmộtcôngtyđánhgiátỷlệquantrọngnhưS&P…,chưakểđếnmứcđộđầutư.

Nhưngđâylàcáchđầutưhiệuquả.Tôichỉquantâmđếnnhữngkhoảnlãisuấttrướcmắt.NếukhoảnđầutưvàoWellsFargokhôngthànhcông(vídụ,nếugiácổphiếugiảm,thậmchíxuốngmức0điểm),tôiđãkhôngphảitrảgiáchokhoảntiềnvốnmàtôiđãvayđểmuacổphiếu.Thiệthạiduynhấtcủatôilàsẽbịtínhtiềnlãisuất.Mặtkhác,nếucổphiếutăngcao,tôisẽđượchưởng bội tiền cùng vớiWells. Lợi nhuận của tôi sẽ tương đương với cổphiếutăngcủaWellsFargotrừđichiphílãisuấtchoviệcvaytiềnmuacổphiếu.Dođó,tôiphảixemxétlạivấnđềnày.Tỷlệlãisuấttươngđươngvớimứclãicủanhữngtậpđoànlớn,khôngcóquyđịnhbồithườngsốtiềnvaynếunókhônghiệuquả.Điềunàycóvẻthúvị.Câuhỏiduynhấtcủatôilà:Tôiphảivaytiềnởđâu(Lưuý:GiốngnhưLEAPS,chiphí lãisuấtcaovìchúngbaogồmchiphícho“tiềnbảođảm”.Hơnnữa,nếubạnlàngườicẩnthận, hiệu quả của cổ tức sẽ không làm thay đổi về bản chất vấn đềmấuchốt)?

Vậy điều gì đã xảy ra?Gần giống như tất cả những gìBerkowitz đã tiênđoán.CaliforniakhôngchìmtrongbiểnbăngvàWellsFargođãthuvềgần15đôla/mộtcổphiếuvàonăm1994vàhơn20đôla/mộtcổphiếuvàonăm1995.Tháng9năm1994,giá cổphiếu tănggấpđôi lên160đô la/một cổphiếu.NếubạnmuaLEAPS,còntừnàothíchhợphơntừ“ghiđiểmcao”?

GIỚITHIỆUQUAVỀQUYỀNBẢOĐẢM

TrongkhiLEAPSlàquyềnbảođảmchophépngườisởhữuquyềnmuacổphiếu ở mức giá theo danh nghĩa trong một khoảng thời gian nhất định,giốngnhưquyềnchọnmua,quyềnbảođảmlạikhácởhaiđiểm.Thứnhất,quyềnbảođảmđượccôngtymẹcấp.Vìthế,quyềnbảođảmnămnămmuacổphiếucủaIBMởmứcgiá82đôla/mộtcổphiếuchophépchủsởhữumuacổphiếuIBMtrựctiếpởbấtcứthờiđiểmnàotrongvòngnămnămtiếptheo

vớimứcgiá82đôla.Ngượclại,quyềnchọnmuacổphiếuniêmyếtđạidiệnchonhữngthỏathuậnhợpđồnggiữacácnhàđầutưđểmuahoặcbánmộtcổphiếucụthểnàođó,khôngcóliênquangìđếncôngtymẹ.

Điểmkhácbiệt thứhaigiữamộtquyềnchọnmuađiểnhìnhvàquyềnbảođảmcóýnghĩarấtquantrọngđốivớibạn.Tạithờiđiểmpháthành,quyềnbảo đảm thường có thời hạn dài hơn những quyền chọnmua.Giống nhưLEAPS, quyền bảo đảm có thể kéo dài trong nhiều năm.Mặc dùLEAPSthườngkéodàihơnhainămrưỡi,hạncủamộtquyềnbảođảmmớipháthànhcó thểkéodàinăm,bảyhay thậmchímườinăm(mộtvàiquyềnbảođảmvĩnhviễn,khôngcóngàychốthạn,đãđượcpháthành).VớiLEAPS,phầnthưởngđầutưvàocổphiếucôngtymẹlàđiềucơbảnnhấtchomộtđầutưđảmbảo.Lợiíchvềvốnvà“sựđảmbảo”đượccáccôngtyđảmbảođưaratrongmột khoảng thời giandài, người ta thườngkiểm tra xem liệuquyềnbảo đảm có được phát hành bởi những công tymà cổ phiếu hứa hẹn haykhông.

MẸO NHANH: NHỮNG QUYỀN LỰA CHỌN VÀ ĐẦU TƯ TRONGCÁCTÌNHHUỐNGĐẶCBIỆT

Cảnhbáo:Phầnnàychỉdànhchonhữngaiđãcókiếnthứcvữngchắc(mặcdùnhữnggãđánhbạccũngđượchoannghênh).Thịtrườnglựachọncóthểtạorachonhữngnhàđầutưcơhộiđặcbiệtđểkiếmđượckhoảnlợingoạnmụctừsựthiếuhiệuquảcủathịtrườngchưađượcbiếtđến.Điềunàyđúngmặcdùtrongvònghaithậpniênqua,nhữngmôhìnhmáytínhphứctạpđãrađờivàdầnđượccảitiếnđểtínhtoángiátrịthựctheolýthuyếtđúngchomỗiloạiquyềnchọn,(baogồmLEAPSvàquyềnđảmbảo).Nhưngkhicókiếnthức chuyên nghiệp để nghiên cứu những quyền chọn và những cổ phiếuphátsinhkhác(nhữngcổphiếuđượctạoranhằmgiảmhayphảnứngvớisựgiaođộngcủacáccổphiếukhác),bạncóthểnghĩrằngchúngsẽítphảisửdụngđến.Trênthựctế,khinóiđếnviệcđầutưvàoquyềnchọncủacáccông

ty đang trải quamột quá trình thay đổi toàn diện, những nhà đầu tư củanhữngtìnhhuốngđặcbiệtcólợithếlớnhơncảnhữngchuyêngiatínhtoánsốliệuđầyquyềnlực(đọcphần“nhữngnhàtríthứcđầuócnhưmáytính”,hay chính xác hơn là phần “những nhà trí thức giàu có đầu óc nhưmáytính”).

Đólàbởivì, trongrấtnhiều trườnghợp,nhữngnhàkinhdoanhquyền lựachọn(baogồmnhữngnhàphântích)chỉcoigiácảcổphiếunhưnhữngconsố đơn giản, không phải là giá của cổ phiếu trong kinh doanh thực. Nóichung,nhữngnhàchuyênnghiệpthườngcócáchtính“đúnggiá”củaquyềnchọnhoặcgiátrênlýthuyếtbằngviệcnghiêncứusựdaođộnggiátrongquákhứcủacổphiếumẹ,mộtbiệnphápđểbiếtđượcgiácủacổphiếucóthểdaođộng như thế nào. Cách đo dao động này được gắn vào một công thức,thườnglàmộtbiếnthểcủamẫuBlackScholeschoviệcđánhgiáquyềnchọnmua(côngthứcđượchầuhếtcácchuyêngiadùngđểđánhgiáquyềnchọnmua).

Côngthứctínhgiácổphiếu,giáthựccủaquyềnchọnmua,tỷlệlãisuất,vàthời gian còn lại cho đến ngày chốt hạn, cũng như tính dao động của cổphiếu.Tínhdaođộngcủacổphiếucàng lớn,giácủaquyền lựachọncàngcao.Tuynhiên, thường thìnhữngngườimuaquyền lựachọn thườngdùngnhữngcôngthứcnàyvàkhôngtínhđếnnhữngcáchtạorahiệuquảkỳdiệutronggiaodịch.Cổphiếucủanhữngcôngtyđangtrảiquagiaiđoạnsắptrởthànhcôngtyđộclập,táicơcấudoanhnghiệp,haycôngtychứngkhoánsápnhập có thể tăngkịch tínhnhưkết quả củanhữnggiaodịchđặcbiệt này,khôngphảibởivìtrongquákhứcổphiếucủahọđãdaođộngtheomộtcáchcốđịnh.Vìthế,sựlựachọncủacáccôngtyđangtrảiquaquátrìnhthayđổiđặcbiệtcóthểchưađượcđánhgiáđúng.Khôngcógìlàngạcnhiênnếunóiđóchínhlànơiẩnchứacơhộicủabạn.

Phụthuộcvàotầmcỡvàtầmquantrọngcủacôngtycontrongquanhệvới

côngtymẹ,cổphiếucủacáccôngtyconvàcôngtymẹcóthểthayđổiđángkểsaukhicôngtyconhoàntấtviệctáchra.Vìngàypháthànhcổphiếucủacông tyconđược thôngbáo trước,nênviệcnắmđượcnhững thông tinđócùngvớivàithôngtincơbảnkhácvềcôngtymẹcóliênquancóthểmangđếnchobạn lợi thế lớn trướcnhữngnhàmôigiớibánquyềnchọn,nhữngngườiđầutư“bằngnhữngconsố”.Mộtchiếnlượcsẽlàmuanhữngquyềnchọnsẽđượcchốthạnvàituầnhayvàithángsaukhicôngtyconđượcthànhlậpxong.Tronggiaiđoạnsaukhilậpcôngtycon,cổphiếucủacôngtymẹcóthểthayđổimạnhvìnhữngnhàđầutưchưamuacổphiếucủacôngtymẹchođếnkhinóbịgạtbỏ.Vìvậy,giácổphiếucủacôngtyconcũngcóthểtạorasựngạcnhiêntrongthờikỳgiaodịchđầutiênsaukhinóđượcthànhlập,đơngiảnvìnólàcổphiếumới,chưacólịchsửgiaodịchvàchưacócamkết(bảohiểm)đểđặtramộtloạigiámongmuốn.Điểmmấuchốtởđâylàthị trường quyền chọn có thể làmột nơi sinh lợi để có thể khai thác, vậndụngtriệtđểcôngsứcnghiêncứucủabạnvềlĩnhvựcnày.Đặcbiệt,bạncóthểápdụngcảkiếnthứcvềviệcmộtcôngtyconkhinàothì lênkếhoạchhoàntấtvànhữnghiểubiếtcơbảncủabạnvềcôngtymẹcóliênquan.

Hìnhthứcgiaodịchtáicơcấuvàsápnhậpcổphiếucóthểcungcấpnhữnglợithếtươngtựchonhữngnhàđầutưhiểubiếtvềquyềnchọn.Trongnhữngtìnhhuốngtáicơcấu,nắmđượcthờigiandiễnranhữngsựkiện trọngđạicủachươngtrìnhđangdiễnracóthểgiúpbạnlựachọnmuaquyềnchọncóngàychốthạnhợplý.Trongnhiềutrườnghợp,ngàyphânpháttiềnmặthaycổ phiếu hay ngày bán tài sản có thể tươngứng với sự thay đổi giá quantrọngtrongcổphiếucủacôngtymẹ.

Trongtìnhhuốngsápnhập,khimàmộtphầncủagiáthuđượctrảcùngvớicổ phiếu thường thu được bằng cổ phiếu thường, ngày kết thúc sáp nhậpchínhlàchấtxúctácchosựchuyểnđộngthầnkỳcủagiácổphiếu.Cáctráiphiếucủacáccôngtygiànhđược(chỉcóthểđổithànhtiềnmộtkhicôngtysápnhậpđượchìnhthành)luônchịumọiáplựctrướcvàngaysaukhiviệc

sáp nhập kết thúc. Trước tiên, đa số các trường hợp, các tay buôn chứngkhoánrủirobắtđầutìmmuacổphiếucủacôngtyđíchđồngthờibắtđầucắtcổphiếucủacôngtythulờigầnnhưngaysaukhiviệccôngbốsápnhậpcủacôngtyđượchoàntất.Chỉngaykhiquátrìnhsápnhập,áplựcnguồnhàngbáncủanhữngnhàchiếmgiữsẵncổphiếumớiđượcgiảitỏa.Cũngtrongvàituầnngaysaukhiviệcsápnhậpkết thúc,cáccổđôngngườimàchưabánđượctráiphiếucủahọkhicôngtycôngbốsápnhậpcóxuhướngbántráiphiếuhọnhậnđượctrongcôngtymớiđi.Điềunàythườngcónguyênnhântừviệcđầutưđầutiênvàotráiphiếucủacôngtyđíchđượcpháthànhvìlợiíchcụthểcủacôngty,chứkhôngphảichonhữngngườinắmgiữtráiphiếu.Saukhiáplựcbángiảmđi,cổphiếumớiđôikhicóthểtăngkhákịchtính.Điềunàythườngdiễnrakhimộtsốlượngcổphiếumớilớnđượcpháthànhtrong công ty sáp nhập, để cung cấp đủ số lượng trái phiếu ban đầu chưapháthànhra.

Đãquáđủ lý thuyết rồi.Bâygiờ,hãy thamkhảomộtvídụ trong thếgiớithựcđểxemnhữngsựkiệnliêndoanhthầnkỳcóthểquăngmộtguồngmáyvàohoạtđộngnhờnhữngphéptínhtinhvinhấtnhưthếnào.

NGHIÊNCỨUTÌNHHUỐNG

LựachọnmuacổphiếucủaTậpđoànMarriott

Tình huống công ty conMarriott tách ra (đã nhắc đến ở Chương 3) chochúng tamộtvídụ tốtvềhiện tượngnày.Nhưchúng tađã thấy, tậpđoànMarriott Corporation đã chia làm hai công ty riêng rẽ: Marriott “tốt”(MarriottInternational)vàMarriott“xấu”(HostMarriot).NgườitamongđợiMarriot International sẽgiànhđượcnhữnghợpđồngquản lýkháchsạncógiá trị vàmongHostMarriot giữ được tất cả các bất động sản bị ế, đangchồngchấtvớihàngtỷđôlatiềnnợ.Sựchiatáchnàyđượclênkếhoạchtừngày30tháng9năm1993,trướclúcbắttayvàothựchiệngần11tháng.

Tháng8năm1993,giácổphiếucủatậpđoànMarriottlà27,75đôla.Tôicóthểmuaquyềnchọnmuacóhạnđếntháng10năm1993vớigiáthựclà25đôla/mộtcổphiếuvớitổngsốtiềnlà3,125đôla.VìngàythứSáu,thứBacủatháng10làngày15tháng10(vàcôngtyconcóthểbắtđầuđivàohoạtđộngtừngày30tháng10),nêncổphiếucủacảMarriotInternationalvàHostMarriottsẽđượcbánđộc lập ítnhất làhai tuần trướckhiquyềnchọnmuacủa tôi hết hạn. Thông thường, nếumột công ty con xuất hiện trước khiquyềnlựachọnhếthạn,ngườichủsởhữucótoànquyềnnhậncổphiếucủacả công tymẹvà công ty con.Đươngnhiên, anh ta cũngđược sởhữucổphiếu của công ty con.Trong trườnghợp cụ thể này, tôi có thể thực hiệnquyềnchọnmuacủamìnhkhichúnghếthạnvàogiữa tháng10,và tôi sẽđượcnhậnmộtcổphiếucủaMarriottInternationalvàmộtcổphiếucủaHostMarriottđểđổilấygiáthựclà25đôla.

Tuynhiên,cáigiátôiphảitrảchoquyềnchọnđãkhôngtínhđếnsựthậtlàcôngtyconđượcthànhlậpvàituầntrướckhicổphiếucủacôngtymẹđượctungrathịtrường.Cổphiếucủacôngtymẹvàcôngtyconsẽđượcgiaodịchđộclậptrướckhiquyềnmuacủatôihếthạn.Nhữngnhàđầutưđãmongchờđể mua cổ phiếu của công ty Marriott “tốt” (Marriott International) màkhông tính đến những rủi ro của sự tồn tại các khoảnnợvà bất động sảnkhôngbánđuợccủacôngty,cuốicùnghọcũngsẽcóthểmuacổphiếutronghaituầnđầucủatháng10.Điềunàycónghĩalàgiásẽtăngtrongnhữngtuầnđầucổphiếumớixuấthiện.

Hơnnữa,việcđánhgiácôngtyMarriot“xấu”(HostMarriot)cũngđặtracâuhỏi:HostMarriotcóhơn2,5tỷđôlanợvàhơn100triệucổphiếucònchưabánra.Chínhvìthế,sựkhácnhaugiữagiácổphiếu3đôla/mộtcổphiếucủaHostMarriottvàgiá6đôla/mộtcổphiếukhônglớnnhưmọingườitưởng.Giácổphiếu3đôla/mộtcổphiếunghĩalàquátrìnhhuyđộngthêmvốntoàndiệntrênthịtrường(gồmtổnggiátrịcủanợtrênthịtrườngvàcổphiếu)đãthuvềchocôngtyđược2,8tỷđôla;vàgiácổphiếu6đôladoquátrìnhhuy

động thêmvốnđã thuđượckhoảng3,1 tỷ đô la cho công ty, sựđánhgiákhácbiệtgiữachúngchỉlà10%chứkhôngphảilà100%cáchbiệt.Tómlại,haituầnđầucủatháng10sẽlàkhoảngthờigiantuyệtvờichogiácổphiếucủacảhaihãngHostMarriottvàMarriotInternational.

Điềugìđãxảyra?Khoảngmộtthángsaukhitôimuaquyềnchọnmua,chỉvàingàytrướcngàythànhlậpcôngtymới,30tháng9,cổphiếucủatậpđoànMarriottđãtănglên28,50đôla,kéogiácủaquyềnchọnmuachốthạntháng10tănglên3.625đôla.Tuynhiên,vàongày15tháng10,ngàyquyềnchọncủatôihếthạn,mộtsựthayđổilớnđãdiễnra.CổphiếucủaHostMarriotđược bán với giá 6,75 đô la/một cổ phiếu. Cổ phiếu của MarriottInternationalbánđược26đôla/mộtcổphiếu.Vìnhữngquyềnchọnđãchotôiquyềnmuamộtcổphiếucủacảhaicôngtyvớigiákếthợplà25đôla,lựachọncủatôiđãtăngvọtlên7,75đôla.Điềunàyxuấtpháttừtổnggiátrịcủahaicổphiếu:MộtcổphiếucủaMarriott Internationalvớigiá26đô lacộng thêmmộtcổphiếucủaHostMarrottvớigiá6,75đô la, tổngcộng là32,75đôla(màtôiđãcóquyềnmuavớigiá25đôla).Sựtăngnhanhchóngcủaquyềnchọnmuavàongày30tháng10cònkịchtínhhơn.Nhữngquyềnchọnmuanày,cóthểđượcmuavớigiá25đôlavàongày23tháng9,thìbâygiờcótrịgiá2,75đôla,vìsauđóbatuầnsẽhếthạn.

Dùchocónạptấtcảlịchsửbiếnđộnggiácảtrongquákhứvàomộtchươngtrìnhmáytínhcũngkhócóthểđoánđượcsựdichuyểntănggiảmkịchtínhtrongnhữngquyềnchọncủa tậpđoànMarriott.Bạnđã thấymột ítnghiêncứuvàmộtchútkiếnthứccóthểđượctrảgiáxứngđángchưa?Thậttuyệtvờikhibiếtrằngthỉnhthoảngđờicũngrấtcôngbằng?

CHƯƠNG7.Chọncâytrongrừng

Vậy,tôicóphảilàmộttaycớmđiênloạnluôntruysátđốithủcủamìnhhaykhông?Bạnbiếtđấy,tôisẽluônđầutưvàocáccôngtyởnhữngthờiđiểmthíchhợpngaykhiýtưởngmớichỉđangphôithai.Tôicóthểlàtêncớmđóhaykhôngphụthuộchoàntoànvàobạn.

Mặcdùbạncóthểlàmộtthiêntàichơichứngkhoánnhưngkhôngcógìđảmbảo rằng trong tương lai bạnvẫn sẽ là thiên tài chơi chứngkhoán.Để trởthànhmộtnhàđầutưsángsuốt,bạncũngcầntậptrungthựchànhtrongmộtkhoảngthờigiannàođó.

Bằngcáchdẫndắtbạnvàolĩnhvựcđầutưthuộcưuthếcủabạn,chúngtôicốgắnggiúpbạncómộtkhởiđầuđầyấntượng.Nhưngbạncũngcầncókhảnăngphánđoánthậttốt.Nếubạnchưaphảilàmộtnhàđầutưchứngkhoándàydạnkinhnghiệm,hãybắtđầu từviệcđầu tưnhỏ.Khikinhnghiệmvàkiếnthứctíchluỹđượcnhiềuhơn,bạnsẽcóđủtựtinđểđầutưlớn.

Cónhiềucáchđể tránhvị trí“địch thủ”.Tuynhiên, tôisẽkhông tìmcáchbáothùchobạnnếubạnbịloạinhưtrongĐạoluậtIIIquyđịnh,vậynênbạncầnphảihọccáchtựbảovệmình.Đểlàmđượcđiềunày,bạncầnchúýxâydựngdanhmụcđầutưcủamình.Chẳnghạnmộtdanhmụcđầutưchỉgồmnămhaysáuloạicổphiếucủacáccôngtyconkhácnhausẽkhôngcóvấnđềgì,nhưngnếudanhmụcgồmnămhaysáuloạicổphiếudàihạnthìkhôngổnchútnào.Tương tựnhưvậy, trừkhibạn làmộtchuyêngia trong lĩnhvựcnày,nếukhông,việctậptrungtấtcảhoặchầuhếtcáchạngmụcđầutưvàomộtlĩnhvựcbấtkỳkhôngphảilàmộtviệclàmkhônngoan.Hơnnữa,việcgánhnhiềunợcóthểsẽkhiếnbạnphảibáncổphiếucủamìnhvàothờiđiểmkhông thích hợp. Chỉ những nhà đầu tư đủ kinh nghiệmmới nên vay nợnhiềuhơnmứctốithiểusovớidanhmụcđầutưcủahọ.Nhưngtấtcảnhững

điềunàychỉlàtưduythôngthường.Nếubạnthiếunhữngkiếnthứcnàykhitínhtớichuyệnđầutư,vàbạncũngkhôngmuốnbỏthờigianvàođóthìbạnsẽkhôngthểquảnlýđượcdanhmụcđầutưcủamình.Thựctếchứngminhcuốnsáchnàysẽkhônggiúp íchchobạnnhiềukhibạnphảiđưa raquyếtđịnhđầutư.Tôikhôngphảilàchuyêngiatronglĩnhvựcbảohiểm,chovaytrảgóp,haylĩnhvựcđịaốc(mặcdùbánchotôimộttàisảnthựcsựcógiátrịcũng làcảmộtchiến lược tốt),cũngkhôngphải làchuyêngiavềdầukhí,tiềnkimloạiquý,haycảmônđuachónữa.Tôikhôngcókhảnăngnhậnbiếtthờiđiểmđặcbiệtthíchhợpđểđầutưchứngkhoánliêntụctrongmộtthờigiandài,vàtôicũngkhôngthểbiếtđầutưvàođâusẽmanglạilợinhuậncaohơn.Đócũngchínhlàlýdovìsaotôilạitậptrungđầutưvàochứngkhoán.Mặcdùđầu tưvào chứngkhoán có thểmang lại nhiều lợi nhuận cho tôi,nhưngkhôngchắcnósẽmanglạilợinhuậnchobạn.Khoảnđầutưcủabạnphụthuộcvàonhucầutàichính,vàokiếnthứccủabạnvềlĩnhvựcđịnhđầutưvàkhảnăngvậndụngnhữngkiến thức thuđược từ cuốn sáchnàyvàothựctế.

Mặcdù tấtcảnhữngchiến lược“khuấtphục thị trường”được thảo luậnởtrênđềucóthểmangtớicơhộirấttốtchoviệckinhdoanh,nhưngtrongsốnày có những chiến lược dễ thực hiện hơn những chiến lược khác. Mọingườiđềucóthểthamgiatròchơicổphiếucủacáccôngtycon.Bạncóthểlựachọngiữavôsốcáccơhội.Cáccuộcmuabánsẽliêntụcxuấthiệndođãcómột“hệthống”vậnhành.Docảnhómcùngloạibỏcácđốithủrakhỏithịtrườngnênbạncóthểsẽlàmhỏngcơhộikiếmđượcnhữngkhoảnlợinhuậnlớn.Mộtđiềuthúvịhơnlàbạncóthểdànhtrọnđờichỉđểchơicổphiếucủacôngtycon(tấtnhiênlàcuốicùngsẽchẳngcònaimuốnnóichuyệnvớibạnnữavàsớmmuộnbạnsẽphátkhùng),nhưngbạncũngkhôngnhấtthiếtphảitìmkiếmchỗđầutưkhác.Bạncầnghinhớrằngnếuđầutưvàocổphiếucủacác công ty con là cách tốt nhất đối với bạn, thì bạn cần theođuổi nó tớicùng.

Ngoàira,còncómộtsốlựachọnkhác,nhưchứngkhoándàihạn(LEAPS)vànhữngcáchđầutưtheotìnhhuốngđặcbiệtkhác.Đặcbiệtlàvớinhữngngườimớibắtđầu,họnênsửdụngnhữngcáchthứcnàyhơnlàluônđểýtớithôngtincảnhbáo.Thậmchíngaycảkhiviệcđầutưmộtphầnnhỏtàisảncủabạnvàonhữnglĩnhvựcđầutưnàycóthểlàmtăngđángkểgiátrịtoànbộdanhmụcđầutưcủabạn,thìcáccáchlựachọncũngvẫnchứađầyrủiro.Đầutưvàomộtlĩnhvựcmàkhônghiểurõcáclựachọnđầutưcũnggiốngnhưviệcbạncầmmộtquediêmđangcháychạyquamộtnhàmáyhóachất.Dùcóthểsốngsótnhưngbạnchỉlàkẻđần.

Bấtkểbạnđịnhbắtđầutừđâu,bạncũngnênnhớrằngviệcđầutưkhôngthểthànhcôngtrongmộtsớmmộtchiềuđược.Chodùbạncóthểtựxâydựngmộtdanhmụcđầutưhấpdẫnchỉtronghaihaybatháng,bạncũngnênxâydựngchomìnhmộtdanhmụcđầutưlớnvớinhữngđiềukiệnđầutưthíchhợptrongvòngmộtnăm.Vớitốcđộnày,bạncóthểđầutưtámđếnmườilầntrongvònghainăm(nhưngtạimộtthờiđiểmbấtkỳ,consốđócóthểíthơn).Ởđiềukiệnbìnhthườngbạnsẽkhôngđầutưvàocổphiếuliêndoanh,cổphiếunonhayđầutưvàonhữngcôngtyvừatrảiquaquátrìnhxâydựnglại.Nếuthựcsựbiếtđâulàlợithếcủamình,hãybámsátnhữngcơhộimàbạnnắmrõ.

Nhưtôitừngnóitừtrước,cổphiếucủacôngtyconluôntồntạivàpháttriểnđộclập.Trongnhữngnămvừaqua,cơhộiđầutưvàochứngkhoáncủacôngtyconlớnđếnmứcbạncóthểxâydựngmộtdanhmụcđầutưchỉgồmtoànloạicổphiếunày(đặcbiệtnếubạncũngđầutưvàocáccôngtymẹ).Dođótìmrađượcbahaybốnhoặcthậmchínămthờiđiểmnhưvậylàcơhộirấtlớnchobạnkhiđầutưchứngkhoán.Mặcdùbạncòncórấtnhiềucơhộiđểđầu tư vào loại cổ phiếu dài hạn vì có hàng trăm công ty tung ra loại cổphiếunày, nhưngdo tácdụngđònbẩy, nênviệcđầu tưhơn10hay15%danhmụcđầutưcủabạnvàoloạicổphiếunàyquảthựclàmộtýkiếntồi.

Chúng tôi xin đưa ramột cách khác dành cho bạn.Bạn sẽ không phải tựmìnhxâydựngdanhmụcđầutưdựatrênnhữngđiềukiệnkinhdoanhcủacáccông ty.Có thểbạn tựhoạchđịnhchiến lượcchomình.Giảsửbạn làmột fanhâmmộBenGraham.Dùkhôngmuốnmất thờigianvàcôngsứcvào việc chọn lựa từng cổ phiếumột, nhưng bạn vẫn luôn nuôi hoài bãochinhphụcthịtrường.Việcnhóm15-20cổphiếugiárẻtươngứngvớigiátrịkhảdĩcủachúngvớitỷlệgiá/dòngtiềncũngcóthểcóích.Nếubạnsửdụng liên tụcdanhmụcđầu tưnàyvớinguồnđầu tưkhông thườngxuyên(giảsửchiếm20đến30%),bạncóthểsẽthuđượckếtquảnhưmongmuốn.Mặcdùtôikhôngthíchđượcđầutưtheothốngkê(vìtôiluônnghĩrằngtôiđầutưhiệuquảhơnbằngcáchnghiêncứuvàhiểukỹnhữnggìtôiđầutư),nhưngđâycũnglàmộtchiếnlượccóthểchấpnhậnđượcchonhữngnhàđầutưtựlậptrongmộtkhoảngthờigiancóhạn.

Nhưngdùchuyệngìxảyrađinữa,hãycứcholàbạnthànhcông.Đầutưvàocổphiếulàcôngviệccủabạn.Bạnsẵnsàngxắntayáolênđểbắtđầulàmviệc.Bạnphảilàmgìlúcnày?Bạncầntìmkiếmcơhộiởđâu?Vàkhibạntìmđượcnhữngcơhộinàythìnguồnthôngtinnàosẽhữuíchchobạn?

Bạncầnlàmgìnếumuốnnhạybénhơn?Tiếptụctừđâuđểnângcaokiếnthứckếtoáncănbảnnhưbảncânđốikếtoán,bảngkêkhaithunhậpvàdòngtiền?Trướchết,hãyngưngđặtraquánhiềucâuhỏinhưvậy.Tôisẽgiảiđápnhữngcâuhỏibạnđãđưaravàđóchínhlànộidungcủaphầncònlạitrongchươngnày.

CÂUHỎI:BẠNCÓTHỂTÌMTHẤYNHỮNGCƠHỘIĐẦUTƯĐẶCBIỆTỞĐÂU?

Câutrảlời:Hãyđọcvàđọc

Cóthểbạnkhôngbaogiờnghĩrằngmộttờbáovớihàngtriệuấnbảnlạilàmộtđịachỉtuyệtvờiđểtìmkiếmnhữngnguồnlợilớntrênconđườnglàm

giàucạnhtranhkhốcliệtnày,nhưngsựthậtđúnglànhưvậy.Trênthựctế,WallStreetJournalđãchiếmngôivịđứngđầu,vàđượccoilànguồncungcấpthôngtintốtnhấtchonhữngýtưởngđầutưmới.Rấtnhiềucơhộiđầutưvớilợinhuậncao(trongđóđaphầnlànhữngvídụđượcđưaratrongcuốnsáchnày)có lúcxuấthiệnngay trên trangđầucủa tờbáonày trongnhiềutháng liên tiếp.Mặcdùnhữnggiaodịchhay thayđổicủacáccông tynhỏthườngkhôngđượccácbáođăngtảitrêntrangnhấtnhưngtờbáonàycũngđãđăngcảnhữngthôngtinđó.Khôngphảisẽkhôngcóaibiếtđượcthôngtinnày,nhưngsaukhiđọccuốnsáchnàybạnsẽcóýtưởngrõhơnvềviệcnêntìmkiếmcáigì.

TrậnchiếnnhằmchiếmlĩnhParamountCommunicationsđượcđưalêntrangđầutrongvònggầnsáutháng,nhưngphươngthứcthanhtoáncuốicùngthìlạikhôngđượcđềcậpđến.Tiềnmặt,chứngkhoánhaynhữngloạicổphiếuvôdanhthìkhôngđượcchọn.MặcdùtờWallStreetJournalcũngchođăngthông tin này, nhưng họ lại không nhấnmạnh vào đó. Tương tự như vậynhững cổphiếu của công ty con chiếmphầnnhỏ trướcđây thườngkhôngđượcmấyaichúý,nhưngbâygiờnócóthểtrởthànhmộtsựkiệnlớn.Thậmchítừ“bankcruptcy”(phásản)cóthểđểlạidấuấntrongtâmtríbạnkhibạnbôiđennótrêntờbáo.Nhưngbạncũngcóthểcóđược ý tưởng,đólàkhinhữngngườikhácchỉđọccâuchữ, thìbạncó thể tìmrađượccơhộikinhdoanhchomình.

BạnsẽkhôngphảiđọcgìkhácngoàiWallStreetJournalmặcdùbạncóthểtìm thấycơhộikinhdoanh trong tất cảcác tờbáo thươngmạikhác.Thờigianvàlãisuấtlànhữngyếutốràngbuộcđốivớibạn.Nhữngtờbáođặcbiệthữuhiệuđểgiúpbạntìmranhữngýtưởngmớigồmcó:NewYorkTimes,Barron’s,vàtờInvestor’sBusinessDaily.Đôikhinhữngtờbáothươngmạicủađịaphươnghaykhuvựccũngcóthểlàđịachỉđểbạntìmkiếmcơhộiđầu tư tốt. Bởi vì với cùng sự kiện nhưng những tờ báo địa phương nàythườngđăngtinchitiếthơn,dàihơihơnđăngtảinhiềuthôngtinhơnnhững

tờbáomang tầmvócquốcgia.Ngoài ra,những tờbáochuyênngànhnhưAmerican Banker hay Footwear News cũng có thể rất hữu ích, bạn cũngkhôngcầnphảibậntâmnếunhưbạnkhôngcónhữngtờbáonày.

Cònmộtdanhsáchnhữngtờbáokinhdoanhnổitiếngnữađểchobạnchọn.Theotôi,tờForbesandSmartMoneylànguồnthôngtintốtnhấtđểtìmkiếmnhững ý tưởng lớn. Bên cạnh đó những tờ như: BusinessWeek, Fortune,FinancialWorld,Worth,Money,Kiplinger’sPersonalFinancevàIndividualInvestor cũng rất đáng đọc. Chắc chắn là bạn không thể (và cũng khôngmuốn)đọchết tấtcảcáctưliệucóliênquannhưvậy,cũnggiốngnhưkhichơi cổ phiếu bạnmuốn chọn ra thếmạnh củamình. Hãy nhớ rằng chấtlượngcủanhữngýtưởngsẽmanglạithànhcôngchobạnchứkhôngphảilàsốlượngsẽmanglạilợinhuậnlớnchobạn.Dođó,đừngtựgiếtmình,hãyđọcbấtcứkhinàobạncóthờigianvàcótâmtrạngmuốnđọc.Đọcnhưvậysẽhiệuquảhơnnhiều.

Nếu những nguồn thông tinmà tôi cung cấp cho bạn chưa đủ thì cómộtnguồnthôngtintiềmnăngkhác:cácbảntinđầutư.Đólànhữngláthưđượcgửiđịnhkỳtớinhữngngườiđăngkývớigiátừ50-500đôla.Mặcdùnhìnchungthìnhữngbảntinđókhôngcóuytínmấy,nhưngtôisẽgiớihạnthànhmột danh sách những bản tin thực sự là mảnh đất màumỡ cho những ýtưởngkinhdoanhmới.Bảntintôiyêuthíchnhất(nhưtôiđãđềcập)làbảntincủaOustandingInvestorDigest -OID(điện thoại:212-777-3330).OIDthườngphỏngvấnnhữngnhàquảnlýđầutưhàngđầu,họthườngtrìnhbàynhữngýtưởngcủamìnhrấtdễhiểuvàrấtthuyếtphục.Nhữngbảntinnhưvậyrấthữuíchgiúpbạntìmranhữngcổphiếudàihạncótiềmnăngvàtìmhiểuvềnhữngcôngtyđãvàđangtrảiquaquátrìnhtáicơcấu.

TurnaroundLetter làmộtbảntinđầutưkháccũngrấthữuích(điệnthoại:617-513-9550). Nó nói về những công ty (đã được thể hiện qua cái tên),đangtrảiquaquátrìnhchuyểnđổi.Bảntinnàytậptrungvàohaiđốitượng

chínhlàcổphiếunonđangnổilênsaukhibịphásảnvàcổphiếuđangtáithiết.Mặcdùbảntinnàylànguồnýtưởnghữuích,nhưngbạnchỉnêndùngnótronggiaiđoạnđầukhithamgiađầutư.Bạnvẫnluônphảitựmìnhlàmviệc.Đốivớiđềxuấttiếptheocủatôithìbạncầnchúýgấpđôi:đólàbảntinDickDavidDigest(điệnthoại:954-467-8500).Đâychỉlàvídụvềnhữnggìngườibiêntậpbảntincholà ýtưởngtốtnhấttừnhữngbảntinkhácvềthịtrườngchứngkhoán.Đọclướtquanhữngbảntinnàycũnglàmộtcáchtốtđểđánh dấu những cơ hội kinh doanh đặc biệt mà bạn đã bỏ qua từ nhữngnguồnthôngtinkhác.

Đọclướtquanhữngbảntinnàycũnglàmộtcáchtốtđểđánhdấunhữngcơhộikinhdoanhđặcbiệtmàbạnđãbỏquatừnhữngnguồnthôngtinkhác.

Họchỏicácbậctiềnbối

Đâylàmộtcáchkhácđểcóthểtìmranhững ý tưởngkinhdoanhmới.Đểthựchiệncáchnày,bạncầngọiđiệnvàbỏramộtítcôngsứcđểtiếnhànhđiều tra.Chỉ cầngọiđiện thoạibạncũngcó thểcóđượcmộtbản saocácdanhmụcđầu tưchứngkhoáncủamột sốnhàđầu tư tốtnhất trongnước.Những tờ quảng cáo về các quỹ trongmột trong những nhóm quỹ chunghàngđầuởMỹ,nhómquỹFranklinMutualSeriesFunds (điện thoại:800-448-3863)cũngcóthểlàmộtphươngtiệntốtđểtìmkiếmýtưởng.Khoảng25%danhmụcđầu tưcủaquỹnày tập trungvàocáccông tyvừa trảiquanhữngthayđổiđặcbiệt.MichaelPricelàngườiquảnlýcủanhómquỹ,ônglànhàđầutưnốitiếng(vàkiệtxuất)vớinhữngthươngvụđầutưgiátrịvàđặcbiệt.Dĩnhiênbạncũngphảixemquamộtsốdanhmụcđầutưkhácđểtìmraloạicổphiếunàocầnmuasaunhữngsựkiệnđãvàđangdiễnra.TậptrungvàonhữngtìnhhuốnggầnvớiưuthếvềgiácủaNgàiPrice(đượcđăngtrêntờquảngcáo)cóthểlàmộtsựkhởiđầutốt.

QuỹThirdAvenuaValueFund củaMartyWhitman cũng làmột nguồn ýtưởngtươngtựnhưvậy.ÔngWhitmancũnglàmộtchuyêngiaởPhốWall

vềnhữngtìnhhuốngđầutưgiátrịcựckỳđộcđáovàthườngítkhihiệnhữutrênconđườngthôngthường.QuỹnontrẻnhấttrongdanhsáchnàylàPzenaFocusValueFunddonguyêngiámđốccôngtychứngkhoánMỹ-Bernstain&Cođiềuhành.

Vìcôngtynàytập trungchủyếuvàonhữngcổphiếucógiá trị lớnnhưngkhôngcònđượcưachuộng,nênđâycóthểlàmộtnguồnthôngtinhữuíchchonhững ý tưởngvềcổphiếudàihạn.Bahaybốncổphần lớnnhấtcủaNgàiPzena(quimôvịtríđãđượcghitrongtờquảngcáo)cóthểlàmộtlựachọntốtđểbạnbắtđầutiếnhànhđầutư(Chúýlàmặcdùbảnthântôicũngcócổphầnởcông tycủaNgàiPzena,nhưng tôi lạiđangnóichobạnbiếtnhữngbíquyếttốtnhấtcủahọnêntôihyvọngsẽkhôngcóxungđộtnàoxảyra.

Kháiniệmchọnracổphiếutừmộtdanhsáchđãđượcchọnlựarấthiệuquảđặcbiệtlàkhinhữngcổphiếunàyđanggiữvịtríhàngđầutrongdanhmụcđầu tư.Nhưng hãy nhớ rằng bạn chỉ cần đưa ramột ý tưởng hiệu quả làđược.Làmnhiềuviệctheomộtý tưởngvẫnhơnlà làmítviệcnhưngtheonhiềuý tưởng.Bấtkểbạncókhai thácđượcgì từnhững ý tưởng trong tờWallStreet Journal hay từnhữngdanhmục củamột quỹ chung, thậmchíngaysaukhibạnnghiêncứuvềmộttìnhhuốngcụthể,nhưngđếnphútcuốibạnvẫnkhôngthuđượclợinhuậnnhưmongmuốn.Cóthểmộttìnhhuốngđầutưcụthểkhôngmanglạichobạn“mứcantoàn”mongmuốn,nhưngbạnlạikhôngđưarađượcquyếtđịnhchínhxácvìbạnkhônghiểurõtìnhhuốngcụthể-khônghiểubiếtvềquátrìnhhoạtđộngcủacôngtyđó,sựcạnhtranhcũngnhưnhững tác động củamột sự thayđổi.Nhưng tất cả đềuổn.Bạncũngchỉđangchọnlựamộtsốnhữngtìnhhuốngkinhdoanhmàbạnthấytựtin.Bạnđừngnênquásađàvàoviệctìmkiếmnhữngýtưởngmới.Đọcbáohàngngàylàđiềunênlàm.Khibạncóýtưởngtốthơnvềthứmìnhđangtìmkiếm,cácýtưởngcũngsẽđếnngaythôi.

TUYỆT ĐẤY - BẠN ĐÃ CÓ Ý TƯỞNG, VẬY CẦN LÀM GÌ TIẾPTHEO?

Nguồnthôngtinđầutưcơbản

Khibạnđã tìmđượcnhữngtìnhhuốngđặcbiệtcó triểnvọng,sẽcóvôsốnhữngnguồnthôngtinmàbạncóthểtincậyđểlựachọn.Nguồnthôngtinchủyếuđượclấytừchínhcôngtyđó.ỦybanChứngkhoánvàSàngiaodịchChứngkhoányêu cầu tất cả các công ty niêmyết dưới sự chỉ đạo của cơquannàyđểlàmbáocáosổsáchđịnhkỳ.

Đểcóđượccácthôngtincơbảnnày,bạncầnđặcbiệtchúýtớibáocáohàngnămvàhàngquýcủacáccôngty.Nhữngbảnbáocáonàysẽcungcấpthôngtinvềkếtquảhoạtđộngvàkinhdoanhcủacôngty,bảngcânđốithuchimớinhấtvàbáocáovềdòngtiền.Hơnnữa,tấtcảnhữnggìbạncầnbiếtvềviệcsởhữuchứngkhoán,cácloạichứngkhoánvàbáocáochungthườngđượctìmthấytrongcácbảnkêkhaihàngnămcủacôngty(mụclục14A).

Đểtìmhiểunhữngsựkiệnbấtthườngcủacôngty,bạncóthểtìmkiếmtronghồsơcủacôngty:

Mẫu8A:Mẫunàyđượcđiềnđầyđủsaukhicónhữngthayđổivềcơsởvậtchấtnhưlàsápnhập,bántàisản,phásảnhaynhữngthayđổivềquảnlý.

MẫuS1,S2,S3vàS4:TừmẫuS1đếnS3làbảnkêkhaiđăngkýkhicáccôngtypháthànhcổphiếumới.

MẫuS4đượcsửdụngđốivớinhữngcổphiếuđượcpháthànhkhicósựsápnhập hay liên kết giữa các công ty, tái đầu tư hay tái cơ cấu. Hồ sơ nàythường được kết hợp với bản kê khai ủy quyền trong trường hợp cần cóphiếubầucủacổđông.

Mẫu10:Đượcsửdụngđểcungcấpcácthôngtinvềphânbổlợinhuận(mọi

thứbạnmuốnbiếtvềlợinhuậnnhưngcònengạikhôngmuốnhỏi).

Mẫu13D:Đâylàbảnbáocáotrongđónhữngchủsởhữutừ5%cổphầntrởlêntrongcôngcôngtysẽphảigiảitrìnhvềsốcổphầnmàhọnắmgiữcũngnhưnhữngýđịnhcủahọđốivớisốcổphầnnày.Nếusốcổphầnnàyđượcgiữđểđầutư,thìviệcđiềutradanhtiếngcủanhàđầutưtạohồsơsẽrấthữuích.Nếuviệcnắmgiữcổphiếunàynhằmmụcđíchkiểmsoáthaygâyảnhhưởngđốivới toànbộcôngty, thìhồsơnày làdấuhiệuđầu tiên,haynóicáchkháclàchấtxúctácchonhữngthayđổicủacôngty.

Mẫu13G:Cổđôngcóthểtạohồsơnàythaychomẫu13Dnếuviệcđầutưchỉlàđầutưđơnthuần.

Mụclục14D-1:Đâylàbảnmờithầudobênđốitácsoạnthảora.Tàiliệunàycungcấpnhữngthôngtinhữuíchvềnhữngđềxuấtmualạimộtcôngty.Bạncóthểcóđượcnhữngthôngtinnàytừnhữngtrungtâmthôngtinđượcliệtkêtrongbảnthôngbáomờithầu.

Bảng13E3,13E4:13E3làhồsơđượcsửdụngđốivớicácgiaodịchriêngđangđượcthựchiện(chẳnghạnnhưgiaodịchSuperRitetrongChương4).Bảng13E-4làbảnmờithầukhimộtcôngtyđangmualạicổphầncủamình(được sử dụng trong thầu tự động trong Chương 5). Cần nhớ rằng tất cảnhững tìnhhuống trênđềusinh lợivà thườngđượcmởrộnghơn,chonêncầnphảiđọckỹcàngcẩnthận.

Trongnhiềutrườnghợp,bạncóthểcóđượcnhữngthôngtinnàymiễnphíhoặcchỉmấtmộtchútphíkhigọiđiệntrựctiếptớiphòngquanhệđầutưcủacôngty(Cóthể,bạnsẽcầnnóidốirằngmìnhlàmộtcổđông).Tuynhiên,hiệnnay,nhữngthôngtinnàyđềuđăngtảimiễnphítrênInternetthôngquahệ thốngEDGAR.Mọicông tyđềuđượcyêucầugiải trìnhhồ sơđiện tửthông qua hệ thống EDGAR (EDGAR là từ viết tắt của Electronic DataGatheringAnalysisRetrievalcónghĩalàthuthậpvàphântíchdữliệuđiện

tử).Nhữnghồsơnàycó thể truycậpmiễnphí tạihai trangwebmiễnphí24/24vớihồsơgốccủaSEC.Nhữnghồsơnàyhoàn toàncó thểđápứngmọinhucầucủabạn.Hiệnnay,TrườngĐạihọcNewYorkcungcấpmộttrang web miễn phí tại địa chỉ http://www.edgar.stern.nyc.edu, và tranghttp://www.see.govcủaSEC.

Mỗingàytrôiqualạicóthêmnhữngdịchvụvànguồnthôngtinmớiđượcđưalênmạng.Thậtmaymắnlàchỉcần49,95đôla/mộtnămhay29,95đôla/một năm cho các dịch vụ thuê bao, trang web của Journalhttp://www.wsj.comcóthểcungcấpmọithứbạncần.

Ngoàira,bạncũngcóthểtìmkiếmthôngtinmiễnphítrênmạng.MộtdịchvụkháhữuhiệukháclàEDGARtrựctuyến(http://www.edgar-online.com).Nếubạncầnthôngtinngaylập tức, trangnàycóthểcungcấpchobạntàiliệutrongvàiphút.Nhữngdịchvụcơbảnnàychỉtốnnhiềunhấtlà9,95đôla/mộtnăm.Prodigy,CompuservevàAmericaOnline cũngcónhữngdịchvụđadạngvớinhiềucấpđộ.

Ngoài ra, còn có những dịch vụ dưới dạng văn bản nhưDisclosure (điệnthoại: 800-874-4337), Moody’s, S&P, Federal Filings, DocutronicsInformation Services. Thậm chí, CCHWashington ServiceBureau còn códịchvụinấnvàgiaotàiliệuđếntậnnơihoặcquamáyfaxvớimộtmứcphínhấtđịnh.Chiphítừnhữngdịchvụcaocấpnàythườngcómứcgiátừ15-25đôla.

Nguồnthôngtinđầutưthứhai

Nguồnthôngtin thứhaicũngrấthữudụnggiúpbạncóđượcmộtcáinhìntổngquanvềmộtcôngtyhaymộtngànhcụthể.Vớimụcđíchnàytôihaydùng tài liệu Value Line Investment Survey. Tôi không sử dụng dịch vụphân loại đầu tư nhưng các báo cáo củaValue Line về từng công ty chochúngtamộtcáinhìntổngquanrấthữuíchvềlịchsửvàhoạtđộngđầutư

củacôngtyđó.Ngoàira,cònvìnhữngbảnbáocáocủaValueLineđượcsắpxếptheongành,nêncóthểdễdàngcóđượcnhữngsốliệuđánhgiáđểthẩmđịnhlợinhuậnvàchọnlựanhữngứngcửviên.Vớiphiênbảnmởrộngmới,ValueLinehiệnđangcungcấpnhữngthôngtinhữuíchvềhơn3500côngty.Dịchvụnàycóvẻkhá tốnkémđốivớinhữngcánhânđầu tưriêng lẻ,nhưnghầunhưtấtcảcácthưviệncôngđềulưumộtbảnbáocáonày.

Đặcbiệt,cùngvớisựpháttriểncủamạngtrựctuyếnvàcácdịchvụtinhọchóakhác,cácthôngtinđầutưhữuíchsẵncóhơnvàchiphígiảmnhiềuhơnsovớitrướcđây.NếubạnkhôngcóđượcmộtbảnbáocáocủaValueLinebạncóthểtìmtừHooverBusinessResourcestrênAmericanOnline.Tạiđịachỉnày,bạncó thể tìm thấynhững thông tinvề tàichínhvà tìnhhìnhcủahàngnghìncông tyđượcphân loại theo tênhoặc theongànhnghề.Tất cảnhữngdịchvụnàyluônđượccungcấptrêncácdịchvụtrựctuyếndướihìnhthứcnàyhayhìnhthứckhác.

Dĩnhiên,việcnắmbắtvàxemxét lạinhữngthôngtinmàbạnđãcóđượccũnglàmộtviệccầnlàmtrongquátrìnhnghiêncứu.TờWallStreetJournalcóvẻ rấthữu íchnhưng tùy thuộcvào từng thờiđiểmbạnmớicó thể tìmđượcmộtcơhộitốt,đôikhibạnphảitựkiểmtralạinhữngthôngtincũ.Mộtlầnnữa tôi lạimuốngiới thiệuđếnbạnmộtdịchvụcó thể làmđượcviệcnày,đó làdịchvụchuyênsâuhơnvề tin tức,DownJohnNews/Retrival -PrivateInvestorEdition(phiênbảnđầutưtưnhân-điệnthoại:522-3567).Dịchvụnày rất tiệndụngkhi bạnmuốnnghiên cứu thông tin cơbản củacôngty.Đừngquálolắngvìbạnkhôngcầnđếnmộtdịchvụmạnhnhưvậyđểvàithánglạitìmkiếmýtưởng,nhưngnếunhữngtìnhhuốngđặcbiệtnàyđếnvớibạn,khiđóbạncũngchỉmấtkhoảng29,95đôlamỗithángđểcóthểthoảimáitìmkiếmvàobuổitốitấtcảnhữngấnphẩmnhưdịchvụthôngtincủaDown John,Wall Street Journal, tờ Barron’s và hàng nghìn ấn phẩmkhác.

Ngoàira,cũngcòncómộtdịchvụhữuíchkháccótênHeadsuupcủacôngtyIndividualInc.Nósẽđưathôngtintớitậnmáyfaxcủabạnvàomỗibuổisáng.Nóvừahữuíchchoviệcduytrìvịtrícủabạncũngnhưkịpthờibáochobạnbiếtnhữngcơhộimới.Nócóthểcungcấpchobạnmộtbảntómtắtcácthôngtincóảnhhưởngtớinhữnglĩnhvựcmàbạnquantâm.Vídụnhư,bạncóthểcóđượcnhữngthôngtinhàngđầuvềcáclĩnhvựcnhư:“Táithiếtmộtdoanhnghiệp”,“Sápnhậpdoanhnghiệp”và“Các thông tinvềdoanhnghiệp phá sản”.Dịch vụ này thu phí khoảng30 đô lamột thángvà hiệncũngcungcấpquamạng.

Nhưng có thể bạn cũng không cần những loại chuông báo này.VớiWallStreetJournal,mộtcuộcgọiđiệnđểtìmthôngtinvềcôngtyvàbảntin,vàmộtcáithẻthưviệncũngcóthểtạomộtcúlừa.Đaphầntrongcáctrườnghợpnày,bạncầnphảitậptrungnhiềuthờigianvàocôngviệccủamình.Nếutìnhhuốngcóquánhiềuchuyểnbiếntớimứcvàigiờhoặcvàingàyđãkhác,thì tìnhhuốngnàykhôngphảidànhchobạn.ĐasốnhữngnhânvậtởPhốWallmàbạnxem trênTVđều rất nổi tiếng, nhưnghọkhông thực sự suynghĩvànghiêncứu.Tôicũngkhôngbiếthọđang làmgì,nhưngbạncũngchẳngphảibậntâmvềđiềuđó.Điềuquantrọnglàbạnphảitheosátnhữngtìnhhuốngmàbạnđãcóthờigiannghiêncứuvàhiểurõ.

CÂUHỎI:BẠNSẼPHẢILÀMGÌNẾUBẠNCẦNXEMLẠIMỘTSỐVẤNĐỀCƠBẢN?BẠNCÓTHỂBẮTĐẦUTỪĐÂUĐỂHIỂUHƠNNHỮNGKIẾNTHỨCCƠBẢNVỀCÁCBÁOCÁOTÀICHÍNH?

Như cha tôi thường nói: “Những con số không thể nói dối, nhưng nhữngngườinóidốicóthểtạoranhữngconsố”.Vìthếkhiđọcbảncânđốithuchivàbảnbáocáodoanhthu,nếubạnmuốncẩntrọngtrongkhibạnkhôngthựcsựgiỏivềcôngviệcnày,thìbạncầnphảinhạybénhơnmộtchút.Khôngcógìtotátcả.Bạncóthểhiểuđầyđủvềnhữngbảncânđốikếtoáncũngnhưbáo cáo doanh thu qua những cuốn sách sau: How to Read a Financial

Report của John A Tracy, How to Use Financial Statements của JameBandlervàHowtoReadFinancialStatementscủaDonaldWeiss(cuốnsáchnàycókíchthướcnhỏgọnnhưmộtcuốnsổtay).

Cuốn sách mà tôi rất yêu thích trong lĩnh vực này là Interpretation ofFinancial Statements của Benjamin Graham. Đây là một cuốn sách tuymỏng,nhưnglạicungcấpchobạnđầyđủnhữnggìbạncần.Cáchtìmhiểunhữngkiếnthứccơbảnkhôngthựcsựquantrọng,điềuquantrọnglàởsựlựccủabạn.

BẠNNÊNBIẾTĐIỀUGÌVỀDÒNGTIỀN?ĐÓLÀGÌ? TẠI SAOBẠNCẦNQUANTÂM?LÀMTHẾNÀOĐỂHIỂUĐƯỢC?

Dòngtiền làmột thuậtngữđượccácnhàđầu tưđịnhnghĩarấtkhácnhau.Dòngtiềnmàtôicholàhữuíchnhấtkhiphântíchmộtcôngtylàthuậtngữthườngđượcgọilàdòngtiềnlưuthông.

Trong nhiều trường hợp, khái niệm dòng tiền lưu thông đem lại cho bạnnhững thông tinhayhơncảnhững thông tin từkháiniệm lợinhuận ròng.Vớikháiniệmnày,bạnsẽbiếtthựcchấttiềncủacôngtymỗinămđanglưuthôngnhưthếnào.Vìthunhậpbằngtiền(khácbiệtvớidoanhthutheobáocáo)cóthểđượcdùngđểthanhtoánchocáccổđông,mualạicổphần,trảnợhayđầutưchonhữngcơhộimới,haymualạicáccôngtykhác.Chínhvìthếviệcnhậnbiếtkhảnăngthanhtoáncủacôngtylàrấtquantrọng.Kháiniệmnàykháđơngiảnvàbạncóthểcónhữngthôngtinmàbạncầntừ:“Báocáodòngtiền”cótrongtấtcảcáchồsơbáocáotàichínhhàngnămhoặchàngquý.

Nộidungchínhcủathuậtngữnàylà:Consốlợinhuậnròngcủamộtcôngty(thườngđượcbáocáo làdoanh thu tính trêncổphần)phảnánhdoanh thucủacôngtyphụcvụcôngtáckếtoán.Trongconsốnày,còncócảnhữngchiphíkhôngbằngtiền.Trongkhiđó,nhữngchiphíbằngtiềnkhôngđượctính

vào lợi nhuận ròng.Cách tính dòng tiền lưu thông được cộng lại vào thunhập ròngvà trừđimột sốchiphíbằng tiền, cách tínhnàygiúpbạnnhìnnhậnchínhxácconsốtiềnmặtmàcôngtyđangsửdụng.

Vềcơbản,nhữngchiphíkhôngbằngtiềnlàkhấuhaohữuhìnhvàkhấuhaovôhình.Khấuhaolàchiphíkếtoánkhôngbằngtiềnđượctrừđitừthunhậpđểphânbổchiphícủacáctàisảncốđịnh,nhưnhàmáy,thiếtbịsovớituổithọ của chúng. Ví dụ, sẽ không chính xác nếu bạn trừ vào thu nhậpmộtkhoảnchiphílàmộttriệuđôlangaytrongnămbạnchimộttriệuđôlađểsắmmáymócmới nếu như chúng có thể sử dụng trong 10 năm.Chi phíkhoản100.000đôla/mộtnămcólẽphảnánhtốthơnvềthựctếcủacáchoạtđộnggiaodịch.Dođónếutínhchiphíbằngsốtiềnlàmộttriệuđôlatrongnămđầuthìbáocáothunhậpchỉthểhiệnmộtkhoảnchiphílà100.000đôlakhấuhaocủamộtnăm.

Khấuhaovôhìnhcũnglàchiphíkhôngbằngtiềntươngtựnhưkhấuhao,điểmkhácbiệt làchiphíhàngnămtínhvàothunhậpthểhiệngiátrịgiảmdầncủatàisảnvôhìnhtínhtrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh.Tàisảnvôhìnhcótuổithọlớnhơnhoặcbằngmộtnămvàkhôngcódạngvậtchất.Uytínkinhdoanhchínhlàdạngphổbiếnnhấtcủatàisảnvôhình.Nóthườngphátsinhdokếtquảcủaviệcmualạimộtdoanhnghiệpvớimứcgiálớnhơntàisảnvậtchấtcủacôngty.Chiphítrộiranàyđượcđưavàobảncânđốikếtoánvớikhoảnmụclàuytínkinhdoanhvàđượctínhkhấuhaodầnvàothunhậptrongkhoảngthờigiankhôngquá40năm.Trongnhiềutrườnghợpvớiđiềukiệnkhảnăngdoanhthucủamộtdoanhnghiệpkhônggiảmtrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh,thìchiphíkhấuhaovôhìnhmàsẽđượctrừvàothunhậpcủacôngtychỉlàtrênsổsáchkếtoán(đóchínhlàlýdovìsaotôilạicộngnóvàothunhậpròng).

Để tínhđượcdòng tiền theophương thứccơbản,bạnnênbắtđầuvới (1)doanhthuròng,(2)cộnglạivớichiphíkhấuhaohữuhìnhvàkhấuhaovô

hình,(3)sauđótrừđichiphívốncủacôngty.Consốnàythườngthểhiệnchiphíbằngtiềnđầutưvàonhàxưởngvàthiếtbịmới.Kếtquảchoralàconsốtiềnmặtlưuthôngtrongcôngtyđótrongnăm.Phéptínhđóđượcbiểuthịnhưsau:

Bạncóthểnhậnthấytrongvídụnàydòngtiềnlưuthônglớnhơndoanhthuròng20%.Nếu trongnhiềunămmàdòng tiền lưu thông lớnhơnnhiềusovớithunhậpròng,thìkhiđóđểxácđịnhgiátrịthậtcủacôngtytacầndựavàodòngtiềnlưuthôngnhiềuhơnlàdựavàoconsốthunhậpròng(điềuđócónghĩalàcôngtysẽđượcđánhgiátheophươngdiệnbộisốcủadòngtiềnlưuthông,hơnlàbộisốthườnghayđượcdùnglàbộisốcủathunhậphaychỉ sốP/E).Ngược lạikhidòng tiềncủacông ty luôn thấphơndoanh thuròng(vàkhôngphảidoviệcmởrộngquymôcôngtycầnmộtchiphívốnlớn),thìtốthơnhếtnênsửdụngconsốdòngtiềnlưuthôngđểđịnhgiá.

Cómộtvàilýdogiảithíchnguyênnhânvìsaodòngtiềnlưuthôngcủamộtcôngtylạikhácvớiconsốthunhậptheobáocáo.Cómộtlýdolàdokhấuhaohữuhình(làkhoảnchiphíhàngnămdựatrênchiphíkhấuhaocộngdồncủatàisảncốđịnh)cóthểkhôngphảnánhđúngchiphíhàngnămthựctếchoviệcthaythếnhàxưởngvàthiếtbị.Mỗinămchiphídànhđểthaythếnhàxưởngvàthiếtbịcóthểtănglêndolạmphát.

Tương tựnhưvậy, trongmột sốdoanhnghiệpmặcdùnhàxưởngvàmáymócchưabịxuốngcấp,nhưngcũngcầnliêntụccảithiệncơsởvậtchấtđểđảmbảocạnhtranh(vídụmộtcửahànghaymộtkháchsạncóthểphảitântrangsớmhơndựđịnhvìđối thủcạnhtranh).Cũngcótrườnghợpkhichiphíkhấuhaoquácaonênkhôngphảnánhchínhxácchiphíhiệntại.Đôikhi,nhữngtiếnbộvềcôngnghệcũnggópphầnlàmgiảmchiphíthaythếthiếtbị.Trongnhiềutrườnghợpkhác,cácthiếtbịcũlạicóthểsửdụnglâuhơnthờigiantrênbảngtínhkhấuhaodựtrù.

Trongtấtcảcáctrườnghợptrên,việckiểmtrasựkhácbiệtgiữakhấuhaohàngnăm(consốdựtính)vớichiphívốn(chiphíbằngtiềntheothựctế)cóthểlàmchobạnmuốnsửdụngkháiniệmdòngtiềnhơnlàthunhập.Mộtkhibạntínhthêmcácchiphíkhôngbằngtiềnchokhoảnkhấuhaovôhìnhthìcònphátsinhnhiềutranhcãihơnnữavềviệcsửdụngdòngtiềnlưuthông.Bởivìkhấuhaovôhình là con sốkế toánảođốivớinhiềudoanhnghiệpkinhdoanhphátđạt,dovậycầnthiếtphảicộngthêmcácchiphíkhấuhaovôhìnhhàngnămđểcóđượchìnhảnhthậtvềkhảnăngsinhratiềncủacôngty.Trongnhữngtrườnghợpkhichiphíkhấuhaovôhìnhhàngnămlớnthìdòngtiềntựdothườnglàcáchtínhưuviệtđểtránhkhảnăngthunhậpcủamộtcôngty.BạncóthểhìnhdungrađiềunàyvớitrườnghợpmộtnhómĐàitruyềnhìnhcủahệ thốngmuahàng tạinhà,màsaunày trở thànhCông tyViễnthôngSilverKing.

Mộtđiểmcầnlưuý,nữalàkhimộtcôngtytăngtrưởngnhanh,nhucầuchi

vốnlớn(dẫntớidòngtiềngiảm)thìđólàmộtthôngtinkhôngtồi.Phầnvốnđượcdùngđểduytrìnhữngthiếtbịhiệntạicũnglàmộtvấnđềquantrọng.Mặc dù cómột số công ty công khai phân tích chi tiết về chi phí để bảodưỡngthiếtbịvàchiphíđểmởrộngcôngty,nhưngthôngthườngbạnnêngọiđiệnđếncôngtyđểcóđượcnhữngthôngtinnày.Trongbấtkỳtrườnghợpnàothìbảnthânkhoảnchilớnliênquantớikhoảnkhấuhaokhôngphảilàmộtnguyênnhânđángquantâmnếunhưnócóthểlàdosựtăngtrưởngcủakinhdoanhmàbạntintưởngcóthểsẽtiếptụcthànhcông.

CÒNNHỮNGCUỐNSÁCHĐẦUTƯNÀOĐÁNGĐỌC?

Tôisẽkhônggiớithiệuchobạnnhữngcuốnsáchchỉnóiđếncáctìnhhuốngđầu tưđặcbiệtnhưđãđược trìnhbày trongcuốnsáchnày.Tuynhiên,cómộtsốcuốnsáchcóthểmanglạichobạnnhữngthôngtincơbảnhữuíchvềthịtrườngchứngkhoánvàđầutư.Tấtcảnhữngthôngtinnàycóthểsẽrấthữuíchkhiápdụngvàocáctìnhhuốngđầutưđặcbiệt.Dođó,nếubạncóthờigianvàluônquantâmđếnđiềuđó,thìđâylàmộtsốcuốnmàtôiyêuthích:

*Xinlưuýcáccuốnđánhdấu*đãđượcAlphaBooksmuabảnquyền,dịchvàxuấtbản.

David Dremen, Contrarian Investment Strategies: The Next Generation,1988.

BenjaminGraham,TheIntelligentInvestor(Nhàđầutưthôngminh),1986.

RobertHagstrom,TheWarrentBuffettWay: InvestmentStrategies ofTheWorld’sGreatestInvestor*(PhongcáchđầutưWarrenBuffett:Chiếnlượcđầutưcủanhàđầutưvĩđạinhấtthếgiới),1994.

Robert Haugen, The New Finance: The Case Against Effective Markets,1991.

Peter Lynch và John Rothchild, OneUpOnWall Street* (Trên đỉnh phốWall),1993vàBeatingTheStreet(ChinhphụcPhốWall),1994).

AndrewTobias,TheOnlyInvestmentGuideYou’llEverNeed,1996.

JohnTrain,TheMoneyMasters,1994.

CHƯƠNG8.Niềmvuinằmởđíchđến

Một trong những sở thích của tôi là chèo thuyền chứ không phải là đuathuyền,khôngđíchđến,chỉnổitrênmặtnướcvàchèo.Cónhiềucáchđểdichuyểnnhanhhơntrênmặtnước,nhưngcôngnghệđóđãlỗithờihàngthếkỷrồi.Dĩnhiêncónhữngcáchdichuyển từnơinày tớinơikhácdễdànghơn;mứcđộ khókhăn sẽ rất lớn khi di chuyển trênmột khoảng cách xa.Mặcdùvậy,vấnđềcụthểkhôngphảilàđitớibấtcứđâu,màtôiluônkếtthúctạiđiểmtôibắtđầu.Vấnđềđốivớitôilàthamgiavàtựtạochomìnhmộtchuyếnđithậtthúvị.Nhưngườitathườngnói,mọiniềmvuiđềuphảiởnơitađangđếnđó,bởivìsẽkhôngcó“nơiđó”ởđó.

Đểtrởthànhmộtnhàđầutưthànhcôngtrongthờigiandàithìbạncũngcầnphảicóhứngthútrongcảcuộchànhtrình.Lâunay,WarrenBuffettvàPeterLynchđãdànhnhiềukhoảntiềnchonhữngngườithâncậngầngũivớihọ.Rõrànglàhọhứngthúvớinhữngthách thức trongđầu tư.Nếubạn thuộctuýpngười thườngbịmấtngủsaukhi thị trườngsútgiảm(haytệhơnnữanếubạntựlàmbạnhoangmangtrượtrakhỏicơhộiđầutưđãđượctínhtoánkỹlưỡngchỉvìthịtrườngsuygiảm),khiđócólẽmộtphươngcáchthụđộnghơncảnhữngthứtrongcáctrangsáchnàysẽphùhợpvớibạn.Trênthựctế,nếubạnkhôngđịnhthamgia“tròchơi”thìcũngđừngbănkhoănvìthờigiancủabạnvẫncóthểrấtcầnđốivớinhiềucôngviệckhác.

Tấtnhiên,nếubạncóthểquảnlýthànhcôngcáckhoảnđầutưcủabạn,thìcòncóthểcómộtsốtácdụngphụkhác.Mọingườiđềubiếtcónhữngthứtiềnbạckhôngthểmuađượcbêncạnhnhữngthứtiềnbạccóthểmuađược,nhưlàcảmgiácantoàn,nghỉhưuthậtthoảimái,vàkhảnăngchucấpchogiađìnhcủabạn.Thậmchíxét từquanđiểmtôngiáo, tiềnbạckhôngcầnphải là thứ tội lỗi. Thực tế nếu tiền bạc được sử dụng để giúp đỡ nhữngngườikhác,khiđótiềnbạccònmangtácdụngtíchcực.

Mộtsốngười, trongđócócảnhàkinh tếhọc lừngdanhcủa thếkỷXVIIIcũngtinrằngngaycảkhibạntheođuổimốilợicủariêngbạnthìxãhộivẫnđượchưởng lợi.Trong thị trườngchứngkhoán,việcmuađibán lạichứngkhoánsẽtạoramộtthịtrườngchochứngkhoáncủadoanhnghiệpvàdođócungcấpmộtphươngthứckinhdoanhhiệuquảđểtăngvốnvàmởrộngkinhdoanh.Kiểu suy luậnnàycòncó thểvươnxa tới chừngnàonócònmangtính đúng đắn. Nhờ cá cược nên nhân viên thu ngân còn giữ được việc,nhưngđôikhitôingờrằngAlbertSchweizertheođuổitinhthầnvịthatheokiểunày;cólẽcòncómộtcáchtốthơnđểsửdụngphầnlớnthờigiancủabạn.

Trongkhivớinhiềungười“thờigian là tiềnbạc”, thìcâu“tiềnbạc là thờigian”mang tính toàn cầu hơn. Chung quy lại thời gian chính là tiền bạctrongcuộcsốngcủa tấtcảmọingười.Khi thờigianđãhếtcũng là lúc tròchơikết thúc.Một trongnhững ích lợikhicó tiền làkhảnăngcó thể theođuổimụcđíchtrọnvẹnmàcóthểsẽmanglạinhữngmónquàýnghĩacủacuộcsốngvàthờigian.Trongthựctế,bạnkhôngthểnuôigiađìnhhayđónggópchoxãhộimàthiếuđinhữngmónquànày.Vìvậy,đồngtiềnkhôngthểmuachobạnhạnhphúchay thậmchí làsự thỏamãn,songnócó thểmuachobạnmộtsốthứkhác.Nếuđượcxemxétđúngđắnthìtiềnbạccóthểmuachobạn thờigian,nghĩa là sự tựdo theođuổinhững thứmàbạn thíchvàđemlạiýnghĩachocuộcsốngcủabạn.

Cuốnsáchnàyđượcviết làđểđượcnhìnnhận từnhiềugócđộkhácnhau(bạnsẽnhậnthấytôimuốnnóigìnếubạnđọcnótrongthangmáy).Nếubạnlànhàđầutưđãcókinhnghiệmchơichứngkhoán,thì tôihyvọngbạnđãđượcmởmangvềnhữnglĩnhvựcđầutưmới.Bằngnhiềucáchmàcôngviệccủabạngiờđâycólẽđãdễdànghơn.Saukhiđọccuốnsáchnày,bạncũngcầncómộtý tưởngvề thứmàbạn tìmkiếmkhimàbạnđã tớiđượcđích.Đốivớinhữngngườimớivàonghề, tôihyvọngcuốnsáchnàysẽ làbướcđầutiênvàlànguồncảmhứngchohọ.Nếunhưcáccơhộiđượcmôtảtrong

cuốnsáchnàycóvẻkhá thúvị, thìcó thểchắcchắnrằnghầuhếtcác lĩnhvựcđượcđềcậptớicũngkhôngquátầmcủamộtnhàđầutưbìnhthường.Bạnkhôngcầnphải làmột thiêntài,nhưngbạncầncónhữnghiểubiếtcơbảnvềbáocáotàichính,vàcầncótínhkiênnhẫnđểtiếpthukinhnghiệm.

Nhưtôiđãnói,cầnphảithựchiệnmộtsốcôngviệcvàcầnluônnỗlựccốgắng, nhưng những kiến thức này nên được tiếp thu thoải mái. Nếu mọingườicóthểtậndụnglợithếcủacácphươngthứcđầutưđượcmôtảtrongcuốn sách này chỉ bằng cách phô trương kiến thức, thì khi đó bạn có lẽkhôngthểhyvọngsẽđạtđượcnhữngkếtquảlớnlao.Nhữngthứlàmbạnkhácbiệtvớiđámđôngkiasẽvẫnlànhữngthứlàmchohầuhếtcácnhàđầutưbị bắn ra ngoài.Rào cảnngăn cáchbạnvới thành công trên thị trườngchứngkhoánkhôngphảilàsứcmạnhkỳdiệucủabộóc,hayhiểubiếtkinhdoanhkhôngsonghành,haykhảnăngcoithấukhácthường.Bímậtmàgiờđâybạnđãbiếtchínhlàchỉlàcầnlàmthêmmộtsốviệc.Nhưthếmớithậtsựcôngbằngkhibạnchơichứngkhoán.

Trong khi không thể nói rằng cuộc sống công bằng, thì thị trường chứngkhoánvốndĩ lạinhưvậy tronghầuhếtmọi trườnghợpvà trongcảquãngthờigiandài.Mặcdùluônmangcáchsuynghĩtráingược,nhưnggiờđâytôinhất trívớisốđôngrằngđốivớiphầnlớnmọingười,chứngkhoánlàmộtphươngtiệnlựachọnhìnhthứcđầutư.Tớichừngnàonềnkinhtếvàcôngviệckinhdoanhcủamỗicánhâncònpháttriển,thìchứngkhoáncòntiếptụcpháttriển,khiđónhấtđịnhthịtrườngchứngkhoánsẽphảnánhrõnétthựctếpháttriểnkinhtếcôngviệckinhdoanhcủamỗicánhân.Điềunàykhôngcónghĩarằngmọithờikỳcủathịtrườngchứngkhoánsẽđemlạilợinhuậnđầutưlớnlao.Gầnđâynhấtlàkhoảngthờigianliêntụctừcuốinhữngnăm1960 tới đầu những năm 1980, thị trường nói chung đã không tiến triển.Nhưngnhìnchungthịtrườngchứngkhoáncuốicùngcũngsẽphảnánhxácthựcsựtiếntriểncủangànhkinhdoanhmànóđạidiện.

Điềumangtớichochúngtalợiíchcủamộtkiểuđầutưđặcbiệtchínhlàchủđềcủacuốnsáchnày.Mặcdùcuốnsáchhayvàcólẽlàhữuíchgiúpbạncómộtthịtrườngtăngtrưởng,nhưngquảthựcnókhôngcầnthiếtmấy.Đólàbởivìcơhộichobạnthỏathuậnmuabáncóđượclàtừnhữngsựkiệnđặcbiệtcủadoanhnghiệp,đólànhữngsựkiệnxuấthiệntrongmọimôitrườngkinhdoanhvànhữngcuộcmuabánmớithườngxuyênđượctạora.Mặcdùvậytronghầuhếtcáctrườnghợp,nhữngcuộcmuabánnàychỉlànhấtthời.Nócóthểkhôngphảingayhômnayhoặcngàymai,nhưngnếubạnlàmtốtphần việc củamình thì khi đó thị trường chứng khoán cuối cùng cũng sẽnhậnragiátrịvốncóđãđưabạntớivớinhữngcơhộimuabánngaytừlầnđầu.Tómlạiđiềunàylýgiảitạisaomộtcáchtiếpcậnđầynguyêntắcđểtìmkiếmkinhdoanhchứngkhoánlạimanglạikếtquả.

Mụcđíchcủacuốnsáchnàylàmuốnbạnhiểurõcáchchinhphụcđỉnhcao,cungcấpchobạnbảnđồvàphươngtiệnđểđạtđượcmụcđích.Cònnhiệmvụcủabạnvàbạncầnthựchiệnnhiệmvụđólànắmlấychúngvàvậndụngchúngvàokinhdoanh.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Ebookthựchiệndànhchonhữngbạnchưacóđiềukiệnmuasách.

Nếubạncókhảnănghãymuasáchgốcđểủnghộtácgiả,ngườidịchvàNhàXuấtBản