TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT I mBUNSCOILEANNA · mór trí fhéinmheastóireacht scoile (FMS). Tá an riachtanas le tabhairt faoi fhéinmheastóireacht scoile, a thosaigh i 2012, measartha

INSPECTORATE

TREOIR MAIDIR LECIGIREACHT I mBUNSCOILEANNA

AN CHIGIREACHT

TREOIR MAIDIR LECigireacht i mBunscoileanna

2


Ba mhaith leis an gCigireacht buíochas a ghabháil le Scoil Oideachas le Chéile, Cill Cholgáin, Co. na Gaillimhe as cead a thabhairt na grianghraif ar an gclúdach a úsáid.

© 2016 Roinn Oideachais agus Scileanna

Arna fhoilsiú ag:An ChigireachtAn Roinn Oideachais agus ScileannaSráid MhaoilbhrídeBaile Átha Cliath 1D01 RC96

Is féidir an tuairisc seo agus cinn eile sa tsraith a rochtain ar www.education.ie

3


CLÁR NA NÁBHAR1. RÉAMHRÁ 4

a. Cigireachtaí agus an treoir seo 4b. Meastóireacht i mbunscoileanna 4 Féinmheastóireacht scoile 4 Cigireacht sheachtrach ar scoileanna 5c. Ár samhlacha cigireachta 5d. Treoirphrionsabail d’ár gcigireachtaí 6

2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ? 8a. Roimh an gcuairt chigireachta 8 Fógra 8 Doiciméid 8 Ceistneoirí 8 Cruinnithe 9b. Le linn na cuairte cigireachta 9 Ceistneoirí 9 Cruinnithe agus agallaimh 9 Cuairteanna ar sheomraí ranga 10 Doiciméid 10 Cleachtas gairmiúil a mheas 10 Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadh 10c. Tar éis na cuairte cigireachta 11 Cruinnithe aiseolais 11 An tuairisc mheastóireachta 11

3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 11

4. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTA 12

5. AN CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNA 12

6. CONTANAM NA CÁILÍOCHTA 14

7. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍ 15

8. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI 15

Aguisín 1 Achoimre ar na samhlacha cigireachta 16• CigireachtTheagmhasach 17• MeastóireachtChuraclaim 19• MeastóireachtarSholáthardopháistíabhfuilRiachtanaisSpeisialtaOideachaisacu 21• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23• MeastóireachtScoileUile,Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 25• MeastóireachtScoileUile 27• CigireachtLeantach 30

Aguisín 2 Doiciméid atá ag teastáil 32Aguisín 3 Foirmeacha Eolais Scoile 33


4

1. RÉAMHRÁ

a. Cigireachtaí agus an treoir seo OibríonnCigireachtnaRoinneOideachaisagusScileanna(ROS)d’fhonncáilíochtnafoghlamaafheabhsúarmhaitheleleanaíagusledaoineógaiscoileanna,inionaidoideachais,agusisuíomhannafoghlamaeileinÉirinn.Roghnaítearsamplaasnascoileannaagusionaidoideachaisarfaddonchigireachtmarchuiddechlárbliantúilcigireachtanagcigirí.Marchuiddensampla,bíonnscoileannaaggachleibhéaldechontanamnacáilíochta,idirscoileannaabhfuilláidreachtaísuntasachaacuagusscoileannaabhfuillaigísuntasachaacu.Táanobairmheastóireachtaadhéanaimidiscoileannaceapthalemeastóireachtadhéanamharghnéithetábhachtachad’obairnascoileaguslefeabhsúchánscoileachurchuncinn.

Satreoirseoleagtaramachanchaoiinadtugaimidfaoichigireachtaísnabunscoileannaagustásíibhfeidhmó1MeánFómhair2016.Glacannsíáittreoracharoimheseoathugcursíosargachsamhailchigireachtinahaonair.Rinneadhantreoirseoafhorbairtibhfianaiseárdtaithísnascoileannaagusigcomhairlelecomhpháirtitheoideachais.

Tugtarfaoinárgcigireachtaíigcomhairlehalt7(2)(b)agusalt13(3)(a)(i)denAchtOideachais,1998agusIgcomhréirleisangCód Cleachtais Ghairmiúil don Chigireacht,(anRoinnOideachaisagusScileanna2015),atálefáilarwww.education.ie.Irithcigireachta,éilíteararbhordbainistíochtaagusarfhoireannnascoile“gachsaoráidagusgachcomhoibriúréasúnach”athabhairtdonacigiríisgáchunandualgaisachomhlíonadh(alt13(7),antAchtOideachais,1998).

b. Meastóireacht i mbunscoileanna Is faoi bhord bainistíochta, príomhoide agus foireann scoileanna aonair atá an fhreagracht asfeabhsúchánscoilegopríomha.Bíonnscoileannaéifeachtachadeshíoragathbhreithniúaragcleachtaisféinagusagiarraidhbealaíaaimsiúlefeabhsúchánscoileachinntiú.Déanannbainistíochtscoileagusmúinteoiríathmhachnamharchaighdeánanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnandaltaíinagcuidscoileanna.Déanannsaidathmhachnamhfreisinarafheabhasaritearanscoilagusarangcaoiisféidiréseoafheabhsú.

Féinmheastóireacht scoileIsféidir lemúinteoirí,príomhoidíagusboirdbhainistíochtaobairagcuidscoileannaafheabhsúgomórtrífhéinmheastóireachtscoile(FMS).Táanriachtanasletabhairtfaoifhéinmheastóireachtscoile,athosaighi2012,measarthanuaachtágoleorscoileannaagbaintúsáideasFMSlemonatóireachtadhéanamhaguslefeabhasachurarghnnéithedadteagascagusdabhfoghlaim.DearbhaíonnImlitir0039/2016arísgon-éilítearargachscoilféinmheastóireachtscoileadhéanamharanbhfoghlaimagusaranteagasc,aguspleanannafeabhsúcháinscoileafhorbairtatádírithearthorthaíafheabhsúdonadaltaí.D’fhonnanfhéinmheastóireachtscoileaéascúmarghnélárnachd’obairscoile,d’fhoilsighanChigireachtFéinmheastóireacht Scoile: Treoirlínte do Bhunscoileanna(RoinnOideachaisagusScileanna2016).Sanfhoilseachánsintugtarcreatagusstruchtúrlehúsáidagscoileannachunmeasúnúadhéanamhartheagascagusarfhoghlaim.Bacheartdoscoileannabheitheolacharnariachtanaisatáleagthaamachsachiorclánreathaidtacaleféinmheastóireachtscoilefreisin.

Cuireannféinmheastóireachtscoileagusmeastóireachtsheachtrachgomórlechéile,agusiadbeirtagdiriúarfheabhsúchán.Tugannanpróiseasféinmheastóireachtascoiledeisdoscoileannaeolasachurarnagnéitheistábhachtaíletabhairtfaoiaguslecinntiúgombíonnanscoileuiledírithearfheabhsúchánarghnéitheáirithedenteagascagusdenfhoghlaim.Glacannmeastóireachtaíseachtrachanótadenagnéitheistábhachtaíatáaitheantaaganscoilagusdéanannsiadmeasúnúaragcleachtaisteagaiscagusfoghlama.Margheallarandíriúcéannaarfheabhsúchán,cuirfidhanChigireachtrannpháirtíochtagustorthaínascoileinabhféinmheastóireachtféinsanáireamhinagcuidmeastóireachtaíletuiscintigcónaíarchomhthéacsannaaonairnascoileannaagcéimeannaéagsúladenfhorbairtFMS.


5

Cigireacht sheachtrach ar scoileannaÉascaíonncigireachtaíseachtrachafeabhsúchánagusathrúiscoileannachomhmaith.Soláthraíonnsiaddearcadhseachtracharobairnascoile.Soláthraíonntuairiscícigireachtabreithiúnaisarangcaighdeánsoláthairiscoil,dearbhaíonnsiadnagnéitheatáagobairgomaithagustacaíonnsiadledearbhúathabhairtdobhreithiúnasnascoilearnaláidireachtaíagusarnatosaíochtaíatálefeabhsú.Sachaoiseo,cuidíonnsaidlebonnachurfaoifhéinmheastóireachtscoileannaaguslecurleí.Tugannnamoltaíidtuairiscícigireachtatreoirthábhachtachdonphobalscoileaguséagféachaintlefeabhsúchánscoileachurigcrích.

Díríonnársamhlachacigireachtaarfadarcháilíochtanteagaisc,nafoghlamaagusghnóthachtáilnandaltaí.Agbratharfhócasnameastóireachta,isféidirleodíriúfreisinarchaighdeánnatacaíochta,archaighdeánnapleanálagnímhumfheabhsúchánscoileagusarchaighdeánceannasaíochtaagusbainistíochta.

Ilíonan-bheagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinagcúislecigireachtchomhmaith:

• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialachán,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire

• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta

• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatádéantaagscoilmaidirlemoltaíarinneadhigcigireachtaíroimhesinachuribhfeidhm

• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chuiseanna taighde nó archúiseannaeile,lenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn

Tacaíonncigireachtaílecaidreamhcomhghairmiúilidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireformhórac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanbhfoghlaimagusaranteagascsaseomrarangalecaighdeánantsoláthairamheasaguslehobairnamúinteoiríagusnandaltaíaathdhaingniúagustacúlefeabhsúchán.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmhachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agus,sadeireadhthiar,gobhfeabhsófaítorthaídonadaltaídábharr.

Féachanncigireachtaíletacúlerólceannasaíochtaoideachasúlaanphríomhoidetrídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.

Eisítearnófoilsíteartuairiscchigireachtamarthoradharchigireachtaíachamháinigcáscigireachtaíteagmhasacha. Is féidir leis an tuairisc seoagus, igcás cigireachtaí teagmhasacha, an t-aiseolasóbhéalathugtar,cuidiúlescoileannaagcuidláidreachtaísasolátharoideachaisaaithintaguscuidiúlehathmhachnamhgairmiúilarnagnéithearabhfuilníosmóforbarthadedhíth.

AdmhaíonnanChigireachtgurbunpháirtitheleasmharaiadnafoghlaimeoiríagusadtuismitheoiríibpobalnascoile.Táarannpháirtíochtigcigireachtscoile,nuairisiomchuí,marchuidriachtanachdephróiseasmaithagusúdarachummheastóireachtscoile.Cuireannsílecaighdeánnameastóireachtaagusnamoltaíd’fheabhsúchánscoileathagannaníos. Iscuidlárnachagustábhachtachd’obairnaCigireachtasnascoileannaíéisteachtleguthnandaltaíagusnadtuismitheoiríaguslenagcuiddtuairimífaoioibriúagusdulchuncinnnascoile.

c. Ár samhlacha cigireachtaÚsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtalemeastóireachtadhéanamharscoileannaagussuíomhannafoghlamaeile.Isféidirleobheithinagcigireachtaíteagmhasachaganfógraamhaireannarfeadhlaenómeastóireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtscoileuilenócigireachtaíleantachaarangcaoiinarchuirscoileannanamoltaíóthuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm.


6

Tugann an treoir seo léargas ginearálta ar ár gcur chuige maidir le cigireacht i mbunscoileanna.Úsáidimidréimsedeshamhlachacigireachtaleheolasabhailiúarchaighdeánsholátharanoideachaisiscoileanna.InAguisín1dentreoirseotáleaganamachdenseachtsamhailchigireachtaaúsáidtearimbunscoileanna.

• CigireachtTheagmhasach

• MeastóireachtChuraclaim

• MeastóireachtarSholáthardopháistíabhfuilRiachtanaisSpeisialtaOideachaisacu

• MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS

• MeastóireachtScoileUile,Bainistíocht,CeannasaíochtagusFoghlaim

• MeastóireachtScoileUile

• CigireachtLeantach

Táan réimse samhlacha seo forbarthaagainn ionasgur féidir linnárn-obair chigireachtaadhíriúisteachníoséifeachtaíarnaháiteannaambeidhantoradhismólefeiceáil.Cuidíonnséseolinnlenárgcuidspriocannaabhaintamachchunfeabhasaspreagadhdodhaltaíaguscáilíochtadhearbhúdothuismitheoirí,donphobalagusdonchórasoideachais.

Tároinntsamhlacha,amhailnacigireachtaíteagmhasachaagusnameastóireachtaíchuraclaim, inagcigireachtaíatágairidgoleor,athuganndeisdúinnmeastóireachtadhéanamharobairnascoileagusaiseolaschunfeabhsúcháinathabhairtdomhúinteoiríagusdocheannairíscoilemeasarthatapa.Isféidiriadseoágcurigcríchganmóráncuristeacharobairnascoile.Tásiadan-úsáideachfreisinlemonatóireachtadhéanamharchaighdeánsoláthairoideachaisaraniomlán.GlacanncigireachtaíníosdéineamhailmeastóireachtaíscoileuileagusmeastóireachtaíDEISníosmóamaagustáscrúduitheníosmionsoraitheiontuarcheannaireachtagusarbhainistíochtnascoileannachomhmaithlemeastóireachtartheagascagusarfhoghlaim.

Agbaintúsáideasanréimseseodeshamhlachacigireachta,idirchigireachtaíteagmhasachagairideaguschigireachtaíníosdéine,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíaphleanáilníoséifeachtaí.Marshampla,máléiríonncigireachtghairiddúinngobhfuilagéirígomaithlehobairnascoile,b’fhéidirnachmbeidhsériachtanachdian-chigireachtaphleanáilsascoilgoluath.Deroghauirthisin,isféidirlinnárgcuidcigireachtaíadhíriúarscoileannaeileinambeadhníosmógálefeabhsúchán.Cuidíonncigireachtaíleantacha,adhéanannmeastóireachtarconasmarachuireannscoileannamoltaíatugadhidtuairiscícigireachtaroimhesinibhfeidhm,leisanméadúarthioncharnacigireachtachunfeabhsúcháin.

Cuireanngachceannd’ársamhlachacigireachtacomhthéacsáirithenascoile,anionaidoideachaisnóantsuímhoideachaissanáireamh.Bíonntioncharagfachtóiríamhailméid,suíomh,staidshocheacnamaíochnandaltaíagusanphobail,riachtanaisspeisialtanandaltaíagusantacaíochtatádedhíthorthu,agusfachtóiríeilearobairnascoileAithnímidgon-oibríonnscoileannalaistighdechomhthéacsan-sainiúilaguscuirtearnafachtóiríseosanáireamhnuairadhéanaimidmeastóireachtaí.

d. Treoirphrionsabail dár gcigireachtaí MarChigireacht,táimiddíritheardheimhinadhéanamhdegobhfaigheannfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeileant-oideachasisfearragusisféidirdebharrambarrchumaisagusagcuidriachtanasfoghlama.Cuirimidardchaighdeáinchuncinnaranteagascagusarthorthaífoghlamaagusareispéirisnabhfoghlaimeoiríiscoileanna,inionaidoideachaisagusisuíomhannaeile.Féachaimidlecurarchumasnan-eagraíochtaífoghlamasinfeabhasachurarangcaighdeánoideachaisachuireannsiadarfáil.


7

Táceithrephríomhphrionsabalmarbhonnagusmarthacaagárn-obair:

1. Díriúarfhoghlaimeoirí

2. Forbairtagusfeabhsúchán

3. Rannpháirtíochtmheasúil

4. Freagrachtaguscuntasacht

Tugannnaceithrephríomhphrionsabal,abhfuilcursíosdéantaorthugomioninárgCód Cleachtais don Chigireacht (arfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna,www.education.ie),nacaighdéainathuganneolas,treoiragusrialúdárgcuidoibre.Rialaíonnnaprionsabailseoanréimseiomlándemheastóireachtagusd’obairchomhairleachnagcigiríingachsuíomh,lenan-áirítearscoileanna,ionaidoideachaisagusréimsesuíomhannaeile.

Táimidtiomantadothabhairtfaoinárgcuidcigireachtaíarbhealachachuireannfíor-dheiseannaarfáilchundea-chleachtasadhearbhúaguschuncomhairlephraiticiúilathabhairtdomhúinteoiríaonair,dophríomhoidíagusdobhoirdbhainistíochtad’fhonn,sadeireadhthiarthall,feabhasachurareispéireasfoghlamaagusarthorthaífoghlamanandaltaí.

Ciallaíonn sé seo:1. Gobhfuilimidtrédhearcachfaoinmbealachabhailímidagusachuirimidfianaiselechéiledárgcuidbreithiúnasmeastóireachta:

• Cloímidlenárdtreoirlíntefoilsithemarabhaineannsiadlegníomhaíochtchigireachta.

• Cuirimidcritéirmheastóireachtaibhfeidhmgocomhsheasmhach,agdéanamhtagairtdoAg Breathnú ar an Scoil Againne(2016)

2. Táárgcuidbreithiúnasmeastóireachtabunaithearbhailiúchándeshonraíoibiachtúla,iontaofaagusardchaighdeáinaguscomhthéacsnascoilecurthasanáireamh:

• Marchuiddármbailiúfianaise,bímidagpléledaltaí, lemúinteoiríagusleceannairíscoileibhformhórárgcigireachtaíaguslebaillfoirnechuíeile,letuismitheoiríagusleboirdbhainistíochtairoinntcigireachtaí

• Úsáidimidanfhianaiseabhailímidchuntacúlenárgcinntíagusmoltaíarbhealachatácothromdocháchlenambaineann

• Bímidagbratharréimsefianaiseófhoinsíéagsúla

• Eagraímidcruinnitheiar-mheastóireachtalenárgcinntíashoiléiriú,athreorúagusadhearbhú

• Tugaimiddeisd’fhoireannnascoilefreagairtathabhairtdonapríomhchinntíábharthaagangcruinniúiar-mheastóireachtaagusglacaimidnótadenatuairimíaluaitear

3. Bíonnmeasagainnarcheartchunpríobháideachtaanduineaonairchomhmaithagusisféidiragusbímidcomhsheasmhachlenárndualgaslecaighdeánaguscáilíochtathuairisciú:

• Bíonntuiscintagainndonadaoineaonairambímidagpléleochomhmaithleisanscoilagustáimidtiomantadonchúirtéis,measaguscothromaíochtingachcaidreamhledaoineaonairagusgrúpaí

• Déantargachiarrachtandea-chaidreamhatáidirnadaoinesinatáagplélebainistíochtagusceannaireachtnascoile,múinteoirítuismitheoiríagusdaltaíachaomhnú

• Níúsáidteareolasabhailíteararcheistneoiríódhaltaí,ómhúinteoiríagusóthuismitheoiríachamháinibhformáidchomhiomlánaiatheagustágachceistneoirgohiomlánfaoirún

• Igcásannaáirithe,isféidirgodtabharfareolaseiledúinnarbhealachambeadhanduineáthabhairtagdúilgoréasúntagurfaoirúnatásé.Cégombeidhan-mheasagainnarphríobháideachasdaoine,níféidirlinndearbhrúndachtaneolaisathugtararáthúnóanaithnideachtanduinenó

8


1Tádifríochtaíarantréimhsefógraagusnadaoineandéantarteagmháilleoroimhchigireachtagbratharantsamhailchigireachta.FéacharaneolasfaoinasamhlachaáiritheinAguisín1dentreoirseoledothoil.

nadaoineathugannant-eolasdúinn.Déanfaimidiarrachtanaithnideachtdaoineachaomhnúáfach,agtabhairtairdchuíd’fhorálachareachtúla,máchreidimidgogcreideannantéathugeolasgoraibhsé/síáthabhairtfaoirúnagusagus,dáscaoilfíant-eolasdodhaoineeile,gogcuirfífáileolaisdensórtsinsatodhchaíimbaol.

4. Tabharfaimidtuairiscgohoibiachtúilagusgocothromarchaighdeánsholátharanoideachais:

• Leagaimidamachpríomhchinntíagusmoltaínacigireachtagosoiléiragusgocinntechuncurlespreagadhaguscumasforiomlánphobalnascoileagcuidspriocannaabhaintamachagusfeabhasachurarthorthaídodhaltaí

• Táárdtuairiscícothromagustomhaiste,goháirithenuairatáeasaontachtfianaiseácuriláthair

• Aithnímidagusadmhaímidobairéifeachtach,dulchuncinnagusgnóthachtáil

• Tugaimidcomhairlearbhealachthacúilagusdearfachagusdéanaimidmoltaí

2. CÉN CHAOI A NDÉANTAR CIGIREACHTAÍ?a. Roimh an gcuairt chigireachtaFógraIgcoitinne,tugtarfógrascríofafaoimheastóireachtscoileuilechuiganbpríomhoide,cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta,cathaoirleachchoistenadtuismitheoiríagusanpátrúnroimhangcéadláinscoile1.Domheastóireachtaíeile,taobhamuighdóibhsiúdganfógra,tugtarfógradonphríomhoidetríríomhphostagusiarrtarair/uirthianfógraachuraraghaidhchuigcathaoirleachanbhoirdbhainistíochtaaguschuiganbpátrún.Féadfadhancigiretuairiscithedulidteagmháilleisanbpríomhoidefreisinlebreac-chuntasathabhairtar leaganamachnameastóireachta, lecruinnitheaeagrú, lesocruitheadhéanamhigcomhairscaipeadhaguschomhlánúnagceistneoirídothuismitheoiríagusdomhúinteoirí,aguslehaoncheistarleithashoiléiriú.

Níthugtaraonfhógradoscoileannaidtacalecigireachttheagmhasach.

IgcásscoiledechuidBoirdOideachaisagusOiliúna(BOO),seoltarcóipdenfhógraiscríbhinnchuigPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna.

DoiciméidCuireann cigireacht sheachtrach béim go príomha ar ghnáthobair laethúil na scoile agus tá béimtheorantaardhoiciméid.Beidhnacigiríagiarraidhliostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,liostagearrdedhoiciméidafheiceáilagusascrúdú,abhaineannlefócasnasamhlachcigireachtaarleithagusambeifíagsúilleisgoréasúntagombeidísarfáilagscoileanna.Tánadoiciméidaiarrtararscoileannaachurarfáil,ibhformáidleictreonachmásféidir,leagthaamachdogachsamhailchigireachtainAguisín2dentreoirseo.

Ceistneoirí IspáirtitheleasmharatábhachtachaiadnatuismitheoiríagusnadaltaíagustámeasagangCigireachtaragcuiddtuairimímaidirlecáilíochtantsoláthair.Tugaimidceistneoirídoshampladethuismitheoiríagusdaltaíirithchuiddármeastóireachtaí,lenandearcthaíafháilarobairnascoile.

TáceistneoirídomhúinteoiríarfáilledéanamharlíneirithnaMeastóireachtaíScoileUile,MeastóireachtaíScoileUile -Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaimagusMeastóireachtaíar IonaidOideachais iscoileannaníosmó(ochtarnóníosmómúinteoirípríomhshrutha).


9

2TáárgcleachtasmaidirleisseoáthreorúleRannóg26denAchtOideachais,1998marseoaleanas:(1) Féadfaidhtuismitheoirímacléinnscoileaitheantacumanntuismitheoirídonscoilsinabhunúagusachothabháilasmeascalínagusbeidh

anceartagtuismitheoiríuilemhicléinnnascoilesinabheithinagcomhaltaídenchumannsin.(2)Déanfaidhcumanntuismitheoiríleasannanamacléinniscoilachurchuncinnigcomharlebord,lePríomhoide,lemúinteoiríaguslemic

léinnnascoile...(3)Déanfaidhanbordteagmháilachurchuncinnidiranscoil,tuismitheoirímacléinnsascoilsinagusanpobalagus,igcástuismitheoiríar

mianleocumanntuismitheoiríabhunú,déanfaidhsééascaíochtdóibhagustabharfaidhségachcúnamhréasúnachdóibhagusdochumanntuismitheoirínuairabheidhsébunaithe.

(4) (a)Déanfaidhcumanntuismitheoirí,taréisduligcomhairlelenachomhaltaí,rialachalenarialófarachruinnitheagusaghnóagusseoladhaghnóthaí.

(b)Másrudégombeidhcumanntuismitheoirícleamhnaithelecumannnáisiúntatuismitheoirí,beidhnarialachadádtagraítearimír(a)igcomhréirletreoirlínteabheidheisitheagangcumannnáisiúntatuismitheoirísinlecomhthoiliúanAire.

Indiaidhfógrafaoinmheastóireacht,nuairabheidhceistneoiríinúsáid,socróidhancigiredáileadhamachceistneoirínadtuismitheoiríroimhanmeastóireacht.

Iscoileannainadtugtarceistneoirídomhúinteoirí, iarrtararanbpríomhoideeolasathabhairtdonfhoireannscoilemaidirleisangceistneoirarlíneroimhangcéiminscoile.

Féadfar tagairtadhéanamhsatuairiscchigireachtad’fhaisnéisafuarthasdedhroimanailísearnaceistneoirí,achníchuirtearfaisnéismhionsonraithestaitistiúilsanáireamh.Tugtarachoimrearshonraícomhiomlánaithenagceistneoiríseodonscoil.TánaceistneoirícomhlánaitheaonairfaoirúndaingeanagangCigireacht.

CruinnitheNíbhíonnréamhchruinnitheannachigcásnasamhlachameastóireachtadomheastóireachtaíscoileuile(MSUagusMSU-BCF)nuairabhíonncruinnitheannroimhangcéadláinscoiledenchigireacht.Déanannancigiretuairiscithe, igcomhairle leisanbpríomhoide,socruithedochruinnithe lehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrúnagusleisanbhfoireannscoile.BíonncruinnitheagnacigirífreisinlehionadaitheóngcoistetuismitheoiríigcásannaabhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-IarbhunoideachaisnósaphróiseascleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais.SachásnachbhfuilcoistetuismitheoiríarbunsascoilnósachásnachbhfuilancoistecleamhnaitheleisangComhairleNáisiúntaTuismitheoirí-Iarbhunoideachais,buailfidhnacigiríleisnahionadaithetuismitheoraatáaranmbordbainistíochta.2

b. Le linn na cuairte cigireachta Bíonncigireamháinnóníosmópáirteachsachuairtchigireachta.Braitheannanméidamaaghlacannanchigireachtagusnagníomhaíochtaíathugtarfúthuirithnameastóireachtaaransamhailchigireachta.Is iondúil go dtógann príomhghníomhaíocht na cigireachta idir lá amháin agus trí lá agus bíonncuairteannaarsheomraíranga,cruinnithe,ceistneoiríachurardhaltaí,athbhreithniúardhoiciméid,agusaiseolasathabhairtsanáireamhinti.Leagannancigiretuairiscitheamchlárginearáltaamachdonmheastóireacht.Déanfaraonathruithearanamchláraphlélepríomhoidenascoileroimhré,nuairisféidir.

CeistneoiríNuairaúsáidteariad,cuireannancigireceistneoiríarshampladenadaltaíarangcéadládenchigireacht.

Cruinnithe agus agallaimh Eagraíonn an cigire cruinnithe agus agallaimh i gcomhairle leis an bpríomhoide. Ag brath ar antsamhailchigireachta,féadfaidhcruinnitheabheithannlehionadaitheónmbordbainistíochtaagusónbpátrún,lehionadaitheónatuismitheoirí,leisanbhfoireannmúinteoirí,lehionadaitheónbhfoireannbhainistíochtainscoile,leisanbhfoireannriachtanasspeisialtaoideachaisaguslecúntóiríriachtanasspeisialta oideachais, le baill oiriúnacha eile den fhoireann. Más cuí, buailfidh an cigire freisin lefócasghrúpadedhaltaí.IgcásmeastóireachtaIscoileuile(MSU)bíonnroinntdenacruinnitheseoroimhthréimhsenacigireachtainscoile.


10

Cuairteanna ar sheomraí rangaTuganncigirícuairtarsheomraírangaagusarshuíomhannafoghlamaeilelelinnnacuairtecigireachtalebreathnúaranbhfoghlaimagusaranteagasc,lehidirghníomhúleisnadaltaíféin,aguslehathbhreithniúadhéanamharagcuidoibre.

Isféidirgombreathnófararanteagascagusaranbhfoghlaiminaonsuíomhfoghlamasascoilirithnameastóireachta.Isféidirgombeidhigceistleisseoobairadhéanannbaillfoirneshealadachaagusmicléinniarchéimeoideachaisatáimbunoibresascoiltráthnacuairtecigireachta.Isféidirgombeidhigceistfreisinanobairadhéanannfoireanndaoinesheachtrachatáfostaitheaganmbordbainistíochtachunteagasc/tacaíochtbhreiseathabhairtdodhaltaílelinnamscoile.

Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnadaltaíabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanandaltaíchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnandaltaíchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúledaltaífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothair.

Tugtaraiseolasóbhéaldonamúinteoiríaonairagdeireadhnagceachtanna,nóagaméigineilelelinnnacuairtecigireachta.Baineannant-aiseolaslecáilíochtfhoriomlánanteagaiscagusnafoghlama,aguslecáilíochteispéirisnandaltaísacheacht.Tugtaraitheantasdodhea-chleachtaisafheictear,daingníteariad,agusdéantarmoltaíchuniadafheabhsúnuairisiomchuí.

DoiciméidBraitheannnadoiciméidabhíonnfaoiscrúdúirithnameastóireachtaarantsamhailcigireachta.TásiadseoleagthaamachinAguisín2dentreoirseo.D’fhéadfadhancigiredoiciméidnótaifidscoilearbithalorgabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachta.

Isféidirgobpléifidhnacigirínatorthaísnatástálachacaighdeánaitheagusfaisnéismheastóireachtaeileleluchtbainistíochtaaguslefoireannnascoileirithnameastóireachta.Níléirítearanfhaisnéisstaitisiúilseosatuairiscscríofa,áfach.

Cleachtas gairmiúil a mheasCégurléirgobhfuilbaintagcigireachtaílemeastóireachtadhéanamharchleachtasgairmiúilmúinteoiríagusarcháilíochtnafoghlamaaéascaítearsaseomraranga,nícigireachtinniúlachtagairmiúlaéanpróiseascigireachta.Tánósannaimeachtaarbunderéiralt24denAchtOideachais,1998lecurarchumasscoileannadéileáillefadhbannaóthaobhnahinniúlachtagairmiúlade.IssocruitheannféiniadnasocruithecigireachtaatáleagthasíosinAlt24nachbhfuilbaintnápáirtaculeisangcigireacht.Sachásgobhfuilimníthromchúiseacharangcigirefaoicháilíochtanteagaiscagusnafoghlamaigceachtáirithearbhreathnaighsé/síairagus/nóimníabhaineannlefolláineagussábháilteachtdaltaí,áfach,cuirfearanimnísininiúldonphríomhoideagusdonmhúinteoirmarchuiddenaiseolasathabharfar.Igcásimníabhaineannlebainistíochtagus/nóceannaireachtsascoil,cuirfeariadiniúldonphríomhoideagusdochathaoirleachbhordbainistíochtanascoilemarchuiddenaiseolastugtha(nó,igcásscoileannafaoichoimirceBOO,donphríomhoide,cathaoirleachanbhoirdagusPríomhfheidhmeannachanBOO.

Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhD’eisighanRoinnOideachaisagusScileannaImlitir0065/2011agusNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011)imíMheánFómhair2011.Marchuiddemheastóireachtaíscoileuile,fiosróidhancigire(nacigirí)anscéalmaidirlecomhlíonadhginearáltascoileleceanglaisnanósannaimeachtaseo.ÉilíteararluchtbainistíochtanascoileanFhoirmFhéintuairiscithe


11

ScoileumChosaintLeanaíachomhlánúroimhangcuairtchigireachtaaguslorgaíonnancigire(nacigirí)tuilleadhfianaiseirithnacuairtecigireachtalenadheimhniúgobhfuilnaNósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile (2011)ágcomhlíonadhaganscoil.TádecheangalarangCigireachtdulidteagmháillehúdaráisnascoileigcásannainadtagannséchunsolaisnachbhfuilnanósannaimeachtaágcomhlíonadhaganscoil.

c. Tar éis na cuairte cigireachtaCruinnithe aiseolaisDeghnáth,bíonncruinnitheaiseolaisanngodíreachnógogairidindiaidhchríochnúnacigireachta.Cuidthábhachtachdenphróiseasmeastóireachtaiseaiad.

Lelinnnagcruinnithetásémaraidhmagangcigire(nacigirí):

• meastóireachtathabhairtarobairnascoile

• aitheantasathabhairtdodhea-chleachtassascoil

• deiseannaathabhairtdoshoiléiriúeolaisarbith

• eolasarbitheileatáoiriúnachabhailiú

• sainaithintadhéanamharréimsínachmórafhorbairt

• pléadhéanamhfaoingcaoiinarféidirleisanscoilforbairttríphríomh-moltaínameastóireachtaachuribhfeidhm

An tuairisc mheastóireachtaCuirteardréacht-tuairiscchiigireachtaigcríchindiaidhchríochnúnagcruinnitheaiseolais,achamháinigcáscigireachtateagmhasaínuairnachn-eisíteartuairiscchuiganscoil.Leagtaramachsatuairiscseopríomhchinntíagusmoltaínameastóireachta.DéantaríaphróiseáiltríghnáthphróisisdhearbhaithecáilíochtanaCigireachtaaguseisíteardonscoil íchunnafíricí intiadhearbhúagusinadhiaidhsineisíteardonscoilíantuairiscdheiridhansinchungodtabharfaidhluchtnascoilefreagrauirthi,maratáleagthasíossadoiciméadTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(RoinnOideachaisagusScileanna,2015).

Nuairaeisítearandréacht-tuairiscchunnafíricíadhearbhú,bíonndeisaganbpríomhoideagusagcathaoirleachanbhoirdairdnaCigireachtaadhíriúarearráidfíricíarbithatásadréacht-tuairisc,darleo.Inadhiaidhsin,eisítearantuairisc,leasaithemásgá,chuiganscoillehaghaidhfreagairtscoile.Bíonndeisagbordnascoilefreagairtscríofaarantuairiscachuristeach,inaleagtaramachcadéadhéanfaidhséledulingleicleisnamoltaíd’fheabhsúchánsatuairisc.Foilsítearantuairiscagus,deghnáth,anfhreagairtscoileansin.

3. FOILSIÚ NA TUAIRISCE CIGIREACHTAFoilsítearantuairiscchríochnaitheagusfreagairtnascoilearshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie).TácursíosdéantaarnasocruithemionsonraitheidtacalefoilsiúnadtuairiscícigireachtaindoiciméadarleithdarteidealTreoirlínte um Fhoilsiú Tuairiscí Cigireachta Scoile:(AnRoinnOideachaisagusScileanna,2015)


12

4. GNÍOMHÚ DE RÉIR NA TUAIRISCE CIGIREACHTAIsceartdonbhordbainistíochta,marchuiddáchlároibrefeabhsúcháinscoile,natorthaíagusnamoltaísatuairiscaphléagus, igcomharlepríomhoidenascoile,pleanáilagusmaoirseachtadhéanamhigcomhairnangníomhachtaíatáagteastáilchunmoltaínatuairisceachuribhfeidhm.Iscóirdonscoilleasabhaintasantuairisc,maraonlecineálachaeilefianaiseabhailíonnanscoil,lebonneolaisachurfaoinapróisisumfhéinmheastóireachtscoileagusfaoinacuidpleanálad’fheabhsúchánagusd’fhorbairt.IgcásscoiledechuidBOO,moltargurcheartgombeadhpríomhfheidhmeannachanBOO,nóoifigeachtharac(h)eann,páirteachinaleithéiddephlé.

Cégurbiadanbordagusanpríomhoide(nóPríomhfheidhmeannachanBhoirdOideachaisagusOiliúna(BOO)igcásscoiledechuidBOO)ismóatáfreagrachasmaoirseachtadhéanamharchuribhfeidhmnamoltaíagusnabhfeabhsúchánidtuairiscchigireachta,tádefhreagrachtarphátrúnnóariontaobhaithenascoileachinntiúgondéantarbeartaleantachaéifeachtachaindiaidhnacigireachtafreisin.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgodteastódhóscoileannarochtainafháilarangcúnamhachuireannnaseirbhísítacaíochtascoileagusfoinsícomhairleeilear fáilnuairatáfeabhsúcháinábpleanáilaguságcur ibhfeidhmacu.

DéanfaidhanChigireachtagusrannógaeilesaRoinnOideachaisagusScileannamonatóireachtarchuribhfeidhmnamoltaísnascoileannaroghnaitheagusarfudanchóraisgoginearálta.D’fhéadfadhségomeasfadhanChigireachtanméiddulchuncinnatádéantaidtaobhnamoltaíidtuairiscchigireachtaábhairachuribhfeidhmníosdéanaí.

5. AN CREAT CÁILÍOCHTA DO SCOILEANNALeAg Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta do Bhunscoileannacuirteartacarcomhaontaitheaguscomhleanúnachdechaighdeáinarfáildondádhiminseand’obairscoileanna:

• teagascagusfoghlaim

• ceannaireachtagusbainistíocht

Táséceapthadomhúinteoiríagusdocheannairíscoilelehúsáidchunnacuirchuigeteagaiscagusfoghlamaiséifeachtaíagusismealltaíachuribhfeidhmaguschunfeabhasachurarcháilíochtnaceannaireachtainascoileanna.Tríthacardechaighdeáinasholátharathuganncursíosar‘chleachtaséifeachtach’agusar‘chleachtasfíoréifeachtach’,cuideoidhancreatlescoileannaaláidreachtaíagusaréimsíforbarthaaaithintaguscuirfidhséaragcumasseilbhaghlacadharabhforbairtagusfeabhsúchánféin.Aranmbealach seo, féachannanCreat Cáilíochta do Scoileanna le cuidiú le scoileannachunféinmheastóireacht,cleachtasathmhachnamhachagusfreagrúlachtarriachtanaisnabhfoghlaimeoiríaleabúinaseomraíranga,inascoileannaagusinasuíomhannafoghlamaeile.

BainfearúsáidasangCreat Cáilíochtachunbonneolaisachurfaoiobairnagcigiríderéirmaradhéanannsiadmonatóireachtagustuairisciúarangcáilíochtiscoileanna.Bainfidhnasamhlachameastóireachtaúsáidasnagnéithedenchreat ismóatáábharthad’fhócasnasamhla.Aranmbealachseo,cégombainfearúsáidasangcreatgosolúbtha,cinnteoidhségombíonncomhsheasmhachtimeastóireachtaínaCigireachta.

MarthoradharAg Breathnú ar an Scoil Againne 2016: Creat Cáilíochta do Iar-Bhunscoileanna achurarfáilgopoiblí,cuideofarletuismitheoiríagusdaoineeilenabreitheannameastóireachtaidtuairiscícigireachtaathuiscint.Cuideoidhanteangachoiteannasholáthraíonnancreat lepléfiúntachidirmúinteoirí,gairmeoiríoideachais,tuismitheoirí,daltaí,pobailscoileagusanpobalníosleithnefaoingcáilíochtinárscoileanna.


13

TÁBLA 1: CREAT CÁILÍOCHTA DO BHUNSCOILEANNA – FORLÉARGAS

CEA

NN

AIR

EAC

HT

AG

US

BAIN

ISTÍ

OC

HT

DOMAINS STANDARDS

Ceannaireachtarfhoghlaimagusartheagasc

Maidirleisnaceannairíscoile:

cuireannsiadcultúrd’fheabhsú,comhoibriú,nuálaíochtaguscruthaitheachtsanfhoghlaim,sateagascagussamheasúnúchuncinn

cothaíonnsiadtiomantasdonchuimsiú,comhdheiseannaagusforbairtiomlánaíochgachdalta

bainistíonnsiadpleanáilaguscuribhfeidhmanchuraclaim

cothaíonnsiadforbairtghairmiúildomhúinteoiríashaibhríonnfoghlaimnamúinteoiríagusnandaltaí

Aneagraíochtabhainistiú


bunaíonnsiadtimpeallachtfoghlamaordúil,slánagussláintiúil,aguscoinníonnsiadítríchumarsáidéifeachtach

bainistíonnsiadacmhainnídaonna,fisiciúlaagusairgeadaisnascoilechuneagraíochtfoghlamaachruthúagusachoinneáil

bainistíonnsiadstaideannadúshlánachaaguscastaarbhealachaléiríonncomhionannas,cothroimeaguscóir

forbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcóraschunfreagrachtaguscuntasachtghairmiúilachurchuncinn

Ceannaireachtarfhorbairtnascoile


cuireannsiadanfhísatámarthreoiraganscoiliniúlagusbíonnsiadigceannasarbhaintamachnafísesin

bíonnsiadigceannasarrannpháirtíochtnascoileibpróiseasleanúnachnaféinmheastóireachta

déanannsiadcaidrimhathógáilagusachoinneáillaistighdenscoil,lescoileannaeile,agusleisanbpobalníosleithne

déanannsiadbainistiú,ceannaireachtagusidirghabháilaranathrúd’fhonnfreagairtarriachtanaisnascoileatáagathrúagusarathruithesanoideachas

Acmhainnnaceannaireachtaafhorbairt


déanannsiadmeasúnúaragcleachtasmarcheannairíagusforbraíonnsiadantuiscintatáacuarcheannaireachtinbhuanaitheaguséifeachtach

cuireannsiadarchumasnafoirneróilcheannaireachtaaghlacadhagusachuribhfeidhm

cothaíonnsiadaguséascaíonnsiadanfhorbairtarghuthnandaltaí,rannpháirtíochtnandaltaíagusceannaireachtnandaltaí

tógannsiadlíonraígairmiúlaleceannairíscoileeile

TEA

GA

SC A

GU

S FO

GH

LAIM

RÉIMSÍ CAIGHDEÁIN

Torthaínabhfoghlaimeoirí

Maidirleisnadaltaí:

baineannsiadtaitneamhasagcuidfoghlama,tásiadspreagthachunfoghlama,agustásiadagsúillegnóthachtáilmarfhoghlaimeoirí

táant-eolasagusnascileannariachtanachaacuchuniadféinagusagcaidrimhathuiscint

léiríonnsiadant-eolas,nascileannaagusantuiscintatádedhítharchuraclamnabunscoile

baineannsiadamachnacuspóirífoghlamaatáluaitedontéarmaagusdonbhliain

Eispéirisnabhfoghlaimeoirí

Maidirleisnadaltaí:

glacannsiadpáirtgotairbheachingníomhaíochtaífoghlamafiúntacha

fásannsiadmarfhoghlaimeoirítríidirghníomhaíochtaíómósachaaguseispéirisatádúshlánachagustacaíoch

déanannsiadathmhachnamharandulchuncinnmarfhoghlaimeoiríagusforbraíonnsiadmothúchánd’úinéireachtagusdefhreagrachtasabhfoghlaim

faigheannsiaddeiseannachunnascileannaagusnadearcthaíafhorbairtatáriachtanachdonfhoghlaimarfeadhantsaoil

Cleachtasaonairnamúinteoirí

Maidirleisanmúinteoir:

táant-eolasábhair,ant-eolasoideolaíochtaagusnascileannabainistíochtaseomrarangariachtanachaaige/aici

roghnaíonnagusúsáideannsé/sícleachtaisphleanála,ullmhúcháinagusmheasúnaitheachuireannfoghlaimnandaltaíchuncinn

roghnaíonnagusúsáideannsé/sícuirchuigeteagaiscatáoiriúnachdonacuspóirífoghlamaagusdoriachtanaisfoghlamanandaltaí

freagraíonnsé/sídoriachtanaisfoghlamaaonairagusidirdhealaíonnsé/sígníomhaíochtaíteagaiscagusfoghlamamarisgá

Cleachtascomh-choiteann/comhoibríochnamúinteoirí

Maidirleisnamúinteoirí:

támeasacuaranbhforbairtghairmiúilagusarangcomhoibriúgairmiúilagusglacannsiadpáirtiontu

oibríonnsiadlechéilechundeiseannafoghlamaacheapadhdodhaltaíarfudanchuraclaimagustaobhamuighde

igcomharlenachéileforbraíonnsiadaguscuireannsiadibhfeidhmcleachtaismheasúnaithefhoirmitheachaagusshuimitheachaatácomhsheasmhachagusiontaofa

cuidíonnsiadleisanacmhainnuile-foirneathógáiltrínasaineolasaroinnt


14

6. CONTANAM NA CÁILÍOCHTAScrúdaíonncigireachtaícáilíochtghnéitheéagsúlad’obairnascoileagamnacigireachta.Arndóigh,níhionanngachgnéd’obairnascoileóthaobhcáilíochtade.Marshampla,b’fhéidirgobhfuilnacigirídentuairimgobhfuilcáilíochtanteagaiscagusnafoghlamaiscoilagleibhéalan-ardatá,achgurchóircáilíochtthacaíochtnascoiledonscoláireafheabhsú.

Baineannnacigiríúsáidascontanamnacáilíochtathíosagusiadagcursíosargachgnéd’obairnascoilelelinncigireachta.Táancontanamcurthainoiriúintchuncuidiúlemeastóiríteachtarbhreithiúnaismheastóireachtaatábunaithearfhianaiseaguslecursíoscruinnadhéanamharchaighdeánsholátharnascoilenóarghnéithedensolátharsin.TáséinúsáidagangCigireachtleroinntbliantaanuaschuncuidiúlecigiríteachtarbhreithiúnaisréadúlafaoicháilíochtghnéithedesholátharnascoile.

CuireadhcontanamcáilíochtailáthairdoscoileannaardtúschuncríochanaféinmheastóireachtainAg Breathnú ar Ár Scoil (2003)aguscuireadhiláthairaríséin2012iFéinmheastóireacht Scoile – Treoirlínte do Scoileanna.Marchuiddenphróiseasféinmheastóireachta,spreagadhscoileannaleisangcontanamaúsáidchuncáilíochtasoláthairamheasaguschunagcleachtasachurarchontanam.

Léiríonnancontanamgombíonncáilíochtscoileigcónaíagteachtchuncinnagusagforbairtagusaithníonnsécomhthéacsuathúilgachuilescoile.Aithníonnségobhfuil formhórnascoileannaagcéimeannaéagsúladenphróiseasfeabhsúchánscoiledoghnéitheáirithedásoláthair.

Tábla 2 : CONTANAM NA CÁILÍOCHTA

LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA

An-mhaith

ÚsáidtearAn-mhaitháitabhfuilcáilíochtnaréimsíandéantarmeastóireachtorthuarchaighdeánan-ard.Níbhíonntioncharrómhóraganlíonbeagréimsíatálefeabhsúarcháilíochtantsoláthairaraniomlán.Doroinntscoileannasachatagóirseobíonnancháilíochtarandearnadhmeastóireachttharcionnagusissamplaídoscoileannaeiledeshárchaighdeáinsholáthair.

An-mhaith;archáilíochtan-ard;an-éifeachtach;cleachtasan-éifeachtach;lemoladhgohard;an-rathúil;beagánréimsílefeabhsú;gohiontach;archaighdeánan-ard.Arfheabhas:tharcionn;arshárchaighdeán,leláidreachtaían-suntasacha;tharbarr

Go maith

ÚsáidtearGo maitháitinabhfuilníosmóláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthunánaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamh.Bíonntioncharagnaréimsíinabhfuilgálefeabhasadhéanamharcháilíochtfoghlamanandaltaí.Nímórdonscoiltógáilaracuidláidreachtaíagusgníomhúledulingleicleisnaréimsíatáaitheantainabhfuilgálefeabhasadhéanamhleisangcaighdeánan-mhaithabhaintamach.

Gomaith;cáilíochtmhaith;fiúntach;cleachtaséifeachtach;inniúil;úsáideach;inmholta;caighdeánmaith;roinntréimsílefeabhsú


15

7. ATHBHREITHNIÚ AR CHIGIREACHTAÍIsféidirlemúinteoirnólebordbainistíochtaaandearnacigireachtdifeardó/diathbhreithniúaiarraidhderéirnanósannaimeachtaatáimlínithesadoiciméadNós Imeachta Athbhreithnithe do Chigireachtaí ar Scoileanna agus ar Mhúinteoirí faoi Alt 13 (9) den Acht Oideachais 1998 (2015)(www.education.ie).

8. FOILSIÚ NA TREORACH SEO AGUS ATHBHREITHNIÚ UIRTHI

CuireadhanTreoirseoidtollachéiletaréisduligcomhairleleisnacomhpháirtitheoideachaisderéirmaraéilítearlehAlt13(8)denAchtOideachais,1998.

TáanChigireachttiomantadoshíorfheabhasachurarnasliteandéanaimidárgcuidoibremeastóireachtaaguscomhairleiscoileannaagusdéanfarathbhreithniúarábharnaTreorachseogotráthrialta.

LEIBHÉAL CUR SÍOS SAMPLA DE NA TÉARMAÍ TUAIRISCIÚLA

Sásúil

ÚsáidtearSásúiláitabhfuilcáilíochtantsoláthairsáchmaith.Tádíreachníosmóláidreachtaíandéantarmeastóireachtorthunánalaigí.Cénachmbíonndrochthioncharsuntasachagnalaigícuireannsiadsrianleisnataithífoghlamaagusbachóirdulingleicleod’fhonncaighdeánníosfearrabhaintamach.

Sásúil;sáchmaith;solátharoiriúnachcégobhfuilféidearthachtaíannlefeabhasadhéanamh;leibhéalcáilíochtainghlactha;isgáfeabhasadhéanamhiréimsíáirithe

Measartha

ÚsáidtearMeasarthaáit,inainneoingobhfuilroinntláidreachtaísnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu,gobhfuilníosmóeasnaimhnólaigíannfreisinnánaláidreachtaí.Beidharanscoildulingleicleheasnaimháiritheganmhoilllenachinntiúgombíonnansolátharsásúilnóníosfearrnásin.

Measartha,laigísoiléireannabhfuiltioncharacuarfhoghlaimnandaltaí;ganabheithchomhsásúilsin;deacrachtaíann;níormórfeabhasadhéanamhiréimsíarleith;gálegníomhúlefeabhasadhéanamh

Lag

ÚsáidtearLagáitabhfuileasnaimhthromchúiseachasnaréimsíandéantarmeastóireachtorthu.Isgádonscoiluilegníomhúláithreacharbhonncomhordaitheledulingleicleisnaréimsíatámarábharimní.Igcásannaáirithe,b’fhéidirgombeidhgálehionchuróghníomhaireachtaíeileletacúleisnafeabhsuithe.

Lag;míshásúil;easnamhach;neamhéifeachtach;godona;athrú,forbairtnófeabhasatásuntasachagteastáil;deacrachtaísuntasachaann


16

AGUISÍN 1AchoimrearShamhlachaCigireachta

Leagtaramachsanaguisínseoachoimreghairidargachceanndenasamhalachaseoaleanas:

Samhail leathanach

1.1 CigireachtTheagmhasach 17

1.2 MeastóireachtChuraclaim 19

1.3 MeastóireachtarSholáthardopháistíabhfuilRiachtanaisSpeisialtaOideachaisacu 21

1.4 MeastóireachtarPhleanáilGhnímhd’FheabhsúcháiniScoileannaDEIS 23

1.5 MeastóireachtScoileUile,Bainistíocht,CeannaireachtagusFoghlaim 25

1.6 MeastóireachtScoileUile 27

1.7 CigireachtLeantach 30

Tásémarspriocagnahachoimrítreoirthagarthaghairidachurarfáild’fhócasmeastóireachtagachuilesamhlaagusnagníomhaíochtaícigireachtaaggachcéimdenphróiseascigireachtaaleaganamach.

Nósanna Imeachta um Chosaint Leanaí a chomhlíonadhMar chuid de gach meastóireacht scoile uile, fiosróidh cigirí comhlíonadh ginearálta scoile leis nariachtanais sna Nósanna Imeachta maidir le Caomhnú Leanaí i mBunscoileanna agus i Scoileanna Iarbhunscoile(2011).


17

1.1 Cigireacht Theagmhasach

RÉAMHRÁIsécaighdeánanoideachaisatáásholáthardonadaltaíignáthstaideannalaethúlascoileceanndenaheochairfhócaissachigireachttheagmhasach.Déantaranmheastóireachtigcomhthéacsgnáthobairnascoile,agcurgnéithedechomhthéacsnascoilesanáireamh,lenan-áirítearráiteasmisinnascoile.

Tásamhailnacigireachtateagmhasaíceapthalebheithsolúbthaionasgobhféadfarfeidhmabhaintaistileheolasafháilarroinntghnéitheéagsúlad’obairnascoile.Ilíonbeagcásanna,d’fhéadfadhaoncheannnógachceanndenacúiseannaseoaleanasabheithinagcúislecigireachttheagmhasachchomhmaith:

• Meastóireachtadhéanamharchuringníomhtreoirlínte,imlitreacha,rialúcháin,agustreorachaeilearnandéanamhaganAire

• Eolasabhailiúarfhachtóiríabhféadtariadaúsáidlesainaithintadhéanamharscoileannaabhainfeadhtairbheastuilleadhcigireachta

• Monatóireachtadhéanamharandulchuncinnatáádhéanamhagscoilmaidir lemoltaíarinneadhígcigireachtaíroimheseo

• Eolas a bhailiú ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht scoileanna do chúiseanna taighde nó archúiseannaeilelenan-áiríteareolasachurarfáildorannógaeilesaRoinn

Insíonnancigiredonphríomhoidecúisac(h)uairteagtúsnacigireachtateagmhasaí.

Meastóireachtiseacigireachttheagmhasacharghnéithed’obairnascoilefaoighnáthchoinniollachaingáthláscoile.Dégnáth,díríonnsíarghnéithedenteagasc,denfhoghlaimagusarghnóthachtáilnandaltaíagustacaíochtdodhaltaí.Tacaíonnanchigireachttheagmhasachlecaidreamhcomhghairmiúilidirmúinteoiríagusancigire.Caitheannancigireac(h)uidamaagbreathnúgodíreacharanbhfoghlaimagusaranteagascsaseomrarangad’fhonnobairnamúinteoiríagusnandaltaíaathdhaingniúagustacúlenitheafheabhsú.Tugannanchigireachttheagmhasachdeisdonmhúinteoirpléadhéanamharshaincheisteannaatábainteachleisangceachtaguscomhairlealorgóngcigire.

Tacaíonncigireachtaí teagmhasacha le ról ceannaireachtaoideachasúlaanphríomhoide trídheisathabhairtdó/dicomhphlégairmiúiladhéanamhlecigiríarnitheáiritheabhfuilsainbhaintaculeisanscoil.Isféidiraiseolasóbhéalanchigireaúsáidlecabhrúlescoileannasainaithintadhéanamharláidreachtaíóthaobhantsoláthairoideachaisdeagusathmachnamhgairmiúilaéascúarnagnéitheargáiadafhorbairttuilleadh.Cuireannanchigireachttheagmhasachlepróisisfhéinmheastóireachtanascoileféinarangcaoiseo.Bachóirgogcuirfeadhant-aiseolasathugannancigiredonmhúinteoiragusdonscoilleisanathmhachnamhgairmiúilagusleisanbhféinmheastóireacht,agusgobhfeabhsófaítorthaídonadaltaídábharr.

FÓCAS MEASTÓIREACHTABíonnformhórnagcigireachtaíteagmhasachadírithearanteagascagusaranbhfoghlaim.Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarcénchaoiandéantarnadaltaíabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanandaltaíchuncinnagusatharraingítear isteachsanfhoghlaimgocuí iad.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnandaltaíchomhmaith.Féadfaidhancigireidirghníomhúledaltaífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídásaothar.


18

Meastaroireadagusatáspriocannafeabhsaithescoileuileagdulibhfeidhmarangcleachtassaseomrarangaagusarcháilíochtanteagaisc,nuairisiomchuí.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA : CIGIREACHT THEAGMHASACH

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA

GníomhaíochtnaCigireachta

Láscoileamháin,gohiondúil

Nílréamhfhógratugtha

Agbualadhlepríomhoide

Faighcóipd’amchlárnascoile

Dréachtsceidealdechuairteannaranga-Comhroinntearseoleisanbpríomhoideroimhthúsnagcuairteanna

Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaim

Caidreamhledaltaíagusathbhreithniúarobairnandaltaí

Aiseolaschuigmúinteoiríaonairaraibhbreathnóireachtdéantaaragcleachtas

Cruinniúaiseolaislepríomhoideagus/nópríomhoidetánaisteach

Níthugtartuairiscscríofaarbithdonscoil


19

1.2 Meastóireacht Churaclaim

RÉAMHRÁTáantsamhailMeastóireachtChuraclaimdírithearábhairarleithdeChuraclam na Bunscoile(1999)agustugannséaghaidharthrícheistthábhachtachafaoichaighdeánanteagaiscagusnafoghlamainábhararleith:

1. Cadécáilíochtfoghlamanandaltaísanabhar?

2. Conasathacaítearsascoillefoghlaimnandaltaísanábhar:

o Trínaheispéirisfoghlamaachuirteararfáildonadaltaí?

o Tríchleachtasmúinteoirí,lenan-áirítearmeasúnú?

3. Céchomhhéifeachtachisatápleanáilscoile,féinmheastóireachtscoile(FMS)sanáireamh,agcurfoghlaimnandaltaíchuncinn?

Cuireannantsamhailseobéimarleitharchaighdeánfoghlamanandaltaíinábhairarleithagusdáréirsincaitearanchuidismód’amanchigirelelinnnameastóireachtaseosascoilistighsnaseomraírangaagussuíomhannaeilefoghlama.

FÓCAS MEASTÓIREACHTATugannancigirefaoinmeastóireachtagustugannsé/sítuairiscsaMheastóireachtChuraclaimfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Cáilíochtfhoghlaimnandaltaí

• Tacaíochtd’fhoghlaimnandaltaí:eispéirisfoghlamaaguscleachtasmúinteoirí

• Éifeachtphleanáilscoile,féinmheastóireachtscoile(FMS)sanáireamh,agcurfoghlaimnandaltaíchuncinn

Caighdeán foghlama na ndaltaíDéanfaidhan cigire cíoradharanméid taitnimhabhaineannnadaltaíasanbhfoghlaimagus céchomhspreagthaagusatásiadimbunfoghlama.Déanfaidhancigirefiosrúfaoiareolasnandaltaíagusadtuiscintaranábharagusconasmaratáascileannaagusdearcadhsanábharsinagforbairt.Pléitearanméiddulchuncinnadhéananndaltaíagusiadagaistriúóranggorangfreisin.Inathaobhseo,tabharfaidhnacigiríairdarthaifidfoghlamanandaltaísanábhar;taifiddulchuncinnmhíosúla;pleanannafeabhsúcháinscoilenópleanáilgníomhaíochtaDEIS;agusAnCuraclamBunscoileforbarthaaganNCCAaguseisitheagAnAireOideachaisagusScileanna.

Ag tacú le foghlaim na ndaltaí trí éispéiris foghlama agus cleachtas múinteoirí Measannancigirecéchomhgníomhachisatánadaltaísanfhoghlaim,nadeiseannaathugtardóibhleisnascileannafoghlamaaúsáidagusachuribhfeidhmagusanbhaintatáaculemonatóireachtadhéanamhinagcuiddulchuncinnsanfhoghlaim.Cuireannancigirenanitheseoaleanassanáireamh:

• Rannpháirtíochtnandaltaísanfhoghlaim

o Anfoghlaimeoirígníomhachaiad

o Anbhfuilsiadagfoghlaimgoneamhspleáchagusagcomhoibriúlenachéile

o Máthugtardeiseannadóibheolasáiritheagussmaointeadhaingniúgorialta

o Máthugtarandúshlánagusantacaíochtcuídóibhsanfhoghlaim


20

• Nadeiseannaathugtardodhaltaíscileannafoghlamaaúsáidagusachuribhfeidhm

• Anbhaintatáagnadaltaí lemonatóireachtadhéanamharagcuiddulchuncinnféinsanfhoghlaim

Breathnaíonnancigirearcéchomhullamhagusatáanmúinteoirdonábhar,naspriocannafoghlamaatá leagthaamachacu, áiseannaagus straitéisí measúnuitheagusabpleanáil arghníomhaíochtaífoghlamachomhmaith.BreathnaíonnancigirearanmbealachabhíonnnastraitéisíteagaiscagteachtleisnatreoirlínteatámarchuiddeCuraclamnaBunscoileforbarthaaganNCCAagusfoilsitheaganAireOideachaisagusScileanna.Breathnaíteararnadeiseannaathugannmúinteoirídodhaltaítógáilaranbhfoghlaimatádéantacheanasanábharagusábhaireileadhaingniúgorialta.Scrúdaítearanbealachadhéanannmúinteoirímeasúnúsanábharagusanbealachaúsáidtearagusaléiríteareolasónmheasúnú.

Cé chomh héifeachtach is atá pleanáil scoile, FMS san áireamh, ag cur foghlaim na ndaltaí chun cinn? Breathnaíonnancigirearanbhealachaéascaíonnpleanáilscoileuileaguspleanáilaoniranmhúinteoragníomhaíochtaí foghlama atá fiúntach agus iomchuí den churaclam. Breathnaítear ar an mhéidsholáthaird’fhoghlaimforbarthanandaltaísaphleanuile-scoiledonábharagusécurthaigcomhthéacsdoriachtanaisnascoile.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA: MEASTÓIREACHT CHURACLAIM

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtnaCigireachta

Cuireannancigireríomhphostchuiganscoilcúigláoibreroimhanmheastóireacht

Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilchuncruinnitheaeagrú

GníomhaíochtscoileComhlíonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile(murabhfuilsédéantaroimhanfhógra)

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Dhághnáthláscoile,gohiondúil

Cruinniúlepríomhoideagus/nómúinteoirarbithbaintelecurchuncinnteagaiscagusfoghlamasanábharatáfaoimheastóireacht

Cumarsáideanamchláir-tugthaarmaidingachládenmheastóireachtagusansceidealleagthaamachdonlásinamháin

Grúpagallaimhdaltaí

Athbhreithniúardhoiciméid



Aiseolaschuigmúinteoiríaonair

Cruinniúiar-mheastóireachtaidirancigire/nacigiríagusanpríomhoideagus,mascuí,baillfoirneabhfuilbaintaculeceannasaransolathardonábharatáamheas

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtscoileEisíteardréachtthuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfircí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)


AntuairiscdheireanachafhoilsiúarshuíomhgréasáinnaRoinne


21

1.3 Meastóireacht ar Sholáthair do Dhaltaí a bhfuil Riachtanais Speisialta Oideachais acu

RÉAMHRÁIs meastóireacht dhírithe ar an soláthar do dhaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu imbunscoileanna príomhshrutha í an Mheastóireacht den Soláthar do dhaltaí a bhfuil RiachtanaisSpeisialtaOideachaisacu.Díríonnsíardháeochaircheistfaoichaighdeánsholátharnascoiledonadaltaíseo:

• Céchomhmaithisabhíonntorthaífoghlamanandaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu?

• Cé chomh maith is aúsáideann an scoil nahacmhainní a fhaigheann sídodhaltaí abhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacuchuntorthaífoghlamaafheabhsú?

Agusiadagpléleisandácheistseo,bainfidhnacigiríúsáidasdhápríomhfhoinsefianaise:

• Tuairisciúnascoileféinarthorthaíagusarahúsáidacmhainní.

• Meastóireachtnagcigiríarthorthaíagusaranúsáidabhaineannanscoilasacmhainní.

Toiscgogcuireannantsamhailseobéimarleitharcháilíochtnadtorthaífoghlamadodhaltaíabhfuilriachtanais speisialta oideachais acu, caitear formhór an ama a chaitheann cigirí i scoil le linn nameastóireachtaseosnarangannapríomhshruthaagussnasuíomhannatacaíochta.

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéanannancigiremeastóireachtagustuairisciúsamheastóireachtRSOfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Cáilíochtfhoghlaimnandaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu

• Cáilíochtanteagaiscdodhaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu

• Cáilíocht bhainistíochta agus úsáide na n-acmhainní a fuarthas chun tacú le daltaí a bhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu

Cáilíocht fhoghlaim na ndaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acuFiosróidhancigiremaratánadaltaíleriachtanaisspeisialtaoideachaisacucuimsithegosuntasachisaolnascoileagussaolantseomraranga.Breathnóidhancigirearanmbealachambíonndaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu:

• Agglacadhpáirtegocuspóireachingníomhaíochtaífoghlamaleisandúshláncuí

• Agglacadhpáirtegogníomhachingníomhaíochtaífoghlamaneamhspleáchaaguscomhoibríocha

• Agbaintsultasabhfoghlaimagusspreagthachunfoghlama

• Agbaintspriocannafoghlamaamach,aleagadhamachtríphróiseasanphleanfoghlama

• Agbaintúsáideagusagcuribhfeidhmnascileannalitearthachta,scileannauimhearthachtaagusscileannasaoilatáagteastáillenafoghlaimafhorbairt

Cáilíocht an teagaisc do dhaltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acuBreathnóidhancigirearullmhúchánmuinteoirídádteagasc;goháirithearangcaoialeagannsiadamachspriocannafoghlamaatáréadúilagusdúshlánachdodhaltaíleriachtanaisspeisialtaoideachaisacuatábunaithearshonraíbunlínecuí.Breathnaíonnancigirefreisinaréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarcénchaoiandéantarnadaltaíabhainistiúagus


22

aeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.Scrúdaítearcleachtaismheasúnaithe,maraúsaidteareolasmeasúnaitheagusmarachuirteariniúléagusanméidcomhoibritheatáannidirmúinteoirírangapríomhshruthaagusmúinteoirítacaíochtachomhmaith.

Bainistíocht agus úsáid acmhainní a fuarthas chun tacú le daltaí a bhfuil riachtanais speisialta oideachais acu Fiosróidhancigire aramhéad isatábainistíocht scoile tiomantagosoiléirdochead isteachagusdochuimsiúdaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu.Déantarmeastóireachtarangcaoiaphleanálannanscoild’úsáidéifeachtachnan-acmhainníafhaigheannsíchuntacaíochtathabhairtdodhaltaíleriachtanaisspeisialtaoideachais.Dírítearfreisinarangcaoiaúsáideannanscoilacmhainníagusanchaoiachinntíonnsígobhfuiltimpeallachtaífoghlamainrochtana,fóirsteanachaguscompordachd’fhoghlaimeoiríuile.Fiosróidhnacigirínastruchtúirdábhfuilannchuncomhroinnteolaisledaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachasúlaacuaéascúleréamhscoileannaagusiar-bhunscoileannacuí.Breathnóidhsiadfreisinaranmhéidrannpháirtíochtaatáannletuismitheoiríaguslegníomhaireachtaíseachtrachachuntacaíochtathabhairtd’fhoghlaimdaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacuagusansoláthard’fhorbairtghairmiúilleanúnachnafoirnesanoideachasspeisialta.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA: RSO

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA


Cuireannancigireríomhphoistchuiganscoildeichlároimhangcigireacht

Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú

Cuirtearceistneoirítuismitheoraaraghaidh

Roghnúdaltaídonghrúpagallamh

Gníomhaíochtscoile

Comhlíonannaguscuireannanpríomhoidefoirmeolaisnascoilegoleictreonach,(murabhfuilsédéantaroimhanfhógra);polasaísainriachtanaisnascoile,polasaímeasúnuitheaguscásannaagusclárachaamamhúinteoiríacmhainneagusthacaíochtfoghlama(teimpléadcurthaarfáil)

Cinntíonnanpríomhoideceadtuismitheoirídopháistíroghnaithelepáirtaghlacadhingrúpagallamh

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Degnáthaon-tríláscoile


Cumarsáideanamchláir-tugthaarmaidingachládenmheastóireachtagusansceidealleagthaamachdonlásinamháin

CruinniúlefoireannSEN

CruinniúleSNA’nna

Grúpagallamhdaltaí

Bailiúnagceistneoiríatháinigaraisóthuismitheoirí

Athbhreithniúardhoiciméidagusarshonraímeasúnuithe



Aiseolaschuigmúinteoiríaonair

Cruinniúiar-mheastóireachtaidirancigire/nacigiríagusanpríomhoideagus,nuairisiomchuí,baillfoirne

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfiricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)




23

1.4 Meastóireacht ar Phleanáil Ghnímh d’Fheabhsúcháin i Scoileanna DEIS

RÉAMHRÁI2005d’fhoilsighanRoinnDEIS (Comhionannas Deiseanna sna Scoileanna a Sheachadadh) An Plean Gníomhaíochta um Chuimsiú Oideachais.TásémaraidhmagpleangníomhaíochtaDEISachinntiúgo bhfreastalaítear ar riachtanais oideachasúla leanaí agus daoine óga a thagann ó phobail faoimhíbhuntáiste. Faigheann bunscoileanna atá páirteach in DEIS tacaíochtaí agus acmhainní breise,solátharbreisefoirnesanáireamh,trídangClárTacaíochtadoScoileannad’fhonncúnamhathabhairtdóibhaidhmeannaanphleangníomhaíochtaabhaintamach.FaigheannscoileannaDEIStacaíochtfreisinóchomhordaitheoirteagmhálabaile,scoileagusanphobail(CTBSP)agusóngClárCríochnaitheScolaíochta(CCS).

Táthar ag súil go dtacóidh scoileanna a fhaigheann an tacaíocht agus na hacmhainní breise debharrgobhfuilsiadpáirteachinDEISleisanbpleangníomhaíochtaDEIStríphróiseaspleanálaagusmonatóireachtacórasachachuribhfeidhmsascoilféinagusagleibhéalanchnuaisaighscoileanna/anphobail.GnéabhfuiltábhachtnachbeagagbaintleíibpróiseaspleanálaagusmonatóireachtaDEISisearannpháirtíochtnandaltaí,nadtuismitheoirí,agusnabpobalagusnangníomhaireachtaísacheantaráitiúil.

Tátharagsúilgobhforbróidhscoileannapleanannagníomhaíochtachunnaréimsí seoa leanas (adtugtartéamaíDEISorthu)afheabhsú:tinreamh;coinneáil;dulchuncinnchuigiarbhunoideachas;litearthacht;uimhearthacht;comhpháirtíochtletuismitheoirí;aguscaidreamhlescoileannaeileaguslesoláthróiríoideachaiseile,aguslegníomhaireachtaíseachtracha.Tátharagsúilgodtacóidhpríomhoidí,boirdbhainistíochta,agusfoirnebainistíochtainmheánachalecuringníomhpleanannagníomhaíochtaDEIStríphleanannatríblianaaúllmhú.Iscóirdonscoilmonatóireachtadhéanamharandulchuncinnatáádhéanamhaiciileithnapleanannagníomhaíochtaseoachuribhfeidhmagusnahathruitheisgáadhéanamhibhfianaisenataithíafhaightear.

Meastóireacht dhírithe is ea samhail mheastóireachta DEIS ina mbreathnaítear ar phleanáilghníomhaíochta na scoile le haghaidh feabhsúcháin i dtaca le gach téama DEIS. Is é cuspóir nameastóireachta ná tacaíocht a thabhairt d’fheasúchán scoile agus cáilíocht nahoibre adhéantar iscoileannaadhearbhúd’fhonncomhionannasdeiseannaoideachasúlaabhaintamacharmhaithelenandaltaí.Cuireannsíarchumasnagcigirífreisinamheascéchomhhéifeachtachisatácuribhfeidhmnascoileannaaridirghabhálachaagusarthionscnaimharleith,aguseolascothromledátaachurarfáildonchóras.

FéachannmeastóireachtDEISleisandea-chleachtasaaithintagusadhearbhúsascoilagusmoltaísoileireathabhairtd’fhorbairtagusfeabhsúchánníosmó.TugtartuairiscghontachigireachtadonscoilagusdonphobalagdeireadhphróiseasmeastóireachtaDEIS.

FÓCAS MEASTÓIREACHTADéantarpleanáilghníomhaíochtaDEISnascoilelehaghaidhfeabhsúcháinamheasagustugtartuairiscuirthi faoi shamhailmheastóireachtaDEIS. Cuirtear faoi chaibidilanchaoiandéanannscoileannapleanannagníomhaíochtalehaghaidhfeabhsúcháinacheapadhagusachuribhfeidhm,agusanchaoiandéanannsiadmonatóireachtorthu,igcásthéamaíDEIS:tinreamh;coinneáil;dulchuncinn;litearthacht;uimhearthacht;comhpháirtíochtletuismitheoiríagusledaoineeile.

Breathnaíonncigiríarnagnéithepleanálaseoaleanasnuairatápleanáilghníomhaíochtanascoilelehaghaidhfeabhsúcháinámeasacu:anailísiúsonraíagusbeartúspriocannaachuidíonnlestraitéisíagusidirghabhálachaaroghnú;straitéisíagusidirghabhálachaachuringníomh;agusanmhonatóireachtagusantomhasaranéifeachtagusandulchuncinnatádéanta.


24

CuirtearcáilíochtaguséifeachtachtcheannaireachtphróiseaspleanálaDEISiscoileannafaoichaibidilfreisinmarchuiddemheastóireachtaíDEIS,maraonleisanoireadaghlacannanscoillecurchuigescoileuileileithanfheabhsúcháin.Táscairítábhachtachachuncáilíochtnaceannasaíochtaamheasiseacomhordúéifeachtachstaitisticíagusidirghabhálacha,agusúsáidéifeachtachnan-acmhainníbreiseambíonnfáilagscoileannaDEISorthu.Breathnaíonnnacigiríarthioncharfhéinmheastóireachtscoilearphleanáildothorthaíafheabhsúdonafoghlaimeoirí.

Déananncigiríathbhreithniúarshocruitheagusarchuirchuigeileithnaanteagaiscagusnafoghlama,aguscháilíochteispéirisagustorthaífoghlamanandaltaí.Eochairtháscaireiseaantioncharaimríonnanphleanáilghníomhaíochtalehaghaidhfeabhsúcháinarshocruitheagusarchuirchuigeileithanteagaiscagusnafoghlama,aguscháilíochteispéirisfoghlamanandaltaínuairatácuringníomhagustioncharnastraitéisíámeas.

ACHOIMRE AR GHNÍOMHAÍOCHTAÍ CIGIREACHTA

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

IGIR

EAC

HTA Gníomhaíochtna

Cigireachta

Fógrascríofadeichláchuiganscoil/bord/pátrún/BOO(marisiomchuí)

Téannancigiretuairiscitheigcomhairleleisanbpríomhoideleisangcurchuigemeasúnuithealeagadhamachagusleisnasocruithechuíadhéanamh

Tugtarceistneoirínadtuismitheoiríchuiganscoil


Comhlíonannanpríomhoidefoirmeolaisnascoile

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad.

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Tríláin-scoile,gohiondúil

Cruinniúlepríomhoidenascoileagusardbhainistíocht

Scrúdúarphleanannagníomhachareathanascoiledonfheabhsúchán

Riarachánceistneoirínandaltaí


CruinnithelefoireannteagaiscagusbailleilebaintelegníomhaíochtaímarchuiddeDEISagusnahidirghabhála

Cruinniúlefócasghrúpatuismitheoirí

Cruinniúlefócasghrúpadaltaí(mariscuí)


BreathnóireachtarghníomhaíochtaíagusidirghabhalachaabhaineannleDEIS

Caidreamhledaltaíagusathbhreithniúarshaotharagussonraímeasúnaithenandaltaí

Aiseolaschuigmúinteoiríaonair,baillfoirnecuíeileaguspríomhoide

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA Gníomhaíochtna

Cigireachta

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochta/foireannardbhainistíochtaagusbaillfoirneábharthaeile

Curlechéilenadréacht-tuairisce

Cumarsáiddéantaarthuairisceáincheistneoranadtuismitheoirí/nandaltaíatácomhthiomsaithe

GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)




25

1.5 Meastóireacht Scoile Uile, Bainistíocht, Ceannaireacht agus Foghlaim

RÉAMHRÁCuirtearcúigeochaircheistmaidirlecáilíochtantsoláthairoideachaisiscoilsaMheastóireachtScoileUile–Bainistíocht,Ceannaireacht,agusFoghlaim(MSU-BCF).Isiadsin:

1. Céchomhmaithagusatágnóthachtálachafoghlamanandaltaí?

2. Céchomhmaithagusatáanteagasc?

3. Cénchaoiadtacaítearlefolláinenandaltaí?

4. Céchomhhéifeachtachagusatáceannasaíochtagusbainistíochtnascoile?

5. Céchomhhéifeachtachagusatáanfhéinmheastóireachtscoileaguscéchomhmaithagusatásíáhúsáidleisanbhfoghlaim,leisanteagasc,leisangceannasaíochtagusleisanmbainistíochtafheabhsú?

TáanMSU-BCFdírithegoláidirarcháilíochtanteagaiscagusnafoghlamasascoiltríchéile.Isdábhrísinachaitheanncigiríanchuidismódenamiseomraírangaagusisuíomhannafoghlamaeileirithnameastóireachtaseo.Nílanmheastóireachtteorantadoréimsícuraclaimarleith;isféidiranfhoghlaimagusanteagascamheastharraonderéimsícuraclaim.

FÓCAS MEASTÓIREACHTACuirtearfaoichaibidilinMSU-BCFanchaoiandéantardaltaíabhainistiú,agusanchaoiadtacaíonnanscoilledaltaífaoimhíbhuntáisteagusledaltaíóghrúpaímionlaigh.Breathnaíteararangcaoiadtugtararnadaltaíarfad(iadsiúdabhfuilriachtanasspeisialtaoideachaisacusanáireamh)abheithpáirteachsanobairiseomraírangaagusisuíomhannafoghlamaeile.Inatheanntasin,déantarcíoradharshaincheisteannascoileuileabhaineannlecúrsaíbainistíochtaagusceannasaíochta,aguscuirtearfachtóirícomhthéacssanáireamhamhailméidnascoileaguslíonnamballfoirnebainistíochtainscoile.

CuimseoidhanbonnfianaisefaoiMSU-BCFiscoiláirithesonraíábharthameastóireachtaarobairnascoile,arnambailiútríghníomhaíochtaícigireachtaeile,igcásannainabhfuilfáilaraleithéiddeshonraí.CuirtearsanáireamhsatsamhailMSU-BCFdulchuncinnnascoile i leithnamoltaíarinneadhmarthoradharchigireachtaíroimhe.

I rith MSU-BCF, tugannancigiretuairiscaranmeastóireachtfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Teagascagusfoghlaim

• Tacaíochtd’fholláinenandaltaí

• Ceannasaíochtagusbainistíochtnascoile

Teagasc agus foghlaim Breathnaíonnancigirearunamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarcénchaoiandéantarnadaltaíabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanandaltaíchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Cuirtearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnandaltaífaoichaibidil.Scrúdaítearsocruithemaidirlecoimeadtaifeadagustuairisciúarghnóthachtailnandaltaífreisin.Déanannanfhoireannathbhreithniúarnatorthaíafhaightearidtrialachacaighdeánachaagusimeastóireachtaísascoil.Féadfaidhancigireidirghniomhúledaltaífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídasaothar.


26


Tacaíocht d’fholláine na ndaltaíDéantarmeastóireachtarandóighadhéanannanscoilbainistiúarfholláineacuiddaltaíuileagusarandóighathéannsíingleicléi.Cuirtearfaoichaibidilantacaíochtathugannanscoild’fhonndaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu,daltaíathagannóchúlraífaoimhíbhuntáiste,agusdaltaídechuidgrúpaímionlachaachuimsiú.Meastaransolátharadhéantardochuimsiúsaseomrarangaagusdothacaíochtdonduineaonair.Breathnaíonnancigirefreisinarabhfuiládhéanamhaganscoild’fhonncomharidiranscoil,anbaileagusanpobalachurchuncinn.

Ceannaireacht agus bainistíocht na scoileBreathnaíonnancigirearrólanphátrúin,agusarbhallraíocht,arrólagusarfheidhmiúanbhoirdbhainistíochta, lena n-áirítear an chumarsáid a dhéanann sé leo siúd i bpobal na scoile, agus anchaoi a ndéanann sé acmhainní agus tosaíochtaí a bhainistiú d’fhonn an scoil a fhorbairt agus afheabhsú.Breathnaíteararobairanphríomhoideagusnafoirnebainistíochtainscoilechomhmaith.Cuirtearéifeachtachtnaceannasaíochtasascoilagusceannasaíochtnafoghlamafaoichaibidil.Leanchois sin, breathnaítear ar phleanáil na scoile agus ar éifeachtacht rannpháirtíochta na scoile sanfhéinmheastóireacht,lenan-áirítear,deréirmarisiomchuí,próisisféinmheastóireachtascoile,pleanannafeabhsúcháinscoile,aguspleanannagníomhaíochtaDEIS,agféachaintgocuíd’fhachtóirícomhthéacsaonairnascoile.


ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

HIG

IREA

CH

TA



Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilleisnacruinnitheaeagrú


Eolasdomhúinteoiríarandóighleceistneoirarlíneachomhlánú


Anfhoirmeolaisscoilearnacomhlánú

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad.

Socruithedéantadochomlánúceistneoirímúinteora

Amchlárnamúinteoirícurthachuigangcigire

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Trí/ceithreláin-scoile,go

hiondúil

Cumarsáidanamchláir-tugthaarmaidingachládenmheastóireachtagusansceidealleagthaamachdonlásinamháin


Agbualadhlepríomhoideaguslefoireann

Cruinniúlepríomhoide,múinteoirí,ionadaitheanbhoirdagusnadtuismitheoirí

Cruinniúlegrúpaíeilemúinteoirímariscuí

Riarachánceistneoirínabhfoghlaimeoirí




Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide


TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA


Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannnascoile

Cruinniúiar-mheastóireachtalehionadaíanbhoird/tuismitheoirí/pátrún


Ullmhútuairisceindiaidhanchruinnithelehionadaítuismitheoirí



Eisíteardréacht-tuairiscchuigpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)




27

1.6 Meastóireacht Scoile Uile

RÉAMHRÁBaintearúsáidasansamhailMeastóireachtaScoileUileleheolasmeasúnaithescoileuile,comhairleagustacaíochtathabhairtdonscoil.Iséardisanmeastóireachtscoileuileannnápróiseascomhpháirtíochtainambíonnanfhoireannmheastóireachta,anfhoireannteagaisc,luchtbainistíochtanascoile,tuismitheoiríagusdaltaí rannpháirteach. Is féidir lepátrúnnó lehiontaobhaithenascoileabheithpáirteachsaphróiseasfreisin.

Cuireann Meastóireacht Scoile Uile mar cheann de na réimse samhlacha meastóireachta curtha ibhfeidhm ag an chigireacht, le samhlacha meastóireachta eile. Cuimseoidh an bonn fianaise faoiMheastóireachtScoileUileiscoiláirithesonraíábharthameastóireachtaarobairnascoile,arnambailiútríghníomhaíochtaícigireachtaeile, igcásannainabhfuilfáilara leithéiddeshonraí.CuirtearsanáireamhsatsamhailMeatóireachtScoileUiledulchuncinnnascoileileithnamoltaíarinneadhmarthoradharchigireachtaíroimhe.

Breathnaíonncigiríarcháilíochtnafoghlama,anteagaisc,agusghnóthachtáilnandaltaí igceithreábhar,lenan-áirítearBéarla,Gaeilge,Matamaitic,agusaonábhareilearroghaleisangCigireachté.Isféidirlebordbainistíochtanascoileiarraidharanbhfoireannchigireachtabreathnúarchúigiúábhararroghaleisanscoilé.Isféidirgon-athróidhlíonnan-ábharnónaréimsícuraclaimatálemeasóamgochéilelehéascaíochtadhéanamharmheasúnachtaíscoileuileatádírithearthéamanóarthéamaíarleith.Nuairisgá,isféidirleisangCigireachtMeastóireachtScoileUileadhéanamhargachuileréimsecuraclaimagusábhar.

FÓCAS MEASTÓIREACHTATugannancigirefaoinmheastóireachtagustugannsé/sítuairiscfaoinaceannteidilnófaoinaréimsífiosrúcháinseoaleanas:

• Cáilíochtceannaireachtaagusbainistíochta

• Cáilíochtpleanálaagusféinmheastóireachtascoile

• Cáilíochtanteagaisc,nafoghlamaagusgnóthachtáladaltaí

• Cáilíochtnatacaíochtadodhaltaí

Agusgachceanndenaréimsíseoámheas,breathnaíonnancigirefreisinarcéchomhmaithatáagéiríleisanscoilnamoltaíábharthaarinneadhidtuairiscícigireachtaagusagcuairteannacigireachtaroimheseoachuribhfeidhm,nuairisbainteach.

Cáilíocht ceannaireachta agus bainistíochta BreathnaíonnanfhoireannMSUarrólanphátrúin;arbhallraíocht,arrólagusarfheidhmiúanbhoirdbhainistíochta;aranbpáirtaghlacannséibhforbairtbeartagusnósannaimeachta;agusarantacaíochtathugannsédothionscnaimhforbarthaagusfeabhsaithescoile.Breathnaíteararnahacmhainníagusarnaháiseannafisiciúlaatáarfáilsascoilletacúleisanbhfoghlaimagusleisanteagasc,agusarangcaoiambainistítearancaidreamhletuismitheoiríagusleisanbpobalchomhmaith.

Déantarmeastóireachtaranbhfoireannbainistíochtainscoile,lenan-áirítearrólanphríomhoide,rólanphríomhoidetánaistigh/nabpríomhoidítánaisteacha,agusrólnafoirnemeánbhainistíochtaileithanfhoghlaimagusanteagascastiúradhsascoil.Cuirtearéifeachtachtnaceannasaíochtasascoilagusceannasaíochtnafoghlamafaoichaibidil.


28

Cáilíocht pleanála agus féinmheastóireachta scoile DéanannanfhoireannMSUathbhreithniúarnagnéithedephleannascoileabhfuilbaintaculeisanmeastóireacht.Breathnaíteararéifeachtachtphróisisféinmheastóireachtanascoile,agusarcéchomhmaithagusabhíonnsiadán-úsáidchunrannpháirteachasagustorthaídaltaí,teagasc,ceannasaíocht,agusbainistíochtafheabhsú.

Cáilíocht an teagaisc, na foghlama, agus gnóthachtála daltaí Breathnaíonnancigirearullmhúchánnamúinteoirídonaceachtanna,aréifeachtachtnagcurchuigeaúsáidtear,aranatmaisféarsaseomraranga,agusarangcaoiandéantarnafoghlaimeoiríabhainistiúagusaeagrúlelinngníomhaíochtaífoghlama.Cuirtearcleachtaismheasúnaitheagusdulchuncinnnandaltaífaoichaibidil.Cuirtearcleachtaischoimeádtaifeadagusdulchuncinnnandaltaífaoichaibidil.Déanann an fhoireann athbhreithniú arna torthaí a fhaightear i dtrialacha caighdéanacha agus imeastóireachtaísascoil.

Measannancigireoireadagusachuirteareolas,scileannaagusmeontanandaltaíchuncinnagusatharraingítearisteachsanfhoghlaimgocuíiad.Féadfaidhancigireidirghníomhúledaltaífreisinagusathbhreithniúadhéanamharshamplaídasaothar.


Cáilíocht na tacaíochta do dhaltaíDéantarmeastóireachtarangcaoiadhéanannanscoilbainistiúarfholláineacuiddaltaíuileagusarangcaoiathéannsíingleicléi.Cuirtearfaoichaibidilantacaíochtathugannanscoild’fhonndaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacu,daltaíathagannóchúlraífaoimhíbhuntáiste,agusdaltaídechuidgrúpaímionlachaachuimsiú.Meastaransolátharadhéantardochuimsiúsaseomrarangaagusdothacaíochtdonduineaonair.Breathnaíonnancigirefreisinarabhfuiládhéanamhaganscoild’fhonncomharidiranscoil,anbaileagusanpobalachurchuncinn.


29

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

IGIR

EAC

HTA



Bíonnancigiretuairiscitheigcomhairleleisanscoilchuncruinnitheaeagrú

Tugtaramchlárnacigireachtalefiosdonscoil


Tugtarsonraíceistneoirínamúinteoirílefiosdonscoil

Eagraítearcruinnitheréamhmheastóireachtaleisanbhfoireannteagaisc,anbordagustuismitheoirí


Líonannanpríomhoideanfhoirmeolaisscoile

Scaiptearceistneoirínadtuismitheoiríaguscuirteararaischunnascoileiad

Socruithedéantadochomhlánúceistneoirínamúinteoirí

Rollacháin/iontrálanascoile,beartastinrimhnascoileagusamchláirnamúinteoirícurthachuiganchigiretuairiscithe

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA


Trí/ceithreláinscoile,gohiondúil


Cruinniúlebainistíochtinscoile(másgá)

CruinniúlefoireannSEN(másgá)

Riarachánceistneoirínabhfoghlaimeoirí




Aiseolasdomhúinteoiríaonairagusdonphríomhoide


TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Cruinniúiar-mheastóireachtalefoireannnascoile

Cruinniúiar-mheastóireachtalehionadaíanbhoird/nadtuismitheoirí/nagcaomhnóirí


Ullmhútuairisceindiaidhanchruinnithelehionadaítuismitheora


GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)





30

1.7 Cigireacht Leantach

RÉAMHRÁ Isíanaidhmatálecigireachtleantachgomeasfaíanméiddulchuncinnatádéantasascoilidtaobhchuribhfeidhmnabpríomh-mholtaíóngcigireachtroimhenuairafoilsíodhnónuairaeisíodhtuairiscscríofachuiganscoil.Déantaréseoaéascútríchruinniúcomhairliúcháin,comhghairmiúilidirancigireagusbainistíochtagusfoireannscoilechuí.Tuganncigirícomhairledonascoileannafaoistraitéisíagusgníomhaíochtaíledulingleicleisnamoltaígohiomlán.Mábhíonntuairiscscríofanófoilsithemarthoradharshamhailchigireachtaarbith,d’fhéadfadhcigireachtleantachabheithdéanta.

Tuganncigireachtaíleantachadeisdonscoilandulchuncinnatádéantaibhfeabhsúcháncleachtaisdethoradharmholtaíidtuairiscícigireachtaroimheathaispeáint.Pléanncigirínafeabhsúcháinlemúinteoiríaonair,grúpaímúinteoiríagusdaoineeilenuairiscuí.

Agdeireadhcigireachtleantaí,pléanncigiríagcuidtorthaíginearáltaleisanbpríomhoideagus/nóanbpríomhoidetánaisteach,agus,nuairisiomchuí,lecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta.Aithníonnsiadandulchuncinnatádéantaaguscuireannsiadcomhairlearfáilarghníomhaíochtaíeileatáagteastáillechuribhfeidhmiomlángachmoltaachinntiú.Cuireanntorthaíóchigireachtleantachleheolasféinnascoileagusiadagpléleféinmheastóireachtagusforbairtscoile.

FÓCAS MEASTÓIREACHTACuireanncigireachtaíleantachbéimaranleibhéaldulchuncinnatádéantaagscoilagcuribhfeidhmpríomh-mholtaífeabhsúcháinatugadhídtuairiscchigireachtaroimheseo.


31

ROIM

H A

N G

CU

AIR

T C

IGIR

EAC

HTA


Déanannancigireteagmháilleisanbpríomhoidedhálároimhangcigireacht

Déantarsocruithedochruinniúarbithabheadhagteastáilagusdodhoiciméidarbithabheadhagteastáilóngcigire’

GníomhaíochtscoileUllmhaíonnanpríomhoidedoiciméidarbithagussocraíonncruinnitheabheadhagteastáil

LE L

INN

NA

CU

AIR

TE C

IGIR

EAC

HTA


Láscoileamháin,gohiondúil

Arnagníomhaíochtaíafhéadfaidhabheithmarchuiddenchigireachtleantachtá:• Cruinniúlepríomhoideagus/nófoireannardbhainistíochta• Cruinniúleisanbhfoireannbhainistíochtainscoile• Cruinniúlemúinteoirí/baillfoirneeilecuí• Breathnóireachtartheagascagusarfhoghlaimagusarghníomhaíochtaí

ábharthaeile• Caidreamhledaltaí• Athbhreithniúardhoiciméidagustaifidscoileagusarobairdaltaí• Athbhreithniúaracmhainníagusaráiseanna • Cumarsaidlecathaoirleachanbhoirdbhainistíochta• Cumarsáidletuismitheoirí

Cruinniúiar-mheastóireachtaleisanbpríomhoide

TAR

ÉIS

NA

CU

AIR

TE

CIG

IREA

CH

TA

GníomhaíochtscoileEisíteardréacht-tuairiscchuiganbpríomhoide/cathaoirleachanbhoirdbhainistíochtadodhearbhúfíricí(cúigláscoile)agusd’fhreagairtnascoile(deichláscoile)





32

AGUISÍN 2Doiciméid atá ag teastáil Beidhnacigiríagiarraidhdoiciméidabhaineannlefócasnasamhlachameastóireachtaáiritheafheiceáilagusascrúdú.Tácuidmhaithacuullmhaitheagscoileannamarchuiddángnáth-phleanáilagusobairagusbacheartgombeifíábaltateachtorthugofurastasascoil.Léiríonnantáblathíosnadoiciméidalorgaíteargohiondúillelinngachsamhlaáirithecigireachta.D’fhéadfadhcigireaondoiciméidnóaontaifidscoilebhreiseabhaineannlesaincheisteannaarleithathagannchunsolaisirithnameastóireachtaalorgchomhmaith.

TÁBLA 3: DOICIMÉID A LORGAÍTEAR GO HIONDÚIL LE LINN CIGIREACHTA:

DOICIMÉID CT MC RSO DEIS MSU-BCF

MSU

Clárleabhar(nóleaganleictreonach) √ √ √

Polasaírollacháinagusiontrála √ √ √

Polasaítinrimhnascoile √ √

Códiompairaguspolasaífrithbhulaíochtanascoile(lenan-airítearfianaisearthuairiscanphríomhoidedonbhordbainistíochtaartheagmhaisbhulaíochta,agusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaí)

√ √

Polasaínascoileumchosaintleanaí,lenan-airíteartuairiscanphríomhoidedonbhordidtacalebuarthaímaidirlecosaintleanaíarbithagusfianaisearathbhreithniúbliantúilaranbpolasaíagusFoirmFhéintuairiscitheScoileumChosaintLeanaí

√ √

Amchláiraonairnamúinteoirí(comhthéacsranga/foghlamaaguslíondaltaí)cláramaaguscomhaddontacaíochtfoghlama/múinteoiracmhainne

√ √ √ √ √

PolasaíagbaintleCuntóiríRiachtanasSpeisialta(SNA) √

Polasaítacaíochtadodhaltaí(tacaíochtfoghlama/teagascacmhainne)

√ √ √

Pleanannacuraclaimd’ábha(i)ratáfaoimheastóireacht √ √

Pleanáilmúinteoiríaonair √ √ √ √ √ √

Cuntaismhíosúlanamúinteoirí √ √ √ √ √

Polasaímeasúnaitheagustaifiddaltaí,pleanannaoideachaisaonaracha(IEP)sanáireamh

√ √ √ √ √

Torthaíscrúduithecaighdeánachaagusscrúduithediagnóiseachaatugadhigcáspáistíatáagfáiltacaíochtbhreise

√ √ √ √ √ √

Tuairiscíféinmheastóireachtascoileaguspleanannafeabhsúcháinscoile,NÓPleangnímhDEISd’fheabhsúchánscoile(marisiomchuí)

√ √ √ √ √

Miontuairiscínadtríchruinniúfoirnedeireanacha √ √

Miontuairiscínagcúigchruinniúdheireanachadenbhordbainistíochta

√ √

Polasaíidtacalehimlonnúfoirne(másanndó) √


33

AGUISÍN 3Foirmeacha eolais scoile Lehullmhúchánadhéanamhdonmheastóireacht,beidharangCigireachteolasabhailiúuaitfaoidoscoil.Cuideoidhant-eolasseolinntuiscintníosfearrabheithagainnarchomhthéacsdoscoileagusisféidirgogcuideoidhséleatimbunullmhúcháindonmheastóireacht.Bailítearant-eolastrífhoirmeolaisghairidscoile.Bailíonnanfhoirmeolasginearáltafaoinscoilagustárannógarleithannatábainteleisanmeastóireachtchuraclaimníosdírithe.CuirtearFoirmEolaisScoilearleitharfáildonMheastóireachtaranSoláthardodhaltaíabhfuilriachtanaisspeisialtaoideachaisacuagusmeastóireachtarphleanáilghníomhachd’fheabhsúcháiniscoileannaDEIS.TánafoirmeachaseoarfáilarshuíomhgréasáinnaRoinneOideachaisagusScileanna(www.education.ie).Isféidirteachtorthutríchliceáilaranhipearnascthíos.

Isféidirlescoileannateachtarnafoirmeachaseoagamarbithagusiadachomhlánúagamatááisiúildóibh.Deroghaairsin,mároghnaíteardoscoildomheastóireacht,cuirfidhancigiretuairiscitheanfhoirmchugattrír-phost.Iarrfarortanfhoirmseoachomhlíonadhagusíachuraraischuiganchigiretuairiscitheroimhthúsnameastóireachta.Tabhairfaoideara,nachmbeidhant-eolasabhailítearinúsáidaganRoinnOideachaisagusScileannaachchuncuidiúlepleanáilagustuairisciú.

Hipearnascchuigfoirmeolaisscoile:

http://www.education.ie/ga/Foilseacháin/Tuairiscí-Cigireachta-Foilseacháin/


34


35


36

Documents

TREOIR MAIDIR LE CIGIREACHT I mBUNSCOILEANNA · mór trí fhéinmheastóireacht scoile (FMS). Tá an riachtanas le tabhairt faoi fhéinmheastóireacht scoile, a thosaigh i 2012, measartha