trudovo pravo

Трудово ПравоТрудово Право

Проф.Д-р Гзиме СтароваПроф.Д-р Гзиме Старова

Проф.Д-р Тодор Проф.Д-р Тодор КаламатиевКаламатиев

Недела Недела 8: 8:

ТемаТема: : Засновање на работен Засновање на работен однос и Договор за однос и Договор за вработувањевработување


V. V. Правен Механизам за засновање Правен Механизам за засновање на работен однос на работен однос

1. Утврдување 1. Утврдување потреба од нови работници потреба од нови работници за за извршување одредени работи, односно засновање извршување одредени работи, односно засновање на работен однос и на работен однос и донесување одлукадонесување одлука со која се со која се утврдува таа потребаутврдува таа потреба

2.2. OOбезбедување на потребата одбезбедување на потребата од нови работници нови работници

3.3. Исполнување на условите Исполнување на условите за засновање на за засновање на работен односработен однос


4. Претходна проверка на знаењата и 4. Претходна проверка на знаењата и способностите на лицата за способностите на лицата за вработување од пријавените вработување од пријавените кандидатикандидати

5. 5. Избор Избор меѓу кандидатите кои се меѓу кандидатите кои се пријавиле на јавниот оглас и пријавиле на јавниот оглас и донесување одлука донесување одлука за извршениот за извршениот изборизбор

6. 6. Засновање работен однос Засновање работен однос ( склучување договор за вработување )( склучување договор за вработување )


1. Утврдување потреба за нови 1. Утврдување потреба за нови работници и донесување на работници и донесување на одлука по истатаодлука по истата

- Потребата за засновање работен - Потребата за засновање работен однос ја утврдува работодавачот однос ја утврдува работодавачот или орган определен од него и за или орган определен од него и за тоа се носи одлука тоа се носи одлука


Работодавачот потребата од Работодавачот потребата од работници ја обезбедува прекуработници ја обезбедува преку: :

- Објавување во јавен оглас во дневниот печат на Објавување во јавен оглас во дневниот печат на товар на работодавачоттовар на работодавачот

- Објавување во службата надлежна за Објавување во службата надлежна за посредување при вработување, без наплатапосредување при вработување, без наплата

- посредување на службата надлежна за посредување на службата надлежна за посредување при вработување преку упатување на посредување при вработување преку упатување на лица за вработување од евиденцијата на лица за вработување од евиденцијата на невработени лицаневработени лица

- Агенција за посредување при вработување со Агенција за посредување при вработување со наплата од работодавачот наплата од работодавачот


2. 2. Огласување на потребата од нови Огласување на потребата од нови работнициработници

Обврската на работодавачот кој вработува по пат на Обврската на работодавачот кој вработува по пат на јавен оглас е да ги наведе условите што се бараат за јавен оглас е да ги наведе условите што се бараат за вршење на работата и рокот за пријавување, кој не вршење на работата и рокот за пријавување, кој не смее да биде пократок од 5 работни денасмее да биде пократок од 5 работни дена

За објавување се смета исто и објавувањето во За објавување се смета исто и објавувањето во просториите на службата надлежна за посредување просториите на службата надлежна за посредување при вработување при вработување

Јавниот оглас содржи податоци заЈавниот оглас содржи податоци за: : кој го објавува кој го објавува огласот, условите за засновање раб.однос,времетраењето на огласот, условите за засновање раб.однос,времетраењето на огласот, во кој рок да се поднесат пријавите,бројот на огласот, во кој рок да се поднесат пријавите,бројот на работниците за кои има потребаработниците за кои има потреба


3. 3. Исполнување услови за Исполнување услови за засновување работен односзасновување работен однос


Општи УсловиОпшти Услови

* Навршена одредена возраст * Навршена одредена возраст

(договор за вработување може да (договор за вработување може да склучи лице кое наполнило 15 склучи лице кое наполнило 15 години возраст)години возраст)

* Општа здраствена способност* Општа здраствена способност


Посебни УсловиПосебни Услови

* * Како посебни услови се Како посебни услови се наведуваатнаведуваат: : стручната стручната подготовка,посебни знаења и подготовка,посебни знаења и способности за извршување способности за извршување соодветни работи,работно соодветни работи,работно искуство и др.искуство и др.


4. 4. Проверка на знаење и Проверка на знаење и оспособување на работникот за оспособување на работникот за самостојна работасамостојна работа

* * Претходна проверка на Претходна проверка на способноста на работникот способноста на работникот – се врши – се врши пред донесувањето на одлуката за избор на пред донесувањето на одлуката за избор на кандидатот за одредено работно место и само ако кандидатот за одредено работно место и само ако тоа е предвидено како посебен услов за тоа е предвидено како посебен услов за засновање на истиот и така објавено во јавен засновање на истиот и така објавено во јавен огласоглас


* Проверката на способноста за * Проверката на способноста за вршење одредени работи значи вршење одредени работи значи проверка на стручните и проверка на стручните и работните способности на работните способности на работникот и има практичен работникот и има практичен карактеркарактер


Оспособување на работникот за Оспособување на работникот за самостојна работа ( приправник, самостојна работа ( приправник, волонтер,пробна работа )волонтер,пробна работа )

* Приправник * Приправник – лица со степен на – лица со степен на стручна подготовка ( најмалку стручна подготовка ( најмалку ΙΙV ) V ) степен, кое за прв пат заснова степен, кое за прв пат заснова раб.однос со цел за време на траењето раб.однос со цел за време на траењето на приправничкиот стаж да се оспособи на приправничкиот стаж да се оспособи за самостојно вршење работа за самостојно вршење работа


Работодавачот може да заснова Работодавачот може да заснова работен однос со приправник на работен однос со приправник на неопределено неопределено или или определено определено време време

Приправнички стаж Приправнички стаж и и полагање полагање приправнички испитприправнички испит

* * Приправничкиот стаж трае Приправничкиот стаж трае најмногу една најмногу една годинагодина,но може да се ,но може да се продолжи за најмногу шест продолжи за најмногу шест месецимесеци ( во случај на работа со пократко раб.време ( во случај на работа со пократко раб.време од полното ) или од полното ) или да се скрати но најмногу една да се скрати но најмногу една третина од првобитно одреденото траењетретина од првобитно одреденото траење


* Приправнички испит * Приправнички испит – на крајот на – на крајот на приправничкиот стаж, работодавачот е приправничкиот стаж, работодавачот е должен на приправникот мора да полага должен на приправникот мора да полага испит, составен дел на приправничкиот стаж испит, составен дел на приправничкиот стаж и се полага пред истекувањето на и се полага пред истекувањето на приправничкиот стажприправничкиот стаж


Волонтери Волонтери – – своето ангажирање го своето ангажирање го вршат со цел надградување на своите вршат со цел надградување на своите стручни способностистручни способности

* Не се сметаат за лица во раб.однос * Не се сметаат за лица во раб.однос ниту работодавачот има обврска да ги ниту работодавачот има обврска да ги задржи по истекот на стажот задржи по истекот на стажот ( најчесто 1 година )( најчесто 1 година )

* * Ако волонтеркиот стаж е услов за полагање стручен Ако волонтеркиот стаж е услов за полагање стручен испит или самостојно вршење дејност, се склучува испит или самостојно вршење дејност, се склучува договор за волонтерски стаж меѓу работодавачот и договор за волонтерски стаж меѓу работодавачот и волонтеротволонтерот


5. Избор меѓу пријавените кандидати 5. Избор меѓу пријавените кандидати

и права на неизбраните кандидатии права на неизбраните кандидати

* Кон изборот од пријавените кандидати се * Кон изборот од пријавените кандидати се пристапува по истекот на рокот утврден за траење пристапува по истекот на рокот утврден за траење на јавното огласувањена јавното огласување

* Неизбраните кандидати, работодавачот ги известува * Неизбраните кандидати, работодавачот ги известува во рок од 8 дена од склучувањето на договорот за во рок од 8 дена од склучувањето на договорот за вработување со избраните кандидати дека не се вработување со избраните кандидати дека не се избрани и кои кандидати се избраниизбрани и кои кандидати се избрани


6. Засновање на работен однос 6. Засновање на работен однос

( склучување на договор за ( склучување на договор за вработување ) вработување )


VI. VI. Договор за вработување – Договор за вработување – правен основ за засновање правен основ за засновање работен односработен однос

* * Различни становишта и пристапи Различни становишта и пристапи кон правните основи за засновање кон правните основи за засновање на работен однос, во различни на работен однос, во различни етапи од развојот на ФНРЈ/СФРЈ и етапи од развојот на ФНРЈ/СФРЈ и Македонија во нивни составМакедонија во нивни состав


Административен период Административен период – правен – правен основ за вработување на работници и основ за вработување на работници и службеници е службеници е договорот за работадоговорот за работа Самоуправување Самоуправување – –

ЗРО 1957 ЗРО 1957 како правен основ за како правен основ за засновање работен однос ја споменува засновање работен однос ја споменува спогодбатаспогодбата

Законот за Јавни Службеници Законот за Јавни Службеници 1957 1957 како како правен основ го споменува правен основ го споменува решениеторешението


Основниот Закон за работни односи Основниот Закон за работни односи 1965 1965 – – како основ за засновање како основ за засновање раб.однос во управата го предвидува раб.однос во управата го предвидува решението решението

Законот за здружен труд 1976 Законот за здружен труд 1976 – – како како основ за засновање на работен однос ја основ за засновање на работен однос ја предвидува предвидува самоуправната спогодбасамоуправната спогодба

ЗОПРО 1989 ЗОПРО 1989 – како основ за засновање – како основ за засновање раб.однос се предвидува и раб.однос се предвидува и договорот за договорот за

вработување вработување но само кај приватен работодавач но само кај приватен работодавач


VII. VII. Поимно определување на Поимно определување на договорот за вработување и договорот за вработување и правна природа на истиотправна природа на истиот

ДефДеф: : Договорот за вработување е Договорот за вработување е договор со чија помош едно лице договор со чија помош едно лице се ангажира да работи за сметка се ангажира да работи за сметка на друго лице за одреден на друго лице за одреден надоместокнадоместок


Елементи на договорот за Елементи на договорот за вработувањевработување


Правната природа на договорот за Правната природа на договорот за вработување според различни вработување според различни теоретичаритеоретичари

Според едни Според едни двостран договор двостран договор – наметнувајќи – наметнувајќи права и обврски на двете договорни страниправа и обврски на двете договорни страни

Според други што е поприфатливо Според други што е поприфатливо адхезионен адхезионен договор договор - - едната страна однапред ги формулира едната страна однапред ги формулира условите, а другата страна или пристапува или не условите, а другата страна или пристапува или не пристапува кон истите, немајќи можност при тоа да пристапува кон истите, немајќи можност при тоа да интервенира со дополнување или менувањеинтервенира со дополнување или менување


Склучување и Содржина на Склучување и Содржина на договорот за вработување договорот за вработување

Договорот за вработување се склучува Договорот за вработување се склучува по конечноста на одлуката за избор на по конечноста на одлуката за избор на кандидат, задолжително во писмена кандидат, задолжително во писмена формаформа

Договорот за вработување се заверува Договорот за вработување се заверува во службата надлежна за посредување во службата надлежна за посредување при вработувањепри вработување


Работникот не може да стапи на работа Работникот не може да стапи на работа пред да се склучи договорот за вработување пред да се склучи договорот за вработување и пред работодавачот да го пријави во и пред работодавачот да го пријави во задолжително социјално осигурувањезадолжително социјално осигурување

Содржина на договорот за вработувањеСодржина на договорот за вработување: : податоци за договорните страни, датум на податоци за договорните страни, датум на стапување на работа, податоци за видот на работата стапување на работа, податоци за видот на работата и краток опис,место на вршење на работата, и краток опис,место на вршење на работата, времетраење на раб.однос, дали се работи со полно времетраење на раб.однос, дали се работи со полно или скратено работно време,висина на основна или скратено работно време,висина на основна плата и други надоместоци,годишен одморплата и други надоместоци,годишен одмор

ЗРО ( член 28 )ЗРО ( член 28 )


VIII. VIII. Време за кое се заснова Време за кое се заснова работниот однос и флексибилни работниот однос и флексибилни форми на вработувањеформи на вработување

Договор за вработување на Договор за вработување на неопределено и определено временеопределено и определено време

* * Неопределено Неопределено – – раб.однос се зснова на раб.однос се зснова на време кое однапред не е определено,со што се време кое однапред не е определено,со што се допринесува за постојаност на вработеноста и допринесува за постојаност на вработеноста и сигурност на работникот сигурност на работникот


Определено Определено – се заснова раб.однос за – се заснова раб.однос за работи кои по својата природа траат работи кои по својата природа траат определено време со прекин или без прекин определено време со прекин или без прекин до до 55 години години

Работниот однос заснован на определено Работниот однос заснован на определено работно време се трансформира во раб.однос работно време се трансформира во раб.однос на неопределено време, ако работникот на неопределено време, ако работникот продолжи да работи и по истекот на периодот продолжи да работи и по истекот на периодот од од 55 години години


Флексибилни форми на Флексибилни форми на вработувањевработување

* * работа дома работа дома - - работа што работникот ја работа што работникот ја врши во својот дом или во простории по свој избор врши во својот дом или во простории по свој избор надвор од деловните простории на работодавачотнадвор од деловните простории на работодавачот

** вработување куќни помошници вработување куќни помошници

* * Сезонска работа Сезонска работа

* * Скратено работно времеСкратено работно време

* * Менаџерски договорМенаџерски договор


Вршење на други работи и работа Вршење на други работи и работа на одредени категории лицана одредени категории лица

Documents

trudovo pravo