TÜRKİYE’DEEVSİZLERE DAİR

RAPORDurum Tespiti, Avrupa Birliği

Ülkelerinden Uygulama Örnekleri ve Taleplerimiz

Güz 2011

3

İçindekiler

EVSİZ/ Cahit Koytak, 4

I. TÜRKİYE'DEKİ EVSİZLERE DAİR DURUM TESPİTİ, 5a. Evsizlerimizin gündelik hayatı, sıkıntıları, çileleri, 6b. Evsizlerin sayısı, 7c. Devletin evsizlere yönelik 365 gün sürekliliği olan nitelikli bir faaliyeti bulunmamaktadır, 8d. Sivil toplum faaliyeti, 9

II. AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDE EVSİZLERE YÖNELİK UYGULAMALAR, 10Avrupa Birliği Ülkelerindeki Ulusal Evsizlik Politikalarından Örnekler, 12

III. EVSİZLER İÇİN DEVLETTEN TALEPLERİMİZ, 14Üç Ana Talebimiz, 15Ayrıntılı Taleplerimiz, 15KAYNAKÇA, 16

IV. EKLER, 18Ek-1 Etkinliklerimizle İlgili Köşe Yazıları, 19Çatı Kapı ve Barınma Hakkı/ Yıldız Ramazanoğlu, 19Kurban ve Evsizler/ Ümit Aktaş, 20Ek-2 Etkinliklerimize Dair Haberler, 22Ek-3 Bülent Kale/Röportaj Çalışması, 25Ek-4 Bürokratik Vicdansızlığın Arsızlığı ve Evsiz Kurbanlıklar Üzerine, 27Ek-5 Aşti’de Barınan Evsizler Hakkında TBMM İnsan Hakları Komisyonu İnceleme Raporu (2010), 29

4

Cahit Koytak

EVSİZ1

Kaderinin çullarına sarınmışsın;Gare de Nice’de, kaldırımdaYan gelmiş yatıyorsun:Dünya senin evin,Şehir senin çıkınından saçılmış.Dünyanın her yerindeEvsizlerle şairlerinAynı budaklı ağaçtan yontulduğunuSöylüyor gözlerin;Aynı huysuz rüzgârların dolaştığınıMağaralarımızda.Ve dünyanın her yerinde,Tanrılar geçerken kırk atlı arabalarlaArasından budala ölümlülerin,Şan olsun diye atıldığımızıAltına, toynakların ve tekerlerin..Dükkânını, tezgâhını dağıtmış,Kaderinin çullarına sarınmışsın.Dünya senin evinVe çıkınındaki hiçbir şeySatılık değil;Ne çarmıhta duruşun,Düğüm düğüm bakışın oyunlarımıza:Aldıklarımıza, saıklarımıza;Ne anlaşılmaz sözlerin,Sevişmelerin didişmelerinAlınıp satılmayan bir Tanrıyla ..

Bak, şairler beygirlerini çatlaşmış,Ciğerlerini paralamışlarPanayıra yetişmek için.Ve hurçlarından saçılan her şey senin:Gecenin sırları, sabahın süsleri,Zekânın harikaları, sanatın hârikaları…Göğün bohçasına sığmayanRüzgârlar, yağmurlar, taunlar;Ve Tanrının rüzgârlara söyleikleri,Yağmurlara söyleikleri;Sahipsiz köpeklere, serserilere;Tütünle ve kahırlaHarlanmış sesleriyle genizdenSöyleikleri sarhoş fahişelere;Şiirin bohçasına sığmayanOnca çığlık ve sitem:Ruhun kırpıntıları…Hepsi senin çullarına yamanmış;Sen sürgün, sen evsiz, sen Sezar,Roma’yı kaybetmişsin, amaBak işte dünyayı kazanmışsın oyunda:Ne top ne tüfek, ne asker;Yalnızca sessiz mi sessizBir evetVe koçbaşı gibi gümbürdeyenKatıksız bir hayır’la!

Yoksulların ve Şairlerin Kitabı

1 Cahit Koytak bu şiirini “Biz şehirlileri, yalnızca depremzedeler için değil, fakat, dünyanın bütün şehirlerinde sokakta yaşayan ve geceleribaşlarını evlerimizin ve yüreklerimizin eşiğine koyarak sabahlayan yüz binlerce, belki milyonlarca ‘Evsiz’ kardeşimiz için de dünyayı ‘bayramyeri’ne çevirmeye çağıran ve bu yıl Bayram’ı, onlar gibi, geceyi sokakta geçirerek karşılayan AKDER, EMEK VE ADALET PLATFORMU,KALPLERE SEVİNÇ BIRAKANLAR İNİSİYATİFİ, ÖZGÜR AÇILIM PLATFORMU, MAVERA GENÇLİK HAREKETİ ve MAZLUMDER gönüllüleriiçin…” diyerek Taraf’taki köşe yazısında bizlere ithaf etmiştir. http://www.taraf.com.tr/cahit-koytak/makale-evsiz.htm

I. TÜRKİYE’DEKİ EVSİZLERE DAİR

DURUM TESPİTİ

6

a. Evsizlerimizin gündelik hayatı, sıkıntıları, çileleri

Evsizlik “gelişmiş“ Batı ülkelerinde ciddi şekilde kangren-leşmiş, ancak artık ülkemizde de giderek artan bir şe-kilde kendini hissettiren karmaşık bir sosyal sorundur.Birleşmiş Milletler’in raporlarına göre dünyada 100 mil-yona yakın evsiz bulunmaktadır. Hacettepe Sosyal Hiz-met Bölümü öğretim üyesi Uğur Özdemir’in ifadesiyle“evsizlik, 21. yüzyılda insanlığın içinde bulunduğu trajedi-nin de en önemli göstergelerinden biridir.”2

Evsizliğin sebeplerine dair çok sayıda tez bulunmaktadır.Özdemir yukarıda alıntılanan makalesinde evsizliğin kısave uzun dönemli olarak ikiye ayrıldığına işaret etmekteve kısa dönemli evsizliğin oluşumundaki temel nedeninekonomik sorunlar olduğuna işaret etmektedir. Uzun dö-nemli evsizlik tabiri ise literatürde iki ya da daha fazla yılevsiz durumda yaşayan kişiler için kullanılmaktadır. Bukişilerin genelde “ kazanma gücünü kaybetmiş, arkadaş-lık ve aile ilişkileri yok olmuş, sosyal ağları bozulmuş ki-şiler” olduklarına işaret edilmektedir. Meneviş iseevsizlere yönelik Türkiye’de yapmış olduğu araştırmadanhareketle evsizliğin öncelikli nedenini aile içi şiddet ola-rak saptamaktadır.

Sokaklarda, parklarda, yıkıntı köşelerinde, cami avlula-rında yaz kış gece gündüz demeden çok ağır şartlardayaşam mücadelesi veren, şiddete, tacize, tecavüzemaruz kalan, üşüyen, hastalanan, donarak ölen, aç biçaredurumdaki barınmasız, evsiz insanlarımıza toplum vedevlet tarafından yeterli ilgi ne yazık ki gösterilmemek-tedir.

Sokakta yaşam savaşı veren, evsiz insanlarımızın önemlibir kısmının üstü başı perişan olduğundan dolayı lokanta,çay ocağı, kafeterya gibi mekanlara da genelde kabuledilmezler, bankamatik kabinlerinden dahi çıkarılırlar,otogar, istasyon gibi mekanlarda hatta cami avlularındabile kalmalarına izin verilmez.

Evsiz insanlarımızın önemli bir bölümünün akıl sağlığı ye-rinde değildir. Farklı sebeplerle evsiz kalmış, umutsuzluk

ve çaresizlik içinde birkaç gecesini bile sokakta geçir-mek durumunda kalan, sokağın tüm acımasızlığı ve za-limliği ile yüzleşen akıl sağlığı yerinde birininpsikolojisinin ne hale geleceği göz önüne getirilmelidir.

Sokaklarda yaşayan binlerce evsiz insanımızdan biri,Fatih Kocamustafapaşa parkında yaşayan 63 yaşındakiŞerafettin Akgün 01.01.2011 tarihinde yılbaşı gecesi yeniyılın ilk saatlerinde donarak öldü.3 Ve bu sene, erkengelen soğuklar 16 Ekim günü İstanbul Şişli’de bir evsiz va-tandaşımızın canını aldı bile.4

İstanbul Büyükşehir Belediyesi normal zamanlarda 18-605 yaş arası evsizlere yönelik ne yazık ki hiç bir barınmayeri sağlamadığı gibi dondurucu kış günlerinde evsizlerigeçici de olsa bir barınakta toplamak için -4 dereceyibeklemektedir. Konuyla ilgili görüş alınan Avrupa Acil TıpBirliği Başkan Vekili ve Herkes için Sağlık Deneği BaşkanıDr. Ülkümen Rodoplu konuyla ilgili şunları söylemiştir:“Evsiz, yaşlı veya kronik bir hastalığı olan kişi artı üç de-recede dahi donabilir. Eksi dört dereceyi beklemekdoğru değil. Uygulama artı bir derecede başlamalı.”Donma ya da donmaya yakın ısılarda vücut ısısının düş-mesi anlamına gelen hipoterminin bazı risk grupları içinçok tehlikeli olabileceğine dikkat çeken Rodoplu, 65 yaşüstü yaşlılar ile şeker, yüksek tansiyon, kalp ve damarhastalığı olanların ve 8 yaş altı çocukların daha büyükrisk altında olduklarına dikkat çekmiştir: “Vücut ısısı yak-

2 Uğur Özdemir, “Evsizlik ve Evsizlere Genel bir Bakış,” Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 21, Sayı 2, Ekim 2010. 3 http://www.zaman.com.tr/multimedya.do?tur=video&aktifgaleri=93134 http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1066664&Date=17.10.2011&CategoryID=77

Sokaklarda yaşayan binlerce evsiz in-sanımızdan biri, Fatih Kocamustafa-paşa parkında yaşayan 63 yaşındakiŞerafettin Akgün 01.01.2011 tarihindeyılbaşı gecesi yeni yılın ilk saatlerindedonarak öldü.

7

laşık 37 santigrad derece olarak kabul edilir. Bir insanınısı kaybı başladığında vücudun standart ısı seviyesidüşer. 28-30 derecede bilinç kaybı, daha aşağı düşüş-lerde ölüm gerçekleşir.”6

Sokakta yaşayan evsiz insanlarımız ne yazık ki sadecedonarak ölümler gerçekleştiği zaman kamuoyunun gün-demine gelmektedir. İstisnalar hariç medyada görünürolmamaktadırlar.7 Oysa ki evsiz insanlarımız yılın 365günü büyük sıkıntılar yaşamakta, açlık ve hastalıkla bo-ğuşmakta, şiddet görmekte, taciz ve tecavüzlere maruzkalmaktadır. Akıl ve ruh sağlığı yerinde olmayan evsizlerise daha da zor bir yaşam mücadelesi vermekte, dertle-rini bile anlatamaz, kötülüklerden ve zor şartlardan nasılkorunabileceklerini, insanlardan nasıl yardım isteyebile-ceklerini bilemez durumdadır.

Evsizlerin kiminin kendi istekleriyle sokakta kalmak is-tediği söylenir. Israrla sokakta kalmak istiyorlar denenevsizler, ciddi derecede akıl ruh sağlığı bozuk olmuş olanevsizlerimiz arasında olabilmektedir. Daha önce bazılarıakıl ruh sağlığı hastanelerinde, psikiyatri servislerindekendilerine hapis hayatı gibi gelen bir hayat yaşadıkları,belki gereken ilgiyi göremediği ve rahat hareket edeme-dikleri için, yeniden o koşullarda yaşamaya zorlanacak-larını düşünerek sokaktan alınmaya karşı çıktıklarıolabilmektedir. Ama şu bir gerçek ki, evsizler için 365 günhizmet veren bir tesis, bir merkez mevcut değildir. Yaniortada bir tesis varmış da bu insanlar oraya gitmeyip so-kakta kalmayı tercih ediyor değiller. Öncelikle bu yerlerinvarlığı ve devamlılığı sağlanmalıdır.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Ankara Oto-garı’nda (AŞTİ) kalan bir evsizin komisyona başvurusuüzerine AŞTİ’de bir inceleme yapmış ve AŞTİ’de kalan ev-sizler hakkında 14 Nisan 2010 tarihinde konumuz açısın-dan son derece önemli bir inceleme raporu yazmıştır.

Söz konusu raporda evsizlerin kendi istekleriyle sokaktakaldıkları düşüncesinin yersiz olduğu ifade edilmiş, kamukurumlarının sağladığı barınakların kapasite ve hizmetkalitesi bakımından yetersiz olduğu belirtilmiştir. Ra-porda görüşülen evsizlerden elde edilen izlenim şu söz-lerle ifade edilmiştir: “genel olarak barınma evlerindekendilerine kötü davranıldığını, üç öğün yemek verilme-diğini, bu nedenle anılan kuruluşlarda uzun süre kalama-dıklarını ancak kamu kurumları tarafından daha iyi birbarınma hizmeti verilmesi durumunda bir çok kişinin bukuruluşlarda barınmayı tercih edeceği belirtilmiştir.”

Söz konusu raporun sonuç bölümünde ise bu hususun altıçok daha net ifadelerle çizilmiştir: “Bu kişilerin birbirleriile de sorunları olmakta, hırsızlık ya da fiziksel ve cinseltaciz/tecavüz olaylarının yaşandığı iddia edilmektedir.Bu yaşam koşulları içerisinde bile bu kişilerin zihnindeAŞTİ’de barınmanın en iyi seçenek olduğu kanaati oluş-muştur. Zira kendileriyle görüşülen kişiler, ‘daha iyi im-kanlar varken neden ben bu şartlarda yaşamayı tercihedeyim, daha iyisi sağlanırsa elbette giderim’ siteminiçokça dile getirmişlerdir. Bu sözler kurumlardan alınanbilgiler ışığında değerlendirildiğinde, kurumların sağla-dığı barınakların kapasite ve hizmet kalitesi bakımındanyetersiz olduğu kanaatini doğurmaktadır. Ankara Valiliğive Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin verdiği bilgileregöre Ankara’da sadece 45 kişilik bir barınma evi bulun-maktadır. Sadece AŞTİ’de bile günde ortalama 250 kişi-nin kalmakta olduğu düşünülürse, Türkiye’nin ikinci büyükşehri olan başkent Ankara için 45 kişilik barınma evininyetersiz olduğu şüphesizdir.”8

b. Evsizlerin sayısı:

Ülkemizde evsizlerle ilgili kapsamlı bir araştırma bulun-mamaktadır. Mevcut araştırmalar dar kapsamlı örnek-lemlere dayanmakta, konuya ilişkin önemli tespitlerdebulunsalar da evsizlerin sayısına ilişkin bir sonuca var-mamaktadırlar.9 Evsizlerle ilgili düzenli çalışma yapantek sivil toplum kuruluşu olan Şefkat Der gönüllülerinin15 yıllık çalışmalarına dayanarak yaptıkları tahminleregöre İstanbul’da 7 bin ila 10 bin arasında, Türkiye gene-linde de 70 binden fazla evsiz vatandaşımız vardır.

Evsizlerin sayısına dair fikir verebilecek bir nesnel veri2011 Ocak ayından Mart ayının başına kadar İstanbul

Sokakta yaşayan evsiz insanlarımız neyazık ki sadece donarak ölümler ger-çekleştiği zaman kamuoyunun günde-mine gelmektedir. İstisnalar hariçmedyada görünür olmamaktadırlar.

5 Bu yaş kadınlar için 55’tir, zira 55 yaş üstü kadınlar Darulaceze’ye kabul edilebilmektedir.6 http://gundem.milliyet.com.tr/insanlik-icin-eksi-4-derece-bekleniyor-/guncel/gundemdetay/06.01.2011/1335423/default.htm7 Fatih Pınar’ın imzasını taşıyan evsiz insanlarımızı konuşturan son derece nitelikli ve etkileyici bir foto-röportaj için bknz.http://www.fatihpinar.com/m_birkisgecesi.asp Evsizlerin sorunlarını, sıkıntılarını yansıtan iki nitelikli haber için bknz. http://arsiv.ntvm-snbc.com/news/39620.asp, http://www.ntvmsnbc.com/id/25049586/8 Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesinde (Aşti) Barınan Evsizler Hak-kında İnceleme Raporu 14 Nisan 2010 http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/belge/evsizler_raporu.pdf9 Konuya ilişkin bir dizi araştırma için bknz. Altun, G. “1991-1995 Yılları Arasında İstanbul’da görülen evsiz ölümleri”, Trakya Üniversitesi Uz-manlık Tezi, Edirne, 1997. Işıkhan, V. Kentlerin Gölgesinde Yaşayan Evsizler. Ankara, 2002. Meneviş, B. “Evsizler” DPT ve Türk Ulusal Ajansı,Ankara, 2006. Özdemir, U. “Evsizlik ve Evsizlere Genel bir Bakış,” Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 21, Sayı 2, Ekim 2010. Yağan, M. “Ankara’daEvsiz Ölümleri”, Gazi Üniversitesi Uzmanlık Tezi, Ankara, 2009.

Büyük Şehir Belediyesi’nin soğuktan koruma amacıylaAlibeyköy Tevfik Aydeniz Spor Salonu’nda misafir etmişolduğunu duyurduğu evsiz sayısıdır. Belediye kendi inter-net sayfasında 7 Mart 2011 tarihli bir haberde şöyle de-mektedir: “Ocak ayından itibaren kendi isteğiyle gelipkendi isteği ile ayrılan 2187 vatandaşa hizmet verildi.”10

Şefkat Der başkanı Hayrettin Bulan’a sözü bırakacakolursak: “İki yıl önceki kış mevsiminde, İstanbul’da so-kakta yaşayan evsizlerimizin binden fazlası Alibey-köy’deki spor salonuna toplanabilmişti. Ama biz butoplanan rakamların ancak onda bir olabileceğini düşü-nüyoruz. Görevlilerin ileri derecede akıl ruh sağlığı bozukevsizleri ikna edemedikleri için sokakta bıraktığı çokoldu. Gizli evsizlerin çoğu da zaten spor salonlarındayoktu. Türkiye genelindeki verilerin de sokaktaki yaşlılar,yetişkinler, gençler, çocuklar dahil 70 bin altında olacağınıdüşünmüyoruz. Hele hele gizli evsizlerin varlığı da düşü-nüldüğünde bu rakamların çok daha üzerine çıkılır. Gizlievsizlerin, evsiz olduğu kıyafetlerinden belli olmaz, üst-leri başları daha kötü derecelere ulaşmamıştır, çeşitliekonomik sorunlar, ailevi problemler, işsizlik vb. sokak-larda yaşamaya başlatmıştır. Geç saatlere kadar açık çayocağı, simit evleri, kahveler vb. mekanları, hastane acilservilerini kullanırlar, şartları düzelmezse sokakların ka-lıcı evsizleri arasına girerler.” Gizli evsiz olgusuna Özde-mir de bahsedilen makalesinde önemle işaretetmektedir.11

c. Devletin evsizlere yönelik 365 gün sürekliliği olannitelikli bir faaliyeti bulunmamaktadır:

Türkiye’de devletin sokakta yaşayan evsizlerimizle ilgilisosyal devlet olmaya yaraşır, sürekliliği olan ve niteliklibir hizmeti bulunmamaktadır. SHÇEK’in, valilikler, bele-diyeler ya da kaymakamlıkların süreklilik arzeden düzenlibir çalışması olmamıştır. İstanbul’da şimdiye kadar sa-dece Beyoğlu kaymakamlığı 2003 yılında sürekli açıkolan bir evsizler evi açmıştı ama burası kapasitesi bakım-dan oldukça yetersizdi, zira 12 milyonluk İstanbul’da 18kişilik kapasiteye sahipti ve prensip olarak evsizleri 15gün süreyle kabul etmekteydi.12 İşin üzücü yanı bu evsiz-ler evi 2011’in bahar aylarından beri tadilat sebebiyle ka-palı durumdadır ve kısa vadede açılacağına dair biremare bulunmamaktadır.13

Devletin evsizlere yönelik düzenli ve sürekli faaliyette bulun-ması gerektiği yukarıda anılan TBMM İnsan Hakları Komisyonu

raporunda olduğu gibi devletin farklı kurumlarından da yükseksesle dile getirilmektedir. Örneğin Sosyal Hizmetler ve ÇocukEsirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’nün 19-21 Nisan 2004 An-kara’da düzenlemiş olduğu I. Sosyal Hizmetler Şûrası‘nın almışolduğu bir kararlardan birinde şöyle denmektedir: “13 - Sosyalhizmet kuruluşları, başta büyük şehirler olmak üzere, evsiz vekimsesiz olup sokaklarda yaşayanlar için, sürekli hizmet vere-cek gece barınma evleri kurmalıdır.“14

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Öğre-tim Üyesi Doç. Dr. Vedat Işıkhan, SHÇEK’in 2006’da düzenle-diği “Küreselleşen Dünyada; Sosyal Hizmetlerin Konumu,Hedefleri ve Geleceği Sempozyumu”nda yapmış olduğuönemli sunumda Türkiye’deki evsizlere yönelik yapmış olduğuaraştırmalardan hareketle devletin evsizlere yönelik faaliye-tinin yetersizliğine işaret etmekte ve şunu belirtmektedir:“Kent merkezlerinde, sokaklarda, yemek, para ve uyuyacak yerararken gördüğümüz evsizlere yönelik hizmet modellerini ive-dilikle hayata geçirmek sosyal hizmet kurumlarının en önemligörevleri arasındadır.” Işıkhan “Çoğu ruh sağlığını yitirmiş du-rumda olan evsizlere yönelik [kış mevsimini ya da soğuk hava-ları beklemeden] geçici konutlar oluşturulmalıdır” demekte veevsizlere sunulacak hizmette psikiyatrik boyutun önemine vegerekliliğine işaret etmektedir.15

Kamu otoritesinin evsizler konusunun ciddiyetinin ve önemininfarkında olduğunu fakat bir atalet içinde olduğunu belki en iyiortaya koyan resmi belge 2003 yılında dönemin İçişleri BakanıAbdulkadir Aksu tarafından “Sosyal Hizmetler ile ilgili olarakMerkez Birimlerine, Bağlı Kuruluşlara ve 81 İl Valiliğine” yayın-lanan bir genelgedir. Söz konusu genelge “T.C. İÇİŞLERİ BA-KANLIĞI Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği BASINAÇIKLAMASI NO:2003/07 ANKARA (27.02.2003)” altbaşlığı ileİçişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde mevcuttur.16 Genelge-nin giriş paragrafında şu ifadeler yer almaktadır: “Ülkemizintopyekün gelişmesi ve sosyal hayatta her bireyinasgari kabul edilebilir seviyede bir sosyal gelişmişlik çizgisiniyakalaması temel stratejimizdir. Bu stratejinin gerçekleşme-sinde toplumsal imkanları yoğurarak ve yönlendirerek vatan-daşımıza ulaştıran mülki ve mahalli idarelerimizin büyük bir rolüstlenmesi gereği aşikârdır.” İleriki satırlarda genelgeninüçüncü maddesinde doğrudan ve açık bir şekilde evsizlerle il-gili yapılması gerekenler şu şekilde ifade edilmiştir: “3- Herilde, ilk etapta en az bir tane olmak üzere, gecelik veya belli birdönem için barınacak yeri olmayan vatandaşların başvurabi-leceği sığınma evleri ya da merkezlerinin kurulması için mülkive mahalli idareler ile sivil toplum kuruluşlarının işbirliği sağ-lanacaktır.”

Ankara valiliğinin 2009 yılında başlattığı, 2010 yılında ge-nişletmiş olduğu proje eksiklerine rağmen önemlidir. An-kara SHÇEK’in internet sitesinde bulunan 28 Haziran

8

10 http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/Pages/Haber.aspx?NewsID=1920211 Özdemir, U. “Evsizlik ve Evsizlere Genel bir Bakış,” Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 21, Sayı 2, Ekim 2010, sf. 79.12 http://www.beyoglu.gov.tr/tr/?ai=352&k=109&mb=Sosyal%20Yardımlaşma%20ve%20Dayanışma%20Vakfi13 http://www.birgun.net/actuels_index.php?news_code=1319197449&day=21&month=10&year=201114 http://www.shcek.gov.tr/1-sosyal-hizmetler-surasi-sonuc-belgesi.aspx15 Vedat Işıkhan, “Türkiye’de Evsizler Sorunu ve Sosyal Hizmet,” Küreselleşen Dünyada; Sosyal Hizmetlerin Konumu, Hedefleri ve GeleceğiSempozyum Sunum Kitabı, T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Nisan 2006, Antalya. http://www.shcek.gov.tr/user-files/pagefiles/diger-yayinlar/Ul.Sos.Hiz.SempozyumKitabi.pdf16 http://www.icisleri.gov.tr/default.icisleri_2.aspx?id=2678

9

2011 tarihli projenin ayrıntılı içerik metninde bir öncekiparagrafta ifade edilen devletin evsizler konusundakiduyarsızlığı şöyle ifade edilmiştir: “Evsiz vatandaşlar so-runu ne yazık ki günümüze kadar yerel yönetimler vekamu kurum ve kuruluşları tarafından görmezden gelin-miş ancak zaman geçtikçe bu sorun artık görmezden ge-linebilecek bir sorun olmaktan çıkmış olup, bu nedenleevsiz vatandaşlar için sürekli hizmet verebilecek birimleraçılması gerekmektedir.”17 Yukarıda anılan TBMM İnsanHakları Komisyonu’nun evsizlerle ilgili incelemesi ve ka-leme aldığı raporun da etkisiyle Ankara SHÇEK hareketegeçmiş söz konusu projeye başlamıştır. Ulus’ta bir otelkiralanmış, evsizlere 24 saat hizmet vermesi sağlanmış,bu evsizler evinde sosyal hizmet uzmanları ve psikolog-lar hizmet vermiştir. 2010’un Kasım ayında açılan evsizlerevi 2011 Haziran ayında kapanmış, bu süre zarfında yet-kililerin verdiği bilgiye 924 evsize farklı zamanlarda yuvaolmuştur.18 Yılın yaklaşık altı ayı boyunca açık tutulma-sına rağmen söz konusu proje önemli bir adım ve örnek-tir. Özellikle İstanbul gibi nüfusu Ankara’nın iki mislindenfazla olan ve daha kozmopolit olan bir şehirde konu-sunda tek olan, 2003’te açılan ve sadece 18 yatak kapasi-tesine sahip evsizler evinin 2011’in bahar aylarından buyana “tadilat” nedeniyle kapalı olması ile karşılaştırıldı-ğında Ankara’daki evsizler evinin anlamı daha da net or-taya çıkar.

Ankara’da altı ay açık olan evsizler evini hariç tutarsakülkemizde özellikle 18-60 yaş arası barınmasız evsizleri-miz için hiçbir güvence bulunmamaktadır. 18 yaş altı ço-cukların devlete bağlı yetiştirme yurtlarında, 60 yaşüzeri yaşlılarımızın ise huzur evlerinde kalmaya haklarıvardır. Fakat 18-60 yaş arasındaki vatandaşlarımızınböyle bir hakkı söz konusu dahi değil.

Sokakta yaşayan barınmasız insanlarımızla alakalı yap-mış olduğumuz ihbarlara ne yazık ki ilgili görevliler çoğuzaman geç gitmekte, hızlı müdahale etmemekte, kimizaman ihbar tarihinden günler sonra bimekan insanın gö-rüldüğü yere gidilmekte, bu takdirde doğal olarak söz ko-nusu kişi bulunamamaktadır. Kimi hallerde kronik akılhastası haline gelmiş evsiz insanımız çağırılan görevli-lerce ikna edilemediği gerekçesiyle sokakta bırakılmak-tadır. Her halükarda daha yakından bildiğimiz İstanbulörneğinde yetkili kişiler kendilerine bildirilen evsiz insa-nımızla ilgilense bile kendisini yerleştirecek bir devletkuruluşu bulunamamakta, söz konusu kişi bir noktadatekrar sokağın acımasızlığına geri dönmek durumundabırakılmaktadır. Sokakta karşılaştığımız ve yetkililerehaber verdiğimiz çok sayıda evsiz insanımıza yerleşebi-lecekleri bir devlet kuruluşu bulunamadığına şahitlik

eden çok sayıda arkadaşımız vardır. Öyle ki çabalarımızve Şefkat-Der’in ilgisi sayesinde sokakta karşılaştığımızbir kadın evsizimizi Şefkat-Der’in Ümraniye’deki kadınsığınma evine bırakmaktan başka bir çare bulamadığımızolmuştur. Yine aynı şekilde İstanbul’da bir evsiz erkeğiyerleştirecek bir kurum bulamamamızdan ötürü, günlersüren ikna çabalarımız sonucunda Şefkat-Der’in Kon-ya’daki erkek evsizler evine göndermişliğimiz vardır. Buinsanlarımıza kucak açanın ufak ve mütevazi bir sivil top-lum kuruluşundan önce devletin ilgili kurumları olmasıgerektiği bizce açık ve acı bir gerçektir.

Akıl ve ruh sağlığı bozulmuş evsizlerimizin İstanbul’dabulunmayan fakat kurulmasını talep ettiğimiz evsiz mer-kezlerine yerleştirilmeden önce eğer hastalıkları ağır du-rumdaysa ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde,hastalıkları daha hafif durumdaysa özel rehabilitasyonmerkezlerinde tedavileri sağlanmalıdır. Ne yazık ki bu ko-nularda yaşanan fiili durum bu noktadan çok uzaktır. Yu-karda andığımız TBMM İnsan Hakları Komisyonu Raporuda özürlü evsiz vatandaşlarımızın acilen ilgili ve uygun“Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri”ne yerleştirilmelerigerektiğini belirtmiştir.19

d. Sivil toplum faaliyeti:

Türkiye’de sokakta yaşayan evsiz insanlarımız için Şef-kat-Der’in yaptığı, organize ettiği mütevazi etkinlikler-den başka düzenli bir sivil toplum faaliyeti tespitedemedik. Türkiye’de sokakta yaşayan on sekiz yaş üstüevsizler için düzenli faaliyet yürüten başka bir dernek yada vakıf bildiğimiz kadarıyla bulunmamaktadır. Sokaktayaşayan çocuklar ile ilgili başta Umut Çocukları Derneğiolmak üzere birkaç önemli dernek bulunmaktadır. İslamiduyarlılığa sahip birkaç dernek ve vakıfın da sokaktayaşan çocuklarla ilgili kimi ufak çaplı faaliyetlerde bulun-duğu bilinmektedir.

17 Evsiz Vatandaşların Geçici Barınma Yerlerinden Yararlandırılması Projesi, 28 Haziran 2011.http://ankarashcek.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=130%3Aevsiz-vatandalarn-gecici-barnma-yerlerinden-yararlandrlmas-projesi&Itemid=16318 http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=115127719 http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/belge/evsizler_raporu.pdf

Ankara’da altı ay açık olan evsizler evinihariç tutarsak ülkemizde özellikle 18-60 yaşarası barınmasız evsizlerimiz için hiçbir gü-vence bulunmamaktadır. 18 yaş altı çocuk-ların devlete bağlı yetiştirme yurtlarında,60 yaş üzeri yaşlılarımızın ise huzur evle-rinde kalmaya hakları vardır. Fakat 18-60yaş arasındaki vatandaşlarımızın böyle birhakkı söz konusu dahi değil.

II. AVRUPA BİRLİĞİÜLKELERİNDE EVSİZLERE YÖNELİK UYGULAMALAR20

Tüm değerlendirmeler “FEANTSA, the European Federation of National Organizations Work”ün resmi web sitesinden alınmıştır:hp://www.feantsa.org/code/en/hp.asp

11

Raporun bu bölümünde, Türkiye’de evsizlere yönelik ola-rak uygulanması gereken politika ve hizmetlere fikir ver-mesi açısından Avrupa Birliği ülkelerindeki politika veuygulamalara dair araştırmalarımızdan elde eiğimizbulguları kısaca paylaşmak istiyoruz. Evsiz profilini veevsizliğin nedenleri saptama araştırmaları, evsizliği ön-leme çalışmaları, gerekli politikaları üretme ve yürütmesüreçleri Avrupa’da çok yönlü olarak işlemektedir. Bualanda yapılan çalışmalar akademik araştırmalarla yön-lendirilir ve desteklenir (Örneğin: Avrupa Evsizlik Dergisi,Evsizler için Çalışan Ulusal Dernekler Avrupa Federas-yonu, ETHOS: Evsizlik ve Barınma Dışlanması Avrupa Ti-polojisi21 bu alanda çalışma yürüten başlıcakuruluşlardır).

Yasama: Birçok Avrupa ülkesinde kamu otoritelerinin nü-fusa konut sağlama yükümlülüğü anayasada veya konutyasalarında belirtilmiştir. Evsizler için bireysel olaraksosyal yardım talep etme hakkı yasayla sağlanmaktadır.Yerel yönetimlerin evsizlerle ilgili yükümlü olduğu görev-ler yasalarca belirtilir. Evsizlerle ilgili hizmet sağlanmasıve strateji oluşturulması yasal yükümlülüktür.

Müdahale: Avrupa ülkelerinde genellikle basamak mo-delinden (staircase model), konut öncelikli bir modele(housing first) geçiş söz konusu. Önceden yaygın olan ba-samak modelinde evsiz insanların belirli aşamalardangeçerek (sosyal ve sağlık problemlerinin giderilmesigibi), uzun vadede kalıcı konutlandırılmaları amaçlanır-ken, konut öncelikli model ise aksine başlangıç noktasıolarak kalıcı konut edindirmeden sonra varsa diğer sağlıkve sosyal problemlerin çözümlenmesine odaklanır.

Örneğin, Fransa’da öncelikli ihtiyacın ev olduğundan ha-reketle ve 2009-2012 yılları arasında konut öncelikliprogram uygulanarak evsizliğinin önüne geçme stratejisitakip ediliyor. Ayrıca, Finlandiya konut öncelikli modeluygulanmakla birlikte, uzun vadede evsizliği önlemekiçin aktif rehabilitasyon desteği de sağlıyor. Ayrıca, ev-sizliği önleme noktasında uzun vadeli çalışmalar ve ge-rekli özel müdahaleler de söz konusu.

Uygulama: Belediyeler ya doğrudan (Almanya, İsveç, İn-giltere de olduğu gibi) ya da STK’lar aracılığıyla, STK’larıfonlayarak hizmet yürütmekteler.

Önleyici çalışmalar: Evsizlik durumuna karşı önlem almaçalışmaları da söz konusudur, haa AB ülkelerinde genelkanı önleyici çalışmaların evsizlikle mücadelede en ön-celikli adım olması gerektiği yönündedir. Tüm ülkelerinyayınlanan evsiz stratejileri önleyici çalışmalardan biröncelik olarak söz eder. Örneğin Avusturya ve Alman-ya’da haciz edilme ihtimali bulunan haneler için özel ön-leme merkezleri vardır.

Önlemler: “Avrupa Evsizlik üzerine Konsensus Konfe-ransı, 9-10 Ekim 2010” sonucunda evsizlere yönelik oluş-turulan raporda, “çatısızlar” için acil konaklama imkânı,acil sığınma/barınma evleri oluşturulması, evsizler içingeçici konaklama-geçici hosteller, uzun vadede de des-teklenen veya basamaklı konaklama modelleri, şiddetmağdurları için sığınma evleri açılması önerilmiştir. Ay-rıca, evsizler ve önceden evsiz olup barınma evlerine yer-leştirilenler için destek programları, gündüz bakım evi,mobil yemek hizmetleri, sağlık, eğitim ve istihdam gibihizmetlerin gerekliliği vurgulanmıştır.

Örnekler:

Acil Durum Düzenlemeleri, Finlandiya Örneği: “UzunDönemli Evsizliği Azaltma Programı” kapsamında evsiz-ler desteklenmiş ve bağımsız yaşama geçme sürecinedestek hizmetlerinin yanında, sağlık ve sosyal hizmet gö-revlilerinin çalıştığı yemek, yıkanma ve sağlık hizmetinin7/24 verildiği evsiz servis merkezleri var.

Evsizlere Yönelik Politika Uygulamaya İlk Kez Başlan-ması, Portekiz Örneği: “Sosyal Koruma ve Sosyalİçerme üzerine AB Stratejisi” bağlamında Avrupa Birliğikomisyonunun, evsizlerle ilgili üye ülkeleri yaptırımatabii tutacağını açıklamasına kadar Portekiz’de bualanda ciddi bir uygulama yoktu. 2004-2005’te bütünyerel yönetimler ve belediyelerce uygulanan anketlerledurum tespiti yapıldı. 2007’de de devlet ve STK’lar bir

21 European Journal of Homelessness, European Federation of National Organizations Working with the Homeless, ETHOS: the EuropeanTypology of Homelessness and Housing Exclusion

araya gelerek, 2009 uygulamaya konan bir ulusal eylemplanı geliştirdiler.

Konut Öncelikli Modelin Uygulanması, New York Ör-neği: Yürütülen bu çalışmada öncelikli olarak kalacak yerve beraberinde de fiziksel ve zihinsel tedavi, madde ba-ğımlılığı önlemleri, eğitim ve istihdam sağlanması hedef-leniyor. Bu uygulama Washington DC, Philadelphia,Amerika’nın bazı eyaletleri, Kanada, Japonya, İspanya,Hollanda ve Portekiz’de de yürütülüyor(http://www.pathwaystohousing.org/).

Avrupa Birliği Ülkelerindeki Ulusal Evsizlik Politikala-rından Örnekler:22

Danimarka

Danimarka’nın 1990’lardan beri yürürlükte olan ve kaydadeğer bütçelerle desteklenen evsizlik politikaları vardır.2009-2012 yılları için, ‘Konut Öncelikli’ yaklaşımı başlan-gıç noktası olarak gören politikaya yaklaşık 67 milyonEuro ayrılmıştır. Bugünkü politikanın temel amaçlarıuyum güçlüğüyle başa çıkmak, evsiz gençlere hizmetveren yurtlara alternatifler bulmak, geçici barınma mer-kezlerinde kalma süresini azaltmak ve hastanelerden vesağlık hizmetlerinden ayrılanlar için kalacak yer teminetmektir.

Finlandiya

Finlandiya 1987’den beri evsizlik politikaları sürdürmek-tedir ve bu konuda kayda değer ilerleme sağlamıştır. Bu-günkü politikası 2011 yılı itibariyle uzun süreli evsiz insansayısını yarıya indirmek ve 2015 yılı itibariyle de uzun sü-reli evsizlik problemini tamamen ortadan kaldırmaktır.2009-2011 planına yıllık toplam 100 milyon euro ayrılmış-tır. ‘Konut Öncelikli’ yaklaşımının öncülerinden biri olanFinlandiya sığınak barınmalarını tamamen ortadan kal-dırarak yerine uzun süreli barındırma sağlamayı kendi-sine hedef edinmiştir.

Fransa

Fransa 2008-2012 yılları için barınma ve evsizlik mese-lelerini ulusal öncelikler olarak kabul etmiştir. 2009’unKasım ayında kapsamlı bir evsizlik politikası yürürlüğekoymuştur. Bu politikanın temel amaçları sokaktakiinsan sayısını önemli ölçüde azaltmak ve barınma ve ev-sizlik problemi çeken insanlar için daha insan merkezli,bireyselleştirilmiş ve birey haklarına dayanan bir hizmetgerçekleştirmektir. Yaklaşımın ana unsuru Fransa’da2007 yılında yasal bir temele kavuşan barınma hakkınınuygulanabilirliğinin sağlanmasıdır.

İrlanda

İrlanda 2008-2013 yılları için ‘Eve Giden Yol’ adında birpolitika başlatmıştır. Bu politika daha önce uygulanmışbir dizi politika sonucunda gerçekleştirilen ilerleme üze-rine kuruludur. Politikanın altı temel amacı vardır: evsiz-liği önlemek, sokakta uyumaya yönelmeyi ortadankaldırmak, uzun süreli evsizliğin yok edilmesi, uzun sürelibarındırma ihtiyaçlarının karşılanması, evsizler için etkilihizmetler sağlamak ve fon temininde daha iyi bir işbirli-ğinin gerçekleştirilmesi.

Hollanda

Hollanda’daki günümüz ulusal evsizlik politikası dörtbüyük şehirdeki evsiz nüfusun belirlenmesi odaklıdır. İlkamaç evsizler olarak tanımlanan birinci grup hedef kit-lenin durumunun geliştirilmesidir. İkinci aşamadakihedef ise evsizlik tehlikesine açık olarak tanımlanan vedaha geniş bir kitleyi oluşturan insanların evsizlik prob-lemine maruz kalmalarını önlemek ve bu insanlar içinuygun desteği sağlamaktır. Temel amaç 2013 yılı itiba-riyle evsizliği ortadan kaldırmaktır. Bu iyi finanse edilmişve kişiselleştirmenin ve bütünlüğün temel unsurlar ol-duğu bir politikadır. Asıl odak noktası dört büyük şehirolmasına rağmen diğer şehirler de ulusal yaklaşıma dahiledilmiştir.

Portekiz

Portekiz’in ‘Evsizlerin Bütünleştirilmesi İçin – Önleme,Müdahale ve Takip Ulusal Politika’sı 2009’un Mart ayındailan edildi. Bu, ülkenin ilk evsizlik politikası olup 2009-2015 yıllarını kapsamaktadır. Portekiz evsizlik sorunu içinpolitika geliştiren ilk Güney Avrupa ülkesidir.

İsveç

İsveç yirmi yıllık ulusal evsizlik politikaları tarihine sahip-tir. 2007-2009 yıllarını kapsayan ulusal politika, evsizle-şen insan sayısını azaltmak (ve çocukların evsizleşmesinitamamen engellemek), bazı sosyal hizmetler ya da diğerkişi ve kurumlar tarandan sağlanan barınma yerleriveya eğitim amaçlı barınma merkezlerinde kalan insan-ların devlet barındırma kurumlarına geçişini sağlamak vebarınma seçenekleri sunulmadan hapishanelerden, te-davi ve bakım birimlerinden tahliye edilen insan sayısınıazaltmak odaklıdır. Bu politikaya göre herkesin başınınüstüne bir çatı garanti edilmeli ve bu kişilerin kişisel ih-tiyaçlarını karşılamaya dayanan işbirliği içinde adımlaratılmalıdır.

Birleşik Krallık

İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’da birbirinden

12

22 Tüm değerlendirmeler “FEANTSA, the European Federation of National Organizations Work”ün resmi web sitesinden alınmıştır:hp://www.feantsa.org/code/en/hp.asp

13

ayrı evsizlik politikaları bulunmaktadır:

İngiltere

İngiltere 1990’ların sonunda sokakta uyumayı azaltmahedefiyle başlayan evsizlik sorununa çare bulma politi-kaları önemli sonuçlar almıştır. 1998’de hükümet sokaktauyuyan insan sayısını üçte iki oranında azaltmak için işekoyulmuştur. Bu amaç gerçekleştirildi ve 2008 yılında2012 yılında sokakta uyumayı ortadan kaldırmayı amaç-layan yeni bir politikaya geçiş yapıldı. Söz konusu poli-tika, yerel yönetimlere ve gönüllü derneklere üç yılboyunca sağlanan 230 milyon poundluk evsizlik fonu ilefinanse edilmektedir. Ayrıca İngiltere 2010 yılı itibariylegeçici barınma tesislerinde kalanların sayısını da yarıyaindirmeyi amaçlamaktadır. Genel evsizlik politikası ev-sizliği önlemeye, ‘evsizlik tehlikesine açık insanlara des-tek sağlamaya’, evsizliğin nedenleri ve belirtileri ileilgilenmeye, daha fazla insanın sokakta uyumaktan kur-tarılmasına ve daha fazla ev sağlanmasına odaklanmak-tadır.

İskoçya

İskoçya’nın 2001 ve 2003 yılları barındırma faaliyetlerievsiz insanlara barınma imkanı sunmaktadır. 2012 yılı iti-bariyle kendi rızaları dışında evsiz kalan tüm hane halk-ları, yasal olarak barınma hakkına sahip olacaklar.

Galler

2009 yılında, Galler altı stratejik amacı olan bir on yıllıkevsizlik planı ilan ei. Bu amaçlar: mümkün olan heryerde evsizliği önlemek, kurumsal ve siyasi sınırlar üze-rinden çalışmak, hizmet dağıtımının merkezine hizmetikullananı koymak, sosyal eşitliği ve hizmet alımındakieşitliği sağlamak ve kaynakları en iyi şekilde kullanmak.

Kuzey İrlanda

Kuzey İrlanda’nın ilk evsizlik politikası 2002 yılında ya-yınlandı. Politikanın üç yaklaşımı evsizliği önlemek, ev-sizlikten korunmak için insanlara yardım etmek ve bir evedindiklerinde insanları desteklemeye yönelik düzenlen-miştir.

Norveç

Norveç’in evsizlikle mücadeledeki politikası ulusal birpolitika olarak ‘Daimi Bir Eve Giden Yol’ adı altında 2004yılında başlatıldı. 2007’nin sonu için şu hedefler konuldu:Haciz başvuruları % 50 ve haciz sonucu evinden olma va-kaları %30 oranında azaltılacak, hapishanelerden tahliyeolan hiç kimse geçici barınma yerlerinde barınmak zo-runda bırakılmayacak ve herhangi bir kurumdan tahliyeedilen hiç kimse geçici barınmaya yönelmek zorunda bı-rakılmayacak. Ayrıca, kimseye kalite sözleşmesi olmak-sızın gece barınaklarında kalmaları teklif edilmeyecek vehiç kimse geçici barınma yerlerinde üç aydan fazla kal-

mayacak, devlet bu kişilere en geç üç ayın sonunda kalıcıbir barınma yeri temin edecek. 2009’dan beri, Norveçgençlerin evsizliğiyle başa çıkmaya özel önem vermek-tedir.

Macaristan

Macaristan’ın Sosyal Sorunlar Bakanlığı 2008’de ulusalbir politika başlaı. Macaristan ulusal bir politika geliş-tiren ilk Doğu Avrupa ülkesidir. Fakat politika henüz ta-mamlanamadı veya gerçekleştirilemedi.

III. TALEPLERİMİZ

15

Üç Ana Talebimiz

1.Evsizlerimiz için başta büyük şehirlerimizde olmaküzere, valilik ve belediye işbirliği ile evsizler yurtları/mer-kezlerinin açılması ve 365 gün 24 saat boyunca hizmetvermesi. Bu tesislerde evsizlerin bakım, tedavi ve reha-bilitasyonlarının sosyal hizmet uzmanları ve psikolog-larca yapılması, üç öğün yemek verilmesi ve bumekanlarda koşulsuz ve süresiz kalma imkanının sunul-ması. Ankara SHÇEK’in altı ay boyunca verdiği hizmetin,İstanbul Büyükşehir Belediyesi‘nin ise soğuk kış ayla-rında birkaç ay için Alibeyköy’deki spor salonunda verdiğihizmetin kalıcılaştırılması, 365 güne çıkarılması ve nite-liğinin iyileştirilmesi.

2.Bu tesisler açılıncaya kadar, devletin ilgili kurumlarıtarafından bina veya otellerin kiralanıp soğuk kış aylarınagirdiğimiz şu günlerde acilen faaliyete sokulması.

3.Sokakta yaşayan insanlarımızı 24 saat telefonla yet-kililere bildirebileceğimiz bir telefon servisinin sağlan-ması, bu servisin sağlık ve sosyal hizmet uzmanları,kolluk güçleri ve kurulması önerilen evsiz merkezleriylekoordineli çalışması.

Ayrıntılı TaleplerimizFarklı ihtiyaçlar için farklı merkezler: Sokakta yaşayanevsiz insanlarımız bazen yalnız bir kadın ya da yalnız birerkek olabildiği gibi bazen çocukları da yanında olan birkadın ya da bir erkek, bazen karı koca, bazen de çocukla-rıyla birlikte sokakta kalan bir aile olabiliyor. Evsiz mer-kezleri bu durum göz önünde bulundurularak kurulmalıve organize edilmeli. Örneğin sokakta kalan evsiz bir ka-dının yanında 15-16 yaşında oğlan çocuğu olabiliyor. Budurumda olan insanlarımızın da çocuklarından ve ailesin-den ayrı bırakılmayacağı şekilde bir hizmet modeli sunul-malıdır. Bazı evsiz kadınlar güç bela boş yer sağlanankadın sığınma evlerine yerleştirilmeye çalışılsa bile ya-nında yaşı biraz büyük erkek çocuğu olduğu zaman kadın

sığınma evleri de kapılarını bu insanlarımıza kapatmak-tadır.

Aileler ve yalnızlar – madde bağımlısı olanlar için ayrımerkezler: Evsizler için cinsiyet ve özel durumlarınagöre ayrı ayrı hizmetler sunulabilecek farklı evsiz mer-kezleri kurulmalıdır. Yukarıda da anıldığı üzere kimi Av-rupa Birliği ülkelerinde evsizlere yönelik kadın veerkekler için ayrı ayrı evsizler merkezleri, açıldığı gibialkol ve madde bağımlısı evsizler için de farklı mekanlaroluşturulmaktadır.

Ruh sağlığı bozuk evsizler için: İl sağlık müdürlükleri vebunlara bağlı ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde, so-kaktaki evsiz insanlarımızın yer yok diye kabul edilme-mesiyle ilgili sorunlar acilen giderilmelidir. Sokaktayaşayan evsiz insanlarımızın bir bölümü akıl ruh sağlığıyerinde olmadığı için bu insanlarımızın emniyet, jan-darma, zabıta, SHÇEK, sağlık görevlileri vb. tarafındanilk etapta akıl ve ruh sağlığı yönünden tedavilerinin sağ-lanması için yatılı akıl ve ruh sağlığı hizmetleri verenuygun hastanelere götürmelidirler. Söz konusu evsizle-rimizin ilgili hastanelere yatırılıp ücretsiz olarak tedaviettirilmesi, ardından ruhsal özürlü kapsamında SHÇEKbünyesindeki sosyal bakım ve rehabilitasyon merkezle-rine yerleştirilmeleri gerekmektedir. Sağlık bakanlığınınilgili yönetmeliklerinde bu hususlar belirtilmekle birlikteuygulamada ciddi sıkıntılar mevcuttur.

Evsizlerimizin topluma kazandırılması için gerekenileri adımlar: Kuşkusuz yukarıda anlatılan taleplerimizkarmaşık bir toplumsal sorun olan evsizliğin acil ve yakıcıveçhesinin, yani evsiz insanlarımızın sokakta karşılaştık-ları yoksulluktan tacize, yalıtılmışlıktan ölüme her türdenyakıcı sorunun geçici çözümüne yöneliktir. Evsizlerimizitopluma yeniden kazanmak için atılması gereken adımlarsorunun ileriki bir boyutudur ve yukarıda bahsedilen Av-rupa Birliği ülkelerinde uygulanmakta olan farklı model-ler örnek alınabilir. Sözü bir kez daha TBMM İnsanHakları Komisyonu’nun raporuna bırakmanın yeridir:“Özürlüler dışındaki kadın ve erkek evsizlerin ilk bakım-ları yapıldıktan sonra kısa vadede barınma sorunları çö-zülse dahi bu çözüm geçicidir. Uzun vadede bu kişilerintopluma kazandırılmaları ve meslek edindirilmeleri yö-nünde de çalışmalar yapılmalı, hukuki alt yapısı tam ola-rak hazırlandıktan sonra sivil toplum örgütleri, yerelyönetimler ve merkezi idarenin kurumlarının işbirliği içe-risinde çalışabileceği bir yapı oluşturulmalıdır.”23

23 hp://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/belge/evsizler_raporu.pdf

KAYNAKÇA

Altun, G. “1991-1995 Yılları Arasında İstanbul’da görülenevsiz ölümleri”, Trakya Üniversitesi Uzmanlık Tezi,Edirne, 1997.

Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü. Evsiz Vatandaş-ların Geçici Barınma Yerlerinden Yararlandırılması Pro-jesi. 28 Haziran 2011

http://ankarashcek.gov.tr/index.php?option=com_con-tent&view=article&id=130%3Aevsiz-vatandalarn-gecici-barnma-yerlerinden-yararlandrlmas-projesi&Itemid=163

Aykaç, Çağlar ve M. Ezel Yılmaz. “Evli evine, köylü köyüne;evsiz nereye?” İstanbul Dergisi.

http://www.belleklerdekiistanbul.org/files/file/evli_evine_koylu_koyune.pdf

FEANTSA, the European Federation of National Organ-izations Working with the Homeless.http://www.feantsa.org/code/en/hp.asp

FEANTSA. Ending Homelessness: A Handbook for PolicyMakers, 2010.

http://www.feantsa.org/files/freshstart/Cam-paign_2010/background_docs/FEANTSA_handbook_EN_FINAL.pdf

Işıkhan, Vedat. Kentlerin Gölgesinde Yaşayan Evsizler.Ankara, 2002.

Işıkhan, Vedat. “Türkiye’de Evsizler Sorunu ve Sosyal Hiz-met,” Küreselleşen Dünyada; Sosyal Hizmetlerin Ko-numu, Hedefleri ve Geleceği Sempozyum Sunum Kitabı,T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk EsirgemeKurumu, Nisan 2006, Antalya.

http://www.shcek.gov.tr/userfiles/pagefiles/diger-ya-yinlar/Ul.Sos.Hiz.SempozyumKitabi.pdf

Meneviş, B. “Evsizler” DPT ve Türk Ulusal Ajansı, Ankara,2006.

Özdemir, Uğur. “Evsizlik ve Evsizlere Genel bir Bakış,”Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 21, Sayı 2, Ekim 2010.

SHÇEK Genel Müdürlüğü. 1. Sosyal Hizmetler ŞurasıSonuç Belgesi. Ankara: 19-21 Nisan 2004

http://www.shcek.gov.tr/1-sosyal-hizmetler-surasi-sonuc-belgesi.aspx

ŞEFKAT-DER. Evsizlere İlişkin Dilekçe Örnekleri ve Üyeve Destekçileri Bilgilendirme Metinleri.

Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İncelemeKomisyonu, Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesinde(AŞTİ) Barınan Evsizler Hakkında İnceleme Raporu, 14Nisan 2010 http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insan-haklari/belge/evsizler_raporu.pdf

Yağan, M. “Ankara’da Evsiz Ölümleri”, Gazi ÜniversitesiUzmanlık Tezi, Ankara, 2009.

Yıldız, Hıdır. “Evsizlerle İlgili Bir Sosyal Hizmet ModeliÖnerisi” http://psikiyatriksosyalhizmet.com/evsizlerle-ilgili-bir-sosyal-hizmet-modeli-onerisi

HABER METİNLERİ

Bir Kış Gecesi

http://www.fatihpinar.com/m_birkisgecesi.asp

Beyoğlu Kaymakamlığı Evsizler Evi

http://www.beyoglu.gov.tr/tr/?ai=352&k=109&mb=Sos-yal%20Yardımlaşma%20ve%20Dayanışma%20Vakfi

Büyükşehir Evsiz Vatandaşları Misafir Ediyor, 07.03.2011

http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/Pages/Haber.aspx?New-sID=19202

16

17

Eğer Bir Kış Gecesi Bir Evsiz... 27.01.2010

http://www.ntvmsnbc.com/id/25049586/

Evsizler Evi Bu Kış Kapalı, 21.10.2011

http://www.birgun.net/actuels_index.php?news_code=1319197449&day=21&month=10&year=2011

İnsanlık İçin Eksi 4 Derece Bekleniyor!, 05.01.2011

http://gundem.milliyet.com.tr/insanlik-icin-eksi-4-d e r e c e - b e k l e n i y o r -/guncel/gundemdetay/06.01.2011/1335423/default.htm

İstanbul’un Ortasında Donarak Öldü, 17.10.2011

http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radi-kalDetayV3&ArticleID=1066664&Date=17.10.2011&Ca-tegoryID=77

Kimsesizlerin Kimsesi Projesi Evsiz Vatandaşlara UmutOldu, 26.06.2011

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1151277

Unuttuğumuz İnsanlar Evsizler, 02.12.2009

http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/39620.asp

Yaşlı Evsiz Donarak Öldü, 01.01.2011

http://www.zaman.com.tr/multimedya.do?tur=video&aktifgaleri=9313

IV. EKLER

19

EK - 1 Etkinliklerimizle ilgili köşe yazıları

hp://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1197114&title=yorum-yildiz-ramazanoglu-cati-kapi-ve-barinma-hakki

Zaman Gazetesi, 01.11.2011

Çatı kapı ve barınma hakkı Yıldız Ramazanoğlu

Taksim’de geçtiğimiz gecelerden birinde ‘birimiz üşüy-orsa hepimiz üşür’ eylemi yapıldı.Sokakta yaşamak zorunda kalan insanların halinden an-lamak ve seslerini duyurmak için gelen aktivistler yap-tıkları basın açıklamasında evsizleri ‘yurtları yeryüzü,barakaları gök kubbe, yatakları zula, kimi çocuk kimiyaşlı, kimi mecnun kimi meczup, üzerlerine kırağılarındüştüğü, yanlarından usul adımlarla geçerken göz gözegelmekten sakındığımız insanlar’ olarak tanımlıyorlar.

Bu dünya eşitsizliklerle, adaletsizliklerle dolu. Savaşlar,başkalarının haklarını da uhdesine geçirme arzusununkanlı bir dışavurumu. Mutlak eşitliğin sağlanması ontolo-jik olarak mümkün değil ama öyle insanlık halleri var ki,bunları görmezden gelip, bu acılar nihai olarak bizdensorulacak şeyler değilmiş gibi yazmaya, gezmeye, konuş-maya devam etmek imkânsız.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Yönetmeliği’nde‘evsiz’, “bedensel, zihinsel ya da psikolojik ve sosyal prob-lemleri, keyif verici her türlü maddeleri kötüye kullan-maları gibi nedenlerle ya da bunların dışındaki herhangibir nedenle evden atılan, uzaklaştırılan ya da evini terketmek suretiyle sokakta geçici veya sürekli olarak yaşa-mak zorunda kalan, geceleri yatacak uygun ve düzenli biryeri olamayan, terminal, metro, köprü altları, gar ve park-lar gibi bölgelerde yaşayan ve istismara açık 18 yaş üzerikişiler” olarak tanımlanmış.

İHH, Mazlum-der, Emek ve Adalet Platformu, KalplereSevinç Bırakanlar İnisiyatifi, Özgür Açılım Platformu,

Mavera Gençlik Hareketi ve Şeat-der’in katılım-cılarının hedeflerinden biri de Van’daki kardeşlerimizinyaşadıklarını daha iyi hissedebilmek, onlarla dayanış-malarını göstermekti. Gecenin ikisinde meydanaulaştığımızda sokakta yaşayan on beş yaşlarında birçocuğun doğum günü pastasını kesiyordu ablalar. İlgininyaraığı buruk sevinç, gencecik adamın gözlerindeki göl-geli ışıltı unutulacak gibi değil. Aramızdaki sokaktayaşayan insanlarla konuşurken anladım ki temel meseleBirleşmiş Milletler’in tanımladığı gibi yalnızca daimikonutu olmayan kişi olmak değil. Evsizler için barınmahakkını savunmak en alt basamak olarak görülebilir.

İngiltere’de bu konuda çalışma yapan derneklerin ‘home-less is not houseless’ [evsizlik, 'ev'sizlik değil] sloganıbuna işaret ediyor. Toplumdan dışlanmışlık, aşağılanmameskensizlikten çok daha fazla incitici. Dahası her türlüistismara açık, cinsel ve fiziksel şiddete uğrayan, kimizaman nüfus kâğıdı bile olmayan, hiçbir hizmet alamayaninsanlardan -yanımızdan geçen belli belirsiz gölgeler midemeli- söz ediyoruz.

Gecenin üçünde baaniyeye sarınmış olarak konuşankırk yaşlarındaki Hasan Bey, Ege Bölgesi’nde bir şehirdençalışmaya gelmiş, tutunamamış ve kazandığı para hiçbirzaman ev tutmasına yetmediğinden beş yıldır tarihîBizans kalıntılarında yaşam savaşı veriyor. Yaralı kuşlara,öksüz kedilere bakıyor merhametinin nişanesi olarak. İs-mini Rumuz Dağlar Kızı olarak açıklayan ve günlerdir in-ternet kafede ya da sokakta gecelemek zorunda kalangenç bir kadının hikâyesi de çocukluğun karanlıkodalarında üvey anne zulmüyle başlıyor. Şiddetle devamediyor.

EMİN BİR SIĞINAKPeki, nedir ev, bu kırılgan dokunsan uçup gidecek gibiduran iki harfli kelime. Büyük bir evreni getiriyorönümüze cüssesine bakmadan. İnsanın bir evinin olmasıdoğal hukukunun gereği. Havaya, suya erişmek kadarelzem. Ev, insanı sonsuzca kuşatan tekinsiz dünyada,görece de olsa daha emin bir parçacığa, kendimize aitsıcak mahrem alana sahip olma ve burada kendi küçüksonsuzluğumuzun huzurunu duyma hakkı. Ev aslında bir

20

kapı ve o kapıyı dışarıya kapatma, sınır koyabilmeimkânının insanoğluna bahşedilmesi. Dönüp dolaştıktansonra özlemi çekilerek varılacak bir menzil. Gerçivaroluşçu edebi metinlerde ev can sıkıcı, özgürlüğü kısıt-layan, şiddetin sinsice kol gezdiği bir yer olarak görülür.Evden kaçmak bir sıkıntı, eve dönmek zorunda kalmakayrı bir sıkıntıdır. Peki, bu insanlar soğuk bir kış günü, in-lerin cinlerin bile terk eiği bir sokakta duvar dibindesabahlamışlar mıdır acaba?

Evsizin, bir kapıyla kendi sınırlarına çekilip varlığını der-leyip toparlamaktan mahrum kalanın ruhu aşırı örse-leniyor, bu da ruh sağlığının bozulmasına yol açıyorhaliyle, çoğu kez kimi insanların yoksulları daha az zekisanması gibi, evsizleri de akıl hastası olarak algılayanlarvar. Can evi olarak tanımlayabileceğimiz bedenin yok-sunluklar içinde aşırı hırpalanması, insanların ve insanıgönülden yaralama bakımından kanlı bir arenayadönüşen toplumun aldırışsızlığı, her türlü hareket ka-biliyetini alıyor evsizlerin elinden. Eşref-i mahlûkatamadunluk ve evsizlik yüzünden reva görülenler hepimizininsanlık sicilini karartmaya yeter.

Bu konuda yıllardır önemli gayretlere imza atan Şeat-der’in raporuna göre İstanbul’da 7-10 bin arasında,Türkiye genelinde ise 70 binden fazla evsiz bulunuyor.Dünyanın on altıncı büyük ekonomisine sahip olduğusöylenen devletimizin yetkililerinden karşılanması hiç dezor olmayacak talepleri var eylemi yapan gençlerin.

81 ilde sokakta yaşayan insanların acilen toplanması, 365gün hizmet verecek evsiz sığınaklarının ihdası, rehabili-tasyon merkezlerinin faaliyete geçmesi, barınma merke-zleri oluşana kadar acilen komple otellerin ya da otelodalarının korunması ki geçtiğimiz günlerde bir kişi dahakara kış gelmeden Şişli’de donarak öldü.

Masrafların il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışmavakıfları, özel idare bütçeleri ve belediyeler tarandankarşılanması bütçelerine fazla bir yük getirmeyecektir.Akıl ve ruh sağlığı bozuk olan evsizlerimizin ivediliklehastanelerde tedavi altına alınıp sonrasında barınmaevine yerleştirilmesi kış aylarına yaklaştığımız bugün-lerde önem taşıyor. 24 saat ulaşılabilecek kurum vemuhatap kişilerin irtibat bilgilerinin sivil toplum örgüt-lerine, basın kuruluşlarına, muhtarlıklara ve karakollarabildirilmesi ise bu toplumsal yarayla ilgilenecek yurt-taşların sayısını ve duyarlılığını artıracaktır.

,

hp://www.milatgazetesi.com/2011/11/07/kurban-ve-evsizler/

Milat Gazetesi, 07 Kasım 2011

Kurban ve Evsizler Ümit Aktaş

Bir kurban bayramını daha idrak etmekteyiz. Yenilenmişbir dünyada ve yeni bir bilinçle. Tüm insanlığa hayırlar ge-tirmesi dileğiyle; sevinçle ve hüzünle.

Sevinmekteyiz, çünkü bu bayram yeryüzündeki zalimlerbiraz daha azaldı. Artık Kaddafi’siz, Mübarek’siz, bin Ali’-siz bir dünyada yaşamaktayız.

Üzülmekteyiz çünkü dünyamızda akılsızlıkların eseri olan

21

zulümler süregitmekte: Kürt sorunu, Suriye’deki zulüm,Afganistan’daki emperyalist işgal ve daha da kötüsü kap-italizmin küresel egemenleşme çabası…

Müslümanlar böylesi bir dünyanın sorumluluğunu nekadar hissetmekteler ve haa ne kadar farkındalarböylesi bir dünyanın?

İçtikleri her paket sigaranın, kullandıkları parfümlerin be-delinin dünya egemenlerinin kasalarına, aslında hakedilmemiş kazançlar olarak aktığının farkındalar mı?

Ana diliyle konuşma ve eğitim görme hakkından mahrumbırakılmış insanların o ezikliğini kendi yüreklerinde duya-bilmekteler mi?

Depremde yıkılmış olan evlerinin önünde titreşen oyetim kalmış çocukların mahzunluğunu, sanki kendiçocuklarıymış gibi hissedebilmekteler mi?

“Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki…!” hitabındakiöenin muhatabının kendileri olmadığından eminler mi?

Kapitalizmin, her gün biraz daha evlerimizin içerisinegiren ve sofralarımızdaki ekmeğimizi çalan egemen-liğinin ve giderek onun işbirlikçisi haline gelişimizin bil-incindeler mi? Ve ona karşı en azından Wall Street’i işgaledenler kadar kaygı, tepki ve öe duymaktalar mı?

O kapitalizm ki, varoluşu sürekli bir büyüme ve sömürmetemeline dayalıdır; tıpkı kanserli bir hücre gibi süreklidoğal olan hayatları istismar ederek ve onların aleyhinebüyüyerek var olur. Yaşamak için öldürür, yayılmak içinişgal eder, kazanmak için savaşır, tüketerek ve israf ed-erek ayakta durur.

Oysa olağan hayat adalet ve dayanışma temelinedayanır. Fazla olanı dağıtır ve bölüşür. Çünkü o fazla olanbiriktikçe zehir saçar çevresine, kanserleşir.

Bize bir şey olmaz demenin olanca umursuzluğuna karşı,sadece kapitalist dünyanın bir hoyratlığı ve kurbanıolarak düşündüğümüz bir yığın evsiz barksız insan yaşa-makta bizim şehirlerimizde de. (Yaklaşık yetmiş bin kişi.)Bunları sokağa düşüren şartlar üzerinde düşünülmekteve bu şartlara karşı bir mücadele verilmekte mi?

Gösterişli camilerimizin kira gelirleri nerelere sarfedilmekte merak etmekteyim. Neden yanı başlarındaküçük de olsa bir barınma evi ya da aşevi bulunmaz,neden onlar da tüm mütekebbir yapılar gibi kapatırkapılarını evsizlerin üzerine?

Bırakınız evsizlerle duygudaş olmayı, giderek sitelerin verezidansların erişilmezliğine çekilen o müsrif hayatların

hiç payı yok mu evsizleştirilerek sokaklara itilen bu in-sanların trajedilerinde.

Sokaklarda açlıktan ve soğuktan titreyen bu insanlarkimin kardeşleri? Bizler de bunları kapitalist ülkeler gibimodernleşmenin ve kalkınmanın bir yan ürünü olarakgörmezlikten mi geleceğiz?

Hani sorumluluk duygumuz? Nerede kaldı Müslüman ol-manın farklılığı? Belediyelerimiz neden onlar için barı-naklar düşünmez? Toplumun kenara iiği bu insanlarınsorumlulukları kimlere ait? Elbee hepimiz sorumluyuz;ama hepimiz adına bu sorumluluğun gereğini ifa edecekolan da öncelikle belediyelerimiz ve kamu kuruluşlarıdeğil mi?

Hamdolsun ki yine de bir grup İslami duyarlılığı olan vakıfve dernek bu sorunu gündemimize taşıdı, hiç değilse birbilinç oluşturmak için: Emek ve Adalet Platformu, İHH ,Kalplere Sevinç Bırakanlar İnisiyatifi, Mavera GençlikHareketi, MAZLUMDER, Özgür Açılım Platformu, Şe-at-Der.

Evet! Zulüm kadar iyilik de yeryüzünün her yerinde.Allah’ın vechi mazlumların yüzünde ışımakta. Onugörmek için illa da Kâbe’ye kadar gitmeye gerek yok,kestiğimiz kurbanların etine ve kanına ihtiyacı olan daAllah değil. İhtiyaç sahipleri işte burada, bir el uzatılmalıkmesafede. Kalplerimizdeki duyarlılık kadar, yüzlerimizinde kendilerine dönmesini beklemekteler.

Daha güzel bir dünya kadar daha güzel bayramlar da, herşeyden önce mahrumların yüzlerinin gülmesiylemümkün; böylesi bir dünya dileğiyle, hayırlı bayramlar…!

22

Ek - 2 Etkinliklerimize Dair Haberler

29.10.2011 - Birinci Etkinliğin Ardındanhp://www.emekveadalet.org/birimiz-usuyorsa-herkes-usur-eyleminin-ardindan-basina-yansiyanlar-ve-fotograflar/

“Birimiz Üşüyorsa Herkes Üşür” etkinliğininardından: notlarımız ve basına yansıyanlar

Saat 20:30 itibariyle Taksim meydanı skiyelerinyanında toplanmaya başladık. 22:00 civarında hemenhemen 150-200 kişi olmuştuk. Sloganlarımız ‘Evsizler vil-lalara’, ‘Üşüten devlet istemiyoruz’, ‘Bir kişi üşüyorsaherkes üşür’, ‘Aç olan komşundan kaçamazsın’, ‘Vanminute biz de sizinle üşüyoruz’, ‘Hava -5 insanlık ölüyor’,‘Herkes bir yatağı hak eder’, ‘Devlet evsizlere sahip çık’şeklindeydi. Yere serdiğimiz dövizleri ellerimize aldık ve22:30′da basın açıklamasına başladık. Dört farklı kurum-dan arkadaşlar okudular açıklamayı. SonrasındaMehmet Bekaroğlu ve İhsan Eliaçık söz aldılar.

Sokak çocukları, Afrikalı göçmen işçiler ve kağıt işçileride eyleme katıldılar. Yazarlar Murat Menteş, Yıldız Ra-mazanoğlu, Burhan Kavuncu ve Ahmet Örs  de eylemi zi-yaret edenler arasındaydı. Bekaroğlu, “Bu eylemin amacı,bu insanlara bir eşdurum, empati yapmak, onların var-lığını hatırlatmak. Eğer biz bu şehirde yaşıyor ve bir insandonarak ölüyorsa, aslında insanlığımız donarak ölüyor,hepimiz ölüyoruz ve farkında değiliz.” şeklinde konuştu.

Yazar İhsan Eliaçık ise “Kış mevsimi başladı. En songeçtiğimiz ay bir sokak çocuğu donarak öldü. Van ve Er-ciş’deki depremle bunlara yeni evsizler eklendi. Evsizlereve kimsesizlere sahip çıkmak ve onlarla birlikte olmakbizim için bir dünya görüşü, yaşam tarzı ve hem de dini-mizin emridir. Biz hayatı böyle algılıyoruz. Bu bizim gün-delik yaşamımızın bir parçasıdır. Sadece kemeralarkarşında yaptığımız bir  iş değildir. İki haa daha hercumartesi sokaklarda sabahlayacağız” dedi.

Şeat-Der Başkanı Hayrein Bulan da derneğin

faaliyetlerinden bahsederek “Sokaklarda evsizler hor-lanıyor, itilip kakılıyor, lokantalara alınmıyor, kimsesizyaşlı nineler ve haa dedeler tecavüze uğruyor. Genelev-lerini kapatacağız diye söz vererek iktidara gelenler bun-lara gözünü kapıyor ve hiç seslerini çıkarmıyorlar.Habitat toplantısı yapılıyor, sokak çocuklarını göster-memek için kamyonlarla topluyorlar. Defalarca müra-caat etmemize rağmen evsizler için mekan açmıyorlar.Varolanı da  tamirde, bakımda diyerek yapılan müracaat-ları geri çeviriyorlar. Bu nasıl devlet, bu nasıl hükümet?”şeklinde konuştu.

Kağıtçı arkadaşların getirdikleri kolilerin üstünebataniyelerimizi serdik, kimimiz ayakta, kimimiz yataraksabahı eik. Saat 4:00 civarında 80 kişi kadar vardık.Sabah ezanıyla alana veda eik.

Ulusal basına yansıyanlar

hp://www.sabah.com.tr/Yasam/2011/10/30/evsizler-icin-sokakta-sabahladilar

Evsizler için sokakta sabahladılar

30.10.2011

İstanbul'daki bir  grup  sivil toplum aktivisti, sokaktayaşayan evsizlerin barınma sorununa dikkat çekmek içinTaksim Meydanı'nda oturma eylemi gerçekleştirdi.Söz  konusu  eyleme, bazı siyasi parti temsilciside destek verdi.

Ona yakın  çeşitli  sivil toplumörgütünün desteklediği eyleme yaklaşık 50 kişi katıldı.Dün akşam saat 22.00 sıralarında Taksim Meydanı'ndatoplanan eylemciler,  kışmevsiminin  yaklaşması ne-deniyle, yaşamını sokakta sürdüren evsizlerin sorununadikkat çekmek için gece boyunca oturma eylemi gerçek-leştirdi. Aralarında değişik siyasi parti temsilcilerinin debulunduğu grup, yanlarında getirdikleri çeşitli pankart vedövizleri açarak, "Birimiz üşüyorsa herkes üşür" slo-ganıyla gerçekleştirdikleri eylemde,seslerini hükümeteduyurmaya çalıştı. Yanlarında getirdikleri, "Devlet evsi-zlere sahip çık", "Hava -5 insanlık ölüyor", "Evsizler vil-lalara", Birimiz üşürse, üşürüz hepimiz de", "Aç olankomşundan kaçamazsın" ve "One Minute biz de sizinleüşüyoruz" yazılı dövizleri açan grup, eylem öncesi basınmensuplarına açıklamalarda bulundu.On ayrı sivil toplumörgütünce ortak yapılan basın açıklamasında, kene 7bin ile 10 bin arasında, yurt genelinde ise 70 bin insanınevsiz olduğu hatırlatıldı. Sokakta yaşayan vatandaşlariçin 81 kene de ev, yemek ve nitelikli barınma imkanıverilmesi gerektiğine vurgu yapılan açıklamada, devletinhalkına sahip çıkması gerektiği ifade edildi.Eyleme

23

destek verenler arasında Halkın Sesi Partisi (HSP) GenelBaşkan Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu da yeraldı. Eylemin amacının, evsizlerin varlığının hatırlatılmasıolduğunu vurgulayan Bekaroğlu, "Amacımız, bu insanlarakarşı bir eşdurum, empati yapmak. Onların varlığını hatır-latmak. Eğer biz bu şehirde yaşıyor ve bir insan donarakölüyorsa, aslında insanlığımız donarak ölüyor; hepimizölüyoruz ve farkında değiliz. Hükümet bunca evsize desahip çıkmak zorunda." dedi.Aralarında kadınların da yeraldığı grup, evsizlerin sorunlarına dikkat çekmekamacıyla Taksim Meydanı'nda başlaıkları oturmaeylemini, sabaha kadar sürdürecek.

hp://www.cnnturk.com/2011/guncel/10/30/birimiz.usuy-orsa.herkes.usur/634972.0/index.htmlhp://www.samanyoluhaber.com/h_712328_Gundem-evsizler-icin-sokakta-sabahladilar.htmlhp://www.iha.com.tr/NewsDetail.aspx?nid=199325&cid=8hp://www.bugun.com.tr/son-dakika-haber/?id=35305hp://www.evrensel.net/news.php?id=16588hp://www.ozgur-gundem.com/?haberID=24081hp://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDe-tayV3&ArticleID=1067948&Date=01.11.2011&CategoryID=77

05.11.2011 - İkinci Etkinliğin Ardından

hp://ozguracilim.net/birimiz-usurse-hepimiz-usuruz-eyup/

Saat 21:00 itibariyle Eyüp Sultan Camii önündeki mey-danda toplanmaya başladık. 23:00 civarında hemenhemen 150 kişi olmuştuk. ‘Yalnız sokaktakiler değil,donan insanlığımız’, ‘Komşusu açken tok yatan bizdendeğildir’, ‘Birimiz üşürse hepimiz üşür’, ‘Devlet evsizlerinüvey babası mı?’, ‘Herkes bir yatağı hak eder’, ‘Evsizler vil-lalara’, ‘Kapitalizmin kışında üşüyoruz’ yazılı dözvizlerim-izi dik olarak yerleştirdik. Aramızda evsiz gençarkadaşlarımızın yanı sıra Zeki Kılıçaslan, İhsan Eliaçık,Mazlumder’den Cüneyt Sarıyaşar ve Yeşilay başkanıMuharrem Balcı gibi isimler vardı. Etkinliğimiz basınmetninin okunmasıyla başladı. Taleplerimizi okuduktansonra, evsiz arkadaşlarımıza söz verdik. Bayram namazıiçin cemaatin yerleşeceği dış avlu gece boyunca temi-zlendiğinden, saat 01:00 itibariyle kolilerimiz ve bat-taniyelerimizle avlunun dışına yerleştik. Geceninilerleyen saatlerinde futbol da oynandı. Hemen hemen65 kişiydik sabaha dek. Sabaha karşı ısınmak için üçteneke ateş yaktık. Sabah ezanı sonrasında camiiyegelen cemaate basın metnimizi tekrar okuduk. Bayram-laşmayla beraber alandan ayrıldık.

Basın açıklamamız şöyle başlıyordu:"Yarın, kendisine hayatı ve ölümü bahşeden yaratıcısına

en sevdiğini kurban edenlerin bayram günü.Hangimiz bir bayram sabahını sokakta geçirdi?Hangimizin bayram namazından sonra dönecek bir evi,bir ailesi yok?Kaçımız soğukta üşüyen, kendisini koruyamayacak kadaraciz olan bir yoksulu evine konuk ei?O halde mahşeri andıran bir meydanın ortasında,  soğuk-tan elleri ayakları uyuşmuş bu bayram namazıylabaşlasın gün."

Taleplerimiz ise şunlardı:1. 81 ilde sokakta yaşayan insanlarımızın acilen tespitedilmesini, TALEP EDİYORUZ

2. Kadın ve erkek evsizlerimiz ve ailecek evsiz kalan in-sanlarımız için her ilde ve gereken her ilçede ayrı ayrı“evsiz evleri” ve evsizler rehabilitasyon merkezlerininivedilikle faaliyete geçmesini, TALEP EDİYORUZ.

3. Bu ” evsiz evleri” ya da merkezlerinde koşulsuz, süresizve nitelikli barınma imkanlarının verilmesi, üç öğünyemek sunulması ve evsiz insanlarımızın manevi yer-alarının sarılması için psikolog ve sosyal hizmet uzman-larınca gereken hizmetlerin sağlanmasını, TALEPEDİYORUZ.

4. Söz konusu evsiz merkezleri işlemeye başlayıncayakadar, bir evsizimizin 16 Ekim 2011 tarihinde soğuktandonarak hayatını kaybetmesi gibi acı olayların yaşanma-ması için kısa vadeli çözüm olarak otellerin kiralanmasıya da atıl kamu binalarının tahsisi suretiyle geçicibarınma merkezlerinin acilen açılmasını, TALEP EDİYORUZ.

5. Akıl ve ruh sağlığı bozuk evsizlerimizin igili hastanel-erde tedavi altına alınması önündeki bürokratik zorluk-ların aşilması, söz konusu evsizlerimizin bu hastanelerdegerekli tedavilerinin yapılması ve sonrasında uygun re-habilitasyon merkezlerine yerleştirilmesini, TALEPEDİYORUZ.

6. Evsizlerimize yönelik tüm bu faaliyetleri koordineeden bir devlet biriminin oluşturulması ve halkın sokak-taki evsizlerimizi ilgililere bildirebilmesi için 365 gün 24saat hizmet verecek, söz konusu birime bağlı bir telefonihbar haının oluşturulmasını, bu haın kamuoyunaduyurulmasını, TALEP EDİYORUZ.

AKDER, Emek ve Adalet Platformu, Kalplere SevgiBırakanlar İnsiyatifi, Mavera Gençlik Hareketi, MA-ZLUMDER İstanbul Şubesi, Özgür Açılım Platformu

Basın metni ve taleplerin okunmasından sonra sözüevsiz arkadaşlarımıza ve Ayşe Tükrükçü ablamıza bırak-tık.

24

Sokakta Bıraktıklarımızdan* “Cem”:  Köprü altlarındayatıyordum, ondan sonra söyliyim, mağaralarda kalıyor-dum, Fındıklı'da orda burda her yerde sokaklarda kalıy-ordum, karda kışta yatıyordum. Milletler bana yardımetsinler diye, baaniye versinler diye vermiyorlardı, bende sokakta karton sererek yatıyordum. Kardeşim öldüsoğuktan, ben de ona üzülerek tevbe eim tineri bırak-tım. Şimdi yura kalıyorum tineri de bıraktım.

Sokakta Bıraktıklarımızdan* “Celil”:  Ben 18 senedirdışarda kaldım. Arkadaşlarımız soğuktan donarak öldüilkyardım hastanesinin orda. Erhan diye bir arkadaşımızvardı, soğuktan donarak öldü. Yıllarca dışarda kaldıksoğuklarda. Diğer evsizler de bizimle kalıyordu maddekullanmayan. Kışın çöp tenekelerine giderdik ordanyakacak toplardık, çöpten yemek toplardık karın içindençöpü temizleyerek, yardım isterdik yardım eli uzatan ol-mazdı. Diğer arkadaşlarımızı da hastanelere götürüyor-duk, orda yatırıyorduk ölmemeleri için soğuktan. Çokhasta olduk. Devlete sığınmak zorunda kaldık devlet debir yere kadar yardımcı oldu. Ondan sonra onlar da biziistemedi bizi dışarı aı. Bizim sadece istediğimizdışarıda kalan, sadece sokak çocukları için değil diğerkalan insanlar için yardım eli uzatılmasını istiyoruz yani.Söyleyeceklerim bu kadar.

Kadir Bal:  Hayatsız kadınların hakları için sokaklardayaşayan insanların sorunlarıyla da ilgilenen Ayşe ablamızda burda onların düşüncelerini de alıcaz.

Ayşe Tükrükçü: Evsiz olmanın ne demek olduğunu bizzatben bireysel olarak kendim çok iyi biliyorum. 3 ay benbütün gün Taksim'de gezip de akşam da Vakıf Gurabahastanesinde Taksim İlk Yardım Hastanesi'nde acillerde3,5 ay boyunca kaldım. O dönemde ben şunu gördüm,toplumda ve yasalarda devletin memuruna biz evsizizdediğimizde adamın bakış açısı sadece ve sadece be-denin üzerinde geçtiğini gördüm, bu kadın erkek fark et-miyor. Toplumda sokakta yaşayan bir insana tecavüz

edilmesinin ne kadar kolay olduğunu çok iyi gördüm. De-vletin burda yapması gereken olan şeylere baktığımızzaman, devlet şu anda çok rahat evinde ve sıcakyatağında yatarken sokaktaki insanlar da her adım aığıkonuda vergi kesip de o kendi sıcak yatağının ne kadarsıcak olduğunu bir daha  gösteriyor bize. Buranın ayıbı o

Taksimlerde, o köprü altlarında, gezi parklarında bile İs-tanbul'un merkezi yerlerinde bile, o banklarda karşılıklıyatan sokak insanı var. Bizi sokak insanı yapan sokakdeğil yasa.

Kadir Bal: Evet, Ayşe hanıma da çok teşekkür ediyoruz.son olarak, şu an aramızda bir arkadaşımız var, buarkadaşımız Eyüp'te bu mıntıkada günlerini evsiz bir şek-ilde, sokaklarda geçiriyor. Kendisine de bir söz verelim,kendisi de bize duygularını düşüncelerini anlatıversin.evet kardeşim seni bir tanıyalım, dışarda nasıl kalıyorsunneler yapıyorsun bize anlat bakalım biraz.

Murat : Adım Murat Şendil. Fatih Karagümrük doğum-luyum. Ve Aksaray köprü altında yetişmiş bir çocuğum.Kısaca, tinercilikten, balicilikten, eroinciliğinden hepsinikullanmış bir delikanlıyım, ama gelgelelim hepsinden dekurtulmuş kısaca temizlenmiş bir insanım. Ve inanıyorumki bu arkadaşlarım da bir gün hepsi bu bağımlılıktan kur-tulacaklar ve düzenli bir hayata kavuşacak. Başta benolmak üzere ve tüm arkadaşlarım adına söylüyorum kigüzel günler ilerde. İlla ki bir gün bizim için de bir güneşdoğacaktır.

Kadir Bal: Çok teşekkürler. Bir arefe günü bu soğuktasabahlayacağız. Yarın güneş doğduğu zaman herhangi birgün gibi olacak ama bizim için farklı bir gün olacak. Çünkübiz hem toplumsal şahitliğimizi geçen haa Taksim’debaşlaık, bu haa Eyüp’teyiz. İlerleyen haalardakietkinlikleri de internet üzerinden duyurmaya çalışacağız.Hem devleen evsizler için barınak açılmasına dair tale-plerimizi sunacağız, hem de toplumsal duyarlılığı yük-seltmek için bunun gibi özel günleri ve geceleri vesilekılarak onlara bu işin önemini hatırlatacağız. Bugün de ogünlerden biriydi, buraya bizimle üşümeye gelen herkeseçok teşekkürler. cümlemize kolay gelsin.

* “Sokakta Bıraktıklarımız” , “Sokak Çocuğu” tabiri yerine kul-lanılmıştır.

“Ben 18 senedir dışarda kaldım.Arkadaşlarımız soğuktan donarak öldüilkyardım hastanesinin orda. Erhandiye bir arkadaşımız vardı, soğuktandonarak öldü.”

25

Ek - 3 Evsizlere Dair Dikkate Değer bir Haber/rö-portaj Çalışması

hp://www.ntvmsnbc.com/id/25049586/

Eğer bir kış gecesi bir evsiz...

“Şöyle baktığın zaman, şu durumda olacak, olmayıisteyecek kimseyi göremiyorum ben yani” diyor en fazlakırklı yaşlarını süren genç adam. İstanbul’u teslim alansoğuk kış şartlarının sokaklardan bu spor salonunakürediği pek çok can tanesinden biri o da.

BÜLENT KALEntvmsnbc27 Ocak. 2010 Çarşamba

İSTANBUL - İstanbul’da 2010 yılında eğer bir kış gecesidışarıda kar buzdan iğnecikler halinde yağıyorsa bir evsizbu beyaz rötuşun İstanbul’a bambaşka bir güzellik kat-tığını düşünmez, ancak İstanbul denen bu koca ormanınbütün kovuklarının, parklarının, altgeçitlerinin, dul-dalarının, buza kesmiş olduğunu iliklerine kadar hisseder.Ve bu ölümcül soğuğun bir şekilde sokaklarda ya da SaitFaik’in tanımlamasıyla İstanbul’un bu “açık havaotelleri”nde ikamet eden kendisi gibi pek çok insanı Al-ibeyköy’deki Tevfik Aydeniz Spor Kompleksi’ne sürükley-işine şahitlik eder.

“Şöyle baktığın zaman, şu durumda olacak, olmayıisteyecek kimseyi göremiyorum ben yani” diyor en fazlakırklı yaşlarını süren genç adam. İstanbul’u teslim alansoğuk kış şartlarının sokaklardan bu spor salonunakürediği pek çok can tanesinden biri o da. Parke sahanın

ortasında, portatif bir ranzada oturuyoruz. Yaklaşık 200kişinin paylaştığı spor salonunun uğultusunda kaybolu-veriyor alkolden çatlayan sesi: Üslubu, Türkçesi,söyledikleri bir miktar yüksekten düştüğünü gösteriyor.Burada dinlediğimiz bilinçakışı tekniğinin en doğal örnek-lerini sunan pek çok hikayeden midir bilmem, OğuzAtay’ın Beyaz Mantolu Adam’ını çağrıştırıyor bana.

O suskun öykü kahramanının konuşan haline bürünüp, buöldürücü soğuklarda o ana kadar yolu o spor salonunadüşen altı yüz küsur kişinin hikayesini genel hatlarıylaaçıklıyor bize: “…Hepimizin hayatında bir kırılmalar,düşme kalkmalar oldu yani, tökezlemeler oldu. Bir şek-ilde, bir şeyler dağıldı yani, yuva dağıldı, ne bileyim, aileortamı dağıldı. Koptuk… Hep gurur meselesi yaptık birşeyleri. Bir şeyleri daha ince düşündük, daha hassasdüşündük. Onlar gibi geniş olamadık yani hiç. Biraziçimize kapanık olduk, kendimizi serbest bırakamadık. İlksöylenen kötü kelimeyi, içimizde bi ton şey yaptık yani,içerledik, sorun eik. O açıdan yani…” İsmini vermiyor,fotoğra çekilsin istemiyor: “Onlar” sevinmesin diye.

BÜTÜN EVSİZLER BİR 'ONLAR'...Kim “onlar”? Bilmiyorum. Ama burada konuştuğum bütünevsizlerin bir “onlar”ı olduğunu biliyorum. Dinlediğimbütün hikayeler dünyayı ikiye bölüyordu. Anlatıcı veonlar, namertler, zalimler, hainler, alçaklar arasındançizilen bu uzun çizgi sanki zamanla usul usul evriliyor vehikayenin kahramanını adına yalnızlık denen, yoksulluk,düşkünlük, İstanbul sokakları, kimsesizlik ya da alkoldenen bir fasit daireye, ölümcül bir döngüye hapsediy-ordu. Hikayeler benzeşti ama üslup sonsuzdu.

Yanımıza yaklaşıp bir şarkının ezgileriyle sigara isteyenşu adam gerçekten şarkı mı söylüyor yoksa haberleriyle,yuran sesleriyle, reklamlarıyla, solistler geçidiyle, 24saat yayın yapan bir radyo istasyonuna mı öykünüyor?Peki ama bu yürüyen radyo istasyonu nasıl katmerli biryalnızlığın sonucu? Şu sorulara güzel güzel cevap verenihtiyar, yarasına basan soruyla beraber, nasıl birdenbiregeçmişin bataklığında kayboluveriyor, onu birdengerçekliğin bu kadar uzağına düşüren bu darbe nasıl birdarbe, acısı nece bir acı? Burada tanıdığım hayatınhoyrat darbelerine maruz kalmış insanların gerçekliklearalarında bu kadar geniş açı varken düşmeleri, kaybol-maları, şaşırmaları bana tuhaf gelmiyor ama hayatı onlariçin kolaylaştırmaya çabalamayan bir sistem tuhafgeliyor.

'ABLA SENDE KONTÖR VARDIR...'Sert kış koşulları nedeniyle evsizlerin ikametine açılanbu spor salonuna genel olarak Zabıta ve 112 acil servisaracılığıyla getiriliyorlar. Polisin ya da bizzat vatandaşıngetirdikleri de oluyor. Gelen ihbarlara göre merkezdenyönlendirilen AKOM’a bağlı gezici ekipler evsizleri bulun-

26

dukları yerden alıp spor salonuna ulaştırıyor. Bazılarınıkomşuları, mahallenin sakinleri haber veriyor. Bazıları ce-saretini toplayıp yoldan geçen telefonu ve kontörü olanbir ‘beyefendi’ ya da ‘hanımefendi’den rica ediyor:“Ağabey/Abla sende kontör vardır; bir telefon etsen degelip alsalar bizi.”

Türkiye’de, İstanbul’da evsizlere yönelik özel bir kurumyok. Sistem evsizler için özel bir çabayı çok görse de,skandal olabilecek ölümlerine de izin vermiyor. Evsizlerde yaşamaya devam etmek için bu yardımdan fay-dalanıyorlar. Evsizler sistemin (şu durumda BüyükşehirBelediyesi ve Belediyeye bağlı Kayışdağı Darülacezeeliyle) sunduğu bu yaşam tarzına uyum sağlamakta zor-luk yaşıyor, hazzetmiyorlar. Oradayken sıkça şahitolduğumuz gibi, dışarısı o kadar soğuk olmasa orada birdakika durmayacaklarını sürekli belirtiyorlar. Genelolarak, sokaklarda, kendi yoksulluklarında ve yalnızlık-larında özgür yaşamayı tercih ediyorlar. Zaten sistem deonlara soğuklardan sonra da devam edecek bir korumasunmuyor. Bu seferberlik geçici, ölümcül soğuk dalgasıgeçinceye kadar. Tatsızlık yaratacak bir ölümü engelle-mek gerekiyor, hepsi bu. Aralarında zımni bir anlaşmavar: biri hayatını korumaya çalışırken, diğeri prestijini ko-rumak derdinde.

ŞAŞIRTICI DEĞİL...Buna rağmen bizim orada olduğumuz 25 Ocak 2010akşamı ilk ölüm haberi geliyor: Ayvansaray’da birteknede yaşamaya çalışan 65 yaşındaki Cemal Yıldırımdonarak hayatını kaybediyor. Bu üzücü haber bir yanıylaşaşırtıcı değil, çünkü AKOM öncülüğünde tek bir merkez-den yönlendirilen tarama ve ihbara dayalı bir evsizleritoplama çalışmasının pek çok insanı açıkta bırakacağıaçık. Fiziksel ve zihinsel sıkıntılar yaşayan, şiddeteuğramış, içine kapanık, toplumdan korkan, bağımlı insan-lar söz konusu.

İstanbul gibi bir metropolde, daha örgütlü, yerel yönetimbirimlerinin de dahil edildiği sayıma dayalı bir sisteminuygulanması elzem görünüyor. Her mahallede, her ilçede kaç evsiz var bilmek zor değil. Bu insanların sürekli birmerkezde yaşamasını sağlamak kolay görünmüyor amaher ilçede evsizlerin takibatını yapan, sorunlarıyla ilgile-nen sosyal hizmet uzmanlarının istihdam edildiği, zordakalınca gidebilecekleri merkezler kurulabilir. Bu türmerkezlerin ilçe halkının gönüllülüğe dayalı aktifdesteğine mazhar olacağı da aşikâr.

Eğer bunlar yapılmıyorsa, o gece şahit olduğumuz azamiçabalara, zorlu çalışma şartlarına rağmen ölümlerkaçınılmaz olacak ve yapılanlar geçici bir çözüm olmak-tan, yöneticiler açısından sıkıntı yaratacak bir ölümü en-gelleme çabasından öteye gitmeyecektir. Evsizlerininsanca muameleye, sürekli ilgiye ihtiyacı var.

O gece spor salonunda kalan iki yüz kadar evsizin 17tanesi kadındı. Kazan dairesinin oradaki iki oda ve bir ko-ridora yerleştirilmişlerdi. Sultan o 17 kadından biri. Tar-labaşı’nın aşağısında Yenişehir mahallesinde büyümüş,42 yaşında. Bir kızı, iki eski kocası ve Türkiye’nin bir çokşehrini dolaşan uzun, acıklı bir hikayesi var. Uzun sohbe-timizde artık bu acıklı hikayelerden yorulunca, konuyudeğiştirdim: Seni en çok ne mutlu eder?, dedim. Sustu.Sevilmek mesela, dedim. Evet, dedi. Ben de çok mutluolurum sevilince, dedim. Birden canlandı, ben sevmesebile iki tatlı söz söylese gene çok mutlu olurum, dedi. Ensevdiğin çiçeği (gül), kuşu (kumru), en çok beğendiğisanatçıyı(Ceylan) sordum. Romanların müziktekiyeteneğine bütün Türkiye’nin gıpta eiğini söyleyip bizesevdiği bir parçayı biraz mırıldanmasını rica eim. Bizebir şarkı mırıldandı. Onu acılarını anlatmaya davet et-meyen bu insanca sohbet Sultan’ı ağlaı.

Türkiye’de, İstanbul’da evsizlere yöne-lik özel bir kurum yok. Sistem evsizleriçin özel bir çabayı çok görse de, skan-dal olabilecek ölümlerine de izin ver-miyor. Evsizler de yaşamaya devametmek için bu yardımdan faydalanıyor-lar.

27

Ek-4 BÜROKRATİK VİCDANSIZLIĞIN ARSIZLIĞIve EVSİZ KURBANLIKLAR ÜZERİNE

Ammar Kılıç

Ve diri diri toprağa gömülen kızcağıza sorulduğu zaman:"Hangi suçtan dolayı öldürüldü?"-Tekvir suresi/8-9

Her yıl görmeye alışık olduğumuz şekilde, şu gün-lerde de, gece soğuk havadan donarak ölen evsizhaberleri televizyonlarda yerini almış bulunuyor. İn-sanlar neden sokakta ölüyor? Kimsesizler için bukoskoca şehirde tek bir sığınma evi yok mu? Evetdoğru bildiniz, yok. Koskoca avm'lerimiz var, uluslararası organizasyonlarımız, devasa stadyumlarımız,kültür merkezlerimiz, belediye binalarımız, il özeldairelerimiz, gökdelenlerimiz, duble yollarımız, çıl-gın projelerimiz ve daha bilmem kaç tane Allah'ınbelası putsal anıtımız var; ama yoksul/laştırılmış,sokağa itilmiş ve kaderinde bir sokak köşesindeuyuşarak donmaktan başka bir akıbet olmayan mus-tazaflar için dört duvarı, bir çatısı olan mekanlarımızyok.

Fatih'te oturuyorum ve hergün evime giderken, yak-laşık beşyüz metrelik bir güzergahta en az üç sokakinsanına rastlamak durumundayım. Bunlardan biriolan Aslan amcayla arada konuşuruz. Yanına oturu-rum, halini hatrını sorarım filan. Ama uzun süredir,hal hatır sormaktan, varsa eline birkaç kuruş sıkıştır-maktan başka elimden bir şey geleceğini hesabakatmamıştım, bu konuda herhangi somut bir çabadabulunmamıştım. Yani öyle bir şey ki, üç kuruş çıkıncakendisinden, onu görüp selam vermeyi bir şeysanınca, insan bir halt yaptığını filan düşünüyor. Hal-buki sen evine gidiyorsun, sıcak yatağına giriyorsun,o yine orda, soğuk betonun üzerinde nasıl sabahlay-acağını düşünecek. Neyse, bir arkadaşın tavsiye-siyle belediyeyi aramaya karar verdim, 'sosyaldevlet'iz ya hani, onlar kesin ilgilenir

ler diye düşünüyorum. İnsanı ırtan hikaye tam daburada başlıyor.

Fatih belediyesinde telefonuma çıkan hanımefendi,bu işe büyükşehir belediyesinin baktığını söyleyerekbeni oraya yönlendiriyor. Arıyorum, büyükşehirbelediyesindeki adam 'sokakta kalan insanlar..' de-meye kalmadan bir telefon numarası tıkıyor ağzıma;valilik bu kez. Onlar ne diyor? Valiliğe bağlıCağaloğlu'ndaki Sosyal Hizmetler Müdürlüğü'nüarayın. E hadi arayalım. Sosyal hizmetlerdeki görevli'bu konuda bilgi sahibi olmadığını, öğleden sonraararsam ilgilenecek birilerinin olacağını' söylüyor.Sübhanallah çekiyorum. Telefonu kapaıktan sonraFatih'te Unkapanındaki Sosyal hizmetler binasınadoğru yollanıyorum. Yüzyüze görüşürsem belkiyardımcı olurlar diye. Orada güvenlik görevlisi bu işeCağaloğlu'ndaki merkezin baktığını ama istersemhemen ötedeki Zabıta binasına danışabileceğimisöylüyor. Zabıta binasının kapısından içeri girmemebile gerek kalmıyor, güvenlik görevlisinden evsiz-lerin 'eksi beş hava soğukluğu haricinde veya ortalıkkar kış kıyamete dönmedikçe zabıta tarandantoplanmadığını' öğreniyorum. 'Abi bu nası iş?' diyo-rum, dudaklarını büzüyor: 'Ee kardeş, böyle, bak Os-manlı'yı sevmeyiz ama adamlar şöyle böyle falanfilan..' Derken o adam da beni Aksaray'daki beyazmasaya yönlendiriyor, bir de onlarla konuşmamısalık veriyor. Anlıyorum, beyaz masaya gidersemonlar da Fatih belediyesine filan yönlendirirler, olaykapkara bir kısır döngüye döner. Öğleden sonra ara-mamı isteyen sosyal hizmetleri arıyorum bu sefer.Sokakta yaşayan amcanın yaşını öğrenmek istiyor,60-65 yaşlarında bir amca Aslan amca; o halde onudarulacze alabilirmişmiş, orda rahat edermişmiş.Daha bir sürü miş miş.. (Sonradan Şeatder'in

28

başkanı Hayreddin abiden Darulacze'nin bir tonprosedür gerektirdiğini de öğreneceğiz elbee.)

Ben içimden rahmetler okuyarak kapaım telefonu.Şu düzen/bazlığı görebiliyor musunuz? İnsanları bubürokrasi öldürüyor işte. Kimsenin birbirindenhaberi yok. Nasıl olsun? Resmî kanalların sokaktakiinsanlarla ilgili bir derdi yok ki, bu konuda bir girişim,bir çaba, bir pratik yok ki. Bu insanları hava sıcaklığıeksi beşe düştüğünde, yani ölüme ramak kala topla-mak hangi insan, hangi vicdanın işi? Spor salonunayüzlerce insanı, o da bir- bir buçuk aylığına yerleştir-ince bu suçun vebalinden kurtuluyor muyuz sanıyor-sunuz? Siz sadece kışın mı evinizde yatıyorsunuz?

Evsiz, kimsesiz insanlar için sorumlu olan tek kurumdevlet mi? Değil. Son dönemde sayıları hayli artanhayır kurumlarımız nerede? Dünyanın bir çok bölge-sine bereket götürüyorsunuz sevgili vakıflarımız;öylesine büyük paralar, imkanlar dönüyor ki büny-enizde, bu para Afrika'ya da yeter, Tarlabaşı'ndaki,

Fatih'teki evsizlere, kimsesizlere, kaçak göçmen-lere de. Dört bir yana kurban organizasyonları yapıy-oruz, ama sanki unutuyor muyuz gözümüzünönündekini? İki sokak ötemizde bir evsiz ölse, bizdenizleri aşsak yardım için, Allah sormaz mı bununhesabını?

Ve sokaktan evsizleri görüp geçen her bir kişi için:Hepimiz sorumlu tutulacağız bu günahtan. 'Diri dirigömülen kız çocuğuna sorulduğu' gibi, diri diri bet-ona, soğuğun iliklerine gömdüğümüz zavallılar içinde sorulacağız hesap günü: 'Hangi suçtan dolayıöldürüldüler' diye.

Adım atma vakti çoktan geçti de, yine de Rabbimizebir mazeret olsun, harekete geçelim derim.

29

Ek-5 ANKARA ŞEHİRLERARASI TERMİNALİŞLETMESİNDE (AŞTİ) BARINAN EVSİZLERHAKKINDA TBMM İNSAN HAKLARI KOMİSYONUİNCELEME RAPORU (2010)

1. GİRİŞ

İkamet edebileceği başka bir yeri olmayan ve Ankara Şe-hirlerarası Terminal İşletmesinde (AŞTİ) barınan bir şahıstarandan 09.01.2010 tarihinde Komisyonumuza yapılanbaşvuruda, AŞTİ’de aralarında özürlü, yaşlı ve kadınlarında bulunduğu 200’e yakın evsizin bulunduğu ve bu kişi-lerin taciz ve kötü muamelelere maruz kaldıkları belir-tilmiştir. Bu rapor, söz konusu başvuru üzerine yapılanincelemelere dayanılarak hazırlanmıştır.

2. İNCELEME

Başvurucunun iddiaları hakkında öncelikle ilgili kamu ku-rumlarından gerekli incelemenin yapılması ve evsiz kişi-lerin barınma olanakları hakkında bilgi verilmesiistenmiştir. Ankara Valiliği ve Ankara BüyükşehirBelediyesi ile yapılan yazışmalar sonrasında Komisyonuzmanları tarandan yerinde inceleme yapılmıştır.

2.1. İlgili Kurumlardan Alınan Bilgiler

AŞTİ’de yaşayan kişilere ilişkin başvuru üzerine ilk olarakAnkara Valiliği ve Ankara Büyükşehir Belediyesi ile yazış-malar yapılarak, Ankara Valililiğinden taciz ve kötümuamele iddiaları hakkında ivedilikle inceleme yapılmasıistenmiş ve her iki kurumdan da evsiz kişilerin barındırıl-ması hususunda yapılan çalışmalar hakkında bilgi ver-ilmesi istenmiştir. Ankara Valiliği’nin 04.03.2010 tarihlicevabi yazısında, İl Emniyet Müdürlüğünce yapılanaraştırmaya göre, 28.02.2010 tarihi itibari ile maddiimkânsızlıklardan dolayı AŞTİ’de kalan ve barınacak yeriolamayan yardıma muhtaç toplam 58 kişinin tespitedildiği ve şahıslarla yapılan görüşmelerde hiç birinin cin-sel taciz veya kötü muameleye uğramadıklarını ifade et-tikleri belirtilmiştir. Aynı yazıda, İl Emniyet Müdürlüğügörevlilerinin anılan başvurucu ile görüştüğü ve sorulansoru üzerine, başvurucunun taciz ve kötü muameleye biz-zat şahit olmadığı, yalnızca duyumlarını aktardığınınöğrenildiği taramıza iletilmiştir. Evsizlerin barındırıl-masına yönelik İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü kayıt-larında Valilik tarandan bir araştırma yapılmıştır. Buna

göre, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu(SHÇEK) Genel Müdürlüğü ve bağlı kuruluşların24.05.1983 tarihli ve 2828 sayılı SHÇEK Kanunu’na görekurulmuş olduğu, bu Kanun kapsamında evsizlere yönelikhizmet verebilecek herhangi bir kuruluşun tanımlan-madığı, bununla birlikte, sokakta yaşayan ve çalışançocuklara hizmet vermek amacıyla 1997 yılında hizmeteaçılan Ulus Çocuk ve Gençlik Merkezi ile Behice ErenÇocuk ve Gençlik Merkezinin, Valilik onayı ile, kış ay-larında sokakta yaşayan evsizlerin barındırılmasınayönelik 2008 yılı mayıs ayına kadar hizmet verdiği, butarih itibariyle SHÇEK Genel Müdürlüğü ve BaşbakanlıkMüfeişlerince yapılan teiş raporuna istinaden per-sonel ve bakım giderleri sebebiyle bu hizmetlerin son-landırıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca Valilik SosyalYardımlaşma ve Dayanışma Vaknca kış aylarında evsizmüracaatlarının artması sebebiyle başlatılan uygula-maya göre, evsiz vatandaşların Sosyal Yardımlaşma veDayanışma Vakna kalacak yer talebiyle başvurduğutakdirde anlaşmalı otellere yönlendirildikleri ve otelücretlerinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vaktarandan karşılandığı belirtilmiştir. Ankara Valiliğininverdiği bilgiler haricinde Ankara Büyükşehir BelediyesiSosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı Yaşlı Hizmetleri veŞeat Evleri Şube Müdürlüğü’nden belediyenin evsizkişilere yönelik hizmetlerine dair bilgi alınmıştır. 5216Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci mad-desinin birinci krasının (v) bendinde, “…yetişkinler,yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelikher türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek…” ve5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun 14’ncü maddesinin bir-inci krasının (a) bendinde, “…kültür ve sanat, turizm vetanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikah,meslek ve beceri kazandırma, ekonomi ve ticaretingeliştirilmesi hizmetlerini yapmak…” belediyenin görev-leri arasında sayılmıştır. Bu görevleri icra etmek için,Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin 13.01.2009tarih ve 82 sayılı kararına istinaden 03.01.2009 tarihindeGünlük Barınma Evi hizmete açılmıştır. 45 yatak kapa-sitesi ile hizmet veren Günlük Barınma Evinde20.02.2010 tarihi itibariyle toplam 286 evsize hizmetverilmiş olup bu kişiler arasında 29’u AŞTİ’de yaşayanvatandaşlardan oluşmaktadır. Barınma evinde açık kapısistemi uygulandığından kişilerin birimde kalmaları sür-eye tabi olmayıp, kişiler kabul şartlarını taşıdıklarınısürece birimde kalmaya devam ederler. Ayrıca bu kişileristedikleri zaman birimden ayrılırlar ve geri döndük-

30

lerinde günlük barınma evine kabul edilirler. Günlükbarınma evinden, evsiz olarak nitelendirilen, çeşitli ne-denlerle evden atılan ya da evini terk etmek suretiylesokakta yaşayan, geceleri yatacak uygun ve düzenli biryeri olmayan, herhangi bir kurum hizmetinden yararlana-mayan ve bu durumları istismara açık 18 yaş üzeri kişileryararlanmaktadır. Günlük barınma evi tedavi amaçlıhizmet birimi olmadığından, psikiyatrik hastalığı olanlar,zihinsel engelliler ve ağır bedensel engelliler günlükbarınma evine kabul edilmezler. Ayrıca Ankara’da geçicibir süre için hasta refakatçisi veya hasta olarak ikameteden, ancak barınacak yeri ve maddi imkanı olmayanmuhtaç kişiler şeat evlerinden yararlandırılmakta vebunlar da günlük bakım evine kabul edilmemektedirler.Bayan müracaatçılar, Belediye bünyesinde faaliyetgösteren Kadın Sığınma Evinde kalabilmektedirler. Gün-lük barınma evi, evsiz olarak nitelendirilen kişileri, özel-likle kış aylarının olumsuz koşullarından ve sokaklardaoluşabilecek çeşitli bedensel, duygusal ve sosyal açıdantehlikeye yol açabilecek risklerden korumak ve bu kap-samda da barınma, temizlik ve beslenme gibi temelgereksinimlerinin geçici olarak kısmen karşılanmasıamacıyla hizmete açılmıştır. Günlük barınma evine kabul,Ankara Valiliği, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Kay-makamlıklar, Muhtarlıklar ve diğer kamu kurum ve kuru-luşları tarandan yapılan ihbarlar üzerine görevli sosyalçalışmacılar tarandan belirlenen noktaya gidilip evsizindurumu değerlendirilerek şartları uygunsa birime getir-ilmek suretiyle olmaktadır. Birime getirilen evsizlereöncelikle vücut temizliği yapılmakta ve yeni kıyafetlergiydirilmektedir. Bu şahıslar görevli doktorlarca sağlıktaramasından geçirilerek gerekli görülenlere psiko-sosyal destek hizmeti verilmektedir. Hasta olduğu tespitedilenler çeşitli hastanelerde tedavi altına alınmaktadır.Günlük barınma evinde kalanlara, Ankara Valiliği SosyalYardımlaşma ve Dayanışma Vak tarandan nakdiyardım yapılmakta ve memleketine dönmek isteyenolursa yol yardımı yapılmaktadır.

2.2. Yerinde İnceleme

Komisyon uzmanları tarandan yapılan yerinde in-celemede, ilk olarak AŞTİ içerisinde görev yapan polisnoktası ziyaret edilerek görevli polis memuru ilegörüşülmüş ve konuyla ilgili ön bilgi alınmıştır.

Buna göre;

• AŞTİ’de barınan evsizlerin sayısı hakkında kesin bir bilgiolmadığı ve bu sayının özellikle kış aylarında arığı, •Barınanların temizlik gibi ihtiyaçlarının AŞTİ person-elince sağlandığı, burada kalmak isteyenler için büyük birengel ya da olumsuzluk olmadığı ancak en büyük sıkın-tının AŞTİ’nin çirkin görüntüsü olduğu öğrenilmiştir.Ardından AŞTİ Nöbetçi Güvenlik Müdürü ile görüşülerek

inceleme amacına dair bilgi verilmiştir. Yapılangörüşmede Nöbetçi Müdür, • Söz konusu insanlarınkayıtlarının tutulduğunu, • Komisyonumuzun çalışmasıbaşarılı olduğunda ve bu insanlara barınacak yer teminedildiğinde ihtiyacı olan başka evsizlerin de aynı imkan-dan faydalanmak amacıyla AŞTİ’ye geleceklerini, • Barı-nanlar arasında kimsesizlerin çoğunluk olduğunu,• Buinsanların yolcuların merhametlerini kullanarak dilendik-lerini ya da çalıştıklarını ifade etmiştir. Daha sonra, sözkonusu insanlarla görüşebilmek için AŞTİ’nin muhtelifyerleri ziyaret edilmiştir. Komisyon uzmanlarının ziyaretiesnasında bu insanların, otobüs saatlerini beklemekteolan yolcularla birlikte banklarda oturdukları ve çoğun-luğunun banklarda yaığı gözlenmiştir. Erkeklerin sayısıkadınlara oranla önemli ölçüde fazladır. Rastlanılan in-sanlar arasında engellilerin sayısının fazlalığı da gözeçarpmıştır. Uzmanlarla konuşmayı kabul edenlere bu za-mana kadar herhangi bir barınma evine gidip gitmedik-leri, giilerse kurumdan kendi istekleriyle mi ayrıldıkları,kendilerine bir imkân sağlansa tekrar gitmek isteyip is-temedikleri ve AŞTİ’de ne gibi sorunlarla karşılaştıklarısorulmuştur. Buna göre; • 60’lı yaşlarında bir kadın ken-disiyle görüşme talebimizi sinirli bir şekilde reddetmiştir.Kadının oturduğu bankın yanında poşetler içerisinde petşişeler bulunduğu gözlenmiştir. • 28 yaşında olan birdiğer kadın ise Komisyon uzmanlarıyla görüşmüş fakatKomisyonumuza başvuruda bulunan ve bu incelemeninyapılmasına aracı olan kişiyi suçlamıştır. Anılan kişininkendisini evlenme vaadiyle kandırdığını, bir gün kendisinidayısının evine götürdüğünü, AŞTİ’deki evsizleri korumaamacı varmış gibi göründüğünü ancak niyetinin başkaolduğunu oldukça sinirli bir şekilde ve bağırarak anlat-mıştır. • Kendisiyle görüşülen 60’lı yaşlarda bir başkakadın ise aslen Yozgat’lı olduğunu, Sosyal Yardımlaşmave Dayanışma Vak’ndan kendisine sağlanan aylıkgelirinin olduğunu, devlet tarandan kendisine kalacakbir yer gösterilse bile gitmeyeceğini, bazen Yozgat’agidip geldiğini yine öeli bir şekilde anlatmıştır. • Ken-disiyle görüşülen 35 yaşlarında bir erkek, eşiyleboşandıktan sonra dışarıda yatıp kalktığını, yaklaşık 7-8aydır AŞTİ’de barındığını, daha önce Behice Eren Çocukve Gençlik Merkezi ile Ulus Çocuk ve Gençlik Merkezindekaldığını, süresi dolduğu için çıkarıldığını, AŞTİ’deki evsi-zlerin kendi aralarında ve yolculara yönelik hırsızlıksuçunu işlediklerini ve haa tecavüz olaylarının herkestarandan bilindiğini ifade etmiştir. • 20’li yaşlarında vecezaevinden çıktığını belirten başka bir erkek, termi-nalde kalanların günün belli saatlerinde dışarı çıkarıldık-larını ve kadınların ve özürlülerin suistimal edildiğiniiddia etmiştir.• Kamu kurumlarının sağladıkları barınmahizmetlerinden neden faydalanmadıkları sorusunabazıları AŞTİ’de yaşamaktan memnun olduğunu ifadeetse de, genel olarak barınma evlerinde kendilerine kötüdavranıldığını, üç öğün yemek verilmediğini, bu nedenleanılan kuruluşlarda uzun süre kalamadıklarını, ancak

31

kamu kurumları tarandan daha iyi bir barınma hizmetiverilmesi durumunda bir çok kişinin bu kuruluşlardabarınmayı tercih edeceği belirtilmiştir. • Ziyaretimiz es-nasında AŞTİ’de sekiz adet özürlü vatandaş görülmüştür.• Uzmanlara eşlik eden bir başka polis memuru ileyapılan görüşmede, ilgili polis memuru, AŞTİ’deki polismerkezinin kapatılarak polis noktası haline getirildiğini,gün içinde 2, gece ise 1 polisin burada görev yaptığını,özel güvenlik sayısı fazla olsa da emniyet birimlerinebağlı polis memurlarına ihtiyaç duyulduğunu, bu duru-mun asayiş ve güvenlik hizmetlerinde bir açık oluştur-duğunu, polis sayısının artırılmasının AŞTİ’yi suç yeriolmaktan çıkaracağı için evsizler nezdinde de cazip biryer olmaktan çıkaracağını ve devletin bu tip insanlarıbarındırmak için imkanlarını zora koştuğunu ifade et-miştir.

3. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Dünyada pek çok ülkenin sorunu olan evsiz insanlarailevi, ekonomik, psikolojik ya da çeşitli sosyal sebe-plerle sokakta yaşamaya mecbur kalmakta ya da kendiiradeleriyle bu yolu seçmektedir. Ancak bu durum, hembireysel hem de toplumsal açıdan pek çok sorunu be-raberinde getirmektedir. Zira, sağlıklı bir çevredebarınma, beslenme ve yaşama hakkından mahrum bu in-sanlar kendi hayatlarını olduğu kadar toplumun hayatınıda tehdit etmektedirler. Evsiz insanlar, kış aylarındadonma tehlikesiyle karşı karşıya kalmakta, yetersiz vesağlıksız beslenme nedeniyle çeşitli sağlık sorunlarıylabaş etmekte ve içinde bulundukları şartlar kendilerini ko-laylıkla suça itebilmektedir. Anayasanın 2. maddesiTürkiye Cumhuriyetini sosyal bir hukuk devleti olaraktanımlamaktadır. Yine, kişilerin ve toplumun refah, huzurve mutluluğunu sağlamak görevi de, Anayasanın “De-vletin temel amaç ve görevleri” başlıklı 5. maddesindesayılmaktadır. Söz konusu ilkeler doğrultusunda yerelyönetimler, Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Ku-rumu Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Sosyal Yardım-laşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, BaşbakanlıkVakıflar Genel Müdürlüğü gibi kurumlar mevzuatlarıçerçevesinde hizmet vermektedir. 2828 sayılı SHÇEKKanunu’nun Tanımlar başlıklı 3. maddesinin birincikrasının a) bendinde “sosyal hizmetler”, kişi ve ailelerinkendi bünye ve çevre şartlarından doğan veya kontrolleridışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarınıngiderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyalsorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı ol-unmasını ve hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yük-seltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetlerbütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda, öncelikliolarak, AŞTİ’de barınan evsizler içerisinde yer alan veuzun zamandır burada yaşamakta olduğu söylenenözürlü vatandaşlarımızın, 2828 sayılı SHÇEK Kanunuuyarınca hizmet veren ilgili “Bakım ve Rehabilitasyon

Merkezleri”ne yerleştirilmesi gerekmektedir. AŞTİ’de barınan evsizler demir oturaklar üzerinde yatıpkalkmakta ve bir kısmının baaniye yorgan gibi eşyalarıolsa da çoğu bunlardan mahrum bulunmaktadır. Ayrıcagece yaşanan soğuk, beslenme ve temizlik sorunu da ilkbakışta göze çarpmaktadır. Bu kişilerin birbirleri ile desorunları olmakta, hırsızlık ya da fiziksel ve cinseltaciz/tecavüz olaylarının yaşandığı iddia edilmektedir.Bu yaşam koşulları içerisinde bile bu kişilerin zihnindeAŞTİ’de barınmanın en iyi seçenek olduğu kanaati oluş-muştur. Zira kendileriyle görüşülen kişiler, “daha iyiimkanlar varken neden ben bu şartlarda yaşamayı tercihedeyim, daha iyisi sağlanırsa elbee giderim” siteminiçokça dile getirmişlerdir. Bu sözler kurumlardan alınanbilgiler ışığında değerlendirildiğinde, kurumlarınsağladığı barınakların kapasite ve hizmet kalitesibakımından yetersiz olduğu kanaatini doğurmaktadır.Ankara Valiliği ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’ninverdiği bilgilere göre Ankara’da sadece 45 kişilik birbarınma evi bulunmaktadır. Sadece AŞTİ’de bile gündeortalama 250 kişinin kalmakta olduğu düşünülürse,Türkiye’nin ikinci büyük şehri olan başkent Ankara için 45kişilik barınma evinin yetersiz olduğu şüphesizdir. Buhususta, yerel yönetimin kapasite artırımına gitmesi vemerkezi idarenin barınma evi veya benzeri bir hizmetisağlaması gerekmektedir. Bu bağlamda özellikle SHÇEKyapısında bir mevzuat değişikliği gerekmektedir.

Kadınların belediye bünyesinde barınabilecekleri KadınSığınma Evleri ile SHÇEK’e bağlı Kadın Konukevleri mev-cuur. Özürlüler dışındaki kadın ve erkek evsizlerin ilkbakımları yapıldıktan sonra kısa vadede barınma sorun-ları çözülse dahi bu çözüm geçicidir. Uzun vadede bu kişi-lerin topluma kazandırılmaları ve meslek edindirilmeleriyönünde de çalışmalar yapılmalı, hukuki alt yapısı tamolarak hazırlandıktan sonra sivil toplum örgütleri, yerelyönetimler ve merkezi idarenin kurumlarının işbirliğiiçerisinde çalışabileceği bir yapı oluşturulmalıdır.