Tuyen Tap Truyen Ngan Thai Ba Tan 3

TUYÏÍN TÊÅP TRUYÏÅN NGÙÆN THAÁI BAÁ TÊN 1

http://ebooks.vdcmedia.com

Muåc luåc

Chõ Têm........................................................................................3

Chúâ àúåi........................................................................................10

Àïm trúã gioá.................................................................................21

Phêån àaân baâ ...............................................................................31

Cö àún.........................................................................................38

Biïín Nha Trang.........................................................................46

Le Veillard et le Piano..............................................................55

Baân tay hònh chiïëc laá ................................................................63

Cö laái àoâ......................................................................................69

Öng tûúång àaá .............................................................................79

Àöíi àúâi.........................................................................................87

Caái chïët cuãa con voi chöåt ..........................................................96

Ngûúâi àaân baâ truâm khùn àen.................................................102

Quaã baáo ....................................................................................108

Veä aác .........................................................................................118

Caái giaá cuãa niïìm tin................................................................125

Söng Tiïìn Giang phùèng lùång... ..............................................132

Àuâa............................................................................................145

Nïëu coân söëng chõ úã àêu ?.........................................................151

Nhûäng cö gaái aáo trùæng.............................................................159

Chiïëc giûúâng ............................................................................173

THAÁI BAÁ TÊN 2


Quaâ tònh nghôa ........................................................................179



Chõ Têm Cêu chuyïån töi sùæp kïí dûúái àêy laâ hoaân toaân coá thêåt. Noá xêíy

ra àaä lêu, tûâ caái thúâi coân àaánh nhau vúái Myä caách àêy hún ba mûúi nùm. Möåt cêu chuyïån buöìn vaâ chûáa àûång nhiïìu bñ êín. Caã thúâi êëy lêîn bêy giúâ khöng ai, trûâ nhûäng ngûúâi trûåc tiïëp liïn quan, biïët àûúåc sûå thêåt vïì noá. Coân viïåc vò sao töi biïët thò laåi laâ chuyïån khaác, thiïët tûúãng chùèng cêìn noái ra.

* Khöng ai biïët chñnh xaác laäo tûâ àêu túái vaâ tïn laâ gò. Chó thêëy

ngûúâi ta goåi laâ Laäo Xêím, hoùåc àöi khi laâ Laäo Xêím Chöåt. Xêím laâ goåi theo nghïì, vò laäo chó biïët coá möîi nghïì duy nhêët laâ haát xêím àïí kiïëm söëng. Coân Chöåt laâ vò laäo muâ. Muâ maâ àûúåc goåi laâ chöåt vò luác múái xuêët hiïån úã vuâng naây, tûác laâ trûúác àoá khoaãng dùm nùm, ngûúâi ta tûúãng laäo chó chöåt nhûng giaã vúâ muâ. Chùèng bao giúâ laäo chõu boã cùåp kñnh troân àen xõt khoãi mùæt nïn ngûúâi ta nhêìm. Sau thêëy laäo muâ thêåt, cuäng chùèng ai àöíi laåi thaânh Laäo Muâ, phêìn vò àaä quen, phêìn vò vúái möåt ngûúâi úã àõa võ laäo, Muâ hay Chöåt thò cuäng vêåy. Khöng quan troång.

Khaác phêìn lúán nhûäng ngûúâi haát xêím xûa nay ta thûúâng gùåp, laäo to khoãe, thêåm chñ phöëp phaáp. Chó nûúác da laâ àen truäi. Coá thïí vöën trúâi sinh ra thïë. Cuäng coá thïí do phúi nùæng suöët ngaây vaâ ñt tùæm rûãa. Laäo cuäng chùèng giaâ chuát naâo, cuâng lùæm hún böën mûúi möåt tyá. Chûä “laäo” úã àêy roä raâng khöng vò tuöíi taác maâ àún thuêìn laâ caách goåi nhùçm biïíu thõ thaái àöå. Cöng bùçng maâ noái, tûâ ngaây àïën àêy laäo chùèng laâm àiïìu gò àaáng traách. Taåi caái taång ngûúâi laäo maâ ngûúâi ta àêm ra khoá chõu. Haâng ngaây laäo ra chúå huyïån haânh nghïì. Laäo haát

THAÁI BAÁ TÊN 4


hay, muâi mêîn, àuáng khêíu võ ngûúâi nghe, laåi keáo nhõ gioãi, thaânh ra cuäng kiïëm àuã söëng qua ngaây, mùåc duâ laäo chùèng bao giúâ múã miïång xin xoã nhû nhiïìu àöìng nghiïåp khaác. Laäo cûá àïí chiïëc muä cöëi böå àöåi súân cuä trûúác mùåt, ai cho thò lêëy, khöng thò thöi. Chñnh àiïìu naây, tûác laâ viïåc laäo khöng chõu “laåy öng laåy baâ cho con xin...” cuäng laâm khöng ñt ngûúâi gheát laäo.

Laäo Xêím söëng trong chiïëc miïëu hoang trïn goâ àêët cao ngay saát söng Cêëm. Chùèng biïët ai maách maâ laäo tòm àûúåc noá, möåt núi lyá tûúãng vúái laäo - coá maái che mûa nùæng bùçng ngoái hùèn hoi, duâ àöi chöî döåt. Tûúâng miïëu têët nhiïn àaä long lúã, xiïu veåo, nhûng àiïìu êëy khöng quan troång vò laäo muâ. Chúå huyïån, núi laäo kiïëm söëng haâng ngaây laåi gêìn, cûá theo chên àï bùçng phùèng maâ ài, chûa àêìy cêy söë laâ àïën. Lêu dêìn, laäo nghiïîm nhiïn thaânh chuã nhên chiïëc miïëu. Noá khöng coân bõ goåi miïëu hoang, maâ laâ “nhaâ Laäo Xêím”.

Töëi nay, nhû nhûäng buöíi töëi muâa heâ noáng nûåc khaác, Laäo Xêím laåi traãi chiïëu trûúác nhaâ, ngöìi ngoaãnh mùåt vïì phña söng Buâng hoáng maát. Luác naâo cuäng vêåy, cûá úã nhaâ laâ laäo chó mùåc àöåc chiïëc quêìn cöåc vûâa ngùæn laåi vûâa raách, àïí löå caã caái maâ ngûúâi ta phaãi luön che giêëu. Nhûng laäo thò khöng cêìn, vò biïët chùèng coá ai nhòn. “Caâng maát!” laäo nghô, nhiïìu khi coân cöë tònh cho caã ra ngoaâi.

Gioá nheå hêy hêy thöíi. Khöng nhòn thêëy nhûng laäo biïët àïm nay trùng àeåp. Trúâi tûúác cuãa laäo àöi mùæt. Buâ laåi sûå thua thiïåt êëy, trúâi cho laäo àöi tai rêët thñnh vaâ khaã nùng àoaán hiïíu sûå viïåc cûåc kyâ nhanh nhaåy. Laäo söëng àûúåc chñnh nhúâ nhûäng khaã nùng coá möåt khöng hai êëy. Chùèng haån luác naây laäo biïët chùæc chùæn mêëy cö gaái laâng bïn àang tùæm truöìng dûúái söng. Ngay trûúác mùåt laäo, möåt ngûúâi àaân öng khoãe maånh, laåi giûäa luác khao khaát caái chuyïån êëy nhêët.

Viïåc naây xêíy ra hêìu nhû vaâo têët caã caác buöíi töëi muâa heâ. Luác àêìu laäo caáu lùæm, coi mònh bõ xuác phaåm ghï gúám. “Boån naây laáo thêåt, cûá nhû mònh laâ tûúång göî khöng bùçng!” Khi nghe caác cö cûúâi baão nhau “Cúãi hïët ra chuáng maây. Laäo Chöåt khöng nhòn thêëy àêu maâ súå!”, laäo giêån dûä cho hïët cuãa quñ cuãa laäo ra ngoaâi quêìn, dûá dûá noá vïì phña caác cö, lêím bêím: “Àêy khöng nhòn àûúåc nhûng laâm àûúåc àêëy. Laâm khoãe nûäa laâ khaác! Àûáa naâo gioãi, muöën thûã cûá lïn àêy!" Têët nhiïn chùèng ai lïn. Nhiïìu höm luác vïì coá cö coân tinh nghõch neám viïn soãi vaâo nhaâ laäo röìi khuác khñch cûúâi, khöng biïët cûúâi gò. Caã nhûäng luác nhû thïë, laäo cuäng chùèng chõu che giêëu caái êëy cuãa laäo. "Àïí mùåc chuáng nhòn, khöëi àûáa laåi chùèng theâm roã daäi".



Cûá thïë, dêìn dêìn laäo cuäng quen, àaânh êëm ûác cam chõu caãnh trúá trïu êëy. Khöng biïët laâm gò khaác, laäo àem rûúåu ra uöëng, duâ chùèng phaãi laâ ngûúâi nghiïån ngêåp. Röìi laäo nghïu ngao haát, xuyïn taåc nhûäng cêu ca dao bònh dõ thaânh nhûäng lúâi tuåc tôu laäo phõa ra àïí xaã búát caái ham muöën àang anh aách dûúái buång.

Möåt töëi noå, cuäng trong hoaân caãnh tûúng tûå, khi àïm àaä khuya vaâ dûúái söng khöng coân tiïëng nûúác teá, tiïëng cûúâi noái höìn nhiïn cuãa caác cö gaái nöng thön tùæm truöìng, laäo böîng nghe coá tiïëng àöång kheä. Tiïëng chên ngûúâi! Tai laäo rêët thñnh. Laäo biïët chùæc laâ tiïëng chên ngûúâi, duâ luác êëy àêìu coân chïënh choaáng húi men vaâ laäo àang thiu thiu nguã. "Ai nhó?" laäo tûå hoãi, coá yá àïì phoâng. Thûåc ra, laäo chùèng coá gò cho keã gian lêëy tröåm. Baãn thên laäo cuäng khöng thuöåc loaåi ngûúâi ngûúâi khaác coá thïí mûu giïët. êëy thïë maâ laäo vêîn thêëy lo.

Hònh nhû tiïëng bûúác chên àang tiïën laåi gêìn, rêët gêìn. "Ai àêëy?" laäo hoãi to. Im lùång. Laäo hoãi lêìn nûäa. Vêîn im lùång. Laäo àûáng dêåy, vaâ àang luác quúâ quaång àõnh vaâo nhaâ lêëy chiïëc gêåy thò tay laäo böîng chaåm phaãi caái gò àêëy êm êëm, mïìm mïìm, troân troân. Ngûåc àaân baâ! Laäo nhêån ra ngay àiïìu êëy. Theo baãn nùng, laäo vöåi ruåt tay laåi, àõnh kïu lïn, nhûng cuäng liïìn ngay luác êëy laäo kõp trêën tônh. Vaâ nhû súå àïí mêët caái vûâa coá àûúåc, laäo chòa tay vïì phña trûúác. Vêîn caái vêåt êm êëm, mïìm mïìm, troân troân êëy. Laäo thêìm ngaåc nhiïn vò sao ngûúâi àaân baâ bñ êín kia khöng boã chaåy, khöng kïu lïn hoùåc laâm cûã chó naâo àêëy àïí chöëng laåi, maâ cûá àïí baân tay thö kïåch cuãa laäo, luác àêìu möåt, röìi sau hai, tûå do mên mï möåt caách tûâ tûâ hïët àöi vuá àïí trêìn, àöi vai, chiïëc cöí, vaânh eo buång, thêåm chñ coân xuöëng thêëp hún.

Nhû trong cún mú, laäo ngêy ngêët mún trúán khùæp cú thïí loäa löì cuãa ngûúâi àaân baâ, chó trûâ khuön mùåt, laâ núi baân tay tham lam cuãa laäo bõ nhûäng ngoán tay thon daâi gaåt ra khöng cho chaåm túái. Chùèng cêìn. Laäo biïët phaãi laâm gò trong trûúâng húåp naây, vaâ àaä laâm àiïìu êëy khöng gùåp chuát chöëng cûå naâo. "Laâm töët nûäa laâ àùçng khaác" nhû coá lêìn laäo tûâng doaå caác cö gaái. Trong suöët thúâi gian viïåc êëy xêíy ra, ngûúâi kia luön im lùång. Laäo cuäng chùèng noái gò, vò súå coá thïí lúâi noái seä laâm hoãng moåi chuyïån.

Xong, ngûúâi kia vöåi vuâng dêåy boã ài rêët nhanh, hònh nhû chaåy. Coân laäo thò vêîn töìng ngöìng nùçm thïë dûúái aánh trùng. Moåi viïåc diïîn ra quaá bêët ngúâ, khiïën laäo àúá ngûúâi höìi lêu, khöng biïët nïn nghô thïë naâo. "Hay mònh àang mú?" laäo tûå hoãi, súâ xuöëng böå haå cuãa mònh, thêëy khöng mùåc quêìn vaâ vêîn coân ûún ûúát...

THAÁI BAÁ TÊN 6


Lêu lùæm laäo múái àûúåc nïëm laåi muâi võ àaân baâ. Suöët àïm êëy laäo khöng sao nguã àûúåc, tûå àùåt cho mònh haâng trùm cêu hoãi maâ cuöëi cuâng chùèng thïí traã lúâi raânh maåch àûúåc cêu naâo. Laäo nùçm ngûãa, hûúáng àöi mùæt muâ lïn bêìu trúâi maâ laäo àoaán coá rêët nhiïìu sao, nhûäng ngöi sao tuyïåt àeåp. Laäo thñch thuá têån hûúãng caái giêy phuát haånh phuác böîng dûng trúâi mang àïën ban thûúãng cho laäo.

Saáng dêåy, trúã vïì vúái thûåc tïë phuä phaâng, àïí kiïëm caái ùn, laäo laåi vaác nhõ xuöëng chúå nhû moåi ngaây.

Ba höm sau, ngûúâi àaân baâ êëy laåi àïën. Vêîn cú thïí loäa löì êm êëm êëy. Vêîn sûå im lùång êëy. Vêîn baân tay tham lam cuãa laäo ve vuöët khùæp ngûúâi, vaâ vêîn lùåp laåi caái chuyïån êëy. Khaác chùng, lêìn naây laäo bònh tônh hún, àuã bònh tônh àïí keáo daâi thïm nhûäng giêy phuát haånh phuác cuãa laäo. Röìi sau àoá, ngûúâi àaân baâ êëy laåi vöåi vaä lùång leä boã chaåy khoãi nhaâ laäo nhû trûúác.

Tûâ höm êëy àïm naâo laäo cuäng chúâ, nhûng àuáng möåt thaáng sau ngûúâi àaân baâ múái xuêët hiïån àïí tûå nguyïån trao thên cho laäo. Ba ngaây sau laåi àïën lêìn nûäa, röìi biïåt tùm cho túái hêìu nhû cuâng ngaây cuãa thaáng tiïëp.

Viïåc naây lùåp ài lùåp laåi trong böën thaáng liïìn, nhû theo möåt chu kyâ àaä vaåch sùén. Laäo lêëy laâm ngaåc nhiïn nhûng khöng daám hoãi, vò duâ khöng noái ra lúâi, hai ngûúâi nhû àaä thoãa thuêån seä luön giûä im lùång. Cuöëi cuâng laäo cuäng lúâ múâ àoaán hiïíu. Laäo biïët sau kyâ kinh nguyïåt coá möåt quaäng thúâi gian naâo àêëy ngûúâi àaân baâ khöng thuå thai àûúåc. Ngûúâi kia àaä choån chñnh luác naây àïí àïën vúái laäo. Nhûng ngûúâi êëy laâ ai vaâ vò sao laåi choån laäo, laäo chõu khöng hiïíu nöíi. Linh caãm sùæc beán cuãa laäo cuäng àaânh bêët lûåc. Qua baân tay vuöët ve (trûâ khuön mùåt), laäo biïët ngûúâi naây khöng coân treã, ñt nhêët phaãi ngoaâi ba mûúi. Thêåm chñ coân hún. Àiïìu naây chùèng laâm laäo bêån loâng chuát naâo. Caái thûåc sûå laâm laäo lo lùæng laâ àaáng leä theo lõch, ngûúâi êëy àaä phaãi àïën vúái laäo tuêìn trûúác, nhûng laäo chúâ maäi vêîn khöng thêëy. Laäo biïët coá chuyïån khöng bònh thûúâng àaä xêíy ra. Laäo buöìn. Linh tñnh baáo laäo biïët coá leä ngûúâi àaân baâ bñ êín kia seä khöng bao giúâ àïën vúái laäo nûäa. Nhûng laäo vêîn hy voång vaâ vêîn chúâ. Àïm naâo laäo cuäng chúâ...

Möåt töëi noå, àaä khuya, laäo ra ngöìi óa caånh möåt trong nhûäng buåi cêy um tuâm moåc bïn söng. Vöën buång khöng töët lùæm nïn àïm naâo laäo cuäng möåt vaâi lêìn phaãi laâm caái viïåc chùèng mêëy thuá võ naây. Àoaån söng úã àêy nûúác sêu, chaãy xiïët vaâ maånh, caách khaá xa chöî



söng böìi núi caác cö gaái laâng bïn thûúâng àïën tùæm. Mùåc duâ daån dô vaâ sùén saâng àïí phuå nûä nhòn thêëy “caái êëy” cuãa mònh khöng chuát ngûúång nguâng, nhûng àïí ngûúâi khaác bùæt gùåp mònh trong tû thïë ngöìi óa thò laäo chùèng muöën chuát naâo. Vò thïë laäo múái chui vaâo buåi rêåm, bêët chêëp möëi nguy hiïím coá thïí vö yá rúi xuöëng söng chïët àuöëi.

Khaác vúái moåi lêìn, lêìn naây laäo phaãi ngöìi khaá lêu, cöë gùæng khaá vêët vaã maâ vêîn khöng sao truát boã àûúåc caái muöën truát boã. Àang khi nhùn nhoá khöí súã, laäo böîng nghe coá tiïëng àöång kheä. Tiïëng chên ngûúâi. "Khöng leä cö êëy?" laäo lo lùæng nghô. Ngay sau àöë böîng coá tiïëng kïu thêët thanh:

- Àûâng! Chõ Têm! Àûâng, àûâng nhaãy xuöëng söng! Àoá laâ tiïëng möåt cö gaái, gioång coân treã nhû gioång treã con múái

lúán. Laäo Xêím lùång ngûúâi, nñn thúã, quïn caã caái viïåc bûác baách àang laâm. Tiïëp àïën laäo nghe coá tiïëng chên vöåi vaä chaåy ngang vaâ dûâng laåi úã möåt buåi cêy khaác caách àêëy khöng xa.

- Sao chõ laåi laâm thïë? Em van chõ. Chõ tûúãng em khöng biïët chõ àang muöën tûå tûã sao? Mêëy ngaây nay em luön theo doäi chõ. Em biïët. Em biïët hïët moåi chuyïån. Biïët tûâ lêu röìi cú...

Coá tiïëng ngûúâi khoác têëm tûác. - Em noái em biïët, biïët hïët moåi chuyïån? - ngûúâi àõnh tûå tûã cuöëi

cuâng lïn tiïëng, vûâa khoác vûâa noái khe kheä, nhûng vöën rêët thñnh tai nïn laäo Xêím nghe roä.

- Vêng. Em biïët caã chuyïån mêëy thaáng nay chõ ài laåi vúái laäo Xêím. Em chöìng, chõ dêu maâ. Vaâ bêy giúâ chõ coá bêìu. Chõ xêëu höí. Chõ muöën tûå tûã. Em biïët hïët nhûng em khöng noái, vò em hiïíu chõ, em thûúng chõ. Coá àiïìu em khöng hiïíu vò sao chõ laåi choån laäo êëy chûá khöng phaãi ngûúâi khaác.

- Vò laäo muâ, khöng biïët chõ laâ ai. - Nhûng sao chõ cûá phaãi chïët ? Laåi coá tiïëng khoác. Lêìn naây to vaâ lêu hún. - Em àaä biïët hïët, coân hoãi chõ laâm gò nûäa. Em nghô laâm sao chõ

coá thïí söëng nöíi khi chõ, vúå böå àöåi úã chiïën trûúâng xa, möåt caán böå xaä, möåt àiïín hònh "trung hêåu àaãm àang" cuãa toaân huyïån, maâ laåi chûãa hoang! Vaác caái buång to vûúåt mùåt maâ nhòn thùèng vaâo mùæt moåi ngûúâi àûúåc sao? Khöng, em thûúng chõ thò cûá àïí chõ chïët. Chõ xêëu höí lùæm. Nhuåc nhaä lùæm. Chõ coá töåi vúái anh trai em, vúái meå, vúái em. Vúái têët

THAÁI BAÁ TÊN 8


caã moåi ngûúâi. Chõ chùèng caán böå, àiïín hònh gò hïët. Ngûúâi ta muöën thïë thò phaãi chõu. Chõ chó laâ muå àaân baâ trúâi bùæt theâm muöën tònh caãm hún nhûäng muå àaân baâ khaác. Chõ àaä cöë, rêët cöë maâ khöng giûä àûúåc. Khöën khöí thên chõ. Chõ coá muöën thïë àêu, nhûng khöng sao cûúäng laåi àûúåc...

- Em hiïíu. Em cuäng laâ àaân baâ maâ. Nhûng chõ khöng àûúåc chïët, vò caái chïët cuãa chõ seä vö nghôa. Chõ vêîn mang tiïëng xêëu...

- Àuáng thïë, nhûng dêîu sao chõ seä khöng phaãi nghe ngûúâi ta kiïím àiïím, khöng phaãi chõu nhûäng caái nhòn khinh bó. Em cûá àïí chõ chïët. Chõ quyïët röìi. Chõ nhúâ em chùm soác meå thay chõ, sau naây xin löîi anh trai höå chõ. Coá thïí anh êëy seä tha thûá. Nïëu khöng cuäng chùèng sao. Cûá noái vúái anh êëy laâ chõ rêët yïu anh êëy, nhûng chõ laâ ngûúâi heân yïëu vaâ àaä khöng cûúäng laåi àûúåc con quó töåi löîi trong ngûúâi chõ...

- Khöng. Khöng bao giúâ! Chõ phaãi vïì vúái em. Vïì ngay bêy giúâ. - Cö gaái cao gioång möåt caách dûát khoaát. - Saáng mai em vaâ chõ seä lïn thaânh phöë. Em coá àûáa baån baác sô úã àêëy. Noá seä giuáp chõ thoaát khoãi caái thai kia. Em thïì suöët àúâi giûä kñn chuyïån naây. Naâo ài! Chõ ài vïì nhaâ vúái em! Khöng noái löi thöi gò nûäa.

Im lùång möåt chöëc, röìi coá tiïëng dùçng co. Cuöëi cuâng, laäo Xêím nghe tiïëng chên hai ngûúâi ài ngang qua laäo. Cö em chöìng ài trûúác, keáo baâ chõ dêu ài theo. Maäi luác sau, laäo Xêím múái daám àûáng dêåy ài vaâo nhaâ. Laäo baâng hoaâng àïën mûác quïn caã caái cuãa núå kia trong buång.

Hai ngaây sau, khi àang haát ngoaâi chúå huyïån, laäo Xêím nghe ngûúâi ta noái vúái nhau vïì chuyïån chõ Têm, ngûúâi laâng Vônh Yïn, caán böå phuå nûä xaä Diïîn Löåc, ài tùæm àïm cuâng cö em chöìng, khöng may sêíy chên rúi xuöëng chöî nûúác xoaáy chïët àuöëi. Cö em chöìng thêëy maâ chùèng thïí laâm gò vò khöng biïët búi. Khi cö goåi àûúåc ngûúâi àïën cûáu thò khöng thêëy xaác chõ àêu nûäa.

Lúâi noái thïm cuãa ngûúâi viïët: Anh Thoan, chöìng chõ Têm hy sinh trong àúåt töíng tiïën cöng

Tïët Mêåu Thên 68 (möåt nùm trûúác khi chõ Têm chïët), nhûng maäi àïën cuöëi nùm 70 gia àònh múái nhêån àûúåc giêëy baáo tûã. Baâ cuå meå anh chïët hai nùm sau àoá. Coân cö Vinh, em gaái anh Thoan, hiïån laâ möåt chuyïn viïn kinh tïë gioãi, laâm viïåc taåi möåt böå quan troång úã Haâ



Nöåi. Vò laâ ngûúâi cuâng laâng, chuáng töi thûúâng gùåp nhau. Tuy khöng ngùn àûúåc chõ dêu tûå tûã, nhûng cö àaä giûä àuáng lúâi hûáa nùm naâo. Cö vêîn khùng khùng baão töi chõ Têm chïët àuöëi, àuáng nhû trong truyïån töi viïët. Töi cuäng vúâ tin nhû thïë. Lêìn naâo coá dõp cuâng vïì quï, töi vaâ Vinh àïìu ra viïëng möå anh Thoa, chõ Têm. Coá lêìn chuáng töi coân vaâo phoâng truyïìn thöëng cuãa xaä, núi vêîn treo têëm bùçng khen trung hêåu àaãm àang Höåi phuå nûä huyïån Diïîn Chêu tùång chõ, àïì ngaây 30 thaáng Nùm nùm 1967. Duâ biïët hïët sûå thêåt, töi vêîn luön nghô chõ xûáng àaáng vúái danh hiïåu cao quñ àoá. Coân vïì laäo Xêím thò töi khöng biïët thïm möåt tñ gò. Vaã laåi, cuäng chùèng quan têm mêëy àïën laäo. Khöng phaãi vò gheát, àún giaãn vò töi coân nhiïìu viïåc quan troång hún cêìn laâm.

T.B.T

THAÁI BAÁ TÊN 10


Chúâ àúåi Nhû rêët nhiïìu nhûäng cùåp vúå chöìng khaác thúâi chiïën tranh, hoå

lêëy nhau, úã vúái nhau möåt thúâi gian röìi möîi ngûúâi möåt núi. Chöìng chiïën trûúâng, vúå hêåu phûúng. Vaâ nhû hêìu hïët nhûäng ngûúâi vúå khaác cuâng caãnh ngöå, nûä nhên vêåt cêu chuyïån cuãa chuáng ta phaãi chõu àûång têët caã nhûäng gò chiïën tranh coá thïí bùæt ngûúâi phuå nûä chõu àûång. Laâm luång àïí nuöi mònh, nuöi con, nhúá thûúng vaâ chúâ àúåi. Chúâ möåt caách lùång leä, kiïn nhêîn, têëm tûác, chúâ cho túái khi cuöëi cuâng chöìng trúã vïì, nïëu may mùæn coân söëng àïí trúã vïì, hoùåc túái khi coá ngûúâi mang àïën túâ giêëy baáo tûã. Cuäng chùèng gò laå. Bao àúâi nay ngûoâi phuå nûä Viïåt Nam vêîn phaãi chõu àûång nhû vêåy. úã núi khaác, viïåc naây coá thïí mang möåt yá nghôa quan troång hún, coá maâu sùæc bi thûúng hún, nhûng úã Viïåt Nam noá laâ chuyïån bònh thûúâng. Bònh thûúâng vò noá xêíy ra vúái quaá nhiïìu ngûúâi, quaá thûúâng xuyïn, àïën mûác dêìn dêìn bõ xem gêìn nhû viïåc àûúng nhiïn. Thêåt chua xoát vaâ cuäng thêåt àau àúán khi nhûäng bi kõch bõ biïën thaânh chuyïån thûúâng nhêåt, àïën mûác nhiïìu ngûúâi khöng nhêån thêëy caái giaá ngûúâi phuå nûä Viïåt Nam phaãi giaã cho hai chûä chung thuãy vaâ àaãm àang hoå àûúåc nïu gûúng àïí caã thïë giúái khêm phuåc laâ àùæt, rêët àùæt.

Àuáng thïë, nïëu khöng laâ haâng xoám trûåc tiïëp chûáng kiïën nhûäng gò xêíy ra, baãn thên töi cuäng khoá tin cêu chuyïån sùæp kïí vúái caác baån, duâ, suy cho cuâng, noá vêîn chó laâ möåt trong vö söë nhûäng trûúâng húåp töi vûâa noái, bònh thûúâng vaâ ñt àûúåc ai chuá yá.

*



Hai ngûúâi àïìu dên Haâ Nöåi göëc vaâ thuöåc con nhaâ gia giaáo, coá hoåc. Hoå cûúái nhau chûa àêìy möåt thaáng thò caách maång thaáng Taám nöí ra. Luác àoá anh vûâa töët nghiïåp trûúâng luêåt. Theo dûå àõnh, böë anh, möåt luêåt sû nöíi tiïëng vaâ giaâu coá, seä gûãi anh sang Phaáp têåp sûå möåt thúâi gian röìi trúã vïì laâm viïåc ngay trong vùn phoâng öng, dûúái sûå che chúã cuãa chñnh öng. Trûúác àoá, moåi viïåc vúái anh àïìu suön seã vaâ chùæc seä tiïëp tuåc nhû thïë nïëu khöng coá caách maång.

Caách maång biïën anh tûâ möåt trñ thûác cêåu êëm thaânh ngûúâi chiïën sô cuãa trung àoaân Thuã àö, röìi thaáng Mûúâi Hai nùm 46 anh theo caác àöìng chñ cuãa mònh lïn chiïën khu. Vúå anh úã laåi Haâ Nöåi tröng coi möåt cûãa haâng nûä trang nhoã thay cho böë meå àeã àaä giaâ. Chõ xinh àeåp, nïët na, àûúåc giaáo duåc theo löëi phong kiïën, duâ xuêët thên tûâ möåt gia àònh buön baán àaä mêëy àúâi nay. Hoåc xong tuá taâi, chõ an phêån thuã thûúâng söëng lùång leä vúái böë meå, chùèng coá ûúác mú, dûå àõnh naâo cao xa, ngoaâi mong ûúác yïn bïì gia thêët. Vaâ chõ àaä àûúåc toaåi nguyïån vúái ngûúâi chöìng chõ cho laâ lyá tûúãng. Luác êëy têët nhiïn chõ chûa thïí hònh dung nöíi nhûäng nùm daâi phña trûúác caái gò àang chúâ àúåi chõ, hay chñnh xaác hún, chõ phaãi chúâ àúåi caái gò.

Nhû nhûäng ngûúâi vúå khaác coá chöìng ài böå àöåi, têët nhiïn, chõ chúâ chöìng. Chöìng ài àûúåc mêëy thaáng thò chõ sinh con, con gaái. Böë meå chõ lêìn lûúåt qua àúâi chùèng bao lêu sau àoá, àïí laåi hai meå con chõ vúái cûãa haâng ïë êím thúâi chiïën. Toaân böå gia àònh nhaâ chöìng, phêìn thêët voång vò coá anh con trai duy nhêët theo Viïåt Minh, phêìn súå chiïën tranh, àaä sang Phaáp söëng tûâ trûúác, coá cho chõ ñt tiïìn, goåi laâ "giuáp nuöi chaáu". Tûâ àêëy chõ chùèng biïët tin gò vïì hoå. Coân tin chöìng thò thónh thoaãng vêîn àûúåc caác liïn laåc tûâ chiïën khu mang vïì. Thû cuöëi cuâng noái anh àûúåc phên cöng taác múái, tûâ nay khöng trûåc tiïëp chiïën àêëu nûäa. Chõ lêëy thïë laâm mûâng, hy voång anh seä söëng àïí trúã vïì vúái vúå con khi chiïën tranh kïët thuác.

Tûâ luác nghe tin quên ta chiïën thùæng úã Àiïån Biïn, chõ bùæt àêìu thêëp thoãm chúâ àúåi, hïët ngaây naây sang ngaây khaác. Möîi lêìn nghe coá tiïëng chên ngoaâi ngoä laâ chõ laåi cuöëng lïn, boã caã viïåc àang laâm chaåy ra. Nhûng lêìn naâo chõ cuäng thêët voång. Möåt höm, möåt tuêìn sau khi böå àöåi vaâo tiïëp quaãn thuã àö, coá ngûúâi àïën àûa cho chõ túâ giêëy, baáo tin "chöìng chõ àaä anh duäng hy sinh trong khi laâm nhiïåm vuå".

- Hy sinh? Tûác laâ chïët? - cêìm túâ giêëy trïn tay, chõ baâng hoaâng höìi lêu khöng noái nïn lúâi. - Nhûng chöìng töi coá tham gia chiïën àêëu àêu maâ hy sinh? Khöng thïí nhû thïë àûúåc! Coá leä caác anh nhêìm...

THAÁI BAÁ TÊN 12


- Anh êëy hy sinh thïë naâo, quaã chuáng töi khöng biïët, nhûng nhêìm thò chùæc chùæn khöng. Chuáng töi khöng àûúåc pheáp nhêìm trong nhûäng viïåc thïë naây. - Mêëy ngûúâi kia àaáp.

- Caác anh coá thïí cho biïët thïm tin tûác vïì chöìng töi àûúåc khöng ?

- Tiïëc laâ khöng. Chuáng töi chó biïët anh êëy laâ ngûúâi rêët töët, rêët duäng caãm, thöng minh, rêët... Chõ coá thïí tûå haâo vïì anh êëy. Ngûúâi ta àang laâm thuã tuåc tùång thûúãng huên chûúng cho chöìng chõ. Lêìn nûäa chuáng töi xin chên thaânh chia buöìn vúái chõ vaâ gia àònh. Töí quöëc, nhên dên seä khöng bao giúâ quïn ún nhûäng ngûúâi àaä àoáng goáp xûúng maáu cho sûå nghiïåp giaãi phoáng dên töåc. Chõ haäy can àaãm vûúåt lïn mêët maát, àau thûúng maâ söëng. Khoá khùn, töí chûác seä giuáp àúä. Xin chaâo chõ.

Mêëy ngûúâi kia ra ài, àïí chõ àûáng ngêy giûäa nhaâ vúái túâ giêëy àõnh mïånh trong tay. Coá leä do àaä hiïíu àûúåc yá nghôa cêu chuyïån, con gaái chõ chaåy laåi, öm aáo meå khoác. Chõ thò luác naây chûa khoác àûúåc, nhû chûa tin hay chûa muöën tin nhûäng gò múái xêíy ra.

Mêëy ngaây sau, vúái sûå hùng haái cuãa möåt ngûoâi àaân baâ àang êëm ûác muöën biïët àiïìu gò àoá, chõ tòm àïën nhûäng núi chõ nghô cêìn àïën àïí hoãi thïm vïì caái chïët cuãa chöìng. Nïëu khöng may àaä hy sinh (laâ àiïìu chõ caãm thêëy khoá hiïíu - anh êëy chùèng baão àaä chuyïín cöng taác, khöng trûåc tiïëp chiïën àêëu nûäa àêëy sao?) thò hy sinh nhû thïë naâo vaâ úã àêu, àïí sau naây coân tòm àïën böëc möå àûa vïì Haâ Nöåi. Ngûúâi ta khöng thïí khöng biïët àiïìu êëy. Vöën ñt noái, hay xêëu höí vaâ ruát raát, bêy giúâ chõ nhû ngûúâi khaác hùèn, àöi khi coân to tiïëng caã vúái ngûúâi chõ àïën tòm hoãi. Nhûng àêu àêu chõ cuäng chó nhêån àûúåc nhûäng cêu traã lúâi chung chung nhû àaä nghe úã nhaâ. Chõ àoâi àûúåc gùåp cêëp cao nhêët, vaâ ngûúâi ta cho chõ gùåp.

Àoá laâ möåt ngûoâi àaân öng àûáng tuöíi, gêìy, neát mùåt khùæc khöí, gioång dïî nghe vaâ àùåc biïåt coá nuå cûúâi thêåt dïî mïën. Chõ húi ngaåc nhiïn khi thêëy öng ta khöng mùåc quên phuåc maâ chó mùåc böå àaåi caán bònh thûúâng, coân múái nhûng húi röång so vúái khöí ngûúâi.

Öng naây lùæng nghe möåt caách rêët chùm chuá, khöng ngùæt lúâi lêìn naâo, chöëc chöëc laåi gêåt àêìu taán thûúãng. Àûúåc nuå cûúâi dïî mïën kia khñch lïå, chõ noái liïìn möåt maåch, noái thùèng hïët nhûäng àiïìu chõ nghô röìi ngöìi im chúâ àûúåc giaãi thñch.



Öng "cêëp cao nhêët" êëy khöng traã lúâi thùèng nhûäng cêu hoãi cuãa chõ. Thay vaâo àoá, öng lõch sûå múâi chõ uöëng nûúác, lûåa lúâi an uãi thêåt tïë nhõ. Röìi öng thong thaã noái rêët lêu vïì nhûäng thuêån lúåi vaâ khoá khùn cuãa caách maång trong giai àoaån múái, thêåm chñ caã vïì tònh hònh thïë giúái, cûá nhû öng àang thuyïët giaãng taåi möåt khoáa têåp huêën chñnh trõ naâo vêåy.

Chõ thêët voång im lùång ngöìi nghe khöng mêëy chùm chuá. Chõ loäm boäm nghe öng noái vïì nhûäng cuöåc chiïën àêëu cöng khai vaâ bñ mêåt, vïì viïåc trong chiïën tranh noái riïng vaâ hoaåt àöång caách maång noái chung àiïìu gò cuäng coá thïí xêíy ra, thêåm chñ caã nhûäng àiïìu khöng ai nghô túái. Öng coân noái vïì nhûäng sûå hy sinh thêìm lùång naâo àoá cuãa ngûúâi chiïën sô, vïì loâng thuãy chung vaâ thaái àöå biïët kiïn nhêîn chúâ àúåi cuãa ngûúâi vúå... Khi noái nhûäng lúâi naây, khöng hiïíu sao öng böîng nhòn chõ chùm chuá nhû nguå yá àiïìu gò.

"Khöng leä öng ta muöën baão mònh tiïëp tuåc chúâ àúåi, - chõ giêåt mònh tûå hoãi. - Chúâ àúåi ai, chúâ àúåi caái gò, khi chñnh öng ta luác naäy vûâa nhùæc laåi rùçng chöìng mònh àaä hy sinh?" Chõ àõnh hoãi, nhûng nghô thïë naâo laåi thöi.

Tiïîn khaách ra têån cûãa phoâng, öng kia àùåt nheå baân tay gêìy goâ cuãa mònh lïn vai chõ vaâ noái thïm, gêìn nhû y nguyïn cêu noái chõ àaä nghe tûâ mêëy ngûúâi noå höm mang giêëy baáo tûã àïën nhaâ.

- Töí quöëc seä maäi maäi ghi cöng nhûäng ngûúâi àaä hy sinh cho caách maång. Chõ haäy can àaãm vûúåt lïn àau thûúng, mêët maát maâ söëng. Coá gò khoá khùn, chuáng töi seä giuáp àúä. Xin chõ biïët cho, chuáng töi luön bïn caånh chõ.

Chõ khöng hiïíu lùæm öng ta noái thïë nghôa laâ gò. Caã nhûäng lúâi luác naäy cuäng khöng hiïíu. Luác àêìu chuáng quaã coá laâm loáe lïn àöi chuát hy voång, rùçng biïët àêu chöìng chõ coá thïí chûa chïët nhûng vò lyá do tïë nhõ naâo àoá ngûúâi ta khöng muöën cho chõ biïët sûå thêåt. Hay anh êëy mêët tñch, àaâo nguä, hoùåc thêåm chñ phaãn böåi chaåy sang phña giùåc? Nïëu vêåy sao coân àõnh tùång huên chûúng? Chõ biïët xûa nay gia àònh nhûäng keã phaãn böåi thûúâng bõ phên biïåt àöëi xûã rêët nùång.

Lïî truy àiïåu vaâ truy tùång huên chûúng cho chöìng chõ àûúåc töí chûác cuâng möåt ngaây, àuã àaåi diïån caác cêëp, long troång, àuáng nghi thûác. Chõ caãm thêëy hònh nhû coá chuát phö trûúng cöë yá.

Thêët voång vò sau khi àaä gùåp "cêëp cao nhêët" maâ chùèng biïët thïm àiïìu gò, chõ àaânh cam chõu khöng tòm hoãi núi naâo nûäa, duâ

THAÁI BAÁ TÊN 14


chûa hïët nghi hoùåc. Röìi thúâi gian vaâ cuöåc söëng vêët vaã vúái nhûäng lo toan kiïëm caái ùn haâng ngaây cuäng laâm chõ nguöi ngoai dêìn. Chõ lùång leä söëng cuâng con gaái nhû bao gia àònh khaác thúâi êëy. Vúái tû caách laâ vúå liïåt sô, àïìu àùån möîi nùm hai lêìn, vaâo dõp tïët êm lõch vaâ ngaây 27 thaáng Baãy, chõ àoán khaách àïën thùm hoãi vaâ tùång quaâ, trong àoá coá caã öng cêëp cao vúái nuå cûúâi dïî mïën. Khöng bao giúâ öng quïn àöång viïn chõ "vûúåt lïn àau thûúng mêët maát àïí tiïëp tuåc söëng". Coá lêìn öng coân nhùæc àïën caã hai tiïëng chúâ àúåi. Nhûng chõ àaä khöng coân bùn khuùn vò noá.

Qua mêëy àúåt caãi taåo thûúng nghiïåp, cûãa haâng nûä trang nhoã beá cuãa chõ vêîn àûúåc àïí yïn nhû theo lïånh ai àoá tûâ trïn xuöëng. Tuy nhiïn, do khoá khùn vêåt chêët thúâi hêåu chiïën vaâ do caã löëi söëng múái xaä höåi chuã nghôa khùæc khöí, mùåt haâng nûä trang trúã thaânh thûá xa xó khöng cêìn thiïët. Chõ mêëy lêìn àõnh chuyïín sang nghïì khaác maâ chûa àûúåc. Khöng ñt luác chõ lêm vaâo caãnh tuáng quêîn thûåc sûå, khöng hiïíu sao nhûäng luác êëy chõ thûúâng gùåp may bêët ngúâ. Thñ duå àang khi cûãa haâng ïë êím nhêët thò böîng coá khaách àïën mua vúái khöëi lûúång lúán maâ chùèng cêìn mùåc caã. Hoùåc ài trïn àûúâng, chõ bêët ngúâ nhùåt àûúåc chiïëc vñ àûång àêìy tiïìn. Vöën trung thûåc, chõ mang nöåp àöìn cöng an. Mêëy ngaây sau cöng an laåi àem noá àïën cho chõ, baão khöng tòm àûúåc ngûúâi mêët, chõ cûá giûä maâ duâng.

Luác àêìu coân cho laâ chuyïån ngêîu nhiïn, nhûng sau nhiïìu lêìn, chõ àêm nghi. Chõ chúåt nhúá nhûäng lúâi boáng gioá "chuáng töi luön úã bïn chõ vaâ giuáp àúä khi cêìn thiïët" ngûúâi ta àaä noái. Nïëu vêåy sao khöng àaâng hoaâng maâ giuáp, laåi phaãi duâng àïën caách leán luát àaáng ngúâ naây? Chõ nhúá coá lêìn ài chúå vïì, thêëy möåt ngûúâi àaân öng àaánh rúi caái gò àoá xuöëng àûúâng, chõ cuái nhùåt lïn. Laåi chiïëc vñ àûång tiïìn. Chõ vöåi vaä kïu to, àaåp xe theo ngûúâi kia àïí traã laåi, nhûng anh ta coá veã nhû cöë tònh khöng nghe thêëy röìi phoáng xe mêët huát.

Têët nhiïn, chõ biïët ún nhûäng ngûúâi giuáp àúä chõ, nhûng khöng thñch vaâ thûåc sûå khöng muöën àûúåc tiïëp tuåc giuáp theo kiïíu naây. Noá coá caái gò àêëy bñ êín, múâ aám vaâ àaáng súå. Nhûng, bêët chêëp yá muöën cuãa chõ, thónh thoaãng vêîn coá khaách àïën cûãa haâng mua möåt luác nhiïìu thûá khöng möåt lúâi mùåc caã. Thónh thoaãng vêîn nhùåt àûúåc tiïìn. Coá àiïìu, chõ khöng coân mang lïn àöìn cöng an nûäa.

Nùm thaáng cûá thïë lùång leä tröi qua. Chõ cuäng lùång leä hoâa mònh vaâo nhõp söëng chung cuãa toaân xaä höåi. Caác kyã niïåm xûa cûá phai dêìn, phai dêìn. Thûåc tïë nghiïåt ngaä bùæt ngûúâi ta phaãi söëng bùçng hiïån taåi, vaâ chõ àang söëng vúái noá. Tûå chõ cuäng lêëy laâm ngaåc



nhiïn rùçng caâng ngaây chõ caâng ñt nghô vïì chöìng. Bêy giúâ chõ thûåc sûå tin anh àaä hy sinh vaâ khöng coân chúâ àúåi ngaây anh coá thïí bêët ngúâ trúã vïì. Àiïìu naây laâm chõ thanh thaãn. Tuy nhiïn, àuáng luác chõ tûúãng àang àûúåc hûúãng sûå thanh thaãn êëy thò ngûúâi ta laåi àïën àïí nhùæc chõ vïì anh, vïì caách maång vúái nhûäng hy sinh cao caã maâ noá àoâi hoãi úã moåi ngûúâi. Lêìn nûäa, ngûúâi ta laåi boáng gioá nhùæc àïën hai chûä chúâ àúåi...

Möåt höm, chõ khoá chõu hoãi thùèng öng "caán böå cêëp cao nhêët" khi öng àïën thùm vaâ tùång quaâ nhû thûúâng lïå:

- Coá chuyïån gò, caác anh cûá cho töi biïët hïët caã ài, àûâng uáp múã maäi thïë nûäa! Coá phaãi chöìng töi chûa chïët vaâ àang laâm möåt nhiïåm vuå gò àêëy bñ mêåt, àïën mûác caác anh coân giêëu caã töi, phaãi khöng ?

Öng kia ngöìi im höìi lêu, maäi àïën khi àûáng dêåy ra vïì múái noái, gioång buöìn buöìn:

- Khöng, chöìng chõ àaä hy sinh. Töi khùèng àõnh vúái chõ viïåc naây. Nhûng... - öng àõnh noái thïm àiïìu gò, sau khöng hiïíu thïë naâo laåi thöi. - Chaâo chõ, töi vïì.

Luác con gaái chõ vûâa hoåc hïët phöí thöng, böîng baâ meå chöìng tûâ Phaáp vïì thùm quï trong möåt àoaân Viïåt Kiïìu yïu nûúác. Baâ cuå, luác naây àaä giaâ vaâ yïëu lùæm röìi, khêín khoaãn xin chõ cho mang chaáu sang Phaáp hoåc àaåi hoåc àïí söëng cuâng baâ cho àúä buöìn, vò öng chöìng baâ àaä chïët. Thoaåt àêìu, nghô àïën viïåc phaãi xa con, chõ hoaãng súå, vöåi vaâng tûâ chöëi. Nhûng trûúác nhûäng lúâi van vó khöng phaãi khöng coá lyá cuãa meå chöìng, vaâ cuäng vò tûúng lai cuãa con, dêìn dêìn chõ xiïu loâng. Thúâi êëy àûúåc ài nûúác ngoaâi khoá lùæm, chõ biïët thïë, nïn mùåc duâ àöìng yá, chõ vêîn thêìm hy voång ngûúâi ta khöng cho noá ài. Thïë maâ noá àûúåc ài. Têët nhiïn trûúác àoá öng "caán böå cêëp cao" coá àïën gùåp chõ àïí hoãi chuyïån naây, vaâ chõ gêåt àêìu.

Vêåy laâ chó coân chõ úã laåi möåt mònh. Nùm thaáng tiïëp tuåc tröi qua, lùång leä nhû chñnh cuöåc àúâi cö àún cuãa chõ. Coá leä noá vêîn tiïëp tuåc tröi qua nhû thïë nïëu khöng coá möåt ngûúâi àaân öng xen vaâo. Àoá laâ möåt caán böå miïìn nam têåp kïët goáa vúå, traåc tuöíi chõ, luác naây àaä ngoaâi böën mûúi. Chõ laâm quen vúái öng úã nhaâ möåt ngûúâi baån. Coá thïí ngêîu nhiïn, cuäng coá thïí do ngûúâi baån kia chuã yá sùæp xïëp. Hoå caãm tònh vúái nhau, thên nhau, vaâ sau möåt thúâi gian ngùæn, öng naây "xin àûúåc cûúái chõ laâm vúå, nïëu chõ khöng coá gò phaãn àöëi". Öng noái nguyïn vùn nhû vêåy. Chõ thêìm cûúâi caách toã tònh kiïíu haânh chñnh cuãa öng, nhûng chõ àaä "khöng coá gò phaãn àöëi". Möåt cuöåc söëng múái

THAÁI BAÁ TÊN 16


dûúâng nhû àang múã ra trûúác chõ. Thïë maâ böîng nhiïn con ngûúâi vûâa hùm húã muöën töí chûác lïî cûúái caâng súám caâng töët êëy laåi nhû cöë tònh neá traánh chõ. Caãm thêëy ñt nhiïìu bõ xuác phaåm, chõ quyïët àõnh hoãi cho ra nheä. Vêët vaã lùæm chõ múái tòm gùåp àûúåc öng ta vaâ hoãi luön:

- Coá ngûúâi khöng cho anh lêëy töi aâ ? Öng kia khöng àaáp, chó buöìn rêìu nhòn chõ nhû ngûúâi coá löîi.

Thïë laâ chõ hiïíu. Möëi nghi ngúâ lúâ múâ trûúác àoá àaä àûúåc khùèng àõnh. Ngay höm sau chõ àïën gùåp öng "caán böå cao cêëp". Öng naây

dûúâng nhû khöng ngaåc nhiïn khi thêëy tûå chõ tòm àïën, duâ àêy laâ lêìn àêìu chõ laâm thïë sau bao nhiïu nùm.

- Taåi sao caác öng khöng cho töi lêëy chöìng ? - Thò chõ haäy bònh tônh ngöìi xuöëng, uöëng vúái töi cheán nûúác àaä.

- Öng kia thong thaã àaáp. - Chõ biïët àêëy, chuáng töi khöng coá quyïìn vaâ khöng thïí ngùn ai àoá lêëy vúå lêëy chöìng. Chuyïån riïng tû maâ...

- Nhûng caác öng àaä khöng cho anh êëy lêëy töi. Cuäng thïë caã. - Anh êëy baão vúái chõ thïë aâ? Mùåc duâ töi chûa biïët anh êëy laâ ai. - Khöng, anh êëy khöng noái thïë, nhûng... - Chõ thêëy chûa, - àïën lûúåt öng caán böå ngùæt lúâi chõ. - Chuáng

töi chó mong haånh phuác cho chõ, ngûúâi vúå thuãy chung cuãa möåt chiïën sô caách maång, möåt phuå nûä...

- Öng noái thuãy chung. Suöët àúâi töi phaãi thuãy chung vúái chöìng töi, ngûúâi àaä chïët caách àêy hai mûúi nùm hay sao?

Chõ vûâa noái vûâa khoác röìi boã chaåy ra ngoaâi. Chõ caãm thêëy cùm gheát con ngûúâi töët buång, bñ êín vaâ àaáng súå naây. Suöët àïm höm êëy chõ nùçm têëm tûác maäi. Chõ traách öng miïìn nam heân, traách öng caán böå àöåc aác, traách chöìng súám hy sinh, nïëu thûåc sûå àaä hy sinh, àïí chõ phaãi suöët àúâi àau khöí.

Mêëy ngaây sau, chõ laåi "tònh cúâ" nhùåt àûúåc vñ tiïìn. Khöng theâm giúã ra xem, chõ giêån dûä vûát noá vaâo thuâng raác bïn caånh.

Chûa àêìy nûãa nùm, lêìn nûäa tònh yïu laåi àïën vúái chõ. Hay àuáng hún, chõ chuã àöång tòm àûúåc tònh yïu cho mònh. Vöën xinh àeåp, dêîu àaä coá tuöíi, laåi dõu daâng, tïë nhõ, àöëi vúái chõ chuyïån naây khöng khoá. Trong chõ, sûå êëm ûác, chua xoát cuãa möåt ngûúâi àaân baâ bõ xuác phaåm tûå luác naâo dêìn dêìn biïën thaânh sûå phaãn khaáng tûå nhiïn, gêìn



nhû möåt sûå thaách thûác. Chõ muöën àûúåc tûå quyïët àõnh àúâi mònh, vaâ sùén saâng àêëu tranh vò noá.

Ngûúâi chõ yïu vaâ cuäng rêët yïu chõ lêìn naây laâ möåt nhaâ khoa hoåc khöng hiïíu sao hún böën mûúi tuöíi vêîn chûa lêëy vúå. Anh cêån thõ nùång, ñt noái vaâ thûúâng hoãi nhûäng cêu rêët buöìn cûúâi. Chõ thêëy yïu yïu cùåp kñnh daây cöåp vaâ nhûäng cêu hoãi ngö nghï êëy. Anh söëng àöåc thên trong cùn phoâng têåp thïí mûúâi hai meát vuöng, saách vúã chiïëm hún nûãa. êëy laâ chõ nghe noái vêåy chûá chõ chûa bao giúâ àïën nhaâ anh, vaâ cuäng khöng cho anh àïën nhaâ mònh. Chõ àaä coá kinh nghiïåm vaâ rêët àïì phoâng. Hai ngûúâi chó heån gùåp nhau trong cöng viïn hay möåt haâng kem naâo àoá. Thûúâng cuäng chó vaâo buöíi töëi. Chõ kheáo leáo che dêëu tònh yïu möåt thúâi gian khaá lêu, cho àïën möåt höm, khi àang ài daåo cuâng anh bïn búâ höì Thuyïìn Quang, linh tñnh maách chõ hònh nhû àang coá ai theo doäi phña sau. Àïí kiïím tra, chõ keáo anh ngöìi xuöëng quaán nûúác bïn àûúâng. Ngûúâi kia cuäng dûâng laåi, vúâ nhòn quanh àêu àoá. Hoå ài, anh ta cuäng ài theo. Chõ lo súå, baão nhaâ khoa hoåc ngay saáng höm sau xuöëng Haãi Phoâng, quï ngoaåi chõ, vaâ hai ngûúâi seä laâm lïî cûúái úã àoá. Anh kia khöng hiïíu, chó lùæc àêìu cûúâi, chï chõ coá nhûäng yá nghô kyâ cuåc.

Mêëy höm sau, àïën lûúåt nhaâ khoa hoåc ngûúâi yïu cuãa chõ tòm caách laánh mùåt. Anh daâi doâng viïån àuã lyá do thanh minh, nhûng chõ khöng muöën nghe. Chõ cuäng chùèng buöìn tòm gùåp àïí chêët vêën öng "caán böå cêëp cao" kia nûäa. Nhûäng nùm tiïëp theo chõ coân vaâi lêìn thûã tòm haånh phuác cho mònh, nhûng lêìn naâo cuäng khöng thaânh, do coá sûå can thiïåp cuãa baân tay vö hònh naâo àoá chõ biïët maâ chùèng thïí laâm gò àûúåc. Cuöëi cuâng, do mïåt moãi vaâ thêët voång, chõ àêìu haâng buöng theo söë phêån, nhêîn nhuåc söëng trong àau khöí vaâ "chúâ àúåi" nhû ngûúâi ta mong muöën úã chõ. Chúâ àúåi caái khöng bao giúâ àïën.

Nhûng chõ nhêìm...

* Cuöëi thaáng Nùm 1975, coá möåt ngûúâi àaân öng àïën tòm chõ, luác

naây àûúåc goåi laâ baâ. Tûâ lêu tiïëng chên ngûúâi laå ngoaâi cûãa àaä khöng coân laâm baâ chuá yá. Thui thuãi möåt mònh, baâ söëng vêåt vúâ nhû chiïëc boáng, nhû con sêu bõ dêîm dûúái àïë giaây khöng coân ngoi lïn àûúåc. Coá

THAÁI BAÁ TÊN 18


thïí vò thïë maâ baâ tröng giaâ hún tuöíi, thên hònh khö àeát, maái toác baåc gêìn hïët, vaâ trïn mùåt coá nhiïìu, rêët nhiïìu nhûäng nïëp nhùn.

- Ai cêìn gò thò vaâo ài, cûãa múã. - Baâ thúâ ú noái. Ngûúâi êëy laâ chöìng baâ. Caã hai àûáng lùång nhòn nhau höìi lêu.

Hoå àaä nhêån ra nhau, möîi ngûúâi àeo àuöíi nhûäng yá nghô riïng vaâ khöng ai daám lïn tiïëng trûúác. Cuöëi cuâng öng noái, kheä àïën mûác chñnh öng cuäng khöng nghe roä:

- Xin baâ haäy tha löîi cho töi. Töi biïët baâ phaãi chõu nhiïìu àau khöí. Töi thûúng baâ lùæm, nhûng bêët lûåc, chùèng giuáp àûúåc baâ àiïìu gò. Baâ biïët àêëy, töi hoaåt àöång bñ mêåt trong loâng àõch. Hoaân caãnh bùæt buöåc phaãi thïë. Töí chûác cuäng rêët thûúng baâ, nhûng...

- Khöng, öng àaä lûâa döëi töi. Töí chûác cuãa öng cuäng lûâa döëi töi, huãy hoaåi caã cuöåc àúâi töi. Trúâi úi, sao caác öng aác thïë! Töi coá töåi tònh gò maâ caác öng núä laâm töi khöí thïë! - Àöi mùæt baâ tûâ naäy àïën giúâ nhòn trêng trêng, raáo hoaãnh böîng daân duåa. Baâ khoác. Khoác to maâ khöng súå haâng xoám nghe thêëy.

Chöìng baâ àûáng im, mùæt cuäng rûng rûng. Öng hiïíu. Öng cûá àïí baâ khoác, chûâng naâo coân nûúác mùæt.

Röìi baâ nhòn thùèng vaâo mùæt öng, noái möåt thöi khöng nghó nhûäng gò bõ neán trong loâng bao nùm nay. Tröng baâ luác êëy thêåt dïî súå:

- Caác öng khöng chó lûâa döëi maâ coân coi thûúâng töi, khinh töi. Taåi sao ngûúâi ta khöng cho töi biïët öng coân söëng vaâ àang laâm caái viïåc öng vûâa noái? Súå töi khöng giûä àûúåc bñ mêåt sao? Súå töi töë giaác vúái àõch sao? Öng baão ngûúâi ta thûúng töi. Thûúng kiïíu êëy aâ? Hoå cûá boáng gioá baão töi chúâ àúåi. Chúâ àúåi ai? Chúâ àúåi caái gò vaâ bao lêu? Öng tûúãng phuå nûä, caã khi trung hêåu, àaãm àang vaâ thuyã chung nhû hoå nghô, coá thïí suöët àúâi chõu àûång àûúåc àiïìu êëy sao? Nïëu biïët öng chûa chïët, töi sùén saâng chúâ öng, chúâ ba mûúi nùm, nùm mûúi nùm, chúâ cho àïën khi töi chïët maâ khöng kïu möåt lúâi naâo. Àùçng naây...

- Thò bêy giúâ töi àaä vïì àêy vúái baâ.- Öng ruåt reâ cùæt ngang. - Baâ chó phaãi chúâ coá ba mûúi nùm.

- Nhûng ba mûúi nùm qua khöng phaãi chúâ àúåi maâ laâ ba mûúi nùm àau khöí, vò khöng biïët phaãi chúâ caái gò. Àuáng hún, àoá laâ ba mûúi nùm khöng àûúåc chúâ àúåi. Caác öng baão caác öng chiïën àêëu vò haånh phuác cuãa nhên dên. Töi khöng laâ nhên dên sao? Sao caác öng khöng nghô túái haånh phuác cuãa töi?



- Thò naâo töi naâo coá sûúáng gò hún baâ. Têët caã taåi chiïën tranh. Baâ im lùång, lêëy khùn lau nûúác mùæt. - Vêng, töi biïët. Öng cuäng khöí, coá thïí coân khöí hún töi. Laåi

nguy hiïím nûäa. Nhûng öng khöng nghô rùçng caã töi vaâ öng seä àúä khöí hún nïëu töi àûúåc biïët sûå thêåt?

- Vêng, coá thïí baâ noái àuáng. Nhûng àêy laâ nguyïn tùæc cuãa ngaânh tònh baáo. Khöng ai àûúåc pheáp biïët töi coân söëng, ngoaâi chñnh baãn thên töi, öng böå trûúãng vaâ laänh àaåo trûåc tiïëp cuãa töi...

- Caái öng mùåc aáo àaåi caán, ngûúâi gêìy gêìy, thûúâng giuáp àúä töi? - Vêng. Öng êëy laâ thuã trûúãng ngaânh, möåt võ tûúáng. - Möåt võ tûúáng thêåt àaáng yïu! Chöìng baâ lúâ nhû khöng nghe lúâi nhêån xeát chêm choåc cuãa vúå.

Ngûúâi ta àaä baáo öng biïët hïët moåi chuyïån. Sau àoá, bònh tônh trúã laåi, hai ngûúâi ngöìi noái chuyïån suöët àïm.

Khöng biïët hoå noái vúái nhau nhûäng gò, chó thêëy höm sau öng chöìng laåi xaách tuái trúã vïì cú quan. úã àêëy, ngûúâi ta böë trñ cho öng möåt cùn phoâng vûâa laâm viïåc vûâa laâm núi úã, vúái möåt chiïën sô cêìn vuå lo viïåc nêëu ùn, giùåt duä cho öng. It lêu sau, öng xin nghó hûu vò lyá do sûác khoãe, duâ múái àûúåc phong haâm àaåi taá. Coân baâ thò vêîn úã nhaâ cuä cuãa mònh, tiïëp tuåc söëng nhû bao nùm nay àaä söëng. Thónh thoaãng öng coá àïën thùm baâ, lêìn naâo cuäng mang theo nhûäng moán quaâ nho nhoã maâ öng biïët baâ rêët thñch. Öng cû xûã, ùn noái nhû möåt ngûúâi khaách vaâ cuäng àûúåc baâ àaáp laåi theo caách êëy. Coá thïí thên mêåt hún chuát ñt, àaåi khaái nhû caách caác cùåp vúå chöìng ly thên vêîn àöëi xûã vúái nhau. Coân võ tûúáng noå thò nghe noái möåt lêìn túái thùm, baâ khöng tiïëp, sau chùèng thêëy àïën nûäa.

Cûá thïë thúâi gian tröi qua, hïët nùm naây àïën nùm khaác. Bêy giúâ caã hai ngûúâi àaä laâ nhûäng cuå giaâ àaáng kñnh úã tuöíi trïn dûúái taám mûúi. Caác cuå vêîn maånh khoãe, minh mêîn, vaâ thónh thoaãng vêîn gùåp nhau. Coá lêìn ngûúâi ta coân thêëy hai cuå cuâng chöëng gêåy daåo quanh höì Hoaân Kiïëm. Nhûng nhûäng lêìn nhû thïë hiïëm lùæm.

*

THAÁI BAÁ TÊN 20


Nhû àaä noái, töi ngêîu nhiïn laâ haâng xoám cuãa cuå baâ, ngay nhaâ àöëi diïån. Thónh thoaãng töi àûúåc cuå baâ nhúâ àïën nhaâ cuå öng nhùæn tin hay mang chuát quaâ vùåt vaänh naâo àoá. Àöi khi chó laâ têëm bûu thiïëp hay möåt böng hoa. Möåt chûá khöng phaãi caã boá, maâ laåi luön laâ hoa höìng maâu trùæng. Vò sao, töi khöng biïët vaâ cuäng chùèng bao giúâ hoãi cuå.

Coá lêìn töi àuâa noái: - Cuå ghï thêåt. Thuâ dai thïë! Chaáu phuåc cuå àêëy. Cuå nhòn töi khöng àaáp. Töi cûá tûúãng seä bõ cuå mùæng. Nhûng

khöng, cuå chó cûúâi. Möåt nuå cûúâi moám thêåt àaáng yïu. - Cêåu múái lúán, laåi àaân öng. Hiïíu gò àaân baâ maâ àoâi xen vaâo. Haâ Nöåi, 21.12.2000



Àïm trúã gioá - Sao maäi àïën giúâ con Phûúng vêîn chûa vïì öng nhó ? - Töi biïët àêu àêëy, - öng lêìu bêìu àaáp. - Baâ thûã goåi di àöång cho

noá xem sao. - Noá àïí úã nhaâ. Treã con bêy giúâ laáu caá thêåt. Mònh giaã vúâ chiïìu

noá mua cho caái di àöång àïí tiïån bïì theo doäi, nhûng hïî ài chúi vúái baån laâ noá chùèng bao giúâ chõu mang theo.

- Thïë baâ khöng biïët àiïån thoaåi nhaâ caái àûáa chuáng àang sinh nhêåt sinh nhiïëc gò àêëy aâ?

- Khöng. Maâ coá àuáng sinh nhêåt thêåt khöng, hay laåi àaân àuám vúái nhau?.. Con beá daåo naây hû thêåt, chùèng chõu noái ài àêu, laâm gò.

- Taåi baâ chiïìu noá quaá àêëy. - Coân öng thò khöng! Phûúng laâ cö con gaái duy nhêët cuãa hoå, hoåc lúáp mûúâi möåt,

xinh, coá veã phaát triïín húi súám so vúái tuöíi, caã thïí chêët lêîn tinh thêìn. Chiïìu nay ài hoåc vïì, noá vöåi vaâo phoâng riïng, mêëy lêìn thay àöíi quêìn aáo, thêåm chñ coá àaánh chuát son phêën nhòn kyä múái nhêån thêëy, röìi phoáng xe ài luön. Noá baão ài dûå sinh nhêåt baån, dùån meå àûâng chûâa cúm vaâ coá thïí vïì muöån. Noá laâ àûáa con ngoan, hoåc gioãi nhûng khöng thñch ngûúâi khaác xen vaâo viïåc riïng cuãa mònh, cuäng chùèng chõu têm sûå vúái ai nhûäng chuyïån êëy, kïí caã meå. Baâ coá noái gò, noá chó cûúâi: "Con lúán röìi maâ, böë meå àûâng lo!" Baâ tin con, nhûng thúâi buöíi naây, khöng lo sao àûúåc.

- Mêëy giúâ röìi baâ? - Hún mûúâi giúâ.

THAÁI BAÁ TÊN 22


- Chûa muöån lùæm. Chùæc noá cuäng sùæp vïì. Chuyïën naây àïí töi quaåt cho möåt trêån.

- Thöi, töi xin öng. Cûá mùåc meå con chuáng töi. Töi seä lûåa lúâi noái vúái noá. Àêy àêu phaãi traåi lñnh cuãa öng maâ öng àoâi quaåt noá. Kheáo laåi chùèng röëi thïm lïn.

- Baâ thò chó àûúåc caái gioãi bïnh noá. - Öng noái, gioång chùèng coá veã chï traách chuát naâo. Baâ biïët thïë nïn khöng caäi laåi. Àoá laâ cêu noái àêìu lûúäi cuãa öng khi hai ngûúâi noái vïì con gaái. Röìi öng quay lûng vaâo tûúâng, keáo thïm chùn vïì phña mònh, nùçm im vúâ nguã. Baâ cuäng khöng noái gò thïm, cöë nguã nhûng khöng àûúåc.

Nùm nay reát muöån. Chó thaáng nûäa laâ Tïët maâ trúâi coân noáng.

Saáng nay àaâi baáo coá aáp thêëp nhiïåt àúái nïn buöíi töëi múái phaãi àùæp chùn. Bïn ngoaâi gioá thöíi maånh. Hai ngûúâi nghe roä tiïëng caânh cêy hoa giêëy àêåp kheä vaâo cûãa söí. Con meâo haâng xoám àïën kyâ àöång àûåc kïu àêu àoá nghe thêåt naäo loâng. Noá laâ con meâo hû, àaä mêëy lêìn sang bïëp nhaâ hoå ùn vuång, baão maäi maâ chuã noá chùèng chõu nhöët cho.

- Öng naây, - baâ laåi lïn tiïëng, quay ngûúâi, àùåt nheå möåt tay lïn vai chöìng.

- Nguã ài, - öng vúâ caâu nhaâu nhû àang ngaái nguã. - Chuyïån gò nûäa? Súám muöån thò con Phûúng noá cuäng vïì, gò maâ phaãi lo. Noá lúán röìi. Bùçng tuöíi noá ngaây xûa caác cuå àaä àeã ra töi röìi àêëy...

- Khöng, chuyïån khaác cú. - Laåi chuyïån nhaâ nghó? - Vêng, duâ sao töi vêîn thêëy caái nghïì kinh doanh nhaâ nghó

cuãa mònh noá thïë naâo êëy. Öng im lùång luác lêu múái àaáp: - Thò töi àaä noái vúái baâ bao nhiïu lêìn röìi. Ta kinh doanh nhaâ

nghó chûá coá phaãi múã nhaâ chûáa àêu. Coá giêëy pheáp cuãa nhaâ nûúác, nöåp thuïë àêìy àuã, tuyïåt àöëi khöng coá chuyïån chûáa chêëp, haânh nghïì maåi dêm. Baâ coân muöën gò nûäa? Vaã laåi, caã caái phöë Nguyïîn Vùn Cûâ naây dïî àïën gêìn trùm nhaâ nghó chûá riïng gò ta. Maâ hoå àêu coá bùn khuùn, nghô ngúåi lêím cêím nhû mònh.

- Öng cûá giaã böå nhû khöng biïët khaách vaâo nhaâ nghó laâ ai. - Coân baâ thò khöng giaã böå chùæc? - öng vùåc laåi.



- Coá. Tûâ ngaây nghe thùçng Kiïm, chaáu öng, xui chûäa laåi ngöi nhaâ àïí biïën thaânh nhaâ nghó àïën nay, töi vêîn phaãi luön giaã böå khöng biïët àiïìu êëy. Nhûng töi caãm thêëy khoá maâ keáo daâi maäi thïë naây.

- Vêåy baâ baão töi phaãi laâm gò? - Töi cuäng khöng biïët nûäa, tuây öng thöi. Töi àaân baâ, quyïët

àõnh thïë naâo àûúåc. Chó thêëy noá thïë naâo êëy. Khöng kheáo vö tònh mònh tiïëp tay cho ngûúâi ta laâm chuyïån bêåy baå. Chöìng ùn chaã, vúå ùn nem, böì bõch lùng nhùng, thanh niïn hû hoãng. Coân àaâng hoaâng, vaâo nhaâ nghó, khaách saån hùèn hoi...

- Baâ tûúãng àoáng cûãa caác nhaâ nghó thò ngùn àûúåc chuyïån êëy û? Hoå seä ài cöng viïn, ruác vaâo buåi hoùåc àêu àoá, luác êëy coân tïå hún.

- Noái nhû öng... Töi vaâ öng àang yïn laânh söëng trong ngöi nhaâ lúán mùåt phöë, böîng nhiïn phaãi ài thuï cùn höå tñt trong ngoä thïë naây, cûá nhû dên tûá xûá thuï nhaâ úã taåm.

- Töi hiïíu, nhûng laâm ùn noá phaãi thïë. Cú höåi àïën maâ boã nhúä thò tiïëc quaá. Caái nghïì naây kiïëm àûúåc tiïìn. Vêån höåi nhaâ mònh àêëy...

- Chûa chùæc àaä vêån höåi hay vêån hoaån... - Chó àûúåc caái noái gúã. - Maâ nhaâ mònh àêu nhêët thiïët phaãi cêìn nhiïìu tiïìn. Lûúng

hûu àaåi taá cuãa öng vaâ lûúng hûu cuãa töi, cöång vúái khoaãn tiïët kiïåm xûa nay, khöng àuã söëng sao?

- Thò hùèn laâ vêåy, nhûng cuöåc àúâi khöng biïët thïë naâo maâ lûúâng trûúác. Coá dõp kiïëm thïm tñ chuát àïì phoâng sau naây cuäng chùèng thûâa. Baâ yïn têm ài. Mònh khöng laâm gò phaåm phaáp, chùèng súå. Mònh chó àûáng tïn laâm chuã, chûá moåi viïåc àïìu do thùçng Kiïm quaán xuyïën hïët. Töi luön dùån hùæn phaãi kinh doanh àuáng giêëy pheáp, àuáng phaáp luêåt, tuyïåt àöëi khöng coá tïå naån xaä höåi, tuyïåt àöëi khöng nhêån khaách nïëu khöng coá giêëy túâ tuây thên...

- Caã giêëy àùng kyá kïët hön? - Vêng, caã giêëy àùng kyá kïët hön, mùåc duâ bêy giúâ ngûúâi ta

khöng yïu cêìu àiïìu êëy. - Vaâ öng tin thùçng Kiïm seä laâm àuáng nhû thïë? Öng khöng àaáp, vò öng biïët thùçng Kiïm chó giaã vúâ chùm chuá

nghe öng chûá chùèng bao giúâ laâm theo àiïìu öng dùån. Öng cuäng biïët

THAÁI BAÁ TÊN 24


laâ nïëu laâm khaác moåi ngûúâi thò nhaâ nghó cuãa öng chùèng mêëy chöëc phaãi àoáng cûãa. Coân töìn taåi àïën nay nghôa laâ noá àaä vaâo luöìng vaâ biïët "laâm luêåt". Kinh doanh maâ. Nhûng quaã öng vêîn luön nhùæc hùæn nhû vêåy. Nhùæc àïí tûå lûâa döëi, an uãi mònh, vò thûåc ra trong chuyïån naây, öng cuäng bùn khuùn, "suy nghô lêím cêím" khöng keám vúå.

- Töi khöng thñch thùçng Kiïm. - Töi cuäng thïë. Töi coân ngúâ hùæn ùn cùæp caã tiïìn cuãa ta, nhûng

hùæn khön ngoan, gioãi "ngoaåi giao" nïn töi duâng. Vaã laåi, con chaáu trong nhaâ.

Hai ngûúâi im lùång höìi lêu. Con Phûúng vêîn chûa vïì. Bïn ngoaâi gioá vêîn thöíi maånh. Tiïëng xe cöå trïn phöë coá veã möîi luác möåt thûa dêìn.

- Maâ naây, öng biïët khöng, - baâ laåi lïn tiïëng. - Ngûúâi ta baão töi höm nay nhaâ nghó Giêëc Mú Höìng àöëi diïån àoán möåt tùc-xi vúái saáu àûáa hoåc sinh choai choai, ba nam ba nûä, lúáp chñn, lúáp mûúâi gò àoá, àeo cùåp vaâ coân mùåc àöìng phuåc...

- Thêåt thïë aâ? - Vêng. - Vaâ con muå chuã nhaâ nghó cho vaâo? - Vêng. Chuáng tröën hoåc úã àêëy suöët buöíi chiïìu. Goåi cúm phúã,

caã bia rûúåu, thuöëc laá. - Laáo thêåt! Sao khöng baáo cöng an? Con muå Giêëc Mú Höìng

quaá àaáng thêåt! Laâm thïë laâ phaåm phaáp, laâ thêët àûác! - Coân múã cûãa chaâo múâi ngûúâi ta vaâo laâm chuyïån ngoaåi tònh

thò khöng thêët àûác? - Noái nhû baâ! - Muå êëy coá goåi àiïån thoaåi, nhûng khöng phaãi cho cöng an, nhaâ

trûúâng, maâ cho böë meå chuáng àïën àïí thanh toaán, àûa chuáng vïì. Sau vuå naây, töi cûá lo lo cho con Phûúng. Dêîu sao noá cuäng laâ con gaái möåt gia àònh kinh doanh nhaâ nghó...

- Thöi, baâ àûâng noái nûäa. Nghe maâ khiïëp. Thúâi buöíi bêy giúâ kinh thêåt. Khöng noái chuyïån nhaâ nghó nûäa. Chêëm hïët.



* Sau àêëy hoå khöng noái chuyïån nhaâ nghó nûäa thêåt. Thêët voång

vïì "thúâi bêy giúâ", hoå quay sang noái chuyïån "thúâi xûa". Hònh nhû chuyïån thúâi xûa hay hún chuyïån thúâi nay, nïn hoå khöng coân thúã daâi hoùåc lêìu bêìu nhaát gûâng nhû trûúác. Öng àaä quay mùåt laåi vúái baâ tûâ luác naâo. Hoå maãi noái chuyïån, quïn caã caái laånh vaâ gioá àang thöíi maånh ngoaâi vûúân, thêåm chñ taåm quïn caã viïåc maäi àïën giúâ naây con gaái hoå vêîn chûa vïì.

- Caái thúâi êëy moåi chuyïån thêåt àún giaãn vaâ trong saáng! - baâ thöët lïn, khöng hiïíu sao keâm theo tiïëng thúã daâi.

- ûâ, - öng àaáp röìi noái thïm vúái veã triïët lyá: - Noái chung thò úã àêu, bao giúâ ngûúâi ta cuäng nghô vïì quaá khûá nhû vïì möåt caái gò àêëy töët àeåp, vò hoå chó nhúá nhûäng chuyïån töët àeåp. Nhûng cuäng phaãi thûâa nhêån rùçng thúâi êëy, baâ noái àuáng, moåi chuyïån àún giaãn hún thêåt, chûá khöng röëi lïn nhû bêy giúâ. Cuöåc söëng, con ngûúâi, suy nghô, tònh caãm àïìu khaác. Töi khöng noái töët hay xêëu hún, nhûng noá khaác, khaác hùèn. Khoá khùn, nguy hiïím laâ thïë, caái chïët coá thïí àïën bêët cûá luác naâo, vêåy maâ moåi ngûúâi cûá phúi phúái, phúi phúái, thêåt höìn nhiïn, vö tû. Maâ caã caái chuyïån yïu àûúng, tònh caãm cuäng chùèng giöëng giúâ teåo naâo...

Caái "thúâi êëy" laâ thúâi hai ngûúâi coân úã chiïën trûúâng nhûäng nùm chiïën tranh aác liïåt. Öng laâ chiïën sô thöng tin liïn laåc, coân baâ laâ thanh niïn xung phong múã àûúâng úã Trûúâng Sún.

- Öng coân nhúá caái àïm àêìu tiïn mònh gùåp nhau chûá? - baâ hoãi, tûå nhiïn móm cûúâi möåt mònh.

- Laåi coân khöng! - Buöìn cûúâi nhó? - ûâ, buöìn cûúâi, - öng àaáp, röìi suy nghô möåt luác, noái thïm: -

Maâ thûåc ra chùèng coá gò buöìn cûúâi caã. Caái thúâi êëy noá thïë, vaâ moåi viïåc phaãi xêíy ra nhû thïë.

*

THAÁI BAÁ TÊN 26


Àoá laâ möåt àïm trúâi cuäng trúã gioá nhû àïm nay, úã möåt khu rûâng rêåm doåc biïn giúái Viïåt Laâo thuöåc tónh Quang Trõ, cuöëi nùm 1968. Höm êëy öng àûúåc giao nhiïåm vuå nöëi laåi àûúâng dêy liïn laåc bõ bom Myä laâm àûát. Do múái chuyïín àïën vuâng naây, chûa thöng thuöåc àõa hònh, nïn töëi àïën, xong viïåc, öng bõ laåc, maäi khöng sao tòm àûúåc àûúâng vïì àún võ. Böën xung quanh laâ rûâng rêåm. Trúâi töëi àen. Khöng möåt tiïëng àöång naâo ngoaâi tiïëng cön truâng rïn ró vaâ tiïëng gioá thöíi maånh laâm cêy va vaâo nhau xaâo xaåc. Öng cûá moâ mêîm ài, ài maäi trong rûâng cêy mõt muâng bñ êín êëy, cho àïën khi bêët ngúâ gùåp möåt ngûúâi. Möåt cö gaái. Àoá laâ baâ. Baâ cuäng àang lêm vaâo tònh caãnh nhû öng, trïn àûúâng tûâ traåm quên y vïì laán thanh niïn xung phong maâ bêy giúâ baâ chùèng biïët úã hûúáng naâo. Nöîi lo súå vaâ sûå nguy hiïím àang àe doåa (trong rûâng coá nhiïìu thuá dûä vaâ coá thïí coá caã biïåt kñch) giuáp hoå nhanh choáng vûúåt qua nhûäng e ngaåi ban àêìu àïí cuâng nhau ài tiïëp.

Cuöëi cuâng, hoaân toaân mêët hïët hy voång, hai ngûúâi quyïët àõnh nguã laåi trong rûâng, chúâ trúâi saáng hùéng hay. Hoå beã laá rûâng giaãi xuöëng àêët êím àïí nùçm. Luác àêìu baâ àoâi nùçm riïng xa öng. Öng khöng chõu vò cho thïë khöng an toaân. Baâ nghô öng noái àuáng, vaã laåi cuäng húi súå nïn àaä àöìng yá. Thïë laâ hai ngûúâi nùçm bïn nhau suöët àïm giûäa rûâng Trûúâng Sún baát ngaát. Ngùn caách hoå laâ khêíu AK àaä lïn àaån sùén cuãa öng. Trúâi reát, öng nhûúâng baâ têëm vaãi duâ vêîn luön mang theo mònh. Saáng dêåy ai vïì àún võ ngûúâi êëy. Hoáa ra hoå àoáng quên khöng xa nhau lùæm. Sau àoá hoå coân gùåp nhau nhiïìu lêìn nûäa, röìi yïu nhau, khöng möåt lúâi toã tònh hay heån ûúác, thêåm chñ chûa möåt lêìn hön. Röìi öng cuâng àún võ chuyïín sêu hún vaâo phña nam. Àïm cuöëi cuâng, hoå cêìm tay nhau àûáng im bïn búâ suöëi cho àïën khi öng nhòn àöìng höì röìi vöåi vaä chaåy vïì traåi. Hïåt nhû trong nhûäng caãnh phim miïu taã tònh yïu thúâi àoá. Sau chiïën tranh, hoå tòm thêëy nhau, vaâ töí chûác lïî cûúái. Luác êëy öng àaä ba mûúi ba tuöíi, baâ hai mûúi taám. Maäi àïën nùm taám tû, hoå múái sinh àûúåc àûáa con àêìu loâng vaâ cuäng duy nhêët laâ caái Phûúng. Öng tiïëp tuåc úã laåi quên àöåi, baâ thò xin àûúåc vaâo laâm trong möåt nhaâ maáy quöëc phoâng gêìn núi öng àoáng quên.

*

- Suöët àïm höm êëy töi khöng nguã tñ naâo, - baâ thúã daâi noái.



- Töi cuäng vêåy, - öng àaáp. - Töi biïët maâ. - Baâ biïët gò? - Töi biïët rùçng öng khöng nguã àûúåc, rùçng öng àang nghô vïì

töi, rùçng öng àang àêëu tranh tû tûúãng àïí tûå kiïìm chïë mònh.. - Tûå kiïìm chïë? Kiïìm chïë caái gò? Baâ naây roä... - Kiïìm chïë caái gò thò tûå öng biïët. Àûâng giaã vúâ nûäa. Böå öng laâ

sùæt àaá chùæc. Àaân baâ chuáng töi tinh lùæm. Töi thêëy öng mêëy lêìn quay vïì phña töi, ruåt reâ giú tay ra röìi laåi thöi.

- ûâ, quaã àuáng thïë, - öng thuá nhêån. Nùçm im möåt luác, öng chúåt hoãi: - Thïë nïëu luác êëy töi laâm thêåt, baâ seä phaãn ûáng thïë naâo? Baâ phaãi noái àuáng sûå thêåt àêëy.

- Töi cuäng chùèng biïët nûäa. Coá thïí töi khöng cûúäng laåi àûúåc. Suy cho cuâng, töi chó laâ phuå nûä, maâ traái tim phuå nûä thò mïìm yïëu lùæm, öng biïët àêëy, nhêët laâ trong hoaân caãnh boån töi luác àoá. Àïm êëy töi àêëu tranh, kiïìm chïë mònh cuäng chùèng keám gò öng. Öng khöng nhêån thêëy töi luön quay lûng vïì phña öng, cöë luâi xa, giaã vúâ nguã say aâ?

- Coá. Nhûng töi biïët baâ khöng nguã vaâ cuäng àang nghô vïì töi. - Töi rêët biïët ún öng vïì caách xûã sûå cuãa öng àïm êëy. Töi kñnh

phuåc vaâ yïu öng möåt phêìn cuäng vò thïë. Öng biïët khöng, nhûäng nùm êëy boån nûä thanh niïn xung phong chuáng töi khöí lùæm. Töi noái vïì mùåt tònh caãm êëy. Caã möåt bêìy con gaái vúái nhau maâ haâng thaáng liïìn chùèng thêëy boáng chaâng trai naâo. Trong àún võ töi coá hai àûáa tûå tûã àêëy.

- Thêåt aâ? Sao phaãi tûå tûã? - Möåt àûáa tûå nhiïn coá bêìu, bõ kiïím àiïím lïn xuöëng vò töåi

chûãa hoang, quêîn quaá thaânh liïìu. Coân àûáa kia, vò khöng kiïìm chïë àûúåc theâm muöën, tûå mònh laâm tònh vúái mònh, ngûúâi khaác nhòn thêëy, xêëu höí quaá, treo cöí maâ chïët...

- Töåi nghiïåp, - öng cheáp miïång thúã daâi. - Vêng, töåi nghiïåp hai àûáa. Caái thúâi êëy noá thïë. - Àuáng, thúâi êëy thïë hïå cuãa töi vaâ baâ àûúåc giaáo duåc theo tinh

thêìn cuöën saách "Theáp àaä töi thïë àêëy" cuãa öng nhaâ vùn Liïn Xö tïn gò töi quïn mêët röìi. Töi nhúá mang maáng nhû Paven Cooácsaghin bõ

THAÁI BAÁ TÊN 28


àõch thûã thaách bùçng caách giam chung möåt hêìm suöët àïm vúái cö ngûúâi yïu maâ chùèng cho ai mùåc quêìn aáo. Thïë maâ hoå vêîn trú nhû àaá, vûäng nhû àöìng. Phuåc khöng? Nghe noái trûúác àêy boån giùåc cuäng tra têën caác chiïën sô caách maång ta theo caách naây. Vaâ caác cuå àûáng vûäng.

- Öng àõnh vñ öng laâ Paven vaâ töi laâ cö ngûúâi yïu cuãa anh ta aâ?

- Thò àaä sao? - Öng huâng höìn àaáp. - Vaâ ta cuäng àaä chiïën thùæng. Baâ khöng tûå haâo vïì àiïìu naây chùæc?

- Coá. Nhûng tûå haâo vûâa vûâa thöi, vaâ khöng kïu toaáng lïn nhû öng.

- Noái thêåt vúái baâ, töi mang tiïëng laâm lñnh chiïën trûúâng mûúâi nùm maâ thûåc sûå chûa bùæn möåt phaát àaån naâo. Bõ bùæn thò coá, may khöng truáng. Töi cuäng àûúåc tùång thûúãng huên, huy chûúng, àûúåc thùng cêëp nhû ai, kiïíu söëng lêu lïn laäo laâng êëy maâ, mùåc duâ töi chùèng lêåp àûúåc cöng traång naâo. Khöng phaãi do töi heân hay bêët taâi, àún giaãn vò töi laâ anh lñnh thöng tin, suöët àúâi chó quanh quêín bïn mêëy chiïëc maáy böå àaâm vúái haâng àöëng dêy dúå. Vêng, chùèng coá chiïën cöng naâo hïët, noái baâ àûâng cûúâi, ngoaâi caái chiïën cöng töi àaä lêåp vúái baâ caái àïm nguã chung vúái nhau trong rûâng. Thïë múái ngöå.

- Sao öng khöng baáo cêëp trïn thûúãng thïm cho chiïëc huên chûúng nûäa? - baâ chêm choåc.

- Thò baâ laâ chiïëc huên chûúng êëy àêëy thöi. Khöng phaãi trïn thûúãng, maâ töi thûúãng cho töi. Baâ thûúãng cho töi. Trúâi thûúãng!

- Caái öng naây, ùn noái roä buöìn cûúâi. Maâ thöi, mònh laåi lêím cêím röìi.

- ûâ, coá leä baâ noái àuáng, - öng àaáp, röìi khuác khñch cûúâi möåt mònh, khöng hiïíu cûúâi gò.

Àuáng luác êëy böîng coá tiïëng xe maáy ài vaâo ngoä. - Con Phûúng vïì! - öng noái. - Mêëy giúâ röìi baâ? - Öng bêåt àeân lïn maâ xem. - Mûúâi hai giúâ! Con naây hû thêåt. Ài chúi maäi mûúâi hai giúâ

àïm múái vïì! Hû! Con baâ àêëy, baâ thêëy chûa?



Röìi öng vuâng dêåy khoãi giûúâng, àùåt chiïëc ghïë chñnh giûäa nhaâ vaâ ngöìi lïn àêëy, hai tay uáp lïn àêìu göëi, neát mùåt nghiïm trang.

- Öng àõnh laâm gò thïë?- baâ hoãi. - Quaåt cho noá möåt trêån chûá coân gò nûäa. Hay phaãi khen noá

chùæc. Coá tiïëng cöíng múã, tiïëng noái cuãa nhiïìu ngûúâi. - Baâ thêëy khöng, khuya thïë naây maâ noá coân dêîn baån vïì nhaâ! Baâ chûa kõp noái gò thò caái Phûúng àaä bûúác vaâo phoâng cuâng

möåt cêåu con trai vaâ hai cö gaái baån noá. - Chaâo böë meå. Böë meå chûa nguã aâ ? Cêåu con trai noái luön: - Thûa hai baác, chaáu laâ Tuâng, lúáp trûúãng. Coân hai baån naây

thò chùæc caác baác àaä biïët. Höm nay sinh nhêåt chaáu, nûãa lúáp àïën dûå. Vui lùæm. Mûúâi giúâ chuáng chaáu àaä tan. Vò baån Phûúng nhaâ xa, laåi phaãi qua cêìu Chûúng Dûúng nïn boån chaáu cûã ngûúâi ài cuâng. Khöng ngúâ doåc àûúâng xe baån Phûúng bõ hoãng, bõ chaáy àiïån, höìi lêu múái tòm àûúåc thúå, sûãa maäi bêy giúâ múái xong. Chùæc caác baác söët ruöåt lùæm, phaãi khöng aå ?

- Vêng, - baâ àaáp. - Baác cuäng nghô chùæc coá sûå cöë doåc àûúâng. Nhûng Phûúng, sao con khöng goåi àiïån cho böë meå khoãi lo?

- Taåi con quïn khöng mang àiïån thoaåi ài theo. Lêìn sau con seä nhúá.

- Thöi àûúåc, con ài nguã ài, khuya röìi. Mêëy cö cêåu hoåc sinh lïî pheáp chaâo öng baâ röìi ra vïì. Con

Phûúng cuäng vïì phoâng noá, àïí laåi öng böë vêîn ngöìi yïn trïn ghïë, hêåm hûåc vò khöng àûúåc thûåc hiïån yá àõnh "quaåt" con möåt trêån.

Hai ngûúâi laåi lïn giûúâng, nùçm truâm chùn túái cöí. - Chaâ, àïm nay gioá to thêåt. Chùæc mêëy ngaây túái trúâi reát lùæm

àêy, - öng bêng quú noái nhûng buång àang nghô àiïìu gò àoá. - Öng aå, - baâ nheå nhaâng noái, - suy cho cuâng, thúâi naâo thò cuäng

coá caái khoá cuãa noá. Lúáp treã bêy giúâ chûa hùèn àaä hû hoãng hïët nhû ta súå. Caái chñnh laâ mònh phaãi giuáp chuáng, laâm gûúng cho chuáng. Töi nghô öng nïn tñnh laåi chuyïån caái nhaâ nghó...

THAÁI BAÁ TÊN 30


- Thò töi àang tñnh àêy. Baâ gioãi thò lo höå ài. Laâm röëi caã oác. Cûá nhû töi laâ thùçng hû hoãng lùæm khöng bùçng. Baâ quïn chuyïån caái chiïën cöng vaâ huên chûúng vûâa noái luác naäy röìi aâ ?

Baâ khöng bûåc mònh vò sûå caáu gùæt vö cúá cuãa chöìng. Baâ biïët tñnh öng. Vêåy laâ coi nhû öín. Baâ móm cuúâi, vaâ laåi nghô vïì caái àïm nùm êëy trong rûâng Trûúâng Sún rêåm raåp.

Haâ Nöåi, 27.12.2000



Phêån àaân baâ 1 Quï töi daåo naây böîng röå lïn phong traâo sûãa sang, xêy cêët laåi

möì maã töí tiïn. Hònh nhû àêy coân laâ chuã trûúng cuãa chñnh quyïìn xaä. Xaä cêëp cho möîi doâng hoå trong laâng möåt lö àêët riïng trïn ngoån àöìi cao raáo úã Ruá Thêìn. Sau àoá möîi hoå, tuây khaã nùng taâi chñnh vaâ oác thêím myä, quy têåp möì maã cuãa caã hoå laåi trong àêëy, theo thûá tûå thúâi gian vaâ àõa võ ngûúâi àaä chïët. Têët nhiïn coá xêy tûúâng bao quanh, coá baân thúâ chung, coá bia àaá ghi roä lai lõch doâng hoå. Coá hoå giaâu coân thuï àùæp caác con vêåt nhû voi, ngûåa, nghï, röìng, hay thêåm chñ coân xêy caã möåt miïëu thúâ nho nhoã. Quan troång hún caã laâ chñnh giûäa möîi lö àêët nhû vêåy, úã võ trñ nöíi bêåt nhêët, hoå naâo cuäng xêy möåt ngöi möå lúán cuãa cuå töí saáng lêåp ra doâng hoå, hay ñt nhêët cuäng chi hoå cuãa mònh. Hiïín nhiïn, cuå töí naây phaãi laâ ngûúâi danh giaá vaâ tûâng coá chûác võ cao trong xaä höåi àïí tön phêìn veã vang cho àaám con chaáu ngheâo khöí vaâ quaá û têìm thûúâng àang söëng.

Hoå Maåc nhaâ töi, möåt doâng hoå àöng àuác vaâ coá vai vïë trong laâng, khöng thïí thua keám caác hoå khaác, hùèn vêåy. Khöën nöîi, caái doâng hoå àêìy thïë lûåc êëy, maâ trûúác àêy coá ngûúâi tûâng laâm túái chûác chuã tõch xaä, àïën thúâi àiïím naây vêîn chûa xaác àõnh roä nguöìn göëc öng töí cuãa mònh. Ngûúâi ta chó biïët àaåi khaái laâ ngaây xûãa ngaây xûa coá möåt ngûúâi hoå Maåc tûâ Kyâ Anh túái cuâng àêët naây sinh söëng vaâ lêåp ra chi hoå naây úã laâng töi. Gia phaã hoå chó ghi cheáp ngûúåc chiïìu lõch sûã àûúåc khoaãng möåt trùm nùm. Trong khoaãng thúâi gian àoá laåi khöng coá möåt nhên vêåt naâo kiïåt xuêët, xûáng àaáng àûúåc suy tön laâm "ngöi sao" cuãa caã hoå. Vêåy thò ai àoá phaãi thên chinh vaâo têån Kyâ Anh caách xa caã trùm cêy söë àïí tòm hiïíu thïm vïì lai lõch töí tiïn mònh. Àêëy

THAÁI BAÁ TÊN 32


cuäng laâ núi àûúåc xem laâ nguöìn göëc cuãa doâng hoå Maåc khùæp hai tónh Nghïå An vaâ Haâ Tônh.

Vïì pheáp lêìn naây, hoáa ra töi laâ ngûúâi àûúåc giao gaánh vaác traách nhiïåm nùång nïì êëy, vò dêîu sao töi cuäng àûúåc xem thuöåc loaåi coá hoåc nhêët trong hoå, hún nûäa, laåi coá àiïìu kiïån laâm viïåc naây. Chùèng sao, baãn thên töi cuäng toâ moâ muöën biïët àñch thûåc töí tiïn töi laâ ai.

Tñch cûåc giuáp töi trong viïåc naây laâ nhaâ sûã hoåc giaâ Thaái Baá Cên, trûúác laâm viïåc úã Viïån Haán Nöm Haâ Nöåi, do bêët maän gò àêëy àaä xin vïì hûu non vaâ hiïån àang söëng úã Vinh. Khöng húåp vúái nghïì nghiïåp vaâ daáng ngûúâi coá veã nho nhaä, öng Cên noái nùng böî baä, húi phaâm ùn tuåc uöëng, nhûng àûúåc caái öng trûåc tñnh vaâ àaä hûáa giuáp ai laâ giuáp àïën núi àïën chöën. Mêëy nùm qua öng Cên àaä àoåc haâng àöëng taâi liïåu lõch sûã àïí tòm kiïëm göëc gaác hoå Thaái cuãa öng, nhên tiïån giuáp luön caác hoå khaác. Lêìn naây laâ hoå Maåc chuáng töi. Àñch thên öng cuâng töi vaâo Kyâ Anh, laâ núi quaã coá möåt àïìn thúâ rêët lúán cuãa hoå Maåc. Trong àïìn coá têëm bia àaá vúái nhûäng doâng chûä Nho àaä múâ hêìu nhû khöng àoåc nöíi, rêët nhiïìu caác bûác hoaânh phi, tung phi, vaâ àùåc biïåt laâ möåt têåp gia phaã dêìy cöåm cuâng mêëy cuöën saách cöí liïn quan àïën lõch sûã doâng hoå.

Vöën thuöåc lúáp ngûúâi "Têy hoåc", töi hoaân toaân bêët lûåc trûúác nhûäng tû liïåu quyá baáu naây, vaâ chó biïët tröng nhúâ têët caã vaâo öng Cên. Töi chùm lo chu àaáo thuöëc nûúác vaâ ngaây ba bûäa cúm rûúåu cho öng, thónh thoaãng khöng quïn moán thõt choá luöåc chêëm mùæm töm maâ öng ûa thñch. Sau mûúâi ngaây, öng noái öng phaãi trúã vïì Vinh àïí tra cûáu thïm caác taâi liïåu cêìn thiïët, coân töi thò úã laåi Kyâ Anh tòm hiïíu nöët nhûäng àiïìu töi quan têm.

Maäi hún möåt thaáng sau, khi töi àaä trúã vïì Haâ Nöåi, öng Thaái Baá Cên múái gûãi cho töi möåt têåp taâi liïåu daây coá keâm theo baãn dõch tiïëng Viïåt cuãa öng, àïí nhû öng noái, töi "coá thïí tin chùæc vaâo tñnh xaác thûåc" nhûäng gò öng khùèng àõnh.

2 Nùm Mêåu Ngoå, niïn hiïåu Chñnh Trõ thûá nhêët dûúái triïìu vua

Lï Trang Töng (1558), con cuãa Thaái Sû Chiïu huên Tônh Vûúng Nguyïîn Kim laâ hûäu tûúáng Àoan quêån cöng Nguyïîn Hoaâng lêåp nhiïìu cöng lúán khi àaánh nhaâ Maåc, àûúåc quêìn thêìn vaâ dên chuáng



yïu mïën, ngûúäng möå. Thêëy vêåy, con rïí Nguyïîn Kim laâ Trõnh Kiïím àem loâng ghen gheát vò lo sau naây Hoaâng seä lêën aát mònh. Khi Nguyïîn Kim mêët, Kiïím àûúåc cêët nhùæc laâm Thaái sû Minh Khang vûúng, uy thïë to lùæm. Bêy giúâ thò Kiïím quyïët têm tòm caách haåi Hoaâng. Hoaâng phaãi giaã vúâ àiïn, nhúâ chõ mònh laâ Ngoåc Baão, vúå Kiïím, xin cho vaâo trêën giûä vuâng àêët Quaãng Nam vaâ Thuêån Hoáa. Hai xûá naây laâ núi rûâng thiïng nûúác àöåc, laåi àûúåc caác tûúáng gioãi nhaâ Maåc lêu nay cai quaãn nïn nghe vêåy Kiïím ûng thuêån ngay, coá yá mûúån tay nhaâ Maåc giïët Hoaâng höå mònh. Kiïím coân xin vua phong cho Hoaâng laâm thaái uyá Àoan quöëc cöng, giûä chûác trêën thuã töíng quên binh hai xûá Thuêån, Quaãng, vaâ haâng nùm theo lïå, thu thuïë dêng nöåp triïìu àònh.

Ngaây höm sau Àoan quöëc cöng Nguyïîn Hoaâng cuâng caác cöng tûã Thaái Baão Hoâa quêån cöng, Thuyå quêån cöng vaâ caác tûúáng Vùn Nham, Thaåch Xuyïn, Tiïìn Trung vaâ Tûúâng Löåc àem möåt nghòn quên thuyã ra cûãa biïín röìi nhùçm phña Nam maâ tiïën.

Àïën cûãa Yïn Viïåt (tûác laâ cûãa Viïåt ngaây nay), Hoaâng bõ tûúáng nhaâ Maåc úã Thuêån - Quaãng laâ àö àöëc Lêåp quêån cöng àem ba mûúi chiïën thuyïìn vaâ möåt nghòn quên böå àaánh cho thua liïíng xiïíng.

Àïm êëy Nguyïîn Hoaâng nùçm mú thêëy coá ngûúâi àaân baâ mùåc aáo xanh, quêìn xanh, tay cêìm quaåt the. Ngûúâi naây baão Hoaâng muöën diïåt àûúåc Quêån Lêåp thò phaãi duâng kïë myä nhên, duå hùæn laåi gêìn maâ giïët ài. Hoaâng tónh dêåy, ngaåc nhiïn vò coân nghe thoang thoaãng muâi nûúác thúm cuãa ngûúâi àaân baâ êëy, beân tin laâ thêåt. Bêëy giúâ Hoaâng coá möåt ngûúâi vúå leä tïn laâ Ngö Thõ Lêm. Thõ Lêm treã trung, thuyâ mõ, nïët na vaâ xinh àeåp hiïëm thêëy, laåi thöng minh, ûáng àöëi tröi chaãy. Hoaâng liïìn cho goåi naâng túái, sai àem vaâng baåc chêu baáu àïën traåi Quêån Lêåp giaã vúâ múã àûúâng hoâa hiïëu, chõu àïí cho hùæn ùn nùçm vúái mònh röìi duå hùæn àïën traåi cuãa Hoaâng àïí kïët nghôa huynh àïå.

Ngö Thõ nghe xong dêåp àêìu xuöëng àêët khoác, maâ rùçng: - Tiïån thiïëp tûâ khi theo hêìu chuáa thûúång döëc loâng theo nûä

àaåo, giûä troån trinh tiïët vúå chöìng. Nay chuáa baão nhaãy vaâo chöî nûúác söi lûãa boãng, muön chïët thiïëp cuäng khöng daám tûâ. Nhûng chuáa bùæt phaãi tû thöng vúái ngûúâi khaác thò thiïëp xin töåi chïët chûá khöng daám tuên theo lïånh êëy.

Hoaâng quùæc mùæt, quaát:

THAÁI BAÁ TÊN 34


- Àêy laâ viïåc quöëc gia àaåi sûå, khöng thïí khöng laâm. Vaã laåi, ngûúi laâ vúå, sao daám khöng nghe lúâi chöìng.

Ngö Thõ àaânh phaãi vûâa khoác vûâa àem lïî vêåt cuâng möåt söë gia nhên lïn àûúâng ài gùåp Quêån Lêåp.

Àûúåc tin Nguyïîn Hoaâng cho chñnh vúå mònh laâ ngûúâi àeåp Ngö Thõ àïën cêìu hoâa, Quêån Lêåp àoaán àêy coá thïí laâ kïë àöåc, beân cho sai àùåt vaåc dêìu àun söi chúâ sùén cuâng binh lñnh cêìm giaáo saáng loaáng àûáng hai bïn, röìi truyïìn dêîn Ngö Thõ vaâo.

Ngö Thõ khöng theâm àïí yá xung quanh, bònh thaãn àïën trûúác Quêån Lêåp, cuái thûa:

- Àoan quöëc cöng chöìng thiïëp biïët minh cöng oai trúâi lûâng lêîy, troång nghôa, nhên tûâ, beân sai thiïëp àem lïî vêåt àïën giaãng hoâa cêìu thên vaâ xin àûúåc minh cöng cuâng kïët nghôa huynh àïå. Baãn quan cuãa thiïëp taâi heân sûác moån xin àûúåc laâm em, dûúái quyïìn sai khiïën cuãa minh cöng. Mong minh cöng cûáu xeát, àùång traánh khoãi hoåa àaánh giïët lêîn nhau, gêy töín haåi cho trùm hoå.

Dêîu coân nghi ngúâ, nhûng Quêån Lêåp khöng thïí khöng xiïu loâng trûúác möåt ngûúâi xinh àeåp nhû Ngö Thõ. Hùæn ra lïånh bï cêët vaåc dêìu, àuöíi hïët moåi ngûúâi ra ngoaâi röìi möåt mònh ngöìi troâ chuyïån vúái naâng.

Vúái nhan sùæc vaâ taâi ùn noái cuãa mònh, Ngö Thõ chùèng bao lêu àaä chiïëm àûúåc loâng tin vaâ tònh yïu cuãa Quêån Lêåp. Naâng hïët loâng chiïìu chuöång hùæn, ùn úã vúái hùæn nhû vúå chöìng, vaâ cuäng àûúåc hùæn rêët àöîi thûúng yïu. Àöå möåt thaáng sau, muå muöåi vò tònh, Quêån Lêåp theo Ngö Thõ àïën quên traåi cuãa Nguyïîn Hoaâng, chó àem theo mêëy tïn hêìu thên cêån, hïåt nhû Quan Vên Trûúâng ngaây xûa möåt mònh vûúåt söng sang ùn tiïåc nhaâ Àöng Ngö. Tuy nhiïn Quan Vuä thò trúã vïì an toaân, coân Quêån Lêåp àaä bõ Nguyïîn Hoaâng lûâa giïët chïët.

Sau viïåc naây, thêëy Ngö thõ àaä ùn nùçm vúái ngûúâi khaác, khöng thïí laâ vúå mònh àûúåc nûäa, Hoaâng beân cho goåi naâng túái vaâ noái:

- Trûâ diïåt àûúåc phe àaãng cuãa Quêån Lêåp laâ cöng lao cuãa naâng, nay àïí thûúãng cöng, ta seä àñch thên choån ngûúâi danh giaá gaã chöìng cho naâng, keâm theo nhiïìu àêët àai, vaâng baåc, àïí suöët àúâi naâng àûúåc söëng trong an nhaân haånh phuác.

Ngö Thõ nghe xong liïìn àêåp àêìu xuöëng àêët, maâ rùçng:



- yá nguyïån bònh sinh cuãa thiïëp laâ muöën àûúåc suöët àúâi theo hêìu Chuáa thûúång, giûä veån tiïët trinh, nay vò viïåc nûúác maâ phaãi ö uïë têëm thên, khöng thïí naâo rûãa àûúåc.Thiïëp chó daám xin tûâ nay àûúåc laâm ngûúâi chùm lo cúm nûúác, queát doån nhaâ cûãa cuãa chuáa thûúång àïí baão toaân phêím giaá nûä nhi, möåt khi con ngûúâi ö uïë naây khöng xûáng laâ vúå cuãa Chuáa thûúång nûäa. Coân nhû Chuáa thûúång muöën caãi giaá cho thiïëp thò àïën chïët thiïëp cuäng khöng daám tuên mïånh. Cuái xin Chuáa thûúång cûáu xeát.

Nguyïîn Hoaâng cûúâi àaáp: - Ta khen cho naâng laâ ngûúâi biïët troång danh dûå, nhûng phêån

àaân baâ, naâng khöng thïí thoaái thaác. Ta khöng chó laâ Chuáa maâ coân laâ chöìng naâng nûäa. Ta laâm thïë cöët chó mong àiïìu töët cho naâng thöi.

Vaâ thïë laâ, cam phêån àaân baâ, lêìn nûäa Ngö Thõ phaãi nghe theo. Ngûúâi àûúåc Àoan quöëc cöng Nguyïîn Hoaâng choån gaã cho

Ngö Thõ laâ Vùn Huâng baá Vuä Doaän Trung, tûå laâ Nghi Cön, luác êëy laâm chûác phoá àoan sûå úã Vïå Thiïn Vuä taåi phuã Chuáa. Vuä Doaän Trung tûúáng maåo khöi ngö, vùn voä song toaân, rêët àûúåc Hoaâng yïu mïën. Hún thïë, luác êëy Vuä laåi chûa coá vúå. Àñch thên Hoaâng àûáng ra laâm lïî cûúái cho hai ngûúâi. Sau lïî cûúái, theo sûå sùæp xïëp cuãa Hoaâng, Vuä àem vúå vïì quï mònh laâ huyïån Kyâ Anh (nay cuäng goåi laâ Kyâ Anh) úã Haâ Tônh, laâm möåt chûác quan súã, vaâ hai ngûúâi söëng vúái nhau úã àêëy cho àïën hïët àúâi...

3 Cuâng nhûäng taâi liïåu sûu têìm àûúåc, öng Thaái Baá Cên coân gûãi

keâm cho töi möåt bûác thû nhû sau: "Vùn Huâng baá Vuä Doaän Trung vaâ Ngö Thõ Lêm laâ hai cuå töí

chi hoå Maåc nhaâ öng úã Diïîn Chêu. Thên thïë vaâ sûå nghiïåp hai cuå thïë naâo thò öng àaä biïët qua cêu chuyïån trïn. Àiïìu naây coá thïí dïî daâng khùèng àõnh laåi qua taâi liïåu sûã cuãa caác thúâi Lï - Nguyïîn. Chùæc öng seä ngaåc nhiïn hoãi: "Vêåy taåi sao hoå nhaâ töi khöng phaãi Vuä maâ laâ Maåc?" Vêën àïì chñnh úã chöî êëy, vaâ àêy cuäng laâ cêu hoãi maâ töi phaãi boã ra gêìn hai thaáng nay àïí tòm cêu traã lúâi höå öng.

THAÁI BAÁ TÊN 36


Tûâ àöëng gia phaã àöì söå tñch suöët mêëy trùm nùm nay cuãa doâng hoå Maåc úã Kyâ Anh maâ may mùæn ngûúâi ta coân giûä àûúåc, töi àaä àoåc kô vaâ coá thïí baáo öng biïët nhûäng thöng tin böí sung sau àêy:

Sau khi bõ chöìng bùæt hy sinh phêím giaá mònh àïí àaåt muåc àñch cho öng ta, röìi sau àoá laåi bõ chñnh öng ta eáp lêëy ngûúâi khaác, baâ Ngö Thõ àaä theo chöìng múái vïì Kyâ Anh. úã àêëy, cuöåc söëng cuãa baâ khöng tröi qua trong caãnh "an nhaân, sung sûúáng" nhû Nguyïîn Hoaâng noái, maâ ngûúåc laåi. Baâ bõ Vuä Doaän Trung laånh nhaåt. Dêîu sao thò àöëi vúái öng ta, baâ vêîn laâ ngûúâi àaân baâ àaä bõ ö uïë. Súå uy chuáa, öng ta khöng daám laâm gò, nhûng tuyïåt nhiïn khöng möåt lêìn chung chùn göëi vúái baâ. Chùèng bao lêu sau öng ta lêëy vúå leä, sinh ra rêët nhiïìu con, laâm àöng àuác thïm doâng hoå Vuä maâ àïìn thúâ hiïån nay kïì saát àïìn thúâ hoå Maåc nhaâ öng. Baâ Ngö Thõ chó coân biïët möåt mònh êm thêìm chõu àûång. Ngêîm laåi, baâ thêëy trong àúâi mònh chó möåt ngûúâi àaân öng duy nhêët thûúng yïu baâ, duâ trong möåt thúâi gian ngùæn, àoá laâ Quêån Lêåp. Hùæn yïu möåt caách cuöìng nhiïåt, chên thaânh, pha caã chuát ngûúäng möå muâ quaáng. Hùæn cuäng laâ ngûúâi àaân öng duy nhêët tön troång nhên caách vaâ tònh caãm cuãa baâ, trong khi Hoaâng chó coi baâ nhû thûá troâ tiïu khiïín khöng hún khöng keám. Tònh caãm cuãa baâ àöëi vúái Quêån Lêåp cuäng àêìy mêu thuêîn. Laänh nhiïåm vuå giïët hùæn, nhûng baâ àaä mïìm loâng trûúác tònh yïu cuãa hùæn. Baâ khöng thïí noái baâ yïu hùæn, nhûng baâ muöën àûúåc yïu thûúng, chiïìu chuöång, muöën àûúåc söëng vúái hùæn caâng lêu caâng töët. Khöng ñt khi baâ thêåm chñ coân nghô túái viïåc noái thêåt vúái hùæn moåi chuyïån vaâ trúã thaânh vúå hùæn nhû hùæn àaä tûâng nhiïìu lêìn àïì nghõ. Nhûng röìi cuöëi cuâng àaåo lyá vaâ nghôa vuå àaä thùæng. Vaâ baâ àaä tûå tay àûa ngûúâi thûåc sûå yïu thûúng baâ àïën cho Hoaâng giïët.

Trong àúâi mònh, Ngö Thõ chó sinh àûúåc möåt ngûúâi con, con trai. Àoá laâ con cuãa Quêån Lêåp. Vuä Doaän Trung khöng cho àûáa beá naây mang hoå mònh. Baâ cuäng chùèng lêëy thïë laâm phiïìn loâng, vaâ àaä àïí con mang hoå Maåc cuãa böë noá. Vïì sau, möåt trong nhûäng ngûúâi chaáu nöåi cuãa öng naây, tûác laâ chùæt cuãa baâ Ngö Thõ, túái lêåp nghiïåp úã xûá Nho Lêm, Diïîn Chêu, röìi lêåp nïn chi hoå Maåc úã àoá...

Thïë àêëy, öng baån aå, hoáa ra caã doâng hoå àöng àuác vaâ danh giaá nhaâ öng chó laâ con chaáu cuãa möåt àûáa con hoang. Töi biïët öng khöng khoaái lùæm khi nghe àiïìu nay, nhûng biïët laâm thïë naâo àûúåc. Sûå thêåt vêîn laâ sûå thêåt. Caái sûå thêåt naây chñnh sûã ngaây xûa khöng daám viïët, gia phaã hoå Maåc nhaâ öng cuäng chó nhùæc qua möåt caách giaán tiïëp, nhûng töi thò töi phaãi noái roä, noái thùèng, duâ coá thïí vò vêåy maâ



khöng àûúåc öng chiïu àaäi möåt bûäa thõt choá luöåc chêëm mùæm töm nhû öng àaä hûáa. Coân öng coá àem àiïìu naây baáo laåi vúái caã hoå nhaâ öng hay khöng thò laâ viïåc cuãa öng, töi khöng quan têm. Chaâo!"

Haâ Nöåi, 27.3.1996

THAÁI BAÁ TÊN 38


Cö àún Öng ngöìi trïn ghïë àaá, chòa möåt tay àïí ngûâa vïì phña trûúác. - Cuác, cuâ cu! Naâo, laåi àêy ta cho ùn! Laåi gêìn nûäa, àûâng súå!

Naâo! Thêåt roä ngöëc! Trûúác mùåt öng laâ mêëy con böì cêu, möåt con maâu trùæng, söë coân

laåi maâu xaám vaâ cöí löëm àöëm caác chêëm àen. Chuáng múã nhûäng cùåp mùæt to troân nhòn öng, àêìu luön nghiïng ngoá bïn naây bïn kia, chöëc chöëc laåi kïu lïn "guâ guâ", nghe nhû àûúåc phaát ra tûâ sêu trong ngûåc. Chuáng àûáng tûâ xa, chúâ öng neám nhûäng vuån baánh mò khö àang giûä trïn tay. Nhûng öng laåi muöën chuáng àïën gêìn, gêìn hún nûäa. Öng muöën chuáng àêåu vaâ ùn tûâ loâng tay öng... Luác naây chuáng àang caách öng möåt meát.

Möåt tuêìn trûúác àêy, khoaãng caách laâ ba böën meát. Nhûäng meát àêìu tiïn àûúåc ruát ngùæn dïî daâng, nhûng àïën caái meát cuöëi cuâng naây thò khaác hùèn. Bêìy chim àaä quen öng, àïën mûác möîi saáng, khi öng xuêët hiïån, khöng hiïíu tûâ àêu chuáng keáo nhau bay àïën àêåu trûúác mùåt. Öng neám thûác ùn cho chuáng, höm laâ nhûäng vuån baánh, coá höm cúm thûâa phúi khö hay thoác gaåo. Chuáng möí ùn möåt caách ngon laânh, coá luác möí nhêìm caã nhûäng viïn soãi nhoã. Chao, öng theâm àûúåc vuöët ve nhûäng con vêåt beá nhoã àaáng yïu naây biïët bao, theâm àûúåc chuáng tûå nguyïån àùåt àöi chên maãnh mai lïn tay öng, àïí öng khoan khoaái têån hûúãng caái caãm giaác nhuöìn nhuöåt dïî chõu khi chuáng möí möí vaâo loâng tay. Röìi vûâa lêím bêím mùæng yïu chuáng vïì töåi tham ùn vaâ khoá baão, öng vûâa chòa tay vïì phña trûúác, nhûng nhûäng con chim bûúáng bónh vêîn khöng chõu ruát ngùæn caái khoaãng caách möåt meát tai haåi kia. Ngay caã con trùæng daån nhêët cuäng vêåy. Öng tiïën lïn bao nhiïu, chuáng luâi xa bêëy nhiïu. Àïí chuáng khoãi thêët voång bay ài,



chöëc chöëc öng phaãi tung möåt ñt thûác ùn. Öng biïët chuáng coân ngêìn ngaåi, khöng tin vaâo loâng töët cuãa öng.

- Thêåt roä ngöëc! Coá ai laâm gò chuáng maây àêu maâ súå! - öng mùæng bêìy chim, röìi laåi döî: - Naâo, laåi àêy! Laåi àêy ta cho ùn naâo!...

Cûá thïë, hïët giúâ naây àïën giúâ khaác, öng giaâ ngöìi trïn ghïë àaá vúái baân tay àïí ngûãa chòa ra phña trûúác nhû ngûúâi xin böë thñ, trong khi thûåc ra öng àang cho, cho maâ khöng àûúåc nhêån.

Vaâo giúâ naây, cöng viïn vùæng ngûúâi. Mùåt trúâi àaä vûúåt lïn trïn khu nhaâ nùm têìng phöë bïn. Àang tiïët thu, nùæng vaâng dïî chõu. Möåt àöi trai gaái dùæt tay nhau ài ngang. Hoå cûúâi khaá to, laâm àaân chim hoaãng súå bay lïn. Nhûng liïìn sau àoá möåt söë bay trúã laåi, söë khaác bay ài hùèn! Chùæc vò àaä no, hay vò chaán troâ chúi uá tim kia.

Böîng möåt höìi tröëng vang to, baáo hiïåu hïët giúâ cuãa trûúâng tiïíu hoåc gêìn àoá. Öng tung nöët nhûäng vuån baánh coân laåi cho bêìy chim röìi thong thaã àûáng dêåy, àöåi chiïëc muä phúát cuä lïn maái àêìu baåc, sûãa sûãa chiïëc caâ vaåt trïn cöí vaâ chöëng gêåy ài ra phña cöíng. úã àoá, öng seä gùåp möåt cö beá lúáp möåt khaáu khónh maâ àaä tuêìn nay haâng ngaây öng coá nhiïåm vuå dêîn àïën trûúâng vaâ chúâ hoåc xong laåi àûa vïì nhaâ.

- Öng vêîn chúâ chaáu tûâ saáng túái giúâ úã Cöng viïn àêëy aâ? - Cö beá hoãi khi hai ngûúâi bûúác sang àûúâng phöë àöëi diïån.

- ûâ, - öng lú àaäng àaáp, tai lùæng nghe nhûäng tiïëng àöång àïìu àïìu quen thuöåc cuãa phöë phûúâng. Saáng höm nay trúâi thêåt àeåp. Khöng khñ trong laânh vaâ thoang thoaãng muâi hoa sûäa. Xuyïn qua nhûäng taán cêy rêåm raåp, mùåt trúâi àïí laåi trïn heâ phöë nhûäng àöëm troân maâu vaâng chöìng cheáo lïn nhau. Öng thong thaã bûúác ài, thñch thuá goä maånh àêìu gêåy xuöëng àûúâng, cöë tònh dêîm lïn nhûäng chiïëc laá khö àïí àûúåc nghe tiïëng laåo xaåo dûúái àïë giaây.

- Öng laâm gò úã cöng viïn? - Öng chúi. - Öng chúi? Chúi möåt mònh? - ûâ, öng ngöìi chúi möåt mònh. Chaáu ngaåc nhiïn aâ? Cö beá im lùång möåt luác nhû suy nghô àiïìu gò: - Chaáu khöng thñch chúi möåt mònh, chaáu cuäng khöng thñch

öng chúi möåt mònh.

THAÁI BAÁ TÊN 40


Möåt chiïëc xe rûãa àûúâng ài túái. Khaách tûâ giûäa loâng phöë vöåi neá lïn heâ. Nhiïìu ngûúâi lêìu bêìu bûåc mònh hoùåc móm cûúâi vui thñch vò bõ nûúác teá. Chiïëc xe ài qua, àïí laåi mùåt àûúâng ûúát sêîm vúái laân khöng khñ run run nhûäng chêëm li ti xanh àoã cuâng muâi hùng hùng dïî chõu nhû muâi möåt loaåi hoa naâo àêëy ta quïn mêët tïn.

- Öng úi, - cö beá laåi lïn tiïëng, - öng biïët àiïìu naây chûa? - Biïët gò cú? - Biïët baâ chaáu nhêån àûúåc àiïån baáo töëi nay böë meå chaáu vïì. - Thïë aâ? - öng hoãi laåi. Luác naây öng múái thûåc sûå chuá yá túái lúâi cö

beá. Öng àõnh hoãi thïm àiïìu gò nhûng nghô thïë naâo laåi thöi, röìi lùång leä ài tiïëp.

Nghôa laâ tûâ ngaây mai mònh chùèng coân àûúåc àûa noá túái trûúâng nûäa, öng thêìm nghô, böîng caãm thêëy buöìn buöìn.

Àûáa beá naây khöng phaãi chaáu öng, maâ con möåt àöi vúå chöìng diïîn viïn àiïån aãnh àang bêån quay phim úã võnh Haå Long möåt tuêìn. Trong khoaãng thúâi gian àoá àûáa beá àûúåc gûãi àïën úã vúái baâ nöåi, vaâ vò baâ nöåi noái ài laåi khoá khùn nïn öng, vúái tû caách baån cuä cuãa gia àònh, àûúåc yïu cêìu haâng ngaây àûa noá ài hoåc.

Nhaâ öng caách àêëy hai phöë. Öng söëng möåt mònh. Öng söëng möåt mònh tûâ xûa àïën nay, chûa tûâng lêëy vúå lêìn naâo, vaâ têët nhiïn chûa bao giúâ coá con chaáu. Öng àaä bêíy mûúi tuöíi. Vïì hûu àïën cuöëi nùm nay laâ troân mûúâi nùm. Öng laâ nghïå sô viölöng nöíi tiïëng maâ trong giúái êm nhaåc khöng ai khöng biïët. Töët nghiïåp xuêët sùæc nhaåc viïån Pari, öng vûâa vïì nûúác thò caách maång buâng nöí. Röìi öng lïn Viïåt Bùæc tham gia khaáng chiïën bùçng chiïëc àaân cuãa mònh, chiïëc àaân öng vêîn tûå haâo khoe vúái baån beâ laâ do chñnh tay Stradivarius laâm nïn. Hoaâ bònh, öng laâm viïåc úã Àoaân ca muáa Trung ûúng, sau chuyïín sang Daân nhaåc Giao hûúãng Quöëc gia, tûâ ngaây thaânh lêåp cho àïën luác vïì hûu. Öng coá taâi, laåi àûúåc àaâo taåo cú baãn nïn bao giúâ cuäng àûúåc giao chúi beâ viölöng möåt. Trong suöët chûâng êëy nùm úã daân nhaåc, öng luön dêîn àêìu beâ, luön ngöìi caånh nhaåc trûúãng, vaâ möîi lêìn biïíu diïîn xong, nhaåc trûúãng laåi bûúác xuöëng khoãi buåc chó huy àïën bùæt tay öng, coá khi coân tùång hoa, nïëu khaán giaã tùång nhiïìu hoa cho nhaåc trûúãng. Nhûäng luác öng cuái chaâo khaán giaã vúái möåt tay cêìm chiïëc àaân viölöng boáng loaáng, tay kia boá hoa, mùåc aáo àuöi töm maâu àen boá saát ngûúâi vúái chiïëc nú con bûúám trïn cöí, öng thêëy mònh thêåt haånh phuác, thêåt àeåp, àeåp vaâ cao thûúång nhû thïë giúái êm thanh kyâ



diïåu maâ öng vûâa goáp phêìn taåo ra. Ngûúâi öng dong doãng, khuön mùåt thanh tuá vúái chiïëc muäi doåc dûâa vaâ böå ria meáp aâ la Fuhrer trûá danh. Thúâi treã öng nöíi tiïëng àeåp trai, lõch sûå vaâ hiïíu biïët röång, laåi xuêët thên tûâ gia àònh giaâu coá, nïn khöng noái cuäng dïî àoaán öng àûúåc phuå nûä hêm möå thïë naâo. Vò trong daân nhaåc öng chúi beâ viölöng möåt (premiere violon) ngûúâi ta goåi öng laâ Maestro Premiere, nghôa laâ Öng Nhêët, nhêët trong moåi lônh vûåc, caã êm nhaåc lêîn ngoaâi àúâi...

Toám laåi, coá thúâi öng àaä laâ ngûúâi haånh phuác, vúái cuöåc söëng thaânh àaåt, àêìy àuã vaâ vö tû. Luác naây, hay chñnh xaác hún, thúâi gian gêìn àêy, öng hay nghô vïì caái thúâi àeåp àeä êëy. Öng buöìn rêìu nghô rùçng àaáng ra öng khöng phaãi cö àún nhû bêy giúâ, rùçng öng coá thïí coá àûúåc nhûäng àûáa chaáu xinh àeåp nhû cö beá àang ài bïn caånh. Öng coá àuã àiïìu kiïån cêìn thiïët àïí àûúåc hûúãng cuöåc söëng gia àònh haånh phuác nhû ngûúâi khaác. Thïë maâ tiïëc thay, luác êëy, vò maãi chaåy theo sûå nghiïåp, vò ngaåi vêët vaã vaâ noái chung vò ñch kyã, öng àaä lêìn lûäa, tröën traánh khöng muöën bûúác vaâo cuöåc söëng êëy. Nhiïìu cö gaái xinh àeåp àaä àïën vúái öng, yïu öng vaâ öng cuäng yïu hoå, yïu möåt caách chên thaânh, nhûng khöng bao giúâ cho pheáp nhûäng möëi tònh êëy phaát triïín àïën mûác hön nhên, laâ àiïìu öng rêët súå, àùåc biïåt súå coá con. Öng nhúá höìi coân laâ sinh viïn úã Pari, öng yïu möåt cö gaái Phaáp nhoã nhùæn toác vaâng thêåt dïî thûúng cuâng hoåc möåt lúáp. Àoá laâ möåt möëi tònh àeåp vaâ trong trùæng. Cö gaái kia cuäng rêët yïu öng, vaâ nïëu àûúåc gia àònh cho pheáp, coá leä öng àaä úã laåi nûúác Phaáp àïí cûúái cö ta laâm vúå. Röìi möåt höm caái cö gaái ngûúâi Phaáp xinh àeåp êëy sung sûúáng baáo öng möåt tin quan troång laâ cö àang coá thai. Coân öng thò lo quyánh lïn, tòm àuã caách thuyïët phuåc vaâ doåa dêîm bùæt phaãi phaá thai bùçng àûúåc. Cuöëi cuâng cö ta laâm theo yá öng, nhûng tûâ àoá toã ra khinh bó vaâ khöng coân yïu öng nûäa.

Töët, thöng minh, nhûng öng laâ ngûúâi thiïëu nghõ lûåc, ñt ra trong cuöåc söëng sinh hoaåt. Öng söëng dïî daäi, húi chuát ñt buöng thaã. Öng àïën vúái phuå nûä nhanh choáng nhûng röìi xa hoå - hay hoå xa öng - cuäng nhanh choáng nhû thïë. Vaâ khi hoå noái coá thai, laåi vêîn nhûäng lúâi van xin, doåa dêîm êëy, vêîn nöîi súå cuöëng quñt vaâ nhûäng lo lùæng chaåy choåt êëy. úã Viïåt Nam viïåc naây tïë nhõ, phûác taåp hún nhiïìu. Khöng ñt khi öng dúã söëng dúã chïë, suyát àïí chuyïån vúä lúã. May röìi moåi chuyïån tröi qua ïm thêëm. Öng eáp àûúåc nhiïìu phuå nûä khöng cho nhûäng àûáa con tûúng lai cuãa öng ra àúâi. Coá thïí àoá laâ nhûäng àûáa beá rêët àeåp, rêët thöng minh. Coá thïí lúán lïn chuáng laâ nhûäng àûáa

THAÁI BAÁ TÊN 42


con hiïëu thaão nuöi dûúäng öng luác giaâ yïëu, hoùåc biïët àêu coá thïí chuáng seä trúã thaânh caác bêåc thiïn taâi mang veã vang laåi cho öng vaâ cho àêët nûúác... Thïë maâ öng, öng àaä khöng cho chuáng xuêët hiïån trïn àúâi. Öng àaä giïët chuáng! Vêng, giïët tûâ khi coân trong buång meå... Chuáng, nhûäng àûáa con, möåt phêìn maáu thõt cuãa chñnh baãn thên öng!...

Nhûäng tha nghô thêåt khuãng khiïëp. Trûúác kia öng cuäng mùåc caãm vaâ ñt nhiïìu bõ lûúng têm cùæn rûát, nhûng noái chung öng xem viïåc naây laâ bònh thûúâng. Thêåm chñ trïn khña caånh naâo àoá coân "mang tñnh nhên àaåo". Bêy giúâ, giaâ vaâ cö àún, dêìn dêìn öng nhòn nhêån sûå viïåc dûúái goác àöå khaác hùèn. Caâng ngaây öng caâng hay nghô àïën chuáng, cuäng nhû hay nghô túái Trúâi, Phêåt,...

- Thïë laâ mai chaáu khöng ài hoåc vúái öng nûäa aâ?... - öng hoãi. - Khöng aå, mai meå chaáu dêîn ài. Mai thûá ba, thûá leã, coân caác

thûá chùén böë chaáu dêîn, - cö beá àaáp. - Chaáu thñch öng hay böë meå dêîn ài hoåc? Àûáa beá khöng traã lúâi ngay. Noá ngûúác lïn nhòn, doâ xem öng

hoãi thïë coá haâm yá gò, röìi vúái caái caách laáu lónh cuãa treã con, noá àaáp: - Chaáu thñch caã öng, caã böë meå chaáu. Öng thûâa biïët noá noái thïë àïí khoãi laâm öng mêët loâng, chûá thêm

têm noá thñch ài hoåc vúái böë meå hún. Bêët giaác öng thúã daâi, chöëng gêåy ài tiïëp. Nhû àïí xua ài nhûäng yá nghôa nùång nïì, öng thêìm haát giai àiïåu quen thuöåc trong möåt baãn giao hûúãng cuãa Möza maâ öng àaä nhiïìu lêìn biïíu diïîn.

Tûâ trûúâng vïì nhaâ chó böën nùm daäy phöë, nhûng àïí keáo daâi buöíi àûa tiïîn cuöëi cuâng naây, öng cöë tònh dêîn àûáa beá voâng veâo höìi lêu hïët phöë naây àïën phöë khaác. Àïí buâ laåi viïåc phaãi ài xa nhû thïë, öng mua cho noá möåt luác hai que kem sö-cö-la vaâ möåt chiïëc boáng bay hònh con voi, coá àuã caã voâi vaâ böën chên, duy chiïëc àuöi thò phaãi daán bùçng giêëy nhûåa maâu àoã.

Cuöëi cuâng hai öng chaáu cuäng vïì túái nhaâ. Tûâ cöíng, nhòn cö beá chaåy lon ton lïn bêåc thang vúái chiïëc cùåp da maâu vaâng trïn lûng, àöi nú xanh to trïn maái toác vaâ chiïëc aáo blu-döng rêët diïån maâu àoã, sùåc súä vaâ nhñ nhaãnh nhû con bûúám, öng àûáng thûâ ngûúâi höìi lêu. Öng coá caãm giaác nhû vûâa àïí tuöåt khoãi tay möåt caái gò àoá àeåp àeä, êëm aáp, möåt haånh phuác beá nhoã maâ tuêìn qua ngêîu nhiïn öng àûúåc giao giûä taåm, nay àïën haån traã laåi.



Möåt tuêìn, hai tuêìn röìi caã thaáng sau àoá, haâng ngaây öng vêîn àïìu àùån ra ngöìi úã ghïë àaá cöng viïn - àïí sûúãi nùæng, suy nghô vaâ àïí cho chim böì cêu ùn. Cùn phoâng hiïån öng àang söëng quaá röång, thiïëu aánh saáng, vaâo muâa naây thûúâng êím laånh. Öng khöng muöën úã nhaâ coân vò möåt leä laâ ngöìi trong phoâng khöng hiïíu sao öng thêëy khoá thúã, nhû thiïëu khöng khñ vêåy. Möåt nöîi súå haäi vö hònh naâo àoá cûá baám lêëy öng, khiïën öng nhiïìu khi phaãi co ruám ngûúâi laåi, hoùåc vöåi nùçm xuöëng gûúâng truâm chùn kñn àêìu. Nhûäng luác êëy öng thêëy mònh thêåt cö àún, thêåt bêët haånh. Caã chiïëc àaân viölöng, ngûúâi baån trung thaânh vaâ laâ nguöìn an uãi cuãa öng mêëy chuåc nùm liïìn, bêy giúâ cuäng chùèng giuáp àûúåc gò. Lêu nay noá vêîn lùång leä treo trïn tûúâng. Lùång leä nhû chuã noá.

Thúâi gian gêìn àêy sûác khoeã öng suy suåp möåt caách nhanh choáng. Ngoaâi caác thûá bïånh cuãa tuöíi giaâ, öng mùæc thïm chûáng nhöìi maáu cú tim. Coá öng baån baác sô möåt höm khaám xong, vöî vai öng, àuâa noái: "Caái cú naây thò nïn viïët sùén di chuác trûúác, chûá khöng biïët noá àïën luác naâo àêu, öng aå". Noá tûác laâ caái chïët àöåt ngöåt maâ öng baác sô muöën aám chó.

Ra ngoaâi trúâi, öng thêëy dïî chõu hún nhiïìu, vò duâ sao cuäng àûúåc tiïëp xuác vúái moåi ngûúâi, tuy chó toaân nhûäng ngûúâi xa laå. Coá khöng ñt baån beâ quen thên, nhûng öng chó tòm gùåp hoå vaâo luác thêåt cêìn thiïët. Vúái mùåc caãm cuãa ngûúâi giaâ, öng súå sûå coá mùåt cuãa öng seä laâm phiïìn hoå, hay súå phaãi nghe nhûäng lúâi thöng caãm hoùåc khñch lïå vò thûúng haåi. Thaânh ra möîi buöíi saáng, cûá taám giúâ laâ öng àaä ngöìi úã ghïë àaá cöng viïn, núi öng nghô phuâ húåp vúái öng hún caã. úã àêëy coá nùæng, coá cêy xanh, coá hoa, àöng ngûúâi maâ khöng ai biïët öng, vaâ öng coá thïí úã lêu bao lêu tuyâ thñch.

Thûúâng mûúâi möåt giúâ rûúäi, khi tûâ trûúâng hoåc bïn caånh voång laåi tiïëng tröëng baáo hïët giúâ, öng àûáng dêåy ra khoãi cöng viïn, àïën ùn trûa úã quaán cúm bònh dên quen thuöåc. Öng tiïëc khöng coân àûúåc àûa cö beá vïì nhaâ nhû trûúác. Bêy giúâ böë meå noá thay phiïn nhau laâm viïåc êëy. Nhiïìu höm öng chúâ sùén hoå àêu àêëy röìi nhû vö tònh gùåp nhau, öng cuâng ài vúái hoå möåt quaäng. Àûáa beá, vêîn àoãm daáng vaâ sùåc súä nhû con buáp bï, möåt bïn nùæm tay öng, bïn kia laâ meå hoùåc böë. Nhûäng luác êëy, öng thêëy loâng mònh tûå nhiïn êëm laåi. Öng laåi coá caái caãm giaác àûúåc mûúån taåm haånh phuác ai àoá trong chöëc laát. Öng cöë tònh bûúác chêåm, ûúän thùèng chiïëc lûng tûâ lêu muöën cong gêåp xuöëng àêët, vaâ khöng phaãi khöng tûå haâo àûa mùæt nhòn khùæp phöë. Öng muöën moåi ngûúâi thêëy öng àuáng luác naây, vúái hai con ngûúâi treã àeåp

THAÁI BAÁ TÊN 44


àang êu yïëm bïn caånh. Öng muöën moåi ngûúâi nghô hoå laâ con öng, vaâ àûáa beá khaáu khónh kia laâ chaáu öng. Nöåi hay ngoaåi khöng quan troång.

Tuy nhiïn, nhûäng cuöåc gùåp "tònh cúâ" nhû thïë khöng thïí keáo daâi vö têån, nïn thûúâng sau bûäa trûa, nïëu nguã àûúåc, öng chúåp mùæt möåt chöëc, coân khöng thò öng lang thang phöë naây phöë noå. Àïí giïët thúâi gian, öng àûáng haâng giúâ liïìn trûúác baãng baáo cöng cöång, àoåc khöng soát muåc naâo caác túâ baáo lúán trung ûúng vaâ Haâ Nöåi. Nhiïìu höm khöng hiïíu sao öng àoáng böå nghiïm chónh, thay caâ vaåt, àaánh boáng àöi giaây da muäi nhoån röìi xaách àaân ra ài, trõnh troång vaâ höì húãi nhû sùæp biïíu diïîn möåt chûúng trònh quan troång. Ai hoãi ài àêu, öng ngûúång nghõu noái öng àïën nhaâ möåt ngûúâi baån àïí gheáp beâ pianö. Öng ài ngang Nhaâ haát lúán, núi öng ngaây xûa thûúâng àïën vúái tû caách Maestro Premiere, ài hai lêìn. Lêìn sau, dûâng laåi trûúác baãng quaãng caáo chûúng trònh, thêëy tïn möåt vúã caãi lûúng reã tiïìn, öng nhñu maây boã ài. Röìi öng xaách àaân túái cú quan cuä. Caånh àêëy laâ phoâng têåp cuãa daân nhaåc. Öng muöën vaâo nghe nhûng ngêìn ngaåi khöng daám, chó daám ài ngang qua cöíng, bûúác chêåm laåi àïí nghe nhûäng êm thaânh kyâ diïåu vaâ quen thuöåc àang vang lïn khe kheä phña bïn kia bûác tûúâng. Sau àoá öng raão bûúác ài tiïëp nhû súå bõ ngûúâi quen bùæt gùåp...

* * * - Cuác, cuâ cu! - öng kheä goåi. - Naâo, laåi àêy ta cho ùn! Laåi gêìn

nûäa, àûâng súå! Naâo, naâo! Thêåt roä ngöëc! Àaân chim vêîn khöng chõu àïën gêìn öng thïm nûäa. Öng vung

cho chuáng möåt nhuám gaåo. Tranh nhau ùn xong, chuáng laåi àûáng nghiïng ngoá nhòn öng, kiïn nhêîn chúâ úã caái khoaãng caách maâ chuáng nghô laâ an toaân. Nhûng öng cûá muöën chuáng àïën ùn trïn loâng tay mònh! Öng cuäng kiïn nhêîn khöng keám chuáng, caái kiïn nhêîn cuãa ngûúâi giaâ khi quyïët têm laâm bùçng àûúåc àiïìu gò àoá. Cûá thïë, hïët giúâ naây àïën giúâ khaác, nhû möåt ngûúâi haânh khêët, öng ngöìi yïn vúái baân tay àïí ngûãa, trïn àoá coá nhûäng haåt gaåo nhoã maâu trùæng xinh àeåp. Vaâ trong khi chúâ àaân chim àïën nhêån moán quaâ tûâ loâng tay mònh, öng ngaã ngûúâi xuöëng thaânh ghïë, tûâ tûâ nhùæm mùæt. Nùæng êëm vaâ dïî chõu,



nhûng trong loâng, öng thêëy cö àún, laånh leäo. Möåt lêìn nûäa trûúác mùæt laåi hiïån lïn têët caã cuöåc àúâi daâi öng àaä söëng, vúái tuöíi treã söi nöíi, böìng böåt, vúái nhûäng thaânh cöng nghïì nghiïåp vaâ nhûäng nùm thaáng tuöíi giaâ bêët haånh. Nhûng xuyïn qua têët caã vêîn laâ hònh aãnh nhûäng àûáa con oan traái maâ öng, laâ böë, öng àaä tòm moåi caách ngùn khöng cho chuáng ra àúâi. Öng àaä nhêîn têm giïët chuáng khi coân trong buång meå...

Möåt buöíi saáng, nhû thûúâng lïå, öng laåi ra ngöìi úã ghïë àaá quen

thuöåc trong Cöng viïn. Vêîn nhûäng yá nghô êëy, vêîn baân tay àïí ngûãa vúái nhuám gaåo trùæng, vaâ vêîn nhûäng con chim böì cêu êëy... Coá àiïìu lêìn naây öng ngöìi lêu, rêët lêu, lûng ngaã vaâo thaânh ghïë, coân àêìu thò tûåa vaâo göëc cêy moåc saát bïn caånh. Tiïëng tröëng baáo hïët giúâ úã trûúâng bïn vang lïn tûâ lêu, röìi coâi thaânh phöë baáo mûúâi hai giúâ, röìi mùåt trúâi ngaã sang phña têy, öng vêîn ngöìi yïn khöng nhuác nhñch. Àöå böën giúâ chiïìu, khi möåt öng hoåa sô àang veä caách àêëy khöng xa sinh nghi, ài laåi xem sao thò thêëy öng àaä chïët, tay phaãi giûä chiïëc muä phúát súân cuä, tay traái buöng thoäng xuöëng meáp ghïë, nhûäng haåt gaåo trùæng rúi vaäi bïn chên. Caã luác êëy mêëy con chim böì cêu cuäng khöng daám àïën gêìn nhùåt ùn. Chuáng chó àûáng tûâ xa nghiïng ngoá nhòn öng, nghi kyå.

Àuáng laâ möåt luä chim ngöëc nghïëch! Haâ Nöåi, 1987

THAÁI BAÁ TÊN 46


Biïín Nha Trang - Töi vûâa gùåp öng laäo nhaâ töi àêëy, cö aå. Ngûúâi àaân baâ ngöìi bïn khöng àaáp. Muå àang bêån nhùåt múá rau

muöëng giaâ cho bûäa cúm chiïìu. Qua ö cûãa heåp cuãa cùn phoâng gaác hai tûúâng troác loang löí, nhûäng tia nùæng vaâng voåt yïëu úát roåi vaâo, khiïën muå, vöën mùæt keám, cûá nhêìm lêîn laá xanh vúái laá vaâng. Vaã laåi, caái cêu noái êëy nghe maäi röìi, àïën chaán khöng muöën nghe nûäa. “Roä lêím cêím! Chïët thò chïët quaách ài cho xong, laåi coân gùåp vúái chaã khöng. Cûá nhû uyïn ûúng àang yïu nhau khöng bùçng”.

- Röìi sao nûäa? Chùæc hai cuå huá hñ vúái nhau thñch lùæm nhó? - cuöëi cuâng muå lïn lïn tiïëng chêm choåc.

Muå ñt hoåc, thö löî vaâ tham lam, nhûng khöng hùèn laâ ngûúâi àöåc aác. Hoaân caãnh noá bùæt muå trúã nïn nhû vêåy. Muå baán rau úã phöë bïn, coá thùçng con nghiïån huát vaâ laäo chöìng vûâa vuä phu vûâa naát rûúåu. Muå àûúåc thuï tröng coi baâ laäo hún baãy mûúi tuöíi, àang öëm nùçm chúâ chïët trïn giûúâng. Nghe noái baâ laäo bõ ung thû gò àoá, úã bïånh viïån hún hai thaáng, söëng bùçng àuã caác loaåi chai loå vaâ öëng nhûåa. Sau thêëy töën keám quaá maâ chùèng ñch gò, (riïng tiïìn giûúâng àaä hai trùm nghòn àöìng möåt ngaây), ngûúâi ta àûa baâ laäo vïì nhaâ. Cûá tûúãng ruát múá chai loå vaâ dêy dúå kia laâ chïët ngay, thïë maâ baâ laäo vêîn cûá söëng, nghôa laâ nùçm bêët àöång möåt chöî, ùn uöëng àaái óa möåt chöî, vaâ cuäng ñt khi tónh taáo àïí noái nhûäng cêu ngúá ngêín nhû luác naäy.

úã nhaâ, ngûúâi ta àaä lo sùén moåi thûá cho àaám tang, phên cöng cuå thïí ngûúâi naâo laâm viïåc gò, thïë maâ maäi ngûúâi bïånh chùèng chõu chïët cho, khöí caã mònh lêîn ngûúâi khaác. Chùæc baâ laäo cuäng mong chïët lùæm. Trúâi khöng cho, àaânh chõu. Luác àêìu coân coá ngûúâi àïën thùm hoãi



chùm soác, sau röìi thûa dêìn, thûa dêìn, cuöëi cuâng coân laåi muå tröng thuï naây.

Baâ laäo chó coá möåt anh con trai nùm nay ngoaâi böën mûúi, vúå boã mang con ài theo. Coân chöìng baâ thò chïët caách àêy nhûäng ba chuåc nùm. Anh con úã nhaâ tröng meå àûúåc àuáng möåt tuêìn thò boã ài laâm, phêìn do cöng viïåc, phêìn quaá moãi mïåt vò chúâ àúåi, vò cùn phoâng chêåt heåp, nùång nïì vaâ àêìy muâi höi thöëi naây. Anh ta àaão qua nhaâ möîi ngaây àuáng hai lêìn vaâo buöíi trûa vaâ chêåp töëi, maâ cuäng chó mêëy phuát, röìi ài nguã àêu àêëy úã nhaâ baån, viïån cúá bêån. Moåi viïåc khoaán trùæng cho muå baán rau. Tuy nhiïn, muå chùèng phaãi laâm gò nhiïìu. Caái goåi laâ vïå sinh muå chó laâm qua quñt, àuã àïí khoãi àïën mûác khöng chõu nöíi. Coân ùn uöëng thò chùèng lo vò baâ laäo gêìn nhû khöng coá nhu cêìu. Quan troång nhêët laâ muå phaãi luön coá mùåt úã àêy caã ngaây lêîn àïm àïí khi chïët thò goåi àiïån baáo ngay cho anh con. Tuy vêåy, muå vêîn boã ài lo cöng chuyïån riïng möåt vaâi giúâ laâ thûúâng. Luác àêìu muå àûúåc thuï hai mûúi lùm nghòn àöìng möåt ngaây, sau bùæt bñ lïn böën mûúi nghòn maâ anh con vêîn phaãi chõu. Muå mûâng coá àûúåc viïåc laâm nhaân nhiïìu tiïìn, laåi khoãi bõ öng chöìng say àaánh àêåp, miïîn laâ àïìu àùån àûa tiïìn cho hùæn uöëng rûúåu. Thaânh ra muå laâ ngûúâi duy nhêët mong baâ laäo söëng lêu. Caâng lêu caâng töët, nhûng khöng àûúåc khoãi bïånh àïí muå mêët viïåc.

- Töi vûâa gùåp öng nhaâ töi àêëy cö aå, - baâ laäo laåi noái, khöng hûúáng vaâo ngûúâi nghe. Àêy laâ luác hiïëm hoi baâ laäo tónh àïí coá thïí noái àûúåc, duâ rêët khoá khùn.

- Thöi, cuå im ài cho khoãe. - Muå tröng thuï thö löî àaáp. - Öng êëy chïët tûâ àúâi taám hoaánh naâo, gùåp quaái àûúåc. Chó gioãi phõa.

- Khöng, töi gùåp thêåt maâ. Gùåp caái thúâi chuáng töi múái quen nhau êëy.

- Thïë öng êëy noái gò vúái cuå? - Chùèng noái gò caã. Chó lùång leä cúãi quêìn aáo cuãa töi thöi... - Roä dú! - muå haâng rau nhùn mùåt. - Giaâ chïët àïën àñt maâ coân

àem chuyïån khó ra kïí. - Muå cuäng khöng hiïíu vò sao tûå nhiïn muå caáu kónh nhû vêåy vúái baâ giaâ töåi nghiïåp àaáng leä muå phaãi mang ún. Muå coân treã, to beáo, àang àöå xöìn xöìn maâ anh chöìng nghiïån ngêåp cuãa muå chùèng àûúåc tñch sûå gò.- Röìi sau thò sao? Chùæc thñch lùæm nhó?

THAÁI BAÁ TÊN 48


Baâ laäo khöng noái nûäa. Coá thïí vò phêåt yá. Cuäng coá thïí vò laåi thiïëp ài hoùåc àang chòm vaâo caái quaá khûá xa xùm kia, khi chöìng baâ lêìn àêìu laâm caái viïåc bõ muå baán rau cho laâ “dú” êëy.

* Thúâi múái hoâa bònh, möåt àún võ böå àöåi miïìn Nam têåp kïët ra

Bùæc coá àoáng quên chûâng möåt thaáng úã laâng Phuác Nhaån bïn Kïnh Nhaâ Lï. Caái laâng nöng thön yïn aã êëy böîng möåt höm trúã nïn söi àöång hùèn lïn khi àang àïm dên quên giaãi vïì möåt cö gaái ngûúâi laâng vaâ möåt anh böå àöåi cuãa àún võ trïn. Hoå bõ bùæt quaã tang “àang ngöìi caånh nhau trïn Goâ Chuâa vaâo luác mûúâi möåt giúâ rûúäi!”

Khöng biïët anh kia thïë naâo, chûá cö gaái thò bõ caã töí chûác thanh niïn vaâ phuå nûä kiïím àiïím suöët hai àïm liïìn. “Chuáng töi yïu nhau vaâ khöng laâm àiïìu gò xêëu caã”, cö yïëu úát caäi laåi. “Yïu nhau sao khöng xin pheáp àoaân thïí? Khöng laâm gò sao phaãi ra têån Goâ Chuâa, laåi vaâo luác àïm höm khuya khuùæt? Nhêët àõnh phaãi coá chuyïn!” Cö chùèng biïët noái gò thïm. Maâ coá noái cuäng chùèng ai tin. Nhûng quaã àuáng hoå yïu nhau, vaâ töëi êëy hoå “khöng laâm àiïìu gò xêëu”. Thêåm chñ khöng daám cêìm tay nhau. Coân caái “chuyïån dú” kia thò maäi sau naây múái xêíy ra, vaâo àïm höm trûúác khi àún võ böå àöåi lïn àûúâng, cuäng úã Goâ Chuâa, nhûng may khöng bõ dên quên bùæt gùåp.

Àïm êëy hêìu nhû chó mònh anh noái, coân cö beän leän ngöìi bïn say sûa lùæng nghe. Anh kïí nhiïìu vïì quï hûúng anh úã Nha Trang vúái baäi biïín caát trùæng mõn, “coân nûúác thò xanh biïëc, em tin khöng, xanh trong àïën mûác coá thïí nhòn thêëy caã tûâng viïn soãi sêu haâng chuåc meát dûúái àaáy!” Têët nhiïn cö tin, vaâ hònh dung baäi biïín Nha Trang cuãa anh rêët àeåp, àeåp hún caã túâ tranh hoåa baáo cùæt daán trïn tûúâng nhaâ cö. “Hai nùm nûäa anh seä àûa em vïì laâm dêu quï anh, vaâ chuáng ta seä tùæm trïn baäi biïín êëy. Khöng phaãi mùåc caã quêìn aáo maâ tùæm nhû úã àêy àêu. Mùåc aáo búi cú. Em thñch khöng?” “Thñch. Nhûng thïë thò ngûúång lùæm”.

Quï cö cuäng coá biïín, chó caách laâng mêëy cêy söë, nûúác cuäng trong nhûng khöng xanh, coân baäi biïín thò bêín, àêìy raác rûúãi, phên trêu boâ, àöi khi caã phên ngûúâi. Cö chûa tùæm biïín bao giúâ. Mùåc aáo búi maâ tùæm laåi caâng khöng. Cö ngûúång, nhûng bùæt àêìu thêìm mú ûúác coá ngaây àûúåc cuâng anh tùæm úã baäi biïín Nha Trang thêìn tiïn êëy.



Trong àêìu oác chêët phaác cuãa cö gaái nöng thön chûa bao giúâ ài xa quaá phöë huyïån naây àaä hònh thaânh ngaây caâng roä neát baäi biïín ûúác mú cuãa cö, vúái nhûäng haâng dûâa cao vuát têån trúâi, vúái nûúác biïín xanh nhû maâu mûåc viïët thùçng beá nhaâ bïn. Trúâi cuäng xanh nhû thïë. Nùæng choái chang nhûng khöng gùæt. Coân xa xa laâ chiïëc cêìu vöìng rûåc rúä àuã baãy maâu nhû trong chuyïån cöí tñch. Cö biïët trúâi nùæng khöng coá cêìu vöìng, thïë maâ lêìn naâo nhùæm mùæt tûúãng tûúång, khöng hiïíu sao cö vêîn thêëy noá. Coân trïn biïín thò chùèng coá ai ngoaâi cö vaâ anh àang tùæm, haånh phuác nhû hoaâng tûã vaâ cöng chuáa. Chó nhûäng con caá nhoã àuã maâu lûúån lúâ quanh hoå. ûúác mú êëy trúã nïn rêët hiïån thûåc, rêët gêìn, tûúãng coá thïí chaåm tay vaâo àûúåc, vaâ cö tin chùèng bao lêu nûäa seä trúã thaânh cöng chuáa söëng bïn hoaâng tûã cuãa cö trïn baäi biïín Nha Trang.

Nhûng trong khi chúâ àûúåc nïëm muâi haånh phuác trïn thiïn àûúâng, cö phaãi traãi qua khöng ñt khöí àau núi àõa nguåc. Söë laâ chó mêëy thaáng sau, cö bõ àem ra cuöåc hoåp chung cuãa caã laâng àïí moåi ngûúâi xó vaã vïì töåi chûãa hoang. Thúâi êëy töåi naây lúán lùæm, trïn töåi ùn cùæp, ngang töåi giïët ngûúâi. Giïët ngûúâi, ùn cùæp vaâo tuâ laâ yïn, coân chûãa hoang laâ vïët nhuåc caã àúâi, cuãa mònh vaâ cha meå, laâ caái gûúng xêëu àïí ngûúâi ta àem ra rùn àe caác cö gaái treã. Luác naây ngûúâi yïu cö àang úã xa, têån Têy Bùæc. Hay tin, anh viïët ngay cho uãy ban xaä möåt bûác thû coá xaác nhêån cuãa àún võ hùèn hoi, khùèng àõnh hoå thûåc sûå yïu nhau vaâ nay mai anh seä xin vïì pheáp laâm lïî cûúái. Laâng khöng chõu, cûá kiïím àiïím, cûá phaåt, ñt ra vïì töåi daám “ùn cúm trûúác keãng”, “khöng phuâ húåp àaåo àûác caách maång vaâ con ngûúâi múái xaä höåi chuã nghôa!” Mûác phaåt laâ taå nïëp vaâ con lúån saáu mûúi cên àïí taå töåi dên laâng. Thïë laâ nheå, chûá thúâi trûúác coân bõ àaánh àoân, cùæt toác böi vöi vaâ phaãi luön àeo hai chûä chûãa hoang trûúác buång. “May cho maây àêëy. Khöng nhúâ caách maång thò coân khöën!”

Cö chó thûúng baâ meå giaâ phaãi mang nhuåc vò mònh (böë cö chïët tûâ lêu trûúác àoá), tiïëc taå nïëp cuâng con lúån, chûá phêìn cö, cö dûãng dûng khöng súå gò. Cö coân cöë tònh ûúän caái buång chûãa hoang trûúác mùåt moåi ngûúâi. Àiïìu naây suyát nûäa khiïën ngûúâi ta tùng gêëp àöi mûác phaåt. Cö tin úã anh vaâ giêëc mú biïín Nha Trang cuãa hai ngûúâi. Tiïëc rùçng anh, vò nhiïìu lyá do, maäi gêìn möåt nùm sau múái vïì àûúåc àïí cûúái cö laâm vúå, luác àûáa con àaä ra àúâi nhûng cuäng chïët ngay sau àoá. Anh àûa cö lïn Àiïån Biïn laâm cêëp dûúäng ngay trong àún võ mònh. Hoå söëng úã àêëy cho àïën nùm 1970, khi anh àûúåc chuyïín vïì Haâ Nöåi vaâ phên cùn phoâng mûúâi taám meát úã khu phöë cöí hiïån nay.

THAÁI BAÁ TÊN 50


Vêåy laâ giêëc mú tùæm biïín Nha Trang cuãa hoå vêîn chûa thûåc hiïån àûúåc. Hoå heån chúâ ngaây àêët nûúác thöëng nhêët. Dêîu luác êëy coá thïí àaä rêët giaâ, nhûng hoå vêîn seä laâ cöng chuáa vaâ hoaâng tûã, cuâng nhau búi trong laân nûúác xanh biïëc coá nhûäng con caá àuã maâu vêy quanh, coá mùåt trúâi êëm aáp vaâ caã chiïëc cêìu vöìng rûåc rúä nhû cö mong muöën. Hoå söëng vò nhau vaâ vò ûúác mú laäng maån àoá.

Tiïëc thay anh khöng söëng àûúåc àïën nùm baãy lùm àïí àûa vúå vïì thùm quï mònh. Anh chïët vaâo muâa àöng 1972, vò möåt cún nhöìi maáu cú tim. Ngûúâi con trai cö sinh úã Àiïån Biïn luác naây àaä lúán. Nïëu muöën, noá coá thïí àûa cö ài, hoùåc cö tûå ài möåt mònh cuäng àûúåc. Nhûng möåt mònh thò cö khöng muöën, vò àiïìu êëy seä trúã nïn vö nghôa. Trong ûúác mú cuãa cö luön coá hai ngûúâi. Nay möåt ngûúâi khöng coân, ûúác mú êëy cuäng khöng coân nûäa. Thûåc sûå cö cuäng khöng coân söëng vúái àuáng nghôa cuãa noá. Cö trúã nïn thúâ ú vúái moåi chuyïån. Coá thïí vò thïë maâ cö àaä khöng daåy döî àûáa con duy nhêët cuãa hoå àïën núi àïën chöën chùng? Cö yïu con, têët nhiïn, nhûng tònh yïu êëy chùèng thêëm gò so vúái tònh yïu vúå chöìng cö cuâng mú ûúác biïín Nha Trang cuãa hoå...

* - Töi laåi gùåp öng nhaâ töi àêëy, cö aå, - baâ laäo laåi kheä cûåa mònh.

Chùæc baâ khöng biïët vaâ cuäng chùèng muöën biïët ngûúâi àang nghe laâ ai.

Muå haâng rau luác naây àang ùn vuång sûäa cuãa ngûúâi bïånh, giêåt mònh, vöåi chuâi meáp, nheå nhaâng àùåt höåp sûäa àùåc vaâo chöî cuä. Muå khoá chõu, noái:

- Gùåp gò maâ nhiïìu thïë. Laåi cúãi quêìn nhau nûäa chûá gò? - Khöng. Töi vaâ öng êëy bay trïn biïín Nha Trang... - Coân vaâo têån àêëy àïí bay lûúån vúái nhau! Kheáo veä chuyïån.

Thñch chûá? - muå móa mai, thêìm hònh dung böå xûúng giaâ khö heáo àang chúâ chïët trïn giûúâng bay nhû thïë naâo giûäa bao la trúâi biïín.

- Thñch lùæm. Biïín àeåp lùæm. Chó toaân maâu xanh vaâ maâu höìng. Caã àaân caá cuäng bay vúái chuáng töi. Chuáng töi bay, bay maäi, cuöëi cuâng öng êëy àúä töi ngöìi lïn chiïëc cêìu vöìng saát chên trúâi. Súå, nhûng maâ thñch lùæm. Àeåp lùæm...



“Baâ laäo naây àiïn meå mêët röìi!” muå kia lêím bêím, röìi yïn têm cêìm lêëy höåp sûäa, muát chuân chuåt.

Mùåt trúâi coân lêu múái lùån, nhûng cùn phoâng nhoã vúái chiïëc cûãa söí duy nhêët ngoaãnh ra phöë khöng àuã aánh saáng. Tiïëng ngûúâi rao taâo phúá tûâ dûúái àûúâng voång lïn nghe vûâa buöìn cûúâi, vûâa naäo ruöåt. Muå tröng thuï bêåt àeân, àang àõnh boã ra ngoaâi thò baâ laäo kheä goåi:

- Naây cö! - Laåi chuyïån gò nûäa? Teâ ra quêìn aâ? Chöëc nûäa thay luön thïí. -

Muå xùèng gioång àaáp. - Khöng, töi muöën nhúâ cö viïåc naây. - Viïåc gò? - Cö laâm ún lêëy höå töi chiïëc loå trïn baân thúâ. - Loå naâo? - Chiïëc loå sûá maâu àen, coá nùæp êëy. Cö àûa noá laåi àêy cho töi. Khöng biïët baâ laäo cêìn noá laâm gò, nhûng toâ moâ, muå cuäng laâm

theo. Chiïëc loå to bùçng quaã dûa hêëu vaâ khaá nùång. Nghi bïn trong coá thïí coá àöì quñ, muå múã nùæp cho tay vaâo súâ, nhûng chùèng thêëy gò ngoaâi mêëy túâ vaâng maä vaâ lûng loå tro khöng mõn lùæm.

- Caái quaái gò thïë naây? - muå hoãi khi trao chiïëc loå cho baâ laäo. Muå coân ngaåc nhiïn hún khi thêëy baâ laäo öm chùåt noá vaâo ngûåc. Trïn khuön mùåt nhùn nheo xuêët hiïån hai gioåt nûúác mùæt lúán maâu àuåc. Baâ laäo vûâa àûa caã hai tay xoa xoa khùæp chiïëc loå, vûâa mêëp maáy möi noái gò àoá muå nghe khöng roä. Röìi baâ múã nùæp loå, lêëy ra möåt nhuám tro, aáp vaâo miïång. Thêëy chiïëc loå nùång coá thïí laâm baâ laäo ngheåt thúã, vêîn chûa hiïíu chuyïån gò àang xêíy ra, muå kia vöåi dùçng lêëy noá, àùåt lïn baân thúâ nhû cuä.

- Bêy giúâ cö muöën ài àêu thò ài! - Baâ laäo yïëu úát noái röìi laåi nùçm thiïëp ài, neát mùåt thû thaái.

... Àoá laâ chiïëc loå àûång ñt tro haâi cöët cuãa chöìng baâ. Khöng biïët trûúác àoá hai ngûúâi coá dùån doâ gò nhau khöng, nhûng khi chöìng chïët, baâ laäo khùng khùng àoâi thiïu xaác. Thúâi êëy chûa coá loâ thiïu hiïån àaåi nhû bêy giúâ. Phaãi têím xùng maâ àöët, caái gò chûa chaáy hïët thò àem daä nhoã. Hún thïë, baâ coân bùæt phaãi cho möåt ñt tro vaâo loå àïí lïn baân thúâ. Moåi ngûúâi phaãn àöëi kõch liïåt, àùåc biïåt anh con, vúái lyá do nhû thïë laâ àiïìm gúã, coá thïí mang tai hoåa cho caã nhaâ. Cuöëi cuâng moåi ngûúâi vêîn phaãi nghe theo. Suöët mêëy chuåc nùm nay ngaây naâo baâ

THAÁI BAÁ TÊN 52


cuäng thùæp hûúng, thò thêìm troâ chuyïån vúái chöìng, lêìn naâo cuäng khöng quïn chaåm tay vaâo chiïëc loå.

Möåt höm coá öng khaách àïën chúi. Vûâa bûúác vaâo nhaâ, öng ta àaä nhñu muäi àûa mùæt nhòn quanh: “Töi thêëy trong nhaâ naây coá sûå hiïån diïån cuãa ngûúâi chïët!” Baâ lùång leä chó tay vaâo chiïëc loå trïn baân thúâ. Öng kia hiïíu, khuyïn baâ nïn àem chön thaânh möå. Anh con nhên chuyïån naây caâng thuác eáp meå nhûng baâ möåt mûåc khöng chõu. Moåi ngûúâi baão chñnh vò thïë maâ gia àònh baâ sa suát. Àûáa con trai khöng hû nhûng cuäng chùèng ngoan. Cöng viïåc laâm ùn trêìy trêåt. Àûúâng vúå con chùèng ra gò. Baãn thên baâ thò öëm àau luön. Nhûng baâ khöng tin têët caã àïìu do chiïëc loå êëy, vaâ cûá bùæt giûä noá trong nhaâ cho àïën têån bêy giúâ.

*

Saáu giúâ töëi anh con trai múái àïën thùm meå. Muå tröng thuï

vêîn ài àêu chûa vïì. Anh ta gùæt om lïn, röìi quay sang hoãi, vöìn vaä möåt caách thiïëu tûå nhiïn:

- Meå coá àúä hún khöng aå? Meå àaä ùn gò chûa? Bêy giúâ meå thêëy trong ngûúâi thïë naâo?

Baâ laäo nùçm yïn, múã mùæt vaâ kheä gêåt àêìu. Anh con àaä mêëy lêìn khõt khõt muäi veã khoá chõu, nhûng vêîn cöë naán thïm chöëc nûäa, söët ruöåt ài ài laåi laåi.

- Meå coá cêìn con laâm gò khöng aå? Baâ laäo muöën ngöìi dêåy nhûng khöng àûúåc, beân ra hiïåu kï

thïm chiïëc göëi cho àêìu cao lïn. - Con lêëy ghïë ngöìi xuöëng àêy. Meå coá chuyïån naây muöën noái

vúái con. - Daå, coá gò xin meå cûá noái. - Coá leä meå sùæp ài röìi. Meå muöën con hûáa vúái meå möåt àiïìu. Con

hûáa vaâ seä laâm àuáng nhû thïë. Con coá hûáa khöng? - Coá. Con xin hûáa seä laâm têët caã nhûäng gò meå dùån. - Anh con

vöåi àaáp, lêìn naây thò thaânh thêåt vò biïët àêy laâ lúâi trùn tröëi cuöëi cuâng cuãa meå.



- Kia laâ chiïëc loå vúái ñt tro haâi cöët böë con. - Baâ laäo chó tay vïì phña baân thúâ. - Böë con laâ ngûúâi tuyïåt vúâi. Chó tiïëc boã meå con mònh ra ài súám quaá. Meå muöën sau khi chïët, con cho thiïu xaác röìi tröån tro haâi cöët cuãa meå vúái cuãa böë con. Sau àoá con àem vaâo quï böë, ài thuyïìn ra biïín thêåt xa röìi rùæc xuöëng nûúác. Suöët àúâi meå vaâ böë con chó coá möåt ûúác mú àûúåc cuâng nhau tùæm biïín Nha Trang, nhûng röìi con biïët àêëy, vò chiïën tranh, vò böë con ài trûúác, nïn cuöëi cuâng ûúác mú êëy àïën nay vêîn chûa thûåc hiïån àûúåc. Giúâ chó coân caách nhû meå vûâa noái. Vò vêåy meå múái giûä chiïëc loå kia trong nhaâ bao nùm nay. Chó thïë thöi. Con giuáp meå nheá. Nïëu khöng, meå seä chùèng thïí naâo nhùæm mùæt nöíi.

Anh con nêng baân tay khö heáo cuãa meå aáp vaâo maá mònh. Luác naây thûåc tònh anh ta rêët thûúng meå.

- Xin meå yïn têm. Con seä laâm àuáng nhû lúâi meå dùån. - Thïë thò meå chùèng coân mong gò nûäa. Bêy giúâ con coá thïí ài

àûúåc röìi. Cûá àïí meå möåt mònh, khöng sao. - Khöng, khöng, höm nay con seä úã laåi àêy suöët àïm vúái meå. -

Anh con vöåi noái, xuác àöång vaâ chên thaânh. Baâ laäo quay ngûúâi, nhùæm mùæt, coá veã nhû laåi ngêët xóu. Cuöëi

cuâng muå baán rau cuäng vïì, bõ traách mêëy cêu lêëy lïå. Anh con nêën naá thïm chöëc nûäa röìi baão ra ngoaâi ùn töëi, laát sau quay laåi. Nhûng vöën vö têm, húâi húåt, dïî xuác àöång vaâ cuäng dïî quïn, anh ta ài röìi biïåt tùm luön.

*

Àïm höm êëy baâ laäo chïët. Chñnh xaác luác naâo khöng roä, vò nhû

moåi ngaây, muå tröng thuï nguã liïìn möåt maåch àïën nùm giúâ saáng thò dêåy. Theo thoái quen, muå àùåt möåt ngoán tay lïn muäi baâ laäo. Khöng thêëy thúã. “Thöi, boã meå. Baâ ta chïët röìi!” Vaâ muå vöåi vaä chaåy àïën chiïëc maáy àiïån thoaåi.

Xaác baâ laäo àûúåc thiïu nhû mong muöën. Coân tröån tro haâi cöët hai ngûúâi àïí rùæc xuöëng biïín Nha Trang thò khöng, vò àaä mûúâi nùm nay anh con giêëu meå àem tro thi haâi böë chön thaânh möå úã Baát Baåt. Coân tro trong chiïëc loå trïn baân thúâ laâ àöì giaã. Baâ laäo àûúåc chön caånh chöìng. Hai ngöi möå xinh xùæn, coá bia àaá, coá aãnh, vaâ àïìu àûúåc

THAÁI BAÁ TÊN 54


àöí xi mùng chùæc chùæn. Anh con lêëy thïë laâm haâi loâng, tûå coi mònh laâ ngûúâi con coá hiïëu. Kïí ra àöi khi cuäng thêëy lûúng têm cùæn dûát vò khöng laâm àuáng lúâi meå trùn tröëi, nhûng anh ta luön tòm àûúåc lyá do àïí an uãi mònh. “Caác cuå giaâ maâ coân laäng maån. Quùng xuöëng biïín cho caá noá ùn aâ? Röìi sau con chaáu biïët tòm àêu maâ hûúng khoái?”

Haâ Nöåi, 25.5.2001



Le Veillard et le Piano Khöng khñ thêåt àiïìn viïn, êëm aáp. Nhû baâ giaâ trong baãn sao

khöí lúán bûác tranh sún dêìu nöíi tiïëng "La jeune fille au piano" cuãa danh hoåa Paul Ceázanne treo trïn tûúâng, baâ lùång leä ngöìi àan trïn chiïëc ghïë xalöng da mïìm vaâ sêu. Con meâo mûúáp lûúâi biïëng nùçm nguã dûúái ghïë, àêìu göëi lïn àöi chên ài têët len daây cuãa baâ. Chöëc chöëc noá duöîi mònh, vûún thùèng tûá chi, múã röång miïång ngaáp, röìi laåi khoanh troân nguã tiïëp.

Àêìu xuên, trúâi coân reát ngoåt. Duâ úã nhaâ, nhû thûúâng lïå, baâ vêîn mùåc chiïëc aáo daâi vaãi the mêìu xêîm kiïíu cöí thúâi trûúác caách maång. Neát mùåt baâ bònh thaãn, hònh traái xoan, vúái chiïëc muäi thanh tuá, àöi möi nhoã vaâ daây. Möåt nöët ruöìi to bïn caånh, na naá nöët ruöìi nöíi tiïëng cuãa ca sô nhaåc pop Maàöna, caâng tön thïm cho baâ caái duyïn thêìm rêët ûa nhòn. Cùåp kñnh laäo nhoã, mùæt troân (cuäng kiïíu cöí) treo sïå xuöëng àêìu muäi, vaâ baâ thûúâng nhòn trïn kñnh chûá khöng qua mùæt kñnh nhû ngûúâi khaác. Bêët chêëp nhûäng nïëp nhùn sêu trïn mùåt vaâ maái toác phi-dï ngùæn baåc gêìn hïët, ngûúâi ta vêîn dïî daâng àoaán biïët baâ tûâng möåt thúâi laâ ngûúâi xinh àeåp vaâ xuêët thên tûâ möåt gia àònh rêët nïìn nïëp.

Nïëu phaãi choån ai àêëy laâ dên Haâ Nöåi göëc, tiïu biïíu cho lúáp trñ thûác cuä vûâa lõch sûå vûâa baão thuã, thò coá leä baâ laâ ngûúâi thñch húåp nhêët. Coá caãm giaác nhû cuöåc söëng múái thûåc duång vaâ hiïån àaåi möåt caách xö böì bïn ngoaâi khöng maãy may aãnh hûúãng àïën con ngûúâi baâ vaâ cùn phoâng nhoã baâ àaä söëng suöët baãy mûúi nùm qua. Baãn thên cùn phoâng cuâng caác àöì vêåt trong àoá cuäng cöí kñnh vaâ trêìm lùång nhû chuã nhên chuáng.

Baâ laâ möåt trong söë rêët ñt caác nghïå sô pianö úã laåi vúái caách maång sau ngaây thuã àö giaãi phoáng, laâ ngûúâi thêìy àêìu tiïn böå mön

THAÁI BAÁ TÊN 56


naây úã Nhaåc viïån Haâ Nöåi. Baâ àaä dòu dùæt nhiïìu thïë hïå nghïå sô trûúãng thaânh. Coá ngûúâi tûâng daânh àûúåc giaãi thûúãng lúán trong caác cuöåc thi quöëc tïë. Baâ nghó hûu àaä mêëy nùm nay, vúái danh hiïåu "nhaâ giaáo nhên dên" vaâ "nghïå sô ûu tuá". Chöìng baâ laâ caán böå cao cêëp trong quên àöåi, möåt võ tûúáng chiïën trûúâng, hy sinh trong chiïën dõch Khe Sanh. Hoå khöng coá con. Bêëy lêu nay baâ söëng möåt mònh vúái con meâo, vúái chiïëc àaân pianö hiïåu Bekker cuäng giaâ nua vaâ quñ phaái nhû baâ.

Khaách àïën nhaâ baâ khöng nhiïìu. Baâ thñch thïë. Möîi tuêìn hai lêìn vaâo thûá ba vaâ thûá baãy, baâ daåy àaân cho àûáa chaáu gaái mûúâi tuöíi cuãa baâ em. Noá coá khiïëu, tiïëp thu nhanh. Baâ mong muöën vaâ coá thïí daåy noá thaânh nghïå sô pianö coá taâi. Nhûng noá laåi khöng thñch. Caái noá thñch laâ nhai keåo cao su - vûâa têåp àaân vûâa nhai - vaâ nhaåc xêåp xònh chûá khöng phaãi nhaåc Mozart hay Schubert. Khöng noái ra nhûng baâ buöìn. Baâ buöìn caã viïåc nhiïìu hoåc troâ gioãi cuãa baâ töëi töëi vaâo caác khaách saån hoùåc quaán bar chúi àaân cho àaám thûåc khaách thö löî. Khaách cuãa baâ coân laâ nhûäng hoåc troâ cuä thónh thoaãng àïën thùm, nhêët laâ vaâo ngaây möìng Taám thaáng Ba vaâ ngaây Hai mûúi thaáng Mûúâi Möåt. Vaâ cuöëi cuâng laâ öng giaâ àang ngöìi chúi àaân trûúác mùåt baâ luác naây. Möåt võ khaách khöng múâi cuäng àïën, àïìu àùån möîi thaáng möåt lêìn àuáng ngaây rùçm. Vò sao laåi ngaây rùçm? Caã öng lêîn baâ àïìu khöng biïët. Àún giaãn vò àïën mêëy lêìn vaâo ngaây êëy röìi quen, sau cûá thïë tiïëp tuåc maäi àaä haâng chuåc nùm nay.

Öng laâ thúå (coá ngûúâi goåi nghïå sô) lïn dêy àaân pianö lêu nùm nhêët vaâ cuäng thuöåc loaåi gioãi nhêët úã Haâ Nöåi. Öng àïën àïí lïn dêy àaân cho baâ, mùåc duâ gêìn àêy baâ ñt chúi àaân vaâ do vêåy dêy àaân ñt sai àïí phaãi lïn laåi. Nhûng öng cûá àïën, baâ chùèng lêëy thïë laâm khoá chõu. Hoå laâ baån cuãa nhau tûâ thúâi coân treã. Chiïëc pianö luön laâ chiïëc cêìu nöëi giûäa hoå. Thûúâng sau möîi lêìn chónh ài chónh laåi nhûäng nöët àaân àaä quaá chñnh xaác, öng thong thaã cêët böå àöì nghïì vaâo höåp, röìi cuäng thong thaã nhû thïë, öng ngöìi trang troång ngöìi trûúác àaân bùæt àêìu chúi baâi "Fur Elise"(gûãi Elise) cuãa Beethoven, möåt baãn nhaåc àûúåm buöìn ai oaán maâ tûúng truyïìn nhaåc sô thiïn taâi ngûúâi Àûác naây àaä viïët gûãi möåt naâng Elise naâo àoá àïí baây toã möëi tònh vö voång cuãa mònh. Tiïëp àïën laâ möåt baãn etude chêåm cuãa Chopin maâ theo chêët nhaåc, ngûúâi ta àùåt thïm cho caái tïn laâ "Tristess" (nhaåc buöìn). Lêìn naâo cuäng chó hai baâi êëy. Baâ chùèng biïët vò sao, nhûng khöng bao giúâ hoãi. Xong, öng cêín thêån àêåy nùæp àaân, lêëy gieã lau saåch boáng lêìn nûäa, ngöìi xuöëng caånh baâ, uöëng nûúác, trao àöíi àöi ba cêu vu vú röìi



ra vïì, cuái àêìu chaâo thêåt thêëp, thêåm chñ coân ngaã muä nghiïng mònh, nïëu luác êëy laâ muâa àöng vaâ öng àöåi chiïëc muä phúát daå tûâ thúâi Phaáp coân laåi.

Nhûng höm nay hònh nhû ngoaåi lïå. Sau hai baâi bêët di bêët dõch kia, öng chúi thïm möåt baãn nocturne (daå khuác) cuãa Chopin, baãn söë 1, vaâ hiïån àang chúi baãn sonnate "Les Adieux" (Vônh biïåt) söë 26 cuãa Beethoven.

Baâ húi ngaåc nhiïn, nhûng vêîn lùång leä ngöìi nghe, khöng möåt lêìn ngûúác mùæt khoãi que àan. Öng àaân khöng hay, khöng phaãi úã mûác amatú, nhûng cuäng chûa hùèn chuyïn nghiïåp. Xuêët thên tûâ möåt gia àònh tû saãn sa suát, ngaây xûa öng cuâng hoåc pianö möåt thúâi gian úã Paris vúái baâ. Baâ hoåc gioãi, coá taâi, tiïëp tuåc tiïën lïn, coân öng thò sau nhiïìu thùng trêìm, tûå biïët khöng bao giúâ coá khaã nùng thaânh nghïå sô gioãi, cuöëi cuâng öng tûå choån cho mònh caái nghïì lïn dêy àaân pianö, dêîu noá, trûúác kia cuäng nhû bêy giúâ, hiïëm ai lao vaâo, vaâ chûa bao giúâ mang laåi cho öng nhiïìu tiïìn. Àún giaãn vò öng khöng thïí söëng thiïëu cêy àaân naây. Khöng trûåc tiïëp biïíu diïîn thò öng chùm chuát, chuêín bõ noá cho ngûúâi khaác. Vaâ öng lêëy thïë laâm haâi loâng. Bêy giúâ àïën lûúåt öng àaân, laåi möåt baâi khoá vaâ daâi nhû "Les Adieux", öng khöng khoãi luáng tuáng, ngûúång ngêåp. Chiïëc Bekker giaâ nua, loaåi Grand piano, chiïëm troån nûãa cùn phoâng, àang rïn ró dûúái nhûäng ngoán tay cuäng giaâ nua khöng keám cuãa öng. Nhûäng phñm àaân maâu trùæng ngaã vaâng ngaâ nhû nhaãy muáa möåt caách miïîn cûúäng. Tiïëng cuãa noá cuäng khöng coân trong treão vaâ sùæc goån nhû xûa.

Theo thoái quen nghïì nghiïåp, thónh thoaãng baâ ngûâng tay, goä maånh que àan vaâo thaânh ghïë, röìi noái to nhû trûúác baâ laâ cêåu hoåc sinh chûa thuöåc baâi: "Forte! Forte!" (maånh hún, maånh hún nûäa) hoùåc "Tònh caãm vaâo! Chêåm thöi, chêåm thöi!" Öng ngoan ngoaän laâm theo, vêëp möåt àöi lêìn, cuöëi cuâng ngûâng chúi, quay ngûúâi vïì phña ngûúâi baån giaâ.

- Cêy àaân cuãa baâ giaâ lùæm röìi, - öng thúã daâi. Àoá laâ möåt chiïëc àaân töët böë meå mua cho baâ tûâ Phaáp. Vúái tû caách laâ giaãng viïn lêu nùm, sau naây nhiïìu lêìn Nhaåc viïån àïì nghõ cêëp àaân múái, nhûng baâ khöng nhêån maâ vêîn giûä noá nhû kyã niïåm möåt thúâi.

- Coân öng thò khöng? - baâ àaáp, nûãa chêm choåc, nûãa traách moác, nhû thïí chiïëc àaân bõ chï möåt caách oan ûác.

- Töi cuäng giaâ röìi. Caã baâ nûäa. Caái gò phaãi àïën, seä àïën thöi. - Öng laåi thúã daâi. - Baâ nghó daåy àaä mêëy nùm. Bêy giúâ àïën lûúåt töi.

THAÁI BAÁ TÊN 58


Höm nay laâ lêìn cuöëi cuâng töi lïn dêy àaân àêëy. Têët nhiïn cho chiïëc àaân cuãa baâ. Baâ vaâ töi gùæn boá vúái noá bao nhiïu nùm röìi nhó?

- Gêìn nùm mûúi nùm. - Baâ àaáp, ngûâng àan, ngaåc nhiïn hoãi: - Lêìn cuöëi cuâng? Vò sao laåi lêìn cuöëi cuâng?

- Vò tai töi hoãng röìi. Cuäng àuáng thöi. Tuöíi taác maâ. Hònh nhû noá hoãng àaä lêu, nhûng vò ngûúâi ta thûúng töi, nïí töi, nïn khöng noái àêëy thöi. Thaáng trûúác Nhaâ Haát Lúán khöng nhúâ töi lïn dêy chiïëc Steinway cho möåt nghïå sô Haâ Lan biïíu diïîn, töi àaä lúâ múâ àoaán coá chuyïån khöng öín. Chó höm qua tònh cúâ töi nghe coá ngûúâi noái bêy giúâ tai töi khöng chñnh xaác nûäa, lïn sai dêy àaân maâ tûå mònh khöng biïët. Hoáa ra mêëy lêìn trûúác ngûúâi ta bñ mêåt nhúâ cêåu Haâ chónh laåi nhûäng chiïëc àaân töi àaä lïn dêy úã Nhaâ Haát Lúán, Höåi nhaåc sô, phoâng thu Àaâi phaát thanh vaâ phoâng hoâa nhaåc cuãa Nhaåc viïån. (Haâ laâ möåt trong nhûäng thúå hoåc viïåc cuãa öng, àûúåc gûãi sang Tiïåp luyïån nghïì hai nùm, thúâi gian gêìn àêy àang thay öng chùm soác mêëy chuåc chiïëc àaân úã Nhaåc viïån. Tuy nhiïn nhûäng chiïëc loaåi töët, àùåc biïåt daânh cho nhûäng buöíi biïíu diïîn quan troång thò vêîn phaãi àñch thên öng trûåc tiïëp chuêín bõ). Baâ biïët àêëy, nghïì töi chó nhúâ vaâo àöi tai. Nay noá hoãng, coi nhû töi mêët nghïì. Beethoven àiïëc vêîn viïët nhaåc àûúåc vò öng nghe thêìm trong àêìu. Coân töi, töi cêìn nghe roä nhûäng êm thanh coá thêåt. Khöng kheáo lêìn trûúác töi lïn dêy cho chiïëc àaân naây cuäng sai, vaâ nhû ngûúâi khaác, baâ thûúng töi nïn khöng noái. Coá àuáng thïë khöng?

Baâ im lùång höìi lêu múái kheä àaáp: - Khöng. Töi thêëy noá vêîn chñnh xaác. Baâ aái ngaåi nhòn öng giaâ, khöng àuã can àaãm noái lïn caái sûå

thêåt baâ biïët khöng phaãi thaáng trûúác maâ tûâ lêu trûúác àoá, rùçng àöi tai rêët thñnh nhaåy cuãa öng àaä bùæt àêìu khöng öín. Tuy vêåy, baâ vêîn khöng muöën bêët kyâ ai khaác chaåm vaâo chiïëc àaân yïu quñ cuãa baâ. Baâ hiïíu öng tûå haâo vaâ yïu nghïì mònh àïën mûác naâo. Noá laâ haånh phuác vaâ cuäng laâ yá nghôa cuöåc söëng àöëi vúái öng. Suöët nùm mûúi nùm qua moåi ngûúâi àaánh nhau, caây cêëy hoùåc àöí möì höi trong nhaâ maáy, hêìm moã, coân öng thò vêîn luön quanh quêín bïn nhûäng chiïëc àaân pianö. Ngoaâi ra, öng khöng biïët möåt nghïì naâo khaác. Xaä höåi cuäng cêìn öng nhû chñnh öng cêìn nhûäng chiïëc àaân pianö àïí söëng, àuáng caã nghôa àen lêîn nghôa boáng.

Cuäng suöët chûâng êëy nùm ngûúâi ta thêëy öng loåm khoåm àaåp chiïëc xe caâ taâng túái Nhaåc viïån úã Ö chúå Dûâa, phoâng têåp trûúâng muáa



úã Mai Dõch vaâ caác phoâng hoâa nhaåc, thu thanh khùæp núi trong thaânh phöë. Nhiïìu lêìn öng coân àûúåc ö tö, maáy bay àûa àoán àïën möåt thaânh phöë xa naâo àoá chó àïí lïn dêy möåt chiïëc àaân pianö. Thûúâng sau khi xong viïåc, öng naán laåi àïí àûúåc têån hûúãng thaânh quaã lao àöång cuãa mònh, tûå haâo vaâ lêng lêng haånh phuác lùæng nghe caác nghïå sô biïíu diïîn, hoùåc ngùæm nhòn nhûäng diïîn viïn ba-lï nhuán nhêíy bûúác ài trïn àêìu ngoán chên theo tiïëng nhaåc chiïëc àaân öng àaä nêng túái mûác hoaân thiïån. Öng thûúâng giêåt mònh caãm thêëy nhû ngûúâi coá töåi, dùçn vùåt mêëy ngaây liïìn nïëu tònh cúâ phaát hiïån coá dêy àaân naâo àêëy lïn chûa chuêín lùæm.

Mûúi nùm gêìn àêy àêët nûúác múã cûãa, keáo theo sûå múã cûãa cuãa vö söë caác quaán bar vaâ khaách saån àua nhau laâm sang mua pianö àùæt tiïìn, thuï sinh viïn Nhaåc viïån biïíu diïîn àïí cêu khaách. Nhûäng chiïëc àaân êëy cuäng cêìn àûúåc àõnh kyâ lïn dêy vaâ chùm soác, têët nhiïn. Cuäng theo möët, ngûúâi ta múâi àñch danh öng laâm viïåc naây. Nhûng thûúâng thò öng baão Haâ vaâ nhûäng ngûúâi nhû anh ta laâm höå, duâ úã àêëy tiïìn cöng cao hún. Êu cuäng laâ möåt sûå lêím cêím nûäa cuãa ngûúâi giaâ. Cöng bùçng maâ noái, ngûúâi ngoaâi nghïì it ai hiïíu hïët giaá trõ cöng viïåc öng laâm. Caác nghïå sô àñch thûåc thò khaác. Hoå kñnh troång öng, thên mêåt tön öng thaânh Maestro (sû phuå). Sau buöíi biïíu diïîn, nhiïìu danh cêìm thïë giúái tûå tòm àïën bùæt tay caãm ún öng, tùång nhûäng moán quaâ nho nhoã àûúåc öng têåp húåp thaânh böå sûu têåp baây núi trang troång trong nhaâ mònh.

Nhû baâ, öng cuäng söëng möåt mònh. Hún thïë, suöët àúâi söëng möåt mònh. Vò sao - khöng ai roä, maâ öng cuäng chùèng chõu noái vúái ai. Nghe àöìn ngaây xûa öng yïu baâ, yïu lùæm, nhûng vò baâ laâ ngûúâi thaânh àaåt, laåi xinh àeåp, con nhaâ giaâu, coân öng thò... nïn öng biïët phêån mònh, chûa möåt lêìn daám thöí löå. Ngûúâi ta hoãi caã hai coá àuáng thïë khöng, lêìn naâo hoå cuäng chó cûúâi thay cho cêu traã lúâi. Baãn thên hoå chûa bao giúâ àaã àöång àïën chuyïån naây. Bao nùm nay hoå quen àöëi xûã vúái nhau nhû nhûäng ngûúâi baån vaâ dûúâng nhû cho thïë laâ àuã.

- Bêy giúâ öng àõnh thïë naâo? Khöng lïn dêy àaân thò öng laâm gò ? - Baâ hoãi.

- Töi cuäng chùèng biïët nûäa. Coá leä töi khöng thïí tiïëp tuåc söëng úã Haâ Nöåi. Nhûäng chiïëc àaân úã àêy laâm töi buöìn. Töi coá ngûúâi baâ con úã vuâng trung du Phuá Thoå. Töi àõnh vïì söëng nöët tuöíi giaâ úã àêëy, vui vúái maãnh vûúân, bêìy gaâ. Cuäng àûúåc àêëy nhó? Baâ thêëy thïë naâo?

THAÁI BAÁ TÊN 60


- Töi thêëy öng lêím cêím. Khöng chó tai hoãng maâ àêìu oác cuäng khöng öín. - Baâ cûúâi àaáp, khöng ra nghiïm tuác cuäng chùèng phaãi àuâa. - Suöët àúâi úã thuã àö, nay öng tûúãng vïì söëng nöng thön dïî àêëy aâ?

- Röìi baâ xem. - Tuây öng thöi. Nhûng coá phaãi vò thïë maâ vûâa röìi öng chúi baãn

"Les Adieux" khöng ? - Baâ àoaán àuáng. - Nhûng öng chúi töìi vaâ boã giúã giûäa chûâng... - Àuáng thïë. - Öng buöìn baä àaáp. - Taåi lêu ngaây khöng àaân, töi

quïn. Taåi noá khoá quaá... - Bao giúâ öng ài? - Tuêìn túái. Moåi thûá àaä thu xïëp xong röìi. Höm nay töi àïën

chia tay baâ. Hai ngûúâi cuâng ngöìi im. - Töi muöën hoãi öng àiïìu naây. Toâ moâ thöi. Vò sao trong bao

nhiïu nùm úã nhaâ töi öng chó àaân hai baâi, laâ "Fur Elise" cuãa Beethoven vaâ "La Tristess" cuãa Chopin?

- Baâ chûa bao giúâ thûã àoaán vò sao aâ? - öng hoãi laåi, gioång nhoã nheå vaâ khöng ngûúác nhòn baâ.

- Chûa. - Baâ àaáp. - Maâ sao töi phaãi àoaán. Ai muöën noái gò cûá noái thùèng ra chùèng hay hún û?

Hoå laåi im lùång. Lêìn naây coân lêu hún. Cuöëi cuâng öng ruåt reâ lïn tiïëng:

- Baâ coá thïí àaân töi nghe möåt baâi àûúåc khöng? Baâi gò cuäng àûúåc. Chûa bao giúâ baâ àaân cho töi, riïng cho töi caã.

Baâ liïëc nhòn öng vúái caái nhòn nhû muöën noái: "Öng coá àoâi hoãi nhiïìu quaá khöng àêëy?" Nhûng baâ khöng noái gò, chó lùång leä àûáng dêåy, àaâi caác bûúác vïì phña chiïëc àaân, vaâ cuäng àaâi caác nhû thïë ngöîi xuöëng ghïë, nhû thïí trûúác baâ khöng phaãi öng baån giaâ maâ caã nghòn khaán giaã am hiïíu úã Nhaâ Haát Lúán. Baâ àùåt hai baân tay nhùn nheo nhûng thon maãnh lïn mùåt phñm àaân àaä ngaã maâu vaâng vò nùm thaáng, àêìu húi ngûãa vïì phña sau möåt caách kiïu haänh. Chiïëc àaân cöí laåi rung lïn vò nhûäng nöët nhaåc maånh vaâ dûát khoaát. Thêåt khoá tin möåt phuå nûä nhoã beá, giaâ nua nhû baâ laåi coá thïí taåo ra àûúåc nhûäng



êm thanh maånh meä vaâ kyâ diïåu àïën thïë. Baâ say sûa àaân, mùæt lim dim, dûúâng nhû quïn hïët moåi thûá trïn àúâi. Caã con ngûúâi vaâ têm höìn baâ àang hoâa quyïån vaâo tiïëng nhaåc luác huâng traáng, luác du dûúng quyïën ruä.

"Baãn Prelude vaâ fuge söë 29 cuãa Bach!' - öng nhêån ra ngay tûâ nhûäng nöët nhaåc àêìu tiïn. Àêy laâ taác phêím phûác àiïåu khoá biïíu diïîn caã vïì kyä thuêåt lêîn thïí hiïån tònh caãm. Chñnh vò noá maâ öng bõ àaánh trûúåt khöng töët nghiïåp Nhaåc viïån Paris vaâo möåt ngaây àöng giaá laånh úã nûúác Phaáp nùm naâo. Nhûäng ngûúâi saânh nhaåc àïìu yïu thñch baãn nhaåc naây. Öng thò coi noá laâ àónh cao saáng taác khöng chó cuãa Bach maâ caã nïìn êm nhaåc pianö toaân thïë giúái.

Baâ chúi xong phêìn Prelude huâng traáng, bêy giúâ àang chuyïín sang phêìn Fuge trûä tònh, phêìn hay nhêët cuãa taác phêím. Caác beâ nhaåc luác àan quyïån vaâo nhau, luác àöëi àaáp nhû lúâi têm tònh khöng dûát. Nhûäng nöët nhaåc tinh khiïët, thêìn thaánh laâm öng lêng lêng. Tûå luác naâo khöng biïët, àöi mùæt öng ngêën àêìy lïå. Öng giêåt mònh, thêìm mûâng baâ bêån àaân nïn khöng thêëy öng khoác.

* Möåt thaáng sau, àuáng ngaây rùçm, tûâ Phuá Thoå öng laåi vïì Haâ

Nöåi vaâ àïën nhaâ baâ. - Cöng viïåc cuãa öng trïn êëy thïë naâo? - Baâ hoãi, hònh nhû

khöng ngaåc nhiïn trûúác viïåc öng quay laåi. - Cuäng bònh thûúâng. öín caã. Coân baâ? - Töi thò coá gò thay àöíi àûúåc nûäa. Öng khöng mang àöì nghïì vïì

aâ? - Khöng. Töi nhúá Haâ Nöåi quaá, nhúá àaân quaá. Gheá vïì chúi möåt

höm röìi laåi lïn trïn êëy. - Thïë thò tiïëc thêåt. - Sao vêåy? Àaân laåi sai dêy aâ? - Öng hoãi röìi chúåt thúã daâi. -

Thêåt buöìn rùçng bêy giúâ töi chùèng giuáp àûúåc baâ nûäa. Tai töi hoãng röìi, baâ biïët àêëy. Àïí töi baão cêåu Haâ...

- Khöng, tai öng vêîn thñnh lùæm. - Baâ ngùæt lúâi. - Vaã laåi, cêy àaân cuãa töi noá àaä quen öng. Noá giaâ yïëu lùæm röìi. Noá cêìn àûúåc chùm

THAÁI BAÁ TÊN 62


soác thûúâng xuyïn. Thiïëu öng, dûúâng nhû noá chùèng coân laâ chiïëc àaân nhû trûúác. Öng cuäng chûa bao giúâ nghô túái àiïìu êëy aâ ?

Öng böëi röëi khöng biïët àaáp thïë naâo. Baâ bûúác thïm möåt bûúác vïì phña trûúác, nhòn thùèng vaâo mùæt öng vaâ noái vúái gioång rêët nghiïm tuác:

- Töi coá möåt àïì nghõ thïë naây. Öng thêëy àûúåc thò chêëp nhêån, khöng thò thöi, tuây öng. Chiïëc àaân cuãa töi hiïån cêìn phaãi lïn dêy haâng ngaây. Àïí àúä vêët vaã, nïëu muöën, öng coá thïí úã laåi àêy, ngay trong nhaâ töi àïí laâm viïåc àoá. yá öng thïë naâo?

Öng hiïíu. Quaá bêët ngúâ, öng àûáng lùång möåt luác röìi êëp uáng noái: - Nhûng caã töi vaâ... chiïëc àaân cuãa baâ àaä giaâ. Laâm thïë, e noá

thïë naâo êëy. - Öng laåi noái lêím cêím röìi. Tai öng coân töët, chó àêìu oác öng coá

vêën àïì maâ thöi. Àïí öng khoãi luáng tuáng, baâ ngöìi xuöëng caånh àaân, vêîn vúái veã

àaâi caác nghïå sô vöën coá cuãa mònh. - Baâ vûâa àaân baâi gò laå thïë, hònh nhû töi chûa nghe bao giúâ, -

öng hoãi khi baâ àaân xong. - Àoá laâ baãn "Le Veillard et le Piano". Khuác ngêîu hûáng töi viïët

riïng cho öng àêëy. Lêìn àêìu tiïn töi viïët nhaåc. Nghiïåp dû, vaâ vò hoaân caãnh bùæt buöåc. "Le Veillard" laâ öng, möåt öng giaâ lêím cêím àaáng yïu. Coân "Le Piano" laâ ai thò tûå öng àoaán lêëy. "Le Veillard et le Piano"! Möåt caái tïn cuäng hay àêëy nhó?

Haâ Nöåi, 3.1.2001



Baân tay hònh chiïëc laá Con beá àûáng giûäa trúâi mûa. Noá bõ muâ. Mûa beá thöi. Cún mûa

phuân dai dùèng thûúâng coá vaâo dõp cuöëi nùm. Nhûäng gioåt nûúác li ti baám vaâo mùåt, vaâo quêìn aáo, lêu dêìn cuäng àuã lúán chaãy thaânh tûâng doâng. May khöng laånh lùæm, nhûng sûå êím ûúát keáo daâi, àûúâng phöë bêín thóu vaâ bêìu trúâi u aám gêy caãm giaác nùång nïì, khoá chõu.

Noá cuäng hùéng coân beá. Nhòn bïì ngoaâi, ngûúâi ta chó àoaán khoaãng baãy, taám tuöíi. Nhûng coá thïí noá àaä mûúâi, thêåm chñ mûúâi lùm. Nhûäng àûáa treã ùn maây nhû noá khoá àoaán tuöíi lùæm. Nhêët laâ khi laåi muâ vaâ tröng khaá tiïìu tuåy. Noá àûáng àêìu ngoä chúå, dûúái göëc cêy baâng chûa kõp ra laá, nïn mûa duâ nhoã, quêìn aáo noá vêîn ûúát suäng tûâ bao giúâ. Taåi sao noá khöng vaâo àûáng dûúái haâng hiïn hiïåu thuöëc bïn caånh? Coá thïí chuã cûãa haâng khöng cho. Coá thïí vò muâ, noá khöng biïët. Cuäng coá thïí cêìn cêy baâng àïí tûåa, vò noá àûáng chûá khöng ngöìi, maâ coá leä àaä àûáng nhû thïë tûâ lêu vaâ seä coân lêu nûäa.

Ngöìi laâm viïåc úã phoâng mònh trïn têìng hai ngöi nhaâ àöëi diïån, töi lùång leä quan saát noá. Noá àûáng yïn, hêìu nhû bêët àöång, ngûúâi co laåi nhû àïí chöëng àúä vúái mûa gioá. Nïëu noá àûáng trïn chaång ba cêy baâng thò coá thïí nghô àoá laâ möåt con cuá àang thiu thiu nguã. Hònh nhû noá cuäng àang thiu thiu nguã. Noá chòa baân tay traái trûúác mùåt. Möåt baân tay nhoã beá, khum khum, maâu vaâng nhúåt vò bêín vaâ vò àau öëm, tröng giöëng nhûäng chiïëc laá baâng nûãa xanh nûãa vaâng ruång àêìy dûúái chên. Noá àeo caái bõ hay caái tuái gò àêëy sau lûng. Bïn dûúái laâ chiïëc muãng tre vúái mêëy túâ giêëy baåc nhaâu naát vaâ möåt ñt thûác ùn àûúåc ngûúâi ta vûát cho tûâ bao giúâ. Caã tiïìn vaâ thûác ùn àïìu ûúát suäng. Cuäng bêín vaâ laånh nhû chñnh noá. Töi thêëy noá luön im lùång, khaác hùèn nhûäng ngûúâi ùn maây lùæm lúâi khaác. Noá chó àûáng thïë, bêët àöång, trûâ möåt lêìn coá chiïëc xñch lö chúã haâng cöìng kïình va vaâo laâm noá phaãi

THAÁI BAÁ TÊN 64


baám lêëy thên cêy múái khöng bõ ngaä. Sau àoá noá trúã laåi tû thïë cuä. Àöi mùæt muâ trùæng àuåc vö caãm nhòn phña trûúác, cuâng hûúáng vúái baân tay hònh chiïëc laá baâng heáo uáa.

Vöën dïî xuác àöång vaâ hay phên taán tû tûúãng, tûâ khi thêëy noá, töi chùèng thïí têåp trung laâm viïåc àûúåc nûäa. Töi àang viïët möåt truyïån ngùæn coá hêåu, coá nùæng êëm, cêy xanh vaâ nhiïìu khuön mùåt haånh phuác. Töi húi khoá chõu vò noá laâm hoãng möåt ngaây laâm viïåc cuãa töi, vö tònh cûá bùæt töi chuá yá àïën noá. Ngoä chúå luön àöng ngûúâi ra vaâo, nhûng maâ töi chùèng thêëy ai cho noá gò. Noá cuäng chùèng múã möìm xin ai caái gò. Chó chòa tay àûáng thïë. Vaâ chiïëc laá baân tay êëy chùèng nhêån àûúåc gò ngoaâi nhûäng gioåt mûa li ti nhaäo nhoeåt...

Bêët chúåt, thay cho truyïån ngùæn àêìy nùæng êëm vaâ haånh phuác àõnh viïët, tûå luác naâo khöng biïët, trong àêìu töi àaä hònh thaânh möåt baâi thú buöìn. Baâi thú vïì noá, caái con beá ùn maây töåi nghiïåp êëy.

Baân tay hònh chiïëc laá Trúâi mûa phuân lêët phêët, Gioá laånh thöíi suöët ngaây. Em beá muâ haânh khêët Àûáng bïn àûúâng, chòa tay. Baân tay em àïí ngoã, Suöët tûâ saáng àïën trûa Chó xin àûúåc ñt gioá, Chó àûúåc cho ñt mûa. Baân tay nhû chiïëc laá Bõ gioá ngùæt lòa caânh, Duâ nhùn nheo, taân taå, Nhûng hònh nhû coân xanh.



Cuöåc àúâi naây oan traái Àaä cûúáp hïët cuãa em, Chó trúá trïu chûâa laåi Baân tay chiïëc laá mïìm. Mûa phuân, mûa buöìn baä... Em trú troåi giûäa àúâi. Baân tay hònh chiïëc laá Àêìy nhûäng gioåt mûa rúi... Caãnh àaä buöìn. Baâi thú ngêîu hûáng naây caâng laâm töi buöìn

thïm. Buöìn vò sûå bêët lûåc cuãa baãn thên vaâ sûå vö böí cuãa caái nghïì vùn chûúng troát caã àúâi àeo àuöíi. Baâi thú coá thïí chên thaânh vaâ xuác àöång. Nhûng khöng leä mang xuöëng àûúâng àoåc cho noá nghe, àïí noá biïët töi thûúng noá thïë naâo? Caã baâi thú vaâ tònh thûúng êëy cuãa töi coá laâm noá àúä laånh vaâ no hún khöng? Töi ngöìi àêy, trong cùn phoâng tiïån nghi êëm aáp, no àuã vaâ haånh phuác, àïí viïët vïì noá, möåt àûáa beá ùn maây muâ caã hai mùæt, traåc tuöíi con töi, àûáa con maâ töi àang vêët vaã bùæt khöng àûúåc ùn nhûäng thûá beáo böí àïí khoãi phaát phò! Caã töi vaâ vúå töi cuäng àang phaát phò vò ùn quaá nhiïìu vaâ quaá ngon.

Vêåy phaãi chùng töi àaä viïët nhûäng doâng chên thaânh maâ giaã döëi? Thêåm chñ àaåo àûác giaã? Khöng leä thûåc sûå töi khöng thïí laâm àûúåc àiïìu gò àïí giuáp noá, chñnh xaác hún laâ giuáp mònh thoaát khoãi nhûäng mùåc caãm trïn? Têët nhiïn laâ coá. Töi coá thïí - vaâ dûå àõnh chöëc nûäa seä laâm ngay - cho noá ñt tiïìn, ñt thûác ùn nhû nhaâ töi tûâng cho nhiïìu ngûúâi cú nhúä khaác. Nhûng sau àêëy thò sao? Nhûäng àûáa khaác nhû noá, maâ chùæc khöng ñt úã caái thaânh phöë röång lúán naây, thò sao? Phaãi chùng vúái ñt tiïìn, ñt thûác ùn êëy, töi coá thïí mua àûúåc sûå thanh thaãn cho loâng mònh àïí viïët tiïëp cêu chuyïån àêìy nùæng vaâ haånh phuác kia cuãa töi?

Töi cûá quêín quanh maäi vúái nhûäng yá nghô khöng mêëy vui veã êëy. Trong khi àoá, con beá vêîn àûáng yïn bêët àöång bïn göëc baâng vúái baân tay nhoã xñu àang chòa ra phña trûúác. Trïn loâng baân tay khum khum nhû chiïëc laá êëy vêîn chùèng coá gò ngoaâi nhûäng gioåt mûa nhoã vaâ laånh.

THAÁI BAÁ TÊN 66


Thaânh phöë àaä lïn àeân. Thêåm chñ ngoä chúå cuäng bùæt àêìu thûa ngûúâi. Ngûúâi muâ khöng phên biïåt àûúåc aánh saáng vaâ boáng töëi, nhûng nhúâ möåt giaác quan àùåc biïåt naâo àoá, hoå biïët roä luác naâo laâ àïm vaâ ngaây. Con beá naây cuäng vêåy. Noá àang ài vïì nhaâ. Chùèng ai biïët noá tûâ àêu túái vaâ bêy giúâ àang ài vïì àêu. Nhûng noá àang ài. Nghôa laâ quaã coá möåt núi naâo àêëy maâ noá coá thïí àïën, coá thïí goåi laâ "nhaâ". Nhû nhûäng ngûúâi muâ khaác, noá ài chêåm chaåp, rúâ rêîm. Khöng coá gêåy, chó thónh thoaãng quúâ quúâ tay trûúác mùåt. Noá àaä reä qua mêëy phöë nhûng vêîn tiïëp tuåc ài. Nghôa laâ "nhaâ" cuãa noá phaãi xa lùæm, vaâ noá phaãi quen àûúâng lùæm múái khöng bõ laåc.

Trïn vóa heâ möåt àûúâng phöë noå, noá böîng vêëp phaãi caái gò mïìm mïìm. Noá àûáng laåi suy nghô möåt chöëc röìi cuái xuöëng àûa caã hai tay súâ súâ caái vêåt mïìm mïìm êëy. Àoá laâ möåt baâ giaâ, àang nùçm soáng soaâi trïn mùåt heâ phöë bêín thóu vaâ êím ûúát. Khöng biïët baâ laäo nùçm àêy trong tû thïë êëy tûå bao giúâ. Maái toác baåc xoäa tung, dñnh àêìy buân. Quêìn aáo cuäng ûúát vaâ dñnh àêìy buân... Coá leä con beá àoaán hiïíu àûúåc chuyïån gò àaä xêíy ra. Noá àïí ngoán tay troã saát muäi baâ laäo. Coân thúã, nhûng rêët yïëu. Noá lùæc lùæc, goåi mêëy lêìn, nhûng khöng thêëy àaáp laåi. Röìi noá cöë hïët sûác vûåc baâ laäo dêåy, keáo lï mêëy bûúác, röìi cho tûåa lûng vaâo bûác tûúâng gêìn àoá. Noá lêëy maãnh gieã trong bõ lau mùåt muäi, tay chên cho baâ laäo.

Chûâng êëy viïåc àuã laâm noá mïåt, nïn noá cuäng ngöìi tûåa vaâo tûúâng àïí nghó. Noá lêëy mêëy mêíu baánh mò suäng nûúác nheát vaâo miïång baâ laäo. Luác àêìu baâ laäo khöng ùn, nhûng noá vûâa döî nhû döî em, vûâa boán tûâng mêíu nhoã. Baâ laäo bùæt àêìu ùn vaâ dêìn dêìn tónh laåi. Röìi noá rúâ rêîm tòm àïën voâi nûúác cöng cöång àïí uöëng àúä khaát vaâ mang vïì cho baâ laäo möåt cöëc.

Àoá laâ möåt baâ laäo ùn maây, hún baãy mûúi tuöíi, mùæt saáng nhûng rêët yïëu, laåi mùæc chûáng suy tim nïn thónh thoaãng böîng ngêët ài nhû vêåy. Baâ ngêët, nùçm àêëy tûâ luác múái xïë chiïìu. Nghôa laâ baâ àaä nùçm trong tû thïë êëy, ngay trïn mùåt heâ àöng ngûúâi qua laåi hún nùm giúâ àöìng höì. Thïë maâ chùèng ai vêëp phaãi baâ. Vò ai cuäng mùæt saáng nïn hoå nhòn thêëy vaâ neá sang bïn. Nhiïìu ngûúâi quaã coá dûâng laåi, lùæc àêìu aái ngaåi. Nhiïìu ngûúâi cuäng toã yá thûúng baâ, nhûng hoå nghô àêy laâ viïåc cuãa cöng an, cuãa caác töí chûác nhên àaåo. Maâ hoå thò àang bêån, thûúng àêëy, muöën giuáp àêëy, nhûng... Thïë laâ hoå ài tiïëp, duâ trong loâng khöng phaãi khöng gúån chuát bùn khoùn. Suy cho cuâng, cuäng chùèng traách àûúåc hoå. Chó töåi con beá muâ. Vò noá muâ nïn àaä vêëp phaãi baâ laäo, phaãi vêët vaã dûång baâ dêåy, chùm soác, cho ùn uöëng.



Töëi êëy, con beá chùèng "vïì nhaâ" nûäa, maâ cuâng baâ laäo ùn maây öm nhau nùçm co quùæp dûúái maái hiïn coá bûác tûúâng núi hai ngûúâi vûâa tûåa lûng nghó. May khöng bõ ai àuöíi.

Höm sau, vaâ nhûäng ngaây tiïëp theo, tûâ cûãa söí phoâng mònh, töi laåi thêëy con beá muâ àûáng chòa tay bïn göëc cêy baâng àêìu ngoä chúå nhû cuä. Vêîn baân tay hònh chiïëc laá êëy. Vêîn caái daáng bêët àöång, nhêîn nhuåc vaâ chiïëc muãng tre êëy. Khaác chùng, bêy giúâ mûa àaä taånh. Trúâi bùæt àêìu hûãng nùæng. Nhûng bêy giúâ luön úã bïn em laâ baâ laäo ùn maây àaä laâm em vêëp, àûúåc em cûáu söëng vaâ tûâ nay, vúái àöi mùæt saáng cuãa mònh, seä cuâng em dûåa vaâo nhau àïí töìn taåi trong cuöåc àúâi naây. Cuöåc àúâi vúái hêìu hïët nhûäng con ngûúâi khoãe maånh, mùæt saáng, giaâu loâng nhên aái nhûng quaá bêån, quaá vöåi, thaânh ra àöi khi quaá húâ hûäng vúái ngûúâi khaác.

Coân töi, töi vêîn khöng sao viïët nöíi truyïån ngùæn coá hêåu, coá nùæng êëm vaâ nhûäng khuön mùåt haånh phuác kia. Töi cûá vêën vûúng maäi vúái nhûäng suy nghô chùèng àêu vaâo àêu vïì àuã moåi chuyïån, vïì thiïn chûác nhaâ vùn, vïì tònh ngûúâi, tònh àúâi, vïì caã sûå bêët lûåc cuãa mònh. Vaâ trong têm traång buöìn buöìn day dûát nhû thïë, töi àaä viïët möåt baâi thú nhû sau vïì baâ laäo ùn maây êëy.

Vêëp Àïm, lêët phêët mûa phuân. Möåt baâ giaâ beá nhoã Quêìn aáo lêëm àêët buân Nùçm ngang trïn heâ phöë. Baâ ngaä xuöëng úã àêy Phaãi chùng vò àoái, mïåt? öëm? Möåt giúâ? Caã ngaây? Hay phaãi chùng àaä chïët? Phöë àöng ngûúâi, öìn aâo Hònh nhû ai cuäng vöåi,

THAÁI BAÁ TÊN 68


Thïë maâ khöng ngûúâi naâo Vêëp phaãi baâ, duâ töëi. Ngûúâi tiïëp ngûúâi ài qua, Baâ giaâ vêîn nùçm àêëy. Khöng ai vêëp phaãi baâ, Caã chñnh töi cuäng vêåy. Maäi luác sau, àang ài Núi saáng àeân, àûúâng vùæng, Töi böîng vêëp caái gò Rêët àau vaâ rêët nùång. Thò ra, chñnh nöîi àau, Lûúng têm vaâ xêëu höí Laâm töi vêëp... Cuái àêìu, Töi bûúác ài giûäa phöë...

Haâ Nöåi, 15.4.2001



Cö laái àoâ Con àoâ trïn bïën vùæng, Nhû chiïëc laá tre vaâng Chao trïn laân nûúác lùång. Doâng söng buöìn mïnh mang. Trùng cuöëi thaáng múâ múâ, Trúâi khöng sao, man maác. Nhû nûãa tónh, nûãa mú, Cêy bïn söng xaâo xaåc... Con chim gò giêåt mònh, Bay lïn tûâ baäi coã. Khöng khñ kheä rung rinh Vò caánh chim àang vöî. Nhû chiïëc laá tre vaâng, Con àoâ khuya khoá nguã, Giûäa doâng söng mïnh mang Àang nhúá vïì cö chuã.

THAÁI BAÁ TÊN 70


Öng gaác cheâo, ngaã ngûúâi lïn thanh ngang phña àuöi chiïëc thuyïìn nhoã. Söng Lam muâa naây nûúác caån. Chiïëc thuyïìn nhû àûáng yïn möåt chöî. Böën xung quanh yïn tônh, àûúåm buöìn, caái buöìn mïnh mang söng nûúác cuãa möåt vuâng nöng thön vùæng veã. Trúâi khöng trùng baâng baåc trïn dêìu. Hai bïn búâ khöng coá cêy. Möåt bïn laâ baäi mña baåt ngaân coân lêu múái àïën muâa thu hoaåch. Bïn kia laâ nûúng ngö múái moåc àïën ngang lûng. Thuyïìn úã gêìn phña baäi ngö nïn öng khöng nghe coá tiïëng xaâo xaåc. Thay vaâo àoá chó laâ tiïëng àïìu àïìu àún àiïåu cuãa nhûäng loaåi cön truâng öng khöng biïët tïn vaâ khöng hònh dung nöíi hònh daáng chuáng thïë naâo.

Khöng phaãi con àoâ, maâ chñnh öng àang nhúá vïì cö chuã, cö laái àoâ nùm xûa cuãa öng. Möåt cö laái àoâ thêåt àeåp, thêåt mú möång, luön àûúåc thi võ hoáa trong thú vaâ trong têm trñ öng bao nùm nay. Hún thïë, cö coân laâ ngûúâi con gaái àêìu tiïn öng yïu, möåt möëi tònh cuäng thi võ vaâ möång mú khöng keám.

Nay öng àaä giaâ. Khoaãng chuåc nùm laåi àêy, hêìu nhû nùm naâo öng cuäng àïën khuác söng naây, vaâo thúâi gian naây, àïí söëng laåi nhûäng giêy phuát haånh phuác xa xûa vúái cö laái àoâ cuãa öng. Nhiïìu thò mûúi ngaây, ñt cuäng möåt tuêìn. Dên laâng Mña coi öng nhû ngûúâi thên quen, nhaâ naâo cuäng sùén saâng cho mûúån thuyïìn àïí laâm caái viïåc hoå thêëy húi kyâ cuåc, laâ àïm àïm cheâo ra söng ngöìi lùång möåt mònh nhû vêåy. "Töi thñch söng nûúác. - Öng noái. - Ngoaâi êëy thoaáng àaäng vaâ dïî chõu". Hoå cûúâi vaâ gêåt àêìu, nhûng cuäng lúâ múâ àoaán hiïíu. Nïëu chó cêìn thïë thò thuï thuyïìn ra höì Têy hoùåc söng Höìng, chûá chùèng phaãi vêët vaã tûâ Haâ Nöåi vaâo àêy.

*

... Höm êëy laâ möåt ngaây nùæng gùæt. Khi öng àaåp xe vûúåt mûúâi

lùm cêy söë àûúâng àêët göì ghïì tûâ thaânh phöë Vinh túái àêy thò àaä quaá trûa. Öng laâ phoáng viïn möåt túâ baáo trung ûúng, gêìn ba mûúi tuöíi, chûa vúå, coá viïåc phaãi túái vuâng naây. Tûâ xa öng nhòn thêëy con àoâ sùæp sûãa rúâi bïën, àõnh àaåp dêën lïn cho kõp, nhûng túái núi thò noá àaä caách búâ khoaãng mûúâi meát. Thïë laâ àaânh phaãi àúåi khaá lêu múái coá chuyïën khaác.

Öng ngöìi neáp vaâo ruöång mña cho àúä nùæng. Trúâi khöng gioá, ngöåt ngaåt. Möì höi chaãy àêìm àòa, vaâ öng coá caãm giaác nhû bõ say



nùæng. Cuöëi cuâng thò con àoâ cuäng quay laåi, öng laâ möåt trong hai ngûúâi khaách àang chúâ. Ngûúâi kia laâ möåt baâ laäo khöng hiïíu vûâa ài àêu vïì, tay xaách chiïëc löìng gaâ tröëng röîng. Baâ boäm beäm nhai trêìu, chöëc chöëc laåi duâng hai ngoán tay khùèng khiu vuöët chiïëc miïång moám.

- Meå àêu maâ höm nay maây phaãi cheâo àoâ, Thùæm? - baâ laäo hoãi khi hai ngûúâi àaä lïn thuyïìn. Chùæc ngûúâi cuâng laâng.

- Meå chaáu mêëy höm nay khöng àûúåc khoãe, chaáu phaãi thay. - Ngûúâi ta vêîn chûa goåi ài hoåc aâ? - Daå chûa. Coá leä röìi khöng. Cuäng chùèng sao. Chaáu úã nhaâ vúái

meå vaâ con àoâ naây cuäng àûúåc. Chûá ài xa, boã meå möåt mònh, chaáu khöng yïn têm.

Thùæm àaáp röìi im, àïìu àïìu cheám hai maái cheâo maãnh xuöëng laân nûúác trong xanh phùèng lùång. Baâ laäo chùèng noái gò thïm. Chiïëc thuyïìn beá tñ, coá hònh thon daâi, muát nhoån hai àêìu. Tûâ trïn búâ nhòn xuöëng, coá leä noá giöëng "chiïëc laá tre vaâng" thêåt. Baâ laäo ngöìi àùçng àuöi, coân öng phña trûúác muäi, tûác laâ àöëi diïån vúái cö laái àoâ coá tïn Thùæm êëy.

Ngay tûâ àêìu öng àaä nhêån thêëy Thùæm laâ cö gaái xinh àeåp. Xinh àeåp àïën khiïën öng phaãi ngúä ngaâng. Hún thïë, úã cö coân coá caái gò àêëy rêët quyïën ruä. Caái gò cuå thïí thò khöng biïët, chó biïët ngay tûâ caái nhòn àêìu tiïn öng àaä nhû bõ thöi miïn. "Chùæc do caãm nùæng thaânh loáa mùæt", öng thêìm nghô, nhûng sau nhòn laåi nhiïìu lêìn, öng vêîn phaãi thûâa nhêån cö xinh, coá leä laâ ngûúâi con gaái xinh nhêët xûa nay öng tûâng gùåp. Möåt veã àeåp tûå nhiïn, giaãn dõ, vaâ öng daám chùæc chñnh cö khöng yá thûác roä àiïìu êëy.

Nhû phêìn lúán caác cö gaái nöng thön thúâi êëy, Thùæm mùåc aáo phin guå vaâ quêìn vaãi phñp àen. Moåi àûúâng neát úã cö thêåt haâi hoâa - tûâ khuön mùåt traái xoan àoã ûãng vò cheâo vaâ vò nùæng noáng àïën caác laân cong mïìm maåi cuãa búâ vai, eo höng vaâ cùåp vuá tuy coân nhoã nhûng cùng phöìng dûúái lúáp vaãi moãng. Toác cö buái ngûúåc àïí löå chiïëc cöí thon daâi trùæng höìng vúái nhûäng súåi ngùæn, mïìm, xoùn xoùn phña trïn tröng thêåt gúåi caãm. Vaânh tai moãng àûúåc nùæng chiïëu qua coá maâu nûãa höìng, nûãa vaâng.

Öng àoaán cö chó khoaãng mûúâi saáu, mûúâi baãy, caái tuöíi lûng chûâng giûäa "cö beá" vaâ "cö gaái". Vïì thïí chêët, cö cuäng úã caái giai àoaån phaát triïín lûng chûâng êëy. Phaãi cöë lùæm öng múái kòm àûúåc mònh àïí khöng nhòn cö chùçm chùçm. Öng giaã vúâ àûa mùæt lú àaäng nhòn

THAÁI BAÁ TÊN 72


quanh, nhûng caã têm trñ öng àang bõ cuöën huát búãi caái àeåp vûâa phaát hiïån. Chûa bao giúâ trong àúâi öng coá caãm giaác tûúng tûå. Coá thïí cö àaä nhêån thêëy sûå chuá yá quaá mûác cuãa öng, cuäng coá thïë khöng. Cö khöng toã möåt thaái àöå naâo àùåc biïåt.

Öng lêëy laâm tiïëc khi con àoâ cêåp búâ bïn kia, vaâ öng phaãi àaåp xe ài tiïëp.

Buöíi chiïìu, öng quay laåi àuáng luác caã hai búâ àïìu khöng coá khaách. Thùæm àang hyá huái muác nûúác tûâ chiïëc thuyïìn àöí ra ngoaâi. Öng hoãi àoâ coân ài khöng. Cö móm cûúâi gêåt àêìu, ra hiïåu cho xe àaåp xuöëng thuyïìn. Cö chúâ thïm chöëc nûäa nhûng khöng thêëy ngûúâi naâo, trong khi bïn kia söng coá ai àoá vûâa àïën, àang giú tay vêîy àoâ. Söng Lam àoaån naây röång nïn ngûúâi ta khöng goåi maâ chó vêîy tay ra hiïåu.

Vêåy laâ chó mònh öng vaâ Thùæm trïn thuyïìn. Cö lùång leä cheâo, dûúâng nhû khöng chuá yá àïën öng. Öng cuäng cöë toã ra nhû vêåy. Tuy nhiïn, khi ra àïën giûäa doâng, öng lïn tiïëng hoãi:

- Cö Thùæm thi vaâo trûúâng naâo maâ ngûúâi ta chûa goåi? Thùæm húi ngaåc nhiïn vò ngûúâi khaách laå goåi àuáng tïn mònh.

Nhûng cö liïìn nhúá mêëy cêu trao àöíi vúái baâ laäo laâng Mña buöíi trûa. Cö nhòn öng vúái veã doâ xeát.

- Em thi vaâo Àaåi hoåc sû phaåm Vinh nhûng khöng àuã àiïím. Coân trûúâng Cao àùèng nhaåc hoåa Haâ Nöåi thò thuöåc diïån coá thïí àûúåc xeát vúát. Vò chiïëu cöë con em liïåt sô...

- Cö coá khiïëu nhaåc hoåa aâ? Thùæm im lùång höìi lêu, chùæc khöng muöën quaá böåc baåch vúái

ngûúâi laå. Cuöëi cuâng cö àaáp: - Khöng. Em thñch veä. Thêìy Chuác chuã nhiïåm baão em veä

khöng xêëu. - Röìi cö maãi miïët cheâo nhû muöën ra hiïåu öng khöng nïn hoãi thïm. Biïët yá, öng im lùång.

Suöët caã tuêìn sau àoá nùçm úã nhaâ khaách tónh uãy, öng chùèng laâm àûúåc gò khaác ngoaâi viïåc luön suy nghô vïì cö. Thêìm ngaåc nhiïn vúái caã chñnh mònh, öng thêëy hònh nhû öng àaä yïu cö. Yïu ghï gúám. Röìi möåt höm, öng laåi àaåp xe lïn bïën àoâ laâng Mña.

Thùæm vêîn cheâo àoâ thay meå. Cö khöng toã möåt thaái àöå naâo khi laåi gùåp öng. Öng cuäng cöë àoáng vai möåt khaách àoâ bònh thûúâng. Coá àiïìu, möîi lêìn sang bïn kia, öng giaã vúâ ài àêu àoá khoaãng nûãa tiïëng röìi quay laåi vaâ... sang söng. Höm êëy öng àaä ài laåi saáu lêìn nhû thïë.



Caã saáu lêìn Thùæm toã veã khöng àïí yá. Öng cuäng ngöìi im, phêìn vò luác naâo àoâ cuäng coá ngûúâi, phêìn vò öng nhû muöën thi gan vúái cö. Lêìn cuöëi cuâng, luác naây àaä chêåp töëi vaâ trïn àoâ chó coá hai ngûúâi, öng noái:

- Sao Thùæm khöng hoãi vò sao töi cûá ài ài laåi laåi maäi thïë? - Viïåc cuãa em laâ cheâo àoâ, coân ài bao nhiïu lêìn laâ viïåc cuãa

khaách. - Cö laånh luâng àaáp. - Xûa nay coá ai ài àoâ cuãa cö saáu lêìn trong möåt buöíi chiïìu

chûa? - Chûa... - Thùæm ngêåp ngûâng luáng tuáng. Chùæc cö khöng quen

noái döëi. - Thïë Thùæm khöng nghô vò sao töi laâm thïë aâ? - Khöng. Luác naây con àoâ àaä cêåp bïën. Thùæm noái: - Bêy giúâ em nghó. Anh khöng ài lêìn thûá baãy àûúåc àêu. - Nhûng mai töi laåi túái, vaâ seä ài mûúâi baãy lêìn, àûúåc khöng? Cö khöng àaáp, chó vöåi vaä cheâo thuyïìn ài. Tûâ búâ nhòn theo,

öng thêëy cö nhû àang súå haäi àiïìu gò. Höm sau öng laåi àïën, vaâ ài àoâ cuãa Thùæm khöng phaãi mûúâi

baãy, maâ chó nùm lêìn. Vò öng àïën muöån do giûäa àûúâng xe hoãng. Hoå khöng noái vúái nhau lúâi naâo. Möîi lêìn bùæt gùåp caái nhòn cuãa öng, cö ngûúång nguâng quay ài. Coân öng thò vûâa nhòn cö nhõp nhaâng khua maái cheâo, vûâa nghô:

Möåt mònh möåt chiïëc àoâ ngang, Nûúác xanh, mêy trùæng, nùæng vaâng. Cö laái, nhû àoâ, rêët maãnh, Nheå khua maái cheâo àöi caánh... Nghe noái àêy sùæp xêy cêìu, Liïåu cö boã àoâ vïì àêu?

THAÁI BAÁ TÊN 74


Röìi öng hònh dung caãnh chiïëc cêìu àûúåc xêy xong, khöng coân àoâ nûäa, vaâ...

Boã laåi bïën àoâ, doâng söng, Cö laái àaä ài lêëy chöìng. Cuäng viïåc bònh thûúâng, êëy vêåy Maâ khaách bêng khuêng nhû thêëy Caã mònh, caã söng, caã àoâ Húi húi buöìn buöìn nhúá cö. Nhûäng möëi tònh àêìu thûúâng trùæc trúã. Caâng àeåp caâng trùæc trúã.

Xûa nay vêîn vêåy, vaâ coá vêåy múái àaáng noái. Nïëu cö lêëy chöìng, chùæc öng phaãi buöìn lùæm. Nhûng öng àaä khöng coá àûúåc caái buöìn àêìy chêët thú êëy. Vò cö àaä ài lêëy chöìng, vaâ chöìng cö chñnh laâ öng chûá chùèng phaãi ai khaác! Tûác laâ möëi tònh giûäa öng vaâ cö àeåp maâ khöng coá trùæc trúã naâo. Traái vúái caái lö gñch thûúâng gùåp trong vùn thú.

Lêìn thûá nùm öng ài àoâ cö höm êëy, lêìn cuöëi cuâng trong ngaây, thêåt may cuäng chó coá hai ngûúâi. Cö cûúâi baão öng:

- Xong chuyïën naây em nghó. Em seä khöng àûa anh trúã laåi bïn naây nûäa àêu.

- Khöng sao. Nïëu em muöën anh úã laåi bïn êëy thò anh seä úã. - Öng àaáp, àöíi caách xûng hö möåt caách tûå nhiïn, nhû thïí hai ngûúâi quen nhau tûâ lêu. Vúái lúåi thïë hún nhûäng mûúâi tuöíi vaâ dên thaânh phöë, öng tûå giaânh quyïìn chuã àöång. Hún nûäa, öng biïët cö khöng hoaân toaân dûãng dûng vúái öng. Khöng chó lêìn naây maâ caã nhûäng lêìn trûúác cuäng thïë. Öng nghô coá leä trong löìng ngûåc treã trung kia traái tim cö àang àêåp maånh, vaâ àêìu cö àang àêìy nhûäng yá nghô lêîn löån mûâng vui vaâ lo súå mú höì.

Bïì ngoaâi Thùæm vêîn giûä àûúåc veã thaãn nhiïn. Cö lùång leä cheâo, traã lúâi nhûäng cêu öng hoãi möåt caách ngùæn goån vaâ thêån troång. Khi thuyïìn àïën giûäa söng, bêët ngúâ öng tûå ngaä xuöëng nûúác, coân cöë tònh kïu lïn hoaãng súå. Vöën búi gioãi, öng lùån möåt húi thêåt lêu, thêìm hònh



dung trïn thuyïìn Thùæm àang laâm gò. Khoaãng möåt phuát sau, ngoi lïn, nhû dûå àoaán, öng thêëy Thùæm àang cuöëng quyát kïu cûáu. Hònh nhû hai maá cö long lanh nûúác mùæt. Cö vöåi cho thuyïìn laåi gêìn, àûa tay keáo öng lïn. Öng vêîn nùæm chùåt baân tay nhoã nhùæn êëy caã khi àaä ngöìi yïn trïn thuyïìn.

- Trúâi úi, anh laâm em súå hïët höìn. - Thùæm thöët lïn. - Anh ngaä thêåt hay giaã vúâ àêëy?

- Thêåt chûá. Vaâ anh khöng hïì biïët búi. - Öng cûúâi àaáp. - Em àaä cûáu anh. Tûâ nay anh mang ún em suöët àúâi.

Thùæm biïët öng àuâa, liïìn giêån döîi ruát tay ra, ngöìi quay lûng. Höìi lêu con thuyïìn khöng ai cheâo cûá chêìm chêåm tröi vïì phña àöng.

- Em khöng múâi anh vïì nhaâ em hong khö quêìn aáo vaâ nghó ngúi chuát ñt sau möåt tai naån nhû thïë naây aâ? - Öng hoãi khi hai ngûúâi cöåt àoâ vaâo göëc cêy vaâ cuâng bûúác lïn búâ. Thùæm khöng àaáp, lùång leä raão bûúác ài nhanh. Öng ài theo maâ khöng cêìn cho pheáp.

Ba thaáng sau hoå laâm lïî cûúái. Meå Thùæm àûúåc múâi ra söëng hùèn úã Haâ Nöåi vúái vúå chöìng öng. Cuå vûâa mêët caách àêy nùm nùm. Cö laái àoâ cuãa öng cuöëi cuâng cuäng àûúåc hoåc mön hoåa mònh yïu thñch, khöng phaãi úã trûúâng Cao àùèng nhaåc hoåa maâ úã Àaåi hoåc myä thuêåt quöëc gia taåi phöë Yïët Kiïu. Cö töët nghiïåp loaåi gioãi vaâ àûúåc giûä laåi laâm caán böå giaãng daåy.

Àïën nay cö Thùæm laái àoâ nùm xûa àaä laâ möåt hoåa sô nöíi tiïëng, tûâng töí chûác nhiïìu triïín laäm caá nhên caã trong vaâ ngoaâi nûúác. Baâ coá phoâng tranh riïng. Tiïìn baán tranh, nhêët laâ thúâi kyâ àêët nûúác múái múã cûãa, àuã cho hoå xêy àûúåc ngöi nhaâ khang trang vúái cuöåc söëng vêåt chêët àêìy àuã. Coân öng, trong giúái vùn chûúng öng cuäng àûúåc nhiïìu ngûúâi biïët àïën vaâ kñnh troång, khöng chó vïì nghïì nghiïåp maâ caã vïì nhên caách. Hoå chó coá möåt cö con gaái múái töët nghiïåp nhaåc viïån, böå mön pianö. Möåt nghïå sô treã àûúåc xïëp vaâo loaåi "coá triïín voång" nhû öng ngaây naâo. Nïëu moåi viïåc suön seã, nùm túái noá sang tu nghiïåp úã Canaàa. Nghôa laâ chuyïån gia àònh, chuyïån sûå nghiïåp cuãa caã nhaâ öng àïìu töët àeåp. Caã chuyïån tònh cuäng töët àeåp. Öng lêëy àûúåc ngûúâi mònh yïu, möåt phuå nûä lyá tûúãng nhû öng vêîn nghô vaâ thêìm caãm ún söë phêån àiïìu naây.

Vêåy öng coân muöën gò hún? *

THAÁI BAÁ TÊN 76


Hònh nhû àïm àaä khuya. Trùng àêìu thaáng moãng tang, múâ

múâ sau lúáp mêy khoái phña chên trúâi. Coá àöi le le böîng giêåt mònh bay lïn tûâ búâ bïn phaãi, caánh àêåp maånh. Öng coá caãm giaác nhû khöng khñ kheä rung lïn vò nhûäng tiïëng àêåp êëy.

Öng vêîn nùçm yïn, ngûãa mùåt bêng quú nhòn lïn trúâi. ûâ nhó, öng coân cêìn gò nûäa? Öng khöng coá gò phaãi phaân naân vïì cuöåc àúâi mònh. Coá thïí noái öng laâ ngûúâi thaânh àaåt vaâ gùåp may trong moåi chuyïån. Nhûng öng coá thûåc sûå haånh phuác khöng? Chñnh bêy giúâ öng àang tûå hoãi mònh cêu êëy. Coá leä coá, nïëu hiïíu haånh phuác theo nghôa thöng thûúâng ngûúâi ta quan niïåm xûa nay.

Vêng, öng laâ ngûúâi haånh phuác. êëy thïë maâ àöi khi öng vêîn caãm thêëy nhû thiïu thiïëu caái gò àïí laâm haånh phuác cuãa öng thûåc sûå troån veån. Nhû chuyïån tònh yïu chùèng haån. Tûâ ngûúâi yïu thú möång úã bïën söng naây, cö laái àoâ cuãa öng àaä trúã thaânh ngûúâi vúå, möåt hoåa sô danh tiïëng. Duâ caã hai ngûúâi êëy vêîn yïu öng vaâ öng vêîn yïu hoå vúái têët caã têëm loâng, duâ àoá laâ möåt sûå phaát triïín tûå nhiïn àaáng mong muöën, thïë maâ öng cûá quêín quanh nghô maäi vïì cö Thùæm laái àoâ ngaây xûa, vïì viïåc öng giaã vúâ ngaä xuöëng söng àïí sau àoá àûúåc cêìm tay cö vúái caãm giaác lêng lêng àïën tï ngûúâi. Bêy giúâ thónh thoaãng öng vêîn cêìm tay baâ nhûäng luác ài daåo quanh höì Thuyïìn Quang. Nhûng khöng coân nûäa caái caãm giaác böìi höìi "àiïån giêåt" ngaây naâo. Öng khöng bõ cuöåc söëng àúâi thûúâng laâm chai saån tònh caãm, nhûng quaã thûåc trong öng khöng coân nûäa àiïìu maâ bêy giúâ öng àang mong tòm laåi. Àoá laâ sûå böìng böåt laäng maån cuãa möëi tònh àêìu. ñt ra öng cuäng muöën àûúåc söëng laåi nhûäng giêy phuát êëy, duâ chó trong têm tûúãng.

Nhiïìu khi öng cûá vêín vú nghô, rùçng biïët àêu cuöåc àúâi öng seä trúã nïn yá nghôa hún, haånh phuác hún, nïëu ngaây êëy coá ai àoá hoùåc viïåc gò àoá àûáng caãn àûúâng, bùæt öng phaãi vûúåt qua àïí àïën àûúåc vúái Thùæm. Thêåm chñ nïëu öng thêët baåi, Thùæm bõ eáp lêëy ngûúâi khaác vaâ caã hai seä àau khöí, luác êëy möëi tònh cuãa hoå seä troån veån hún, cuäng coá nghôa laâ àeåp hún vaâ cuöåc àúâi öng seä àúä trún tru, teã nhaåt hún chùng?

"Mònh àuáng laâ giaâ, àêm ra lêín thêín mêët röìi!" öng móm cuúâi möåt mònh trong àïm vùæng. Vêåy thò haånh phuác laâ gò? Khöng leä, nhû möåt nhaâ vùn Nga àaä noái, haånh phuác chó laâ khi ta mong muöën caái gò àêëy maâ khöng àaåt àûúåc? Thïë àaåt àûúåc thò sao? Seä khöng coân laâ haånh phuác nûäa û? Nhaãm nhñ! Cuäng nhaãm nhñ caái cêu "tònh chó àeåp khi coân dang dúã" trong möåt baâi thú reã tiïìn öng tûâng àoåc.



Vêng, vêåy thò röët cuåc, haånh phuác laâ gò? Öng suyát noái to thaânh tiïëng caái cêu hoãi oaái oùm êëy maâ öng khöng sao tòm nöíi cêu traã lúâi. Con ngûúâi kïí cuäng laå, nhû öng àêy chùèng haån. Öng vui mûâng, haånh phuác khi cö Thùæm laái àoâ trúã thaânh baâ hoåa sô vúå öng, haâng ngaây söëng caånh öng vaâ hoaân toaân thuöåc súã hûäu öng, nhûng öng chûa lêëy thïë laâm àuã, coân muöën coá möåt cö Thùæm khaác maäi maäi laâ cö laái àoâ nhoã beá, thú ngêy maâ vò tònh yïu trùæc trúã öng khöng vûún túái àûúåc. Bêy giúâ, khi caái àiïìu trùæc trúã êëy khöng xêíy ra, öng laåi vïì àêy tòm caách söëng laåi vúái nhûäng gò nhúâ may mùæn öng àaä boã mêët...

"Mònh àuáng lêín thêín thêåt röìi!", öng laåi móm cûúâi nghô thêìm, khoan khoaái têån hûúãng sûå tônh lùång cuãa thiïn nhiïn vaâ nhûäng kyã niïåm àeåp cuãa quaá khûá. Trong àêìu öng lêìn nûäa laåi vang lïn baâi thú buöìn buöìn öng viïët àïí minh hoåa cho bûác tranh sún dêìu khöí lúán treo chñnh giûäa phoâng khaách nhaâ öng. Bûác tranh baâ veä theo gúåi yá cuãa öng, vïì möåt bïën àoâ vùæng trong àïm trùng, vúái chiïëc thuyïìn con khöng ngûúâi trïn nïìn xanh xêîm cuãa doâng söng vaâ baäi mña.

Con àoâ trïn bïën vùæng Nhû chiïëc laá tre vaâng Chao trïn doâng nûúác lùång, Doâng söng buöìn mïnh mang. Trùng cuöëi thaáng múâ múâ, Trúâi khöng sao, man maác. Nhû nûãa tónh, nûãa mú, Cêy bïn söng xaâo xaåc. Con chim gò giêåt mònh Bay lïn tûâ baäi coã. Khöng khñ kheä rung rinh Vò caánh chim àang vöî. Nhû chiïëc laá tre vaâng,

THAÁI BAÁ TÊN 78


Con àoâ khuya ngaái nguã Giûäa doâng söng mïnh mang, Àang nhúá vïì cö chuã... Haâ Nöåi, 3.5.2001



Öng tûúång àaá Thú cöí Triïìu Tiïn coá möåt baâi thêm thuáy, khiïën àoåc xong, ta

cûá nghô lan man maäi. Möåt öng muâ Dùæt möåt öng muâ khaác qua cêìu. Cêìu thò heåp, söng thò sêu Nhiïìu lêìn suyát ngaä. Thïë maâ bïn àûúâng, öng tûúång àaá Coân ngûãa mùåt lïn cûúâi. Töi cuäng thïë. Khöng chó vò töi laâ ngûúâi àoåc, maâ coân laâ ngûúâi

dõch noá ra tiïëng Viïåt caách àêy mêëy chuåc nùm. Trong suöët thúâi gian êëy thónh thoaãng àoåc laåi, töi thûúâng nghô lan man àuã chuyïån khaác nhau, tuây vaâo thúâi gian, têm traång vaâ mûác àöå caãm nhêån baâi thú nhoã naây. Luác àêìu töi nghô vïì sûå khöng hoaân thiïån cuãa cuöåc àúâi, vïì sûå nhaåo baáng trêng traáo cuãa con ngûúâi àöëi vúái nöîi àau àöìng loaåi. Röìi töi nghô coá thïí öng tûúång àaá chó cûúâi trúâi, cûúâi chñnh baãn thên mònh, hay àún giaãn böîng dûng thêëy thñch thò cûúâi chûá chùèng liïn quan gò àïën viïåc hai öng giaâ muâ dùæt nhau qua chiïëc cêìu chïnh vïnh, phña dûúái laâ doâng nûúác xiïët. Coân höm nay àoåc laåi lêìn nûäa trûúác khi àûa baâi thú yïu thñch vaâo cuöën saách sùæp in, töi chúåt thêëy nhûäng kiïíu suy luêån trïn chó mang tñnh chuã quan aáp àùåt. Thay

THAÁI BAÁ TÊN 80


vaâo àoá, noá böîng gúåi töi nhúá (khöng hiïíu sao maäi àïën giúâ töi múái nhúá) rùçng úã quï töi, ngay úã laâng töi, cuäng coá möåt öng tûúång àaá nhû thïë. Cuäng ngûãa mùåt lïn trúâi vaâ cûúâi. Cuäng úã bïn chiïëc cêìu vaâ doâng söng.

Thûåc ra, goåi söng thò húi quaá. Noá chó laâ möåt con kïnh nhoã, Kïnh Nhaâ Lï, chaåy suöët tûâ phña nam Bùæc Böå túái Haâ Tônh. Loâng kïnh heåp, laåi nöng nïn chó khi nûúác lïn thuyïìn múái ài laåi àûúåc. Àoaån chaãy qua laâng töi coá nhûäng hai chiïëc cêìu, cêìu Thûúång vaâ cêìu Haå. Cêìu Thûúång àûúåc àöí xi mùng tûâ lêu àïí ö tö ngûúåc lïn caác huyïån phña trïn. Coân cêìu Haå, trûúác chó laâ chiïëc cêìu khó vúái dùm cêy phi-lao bùæc ngang trïn nhûäng thanh ray cùæm àûáng xuöëng nûúác laâm giaá àúä, gêìn àêy àûúåc xêy laåi, coá hai truå hùèn hoi, nhûng loâng cêìu chó khoaãng meát rûúäi.

Öng tûúång àaá àûáng caånh cêìu Haå, trïn nïìn möåt ngöi àïìn cöí bõ ngûúâi ta phaá laâm truå súã uãy ban xaä caái thúâi röå lïn phong traâo chöëng mï tñn dõ àoan. Coá leä trûúác àêy öng mang möåt yá nghôa cuå thïí, thiïng liïng naâo àoá, möåt võ thêìn hay phêåt chùèng haån, nhûng bêy giúâ àúâi söëng múái chùèng ai coân nhúá. Dên laâng, nhêët laâ boån treã con, chó àún giaãn goåi öng laâ "öng tûúång àaá". Caånh öng coân soát laåi möåt con voi, möåt con ngûåa cuäng bùçng àaá nguyïn khöëi. Caã ba cuâng hûúáng vïì doâng söng vaâ chiïëc cêìu. Àoá laâ têët caã nhûäng gò bùçng àaá soát laåi tûâ ngöi chuâa maâ ngûúâi ta khöng thïí hoùåc chûa kõp àêåp ài àïí laâm àaá xêy nhaâ. Sau naây, khi coá chuã trûúng khöi phuåc laåi chuâa chiïìn, lïî höåi, ngûúâi ta àõnh àûa öng cuâng con voi, con ngûåa vïì àùåt trïn sên truå súã uãy ban xaä laâm vêåt trang trñ, nhûng thêëy nùång quaá nïn thöi.

Con voi vaâ con ngûåa thò tröng thêåt buöìn, dûúâng nhû àang thiu thiu nguã, chùèng mêëy quan têm àïën thúâi cuöåc, cuäng chùèng lêëy laâm khoá chõu khi boån treã trong laâng haâng ngaây cûúäi, neám àêët buân hay veä bêåy lïn ngûúâi chuáng. Con voi úã tû thïë quò, cuåt caã hai ngaâ, bïn höng phaãi coá möåt vïët sûát lúán. Con ngûåa thò àûáng, caái àuöi cuåp vaâo buång nïn coân nguyïn, hai tai vïính lïn, laåi maãnh nïn têët nhiïn bõ mêët tûâ lêu. Öng tûúång àaá cuäng bõ böi bêín àêìy ngûúâi, àêìy mùåt. Chim coân àïën àêåu, óa caã lïn àêìu. Nhûng may ngûúâi öng cao vûúåt quaá têìm vúái, àûáng khoanh tay öm chiïëc buång phïå, muäi laåi teåt nïn hêìu nhû öng coân nguyïn veån, ngoaåi trûâ ñt vïët xûúác nhoã phña dûúái.

úã öng, ñt ra trong tònh traång hiïån nay, chùèng toaát lïn àiïìu gò linh thiïng. Moåi ngûúâi cuäng chó coi öng laâ phiïën àaá dûång àûáng coá hònh ngûúâi ngöì ngöå. Nïëu quaã linh thiïng thêìn thaánh thò chùæc öng



àaä chùèng cho phaá ngöi àïìn thúâ öng, hoùåc chñ ñt cuäng cûúäi lïn voi ngûåa boã ài tûâ lêu àïí khoãi chõu caãnh ngaây àïm mûa nùæng vaâ luä dên laâng vö lïî xuác phaåm nhû thïë. Cuäng coá thïí öng thêìn thaánh vaâ thoaát tuåc àïën mûác khöng theâm àïí yá nhûäng àiïìu vuån vùåt êëy, nïn chó ngêíng mùåt lïn trúâi maâ cûúâi. Cûúâi caái gò thò chùèng ai biïët, coá leä caã ngûúâi taåc ra öng cuäng vêåy. Tröng öng coá veã hiïìn, khöng xoã xiïn thêm aác. ñt ra öng khöng cûúâi nhûäng ngûúâi ài qua cêìu Haå chùèng may rúi xuöëng söng. Ngaây xûa àiïìu naây thûúâng xaãy ra, àùåc biïåt vúái luä treã chuáng töi khi möîi ngaây hai lêìn ài hoåc phaãi qua noá. Àûúåc caái cêìu khó khöng cao, nûúác laåi nöng nïn chùèng àûáa naâo chïët àuöëi.

Töi chûa àïën Cùmpuchia àïí biïët nuå cûúâi bñ êín cuãa tûúång àaá Bayon thïë naâo, chûá caái caách cûúâi cuãa öng tûúång àaá laâng töi thò chùèng coá gò àùåc biïåt. Thêåm chñ nhaåt pheâo. Coá keã tuåc tôu coân baão cûúâi àïíu. Ai nghô gò, mùåc, bao nùm nay öng àaä vaâ chùæc seä coân tiïëp tuåc nhiïìu nùm nûäa àûáng àêëy, vaâ cûúâi. Chùèng sao. Ngûúâi ta taåc öng àïí cûúâi thò öng cûá viïåc cûúâi. Möåt nuå cûúâi vö haåi. Dêìn dêìn chùèng mêëy ai quan têm àïën öng, kïí caã viïåc vò sao öng cûá ngûãa mùåt lïn maâ cûúâi nhû thïë.

Vêåy maâ úã laâng töi laåi coá ngûúâi luön bõ aám aãnh vaâ khoá chõu búãi

nuå cûúâi vö haåi êëy. Àoá laâ laäo Kïìn. Laäo söëng möåt mònh, khöng vúå con, thên thñch,

khöng nhaâ cûãa, vaâ hònh nhû ùn uöëng cuäng khöng nöët. Vò laäo söëng bùçng rûúåu. Khöng thïí àïí trong laâng coá ngûúâi chïët àoái, ngûúâi ta dûång cho laäo chiïëc choâi giûäa àöìng àïí tröng hoa maâu vaâ ao caá húåp taác xaä caånh àêëy. Haâng thaáng laäo àïën uyã ban xaä nhêån mêëy cên gaåo, goåi laâ tiïìn cöng cuäng àûúåc maâ tiïìn trúå cêëp ngheâo àoái cuäng àûúåc. Phêìn lúán söë gaåo êëy laäo àem àöíi lêëy rûúåu úã cûãa haâng muå Taám Beáo. Cêìn thûác ùn, laäo xuöëng söng moâ hïën, bùæt töm caá. Khöng coá gaåo thò laäo ra caánh àöìng maâ laäo àûúåc giao nhiïåm vuå canh giûä àïí beã ngö, moi khoai vïì ùn. Vò vêåy laäo cûá söëng bònh yïn nhû moåi ngûúâi lûúng thiïån khaác.

Goåi laâ "laäo" vò caái veã ngoaâi tiïìu tuåy vaâ löëi söëng bï tha chûá chûa hùèn vò tuöíi taác. Laäo chûa àïën nùm lùm, tûác cuâng tuöíi töi vaâ tûâng cuâng töi hoåc hïët cêëp hai. Sau àoá töi lïn tónh hoåc tiïëp, coân laäo thò úã nhaâ giuáp öng böë laâm ruöång. Meå laäo chïët tûâ lêu, àïí böë laäo, cuäng nghiïån rûúåu nùång, söëng möåt mònh vúái thùçng con duy nhêët. Trûúác àêy laäo cuäng bònh thûúâng nhû bao ngûúâi khaác, khöng hiïíu

THAÁI BAÁ TÊN 82


do àêu nïn cú sûå naây. Coá ngûúâi baão vò laäo khöng lêëy àûúåc cö Mêåt laâng bïn maâ thêët tònh, àêm ra rûúåu cheâ. Coá ngûúâi laåi noái vò laäo bõ quyã aám, bùçng chûáng laâ khöng chó bï tha maâ laäo coân dúã ngûúâi, thûúâng noái nhûäng cêu rêët kò cuåc. Laäo thñch trñch dêîn lúâi ngûúâi xûa vaâ rêët mï àoåc saách, möåt viïåc laå àöëi vúái nhûäng ngûúâi nhû laäo, laåi úã vuâng quï heo huát thïë naây. Nhûng coá möåt nguyïn nhên hiïín nhiïn maâ ai cuäng biïët, àoá laâ caái chïët cuãa böë laäo. Maâ laäo thò yïu böë lùæm. Sau khi böë chïët, dûúâng nhû laäo khöng muöën söëng nûäa. Thïë laâ bùæt àêìu buöng thaã.

Thónh thoaãng vïì quï, töi coá gùåp laäo. Theo pheáp lõch sûå, töi thûúâng dûâng laåi chuyïån troâ vúái laäo möåt chöëc. Dêîu sao cuäng laâ baån hoåc cuä vúái nhau. Laäo coân hoåc gioãi hún töi cú àêëy. Laäo hay noái, coá nhiïìu cêu chñ lyá. Thûåc tònh, töi thêëy úã laäo chùèng coá gò khaác thûúâng, ngoaâi muâi rûúåu, muâi möì höi nöìng nùåc vaâ àöi mùæt luác àúâ àêîn luác chúåt loáe saáng nhû mùæt ngûúâi àiïn. Möåt lêìn laäo múâi töi "vaâo nhaâ" uöëng rûúåu, vaâ töi àaä ngöìi vúái laäo trong caái choâi chú vú giûäa àöìng caã tiïëng àöìng höì. Laäo thùæp nïën roát rûúåu múâi töi. Luác êëy múái xïë chiïìu, trúâi coân nùæng. Töi hoãi sao phaãi thùæp nïën. Laäo baão thïë uöëng rûúåu ngon hún, múái àuáng kiïíu ngûúâi xûa. Chuáng töi chó noái chuyïån taâo lao. Töi neá traánh àúâi riïng cuãa laäo, coân laäo thò cöë laái cêu chuyïån sang vùn chûúng. Hoáa ra laäo biïët khaá nhiïìu àiïín tñch cuä, caã ta lêîn taâu. Khöng hiïíu laäo àoåc úã àêu. Thêëy vêåy, töi tùång laäo têåp Thú cöí phûúng àöng töi múái in. Laäo coá veã mûâng lùæm. Baâi thú cöí Triïìu Tiïn kia laäo àoåc tûâ àêëy, vaâ cuäng tûâ àêëy múái xaãy ra nhûäng chuyïån rùæc röëi sau naây.

Chùæc baâi thú phaãi taác àöång lïn laäo maånh lùæm. Suöët ngaây höm êëy vaâ liïn tiïëp mêëy ngaây sau laäo chó àoåc vaâ suy nghô vïì noá. Laäo nghô túái caái àïm xa xûa noå, khi böë laäo uöëng rûúåu say ài qua cêìu Haå ngaä xuöëng söng chïët àuöëi, phaãi mêëy ngaây sau ngûúâi ta múái thêëy xaác nöíi lïn. Laäo hònh dung hai öng giaâ muâ trong baâi thú Triïìu Tiïn cuäng coá thïí dïî daâng rúi xuöëng söng vaâ chïët nhû böë laäo. Röìi laäo nghô túái sûå àïíu caáng cuãa öng tûúång àaá thêëy vêåy coân "ngûãa mùåt lïn cûúâi". "Àöì mêët daåy, - laäo lêìm bêìm. - Öng maâ úã àoá thò öng àêåp vúä mùåt, xem coân cûúâi nûäa khöng". Böîng dûng laäo nghô túái öng tûúång àaá bïn cêìu Haå, caách caái choâi cuãa laäo khöng xa. Cuäng chiïëc cêìu, doâng söng. Cuäng öng tûúång àaá ngûãa mùåt cûúâi. Chó khaác laâ böë laäo khöng muâ vaâ chó möåt mònh khi qua cêìu. Nhûng böë laäo laåi chïët. Thïë maâ thùçng ngûúâi àaá naây laåi cûúâi. Àïën bêy giúâ vêîn cûúâi. "Àöì àïíu! Àöì



bêët nhên! - laäo chûãi to thaânh tiïëng. - Khöng biïët tûâ ngaây êëy àïën nay böë maây khöí chûa àuã hay sao maâ maây coân cûúâi?"

Röìi laäo ngêët ngûúãng ra söng, àïën àûáng trûúác bûác tûúång àaá. Àïí toã thaái àöå khinh bó, laäo tuåt quêìn, teâ luön möåt baäi, laåi coân cöë vêíy thêåt cao cho nûúác àaái teá lïn. Nhûng öng tûúång àaá khöng theâm àïëm xóa àïën laäo, vêîn ngûãa mùåt lïn trúâi cûúâi nhû bao nùm nay, laâm laäo caâng thïm tûác. Trïn trúâi laâ möåt khoaãng khöng bao la maâu xaám, chùèng coá gò àaáng cûúâi.

- Maây cûúâi böë maây àoá haã? - laäo quaát to, nhòn chùçm chùçm vaâo böå mùåt pheâ pheâ, maá xïå, muäi teåt vaâ caái miïång cûúâi ngoaác àïën gêìn mang tai. Öng tûúång khöng theâm àaáp. Laäo nhùæc laåi cêu hoãi höîn xûúåc cuãa mònh lêìn nûäa, trûâng trûâng nhòn lïn vúái veã àêìy hùm doåa. Bêët chúåt laäo caãm thêëy hònh nhû bûác tûúång kheä nhñu maây gêåt àêìu. Laäo giêåt mònh. Hay laäo nhêìm? - Sao, maây thêåt sûå cûúâi böë maây àoá haã? - laäo laåi hoãi, cöët àïí kiïím tra àiïìu vûâa phaát hiïån. Thêåt laå luâng, lêìn naây laäo cuäng thêëy nhû bûác tûúång gêåt àêìu thêåt.

Laäo àûáng àúá ngûúâi möåt luác, khöng biïët phaãi laâm gò. Röìi nhû möåt thùçng àiïn thûåc sûå, laäo vûâa luön tay neám àêët àaá vaâo öng tûúång, vûâa chûãi búái êìm ô:

- Àûúåc lùæm. Thïë thò cûúâi ài, cûúâi nûäa ài naây! Chùæc ngaây xûa maây cuäng cûúâi àïíu nhû thïë khi böë tao rúi xuöëng söng chïët àuöëi! Naây, naây, cûúâi nûäa ài! Khöng kheáo chñnh maây àaä laâm böë tao chïët. Thïë maâ giúâ coân daám ngûãa mùåt cûúâi!

Möåt luác sau, phêìn vò thêëm mïåt, phêìn tónh rûúåu khöng coân hùng nhû trûúác, laäo höín hïín boã vïì choâi, vêîn khöng ngúát laãm nhaãm chûãi. Bêy giúâ thò laäo tin chùæc caách naây hay caách noå thùçng ngûúâi àaá kia coá liïn quan àïën caái chïët cuãa böë laäo.

Àïm êëy, laäo àem hai cên gaåo cuöëi cuâng àïën cûãa haâng muå Taám Beáo àöíi lêëy rûúåu, uöëng say khûúát röìi laåi ra söng. "Chuyïën naây phaãi cho hùæn biïët tay!" Laäo thuã sùén chiïëc gêåy tre khaá daâi. Túái núi, sau khi quaát hoãi laåi nhûäng cêu ban chiïìu vaâ tûúãng (vò thûåc sûå trúâi töëi laäo khöng nhòn thêëy) öng tûúång àaá vêîn gêåt àêìu, laäo liïìn lêëy gêåy vuåt lia lõa vaâo bûác tûúång, chöëc chöëc dûâng laåi chûãi ruãa hoùåc nhöí nûúác boåt vaâo noá, hïåt nhû ngaây xûa ngûúâi ta àaánh vaâ nhöí nûúác boåt vaâo tûúång àöìng vúå chöìng Têìn Cöëi trong tû thïë quò trûúác möå Nhaåc Phi caånh chên nuái Thï Haâ, tónh Haâng Chêu bïn Trung Quöëc. Tûúång Têìn Cöëi àûúåc dûång àïí ngûúâi àúâi laâm nhuåc tïn gian thêìn.

THAÁI BAÁ TÊN 84


Coân ngûúâi ta taåc öng ngûúâi àaá naây àïí öng cûúâi, thïë maâ laäo laåi àaánh öng.

Suöët mêëy àïm liïìn laäo àaánh öng nhû thïë, nhûng saáng naâo ra nhòn, laäo vêîn thêëy öng thaãn nhiïn cûúâi nhû khöng coá gò xaãy ra. Tûå laäo coá leä cuäng nhêån thêëy phêìn naâo sûå phi lñ cuãa viïåc laäo laâm. Nhûng lêu dêìn thaânh quen, laäo cûá bõ nuå cûúâi höìn nhiïn kia aám aãnh, nïn caâng ngaây caâng tûác giêån möåt caách vö löëi. Vaâ röìi möåt töëi noå, thay cho viïåc mang gêåy nhû moåi lêìn, laäo àem theo möåt chiïëc buáa vaâ cûá nheâ vaâo caái miïång àang cûúâi cuãa öng tûúång maâ àêåp. "Cho maây hïët cûúâi nheá! Hïët cûúâi con nheá!"

Höm sau, laäo cöë tònh dêåy súám àïí ra xem thïë naâo. Öng tûúång àaá töåi nghiïåp àaä bõ àaánh möåt trêån nïn thên. Caái miïång bao nùm nay cûúâi vö tû àïën thïë bêy giúâ bõ dêåp naát, raách möåt miïëng sêu nghiïng xuöëng bïn phaãi, tröng nhû öng àang khoác. Vêåy laâ öng tûúång cûúâi bõ laäo biïën thaânh öng tûúång khoác. Ngûãa mùåt lïn trúâi maâ khoác. Suöët àúâi phaãi khoác.

- Cûúâi nûäa ài con! Cûá cûúâi nûäa cho böë maây xem naâo! - laäo noái vúái veã thñch thuá cay àöåc.

Laäo haã hï lùæm. Nuå cûúâi maâ laäo cho laâ cûúâi àïíu nay khöng coân aám aãnh laäo nûäa. Thêåm chñ laäo coi nhû àaä traã àûúåc moán thuâ cho böë. Röìi laäo tuåt quêìn, teâ möåt baäi, loaång choaång bûúác vïì choâi.

Luä treã chùn trêu laâ nhûäng ngûúâi àêìu tiïn phaát hiïån ra öng

tûúång khoác. Luác àêìu chuáng thêëy buöìn cûúâi, nhûng sau àoaán coá chuyïån nghiïm troång, beân baáo vúái öng cöng an xaä. Öng naây nhanh choáng tòm ra thuã phaåm laâ laäo Kïìn. Möåt chöëc sau gêìn nûãa laâng àaä coá mùåt, toâ moâ ngùæm nhòn öng tûúång vúái nuå cûúâi quen thuöåc bêy giúâ àang khoác.

Tröng öng thêåt töåi. Caãnh vêåt xung quanh öng, kïí caã con voi vaâ con ngûåa àaá, vò thïë maâ coá veã buöìn hún rêët nhiïìu. Caã dên laâng cuäng vêåy. Hoå nguyïìn ruãa laäo giaâ gaân dúã. Coá ngûúâi àïì nghõ àêåp naát mùåt laäo. Muå Taám Beáo thò tuyïn böë tûâ nay khöng cho laäo uöëng rûúåu nûäa. Àïën bêy giúâ moåi ngûúâi múái nhêån thêëy viïåc haâng chuåc hay thêåm chñ haâng trùm nùm nay coá öng tûúång àaá àûáng cûúâi trïn àêët laâng mònh kïí cuäng vui, chñ ñt thò chùèng haåi gò. Nay böîng dûng öng êëy khoác, khoác möåt caách thï thaãm, laåi khöng biïët bao nùm nûäa múái thöi, maâ úã ngay trïn chñnh maãnh àêët vöën chùèng coá nhiïìu àiïìu vui



naây, thò quaã laâ khöng öín. Khöng coi àûúåc. Àoá laâ àiïìm gúã. Biïët àêu tai hoåa seä chùèng thi nhau êåp xuöëng laâng ?

Àïí trûâng phaåt laäo Kïìn vïì caái töåi "Phaá hoaåi di tñch vùn hoáa tñn ngûúäng", ngûúâi ta quyïët àõnh tûâ thaáng túái seä cùæt phêìn gaåo trúå cêëp cho laäo. Nhûng laäo chùèng söëng àïën caái "thaáng túái" êëy àïí chõu hònh phaåt nghiïm khùæc cuãa laâng.

Chûa àêìy mûúâi ngaây sau ngûúâi ta thêëy laäo nùçm chïët coâng queo trïn cêìu Haå (chûá khöng phaãi rúi xuöëng söng, vò hai bïn cêìu coá thanh chùæn). Baâ y sô trûúãng traåm y tïë xaä àïën khaám, kïët luêån laäo àöåt tûã khoaãng mûúâi hai giúâ àïm töëi höm trûúác, do uöëng quaá nhiïìu rûúåu, laåi bõ caãm laånh àöåt ngöåt. Cö höå lyá ài cuâng baâ, vïì àöìn khùæp laâng rùçng luác chïët, miïång laäo meáo xïåch, giöëng hïåt nhû miïång öng tûúång àaá.

Coá thïí àuáng thïë thêåt, maâ cuäng coá thïí cö phõa ra thïë àïí rùn àe moåi ngûúâi àûâng laâm àiïìu aác. Chñ ñt thò cuäng àûâng bao giúâ tòm caách xoáa ài möåt nuå cûúâi. êëy laâ ngûúâi ta suy diïîn thïë thöi chûá cö naây, vúái hoåc vêën lúáp baãy cöång hai, chûa chùæc coá àûúåc caách tû duy triïët lñ kiïíu ên oaán nhû vêåy.

Phêìn töi, töi cuäng caãm thêëy coá löîi ñt nhiïìu trong viïåc naây.

Àaáng leä töi khöng nïn tùång laäo Kïìn têåp thú kia àïí àêìu oác bïånh hoaån cuãa laäo coá thïí suy luêån theo caách tai haåi êëy. Suy cho cuâng, àoá cuäng chó laâ möåt trong biïët bao baâi thú khaác trong têåp. Noá laâ möåt taác phêím xinh xùæn, àeåp möåt caách cöí àiïín vaâ gúåi àöi chuát triïët lñ nheå nhaâng. Chó thïë thöi, vaâ chùèng àaáng, chùèng nïn suy diïîn nhûäng àiïìu àao to buáa lúán. Laåi caâng chùèng àaáng vò noá maâ àïí mêët möåt nuå cûúâi, duâ àoá chó laâ nuå cûúâi cuãa möåt öng tûúång àaá. Caác baån thûã àoåc laåi xem nheá:

Möåt öng muâ Dùæt möåt öng muâ khaác qua cêìu. Cêìu thò heåp, söng thò sêu Nhiïìu lêìn suyát ngaä.

THAÁI BAÁ TÊN 86


Thïë maâ bïn àûúâng, öng tûúång àaá Coân ngûãa mùåt lïn cûúâi. Haâ Nöåi, 8.3.2001



Àöíi àúâi Trong khoa hoåc, nhû ta biïët, àöi khi caác sûå viïåc tònh cúâ laåi

giuáp con ngûúâi coá àûúåc nhûäng phaát minh vô àaåi. Xin haäy nhúá quaã taáo cuãa Niutún, cuöåc chaåy trêìn truöìng cuãa Acsimet tû búâ söng vïì nhaâ vaâ nhiïìu thñ duå khaác. Trong cuöåc söëng haâng ngaây, chuáng ta ai cuäng tûâng gùåp nhûäng trûúâng húåp tûúng tûå, khaác chùng chó úã qui mö vaâ yá nghôa. Vaâ àêy laâ trûúâng húåp cuãa Caái Tyá. Möåt phaát hiïån giuáp noá àöíi àúâi, tûâ con beá nhaâ quï chên àêët thaânh “baâ quñ phaái” loåc loäi chöën àö thaânh, nhiïìu tiïìn, nhiïìu tònh, vaâ do vêåy nhiïìu caã quyïìn.

Nùm mûúâi saáu tuöíi, noá àûúåc àûa ra Haâ Nöåi laâm ö-xin cho möåt gia àònh khaá giaã. Chó mêëy ngaây sau, öng chuã, möåt ngûúâi coá hoåc vaâ cuäng tûã tïë, chûa àïën nùm mûúi, giúã troâ taán tónh röìi cûúäng àoaåt noá. Noá súå, têët nhiïn, nhûng khöën nöîi noá cuäng thñch. Thñch nhêët laâ sau àoá àûúåc cho nhûäng möåt trùm nghòn àöìng, nghôa laâ nûãa thaáng lûúng. Khöng bõ quaã taáo ngêîu nhiïn rúi àuáng àêìu, coá thïí Niutún àaä chùèng phaát minh àûúåc àõnh luêåt vaån vêåt hêëp dêîn. Khöng bõ öng chuã giúã troâ, têët nhiïn noá khöng biïët àûúåc noá àang coá caái gò vaâ khai thaác caái êëy nhû thïë naâo. Möåt phaát hiïån tuyïåt vúâi, coá thïí noái vô àaåi. Maâ möåt khi àaä thêëy àûúâng ài, biïët caách laâm thò cûá thïë maâ tiïën. Möîi lêìn möåt trùm nghòn àöìng ngon ú, laåi coân àûúåc thñch! Sau àoá hêìu nhû tuêìn naâo noá cuäng àïìu àïìu nhêån vaâi lêìn möåt trùm nghòn nhû thïë. Söë tiïìn naây noá giêëu riïng röìi àem gûãi núi khaác, chùèng mêëy chöëc lïn túái tiïìn triïåu, röìi nhiïìu triïåu.

Möåt höm, “xong viïåc”, chó vö tònh thöi, àuâa chûá chùèng hïì coá chuã àõnh gò, noá noái: “Chaáu coá thai!” Öng kia súå taái mùåt, luác àêìu ngöìi thêìn ngûúâi, röìi cuöëng quyát cùn vùån, cuöëng quyát gúåi yá caách “giaãi quyïët”. Noá baão: “Khöng. Chaáu muöën àïí nuöi!” Cuäng buöåt

THAÁI BAÁ TÊN 88


miïång noái cho vui. Nhûng khi thêëy öng chuã höët hoaãng àïën lñu caã lûúäi thò noá bùæt àêìu nghô. Maâ noá nghô nhanh lùæm, vò noá vöën laâ àûáa beá thöng minh, hay goåi laâ ranh ma cuäng àûúåc. Noá nghô möåt khi viïåc êëy àaáng súå àïën thïë àöëi vúái öng chuã thò taåi sao khöng nhên dõp naây kiïëm möåt vöë. Möåt vöë lúán chûá khöng phaãi kiïíu coâ con möîi lêìn möåt trùm nghòn. Röìi noá giaã vúâ àau khöí vaâ khoác. Àiïåu böå vaâ tiïëng khoác coân vuång, vò àêy múái laâ bûúác chêåp chûäng àêìu tiïn trïn con àûúâng nghïå thuêåt chaâi àaân öng moi tiïìn rêët thaânh cöng sau naây. Tuy nhiïn, sûå vuång vïì êëy cuäng àuã bùæt öng kia moác tuái àûa luön nùm triïåu àïí noá chõu “naåo thai”. Noá lêëy laâm tiïëc khöng àoâi luön mûúâi triïåu. Àïën bïånh viïån, noá duái cho baâ baác sô hai trùm nghòn röìi laåi leo lïn xe öng chuã vïì nhaâ. “Ngûúâi Haâ Nöåi buöìn cûúâi thêåt, - noá nghô. - úã quï maâ thïë thò àûúåc hai meát vaãi luåa àaä mûâng rún. Khöng kheáo coân bõ àaánh, bùæt ài naåo”.

Noá ngöìi trûúác gûúng, suy nghô rêët lung vïì viïåc vò sao coá thïí kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn möåt caách dïî daâng àïën thïë. Böîng nhiïn noá phaát hiïån thïm möåt àiïìu bêët ngúâ nûäa: Noá xinh! Phaãi noái rùçng rêët xinh! Öng trúâi bùæt àoái ùn, laâm luång vêët vaã tûâ beá, nay buâ laåi, ban cho noá möåt ngoaåi hònh coá thïí goåi tuyïåt myä, laåi àûúåc hoaân thiïån thïm nhúâ möåt nùm laâm àaân baâ vaâ ùn ngon. Mùåc cuäng àeåp hún, dêîu chó quêìn aáo thûâa cuãa baâ chuã. Ngûúâi noá cao, troân lùèn, vúái nhûäng àûúâng cong thêåt khïu gúåi; da trùæng höìng, khuön mùåt xinh àeåp vaâ thêåt dïî thûúng vúái veã thú ngêy hiïëm coá, thêåm chñ caã veã coá hoåc, gia giaáo kiïíu con nhaâ laânh. Chuát viïåc coân laåi phaãi laâm laâ hoåc caách ùn noái, ài àûáng, möìi chaâi vaâ àûa con möìi vaâo bêîy. Möåt viïåc khöng khoá vúái noá.

Noá söëng thïm möåt thúâi gian nûäa vúái öng chuã maâ thûåc chêët bêy giúâ àaä thaânh ö-xin cuãa noá, àoâi möîi lêìn möåt trùm nùm mûúi chûá khöng phaãi möåt trùm nghòn nhû trûúác. Mï sùæc àeåp vaâ caách chiïìu chuöång cuãa noá, öng kia àaânh chêëp nhêån. Cuöëi cuâng, khi caãm thêëy àuã löng àuã caánh vaâ thúâi àiïím chñn muöìi, noá quyïët àõnh “ra àúâi laâm ùn lúán”. Caái chûác ö-xin vaâ khoaãn thu nhêåp kia àaä khöng coân laâm noá haâi loâng.

Thïë laâ möåt höm noá töëng tiïìn öng chuã bùçng caách doåa maách baâ chuã rùçng öng àaä laâm haåi caã àúâi con gaái noá. Têët nhiïn noá laåi thaânh cöng, cêìm thïm nùm triïåu àöìng nûäa röìi thuï xe öm doån àïën cùn höå àêìy àuã àöì àaåc noá mua sùén trûúác àoá mêëy thaáng. Öng kia coân tiïëp tuåc àûa tiïìn cho noá bùçng caách thónh thoaãng àïën thùm, bêy giúâ àaä ba trùm nghòn àöìng möîi lêìn, nhûng noá chùèng quan têm túái öng



nhiïìu, vò ngûúâi sùén saâng chõu chúi giaá êëy khöng ñt. Tûå luác naâo khöng biïët, noá àaä lïn haâng “thûúång lûu”, thêåm chñ “siïu thûúång lûu”. yá thûác àûúåc giaá trõ baãn thên, caã vïì nhan sùæc vaâ nghïå thuêåt möìi chaâi, noá muöën möåt caái gò àêëy sang hún, àõa võ cao hún vaâ phaãi nhiïìu tiïìn hún.

Caái êëy chó coá thïí coá àûúåc úã giúái caác giaám àöëc loaåi cúä tiïu tiïìn chuâa. Tiïëp cêån àöëi tûúång naây khöng khoá. Noá thûúâng nhùæm trûúác con möìi, tòm hiïíu kyä tñnh tònh, khaã nùng taâi chñnh röìi xin vaâo laâm thû kyá, têët nhiïn vúái veã ngêy thú, beän leän vaâ gia giaáo hïët mûåc. Chûa hïì coá võ naâo tûâ chöëi. Coân sau àoá, ruát ruöåt öng ta, hay àuáng hún, ruát ruöåt nhaâ nûúác thò noá chó cho laâ chuyïån vùåt. Trong nùm nùm kïí tûâ ngaây thöi chûác ö-xin, noá kõp “laâm thû kyá riïng’ cho ba võ, kiïëm àûúåc ba xe maáy xõn (noá coá thïí moi àûúåc caã ö tö nhûng khöng muöën), hai cùn höå, ba chuyïën du lõch nûúác ngoaâi vaâ vö söë quaâ caáp cuâng möåt taâi khoaãn “nho nhoã” úã ngên haâng. Möåt võ toã yá sùén saâng boã vúå, cûúái noá nhûng noá chùèng daåi. Vöën coân nhiïìu, cú höåi laâm ùn chûa hïët, töåi gò phaãi troái mònh vúái ai. Khi naâo cêìn múái ruát, maâ noá biïët ruát àuáng luác vaâ rêët ïm, nhúâ biïåt taâi àoaán gêìn nhû chñnh xaác trùm phêìn trùm luác naâo thuã trûúãng seä suåp àöí.

* * * Caái Tyá bêy giúâ àaä laâ Diïîm Haånh (caái tïn tûå noá àùåt sau khi

quyïët àõnh ra àúâi “haânh nghïì” àöåc lêåp, chùæc muöën haâm yá mònh laâ ngûúâi kiïìu diïîm vaâ haånh phuác). Cö Diïîm Haånh, baâ Diïîm Haånh, con Diïîm Haånh, muå Diïîm Haånh. Giúái maây rêu thûúâng goåi laâ “naâng”. Ta cuäng taåm goåi “naâng” cho tiïån, vò möåt ngûúâi xinh àeåp, giaâu coá vúái veã ngoaâi quñ phaái nhû thïë maâ goåi khaác e bõ coi laâ nhoã nhen.

Mêëy höm nay naâng vûâa “cùæt” möåt öng. Öng thûá tû. Caái ghïë öng naây coân lêu múái àöí, nhûng naâng gheát, vò muå vúå toã ra ghï gúám, coân öng thò keo kiïåt àïën mûác vûâa röìi khöng chõu boã mêëy nghòn àö mua cho naâng chiïëc nhêîn kim cûúng. Vaã laåi, naâng phuåc vuå öng vaâ lêëy cuãa öng chûâng êëy cuäng coá thïí coi laâ àuã. Vêåy giúâ laâ luác phaãi sùn con möìi múái. Nhûng naâng khöng vöåi. Naâng thûâa àiïìu kiïån àïí tûå cho pheáp mònh nghó ngúi chuát ñt, caã thïí xaác lêîn têm höìn. Kia, naâng vûâa bûúác ra khoãi tùæc-xi (naâng ñt khi ài xe maáy), vaâ àang thú thêín daåo quanh Búâ Höì. Naâng àeåp möåt caách sang troång, kñn àaáo vaâ rêët

THAÁI BAÁ TÊN 90


húåp möët. Àöë ai daám nghô khaác rùçng naâng khöng phaãi con nhaâ quyïìn quñ vaâ trong saåch àïën tûâng bûúác ài, yá nghô. Naâng thong thaã, kiïìu diïîm lûúát qua, thñch thuá vúái caãm giaác biïët bao con mùæt ngûúäng möå, theâm thuöìng àang daán lïn ngûúâi naâng.

Naâng gheá vaâo Nhaâ Thuãy Taå, goåi möåt ly kem ngoaåi, chêm thuöëc huát röìi lú àaäng nhòn ra mùåt höì buöíi xïë chiïìu thú möång. Têët caã àaân öng coá mùåt úã cûãa haâng quay sang nhòn naâng, trong àoá coá möåt ngûúâi múái vaâo, chó sau naâng khoaãng dùm phuát. Ngûúâi naây ngöìi xuöëng chiïëc baân bïn, cuäng goåi möåt ly kem, chêm thuöëc vaâ cuäng bêng quú nhòn ra höì. Kinh nghiïåm cho biïët àiïìu naây khöng ngêîu nhiïn, nhûng naâng khöng theâm nhòn sang lêìn naâo, duâ vêîn thêëy hïët, nghe hïët. Möåt biïåt taâi chó nhûäng ngûúâi siïu haång nhû naâng múái coá.

Àoá laâ möåt ngûúâi àaân öng khoá àoaán tuöíi nhûng chùæc chûa àïën nùm mûúi, mùåc toaân àöì xõn, àang cöë gùæng möåt caách vuång vïì àïí toã ra veã thaåo àúâi, tûâng traãi. Nhûäng dêëu hiïåu ban àêìu töët àeåp. Àïí xem trong tuái coá àöìng naâo khöng àaä! Khi cö nhên viïn bï ly kem ra, öng ta bo möåt túâ mûúâi àö coân múái. “Khaá. Chõu chúi àêëy!” - Naâng nghô, biïët chùæc túâ mûúâi àö kia àûúåc chi haâo phoáng nhû vêåy khöng vò cö kia, maâ vò naâng. Chó luác naây naâng múái ban cho öng ta möåt caái nhòn vûâa cao ngaåo vûâa e lïå.na

Öng ta coá khuön mùåt dïî coi, nûúác da tai taái nhûng may khöng sêìn suâi. Mùåc duâ ñt quan têm àïën hònh thûác con möìi, àiïìu naây cuäng laâm naâng dïî chõu. Öng ta coá àöi mùæt thêåt àùåc biïåt, àeåp, nhûng vûâa sêu, vûâa buöìn, àöìng thúâi vûâa coá aánh àam mï maänh liïåt. Suöët tûâ naäy àïën giúâ àöi mùæt êëy luön nhòn naâng, chuã yïëu àoaån tûâ ngûåc àïën àêìu göëi, nhòn chùçm chùçm, khiïën möåt ngûúâi nhû naâng cuäng thoaáng chuát ngûúång nguâng. Baãn thên caái nhòn êëy thûåc ra chùèng coá gò àaáng noái. Xûa nay àaân öng vêîn chiïm ngûúäng naâng caách êëy. Coá àiïìu naâng thêëy laå laâ àöi mùæt öng ta giöëng hïåt mùæt möåt cuå giaâ baãy, taám mûúi tuöíi naâng gùåp höm kia khi cuâng ài thang maáy lïn têìng hai Traâng Tiïìn Plaza. Öng cuå cuäng nhòn naâng àuáng nhû vêåy - sêu, buöìn, rûåc lûãa, vaâ cuäng chó tûâ ngûåc túái àêìu göëi. “Chïët àïën àñt röìi maâ coân dï!” luác êëy naâng nghô, mùåc duâ khöng gheát cuå chuát naâo. Àaân öng coá “dï” thò naâng múái söëng àûúåc. Thêåm chñ caã khuön mùåt hai ngûúâi cuäng coá caái gò giöng giöëng. Buöìn cûúâi thêåt, khöng hiïíu sao nhòn öng naây, naâng cûá vêín vú nghô túái cuå giaâ lêím cêím àoá. Sûå quan têm cuãa naâng túái “con möìi” gia tùng gêëp böåi khi



möåt thanh niïn bûúác vaâo hoãi öng kia coân phaãi chúâ lêu nûäa khöng àïí àem ö tö àïën baäi gûãi. Öng kia baão coân lêu.

Cên nhùæc thïm möåt chöëc, naâng quyïët àõnh haânh àöång. Naâng liïëc sang baân bïn vaâ...

Möåt giúâ sau, noái cûúâi nhû quen nhau àaä lêu, hai ngûúâi ài böå túái khaách saån Phuá Gia ùn töëi. ùn xong, xe àûa naâng vïì nhaâ öng. Röìi möåt tuêìn sau, khoaãng thúâi gian cêìn thiïët àïí khöng bõ chï laâ quaá dïî daäi, naâng doån àïën úã hùèn vúái öng. Moåi caái àïìu töët àeåp. Moåi caái àïìu àuáng nhû naâng mong muöën. Chó tiïëc ngöi nhaâ lúán sang trong hoå àang úã khöng phaãi cuãa öng, maâ nhaâ thuï, vò theo lúâi öng, öng laâ giaám àöëc möåt cöng ty tû nhên úã miïìn nam, coá möëi laâm ùn röång nïn ñt khi àûúåc úã lêu möåt chöî. Vïì nhiïìu phûúng diïån, coá thïí noái àêy laâ con möìi “ngon nhêët” cuãa naâng tûâ trûúác àïën nay. Li dõ vúå, nhiïìu tiïìn, dïî baão, möîi tuêìn chó vïì nhaâ möåt hoùåc hai lêìn. Hún thïë “laäo” laåi rêët yïu, coá thïí noái si mï naâng möåt caách chên thaânh. Àiïìu naây luác àêìu coá laâm naâng chuát ñt böëi röëi vò noá nùçm ngoaâi kïë hoaåch, nhûng sau nghô kyä thêëy cuäng chùèng sao. Cuâng lùæm coá thïí dûâng laåi úã bïën naây vaâ lêëy “laäo” laâm chöìng, nïëu “laäo” thûåc sûå giaâu. Coân trong khi chûa chùæc àiïìu êëy thò naâng phaãi tranh thuã moi caâng nhiïìu caâng töët. Khoaãn naây thò naâng àaä thaânh nghïì àiïu luyïån.

Söëng vúái öng chûa àêìy möåt nùm, naâng àaä kõp moi àûúåc khöëi thûá, khöëi tiïìn. Coá leä öng giaâu thêåt. Öng chi tiïìn thoaãi maái, coá khi möåt lêìn mêëy chuåc triïåu, vò öng thûåc sûå yïu vaâ khöng thïí söëng thiïëu naâng. Thêåm chñ khöng hoãi naâng cêìn tiïìn laâm gò. Chó thónh thoaáng, khi phaãi cho naâng möåt khoaãn lúán, öng cûúâi, noái: “Em maâ tiïu thïë thò anh chó choáng chïët thöi!” Naâng khöng hiïíu vaâ khöng muöën hiïíu öng noái thïë nghôa laâ gò, thûúâng chó ngùn laåi bùçng möåt nuå hön khïu gúåi vaâo caái miïång àang kïu chïët êëy cuâng vö söë nhûäng cûã chó êu yïëm khaác. Tuêìn trûúác, naâng àaánh “quaã” lúán nhêët vaâ quyïët àõnh nhêët, laâ xin öng mua ngöi nhaâ hoå àang thuï, têët nhiïn àûáng tïn naâng. Öng chûäng laåi mêëy giêy nhòn naâng, röìi buöìn rêìu àaáp: “Em àang xö anh àïën chöî chïët àêëy!..” Naâng àaä chuêín bõ àïí nghe cêu êëy, cuäng nhû caác ngoán àoân naâng seä têën cöng sau àoá. Cuöëi cuâng thò naâng cuäng àaåt àûúåc muåc àñch, chó öng húi buöìn, thêåm chñ naâng thêëy nhû öng gêìy soåp vaâ giaâ hùèn ài. Naâng cuäng phêìn naâo aái ngaåi cho öng, nhûng cuöëi cuâng laåi nghô: “Cho chïët! Daåi gaái cho chïët, anh yïu aå”.

Höm nay, nhû àïí buâ cho moán quaâ hêåu hônh êëy, naâng toã ra yïu thûúng öng hún hùèn moåi lêìn. Àïm khuya, böën xung quanh yïn

THAÁI BAÁ TÊN 92


tônh. Hònh nhû öng àaä nguã, húi thúã nheå àïìu àïìu, möåt tay àïí trïn ngûåc naâng, coân naâng thò nùçm bïn, móm cûúâi haâi loâng vúái söë phêån, röìi cuäng thiïëp ài luác naâo khöng biïët. Gêìn saáng, chúåt tónh vò tiïëng xe maáy ruá ngoaâi àûúâng, naâng quay ngûúâi, êu yïëm xoa ngûåc öng, nhûng liïìn ruát tay laåi nhû bõ àiïån giêåt. Coá caái gò ûún ûúát, nhúm nhúáp! Coá caã muâi tanh lúåm! Naâng hoaãng súå nhaãy ra khoãi giûúâng, bêåt àeân röìi àûáng àúâ ngûúâi, hai tay öm miïång: ngûúâi àaân öng naâng öm êëp suöët àïm àang nùçm kia, dûúái aánh saáng rûåc rúä cuãa ngoån àeân chuâm hai chuåc boáng. Nhûng luác naây öng ta laâ möåt xaác chïët àang thöëi rûäa, thöëi rûäa rêët nhanh. Ngay trûúác mùæt naâng. Da thõt öng ngaä xaám, chûúng phònh röìi tûâ tûâ rûäa ra, xeåp xuöëng àïí nhö hai goâ maá cao, höë mùæt sêu dêìn, chûâng nùm phuát sau chó coân laåi chiïëc soå dûâa trùæng hïëu. Böå xûúng ngûåc, caác xûúng tûá chi daâi ngoùéng cuäng trùæng nhû thïë. Khöng baám tñ thõt naâo. Dêìn dêìn muâi tanh lúåm cuäng biïën mêët. Caãnh tûúång haäi huâng vaâ bêët ngúâ àïën mûác möåt ngûúâi loäi àúâi nhû naâng cuäng phaãi boã chaåy sang phoâng bïn, khoaá chùåt cûãa öm mùåt khoác, khöng biïët nïn laâm gò, nghô gò...

* * * Raång saáng höm sau, coá ngûúâi àïën goä cûãa nhaâ naâng. Vêîn co ro

ngöìi trong phoâng riïng, naâng cuöëng quyát chaåy sang phoâng nguã àõnh lêëy caái gò àêëy che böå xûúng, thò ngaåc nhiïn sao, khöng thêëy noá àêu nûäa. Trïn giûúâng chó coân têëm ga trùæng nhaâu naát vaâ chiïëc chùn rúi möåt nûãa xuöëng saân. Tiïëng goä cûãa nghe to vaâ coá veã söët ruöåt hún.

Khaách laâ möåt öng giaâ nhoã thoá veã àaáng ngúâ, ngûúâi gêìy àeát, coá con mùæt xoi moái vaâ gian xaão.

- Baâ laâ baâ Nguyïîn Thõ Tyá ? - Baâ Diïîm Haånh. - Cuäng thïë caã. Xin löîi baâ, töi àïën àêy àïí àoâi núå... - Àoâi núå? Ai núå, núå ai? - Naâng ngaåc nhiïn nhûng cöë toã ra bònh

tônh vaâ àaáo àïí trûúác con ngûúâi maâ naâng thêëy trûúác laâ khöng phaãi tay vûâa.



- Öng Lûúng baån baâ coá núå töi möåt khoaãn tiïìn lúán. Chùæc baâ khöng biïët àiïìu êëy, nhûng töi seä chûáng minh...

- Öng êëy maâ theâm núå öng? Nïëu quaã coá núå, sao khöng tòm öng êëy maâ àoâi? Hiïån giúâ öng êëy khöng coá àêy.

- Vúái töi, baâ khöng cêìn giêëu diïëm àiïìu gò. Öng êëy coá úã àêy, chñnh xaác laâ cho túái nûãa àïm höm qua. Coân bêy giúâ thò öng êëy àang úã chöî cêìn phaãi úã, tûác laâ nghôa trang Vùn Àiïín. Vò öng êëy àaä chïët caách àêy möåt nùm...

- Öng noái gò töi khöng hiïíu. - Cuäng àuáng thöi. - Laäo giaâ thñch thuá nhòn böå mùåt ngú ngaác,

böëi röëi cuãa ngûúâi àang àûáng trûúác laäo. - Chuyïån nghe húi kyâ, nhûng àuáng laâ coá thêåt. Töi vaâ öng Lûúng laâ chöî baån beâ thên thiïët. Nùm ngoaái gùåp baâ úã Traâng Tiïìn Plaza, öng êëy àaä bõ baâ húáp höìn. Öng laâ ngûoâi töët, chó töåi húi yïëu àuöëi trûúác phuå nûä, nhêët laâ möåt ngûúâi quyïën ruä nhû baâ. Khöën nöîi, luác êëy öng àaä trïn baãy mûúi, laåi àang bõ ung thû sùæp chïët. Öng àïën gùåp töi, nùn nó giuáp àúä - chaã laâ töi coá chuát taâi vùåt maâ. Öng thûåc sûå yïu baâ, ngûúäng möå baâ, vò sao thò töi quaã khöng hiïíu nöíi. Töi àaä lûåa lúâi khuyïn ngùn nhûng öng khöng chõu. Thöi thò àaânh giuáp vêåy. Chùèng daám dêëu, töi laâ möåt thêìy thuöëc, coá loaåi thuöëc laâm cho ngûúâi ta treã laåi. Khöng chûäa khoãi bïånh, nhûng treã laåi thò àûúåc. Trûúâng húåp cuãa öng Lûúng húi khoá möåt chuát. Öng mùæc bïånh ung thû sùæp chïët nhû àaä noái, nhûng töi vêîn giuáp àûúåc öng keáo daâi sûå söëng, duâ chó söëng aão, vò thûåc sûå öng àaä chïët caách àêy möåt nùm, chñnh xaác laâ chó vaâi tuêìn sau khi gùåp baâ lêìn àêìu. Hún thïë, töi coân laâm öng treã laåi nhûäng ba mûúi tuöíi àïí têån hûúãng haånh phuác vúái baâ. Baâ àang thùæc mùæc muöën biïët bùçng caách naâo? Àún giaãn thöi, möåt tuêìn hai lêìn öng uöëng nhûäng viïn thuöëc àùåc biïåt do töi baâo chïë àïí giûä cú thïí khöng chó khöng phên huãy maâ coân treã laåi àïí thaânh ngûúâi tònh cuãa baâ. Laâm àûúåc loaåi thuöëc naây töën keám lùæm, vaâ dêîu baån beâ thên thiïët, öng Lûúng vêîn phaãi traã töi rêët nhiïìu tiïìn. Öng giaâu, baâ biïët àiïìu êëy, nhûng thêåm chñ caã khi giaâu nhû öng, àoá cuäng laâ möåt söë tiïìn lúán khoá coá thïí àaáp ûáng nöíi trong möåt thúâi gian daâi. Hún nûäa, baâ laåi tham lam moi cuãa öng êëy nhiïìu quaá. Öng êëy chùèng baão baâ àang àêíy nhanh öng êëy àïën chöî chïët laâ gò. Nhêët laâ caái vuå bùæt mua ngöi nhaâ naây. Vò quaá yïu baâ, öng êëy khöng thïí tûâ chöëi, nhûng àöìng thúâi cuäng khöng thïí khöng uöëng thuöëc cuãa töi, thaânh ra öng lêm vaâo caãnh núå nêìn, vaâ khi töi ngûâng cêëp thuöëc thò öng chïët, ngay trïn giûúâng vúái baâ nhû

THAÁI BAÁ TÊN 94


baâ àaä biïët. Höm nay töi àïën àoâi laåi söë tiïìn thuöëc öng êëy coân núå. Coá giêëy ghi cheáp àêìy àuã caã àêy...

- Nhûng öng êëy àaä chïët, vaâ hiïån chùèng coân gò nûäa. - Coân àêëy, thûa baâ, ngöi nhaâ naây chùèng haån, vaâ nhiïìu thûá

khaác. - Ngöi nhaâ naây àûáng tïn töi, vaâ laâ cuãa töi! - Naâng giêån dûä

kïu lïn. - Baâ nghô thïë aâ? - Têët nhiïn. Vaâ àûâng hoâng ai cûúáp nöíi noá! Àêy, öng xem ài,

röìi múâi öng ra khoãi àêy ngay! - Naâng vöåi moác tuái lêëy túâ giêëy chûáng nhêån súã hûäu ngöi nhaâ maâ naâng luön giûä chùåt bïn mònh. - Öng àoåc ài!

Naâng dñ túâ giêëy têån mùåt laäo giaâ. - Thò noá ghi tïn töi àêëy thöi, xin baâ haäy xem laåi. - Öng kia

thaãn nhiïn àaáp, röìi àïën lûúåt mònh chó ngoán tay vaâo tïn ngûúâi súã hûäu trïn túâ giêëy. Naâng tröë mùæt ngaåc nhiïn khi thêëy àoá khöng phaãi tïn mònh, maâ laâ möåt caái tïn laå hoùæc. - Thöi, àaä àïën luác töi phaãi ài, - laäo giaâ vûâa noái vûâa cho túâ giêëy vaâo tuái. - Töi nghô ba ngaây àuã àïí baâ doån ài núi khaác. Trûúâng húåp súám hún, xin baâ baáo töi biïët theo àõa chó naây... - Laäo àûa cho naâng mêíu giêëy coá ghi söë nhaâ vaâ möåt tïn phöë.

Chúâ laäo giaâ ra khoãi, naâng chaåy böí vaâo phoâng riïng, run rêíy moác tûâ chöî cêët giêëu möåt boåc tiïìn lúán, giúã ra chó thêëy toaân nhûäng têåp giêëy baåc êm phuã. Thûã caác dêy chuyïìn vaâ nhêîn vaâng, caã chiïëc coá haåt kim cûúng lúán, cuäng thêëy toaân àöì giaã. Xoát cuãa, naâng kïu to möåt tiïëng röìi ngêët xóu...

* * * Sau àêëy nghe noái naâng öëm möåt trêån phaãi vaâo viïån nùçm caã

nùm trúâi chûa khoãi. Coá ngûúâi baão naâng hoáa àiïn, xeá quêìn aáo böi àen mùåt maây ài giûäa phöë, tuy nhiïn veã àeåp trúâi cho vêîn hiïån ra löì löå, vaâ naâng àaä mêëy lêìn bõ boån lûu manh löi vaâo buåi rêåm. Coá ngûúâi laåi baão, àiïìu naây nghe coá lyá hún caã, rùçng mêëy nùm sau, khi thêëy



mònh khöng coân treã, naâng àaä tòm àïën laäo giaâ kia mua thuöëc cuãa laäo, nhûng vò vö tònh, cuäng coá thïí cöë yá, naâng uöëng quaá liïìu, nïn laåi biïën thaânh Caái Tyá tuöíi mûúâi saáu àuáng nhû ngaây noá lïn thaânh phöë laâm ö-xin nùm naâo. Lêìn naây khöng may noá phaãi hêìu haå möåt baâ giaâ goáa giaâu coá khöng con caái, do vêåy noá khöng bõ ai cûúäng hiïëp, nïn khöng coá àiïìu kiïån biïët àûúåc caách kiïëm tiïìn dïî daâng. Hún thïë, baâ naây nöíi tiïëng nghiïm khùæc vaâ thûúng ngûúâi. Baâ daåy noá àuã àiïìu hay leä phaãi, laåi cho tiïìn ùn hoåc tûã tïë nhû con. Vêåy laâ noá àöíi àúâi, tûâ con beá nhaâ quï àïën ùn khöng àuã no thaânh cö tiïíu thû thaânh phöë nïët na, xinh àeåp. Noá thi àêåu àaåi hoåc, thaânh hoa khöi trûúâng, hoa hêåu thaânh phöë, röìi laâm kïë toaán úã möåt cú quan nhaâ nûúác. Noá, tûác laâ cö Tyá, múái lêëy chöìng nùm kia, coá àûáa con roä xinh, vaâ cö coá veã haånh phuác lùæm. Cö cuäng loaáng thoaáng nghe ngûúâi ta noái vïì cêu chuyïån ly kyâ cuãa möåt muå àaân baâ xinh àeåp, hû hoãng naâo àoá coá tïn laâ Diïîm Haånh, nhûng vò bêån viïåc cöng, viïåc nhaâ, cö chùèng húi àêu maâ quan têm túái muå.

Haâ Nöåi, 22. 8. 2002

THAÁI BAÁ TÊN 96


Caái chïët cuãa con voi chöåt 1 Biïët töi viïët vùn, möåt anh baån hiïån laâ kyä sû lêm nghiïåp úã lêm

trûúâng X.V miïìn Têy Nghïå An, coá viïët cho töi möåt bûác thû. Trong thû anh kïí chuyïån con voi keáo göî duy nhêët cuãa lêm trûúâng, àïí, nhû anh noái, töi dûåa vaâo àoá viïët möåt truyïån ngùæn maâ theo anh (nguyïn vùn) "coá thïí thu huát àûúåc sûå chuá yá cuãa ngûúâi àoåc".

Bûác thû nùçm trïn baân àaä hai thaáng nay. Töi àoåc ài àoåc laåi mêëy lêìn vaâ quyïët àõnh cho in toaân böå dûúái àêy, trûâ nhûäng àoaån riïng tû khöng cêìn thiïët. Baãn thên noá, theo töi gêìn nhû àaä laâ möåt cêu chuyïån hoaân chónh, chó cêìn chûäa chuát ñt vïì vùn phong. Ngûúâi viïët vùn khöng nhêët thiïët bao giúâ cuäng phaãi thïm thùæt caái naây caái noå vaâo möåt cêu chuyïån coá thêåt, cho duâ laâm thïë coá thïí tùng thïm hiïåu quaã.

"Anh T. thên mïën, Àuáng vaâo ngaây thaânh lêåp, tûác caách àêy ba mûúi nùm, möåt

àún võ böå àöåi tùång lêm trûúâng chuáng töi möåt con voi trûúác àoá laâm nhiïåm vuå taãi àaån vaâ keáo phaáo phuåc vuå quên ta trong nhiïìu trêån àaánh lúán úã Haå Laâo. Vò thaânh tñch chiïën àêëu, noá àûúåc thûúãng möåt huy chûúng vaâ nhiïìu bùçng khen, giêëy khen, hiïån àang àûúåc trûng baây úã Phoâng Truyïìn thöëng lêm trûúâng. Vïì noá, ngûúâi ta cuäng lêåp höì sú vúái àuã caác muåc cêìn thiïët - trûúác laâ höì sú khaáng chiïën, nay laâ höì sú lao àöång, - vaâ têët nhiïn àûúåc giûä úã Phoâng töí chûác caán böå. Haâng nùm ngûúâi coá traách nhiïåm seä ghi thïm vaâo àoá nhûäng lúâi nhêån xeát vïì thaái àöå cöng taác, sûác khoeã vaâ "àaåo àûác" cuãa noá.



Àoá laâ möåt con voi àûåc, rêët to vaâ hiïìn laânh. Suöët ba mûúi nùm nay, noá cêìn mêîn laâm viïåc phuåc vuå con ngûúâi. Noá laâ niïìm tûå haâo vaâ laâ vöën quyá nhêët cuãa caã lêm trûúâng. Àïí anh dïî hònh dung, töi xin dêîn möåt thñ duå so saánh. Lêm trûúâng coá hai àöåi khai thaác, nùçm sêu trong rûâng hai mûúi cêy söë. Möåt àöåi coá ba maáy keáo vaâ hai mûúi con trêu àûåc. Àöåi kia chó coá möåt con voi vaâ möåt maáy keáo, laåi hay hoãng, söë cöng nhên ñt hún, thïë maâ luön àaåt saãn lûúång gêëp rûúäi àöåi baån, duâ hoaåt àöång úã àõa baân khoá khùn hún. Khêu khoá nhêët trong khai thùæc laâ vêån chuyïín göî ra baäi têåp kïët, tûâ àoá ö tö múái coá thïí chúã ài. Khöng coá àûúâng, cêy laåi thûúâng moåc trïn vaách nuái, rûâng nhiïìu têìng, nïn nhiïìu khi con voi laâ khöng thïí thiïëu àûúåc.

Chñnh vò giûä vai troâ quan troång nhû vêåy maâ Lêm trûúâng àùåt riïng cho noá möåt chïë àöå nghiïm ngùåt vïì laâm viïåc, ùn uöëng vaâ chùm soác sûác khoãe. Cuå thïí laâ möåt ngaây nghó, möåt ngaây laâm; tiïu chuêín ùn möîi ngaây mûúâi ki-lö gaåo nêëu thaânh cúm, tûâ nùm àïën baãy quaã bñ àoã, möîi thaáng mûúâi ki-lö àûúâng, hoùåc thûúâng xuyïn phaãi tröìng möåt heác-ta mña cho voi ùn dêìn. Vïì y tïë, ngûúâi ta lêåp hùèn möåt tuã thuöëc riïng coá àuã tûâ thuöëc caãm (voi cuäng caãm cuám vaâ viïm hoång, söí muäi nhû ngûúâi) àïën caác loaåi khaáng sinh liïìu cao.

Ngaây laâm viïåc cuãa con voi naây bùæt àêìu tûâ böën giúâ saáng, khi ngûúâi quaãn tûúång ra tòm noá trong rûâng, núi noá àûúåc thaã cho ùn tûå do suöët tûâ chêåp chiïìu höm trûúác. Sau àoá noá àûúåc dêîn túái khu vûåc khai thaác. Quaäng àûúâng khöng xa, nhûng noá ài chêåm, nïn thûúâng möåt tiïëng sau múái bùæt àêìu laâm viïåc thûåc sûå.

Nhûäng cêy göî to, coá khi àûúâng kñnh àïën möåt meát, àûúåc àùén vaâ chùåt hïët caânh. Noá coá nhiïåm vuå phaãi àûa chuáng xuöëng chên nuái, röìi tûâ àoá keáo ra baäi. Trûúác hïët laâ múã àûúâng. Noá cuái àêìu, duâng caã thên hònh àöì söå rûúán lïn phña trûúác, dêîm beåp, phaá tung têìng dûúái cuãa rûâng nhiïåt àúái, taåo thaânh möåt luöìng nhoã hònh öëng, theo àoá göî seä àûúåc àûa xuöëng. Vò àûúâng khöng phùèng, noá phaãi liïn tiïëp duâng chiïëc ngaâ cuåt duy nhêët hoùåc duâng chên, duâng àêìu àêíy göî ài. Cêy naâo nhoã thò noá uöën voâi nhêëc böíng quùèng xuöëng. Noái chung àêy laâ loaåi cöng viïåc khoá khùn vaâ nùång nhoåc, rêët nùång nhoåc. Thïë maâ, anh coá tûúång tûúång àûúåc khöng, con voi to lúán, veã ngoaâi vuång vïì êëy àaä coá nhûäng àöång taác thöng minh vaâ kheáo leáo nhûúâng naâo.

Do nhiïìu nùm kinh nghiïåm, tûå noá biïët luác naâo cêìn laâm gò, tuy ngûúâi quaãn tûúång àûáng bïn caånh luön miïång quaát nhûäng tûâ ngùæn goån bùçng tiïëng Laâo, laâ thûá tiïëng quï hûúng maâ ngaây xûa, trûúác caã khi phuåc vuå khaáng chiïën, ngûúâi ta àaä daåy noá hiïíu. Dên

THAÁI BAÁ TÊN 98


gian coá cêu "Laâm huâng huåc nhû voi". Theo töi, noái thïë khöng thêåt àuáng lùæm. Con voi naây cuãa Lêm trûúâng X.V laâm khoãe, nhûng khöng "huâng huåc", ngûúåc laåi, rêët tûâ töën, thong thaã. Noá lùång leä laâm viïåc khöng nghó, àïìu àùån, àöi tai to luön phe phêíy. Vaâo nhûäng ngaây heâ noáng nûåc, chöëc chöëc noá lêëy nûúác dûå trûä trong daå daây, tûå phun lïn ngûúâi cho maát. Chiïìu, böën giúâ, noá lûäng thûäng vïì nhaâ, ùn khêíu phêìn quy àõnh, xuöëng suöëi tùæm röìi vaâo rûâng ùn thïm chuöëi cêy vaâ coã laá cho àêìy caái daå dêìy khöíng löì cuãa noá.

Suöët ba mûúi nùm qua, cuöåc söëng lao àöång cuãa noá cûá àïìu àïìu tröi qua nhû thïë. Noá laâ con voi cêìn cuâ vaâ hiïìn laânh nhû töi àaä noái. Noá gùæn boá, têån tuyå phuåc vuå con ngûúâi, vaâ cuâng vúái con ngûúâi, noá àaä chia seã bao caái buöìn, caái vui cuãa hoaân caãnh. Nhûäng nùm chiïën tranh, noá cuäng bõ cùæt búát khêíu phêìn, nhûäng ngaây cuöëi nùm cuäng phaãi laâm thïm giúâ àïí hoaân thaânh kïë hoaåch. Têët nhiïn, khi cöng nhên lônh thûúãng, noá àûúåc ùn nhiïìu hún, ngon hún. Nghôa laâ con ngûúâi thûúng yïu, chùm soác noá, vaâ hònh nhû noá cuäng chùèng coá àiïìu gò phaãi than traách vïì cuöåc söëng cuãa mònh. Bïì ngoaâi, têët caã coá veã nhû töët àeåp, nhûng...

Vêën àïì chñnh laâ úã caái "nhûng" êëy. Nhûng thêåt khöng may, suöët ba mûúi nùm qua vaâ coá thïí caã

trûúác àoá nûäa, con voi hiïìn laânh, chõu khoá êëy luön mùæc möåt "chûáng bïånh" maän tñnh maâ caã sûå chùm soác nhiïåt tònh cuãa lêm trûúâng, caã caái tuã thuöëc daânh riïng cho noá, cuäng àaânh bêët lûåc. Söë laâ àïìu àùån möîi nùm mêëy lêìn, àïën kò àöång duåc, noá phaãi traãi qua nhûäng cún vêåt vaä khöí súã. Anh thûã hònh dung xem: möåt con vêåt khöíng löì nùång haâng mêëy têën nhû thïë phaãi mang anh aách àêu àêëy trong ngûúâi möåt khöëi lúán nùng lûúång thûâa, cêìn giaãi toãa maâ khöng giaãi toãa àûúåc. Ngûúâi ta phaãi duâng xñch sùæt xñch noá laåi. Caái veã lúâ àúâ chêåm chaåp haâng ngaây biïën àêu mêët. Noá cong voâi, haá caái miïång àoã àêìy daäi dúát nhû muöën kïu lïn àiïìu gò maâ khöng kïu àûúåc thaânh tiïëng. Noá boã ùn, vêåt löån vúái caái xñch, xeáo naát caã möåt vuâng xung quanh. Àöi luác, coá thïí vò quaá mïåt, cuäng coá thïí do caái noáng trong ngûúâi taåm lùæng, noá uã ruä àûáng im, voâi buöng thoäng, hai tai cuåp xuöëng khöng buöìn phe phêíy. úã phña daái tai ri ró nhûäng doâng nûúác nhúân vaâng vaâng. Nhûäng luác nhû thïë con ngûúâi chùèng biïët laâm gò àïí giuáp noá, àaânh bêët lûåc chúâ möåt thúâi gian sau, cuäng theo àuáng chu kyâ, "cún bïånh" tûå qua ài, vaâ noá seä bònh phuåc trúã laåi.

"Cùn bïånh" chó coá thïë, vaâ nhû töi noái, rêët nguy kõch vaâ cêìn àûúåc cûáu chûäa. Thïë maâ con vêåt töåi nghiïåp phaãi chõu àûång noá bao



nùm nay. Luác àêìu ngûúâi ta quaã coá lo lùæng. Coá ngûúâi àïì nghõ tiïm thuöëc khûã duåc hoùåc thiïën - nhûng maâ ai thiïën àûúåc voi! Coá ngûúâi cho laâ nïn thaã noá vaâo rûâng tòm voi caái, vên vên. Nhûng röìi khöng yá kiïën naâo trong söë nhûäng yá kiïën hay ho kia àûúåc thûåc hiïån.

Caách àêy mêëy nùm, möåt anh caán böå thuá yá treã àaä tòm àïën têët caã nhûäng núi cêìn àïën, hùng haái chûáng minh sûå traái tûå nhiïn, thêåm chñ "daä man" nhû anh ta noái, cuãa viïåc giûä möåt con voi àûåc biïåt lêåp lêu nhû vêåy. Anh ta àïì nghõ nhûúâng noá cho möåt lêm trûúâng khaác trong tónh, laâ núi cuäng nhiïìu nùm nay chó coá möåt con voi caái. Hay chñ ñt cuäng phaãi cho noá àïën àêëy "laâm khaách" ñt bûäa möîi lêìn phaát duåc. Nhûúâng thò têët nhiïn khöng thïí àûúåc, nhûng dêîn noá ài haâng trùm cêy söë àûúâng rûâng röìi dêîn vïì cuäng khöng àún giaãn, nïn cuöëi cuâng, caái yá kiïën rêët hay vaâ àûúåc lùæng nghe möåt caách nghiïm tuác êëy vêîn khöng mang laåi kïët quaã gò. Lêm trûúâng lùæm viïåc, ngûúâi ta quïn, àïën khi nhúá àûúåc thò con voi àaä bònh phuåc trúã laåi. Thïë laâ dêìn dêìn ngûúâi ta quen vúái àiïìu xaãy ra, quen vúái sûå àau khöí cuãa con vêåt hoå yïu quyá, vò möåt leä cuäng khaá àún giaãn laâ sau möîi lêìn öëm dêåy, noá vêîn tiïëp tuåc laâm viïåc, ngoan ngoaän vaâ cêìn mêîn nhû trûúác. Nhûng... - möåt lêìn nûäa, xin löîi, laåi "nhûng", - nhûng caái gò cuäng coá giúái haån.

Möåt lêìn, trong möåt cún bïånh dûä döåi hún bao giúâ hïët, noá àaä phaá tuöåt xñch, chaåy vaâo rûâng vúái àöìng loaåi vaâ bõ caã möåt àaân baãy con voi àûåc khaác àaánh bõ thûúng gêìn chïët, khöng cho laåi gêìn con voi caái duy nhêët cuãa chuáng. Phaãi vêët vaã lùæm noá múái lêìn vïì àûúåc vúái nhûäng ngûúâi chuã cuãa noá, vúái möåt mùæt bõ choåc thuãng (caái tïn Chöåt bùæt nguöìn tûâ àoá) vaâ nhûäng vïët huác sêu gêìn möåt gang tay àêìm àòa maáu hai bïn höng.

Caã lêm trûúng cuöëng lïn vò lo súå. Àûúåc tin, lêåp tûác chñnh öng thuã trûúãng ngaânh àaä ài xe con tûâ Haâ Nöåi vaâo. Nghe noái khi nhêån àûúåc àiïån "Voi bõ àaánh gêìn chïët", tûúãng do ngûúâi àaánh, öng mang theo sùén quyïët àõnh caách chûác giaám àöåc vaâ phoá giaám àöëc lêm trûúâng X.V. Duâ àûúåc hïët loâng cûáu chûäa, phaãi gêìn nûãa nùm sau, con Chöåt múái trúã laåi laâm viïåc àûúåc. Nhûng noá àaä àöíi khaác. Noá khöng coân khoãe nhû trûúác, àiïìu àoá dïî hiïíu. Thöng thûúâng tuöíi thoå cuãa voi laâ baãy, taám mûúi tuöíi. Theo höì sú cuãa phoâng töí chûác caán böå, thò con Chöåt luác naây chûa àïën nùm mûúi, nghôa laâ coân úã àöå sung sûác, thïë maâ tröng noá àïën thaãm haåi, da baåc thïëch, nhùn nheo vaâ hêìu nhû khöng coân súåi löng naâo; caái lûng guâ caâng guâ thïm. Nhûäng luác khöng laâm viïåc, noá thûúâng àûáng im möåt mònh, rêìu rô,

THAÁI BAÁ TÊN 100


con mùæt coân laåi lim dim nhû àang thiu nguã, hoùåc suy nghô xa xöi vïì möåt àiïìu möng lung naâo àêëy. Con Chöåt àaä quaá yïëu - moåi ngûúâi luyïën tiïëc nghô thïë, thêìm hy voång tûâ nay cùn bïånh nguy hiïím kia seä khöng taái phaát nûäa.

Thïë maâ chùèng bao lêu sau, àuáng chu kyâ, noá laåi phaát duåc. Lêìn naây coá veã coân dûä döåi hún. Vêîn nhûäng triïåu chûáng vaâ biïån phaáp xûã lyá cuä. Theo thûúâng lïå, àïën ngaây phaãi bònh phuåc trúã laåi, ngûúâi ta thaã noá ra. Nhûng laå thay, saáng höm sau, khi ngûúâi quaãn tûúång túái dêîn noá àïën khu khai thaác, lêìn àêìu tiïn trong àúâi, noá khöng chõu nghe, khöng cho àïën gêìn, thêåm chñ coân suyát quêåt chïët öng ta. Noá löìng lïn boã chaåy khùæp núi - khöng phaãi vaâo rûâng vò baâi hoåc vûâa röìi coân chûa quïn. Noá giêån dûä xeáo naát, quêåt gaäy têët caã nhûäng gò gùåp trïn àûúâng ài. Noá àaánh chïët möåt con trêu, xö àöí möåt chiïëc maáy keáo àûáng chïnh vïnh trïn vaách nuái.

Roä raâng sau vuå àaánh nhau suyát chïët vúái voi rûâng, thêìn kinh con Chöåt àaä quaá yïëu, khöng coân chõu nöíi nhûäng chêën àöång dûä döåi cuãa cún bïånh thûúâng kò. Noá àaä bõ àiïn, àang gêy khöng ñt tai hoåa cho lêm trûúâng vaâ cêìn aáp duång gêëp nhûäng biïån phaáp maånh meä.

Àaãng uyã vaâ ban giaám àöëc Lêm trûúâng hoåp baân suöët möåt ngaây, ngaây höm sau àem ra lêëy yá kiïën cöng nhên. Kïët quaã cuöëi cuâng thïë naâo anh biïët khöng? Ngûúâi ta quyïët àõnh xûã tûã con Chöåt. Coá vùn baãn hùèn hoi vaâ àuã chûä kyá cuãa nhûäng ngûúâi, nhûäng cêëp cêìn thiïët. Phaãi noái àêy laâ möåt quyïët àõnh àau àúán, bõ nhiïìu ngûúâi phaãn àöëi, nhûng khöng coân caách naâo khaác. Hún thïë, baãn aán cêìn àûúåc thi haânh caâng súám caâng töët. Nhûng ai seä giïët noá, giïët nhû thïë naâo? Vêën àïì naây hoáa ra khöng àún giaãn nhû thoaåt tûúãng. Vò thûúng vaâ vò quaá quen thên vúái con Chöåt, khöng möåt tay suáng naâo trong àöåi tûå vïå lêm trûúâng chõu bùæn vaâo noá. Buöåc phaãi sang cêìu cûáu trung àoaân böå àöåi kïët nghôa bïn caånh.

Ngaây höm sau con Chöåt bõ bùæn chïët, xaác àûúåc xe xñch keáo ài chön úã möåt chiïëc höë sêu vaâ röång àaâo sùén tûâ trûúác. Nhiïìu ngûúâi àïën chaâo tiïîn biïåt noá. Vaâ khoác. Coân öng quaãn tûúång ngûúâi Mûúâng thò nghe noái trûúác àêëy mêëy ngaây viïët àún xin nghó hûu, vaâ mùåc duâ chûa àûúåc àöìng yá, àaä tûå àöång boã vïì baãn..."

2



Àêëy, bûác thû anh baån kyä sû úã lêm trûúâng X.V Nghïå An gûãi cho töi laâ thïë. Töi coân biïët viïët gò thïm, thêåm chñ vúái yá àõnh "laâm" möåt truyïån ngùæn nhû anh gúåi yá? Gêìn àêy, töi coá dõp túái têån lêm trûúâng, vaâ vúái tû caách phoáng viïn möåt túâ baáo trung ûúng, töi xin àûúåc gùåp giaám àöëc vaâ bñ thû Àaãng uyã. Nhûäng àiïìu baån töi kïí laâ hoaân toaân coá thêåt. Töi coân àûúåc cho biïët sùæp túái lêm trûúâng seä sûã ngûúâi vaâo Àùæc Lùæc mua voi vïì thay thïë con Chöåt àaä chïët.

- Mêëy con? - töi vöåi hoãi. - Möåt. - Sao laåi möåt? Chùèng phaãi vò söëng möåt mònh maâ con Chöåt... - Vêng, chuáng töi biïët, nhûng lêm trûúâng khöng àuã vöën. -

Öng giaám àöëc nhòn töi vúái veã gêìn nhû bònh tônh, laâ àiïìu laâm töi vûâa ngaåc nhiïn, vûâa buöìn. - Anh coá biïët möåt con voi giaá bao nhiïu khöng?

Trûúác khi rúâi lêm trûúâng, töi túái thùm möå con Chöåt. Àoá laâ möåt goâ àêët nhoã, cêy vaâ coã daåi àaä kõp moåc um tuâm. "Möåt con voi giaá bao nhiïu nhó?" Bêët giaác nhúá túái lúâi öng giaám àöëc. Chùæc phaãi àïën baåc triïåu. Töi khöng biïët chñnh xaác, nhûng töi biïët roä möåt àiïìu rùçng hiïån trûúác mùåt töi, dûúái goâ àêët coã moåc um tuâm kia laâ caã möåt nûãa nùng suêët khai thaác cuãa lêm trûúâng XV, laâ möåt con voi hiïìn laânh, cêìn cuâ nhûng àaä bõ àêíy àïën chöî àiïn vaâ cuöëi cuâng bõ giïët chïët. Chung quy chó vò möåt lñ do hïët sûác àún giaãn laâ con ngûúâi àaä khöng taåo cho noá nhûäng àiïìu kiïån söëng sú àùèng nhêët, cêìn thiïët nhêët àïí noá àûúåc phuåc vuå con ngûúâi töët vaâ nhiïìu hún.

Khöng hiïíu röìi con voi ngûúâi ta sùæp mua tûâ Àùæc Lùæc vïì liïåu coá àûúåc möåt söë phêån may mùæn hún khöng?

Diïîn Chêu, thaáng 2 - 1984.



Ngûúâi àaân baâ truâm khùn àen Caãnh thêåt buöìn vaâ aãm àaåm. Khu àöìng Möì nhûäng ngaây cuöëi

nùm naây nûúác caån, khöng trong cuäng chùèng ra àuåc, cûá lúâ lúâ möåt maâu vö caãm. Ruöång coá núi chûa cêëy, choãng chú nhûäng mö àêët nhoã, coá núi múái cêëy xong luáa chûa beán rïî, vaâng uáa nhû nhûäng súåi rêu ngö heáo. Trïn búâ àï con mûúng dêîn nûúác tûâ àêåp Xuên Dûúng vïì chó leâo teâo vaâi con boâ àang gùåm coã, nïëu coân coá coã àïí gùåm. Vò coã ñt trêu boâ nhiïìu nïn thên àï tûâ lêu bõ baâo moân gêìn nhû baåc thïëch.

Àaä bùæt àêìu nhaá nhem. Bêìu trúâi u aám. Khöng mûa nhûng êím laånh, vaâ vò laâ núi àöìng tröëng nïn gioá khaá maånh. Laâng Xuên Tònh gêìn nhêët caách chûa àêìy cêy söë bêy giúâ chó coân laâ möåt vïåt múâ múâ, coân xaä Diïîn Thoå phña Têy thò tûâ luác naâo àaä chòm trong sûúng muâ.

úã möåt trong vö söë vuäng nûúác nöng doåc búâ àï, laäo Muåc àang hyá hoaáy moâ töm, nhûäng con töm chó beá bùçng àêìu àuäa. Vuäng nûúác àûúåc taát caån, nhûäng gò nöíi phña trïn laäo àaä nhùåt hïët, bêy giúâ moâ bùæt nhûäng con khön ngoan lêîn dûúái lúáp buân nheäo. Chiïëc gioã röång miïång khöng àeo bïn höng nhû thûúâng lïå maâ àïí trïn búâ, thónh thoaãng àûúåc laäo neám vaâo möåt caái gò àêëy, coá khi caã buân. Laäo thêìm ngaåc nhiïn rùçng úã àêy vêîn coân töm caá cho laäo bùæt. Laäo laâ ngûúâi àaánh dêåm chuyïn nghiïåp, nghôa laâ chó söëng bùçng caái nghïì êëy. Laäo söëng möåt mònh trong traåm búm boã hoang saát Kïnh Nhaâ Lï vöën laâ núi laâm ùn chñnh cuãa laäo. Mêëy höm nay nûúác lúán, laäo ngûúåc lïn maån trïn röìi tònh cúâ phaát hiïån nhûäng vuäng nûúác naây. Laäo khöng coá khaái niïåm vïì thúâi tiïët hoùåc têm traång vui buöìn. Thúâi gian cuäng chùèng mêëy khi àûúåc laäo nghô àïën. Chó cêìn àêu coá caá laâ laäo lêën túái, tranh thuã bùæt caâng nhiïìu caâng töët. Höm qua laäo àûúåc caã gioã àêìy. Höm nay cuäng khaá, àaáng leä coá thïí vïì röìi, nhûng vò tham nïn laäo cûá nêën naá bùæt thïm. Laäo khöng lo nhúä chúå. Bêët kyâ luác naâo laäo cuäng coá



thïí àem haâng baán cho muå Thùæm úã laâng Song Yïn bïn kia àûúâng taâu, duâ muå naây laáu lónh thûúâng bùæt bñ eáp giaá laäo.

Cûá thïë laäo Muåc cùæm cuái búái búái hai baân tay giaâ nua nhùn nheo trong lúáp buân nheäo, khöng àïí yá trúâi àang töëi dêìn vaâ àaä bùæt àêìu xuêët hiïån nhûäng gioåt mûa li trïn maái toác röëi àöëm baåc quaá nûãa. Laäo àang nghô vïì viïåc töëi nay coá tiïìn khöng chó àuã mua xõn rûúåu loaåi ngon maâ coân caã ñt döìi choá úã quaán caånh chúå Höm. Laäo hay rûúåu, chûa àïën mûác nghiïån nùång nhûng thñch uöëng vaâ uöëng luön. Thûúâng ài àêu laäo cuäng giêëu möåt be nhoã trong tuái, thónh thoaãng tu möåt nguåm. “Àúâi coá tñ chêët cay múái goåi laâ àúâi, khöng thò söëng laâm àïëch gò!” laäo thûúâng tûå an uãi nhû vêåy. Àang luác rûãa qua möåt tay àõnh cho vaâo tuái thò laäo böîng caãm thêëy nhû coá ai àûáng trïn àï chùm chuá nhòn mònh. Khöng ngûúác lïn nhûng laäo biïët. Ai êëy nhó ?

Àoá laâ möåt ngûúâi àaân baâ coân treã àêìu truâm chiïëc khùn àen chó

chûâa laåi khuön mùåt. Möåt khuön mùåt khaá xinh nhûng nhúåt nhaåt àïën trùæng bïåch. Thûåc ra cö ta khöng nhòn laäo Muåc maâ chó nhòn gioã caá. Chó lùång leä àûáng nhòn. Laäo cuäng im, phêìn vò àúá ra chùèng biïët noái gò. Vïì khoa noái, laäo vöën rêët keám, maâ cuäng chùèng thñch nhiïìu lúâi. Trúâi chûa töëi hùèn nïn laäo nhòn thêëy roä àöi mùæt cö ta múã to, muäi nhoån, hai maá húi hoáp, dêëu hiïåu roä raâng cuãa sûå àoái ùn lêu ngaây. Cö ta gêìy, laäo biïët chùæc nhû thïë qua laân aáo êím ûáút cuäng maâu àen baám saát ngûúâi. Gêìy àïën mûác laäo coá caãm giaác nïëu gioá thöíi maånh, cö ta coá thïí bay lïn khöng vaâ biïën mêët. Coá phaãi vò gêìy vaâ nheå nhû chiïëc boáng nïn cö ta àïën àûáng caånh tûâ lêu maâ laäo khöng biïët chùng ?

Ngûúâi àaân baâ treã nhòn vaâo miïång chiïëc gioã núi möåt vaâi con töm àang ngoå nguêåy, röìi quay sang phña laäo Muåc. Qua veã cêìu xin trong àöi mùæt àêîn àúâ êëy, laäo hiïíu. Cö ta muöën xin möåt ñt. Xûa nay chùèng chõu cho khöng ai caái gò bao giúâ, thïë maâ bêy giúâ khöng hiïíu sao laäo suy nghô möåt chöëc röìi gêåt àêìu. Cö kia vêîn àûáng im. Laäo gêåt àêìu lêìn nûäa, thêìm ngaåc nhiïn vïì sûå haâo phoáng cuãa mònh. Chó luác êëy cö múái cuái xuöëng böëc möåt ñt cho lïn loâng tay. Chó möåt ñt thöi. Laäo Muåc lêëy thïë laâm mûâng. Cö nhòn laäo vúái aánh mùæt biïët ún, röìi lùång leä bûúác nhanh vïì phña laâng Xuên Tònh, nhû súå nïëu ài chêåm seä bõ laäo àoâi laåi. Tiïëng chên cö kheä àïën mûác laäo coá caãm giaác nhû khöng phaãi bûúác maâ àang lûúát bay trïn mùåt àûúâng. Laäo cuäng chùèng noái gò, chó àûáng ngêy, nhïëch meáp cûúâi möåt caách àêìn àöån.



Khi ngûúâi kia biïën mêët trong laân sûúng muâ luác naây àaä daây àùåc, laäo rûãa tay xaách gioã ra vïì, quïn caã nguåm rûúåu àõnh uöëng. “Coân treã thïë maâ ài ùn xin! Àöì khöng biïët xêëu höí!” laäo lêím bêím möåt mònh. Khöng hùèn vò tiïëc mêëy con töm caá. Trong gioã coân nhiïìu chaán. Laäo chó thêëy húi kyâ kyâ thïë naâo. Àêy laâ lêìn àêìu coá ngûúâi xin laäo, chûá bònh thûúâng thò bao giúâ ngûúâi ta cuäng mua, mùåc caã tûâng xu möåt, nhûng mua chûá khöng xin.

Trúâi töëi hùèn. Mûa cuäng bùæt àêìu nùång haåt. Chúåt thêëy laånh vaâ àoái, laäo raão bûúác ài nhanh vïì phña laâng Song Yïn, vêín vûúng suy nghô vïì àiïìu vûâa xêíy ra, nhûng röìi cuöëi cuâng trong àêìu chó coân laåi muå Thùæm vaâ chai rûúåu nhúâ muå maâ coá.

Kïnh Nhaâ Lï nûúác coân lúán, nïn höm sau laäo Muåc laåi àïën àöìng Möì, cuäng úã àoaån àï naây, chó vuäng nûúác khaác. Laäo thûúâng ài laâm vaâo buöíi chiïìu, vò saáng dêåy muöån, laåi kïì caâ thuöëc nûúác vaâ kiïëm caái nheát vaâo buång. Bêìu trúâi u aám, lêët phêët mûa nhû höm qua. Vaâ röìi khi chaång vaång töëi, ngûúâi àaân baâ kia laåi àïën, àïën luác naâo laäo khöng hïì biïët. Cö ta lùång leä nhòn gioã caá röìi nhòn laäo. Vêîn caái nhòn van xin êëy. Àöi mùæt múã to coá veã nhû sêu hún, mùåt nhúåt nhaåt hún, thên ngûúâi vöën àaä gêìy giúâ caâng gêìy hún, àïën mûác tröng chó coân nhû chiïëc boáng. Laäo Muåc thoaáng böëi röëi. Laäo àõnh quaát to àuöíi ài, vò suy cho cuâng laäo coâng lûng caã ngaây thïë naây àêu phaãi àïí àem cho ngûúâi khaác! Thêåm chñ laäo coân àõnh mùæng nhiïëc vaâi cêu vïì caái thoái trú treän ngûãa tay ùn xin. êëy thïë maâ laäo cûá nhòn trên trên nhû bõ thöi miïn. Traái tim cùçn khö cuãa laäo tûå nhiïn mïìm ra, coá caái gò àêëy rên rên núi cuöëng hoång. Laäo khöng biïët chuyïån gò àang xêíy ra vúái mònh, chó thêëy buöìn. Cuöëi cuâng, nhû caái maáy, laäo kheä gêåt àêìu. Cö kia cuái xuöëng, lêëy ra ñt caá, àuáng bùçng höm qua, vöåi vaä ài vïì phña laâng Xuên Tònh, vaâ chùèng bao lêu sau thò biïën mêët.

Viïåc naây coân lùåp laåi thïm mêëy lêìn nûäa. Vêîn caái giúâ êëy cö ta tòm àïën, duâ laäo Muåc àaä cöë tònh chuyïín ài chöî khaác xa hún möåt chuát. Caã hai vêîn chùèng ai noái vúái ai cêu naâo. Têët nhiïn laäo Muåc muöën bùæt chuyïån nhûng khöng noái lïn àûúåc. Bêy giúâ thò luác naâo laäo cuäng bõ aám aãnh búãi ngûúâi àaân baâ truâm khùn àen bñ êín êëy. Laäo thûã hònh dung àuã moåi chuyïån maâ cuöëi cuâng vêîn chùèng ài àïën àêu. Nhûng höm nay thò laäo àaä coá möåt yá àõnh, coá thïí noái laâ kïë hoaåch àûúåc truâ tñnh kyä tûâ trûúác. Laäo seä leán theo vïì nhaâ cö ta xem thïë naâo! Chó toâ moâ thöi chûá chùèng vò lyá do naâo khaác. Dêîu khöng laâ ngûúâi thöng minh, nhûng viïåc naây thò chùæc laäo seä laâm àûúåc, laâm kheáo nûäa laâ khaác.



Laäo lêëy laâm laå laâ duâ àaä ài rêët nhanh, gêìn nhû chaåy maâ vêîn khöng theo kõp ngûúâi kia. May khöng bõ mêët huát vò xung quanh chó toaân àöìng tröëng. May nûäa laâ cö ta khöng möåt lêìn ngoaái laåi nïn khöng biïët coá ngûúâi ài theo. Cuäng coá thïí cö ta biïët nhûng giaã vúâ khöng.

Túái àêìu laâng Xuên Tònh, ngûúâi àaân baâ treã reä vaâo möåt ngöi nhaâ tranh nhoã coá chuöëi moåc um tuâm bao quanh. úã laâng naây ngûúâi ta tröìng rêët nhiïìu chuöëi. Trûúác àêy laäo coá àïën mêëy lêìn àïí baán caá, nhûng chùèng quen ai. Laäo chúåt àûáng khûång laåi khöng biïët laâm gò tiïëp khi cö kia vaâo khuêët trong nhaâ. Khöng thïí cûá àûúâng àöåt vaâo thùèng nhaâ ngûúâi ta, laäo nghô. Trúâi àaä gêìn töëi hùèn, trong nhaâ coá aánh àeân dêìu tuâ muâ, dûúái bïëp hònh nhû coá ai àang nêëu ùn. Laäo têìn ngêìn höìi lêu röìi ngêåp ngûâng bûúác vaâo, dêîu xûa nay khöng laâ ngûúâi nhuát nhaát. Thò cûá hoãi ngûúâi ta coá mua caá khöng, viïåc gò phaãi ngaåi.

Thêëy coá ngûúâi, möåt baâ giaâ têåp tïînh tûâ trong bïëp ài ra, tay vêîn cêìm chiïëc que kïìu lûãa. Ngöi nhaâ tröëng hoaác, tuïình toaâng khöng coá cûãa. Laäo Muåc ngaåc nhiïn khöng thêëy cö gaái kia àêu. Hay mònh nhêìm nhaâ? Khöng thïí àûúåc. Chñnh mùæt laäo nhòn thêëy cö ta reä vaâo àêy maâ.

- Baác hoãi ai aå ? - baâ giaâ lïn tiïëng. - Töi bùæt àûúåc ñt caá, vaâo hoãi xem nhaâ ta coá mua khöng, - laäo

àaáp, tûå lêëy laâm haâi loâng vúái sûå lûu loaát cuãa mònh. - Khöng. Chùèng giêëu gò baác, nhaâ töi ngheâo, khöng coá tiïìn. -

Baâ laäo thúã daâi. - Àïën baát gaåo ùn cuäng phaãi ài xin ngûúâi ta thò coân lêëy àêu ra tiïìn maâ mua caá.

Noái àoaån, baâ laäo àõnh boã vaâo bïëp nhûng thêëy khaách chêìn chûâ chûa ài, beân noái thïm:

- Hay baác vaâo trong nhaâ uöëng cheán nûúác àaä? Trïn chiïëc choäng tre oåp eåp chñnh giûäa nhaâ, laäo Muåc ngöìi, bï

bùçng caã hai tay baát nûúác vöëi àêìy röìi tu möåt húi hïët saåch, duâ thûåc ra laäo khöng khaát lùæm. Nhaâ àang coá tang, laäo thoaáng nghô khi nhòn lïn chiïëc baân thúâ cuäng bùçng tre coá mêëy neán hûúng àang chaáy sau lúáp vaãi maân moãng aám khoái. Trïn baát hûúng laâ bûác aãnh cuãa ngûúâi chïët, khöng lúán, vaâ mùåc duâ àeân tuâ muâ, laäo vêîn nhêån ra ngay àêëy chñnh laâ cö gaái àïën xin caá mêëy ngaây vûâa röìi. Laäo ngaåc nhiïn àïën giêåt thoát caã ngûúâi. Nïëu baát nûúác chûa kõp àùåt xuöëng trûúác thò



chùæc àaä rúi xuöëng àêët. Laäo böîng thêëy súå haäi, súå àïën taái mùåt. May baâ chuã nhaâ khöng nhòn thêëy.

- Con dêu töi àêëy. - Baâ giaâ noái khi thêëy khaách àïí yá nhòn baân thúâ. - Chûa àêìy ba chuåc tuöíi maâ trúâi àaä bùæt chïët. Ngaây mai laâ vûâa troân ba thaáng. Chöìng noá coân bõ trúâi bùæt chïët súám hún, khi hai àûáa vûâa lêëy nhau àûúåc möåt nùm. Chùèng hiïíu sao maâ öng trúâi aác àöåc thïë. Thaânh ra bêy giúâ töi, möåt thên giaâ queâ quùåt nuöi mònh khöng nöíi coân phaãi nuöi thïm àûáa chaáu nùm tuöíi... Coá höm phaãi nhõn vò chùèng coá gò ùn, vêåy baác baão coân tiïìn àêu maâ caá vúái chaã thõt...

Àuáng luác êëy möåt àûáa beá gaái tûâ ngoaâi vûúân ài vaâo, tay chên coân lêëm buân.

- Coá bùæt àûúåc con naâo khöng chaáu? - baâ noá hoãi. - Daå coá, - noá àaáp röìi xoâe hai baân tay. Laäo Muåc nhòn xuöëng thò thêëy chñnh laâ nhûäng con caá laäo vûâa

cho cö gaái luác naäy. - Thïë thò àïí baâ xuöëng nêëu cho maâ ùn. Kho mùån, ùn vúái khoai

luöåc chùæc ngon lùæm. - Baâ giaâ noái röìi têåp tïînh bûúác ra ngoaâi. Laäo Muåc cuäng àûáng dêåy, chaâo baâ chuã ra vïì. - Kïí cuäng laå, - baâ noái khi tiïîn khaách, - vuäng nûúác tñ xñu nhû

chöî trêu àêìm sau nhaâ maâ cuäng coá caá baác aå. Khöng nhiïìu nhûng ngaây naâo cuäng coá. Êu cuäng laâ do trúâi phêåt muöën giuáp baâ chaáu töi, phaãi khöng baác ?

Laäo Muåc khöng àaáp vò luác êëy àaä ra àïën cûãa. Laäo ài nhû chaåy möåt maåch vïì nhaâ, khöng möåt lêìn daám ngoaái àêìu nhòn laåi.

Àïm êëy laäo baán vöåi gioã caá cho muå Thùæm chùèng theâm coâ keâ möåt xu naâo. Bao nhiïu tiïìn laäo àem mua rûúåu hïët, uöëng say meâm röìi nguã mï mïåt àïën têån quaá trûa höm sau múái dêåy. Xïë chiïìu, laäo laåi xaách gioã àïën àöìng Möì. Tuy thêìm súå, laäo vêîn cöë yá chúâ nhûng maäi vêîn khöng thêëy cö kia túái. Liïn tiïëp mêëy ngaây sau cuäng vêåy. “Chùæc mònh laâm cö ta súå, laäo nghô. Ma maâ thêëy àöång seä chùèng bao giúâ xuêët hiïån trúã laåi”. Laäo chùèng biïët thïë laâ töët hay xêëu, nhûng böîng nhiïn laäo laåi thêëy buöìn. Chùèng vò sao maâ vêîn buöìn, caái buöìn mú höì, êm ó, day dûát vaâ khoá chõu. Coá thïí noái àêy laâ lêìn àêìu tiïn trong caã cuöåc àúâi daâi chùèng lêëy gò laâm vui veã cuãa mònh, laäo coá caái caãm giaác kyâ laå êëy. Laäo àêm ra hay rûúåu hún, vaâ cuäng hay suy nghô vêín vú hún, àuã caác chuyïån chùèng àêu vaâo àêu.



Khoaãng möåt tuêìn sau, khi phêìn naâo bònh tônh trúã laåi, choån luác trúâi töëi hùèn, hêìu nhû ngaây naâo laäo cuäng tòm àïën ngöi nhaâ tranh kia úã meáp laâng Xuên Tònh, leán boã möåt ñt töm caá laäo bùæt àûúåc vaâo “vuäng trêu àêìm” sau vûúân, röìi leán luát, vöåi vaä boã ài nhû möåt tïn tröåm thûåc thuå. Cûá thïë keáo daâi suöët mêëy thaáng cho àïën khi laäo chïët caách àêy khöng lêu. Nghe noái vò uöëng rûúåu say caãm gioá. Cuäng coá ngûúâi noái bõ ma aám, nhûng chùæc khöng phaãi thïë.

Haâ Nöåi, 6 thaáng Tû, 2002



Quaã baáo Khöng khñ àaä coá veã lùæng xuöëng, nhûng vò coân súám nïn chûa

ai muöën ra vïì. Sau mêëy cheán rûúåu thuöëc cuãa bûäa tiïåc mûâng tên gia, mêëy öng baån giaâ vêîn coân hùng lùæm. ñt khi àûúåc gùåp nhau thïë naây nïn hoå tranh thuã noái àuã thûá chuyïån. Tûâ chuyïån "thúâi xûa" hoå hoåc haânh hoùåc ài lñnh vúái nhau, (caái thúâi maâ khi nhùæc laåi ai cuäng keâm theo hai tiïëng "khoá khùn" nhûng "töët àeåp", mùåc duâ caác öng thûâa biïët caái thúâi êëy cuäng coá khöëi chuyïån chùèng hay ho gò), àïën chuyïån laâm ùn kinh tïë "thúâi nay" cuâng trùm thûá tiïu cûåc cuãa noá. Tuy nhiïn, noái gò thò noái, caác öng vêîn phaãi thûâa nhêån möåt thûåc tïë khöng thïí phuã nhêån, laâ bêy giúâ caác öng söëng sûúáng hún xûa, nïëu khöng muöën noái àöíi àúâi. Bùçng chûáng laâ thónh thoaãng vaâi nùm möåt lêìn caác öng laåi àûúåc gùåp nhau àïí mûâng nhaâ múái cho baån.

- Caác võ coá tin vaâo quaã baáo khöng? Tûác laâ caái chuyïån ên oaán úã àúâi êëy maâ? - möåt öng chúåt hoãi, chùèng ùn nhêåp vúái nhûäng gò hoå àang noái . Öng naây coá caái tïn nghe rêët kïu - Cao Lyá Tûúãng, mùåc duâ öng chó laâm möåt nghïì rêët thûåc duång laâ kinh doanh phïë liïåu, vaâ söëng chùèng coá lyá tûúãng naâo cao caã ngoaâi kiïëm tiïìn. - Töi hoãi thïë laâ vò vûâa múái àoåc xong cuöën saách coá noái àïën chuyïån quaã baáo. Chuyïån möåt tïn tri huyïån rêët gian aác thûúâng cêåy quyïìn thïë àaánh àêåp, tuâ töåi dên laânh. Sau caách maång böën lùm, hùæn bõ ngûúâi ta troái quùåt caánh khuyãu dêîn ài khùæp phöë huyïån laâm nhuåc, röìi bõ möåt ngûúâi tûác giêån quaá àêåp vúä àêìu. Nhûng chñnh ngûúâi àêåp vúä àêìu hùæn sau naây bõ qui laâ phaãn àöång vaâ xûã bùæn. Coân ngûúâi tuyïn aán xûã bùæn anh ta thò hiïån àang öëm nùçm möåt chöî trïn giûúâng hún mûúâi nùm nay... Taác giaã cuöën saách àoá laâ möåt öng nhaâ vùn quên àöåi haâm tûúáng cú àêëy.

- Nhaâ vùn maâ coá àïën cêëp tûúáng cú aâ? - ai àoá ngaåc nhiïn hoãi.



- Sao laåi khöng ? Nûúác ta coá hai öng nhû thïë, coân taá thò àêìy. - Tûúáng nhaâ vùn chùæc phaãi viïët hay lùæm nhó. - Öng kia laåi

noái, chêåc lûúäi thaán phuåc. - Khöng biïët nhûäng öng nhû Sïkhöëp vaâ Tönxtöi thò cêëp gò. Beát ra cuäng phaãi nguyïn soaái. Nguyïn soaái nhaâ vùn!

Khöng ai àaáp laåi vò nghô hoùåc öng ta àang diïîu, hoùåc uá úá àïën mûác khöng biïët hai nghïì viïët vùn vaâ laâm tûúáng chùèng liïn quan gò àïën nhau.

- Caái chuyïån ên oaán êëy maâ, töi thò töi tin, rêët tin nûäa laâ khaác. - Öng chuã nhaâ lïn tiïëng. Öng laâ caán böå nghó hûu, trûúác laâm chên gò àoá úã uãy ban quêån. Öng múái àûúåc àûáa con trai bïn Tiïåp cho tiïìn dûång lïn ngöi nhaâ ba têìng trïn diïån tñch chûa àêìy ba mûúi meát vuöng úã tñt trong ngoä naây. Vöën mï tñn, trûúác khi xêy öng múâi thêìy àõa lyá choån ngaây choån hûúáng, mùåc duâ trïn mùåt bùçng heåp ba bïn àaä xêy nhaâ, coá muöën öng cuäng chùèng quay theo hûúáng mònh muöën. - Caác cuå chaã noái "Àúâi cha ùn mùån, àúâi con khaát nûúác" laâ gò. Vïì chuyïån naây, caác tñch têy taâu xûa nay khöng hiïëm. Noái àêu xa, höm noå töi vaâo bïånh viïån thêëy coá thùçng oe con bõ ngöå àöåc phaãi rûãa ruöåt. Hoáa ra do hùæn uöëng möåt lon cöca thoá àûúåc trong nhaâ chuâa. Böë meå hùæn lu loa àõnh bùæt haäng nûúác ngoåt Myä böìi thûúâng. Ngûúâi cuãa haäng vaâ caán böå y tïë àïën kiïím tra phêìn nûúác coân laåi trong höåp, chùèng phaát hiïån thêëy gò àöåc haåi. Thïë maâ hùæn ngöå àöåc suyát chïët àêëy. Caác baác baão hùæn khöng bõ thêìn phêåt bùæt töåi laâ gò? Khi xêy caái nhaâ naây, töi cuäng bõ mêët tröåm mêëy bao xi mùng. Töi biïët thùçng naâo tröåm, - öng àûa mùæt nhòn sang phña nhaâ haâng xoám vûâa múái nhaâ xêy xong. - Töi tin laâ nhaâ hùæn nay mai seä àöí vò mêëy bao xi mùng àoá. Khöng thoaát àûúåc àêu! - Öng noái möåt caách dûát khoaát vaâ tûå tin, àïën mûác mêëy öng baån ngöìi nghe cûá tûúãng nhû nhaâ öng haâng xoám kia sùæp suåp àïën núi, nïn vö tònh xõch xa bûác tûúâng thïm chuát ñt.

- Coân töi, töi chùèng tin. Àún giaãn chó laâ sûå ngêîu nhiïn. - Möåt öng khaác lïn tiïëng. Öng naây trûúác úã cuâng àún võ böå àöåi vúái chuã nhaâ, hiïån laâ trûúãng möåt phoâng gò àoá úã súã giaáo duåc, vaâ laâ ngûúâi gêìn àêy nhêët múâi moåi ngûúâi àïën "rûãa nhaâ múái" nhû öng noái. - Cûá theo yá öng thò ùæt con chaáu luä tröåm cùæp sau naây seä bõ ngûúâi ta tröåm cùæp laåi, coân boån lûâa àaão, tham nhuäng thò seä thaânh ùn maây hïët. Thûåc tïë, nhû öng thêëy, laåi chùèng vêåy. Tuy nhiïn, coá àiïìu chùæc chùæn laâ ngûúâi laâm viïåc thiïån seä thêëy thû thaái hún, haånh phuác hún, vaâ ngûúåc laåi.



Thïë thöi. Nïëu coá gò xêíy ra thò chó laâ do ngêîu nhiïn, ngêîu nhiïn hïët.

Cûá thïë, vö tònh chia thaânh hai phe, mêëy öng baån giaâ tranh caäi höìi lêu vïì àïì taâi naây, duâ chùèng mêëy hùng haái, vò caái hoå tranh caäi thûåc ra chó chuyïån àêu àêu, àuáng hay sai chùèng chïët ai. Röìi möåt ngûúâi trong söë hoå quay sang möåt öng giaâ tûâ naäy túái giúâ chó ngöìi im. Öng laâ chuã möåt cûãa haâng thuöëc tû nhên, trûúác laâm dûúåc sô quên y. Öng vöën àûúåc moåi ngûúâi kñnh nïí vò tñnh chñn chùæn vaâ haâo hiïåp.

- Coân yá öng thïë naâo, öng Baão? - Töi êëy aâ? - Öng cûåu dûúåc sô quên y lïn tiïëng vúái gioång miïîn

cûúäng cuãa ngûúâi bõ bùæt tham gia goáp chuyïån. - Töi cuäng khöng tin, duâ tûâng gùåp nhûäng trûúâng húåp àaáng leä khiïën töi phaãi tin. Nùm kia coá möåt gaä ùn cùæp thuöëc úã cûãa haâng töi, vïì uöëng khöng àuáng bïånh suyát chïët. Nhûng töi nghô àoá chó do ngûúâi ta maách cho hùæn khöng phaãi thûá thuöëc hùæn cêìn. Cuäng do ngêîu nhiïn chûá chùèng phaãi aác giaã aác baáo gò hïët. Múái àêy töi coân biïët möåt trûúâng húåp nûäa àaåi loaåi nhû thïë. Nïëu caác võ muöën, töi seä kïí.

Têët nhiïn moåi ngûúâi muöën. Öng cûåu dûúåc sô quên y sûãa laåi thïë ngöìi cho thoaãi maái röìi bùæt àêìu.

*

* * Hùæn úã khu Baách Khoa, trong cùn höå têåp thïí caách nhaâ töi

khöng xa. Böë hùæn chïët súám, baâ meå vïì hûu non. Hùæn coân àûáa em gaái hoåc phöí thöng. Baãn thên hùæn chó hoåc hïët lúáp mûúâi röìi phaãi nghó àïí ài laâm, sau naây laâ truå cöåt cuãa caã nhaâ. Hùæn laâm thúå nïì tûå do, kiïm nghïì chó troã, nïëu coá dõp. Coá veã cuäng kiïëm àûúåc, vò em hùæn vêîn ài hoåc vaâ hùæn coân daânh duåm mua àûúåc chiïëc xe cuáp cuä. Hùæn rêët ham àoåc saách, saách vùn hoåc nghiïm tuác chûá khöng phaãi loaåi kiïëm hiïåp reã tiïìn. Toám laåi, so vúái nhûäng àûáa khaác cuâng tuöíi úã àêy, hùæn khöng àïën nöîi naâo. êëy thïë maâ hùæn àaä phaãi vaâo tuâ möåt lêìn, mêëy lêìn bõ goåi ra àöìn, vaâ dûúái con mùæt chñnh quyïìn vêîn laâ thaânh phêìn bêët haão. Do tuöíi treã àua àoâi, quêëy phaá thöi, chûá baãn chêët hùæn khöng xêëu nhû töi àaä noái. Hùæn bõ tuâ vò boån xêëu ruã rï ùn cùæp vêåt liïåu xêy dûång cuãa cöng trûúâng àïí tiïu xaâi nhêåu nheåt. Maâ viïåc naây



xêíy ra cuäng lêu röìi. Bêy giúâ hùæn tu chñ lùæm. Khöng thêëy gêy göí àaánh nhau vúái ai. Hùæn àaä bûúác sang tuöíi hùm lùm, caái tuöíi phaãi lo laâm ùn, trûúác hïët àïí nuöi meå vaâ em, sau nûäa àïí coân lêëy vúå. Coá leä hùæn thêëm thña baâi hoåc mûúâi taám thaáng tuâ, vaâ àang quyïët chñ laâm ngûúâi lûúng thiïån.

Möåt töëi noå, ài chúi khuya vïì, hùæn phoáng xe nhanh trïn àûúâng Nguyïîn Khaát Chên múái múã, khöng hiïíu thïë naâo laåi va phaãi möåt baâ cöng nhên vïå sinh àang gom raác trïn àûúâng. Baâ kia ngaä xuöëng àêët, xe hùæn chó loaång choaång chuát ñt. Luác êëy trúâi àang mûa, phöë vùæng ngûúâi. Hùæn àaä àõnh dûâng laåi xem sao, nhûng röìi phoáng ài luön. “Ngaä thò dêåy chûá quaái gò. Àûáng laåi coá khi thïm raách viïåc”, hùæn vûâa ài vûâa nghô, thûåc sûå tin baâ kia cuâng lùæm chó xêy xaát chuát ñt.

Àïm êëy hùæn cuäng thoaáng bùn khuùn möåt tñ vïì chuyïån naây, nhûng saáng höm sau thò hùæn àaä hêìu nhû quïn hùèn. Vaâ röìi caác võ biïët khöng, chó hai ngaây sau chñnh meå hùæn bõ möåt thùçng choai choai phoáng xe àaánh voäng huác ngaä úã àûúâng Baåch Mai khi baâ ài chúå Mú vïì. Laåi giûäa ban ngaây ban mùåt luác phöë àöng ngûúâi. Ngûúâi ta hö hoaán, coá öng xe öm coân phoáng rûúåt theo nhûng noá chaåy mêët. Chùèng ai kõp nhòn söë xe cuãa noá. Baâ giaâ bõ gaäy chên, àûa vaâo bïånh viïån boá böåt mêëy höm röìi vïì nhaâ, phaãi nùçm möåt chöî haâng thaáng trúâi.

- Caác võ thêëy chûa! - öng Cao Lyá Tûúãng kïu lïn, gêìn nhû sung sûúáng. - Àêëy, cûá baão laâ khöng coá chuyåïån ên oaán nûäa ài!

- Àuáng, - öng chuã nhaâ phuå thïm. - Töi àaä noái röìi maâ. Caái boån choai choai êëy bêy giúâ laâ kinh lùæm. Thêëy chuáng, töët nhêët cûá traánh thêåt xa.

Öng dûúåc sô chúâ moåi ngûúâi im lùång trúã laåi: - Tuyâ caác võ cho thïë naâo cuäng àûúåc. Töi chó kïí sûå viïåc thöi.

Phaãi noái thïm laâ thùçng cha töi àang noái àêy rêët thûúng meå hùæn. Laåi coân súå nûäa. Hùæn chùèng bao giúâ daám laâm traái yá baâ àiïìu gò. Vò vêåy dïî hiïíu hùæn tûác giêån thïë naâo caái thùçng choai choai àêm meå hùæn gaäy chên röìi boã chaåy êëy. Hùæn thïì seä tòm bùçng àûúåc àïí trõ töåi. Hùæn phaác hoåa trong àêìu kïë hoaåch thûåc hiïån àiïìu naây. Töi daám chùæc nïëu tòm àûúåc, thïë naâo cuäng coá aán maång.

Möåt höm, àang nghó trûa, hùæn bêåt ti-vi àuáng luác ngûúâi ta phaát baâi phoáng sûå vïì nhûäng nöîi cûåc nhoåc vaâ nguy hiïím cuãa cöng nhên vïå sinh àûúâng phöë. Hùæn àõnh chuyïín sang kïnh khaác thò



chúåt dûâng laåi vò thêëy noái vïì trûúâng húåp möåt baâ queát raác bõ ai àoá àêm xe ngaä röìi boã chaåy, bõ thûúng nùång phaãi vaâo bïånh viïån. Töi nghô coá ngûúâi trong söë caác võ àaä xem chûúng trònh naây. Chó caách àêy vaâi thaáng thöi. Möåt trûúâng húåp thûúng têm. Vò laâm húåp àöìng nïn baâ ta khöng coá baão hiïím y tïë, phaãi chi traã moåi khoaãn thuöëc men vaâ viïån phñ, trong khi öng chöìng thêët nghiïåp, laåi keâm theo ba àûáa con coân nhoã. Baâi phoáng sûå noái roä ngaây giúâ, àõa àiïím xaãy ra tai naån, caã viïåc hiïån cöng an àang truy tòm thuã phaåm.

Hùæn lùång ngûúâi khi nghe tin naây. Töëi àïën, hùæn chúâ xem phaát laåi lêìn nûäa. Sau àoá, caác võ biïët khöng, hùæn bùæt àêìu rúi vaâo caái traång thaái ta thûúâng goåi laâ lûúng têm cùæn rûát, höëi hêån hay àaåi loaåi nhû vêåy. Thò töi àaä noái hùæn baãn chêët khöng phaãi ngûúâi xêëu maâ. Hùæn ngú ngaác khöng biïët phaãi laâm gò. Cuâng caãnh ngöå, hùæn thûâa biïët hùæn töåi löîi vaâ àaáng bõ nguyïìn ruãa thïë naâo. Hùæn nghô àïën chuyïån ra trònh cöng an, nhûng liïìn gaåt ngay yá nghô àaáng khen àoá, vò súå phaãi vaâo tuâ. Vaã laåi, hùæn khöng thïí vaâo tuâ luác naây. Cuöëi cuâng hùæn quyïët àõnh phaãi bùçng moåi giaá giêëu viïåc hùæn laâ thuã phaåm, vaâ tòm caách giuáp àúä baâ kia. Caách naâo thò hùæn chûa biïët, nhûng phaãi giuáp.

Hùæn tòm àïën bïånh viïån vaâ thêëy baâ ta thûåc sûå àang úã trong tònh traång rêët nguy kõch. Baâ ta ngaä nheå nhûng àêìu va phaãi gúâ àaá vóa heâ, bõ chêën thûúng soå naäo àang hön mï. Bïn caånh laâ hai àûáa treã mûúâi vaâ taám tuöíi vûâa thuát thñt khoác vûâa gùåm baánh mò. Chiïëu cöë hoaân caãnh, bïånh viïån taåm ûáng tiïìn thuöëc men, seä yïu cêìu cú quan thanh toaán sau. Möåt tuêìn tröi qua maâ hùæn vêîn chûa biïët phaãi naån nhên cuãa hùæn thïë naâo. Nïëu coá tiïìn, hùæn seä tòm àûúåc caách àûa cho gia àònh baâ ta maâ khöng bõ phaát hiïån. Khöën nöîi, tiïìn laâ caái hùæn khöng coá vaâ hiïån àang rêët cêìn, àïí nuöi caã nhaâ vaâ thuöëc thang cho meå hùæn. Baán xe? Khöng àûúåc. Hùæn àang laâm phuå xêy têån Àûác Giang, hún mûúâi cêy söë. Vaã laåi, hùæn biïët coá baán cuäng chùèng àûúåc bao nhiïu. Tuêìn sau hùæn túái bïånh viïån thò nghe noái baâ kia àaä chïët trûúác àoá hai ngaây.

Bêy giúâ thò hùæn hoaãng höët thûåc sûå. Hùæn àaä laâ möåt tïn giïët ngûúâi. Giïët ngûúâi chûá khöng phaãi tröåm cùæp vùåt hoùåc gêy göî àaánh nhau nhû trûúác. Hùæn nghô túái chuyïån baáo ên baáo oaán maâ thêëy úán laånh doåc xûúng söëng. Hùæn súå meå hùæn seä chïët. Maång àoâi maång maâ. Hùæn àêm xe vaâo ngûúâi ta, meå hùæn bõ ngûúâi ta àêm xe. Nay ngûúâi ta chïët, thò coá thïí meå hùæn cuäng seä chïët. Khöng. Phaãi laâm sao àïí chuyïån naây khöng xêíy ra. Hùæn àaä giïët baâ kia, khöng thïí chñnh hùæn



laåi giïët meå. Hùæn suy nghô lung lùæm, ngûúâi cûá nhû mêët höìn. Vêåy maâ hùæn phaãi giêëu moåi ngûúâi nöîi dùçn vùåt vaâ sûå súå haäi cuãa hùæn. Vêng, cuâng möåt luác caã dùçn vùåt lêîn súå haäi àang aám aãnh, thöi thuác hùæn phaãi laâm caái gò àêëy.

Möåt caách khön kheáo, hùæn àïën bïånh viïån doâ hoãi àûúåc àõa chó baâ queát raác. Àoá laâ möåt cùn nhaâ cêëp böën tuïình toaâng saát búâ söng Tö Lõch luön böëc muâi thum thuãm. Hùæn thêån troång àûáng tûâ xa nhòn vaâo.

Nhaâ khöng cöíng, cûãa laåi múã toang hoang nïn hùæn nhêån ra ngay hai àûáa beá àaä gùåp úã bïånh viïån. Àûáa nhoã àang khoác, khöng hiïíu vò sao. Coân àûáa lúán luái huái trong bïëp, khoái böëc muâ mõt. Böë chuáng khöng coá nhaâ. Thoaáng nhòn, hùæn biïët trong nhaâ khöng coá gò àaáng giaá. Ngay saát chiïëc giûúâng oåp eåp laâ giaá thúâ vúái têëm aãnh cuãa ngûoâi xêëu söë vaâ mêëy que hûúng àaä tùæt. Hùæn tûå hoãi khöng hiïíu öng chöìng baâ ta laâ ngûúâi thïë naâo, nhûng àoaán chùæc chùèng ra gò, möåt khi khöng kiïëm nöíi viïåc laâm nuöi vúå con. Khöng kheáo laåi laâ tay cúâ baåc, nghiïån ngêåp hoùåc vuä phu cuäng nïn. Tûå nhiïn hùæn thêëy töåi cho mêëy àûáa nhoã. Chûa chùæc àaä àûúåc ùn haâng ngaây.

Hùæn ra ngöìi trong quaán nûúác gêìn àêëy, lên la hoãi thïm cho roä. Àuáng nhû hùæn àoaán, mêëy àûáa treã àang àoái. Söë tiïìn ñt oãi cú quan cuä meå chuáng giuáp àúä chùèng keáo daâi àûúåc bao lêu. Cuäng may öng böë khöng phaãi ngûúâi xêëu, chùèng nghiïån ngêåp gò, chó töåi húi àêìn vaâ hay àau öëm. Trûúác coân dûåa vaâo vúå, nay àoái quaá phaãi boâ ài kiïëm caái ùn bùçng caách naâo coá trúâi múái biïët.

Vöën tòm àïën àêy chûa coá muåc àñch cuå thïí naâo trong àêìu, giúâ hùæn ngöìi thêìn ngûúâi, caãm thêëy caái töåi cuãa hùæn thêåt lúán. Hùæn khöng chó giïët chïët ngûúâi vúå, maâ coân coá thïí àêíy ngûúâi chöìng vaâo con àûúâng töåi löîi, vaâ quan troång nhêët laâ bùæt mêëy àûáa con hoå phaãi nhõn àoái. Cuöëi cuâng hùæn àûáng dêy. Nhû ngûúâi möång du, hùæn lûãng thûãng quay laåi ngöi nhaâ kia. Hùæn cho tay vaâo tuái quêìn. Coân àuáng mûúâi nghòn. Hùæn mên mï mêëy túâ giêëy baåc nhaâu bêín trong tay, röìi bêët ngúâ vúái caã chñnh mònh, hùæn choån luác hai àûáa beá quay mùåt vaâo bïëp, vûát tiïìn vaâo sên röìi boã ài. Luác àêìu hùæn cöë ài bònh thûúâng àïí khoãi gêy nghi ngúâ. Röìi hùæn bûúác nhanh, daáng súå sïåt vaâ vöåi vaä nhû möåt tïn ùn tröåm.

Sau àoá, tuêìn naâo hùæn cuäng àïën àïí leán luát neám tiïìn vaâo nhaâ ngûúâi ta theo kiïíu êëy. Thaáng àêìu hùæn àïën vaâo ban ngaây, sau súå löå, chuyïín sang ban àïm. Chó phoáng xe ài ngang röìi neám tiïìn vaâo.



Thïë thöi. Thûúâng chó dùm nghòn, nhûng cuäng coá khi mêëy chuåc. Hùæn àoaán böë con öng kia phaãi ngaåc nhiïn lùæm khi möîi saáng dêåy laåi thêëy tiïìn ai "àaánh rúi" ngoaâi sên nhaâ mònh. Nhûng àang àoái thïë, chùæc hoå chùèng ngaåc nhiïn lêu.

Cuöëi cuâng, caái phaãi àïën àaä àïën. Khöng coân caách naâo khaác, hùæn phaãi baán chiïëc xe dêîu caâ taâng nhûng vö cuâng cêìn thiïët êëy cuãa hùæn, vúái giaá ba triïåu rûúäi. Hùæn chó daám chi möåt trùm nghòn mua chiïëc xe àaåp cuä àïí ài laâm. Hùæn àïí riïng ra möåt triïåu giuáp gia àònh ngûúâi kia. Coân laåi hùæn daânh vaâo viïåc thuöëc thang cho meå vaâ chi tiïu nhûäng thûá töëi cêìn thiïët trong nhaâ. Tuy nhiïn, sau khi baán xe, hùæn cuäng tûå thûúãng cho mònh hai vaåi bia húi vaâ möåt bao Vina maâ àaä lêu hùæn khöng daám mú túái.

Möåt thúâi gian sau chên meå hùæn laânh, coá thïí têåp tïînh ra heâ phöë baán thuöëc laá vaâ cheâ cheán nhû trûúác. Hún hai triïåu àöìng hùæn àõnh àïí daânh chi duâng cho gia àònh khöng ngúâ laåi hïët trûúác söë tiïìn hùæn cêët riïng cho muåc àñch saám höëi. Nhûng tuyïåt nhiïn hùæn khöng àöång tay lêëy möåt àöìng naâo tûâ àêëy. Vêåy maâ noá cuäng chó àuã cho hùæn keáo daâi àûúåc mêëy thaáng. Möåt höm, hùæn chùèng coân gò àïí vûát tiïìn vaâo nhaâ kia nûäa. Maâ hùæn thò khöng thïí ngûâng viïåc naây àûúåc. Phêìn vò hùæn caãm thêëy vêîn coân traách nhiïåm giuáp àúä, têët nhiïn khöng phaãi suöët àúâi, nhûng lêu chûâng naâo hay chûâng êëy. Phêìn vò hùæn súå nïëu thöi, coá thïí meå hùæn seä öëm trúã laåi hoùåc thêåm chñ chïët. Ruãi nûäa, viïåc laâm cuãa hùæn daåo naây laåi höm coá höm khöng. Hùæn gêìn nhû tuyïåt voång.

"Phaãi laâm gò bêy giúâ?" Cêu hoãi êëy cûá baám lêëy hùæn suöët mêëy ngaây liïìn maâ khöng sao tòm àûúåc cêu traã lúâi. Chúåt möåt yá àõnh xuêët hiïån trong àêìu. Luác àêìu chó thoaáng qua nhû möåt sûå àiïn röì bõ hùæn xua àuöíi ngay, nhûng noá cûá quay laåi, möîi luác möåt roä neát hún. Cuöëi cuâng thò hùæn quyïët àõnh dûát khoaát: Phaãi ùn tröåm! Khöng coân caách naâo khaác. Ùn tröåm àïí coá tiïìn giuáp mêëy àûáa treã kia. Àuáng thïë, hùæn seä khöng àuång túái möåt xu trong söë tiïìn ùn tröåm àûúåc vò bêët kyâ muåc àñch naâo khaác, cho hùæn cuäng nhû gia àònh. Ùn tröåm möåt vöë thêåt lúán röìi thöi, thöi vônh viïîn nhû trûúác àêy hùæn tûâng thïì vúái mònh. "Ngöå nhúä bõ bùæt thò sao? Thò coi nhû mònh ài tuâ thay cho viïåc laâm baâ kia chïët. Seä khöng khai, nhûng tûå biïët nhû thïë. Àúâi coá ên coá oaán, mònh laâm mònh chõu. Mònh chõu coân hún àïí meå chõu!"

Hùæn nghô thïë vaâ bùæt àêìu caác khêu chuêín bõ cêìn thiïët àïí haânh àöång. Hùæn seä rêët thêån troång, quyïët khöng àïí bõ bùæt. Vaâ hùæn àaä gùåp may. Choån àuáng giúâ ñt ai ngúâ nhêët - baãy giúâ töëi, khi moåi



ngûúâi àang ùn cúm, - hùæn àöåt nhêåp vaâo möåt nhaâ caånh àêëy àûúåc theo doäi tûâ trûúác, cêåy tuã lêëy gêìn chuåc triïåu àöìng vaâ möåt cêy vaâng têëm coân nguyïn giêëy boåc nhûåa trong suöët. Hùæn laách ra khoãi nhaâ kia cuäng nheå nhaâng, chùèng bõ ai phaát hiïån nhû khi vaâo. Möåt chöëc sau hùæn àaä thúã daâi nheå nhoäm àaåp xe ài giûäa phöë, thêìm nhêím tñnh söë tiïìn vûâa tröåm seä giuáp àûúåc gia àònh naån nhên hùæn trong bao lêu, vúái mûác trùm rûúãi, vaâi trùm nghòn àöìng möåt thaáng chùèng haån.

Hùæn khöng muöën àûa nhiïìu möåt luác, duâ laâm thïë seä tiïån hún cho hùæn. Hùæn súå öng böë nguâ ngúâ kia cêåy nhiïìu tiïìn laåi hoang phñ, röët cuåc con vêîn khöng coá gò ùn.

"Maâ daåo naây sao chùèng thêëy laäo ài laâm àêu caã. - Hùæn nghô. - Cûá suöët ngaây úã nhaâ, nhû thïí chúâ ngûúâi ta neám tiïìn vaâo sên cho mònh. Sau lêìn naây thò phaãi tûå lo maâ söëng nheá. Khöng ai nuöi baáo cö suöët àúâi àûúåc àêu..."

Àuáng luác hùæn vûâa ài vûâa nghô nhû thïë thò böîng ai àoá phoáng xe maáy ngang qua, quïåt vaâo xe hùæn, laâm hùæn ngaä xuöëng àûúâng. Nheå thöi. Chó xêy xaát chuát ñt úã khuyãu tay, vaâ tûå hùæn àûáng dêåy àûúåc ngay sau àoá. Ngûúâi kia, möåt thanh niïn traåc tuöíi hùæn, mùåc aáo da, veã ngoaâi tûã tïë, cho xe dûâng laåi xem coá gò nghiïm troång khöng.

Thêëy khöng sao, thay cho cêu xin löîi, anh ta vùng möåt cêu: "Lêìn sau nhúá ài cêín thêån, con nheá!" Tûâ ngaây meå bõ keåt xe, hùæn àaä vö cuâng cùm thuâ nhûäng tay phoáng êíu. Bêy giúâ nghe thïë, hùæn löån ruöåt, vöåi nhaãy xöí vaâo ngûúâi kia, àêëm àaá tuái buåi trong cún àiïn khuâng khöng kiïìm chïë àûúåc. Chó loaáng sau, nhûäng keã hiïëu kyâ àaä bu kñn xung quanh. Röìi cöng an àïën. àûa caã hai vïì àöìn. Luác naây hùæn múái nhêån thêëy hùæn àaä phaåm möåt sai lêìm nghiïm troång thïë naâo.

Ngûúâi àêm xe àûúåc thaã ngay sau vaâi lúâi caãnh caáo, coân hùæn thò bõ giûä laåi, vò ngûúâi ta thêëy coá vaâng vaâ tiïìn trong ngûúâi hùæn, keã tûâng coá tiïìn aán, tiïìn sûå...

*

Kïí àïën àêy, öng cûåu dûúåc sô quên y dûâng laåi, àûa mùæt nhòn

quanh möåt lûúåt röìi noái:



- Bêy giúâ thò caác võ tha höì maâ kïu lïn rùçng coá baáo ên baáo oaán nheá!

- Têët nhiïn! - Öng Cao Lyá Tûúãng huâng höí noái. - Coân öng thò khöng chùæc, sau khi chñnh öng kïí cêu chuyïån naây, möåt cêu chuyïån nghe nhû bõa nhûng cuäng coá thïí xêíy ra lùæm. Röìi sau àoá thò sao?

- Sau àoá töi àûúåc múâi ra àöìn cöng an. - Öng? - moåi ngûúâi nhao nhao hoãi. - Sao laåi dñnh öng vaâo

chuyïån naây? - Àún giaãn thöi, - ngûúâi kïí chuyïån thong thaã àaáp, coá veã nhû

cöë tònh keáo daâi àïí mêëy ngûúâi kia phaãi söët ruöåt. - Vò hùæn ùn tröåm nhaâ töi, laâ àiïìu khiïën töi ngaåc nhiïn, vò hùæn coá veã quñ töi vaâ thûúâng qua nhaâ töi mûúån saách. Cuäng coá thïí vò thïë maâ hùæn biïët töi cêët tiïìn úã àêu. Nïëu theo caách lêåp luêån cuãa caác öng thò taåi sao töi àöëi xûã töët vúái hùæn maâ laåi bõ hùæn ùn tröåm? Chñnh töi cuäng bùn khuùn àiïìu àoá, vò nhû àaä noái, töi vêîn luön nghô hùæn laâ ngûúâi töët. Nïn úã àöìn cöng an, töi yïu cêìu àûúåc gùåp riïng vúái hùæn möåt chöëc. Hùæn àaä kïí têët caã nhûäng gò töi vûâa cho caác võ biïët.

- Nghe cûá nhû trong tiïíu thuyïët êëy nhó ? - Ai àoá xen vaâo. - Röìi töi phõa chuyïån noái vúái cöng an rùçng hùæn laâ chaáu xa cuãa

töi, rùçng hùæn túái vay tiïìn töi mua xe maáy nhûng vúå töi khöng cho, nïn múái nöng nöíi laâm bêåy, vaâ rùçng bêy giúâ töi baão laänh, xin tha cho hùæn vïì giaáo duåc trong gia àònh.

- Sau röìi sao? - Chùèng sao caã. Töi lêëy laåi cêy vaâng, àûa cho hùæn mûúâi triïåu

kia àïí laâm nöët cöng viïåc saám höëi cuãa hùæn. Baão cho vay, khi naâo coá thò traã. Töi tin hùæn seä traã, maâ khöng traã àûúåc cuäng chùèng sao. Vò caái viïåc êëy maâ hùæn daám liïìu mònh ùn tröåm àïí coá thïí bõ vaâo tuâ lêìn nûäa, thò vúái töi, mûúâi triïåu àöìng cuäng khöng lúán lùæm.

Àïí kïët thuác cêu chuyïån cuãa mònh vaâ cuäng laâ àïì taâi tranh luêån cuãa mêëy öng baån giaâ, öng cûåu dûúåc sô quên y noái thïm, veã triïët lyá:

- Toám laåi, töi khöng tin maâ cuäng chùèng phuã nhêån chuyïån coá hay khöng ên oaán úã àúâi. Töi chó nghiïåm thêëy rùçng nïëu mònh söëng ngay thùèng, laâm àûúåc àiïìu gò àêëy töët cho àúâi thò loâng mònh seä thanh thaãn. Vaâ àoá laâ sûå baáo ên lúán nhêët theo caái nghôa caác võ nghô.



Nïëu muöën, höm naâo töi giúái thiïåu hùæn vúái caác võ. Daåo naây hùæn khaá lùæm. Khaá lùæm!

Haâ Nöåi, 6.3.2001



Veä aác Chiïëc höì nhoã nùçm ngay dûúái chên nuái Tam Àaão. Nûúác phùèng

lùång, trong xanh, maâu xanh lêîn löån cuãa bêìu trúâi thaáng Taám vaâ rûâng thöng moåc gêìn saát nûúác caã böën phña, trûâ phña àöng, núi coá möåt chöî thûa vúái con àûúâng àêët maâu àoã nhaåt ngoùçn ngoeâo dêîn xuöëng höì. Möåt veã àeåp thanh bònh vaâ caãm àöång, àïën mûác öng àûáng ngêy ra nhòn höìi lêu, duâ úã caái tuöíi nùm mûúi cuãa mònh, öng àaä ài nhiïìu vaâ àûúåc chiïm ngûúäng nhiïìu caãnh sùæc thiïn nhiïn kyâ thuá. Chöëc chöëc, tûâ sau nhûäng buåi cêy rêåm raåp laåi loá ra möåt vaâi chuá hûúu ngú ngaác. Hûúu nhaâ, têët nhiïn, nhûng khöng vò thïë maâ giaãm phêìn nguyïn sú hoang daä. Caách àêëy khöng xa, cuäng khuêët sau nhûäng taán cêy rêåm, öng thêëy laác àaác coá mêëy ngöi nhaâ vúái laân khoái chiïìu moãng tang vêën vûúng trïn maái. Möåt caãnh àiïìn viïn hiïëm thêëy. Khoá tin rùçng àêu àoá chó caách àöå mêëy chuåc cêy söë laâ caãnh phöë phûúâng chêåt heåp, ngöåt ngaåt vúái trùm nghòn caái bon chen, lo lùæng.

Caäi nhau vúái vúå, chaán naãn vúái cöng viïåc vaâ baån beâ, öng boã Haâ Nöåi lïn àêy tòm núi yïn tônh, vaâ coá veã nhû caái höì naây laâ chöî lyá tûúãng. Öng laâ möåt hoåa sô àaä àûáng tuöíi, coá taâi, hoåc haânh rêët baâi baãn, veä nhiïìu vaâ veä gioãi, àùåc biïåt súã trûúâng taã thûåc. Tuy nhiïn, khoá coá thïí noái öng nöíi tiïëng trong giúái. Ngûúâi ta biïët öng, nïí phuåc öng, nhûng chùèng bao giúâ àïì cao öng, coá leä möåt phêìn vò hoå khöng laâm àûúåc caái öng laâm, laâ veä rêët tó mó, rêët giöëng thêåt. Giûäa thúâi nhöë nhùng thêåt giaã naây, öng bõ coi laâ cöí löî, laâ “thúå nhiïëp aãnh”. Vöën hiïìn laânh nhûng yïëu baãn lônh, coá thïí noái nhu nhûúåc, öng àêm ra hêån mònh, hêån àúâi, coá khi àïën mûác àöåc aác. Öng thêët voång caã viïåc àïën ngûúâi thên duy nhêët trong nhaâ laâ baâ vúå cuäng khöng hiïíu öng nöët. Chñnh vò caäi nhau vúái baâ (khöng phaãi lêìn àêìu) maâ öng lïn àêy.



Höm qua baâ àaä duâng con dao thaái thõt àêm mêëy nhaát vaâo bûác sún dêìu khöí lúán öng múái veä xong, miïu taã vua Agamïnön, thöëng lônh quên àöåi Hy Laåp àang tûå tay cêìm kiïëm dñ vaâo cöí con gaái yïu cuãa mònh laâ Iphighïnia àïí tïë thêìn trong cuöåc chiïën tranh T’roa. (Öng say mï thêìn thoaåi Hy Laåp, La Maä vaâ veä rêët nhiïìu tranh khai thaác tûâ nguöìn naây. Àêëy cuäng thïm möåt lyá do ngûúâi ta khöng thñch öng - lai Têy vaâ xa laánh cuöåc söëng).Thaânh ra, theo truyïìn thuyïët thò caác thêìn úã àónh Ölimpú thûúng tònh cûáu söëng Iphighïnia, nhûng giúâ àêy naâng laåi bõ chñnh tay baâ vúå öng àêm chïët. Àuáng tim. Khi àau xoát nhòn kyä, öng coá caãm giaác nhû traái tim naâng àang ró maáu thêåt.

Bõ cùn vùån vò sao, baâ vúå öng chó àaáp: “Kinh lùæm! Töi khöng chõu nöíi!” “Nhûng àêy laâ taác phêím nghïå thuêåt!” “Nghïå thuêåt hay khöng thò caãnh cheám giïët cuäng àaáng kinh

túãm! Öng khöng biïët veä gò tûã tïë hún aâ?” Öng khöng àaáp, chó lùèng lùång xaách tuái ra ài. Quanh höì chó coá möåt xoám nhoã, àöå hún chuåc noác nhaâ, cuäng

söëng yïn bònh, lùång leä nhû quang caãnh núi naây, bùçng nghïì nöng vaâ gêìn àêy thïm nghïì nuöi hûúu lêëy nhung. Öng dïî daâng tòm àûúåc núi öng muöën. Àoá laâ nhaâ möåt möåt cùåp vúå chöìng giaâ, con caái àaä lïn thaânh phöë laâm viïåc nïn thûâa möåt phoâng tröëng. Hoå baão öng úã àêëy, bao lêu cuäng àûúåc. Nïëu muöën, hoå nêëu riïng cho öng, coân khöng, “múâi baác ùn vúái vúå chöìng töi, thïm baát thïm àuäa cho vui. Chuyïån tiïìn nong khöng quan troång!”

Hai ngaây àêìu öng daåo lang thang quanh höì vaâ nhûäng khu rûâng lên cêån. Moåi caái tuyïåt vúâi, chùèng ai quêëy rêìy, thïë maâ thêåt laå, sau phuát choaáng ngúåp ban àêìu, chiïëc höì vaâ quang caãnh nïn thú núi naây chùèng laâm öng thanh thaãn chuát naâo. Hònh nhû öng coân thêëy khoá chõu, giêån dûä möåt caách vö cúá. Coá thïí vò noá quaá tûúng phaãn vúái têm traång öng chùng? Nhûng trúã vïì Haâ Nöåi thò khöng muöën, vò úã àêëy coân khoá chõu hún.

Ngaây thûá ba öng bùæt tay vaâo veä. Hêåm hûåc, cay cuá vaâ giêån dûä. Laåi àïì taâi khai thaác tûâ thêìn thoaåi Hy Laåp. Öng veä caãnh Prömïtï bõ xiïìng trïn vaách nuái àaá Cöcadú, vaâ möåt con chim khöíng löì maâu àen àang xeá ngûåc moi tim chaâng. Tuy nhiïn, àaáng leä vaách nuái dûång



àûáng phaãi úã bïn búâ biïín soáng vöî dûä döåi, thò khöng hiïíu sao öng laåi thay vaâo àoá bùçng chiïëc höì con yïn tônh, thú möång naây. Maâ laåi veä rêët giöëng, rêët chi tiïët, coá caã mêëy con hûúu, caã mêëy hoân àaá xïëp thaânh haâng tûâ ngöi nhaâ öng àang troå dêîn xuöëng höì. Con chim hung dûä maâu àen laâ troång têm cuãa bûác tranh, àûúåc öng daânh hïët têm sûác miïu taã rêët söëng àöång. Trong tranh, noá àang baám chên vaâo ngûåc Prömïtï, xoâe hai caánh giûä thùng bùçng, chiïëc moã khoùåm ngêåm möåt miïëng tim vûâa moi tûâ löìng ngûåc khöíng löì cuãa chaâng. Ba gioåt maáu tûúi rúi phña dûúái. Maâu àen löng chim vaâ maâu àoã cuãa maáu thêåt tûúng phaãn nhau. Àöi mùæt con chim troân xoe, hau haáu vaâ hung dûä. Coân chaâng Prömïtï cao thûúång bõ thêìn Dúát bùæt chõu hònh phaåt naây vò töåi daám lêëy tröåm lûãa thêìn mang xuöëng cho loaâi ngûúâi thò àang duäng caãm chõu àûång. Tay chên chaâng bõ xñch vaâo vaách nuái bùçng nhûäng súåi xñch khöíng löì. Ngûúâi cuöìn cuöån caác bùæp cú, àöi mùæt múã to, kiïu haänh, nhûng trong àêëy cuäng böåc löå möåt nöîi àau ghï gúám. Nöîi àau cuãa traái tim bõ caái kòm nhoån moã chim cêëu vaâo, rûát ra tûâng mêíu.

Têët caã nhûäng chi tiïët naây àûúåc öng veä rêët giöëng, rêët thêåt. Chñnh öng cuäng tûå haâi loâng vúái nghïå thuêåt cuãa mònh. Öng coá caãm giaác nhû nghe àûúåc húi thúã cuãa Prömïtï, ngûãi thêëy muâi tanh cuãa maáu vaâ bõ àöi caánh khöíng löì cuãa con chim chaåm vaâo tay aáo. Trong khi àêëy, phña dûúái laåi laâ chiïëc höì con yïn aã quen thuöåc, coá thêåt vaâ nùçm ngay dûúái chên nuái Tam Àaão, núi öng vêîn haâng ngaây ài daåo. Têët nhiïn öng biïët sûå traái khoaáy cuãa hai caãnh àoá. Trong höåi hoåa böë cuåc nhû vêåy khöng chêëp nhêån àûúåc. Öng biïët, nhûng àang bûåc mònh, àang muöën phaá phaách, öng bêët chêëp àiïìu êëy. Thêåm chñ, öng coân lêëy thïë laâm thñch. Tûâ trong tranh, con chim àen nhòn öng taán thûúãng. Coân àöi mùæt cuãa Prömïtï thò àêìy veã àau àúán. Öng khöng daám nhòn lêu vaâo àöi mùæt êëy, vò hònh nhû chuáng oaán traách öng. Caã chiïëc höì con cuäng vêåy.

- êëy chïët, sao tay baác àêìy maáu thïë? - Öng laäo chuã nhaâ hoãi khi vaâo múâi khaách ùn trûa, cuäng laâ luác öng vûâa thñch thuá ngùæm bûác tranh lêìn cuöëi vaâ àang àõnh bûúác ra ngoaâi.

- Àêu coá, - öng hoåa sô cûúâi. - Sún veä àêëy. Röìi öng xoâe caã hai tay cho öng laäo xem. Trïn caác ngoán tay

öng quaã thêåt maáu chûá khöng phaãi sún. Loaäng hún, tûúi hún. úã àêìu ngoán troã tay phaãi coá möåt gioåt lúán sùæp rúi xuöëng. Öng giêåt mònh, vöåi chuâi caã hai tay vaâo chiïëc taåp dïì trûúác buång.



- Baác veä gò maâ tröng kinh thïë naây? - Öng laäo chuã nhaâ laåi hoãi. - Sao àïí cho chim moi ruöåt gan ngûúâi ta thïë? Kinh quaá!

Öng khöng àaáp, chó gûúång gaåo cûúâi, vò vêîn chûa hïët ngúä ngaâng vúái baân tay dñnh maáu.

- Baác veä caã chiïëc höì cuãa chuáng töi nûäa àêëy aâ? - Vêng. Cuå thêëy coá giöëng khöng? - Coá. Giöëng lùæm, nhûng... nhûng noá thïë naâo êëy. Nûúác úã àêy

bao giúâ cuäng trong xanh chûá khöng phaãi maâu àoã. Baác àaä àïí maáu rúi xuöëng höì chuáng töi. Töi súå lùæm.

Öng hoåa sô laåi giêåt mònh ngaåc nhiïn. Chöî nûúác phña dûúái Prömïtï quaã coá maâu àoã thêåt, duâ öng nhúá khöng hïì veä nhû thïë.

* Chiïìu höm àoá öng daåo lêu hún thûúâng lïå, vaâ do mïåt, öng ài

nguã súám. Trûúác khi lïn giûúâng, öng nhòn kyä bûác tranh lêìn nûäa. Chöî nûúác höì àoã öng veä laåi mêëy lêìn, cöë böi xanh thêåt nhiïu, nhûng khöng hiïíu sao chó laát sau laåi hiïån lïn maâu cuä. Prömïtï àang oaán traách öng. Con chim àen trêng traáo nhòn öng vúái veã thñch thuá khöng che dêëu. Noá laâ hiïån thên cuãa Caái aác, do chñnh öng taåo ra, thïë maâ giúâ àêy öng caãm thêëy súâ súå noá. Caãm giaác súå haäi mú höì êëy cuäng len caã vaâo giêëc nguã.

Trùçn troåc maäi höìi lêu múái thiïëp ài, böîng öng chúåt tónh vò nghe coá tiïëng àöång laå. Tiïëng phaânh phaåch nhû tiïëng quaåt nan àêåp vaâo tûúâng, hoùåc nhû tiïëng caánh chim vöî maånh. Öng lêëy laâm laå nhûng vêîn nùçm yïn. Hònh nhû tiïëng chim vöî caánh, loaåi chim lúán, maâ ngay bïn caånh. Sao laåi nhû thïë àûúåc? Chim naâo vaâo àêy, vaâ vaâo caách naâo khi caác cûãa àïìu àoáng kñn? Tiïëng àöång coân keáo daâi hïm mêëy giêy nûäa röìi im bùåt, nhû thïí con chim, nïëu quaã àuáng àoá laâ möåt con chim, àaä boã bay ài.

Öng roán reán nhoãm dêåy bêåt àeân. Caái àêìu tiïn àêåp vaâo mùæt laâ bûác tranh sún dêìu khöí lúán múái veä. Núi trûúác àêy laâ hònh con chim àen bêy giúâ trú toan trùæng. Öng ngöìi xuöëng chiïëc ghïë bïn caånh, lùång ngûúâi khöng biïët phaãi laâm gò, nghô gò. Nöîi súå êm ó suöët ngaây luác naây laâm àêìu oác öng tï cûáng. Möåt chuyïån phi lyá, khöng thïí tin nöíi, nhûng caái chuyïån phi lyá êëy àaä xêíy ra trûúác mùåt vaâ öng khöng



thïí khöng tin. Öng gheá mùæt nhòn laåi, súâ caã tay vaâo lúáp vaãi. Vêng, chó möåt lúáp vaãi trùæng thö raáp. Thên hònh lûåc lûúäng cuãa Prömïtï bêy giúâ bõ raách thïm möåt miïëng to, tröng caâng dïî súå hún. Cuöëi cuâng, nhû chúåt hiïíu ra àiïìu gò, öng vöåi lêëy buát, pha maâu röìi cùæm cuái veä. Böå ngûåc lûåc lûúäng cuãa Prömïtï àûúåc chùæp vaá laåi dêìn cho àïën khi trïn tranh chó coân laåi mònh chaâng nguyïn veån. Khöng coá con chim Thêìn aác, khöng coá traái tim bõ xeá vuån vaâ nhûäng doâng maáu àoã. Öng caãm thêëy àúä súå phêìn naâo. Prömïtï cuäng nhòn öng vúái àöi mùæt biïët ún vaâ ñt àau àúán hún.

Höm sau, trúâi múái raång, caã hai öng baâ chuã nhaâ àaä àïën àêåp maånh cûãa phoâng öng.

- Baác hoåa sô! Dêåy ài! Baác hoåa sô! Àïm qua nhaâ chuáng töi mêët hai con hûúu!

- Viïåc naây thò liïn quan gò àïën töi? - Öng khoá chõu noái khi vöåi ra múã cûãa cho hoå. - Hay hai cuå nghi töi ùn tröåm?

- ùn tröåm thò khöng, nhûng liïn quan thò coá àêëy. - Töi khöng hiïíu... - Töi nghi con naây! - öng laäo bûúác thïm mêëy bûúác, chó vaâo bûác

tranh. Con chim àen àaä xuêët hiïån trúã laåi tûâ bao giúâ trïn chñnh bûác tranh múái veä laåi àïm qua.

Cöë giêëu ngaåc nhiïn, öng hoaå sô hoãi: - Vò sao? - Vò úã àêy xûa nay chûa bõ mêët tröåm caái gò. Vò àïm qua töi

nghe tiïëng noá kïu, bay lûúån quanh nhaâ. Vò bêy giúâ ngoaâi höì coân soát laåi ñt thõt noá ùn chûa hïët, in roä moáng vuöët cuãa noá. Baác theo töi ra xem thò biïët.

Vêîn böå quêìn aáo nguã nhaâu naát trïn ngûúâi, öng hoaå sô theo hoå ra höì. Möåt goác höì nûúác àoã loâm vò maáu cuãa möåt phêìn ba con hûúu chûa ùn hïët, nöíi lïình bïình trïn mùåt nûúác.

- Suöët àïm qua töi khöng nguã àûúåc, - baâ giaâ luön im lùång, bêy giúâ lïn tiïëng. - Tim töi àau nhoái, cûá nhû bõ ai lêëy kòm rûát tûâng tñ möåt...

- Caã baâ cuäng thïë aâ? - öng chöìng vöåi quay sang ngùæt lúâi. - Töi cuäng khöng nguã àûúåc. Cuäng bõ àau ngûåc. Chñnh laâ do con chim àoá! Chñnh noá!



* Trûa höm êëy, ùn cúm xong trúã laåi phoâng, öng hoaå sô thêëy bûác

tranh àaä bõ ai lêëy dao cùæt naát, àuáng chöî con chim àen. Miïëng vaãi bõ cùæt gêëp xuöëng, laâm thên hònh noá meáo moá, cöí bõ cheám àûát cuâng chiïëc moã sùæc nhoån vaâ àöi mùæt haáu àoái, àöåc aác.

Öng hoaå sô àûáng im nhòn taác phêím cuãa mònh. Thúâ ú, khöng thûúng xoát.

Möåt luác sau giaâ laåi xuêët hiïån. Öng coá veã bònh tônh hún, thêåm chñ húi chuát ngûúång nghõu. Öng luáng tuáng ngöìi xuöëng, tûå tay pha êëm traâ, roát vaâo cheán àûa cho khaách röìi hùæng gioång hai lêìn, noái:

- Dên quï chuáng töi quen noái thùèng. Coá gò khöng phaãi, baác boã quaá cho. Nhûng thûåc tònh chuáng töi khöng muöën baác úã laåi àêy thïm nûäa. Xin baác doån ài núi khaác thêåt xa, caâng súám caâng töët. Chaã laâ, baác biïët àêëy, núi naây vöën yïn bònh, giaãn dõ, thïë maâ baác àïën laâm xaáo tröån hïët bùçng nhûäng caái khuãng khiïëp kia. - Öng hêët àêìu chó vïì phña bûác tranh.

- Vêng, hai cuå àaä coá yá thïë thò töi xin ài, têët nhiïn. Töi ài ngay bêy giúâ. Coá àiïìu, xin hai cuå hiïíu cho. Töi laâ ngûúâi hiïìn laânh, chûa laâm aác àiïìu gò vúái ai bao giúâ. Töi chó laâ anh hoåa sô, veä vúâi nhùng nhñt. Möåt viïåc laâm thiïët tûúãng cuäng vö haåi.

Öng giaâ trêìm ngêm möåt chöëc röìi noái, gioång buöìn buöìn: - Nhûng öng veä aác. Veä aác cuäng gêìn nhû laâm viïåc aác vêåy. * Leo ngûúåc hïët con àûúâng quanh co maâu àoã gaåch, öng dûâng laåi

thúã, àûa mùæt nhòn lêìn cuöëi chiïëc höì nhoã xinh àeåp phña dûúái. Noá àaä lêëy laåi àûúåc veã thanh bònh thú möång vöën coá. Caånh ngöi nhaâ nhoã khöng xa mùåt nûúác coá hai chêëm àen nhoã. Àoá laâ öng baâ giaâ àaä cho öng úã nhúâ nûãa thaáng qua. Coá thïí hoå àang vêîy tay tiïîn öng. Cuäng coá thïí hoå àûáng àêëy canh chûâng coá phaãi öng àaä thûåc sûå ài chûa. Röìi öng quay ngûúâi, chêåm chaåp bûúác vïì phña àûúâng nhûåa àïí ài nhúâ xe vïì Haâ Nöåi. Trong àêìu öng chùèng coá gò ngoaâi nöîi buöìn mú höì vaâ



caãm giaác xêëu höí cuãa ngûúâi vûâa laâm àiïìu xêëu bõ ngûúâi khaác àuöíi ài. Bïn tai vêîn vùng vùèng cêu noái chêët phaác maâ chua cay cuãa öng giaâ:

“Nhûng öng veä aác. Veä aác cuäng gêìn nhû laâm viïåc aác vêåy!” Haâ Nöåi, 01 thaáng Mûúâi, 2002



Caái giaá cuãa niïìm tin Muâa àöng nùm ngoaái, töi coá viïåc lïn Cao Bùçng cöng taác. Khi

ö tö àïën thõ xaä thò trúâi àaä töëi, khöng coân xe ài Baão Laåc laâ huyïån töi phaãi àïën. Àaânh thûác chúâ àïën saáng. Bïën xe luác naây vùæng ngûúâi. Töi choån möåt goác vùæng, röìi traãi têëm ni-löng xuöëng àêët, thêìm lo khöng biïët laâm gò cho hïët caái àïm laånh leäo, daâi vaâ buöìn chaán naây.

Bïn caånh, ngöìi quay lûng vïì phña töi laâ möåt àöìng chñ böå àöåi mùåc quêìn aáo sô quan, chiïëc muä keáo tuâm huåp xuöëng têån mùæt. Töi tòm caách bùæt chuyïån. Chùèng bao lêu, vò cuäng chùèng coá viïåc gò àïí laâm, chuáng töi àaä thoaãi maái troâ chuyïån vúái nhau. Hoáa ra anh ài cuâng xe vúái töi tûâ Haâ Nöåi lïn, vaâ nhû töi, cuäng phaãi ngöìi chúâ saáng àïí ài tiïëp, coá àiïìu khöng phaãi vïì phña Baão Laåc, maâ vïì Haå Lang, quï anh. Tuy khöng nhòn roä mùåt, khöng phên biïåt àûúåc quên haâm, quên hiïåu, nhûng qua gioång noái töi àoaán anh laâ möåt sô quan tûâng traãi vaâ coá leä khöng dûúái böën mûúi lùm tuöíi. Töi yïu cêìu anh coá chuyïån gò hay kïí cho nghe, vaâ anh àaä kïí. Traái vúái àiïìu töi mong àúåi, chuyïån anh kïí khöng vïì nhûäng kó niïåm chiïën àêëu úã chiïën trûúâng nùm naâo, maâ vïì nhûäng con chim haãi êu hiïìn laânh söëng trïn nhûäng hoân àaão nhoã xa tñt ngoaâi àaåi dûúng mïnh möng maâ trong àúåt töíng têën cöng muâa xuên nùm 1975, anh vaâ àöìng àöåi àûúåc lïånh ra giaãi phoáng.

* "Mêëy ngaây sau khi ta chiïëm Dinh Àöåc Lêåp, chuáng töi àûúåc

lïånh hoãa töëc ra àaão X. Trïn danh nghôa, chuáng töi laâ möåt tiïíu àoaân, nhûng quên söë thûåc tïë chó hún möåt trùm ngûúâi, laåi toaân lñnh



múái chûa daây dùån soáng nûúác, nïn khi túái núi, phêìn lúán phaãi nùçm bêët àöång vò say soáng. Cuäng may chùèng phaãi àaánh àêëm gò mêëy, vò boån àõch chöët trïn àaão nghe tin àêët liïìn thêët thuã, tinh thêìn àaä sa suát àïën töåt àöå. Viïåc tiïëp quaãn, öín àõnh cuöåc söëng trïn àaão àûúåc tiïën haânh nhanh choáng vaâ thuêån lúåi..

Thêåt khoá noái hïët sûå ngúä ngaâng cuãa chuáng töi nhûäng ngaây àêìu àùåt chên lïn àaão. Anh thûã tûúãng tûúång xem - nhûäng doi caát nhoã nhoi giûäa biïín caã mïnh möng soáng dûä, suöët àïm ngaây gioá thöíi to nhû baäo. Chuáng töi àaä höët hoaãng thûåc sûå khi àïm àêìu tiïn nguã dêåy - nhû trong cêu chuyïån thêìn thoaåi - chúåt thêëy trûúác mùåt mònh nhuá dêìn lïn nhûäng hoân àaão thoaåt nhòn cûá tûúãng taâu àõch. Thò ra úã àêy coá nhûäng hoân àaão quaá thêëp, àïën mûác thuãy triïìu lïn bõ ngêåp hùèn dûúái nûúác, chó khi nûúác ruát múái xuêët hiïån trúã laåi. Tuy nhiïn, àiïìu laâm chuáng töi ngaåc nhiïn vaâ thuá võ hún caã laâ chim haãi êu. Xûa nay thûúâng chuáng ta chó thêëy haãi êu trong phim, trong caác baâi haát trûä tònh, thïë maâ bêy giúâ, kia, chuáng kia, haâng nghòn, coá thïí haâng chuåc nghòn con àang bay nhao nhaác trûúác mùåt. Chuáng kïu nhûäng tiïëng àún àiïåu, nghe coá caái gò buöìn buöìn trong àoá. Töi coá caãm giaác nhû àêy laâ àiïím höåi tuå cuãa têët caã loaâi chim haãi êu trïn biïín. Tûâ àêy, chuáng toãa ài kiïëm ùn khùæp núi, chao lûúån khöng moãi trïn nhûäng ngoån soáng, khi trúã laåi, chuáng àêåu kñn bïì mùåt hoân àaão chuáng töi àang úã vaâ caã nhûäng hoân nhoã lên cêån. Vò àaão trêìn truåi, khöng cêy cöëi, khöng hang àaá, nïn chuáng nguã, laâm töí vaâ àeã trûáng ngay trïn mùåt caát, lêîn vúái nhûäng voán phên khö, nhûäng mêíu caá chuáng ùn soát laåi, phaãng phêët muâi tanh nöìng.

Nhû anh biïët, úã àêët liïìn bao àúâi nay quan hïå giûäa con ngûúâi vaâ con chim laâ thuâ àõch. Thêëy chim, con ngûúâi luön tòm caách bùæt, bêîy hoùåc xua àuöíi. Phêìn mònh, nhû phaãn xaå tûå vïå hònh thaânh qua haâng nghòn nùm, thêëy ngûúâi laâ chim liïìn xa laánh. Coân úã àêy, trong tiïìm thûác nhûäng con chim haãi êu naây, caái phaãn xaå tûå vïå êëy khöng coá, vò lñ do àún giaãn laâ khöng cêìn thiïët, hay cuå thïí hún laâ chuáng chûa bao giúâ caãm thêëy bêët kyâ möëi àe doåa naâo tûâ phña nhûäng con ngûúâi chuáng gùåp. Vêng, àuáng nhû thïë. Chuáng àêåu ngay trûúác mùåt chuáng töi, xung quanh chuáng töi, thêåm chñ caã trïn vai vaâ àêìu chuáng töi. Maâ chuáng töi laâ ai thò anh àaä biïët. Sau nhûäng phuát ngúä ngaâng àêìy thi võ ban àêìu trûúác sûå caã tin thú ngêy cuãa bêìy chim kò laå, chuáng töi nhanh choáng trúã laåi vúái thoái quen baãn nùng àêìy tñnh thûåc duång mang theo tûâ àêët liïìn.



Viïåc àêìu tiïn laâ chuáng töi nhùåt trûáng luöåc ùn. Khöng ngon lùæm, nhûng cuäng taâm taåm, ñt nhêët àöëi vúái nhûäng ngûúâi luön phaãi söëng trong caãnh kham khöí. Tiïëp àïën laâ ùn thõt chim. Rêët àún giaãn: möåt ngûúâi àûáng thùèng chòa tay vïì phña trûúác. Seä coá möåt con àïën àêåu vúái àöi mùæt múã to haáo hûác nhòn xung quanh. Noá seä àûúåc baân tay coân laåi cuãa anh ta vöî vöî vaâo lûng, röìi vùån cöí, vûát sang caånh cho ngûúâi khaác vùåt löng, àûa lïn lûãa nûúáng. Tiïëp theo noá laâ möåt con khaác, röìi möåt con khaác nûäa, cuäng vúái nhûäng àöi mùæt múã to ûún ûúát nhû thïë. Têët nhiïn cuäng nhû thïë, chuáng seä àûúåc vöî vöî vaâo lûng, seä bõ vùån cöí vûát xuöëng àêët. Chûáng kiïën caái caãnh àöåc àaáo êëy laâ chuáng töi, nhûäng chaâng trai vö tû ngöìi quanh àöëng lûãa, vûâa nhöìm nhoaâm nhai thõt chim, vûâa noái cûúâi vui veã, quaá û vui veã.

Tuy nhiïn, chùèng bao lêu, caái troâ êëy cuäng chaán, phêìn vò thõt chim haãi êu tanh, khaác hùèn muâi võ thõt caác loaâi chim úã àêët liïìn. Nhaân röîi, chuáng töi lang thang trïn àaão, dêîm naát dûúái goát giaây nhûäng quaã trûáng maâu xanh lú xinh àeåp, hay tiïån chên àaá bay nhûäng con chim khúâ khaåo nùçm ngaáng àûúâng ài. Möåt cêåu nöíi tiïëng tinh nghõch coân lêëy gêåy àaánh vaâo chuáng. Öi, nhûäng con chim ngu ngöëc töåi nghiïåp. Anh biïët khöng, cûá con naây bõ àaánh chïët laâ con khaác laåi sa vaâo, khöng chuát yá thûác vïì möëi nguy hiïím àang àe doaå. Cuäng rêët vö tû, chuáng töi thi nhau tröí taåi thiïån xaå. Têët nhiïn, muåc tiïu vêîn laåi laâ nhûäng con chim haãi êu àang àêåu phña trûúác, xa hay gêìn tuây khaã nùng tûâng ngûúâi. Tiïëng suáng quaã coá laâm bêìy chim hoaãng súå, nhûng laâ caái súå mú höì khöng cùæt nghôa nöíi. Chuáng giêåt mònh bay lïn cao, nghiïng ngoá nhòn quanh röìi laåi ngúä ngaâng àêåu xuöëng. Chuáng chûa hiïíu chuyïån gò àang xaãy ra. Coá thïí luác êëy trong chuáng àaä hònh thaânh mêìm möëng àêìu tiïn cuãa sûå ngúâ vûåc àöëi vúái con ngûúâi nhû caách àêy haâng vaån, haâng triïåu nùm töí tiïn loaâi chim trïn àêët liïìn xa xöi àaä ngúâ vûåc con ngûúâi khi con ngûúâi bùæt àêìu àöëi xûã thö baåo vúái chuáng.

Hai ngaây tiïëp theo, vêîn nhûäng caãnh êëy xaãy ra. Sang ngaây thûá tû thò möåt àiïìu kyâ laå àaä àïën. Anh coá thïí tin

hoùåc khöng, nhûng múâ saáng höm êëy, nguã dêåy, chuáng töi vö cuâng ngaåc nhiïn khi thêëy trïn hoân àaão chuáng töi àoáng quên khöng hïì coá möåt con chim naâo. Xin nhùæc laåi: khöng möåt con naâo! Dêëu vïët duy nhêët coân laåi cuãa chuáng laâ nhûäng voã trûáng vúä ngöín ngang vaâ nhûäng tuám löng chim gioá thöíi bay vêåt vúâ trïn caát. Àang ngú ngaác khöng hiïíu chuyïån gò xaãy ra thò böîng coá lïånh baáo àöång. Sau àoá laâ lïånh



têåp húåp toaân àún võ. Chuáng töi nhanh choáng àûáng thaânh ba haâng, thêëp thoãm chúâ àúåi.

Àaåi uáy tiïíu àoaân trûúãng Lêm cuãa chuáng töi laâ ngûúâi nhoã beá, khùæc khöí, àaä trïn nùm mûúi tuöíi. Öng ñt noái, hiïìn tûâ (luác vui chuáng töi vêîn quen goåi "Böë Lêm"), nhûng dïî nöíi noáng. Baãn chêët nöng dên, haâng ngaây öng thñch mùåc xuïình xoaâng, dïî daäi, nïn höm nay, thêëy öng bûúác ra trûúác haâng quên trong böå àöì sô quan múái, àuã giaây muä vaâ quên haâm, chuáng töi biïët coá chuyïån khaác thûúâng. Sau khi hö "nghiïm" toaân àún võ, öng bùæt àêìu noái, gioång trang nghiïm, run run vò xuác àöång vaâ giêån dûä:

- Caác àöìng chñ... caác àöìng chñ àaä laâm möåt viïåc cûåc kò nghiïm troång... möåt viïåc xêëu xa. Caác àöìng chñ àaä laâm caã àaân chim hoaãng súå boã àaão bay ài... Bao nùm nay chuáng tin vaâ yïn öín söëng hoâa thuêån vúái con ngûúâi, vúái giùåc, nhûäng tïn lñnh nguåy, keã thuâ cuãa chuáng ta, caác àöìng chñ hiïíu chûa, vúái keã thuâ cuãa chuáng ta, thïë maâ nay, caác àöìng chñ, nhûäng chiïën sô caách maång... chó trong ba ngaây, caác àöìng chñ àaä... àaä... Thêåt töi khöng coân biïët noái thïë naâo nûäa. Tûå caác àöìng chñ phaãi hiïíu lêëy...Thêåt xêëu höí! Xêëu höí! - Àöi mùæt öng chúáp chúáp. Röìi im lùång möåt luác, öng nhòn thùèng vaâo chuáng töi, noái tiïëp vúái veã cûúng quyïët hiïëm thêëy: - Tûâ bêy giúâ, töi ra lïånh caác àöìng chñ phaãi bùçng moåi caách àûa àaân chim trúã laåi àaão. Thúâi haån möåt tuêìn! Giaãi taán!

Àêëy, anh xem, cêu chuyïån hoáa ra thïë àêëy. Thuá thêåt, maäi àïën bêy giúâ chuáng töi múái yá thûác hïët viïåc mònh laâm. Moåi ngûúâi lùång leä ai vïì võ trñ ngûúâi êëy, xêëu höí khöng daám nhòn mùæt nhau. Liïìn sau àoá, chi böå hoåp. Töi laâ àaãng viïn, töi coá dûå. Tiïíu àoaân trûúãng höìi lêu nhùæc laåi nhûäng àiïìu àaä noái trûúác toaân àún võ, vaâ theo àïì nghõ cuãa öng, chi böå àaä thöng qua nhûäng àiïím sau (nguyïn vùn):

1 - Bùçng moåi caách àûa àaân chim trúã laåi àaão trong thúâi gian ngùæn nhêët.

2 - Caác trung àöåi hoåp tûå kiïím àiïím möåt caách nghiïm tuác. 3 - Tûâ nay cêëm khöng àûúåc ùn thõt chim, trûáng chim, cêëm

khöng àûúåc laâm phûúng haåi àïën chim vaâ trûáng chim dûúái bêët kò hònh thûác naâo.

4 - Cêëm khöng àûúåc nöí suáng, trûâ trûúâng húåp chiïën àêëu. 5 - Baáo caáo vïì àêët liïìn.



Tiïëp àïën laâ nhûäng ngaây nùång nïì, cùng thùèng cuãa chuáng töi. Coá thïí noái toaân böå sûå chuá yá cuãa àún võ chó nhùçm vaâo möåt viïåc laâ laâm cho àaân chim trúã laåi àaão. Nhûng bùçng caách naâo? Chuáng töi àaä thûã moåi caách coá thïí nghô ra àûúåc. Trûúác hïët laâ doån saåch löng chim vaâ voã trûáng vúä. Tuyïåt àöëi khöng gêy möåt tiïëng àöång naâo coá thïí laâm chim súå, vaâ haån chïë àïën mûác töëi thiïíu sûå xuêët hiïån cuãa ngûúâi trïn mùåt àaão. Anh thûã tûúãng tûúång xem, hún trùm con ngûúâi lùång leä, roán reán ài laåi nhû nhûäng thùçng ùn tröåm. Möåt trùm con ngûúâi êëy, möåt trùm chiïën sô tûâng vaâo söëng ra chïët trïn nhûäng chiïën trûúâng aác liïåt nhêët, möåt trùm chaâng trai khoãe maånh, àaáng yïu vaâ vö tû - thêåm chñ quaá vö tû àïën mûác àaä coá möåt haânh àöång lêìm lúä, nay thûåc tònh höëi hêån muöën chuöåc löîi. Nïëu cuâng laâ ngûúâi vúái nhau thò àún giaãn hún nhiïìu! Töi cû xûã khöng töët vúái anh û? Thïë thò xin löîi, vaâ chuáng ta seä laåi chung söëng vúái nhau nhû nhûäng ngûúâi baån. Coân nïëu anh vò lñ do naâo àêëy khöng thïí tha thûá, ñt ra cuäng cho àûúåc noái rùçng töi laâm viïåc êëy hoaân toaân khöng vò xêëu buång, maâ chó do lêìm lúä! Àêëy, vúái con ngûúâi coá thïí noái nhû thïë. Nhûng vúái con chim thò khöng àûúåc. Chim chó hiïíu chuáng ta qua ngön ngûä cuãa haânh àöång, maâ haânh àöång bao giúâ cuäng chó böåc löå úã bïì nöíi cuãa noá, coân phêìn quan troång hún, phêìn nguyïn nhên thò khöng dïî nhêån thêëy nïëu thiïëu böå oác suy diïîn lö-gñch. Chuáng töi àaä laâm möåt haânh àöång xêëu, con chim hiïíu àiïìu àoá vaâ àaä xa laánh chuáng töi, nhûng nay chuáng töi àang coá möåt haânh àöång khaác ngûúåc laåi, laâ sûå höëi hêån vaâ xêëu höí. Àiïìu àoá nùçm sêu trong suy nghô cuãa con ngûúâi. Laâm sao chim thêëy àûúåc?

Möåt ngaây, hai ngaây, röìi möåt tuêìn tröi qua maâ vêîn khöng möåt con naâo trúã laåi. Chuáng chen chuác nhau chêåt tröåi trïn nhûäng hoân àaão beá nhoã khaác, hoùåc cam chõu caãnh ûúát aát bêët tiïån trïn caác doi caát khi êín khi hiïån theo con nûúác. Kïí ra cêu chuyïån seä khöng trúã nïn quan troång àïën thïë, nïëu tiïíu àoaân trûúãng khöng cho phaát lïånh baáo àöång caã àún võ. Chñnh àiïìu êëy laâm thay àöíi hùèn tñnh chêët cuãa vêën àïì. Luác naây, trong viïåc lêëy laåi niïìm tin cuãa bêìy chim, chuáng töi hiïíu coân coá caái gò àêëy trûâu tûúång nhûng to lúán vaâ quan troång hún.

Vêîn khöng coá boáng con chim naâo xuêët hiïån. Moåi phûúng phaáp, moåi mûu kïë àïìu àûúåc àem ra thûã. Töi, vúái tû caách ngûúâi dên töåc coá kinh nghiïåm sùn bêîy muöng thuá cuäng àûúåc hoãi yá kiïën. Möåt anh chaâng theo àaåo Cú Àöëc àûúåc yïu cêìu cêìu Chuáa cho loaâi chim trúã laåch. Anh ta àaä thaânh têm cêìu Chuáa, nhûng taåm thúâi lúâi cêìu



chûa maâu nhiïåm. Möåt cêåu coân àem caã baát cúm àang ùn tung lïn nhûã, quïn rùçng haãi êu chó ùn caá... Bêìy chim vêîn laånh luâng bay cao trïn àêìu chuáng töi, nghiïng ngoá nhòn möåt caách caãnh giaác röìi xuöëng àêåu trïn caác àaão lên cêån, duâ àaão chuáng töi laâ núi khö raáo, thuêån tiïån nhêët, duâ trïn àoá àang chúâ àúåi chuáng laâ nhûäng con ngûúâi àaä höëi caãi, nhûäng ngûúâi baån thêåt sûå.

Thïm möåt tuêìn, röìi möåt tuêìn nûäa tröi qua... Böîng möåt saáng noå, coá cêåu vûâa bûúác ra khoãi hêìm àaä kïu to

sung sûúáng: - Kòa, chuáng trúã laåi röìi kòa! Caã boån chuáng töi uâa ra xem. Trïn möåt mö àêët cao caách chuáng

töi ba trùm meát, quaã coá mêëy con àang àûáng vúái nhiïìu tû thïë khaác nhau. Nhûng nhòn maäi vêîn thêëy chuáng àûáng yïn, moåi ngûúâi sinh nghi, roán reán àïën xem. Hoáa ra àoá laâ nhûäng con chim nhöìi! Moåi ngûúâi nhòn nhau thúã daâi thêët voång. Nhûng ai àaä laâm nhûäng con chim nhöìi àoá? Vò sao? Caã àún võ cùn vùån nhau maäi vêîn khöng tòm ra thuã phaåm. Vêng, thuã phaåm, vò duâ vúái muåc àñch gò chùng nûäa, laâm thïë cuäng laâ vi phaåm lïånh giïët chim àaä àûúåc cöng böë.

Tuy thïë, phaãi noái rùçng chñnh nhúâ nhûäng con chim nhöìi êëy, chuáng töi múái thoaát khoãi caái thïë bêët lûåc khöí súã cuãa mònh. Bay trïn cao, thêëy coá baån àêåu yïn öín trïn àaão, coá leä àaân chim haãi êu bùæt àêìu thay àöíi thaái àöå. Möåt vaâi con ruåt reâ bay xuöëng nhêåp boån. Nuáp trong hêìm, chuáng töi nñn thúã theo doäi. Höm sau söë chim xuöëng àêåu àaä nhiïìu. Höm tiïëp theo nhiïìu hún nûäa. Chuáng töi àaä coá thïí ài laåi trïn àaão, coá àiïìu phaãi rêët cêín thêån vaâ nhêët phaãi thêåt tûå nhiïn nhû khöng hïì quan têm túái chuáng. Cuöëi cuâng, sau hai thaáng, têët caã trúã laåi nhû cuä, nghôa laâ àaân chim laåi coá thïí àêåu lïn vai, lïn tay chuáng töi maâ khöng hïì lo súå. Chuáng töi thúã phaâo nheå nhoäm. Anh biïët khöng, ngoaâi ra chuáng töi coân coá thïm caái caãm giaác êëm aáp cuãa tònh baån, vò suy cho cuâng, söëng chú vú möåt mònh giûäa biïín trúâi, coá àûúåc con chim laâm baån maâ noá boã ài, kïí cuäng buöìn lùæm chûá!...

Toaân böå cêu chuyïån laâ thïë. Nghô thêåt chua xoát - chó trong vaâi ngaây, mêëy anh lñnh treã vö tû àaä dïî daâng àaánh mêët niïìm tin cuãa nhûäng con chim beá nhoã vaâo con ngûúâi, vaâ àïí lêëy laåi niïìm tin êëy, caã möåt tiïíu àoaân phaãi vêët vaã, khöí súã trong suöët hai haáng liïìn. Biïët laâm sao àûúåc... Caái cêìn traã giaá phaãi àûúåc traã giaá, khöng coân caách naâo khaác!"



* Anh böå àöåi ngûâng kïí. Chuáng töi cuâng ngöìi im huát thuöëc. Cuöëi

cuâng töi lïn tiïëng: - Töi hoãi thêåt nheá, coá phaãi anh nghô ra mêëy con chim nhöìi kia

khöng? - Khöng, - anh àaáp sau möåt phuát trêìm ngêm. - Àoá laâ saáng

kiïën cuãa “böë” Lêm. "Böë" quï úã möåt vuâng chiïm truäng Thanh Hoaá. úã àêëy ngûúâi ta hay bêîy coâ, nïn "böë" múái biïët caái kinh nghiïåm êëy. Vaã laåi, höm "böë" leán luát cheâo thuyïìn sang àaão khaác bùæt haãi êu laâ höm töi trûåc gaác, nïn töi nhòn thêëy hïët. "Böë" bùæt töi thïì khöng noái löå vúái ai. Töi khöng nghô "böë" súå bõ xem laâ vi phaåm lïånh cêëm, maâ chó súå mang tiïëng lûâa döëi nhûäng con chim ngêy thú. Thïë maâ sau naây, do tñnh beáp xeáp, töi àem kïí hïët vúái moåi ngûúâi. Tuy nhiïn, vò súå "böë" buöìn, toaân tiïíu àoaân ai cuäng vúâ nhû chùèng hay gò. Coá leä àïën bêy giúâ "böë" vêîn nghô chó mònh ”böë" vaâ töi biïët àiïìu àoá. Töåi nghiïåp öng giaâ.

Cao Bùçng, 1980



Söng Tiïìn Giang phùèng lùång... - Chuá àêëy aâ, chuá Hai? - coá tiïëng möåt thùçng beá àûáng khuêët

sau haâng cêy rêåm trïn búâ hoãi voång xuöëng. - ûâ, chuá àêy, sao chaáu chûa ài nguã? Thùçng beá khöng àaáp, im lùång möåt luác, noá noái: - Trúâi khuya, laå söng nûúác, chuá cêín thêån àêëy, chuá Hai aâ!... - ûâ, chaáu vaâo nhaâ ài. Öng Baân thoåc sêu hai maái cheâo xuöëng nûúác. Chiïëc thuyïìn

nan leå laâng dûúán lïn. Khua tay, nhõp nhaâng cheâo thïm luác nûäa, cho àïën khi nghô caách búâ àaä xa, öng gaác cheâo lïn thuyïìn, sûãa sûãa laåi tû thïë ngöìi cho chùæc, röìi àïí mùåc doâng nûúác chêìm chêåm àûa thuyïìn öng xuöi vïì phña thõ xaä Cûãu Long löëm àöëm nhûäng aánh àeân múâ àuåc.

Muâa naây nûúác xuöëng, doâng söng phùèng lùång. Öng Baân chuá yá lùæng nghe maâ khöng nghe thêëy tiïëng nûúác vöî nheå vaâo hai maån thuyïìn. Nûúác cûá thaãn nhiïn lûäng lúâ tröi. Phña àöng, trùng möìng mûúâi àaä vûúåt lïn khoãi rùång cêy xa xa. "Chùæc àaä khuya", öng Baân àõnh liïëc nhòn àöìng höì, nhûng chúåt nhúá àïí quïn úã nhaâ. Trùng khöng saáng, nhûng àuã laâm loaäng búát boáng àïm daây àùåc. Dûúái aánh saáng yïëu úát êëy, doâng söng nhû röång hún, mïnh mang vaâ huyïìn bñ.

Öng Baân ngöìi yïn sau thuyïìn, lûng coâng coâng, chiïëc àêìu nhoã vúái maái toác bùæt àêìu àiïím baåc ruåt sêu vaâo àöi vai nhoån. Öng àang buöìn, vaâ öng ra àêy cöët àïí àûúåc möåt mònh yïn tônh suy nghô laåi têët caã moåi chuyïån.

Con söng Tiïìn Giang phùèng lùång thong thaã chaãy vïì phña Àöng, àûa thuyïìn öng ài theo, coân yá nghô cuãa öng, nhûäng yá nghô



nùång nïì, lêîn löån thò quay ngûúåc trúã laåi vúái quaá khûá, hoùåc toãa ra hai bïn vúái nhûäng gò vûâa múái xaãy ra höm nay.

* * * ... Caách àêy hai mûúi nùm, chñnh xaác hún - hai mûúi nùm ba

thaáng saáu ngaây - cuäng úã khuác söng naây, vúå öng cheâo thuyïìn àûa chöìng sang búâ bïn kia àïí lïn Saâi Goân têåp kïët ra Bùæc. Luác êëy hoå vûâa lêëy nhau vaâ cuâng hoaåt àöång trong vuâng taåm chiïëm, öng laâ du kñch, vúå giao liïn. Khi chia tay - buöíi saáng, gioá thöíi maånh - àûáng trïn chiïëc thuyïìn con choâng chaânh, öng àùåt möåt tay lïn vai vúå, noái laâ sau hai nùm seä trúã vïì. Coân vúå öng, vöën ñt lúâi vaâ ruåt reâ, chó cuái àêìu àûáng im, cuöëi cuâng lñ nhñ möåt cêu maâ cöë lùæm öng múái nghe roä: "Anh ài gùæng maånh gioãi. Em chúâ... Bao lêu em cuäng chúâ..."

Têët caã chó coá thïë. Röìi öng nhaãy lïn búâ, vöåi vaâng khoaác ba lö chaåy theo anh em. Chó lúâi noái bònh thûúâng ngûúâi ta vêîn noái trong caác buöíi chia ly, - khöng duâng dùçng, khöng nûúác mùæt - nhûng caã öng vaâ baâ àïìu biïët àoá laâ lúâi thïì quan troång nhêët maâ hoå phaãi giûä...

Vaâ röìi sao? Vaâ röìi höm nay öng trúã laåi vúái baâ nhû àaä hûáa. Coá àiïìu khöng

phaãi sau hai, maâ laâ hai mûúi nùm. Hún thïë, khöng chó mònh öng, maâ cuâng vúái möåt ngûúâi vúå khaác öng àûa tûâ miïìn Bùæc vaâo. Coân baâ? Baâ laâ ngûúâi bao giúâ cuäng àuáng vaâ àaä noái laâ laâm. Bêy giúâ, thïm lêìn nûäa, öng biïët roä hún àûác tñnh êëy cuãa vúå. Trong suöët hai mûúi nùm qua baâ chúâ àúåi tûâng ngaây moân moãi mong öng trúã vïì.

êëy thïë maâ khi trúã vïì, öng àûúåc tin baâ àaä boã ài tu. úã ngöi chuâa nhoã gêìn àêy thöi, ngay saát búâ con söng Tiïìn Giang naây. Coá leä trûúác àêy ai àoá àaä kõp baáo cho baâ biïët öng coá vúå "ngoaâi êëy".

Àïm vïì khuya, caái maát dïî chõu bùæt àêìu chuyïín sang laânh laånh. Öng Baân huáng hùæng ho, keáo chiïëc aáo sú mi moãng boá chùåt thïm vaâo ngûúâi. Theo doâng nûúác, con thuyïìn vêîn chêìm chêåm tröi nhû cuä.

"Mònh àang úã àêu nhó? " - öng àûa mùæt nhòn hai bïn àïí àõnh hûúáng nhûng khöng nhêån ra. Tuy nhiïn àiïìu êëy bêy giúâ khöng quan troång.



... Àïm ba mûúi thaáng Tû nùm baãy lùm, öng àaä thûác trùæng, khöng chúåp mùæt chuát naâo. Vaâo caái àïm hoâa bònh àêìu tiïn sau ba mûúi nùm liïn tuåc chiïën tranh êëy, têët nhiïn coân nhiïìu ngûúâi nûäa khöng nguã àûúåc. Nhûng öng Baân thûác coân vò möåt lyá do khaác, àoá laâ ngûúâi vúå trûúác cuãa öng. "Baâ êëy bêy giúâ coân söëng hay àaä chïët? - öng tûå hoãi - Coá biïët ngoaâi naây mònh àaä lêëy vúå röìi khöng?" Trong suöët hai mûúi nùm qua hêìu nhû öng khöng nhêån àûúåc tin tûác gò vïì vúå öng. Noái "hêìu nhû" laâ vò nùm möåt ngaân chñn trùm saáu mûúi, möåt ngûúâi tûâ Miïìn Nam ra noái höìi Luêåt 10-59, Diïåm töë cöång úã xaä öng, bùæt vaâ cheám ngay taåi chöî hún mûúâi ngûúâi, nghe noái trong àoá coá cö Baãy. Khi öng hoãi coá phaãi laâ Baãy Chiïën vúå öng khöng, thò ngûúâi kia lùæc àêìu baão khöng biïët, vò khöng laâ ngûúâi cuâng xaä. úã quï öng, tïn Baãy khöng ñt - hïî ai con thûá saáu trong gia àònh àïìu coá tïn laâ Baãy - thaânh ra, öng Baân vêîn cho caái tin êëy chùèng thöng baáo àûúåc àiïìu gò quan troång. Nùm nùm sau coá ngûúâi noái vúå öng chïët trong möåt trêån caân. Cuâng luác êëy, möåt ngûúâi khaác laåi khaác quaã quyïët laâ coân söëng, nhûng àaä lêëy chöìng khaác, hiïån àang múã hiïåu buön vaãi úã Soác Trùng. Caã hai tin trïn, öng Baân lùæng nghe möåt caách chùm chuá, cên nhùæc kyä caái coá lyá vaâ caái vö lyá, nhûng cuöëi cuâng öng vêîn chùèng ài àïën möåt kïët luêån naâo dûát khoaát, tuy thêm têm khöng hiïíu sao öng vêîn tin möåt caách mú höì vúå öng coân söëng vaâ àang chúâ àúåi öng. Ai chûá vúå öng, öng biïët - cö êëy gioãi lùæm, gan lyâ lùæm, khöng dïî maâ chïët àûúåc, laåi caâng khöng dïî boã öng lêëy ngûúâi khaác.

Öng tiïëp tuåc chúâ, chúâ ngaây àûúåc gùåp laåi baâ - sau, maâ cuäng coá thïí trûúác khi àêët nûúác thöëng nhêët, ai biïët. Hai nùm, nùm nùm, röìi mûúâi nùm tröi qua. Toác öng bùæt àêìu löëm àöëm àöi súåi baåc. Höë mùæt sêu hún, caái lûng khöng àêu böîng trúã nïn guâ guâ tûâ luác naâo, duâ thûåc ra, xeát vïì tuöíi, öng chûa phaãi giaâ lùæm. Caâng ngaây öng caâng ñt noái, coá veã muöën laánh xa moåi ngûúâi. ñt àïm öng nguã troån giêëc, luác naâo cuäng nhû àang chòm trong nhûäng yá nghô xa xöi naâo àoá.

Möåt höm, vaâo nùm thûá mûúâi lùm cuãa sûå chúâ àúåi keáo daâi vö tin tûác êëy, vaâ cuäng laâ khi bûúác sang tuöíi böën mûúi lùm, öng Baân àïën gùåp àöìng chñ bñ thû chi böå cú quan:

- Anh Ba neâ, töi coá tñ viïåc muöën noái vúái anh. - Chuyïån gò thïë, anh Hai? - Töi àõnh lêëy vúå.



Àöìng chñ bñ thû, cuäng möåt ngûúâi àöìng bùçng söng Cûãu Long, thong thaã àùåt chiïëc buát chò àang cêìm trïn tay xuöëng baân, im lùång nhòn öng.

- Vêng, töi àõnh lêëy vúå. Töi muöën baáo chi böå biïët àiïìu àoá. - Töi nghe noái cö Baãy, vúå anh trong kia àaä chïët, - cuöëi cuâng

àöìng chñ bñ thû lïn tiïëng. - Nghe caã tin cö êëy lêëy chöìng nûäa... - Khöng, - öng Baân vöåi ngùæt lúâi. - Cö êëy coân söëng, vaâ àang

chúâ töi. - Anh biïët chùæc thïë aâ? Ai noái? - Khöng ai noái caã. Àêëy laâ töi tin nhû thïë... vaâ coá leä töi tin

àuáng. - Thïë sao anh coân àònh vúå? Anh lêëy ai? - Vêën àïì laâ úã chöî êëy, anh Ba aå. - Öng Baân nhòn thùèng vaâo

mùæt ngûúâi àöìng hûúng ngöìi àöëi diïån. - Töi àaä chúâ mûúâi lùm nùm, anh Ba biïët khöng, töi coá thïí chúâ thïm mûúâi lùm nùm, hay thêåm chñ lêu hún. Nhûng liïåu àïën ngaây êëy töi hoùåc cö Baãy coá coân söëng àïí gùåp nhau nûäa khöng? Liïåu luác êëy töi, möåt laäo giaâ öëm yïëu vaâ bùèn tñnh coá coân cêìn cho cö êëy nûäa khöng? Trong khi... töi noái thêåt anh Ba nheá, trong khi bêy giúâ chûa muöån, coá thïí töi coân ñt nhiïìu coá ñch cho ai àoá... Ngay caånh nhaâ töi coá cö Thoa, anh biïët röìi àêëy, chöìng böå àöåi chïët àaä mêëy nùm, möåt naách hai con nhoã... Thónh thoaãng töi coá sang giuáp àúä caái naây caái noå. Cö êëy cêìn töi, ûâ maâ röìi töi cuäng cêìn cö êëy. Lêu nay töi cûá nghô maäi chuyïån naây, rùçng liïåu lêëy cö êëy, töi coá löîi gò vúái vúå töi trong kia hay khöng? yá anh thïë naâo, anh Ba?

Anh Ba àûáng dêåy bûúác ra khoãi baân, nheå nhaâng àùåt möåt tay lïn vai öng:

- Àêëy laâ chuyïån riïng cuãa anh, töi cuäng nhû töí chûác, khöng coá quyïìn can thiïåp. Noái chung, tuây anh thöi, tuây caách anh suy nghô, tuây lûúng têm...

- Lûúng têm? - öng Baân cuäng àûáng dêåy. - Lûúng têm töi trong saåch. Lûúng têm töi muöën vúå töi chung thuyã, chúâ àúåi töi, nhûng nïëu phaãi chúâ lêu quaá, cö êëy coá thïí boã töi ài lêëy chöìng khaác nhû ngûúâi ta àöìn. Thêåm chñ àiïìu êëy laâ thiïët. Caái gò cuäng coá giúái haån. Khöng thïí vaâ khöng nïn àoâi hoãi quaá nhiïìu úã möåt con ngûúâi.

- Coân vïì anh, anh cuäng nghô nhû thïë khi quyïët àõnh lêëy cö Thoa?



Öng Baân im lùång möåt luác röìi noái, gioång trêìm hùèn xuöëng: - Trûúâng húåp cuãa töi, kïí coá húi khaác àöi tñ. Töi muöën nghiïm

khùæc hún vúái baãn thên, muöën thûã thaách mònh. Vò vêåy maâ suöët chûâng êëy nùm, duâ khöng tin tûác, hay coá tin tûác nhû anh biïët, töi vêîn chúâ àúåi...

- Coân bêy giúâ? - Bêy giúâ coá cö Thoa, anh Ba aå, töi àaä noái vúái anh röìi àêëy. Töi

vêîn yïu, vêîn chung thuãy vúái vúå töi, nhûng töi nghô coá leä töi seä lêëy cö Thoa...

Röìi àaám cûúâi àûúåc töí chûác, khöng öìn aâo nhûng àuã caác nghi thûác cêìn thiïët. Nùm nùm qua, hoå coá thïm möåt àûáa con vaâ söëng vúái nhau haånh phuác. Vêng, coá thïí noái laâ haånh phuác. Öng yïu vúå con, chùm vun cho chiïëc töí muöån mùçn cuãa mònh, caãm thêëy cuöåc àúâi trúã nïn êëm aáp hùèn lïn, duâ maái toác vêîn tiïëp tuåc baåc, caái lûng vêîn guâ guâ vaâ àêìu oác vêîn luön nghô vïì ngûúâi vúå cuä.

Laâ ngûúâi tûâng traãi qua nhûäng chêën àöång lúán vïì tònh caãm, laåi tinh tïë, baâ Thoa rêët hiïíu têm traång chöìng. Nhûäng luác thêëy öng ngöìi thêîn thúâ suy nghô, baâ thûúâng tòm cúá lêín traánh hay lùång leä laâm cöng viïåc cuãa mònh vúái caãm giaác buöìn buöìn cuãa möåt ngûúâi ñt nhiïìu tûå thêëy mònh coá löîi.

Nhûäng ngaây àêët nûúác múái giaãi phoáng, baâ Thoa thêëy tñnh tònh chöìng coá nhiïìu thay àöíi. Öng toã ra chùm soác vúå con hún, hay cûúâi, hay pha troâ möåt caách vuång vïì. Nhòn chöìng, baâ biïët sùæp xêíy ra caái àiïìu lêu nay caã hai àïìu lo súå vaâ duäng caãm chúâ àúåi nhû chúâ àúåi möåt caái gò têët yïëu.

Möåt höm, chó coân hai ngûúâi vúái nhau, öng cöë lêëy gioång bònh tônh baão baâ.

- Bao giúâ chuáng ta lïn àûúâng? - Coá leä anh ài möåt mònh thò hún. - Khöng, caã hai. Trûúâng húåp naâo, ài caã hai vêîn hún. - Cö Baãy

coân söëng hay khöng may àaä chïët röìi cuäng vêåy. Em laâ ngûúâi cûáng rùæn, bònh tônh, em seä giuáp anh... Vaã laåi, em cuäng phaãi vïì thùm quï chöìng chûá!

Hai ngaây sau, baâ Thoa nhúâ ngûúâi em gaái àïën úã tröng chaáu, röìi vúå chöìng khùn goái lïn àûúâng. Àïën Saâi Goân, qua möåt ngûúâi quen cuä, öng Baân àûúåc tin baâ Baãy coân söëng, khöng lêëy chöìng khaác vaâ



hiïån àang úã quï. Öng àem tin naây noái vúái vúå. Tûâ àoá, duâ bïì ngoaâi nhû khöng coá gò xaãy ra, trong loâng möîi ngûúâi mang nùång möåt têm traång, möîi ngûúâi àeo àuöíi nhûäng yá nghô riïng.

Tûâ Saâi goân, ö tö àûa hoå túái thõ xaä Cûãu Long. Tûâ àêëy vïì laâng coân hún ba cêy söë. Hoå quyïët àõnh ài böå. Doåc àûúâng, khöng ai noái vúái ai cêu naâo. Öng Baân roä raâng àang xuác àöång maånh, àïën nöîi nhiïìu luác öng phaãi cêìm tay vúå àïí ài cho vûäng. Öng xuác àöång vúái tû caách laâ ngûúâi xa quï hûúng hai mûúi nùm nay trúã laåi, coân caã vò cuöåc gùåp gúä sùæp túái vúái ngûúâi vúå cuä. Chöëc chöëc öng tröåm liïëc vúå, thêìm ngaåc nhiïn trûúác veã bònh tônh àïën àaáng súå cuãa baâ.

Böë öng Baân chïët súám, maá öng úã vêåy nuöi hai con - öng vaâ thùçng em. Luác öng ra ài noá múái mûúâi saáu tuöíi. Baâ Baãy, vúå öng, cuâng úã vúái maá vaâ noá.

Duâ thay àöíi rêët nhiïìu, öng Baân vêîn nhêån ra khu laâng xûa cuãa mònh. Noá nùçm ngay trïn búâ söng Tiïìn, khuêët trong nhûäng haâng cêy ùn traái xanh töët. Sùæp túái núi, thêåt may öng gùåp möåt àûáa beá gaái cuâng laâng. Noá dêîn öng vïì têån nhaâ, doåc àûúâng lñu lö baáo trûúác cho öng nhiïìu àiïìu quan troång. Qua noá, öng biïët maá öng coân söëng, ngûúâi em ài lñnh nguåy àaä chïët, cö vúå boã lïn Saâi Goân lêëy chöìng, coân thùçng con, tïn laâ Lyá, mûúâi hai tuöíi, úã laåi vúái baâ ngoaåi.

- Coân dò Bêíy? - öng Baân ruåt reâ hoãi. - Dò Baãy Chiïën êëy aâ? - Cö beá liïën thoùæng noái. - Dò Baãy laâm du

kñch, röìi laâm caán trïn huyïån, nhûng nay ài tu röìi, úã chuâa Baäi Veåt, chó thónh thoaãng múái vïì laâng...

- Ài tu? Sao dò êëy laåi ài tu? - Con khöng biïët, êëy laâ con nghe ngûúâi ta noái vêåy. Àïën àêy thò cuäng vûâa túái núi. Cö beá chó cho vúå chöìng öng Baân

möåt ngöi nhaâ tranh múái àûúåc tu sûãa khaá tûúm têët, trûúác sên coá con àûúâng nhoã thoai thoaãi dêîn xuöëng söng.

Cuöåc gùåp gúä giûäa hai meå con öng Baân thêåt caãm àöång. Khöng quen biïíu löå tònh caãm, baâ cuå chó biïët cêìm tay con, vûâa khoác vûâa kïí lïí nhûäng àiïìu rúâi raåc, lêîn löån. Öng Baân àûáng im nghe meå, àöi mùæt cay cay. Maäi luác sau öng múái chúåt höët hoaãng nhúá túái baâ Thoa luác êëy àang xaách tuái luáng tuáng àûáng caånh.

- Àêy laâ cö Thoa, vúå con. Chuáng con coá ba àûáa nhoã coân gûãi ngoaâi Bùæc...



- Chaâo maá, - baâ Thoa êëp uáng noái. Baâ cuå nhòn con dêu möåt lûúåt tûâ àêìu àïën chên bùçng àöi mùæt

khöng lêëy gò laâm thên thiïån, röìi laånh luâng noái: - Chaâo con, con vö àïí àöì trong nhaâ röìi nghó ngúi möåt laát. Töëi àïën, khi khaách khûáa ra vïì, baâ Thoa viïån cúá ài àûúâng mïåt

lïn giûúâng súám, àïí meå con öng Baân ngöìi noái chuyïån vúái nhau rêët lêu ngoaâi sên.

- Con nghe noái cö Baãy boã nhaâ ài tu, sao thïë maá? - öng Baân hoãi.

- Noá chúâ maây chûâng êëy nùm, àïën khi hoâa bònh, nghe maây coá vúå, noá hêån noá ài tu chúá sao. Maây thêåt khöng phaãi vúái noá.

- Vêng, con biïët con coá löîi, con seä noái cho maá vaâ nhaâ con hiïíu sau. Nhûng nhaâ con laâ caán böå huyïån, cú quan cuäng chõu àïí thïë aâ?

- Thò ai biïët noá seä laâm thïë. Caách àêy möåt thaáng, chùæc sau khi nghe tin maây, noá xin töí chûác cho nghó viïåc vò lyá do sûác khoeã. Chaã laâ höìi nùm baãy mûúi, tuåi Myä caân bùæt àûúåc, àaánh àïën gêîy chên maâ noá vêîn khöng khai, sau may àûúåc anh em mònh cûáu thoaát. Bêy giúâ noá coân ài caâ nhùæc àêëy, töåi nghiïåp con beá... - baâ cuå cheáp miïång. - Noá vïì àêy vúái tao àûúåc mêëy höm röìi lïn úã hùèn trïn chuâa Baäi Veåt. Tao thûúng noá lùæm, töåi nghiïåp... - Baâ cuå laåi cheáp miïång. - Vêåy maây àõnh thïë naâo bêy giúâ?

- Con cuäng chùèng biïët nûäa, - öng Baân àaáp. - Nhûng mai con vaâ vúå con lïn thùm cö êëy.

* * * Saáng höm sau, thùçng Lyá cheâo thuyïìn àûa öng Baân vaâ baâ

Thoa lïn chuâa Baäi Veåt. Khi ûúám hoãi baâ Thoa cuâng ài, öng Baân khöng tin baâ seä àöìng yá, hay ñt ra cuäng khöng dïî daâng nhû thïë. Nhûng sûå thûåc diïîn ra khaác hùèn. Baâ Thoa im lùång gêåt àêìu röìi vaâo buöìng thay quêìn aáo. Mêëy höm nay baâ ñt noái, vaâ nhû öng nhêån thêëy - bònh tônh möåt caách laå luâng. Öng cöë àoaán baâ àang nghô gò trong àêìu. Phaãi thûâa nhêån rùçng duâ lêëy nhau àaä nùm nùm nay, öng vêîn coân biïët quaá ñt vïì vúå. Öng chó biïët baâ laâ möåt phuå nûä nghiïm tuác caã



trong cöng viïåc lêîn tònh caãm, àùåc biïåt rêët ngay thùèng vaâ cûúng quyïët, àiïìu vêîn laâm öng võ nïí vaâ coá phêìn húi súâ súå. Caã luác naây cuäng vêåy, baâ àöëi xûã vúái öng, vúái meå öng vaâ khaách khûáa phaãi noái rêët àuáng mûåc, vûâa lïî pheáp, vûâa àaâng hoaâng, khiïën öng khöng khoãi caãm thêëy àöi chuát tûå haâo trûúác con mùæt cuãa laâng xoám. "Nhûng vúái baâ Baãy thò thaái àöå cö êëy thïë naâo? - öng Baân bùn khoùn tûå hoãi. - Mong sao àûâng xaãy ra àiïìu gò gay gùæt quaá". Öng liïëc nhòn vúå. Nhû àoaán hiïíu têm traång chöìng, baâ Thoa kheä móm cûúâi, khöng roä àïí khñch lïå hay giïîu cúåt, röìi quay sang hoãi thùçng Lyá àiïìu gò àoá vïì haâng cêy loâa xoâa trïn mùåt nûúác.

Chuâa Baäi Veåt nùçm cao trïn möåt doi àêët böìi, xung quanh cêy cöëi um tuâm. Nhû nhûäng ngöi chuâa cöí kñnh khaác, noá coá maái uöën cong, tûúâng baám rïu xanh loang löí, nhûäng bêåc àaá àen nhùén thñn, khöng khñ yïn tônh vaâ bïn goác sên laâ cêy àaåi thêëp nhiïìu nhaánh vúái nhûäng caánh hoa vaâng trïn cêy vaâ dûúái àêët.

Trong khi thùçng Lyá hyá hoaáy cöåt thuyïìn vaâo göëc cêy dûúái bïën, vúå chöìng öng Baân bûúác lïn chuâa. Öng trûúác, baâ sau, thong thaã vaâ nghiïm trong nhû ngûúâi möå àaåo ài lïî. Túái núi, khi bûúác lïn bêåc àaá cuöëi cuâng dêîn vaâo sên, ngûúác nhòn lïn, hoå thêëy baâ Ba àûáng dûúái göëc àaåi àang nhòn hoå.

- Mònh... - öng Baân êëp uáng, gioång run run. - Töi àaä vïì. - Chaâo öng, - baâ Baãy kheä àaáp sau möåt luác im lùång röìi baâ nhòn

baâ Thoa: - Chaâo chõ. - Chaâo chõ, - baâ thoa àaáp, tïë nhõ laãng ra àêìu chuâa àïí hai

ngûúâi úã laåi vúái nhau. Öng Baân àûáng lùång, ngùæm ngûúâi phuå nûä nhoã beá trûúác mùåt.

Baâ mùåc chiïëc quêìn àen bùçng luåa, chiïëc aáo baâ ba vaãi guå saåch seä, maái toác chaãi goån vïì phña sau. Nùm nay baâ chûa àïën nùm mûúi nhûng toác àaä baåc nhiïìu, khuön mùåt gêìy àen, khùæc khöí, khöng phaãi caái khùæc khöí cuãa ngûúâi tu haânh, maâ do vêët vaã vaâ àau buöìn. Phaãi khoá khùn lùæm öng Baân múái tòm thêëy àûúåc úã khuön mùåt êëy nhûäng àûúâng neát cuä khöng thay àöíi trong oác tûúãng tûúång cuãa öng.

- Töi ùn úã thêåt khöng phaãi vúái mònh, - cuöëi cuâng öng noái, nhû lúâi meå öng traách öng höm trûúác. - Töi...

- Töi àaä biïët hïët moåi chuyïån, öng khöng cêìn noái nûäa. - Baâ Baãy khe kheä àaáp.

Im lùång.



- Baâ coá tha thûá cho töi khöng ? - Öng laâm nhû thïë laâ àuáng, vaâ chùèng coá gò àaáng traách - baâ

noái, cöë lêëy gioång bònh tônh, nhûng öng biïët phaãi khoá khùn lùæm baâ múái giûä àûúåc àïí khoãi oâa khoác hoùåc kïu lïn, traách öng nhûäng lúâi thêåm tïå.

- Töi àaä chúâ baâ chûâng êëy nùm... hoaân toaân khöng tin tûác... - Töi biïët. - Coân baâ, sao baâ laåi úã àêy? Baâ ài tu aâ? - Khöng, öng nhòn töi àêy thò roä - khöng caåo àêìu, khöng mùåc

aáo nhaâ tu, cuäng chùèng ùn chay... - Thïë baâ laâm gò úã àêy? - Töi thay baâ tûâ vûâa chïët, tröng coi ngöi chuâa naây. Ngaây xûa,

coá lêìn giùåc caân, nhúâ tröën úã àêy, töi múái thoaát chïët. Töi muöën àûúåc möåt mònh nghó ngúi yïn tônh...

- Nhûng úã vúái maá, baâ cuäng coá thïí ... - Vêng, trûúác kia töi cuäng nghô thïë, nhûng nay... nay àaä coá

ngûúâi chùm soác cuå. Öng Baân luáng tuáng àûáng im, chêìn chûâ khöng daám hoãi cêu tûâ

lêu öng muöën hoãi: - Baâ baão töi phaãi laâm thïë naâo bêy giúâ? - Coân quyïët àõnh cuãa riïng öng? Quyïët àõnh cuãa riïng öng? Öng Baân nhiïìu lêìn tûå àùåt cho

mònh cêu hoãi êëy. Baâ Thoa cuäng àaä hoãi öng nhû thïë, nay àïën lûúåt baâ Baãy. Àêy laâ cêu hoãi khoá maâ öng luön cöë lêín traánh. Vúái chñnh baãn thên mònh, öng cuäng chûa bao giúâ coá thïí traã lúâi möåt caách dûát khoaát. úã möåt núi rêët sêu naâo àoá trong loâng, öng mong muöën khöng phaãi mêët möåt ngûúâi naâo trong söë hai ngûúâi àaân baâ yïu quyá kia cuãa àúâi öng, nghôa laâ noái trùæng ra, öng muöën caã hai vêîn laâ vúå mònh... Öng caãm thêëy xêëu höí vúái yá nghô êëy. Têët nhiïn, öng khöng daám noái noá vúái caã baâ Thoa lêîn baâ Baãy.

- Thûåc tònh töi chûa biïët nïn thïë naâo, - öng luáng buáng, - nhûng chùæc chùæn giûäa töi vaâ baâ... sau chûâng êëy nùm chúâ àúåi...

Baâ Baãy móm cûúâi veã thûúng haåi.



- Öng khöng cêìn bêån têm àiïìu àoá. Öng phaãi vïì vúái thñm êëy. Cuäng nhû öng, thñm êëy khöng coá löîi gò. Vaã laåi, coân àûáa beá. Töi giaâ röìi, laåi àau yïëu. Nhûäng gò coá thïí laâm àûúåc - cho caách maång vaâ cho mònh - töi àaä laâm. Nay chuát coân laåi cuãa àúâi töi, töi muöën söëng nöët úã àêy, àïí àûúåc thaãnh thúi, yïn tônh. Töi nghô coá thïí töí chûác, vaâ caã öng nûäa, seä tha thûá cho töi àiïìu àoá...

- Nhûng... - Thöi, öng àûâng noái nûäa! aâ, maâ thñm êëy àêu röìi? Öng goåi

höå... Chuáng töi muöën noái chuyïån möåt tyá. Chuyïån àaân baâ vúái nhau thöi maâ. Öng àûâng lo, töi khöng laâm gò thñm êëy àêu. Öng ài ài!

Àïí mùåc hai ngûúâi phuå nûä vúái nhau, loâng röëi búâi, öng Baân ra ngöìi trïn bêåc àaá, thêîn thúâ nhòn con söng traãi röång trûúác mùåt. Öng ngöìi nhû thïë rêët lêu, chòm àùæm trong nhûäng yá nghô nùång nïì, böëi röëi, àïën nöîi cuöëi cuâng, khi hai ngûúâi kia noái chuyïån xong, cuâng ài ra, goåi öng, öng múái biïët. Nhòn hoå, öng hiïíu giûäa hai ngûúâi àaä coá möåt cêu chuyïån cúãi múã, thùèng thùæn. Chùæc caã hai àïìu vûâa khoác, vò mùæt ngûúâi naâo cuäng àoã vaâ ûúát. Öng Baân coân muöën nhên coá mùåt caã ba, tiïëp tuåc cêu chuyïån boã dúã, nhûng baâ Baãy àaä ài vïì phña bïën, toã yá nïn chêëm dûát úã àêy.

- Lyá àêu, chuêín bõ thuyïìn àûa chuá thñm vïì, con. - Baâ noái to, tuy thêëy roä thùçng Lyá àang ngöìi àúåi sùén trïn thuyïìn.

Khöng coân caách naâo khaác, öng Baân àaânh ài theo. Laát sau, thùçng Lyá àaä khua maånh caã hai maái cheâo, àûa con thuyïìn xuöi theo doâng nûúác.

Höm sau, tûâ saáng súám, öng Baân mûúån chiïëc xe àaåp cuãa öng laáng giïìng àaåp lïn uãy ban Huyïån, núi laâm viïåc cuä cuãa baâ Baãy. Gùåp baån beâ ngaây xûa cuâng hoaåt àöång, chöî naây möåt tyá, chöî kia möåt tyá, cûá thïë dïình daâng maäi àïën chiïìu töëi öng múái vïì àïën nhaâ.

Túái ngoä, öng thêëy thùçng Lyá chaåy ra kïu to: - Chuá Hai, chuá Hai aâ, dò Thoa ài röìi! - Sao? Maây noái gò kyâ vêåy, Lyá! Ài àêu? Ài höìi naâo? Öng luöëng cuöëng àêíy xe vaâo nhaâ. Trong nhaâ, trïn chiïëc baân göî cuä kyä, chiïëc tuái xaách vaãi nhûåa

maâu xanh nhaåt cuãa baâ Thoa khöng coân nûäa, thay vaâo àoá laâ möåt túâ giêëy trùæng gêëp tû, trïn coá cheån chiïëc loå mûåc cuãa thùçng Lyá.



- Höìi saáng, tña biïíu con chúã tña lïn chuâa Baäi Veåt, trûa quay vïì, con khöng thêëy dò êëy àêu nûäa. - Thùçng Lyá ài sau lûng öng, lïn tiïëng.

Öng Baân khöng noái gò. Tay run run, öng cêìm mêíu giêëy lïn àoåc:

"Xin löîi vò em khöng thïí laâm khaác. Trong quan hïå vúå chöìng, sûå coá mùåt cuãa ngûúâi thûá ba khöng bao giúâ mang laåi haånh phuác - cho chñnh mònh vaâ cho ngûúâi khaác. Chõ Baãy àaä lïn chuâa àïí anh vaâ em tiïëp tuåc söëng vúái nhau, nhûng em, em khöng thïí vaâ khöng coá quyïìn tiïëp nhêån möåt sûå hy sinh nhû thïë. Anh àûâng lo cho em. Em àaä nghô túái khaã nùng naây tûâ khi coân úã nhaâ. Em coá baâ con úã Saâi Goân, hoå seä giuáp em trúã laåi Haâ Nöåi yïn öín. Chuác anh vaâ chõ Baãy haånh phuác".

* * * ... Öng baân laåi ra ngöìi bïn söng. Boáng àïm buöng xuöëng tûâ

luác naâo. Gioá nheâ nheå thöíi laâm àung àûa nhûäng chiïëc laá ngaái nguã. Àêìu thaáng, trùng chûa lïn nhûng trúâi àêìy sao. Öng cûá ngöìi nhû thïë, trên trên nhòn doâng söng traãi röång möåt maâu baâng baåc. Möåt giúâ, hai giúâ hoùåc coá thïí ba giúâ... röìi bêët chúåt, nhû nhúá ra àiïìu gò, öng àûáng dêåy, ài vïì phña chiïëc thuyïìn con àang cöåt úã göëc cêy caånh àêëy. Khi öng vûâa xö thuyïìn ra khoãi búâ thò coá tiïëng thùçng Lyá hoãi voång xuöëng:

- Chuá àêëy aâ, chuá Hai? - ûâ chuá àêy, sao chaáu chûa ài nguã? Thùçng beá khöng àaáp, im lùång möåt luác, noá noái: - Trúâi khuya, laå söng nûúác, chuá cêín thêån àêëy, chuá Hai aâ. - ûâ, chaáu vaâo nhaâ ài, - öng dõu daâng baão noá. Chùæc noá lo lùæng,

theo doäi öng tûâ töëi àïën giúâ. Töåi nghiïåp thùçng beá. * * *



Doâng nûúác lûäng lúâ tiïëp tuåc àûa thuyïìn öng Baân chêìm chêåm

tröi vïì phña thõ xaä Cûãu Long, vïì phña biïín. "Chöî naây laâ àêu nhó?" - öng tûå hoãi nhûng khöng àûa mùæt nhòn hai bïn, maâ vêîn ngöìi im, chiïëc àêìu beá nhoã caâng tuåt sêu hún vaâo àöi vai gêìy.

Muâa naây nûúác xuöëng, söng Tiïìn Giang phùèng lùång. Thêåt khoá maâ tin àûúåc rùçng, cuâng vúái con ngûúâi, con söng naây vûâa traãi qua möåt cuöåc chiïën tranh ghï gúám, vúái nhûäng vïët thûúng sêu, nhûäng xaáo àöång dûä döåi maâ noá phaãi gaánh chõu, gaánh chõu möåt caách duäng caãm. Thïë maâ kia, bêy giúâ trûúác mùåt öng, noá trêìm tônh, nhên hêåu laâm sao, vúái têëm loâng múã röång nhû möåt àûác hy sinh vö búâ bïën. Bêët giaác öng laåi nghô túái hai ngûúâi vúå cuãa öng. Àùçng sau caái veã bònh thaãn bïì ngoaâi vaâ nhûäng viïåc laâm lùång leä cuãa hoå laâ nhûäng xuác àöång dûä döåi cuãa tònh caãm, laâ loâng võ tha bao la chó nhûäng ngûúâi phuå nûä múái coá. Coân öng? Öng cuäng laâ ngûúâi nhên hêåu, khöng ai phuã nhêån àiïìu àoá. Öng yïu möåt caách chên thaânh caã baâ Baãy lêîn baâ Thoa. úã öng khöng coá chuát giaã döëi naâo, caã trong nhûäng lúâi öng noái vúái àöìng chñ bñ thû chi böå cú quan mêëy nùm trûúác. Öng noái thïë naâo nhó? úâ, öng noái rùçng öng vêîn yïu, vêîn chung thuyã vúái baâ Baãy khi quyïët àõnh lêëy baâ Thoa! - öng Baân nhïëch meáp cûúâi chua chaát trong boáng töëi. Cuäng nhû múái gêìn àêy thöi öng coân tin möåt caách thú ngêy rùçng öng coá thïí möåt luác cuâng söëng vúái caã hai ngûúâi àaân baâ êëy. Luác naây, möåt mònh trïn chiïëc thuyïìn con giûäa doâng söng bao la, öng hiïíu àiïìu êëy laâ khöng thïí àûúåc, cuäng nhû khöng thïí cuâng möåt luác chiïëc thuyïìn cuãa öng cêåp bïën hai búâ cuãa möåt doâng söng. Vêåy thò phaãi laâm gò bêy giúâ, khi caã hai ngûúâi àaân baâ àaä khûúác tûâ öng, vò haånh phuác cuãa öng vaâ cuãa caã chñnh baãn thên hoå?

Cuäng àïën luác naây, öng múái hiïíu àûúåc möåt caách roä raâng, rùçng nhiïìu nùm qua trïn doâng söng cuöåc àúâi, khöng ñt luác öng àaä àïí con thuyïìn cuãa öng tûå do tröi, nhû suöët àïm nay öng àaä gaác cheâo, àïí doâng nûúác lûäng lúâ cuãa con söng tûå do cuöën ài...

"úâ, maâ mònh bõ tröi túái àêu röìi nhó? Chùæc àaä xa lùæm". - Öng Baân tûå hoãi, chúåt giêåt mònh khi nghô túái caãnh saáng mai öng phaãi vêët vaã cheâo ngûúåc doâng trúã laåi bïën cuä.

Öng ngöìi thùèng ngûúâi, lùæc maånh àêìu nhû cöë ruä nhûäng yá nghô nùång nïì coân soát laåi. "Biïët laâm thïë naâo àûúåc! Caách naây hay caách noå, cuäng phaãi quay laåi thöi", - öng buöìn rêìu nghô vaâ thêîn thúâ nhòn vïì



phña trûúác, núi bònh minh bùæt àêìu nhuöåm höìng mùåt nûúác söng Tiïìn Giang phùèng lùång.

Cêìn Thú, 1982



Àuâa Nhû trong nhûäng trûúâng húåp tûúng tûå, cêu chuyïån phiïëm

cuãa mêëy ngûúâi baån bia cûá nhanh choáng nhaãy tûâ àïì taâi noå sang àïì taâi kia. Luác naây hoå àang kïí cho nhau nghe caác chuyïån àuâa, cuãa mònh vaâ cuãa ngûúâi khaác.

- Coá möåt chuyïån thïë naây, àïí mònh kïí caác cêåu nghe nheá, - möåt ngûúâi traåc böën mûúi, maäi bêy giúâ múái lïn tiïëng lêìn àêìu. Öng ta cêìm cöëc bia, tu möåt húi thêåt daâi, khoan khoaái àûa baân tay chuâi meáp, vaâ bùæt àêìu kïí...

Chuyïån xaãy ra àaä lêu, khi mònh múái töët nghiïåp àaåi hoåc vaâ

àûúåc phên vïì daåy úã thõ trêën N. Höìi êëy trûúâng mònh coá cö giaáo daåy vùn xinh lùæm, tïn laâ Kiïìu Hoa. Kiïìu Hoa hoåc töíng húåp, ra trûúâng sau mònh möåt nùm, tûâng nöíi tiïëng hoa khöi cuãa trûúâng vaâ laâm khöng ñt caác chaâng trai phaãi si mï àau khöí. Coân úã caái trûúâng tónh leã kia cuãa boån mònh thò khoãi noái. Múái xuêët hiïån, Kiïìu Hoa lêåp tûác trúã nïn nöíi bêåt hùèn, thaânh trung têm chuá yá cuãa caã trûúâng. Àiïìu àoá dïî hiïíu vò cö xinh, rêët xinh, laåi vöën dên Haâ Nöåi nïn biïët ùn diïån àuáng möët maâ thanh lõch. Thïm vaâo àoá, Kiïìu Hoa khöng vò thïë maâ àoãng àaãnh, kiïu kò nhû nhiïìu cö gaái xinh àeåp khaác. Cö coân thöng minh, daåy gioãi vaâ chõu khoá hoåc têåp. Laåi khiïm töën, dõu daâng nûäa chûá... Thaânh ra, khöng noái caác cêåu cuäng biïët, caánh giaáo viïn treã boån mònh àaä chaåy theo Kiïìu Hoa thïë naâo.

Àuáng, têët caã! Hay ñt ra cuäng gêìn nhû thïë. Mònh noái hêìu nhû vò coá yá trûâ mêëy öng àaä coá vúå con (nhûng chùæc khöng dûãng dûng nïëu àiïìu kiïån cho pheáp), vaâ trûâ mònh. Luác êëy mònh coân quaá vö tû, thñch àuâa nghõch hún yïu àûúng thêåt sûå.



Thïë maâ thêåt laå, khöng hiïíu sao Kiïìu Hoa chùèng theâm àïí yá túái ai. Trong trûúâng coá nhiïìu cêåu cuäng khaá, nhûng khöng cêåu naâo loåt àûúåc vaâo mùæt naâng. Hay naâng coá ngûúâi yïu úã àêu xa chùng? Boån mònh leán luát theo doäi têët caã thû tûâ vaâ nhûäng ngûúâi laå àïën thùm Kiïìu Hoa. Khöng phaát hiïån thêëy àiïìu gò khaác thûúâng. Cûá thïë keáo daâi möåt nùm. Caác cêåu nïn nhúá rùçng àöëi vúái caác cö gaái, nhêët laâ nhûäng cö gaái xinh àeåp, möåt nùm laâ quaäng thúâi gian quaá daâi àïí keán choån möåt chaâng trai naâo àêëy. Maâ Kiïìu Hoa thò cûá nhû khöng, nhû chùèng hïì quan têm túái àiïìu êëy. Thoái àúâi, caác cêåu biïët àêëy, nhêët laåi úã tónh leã, anh caâng khaác àúâi, ngûúâi ta caâng toâ moâ muöën biïët, thêåm chñ ghen gheát, caâng dïî trúã thaânh àöëi tûúång cuãa nhûäng viïåc laâm ngu ngöëc vaâ tai haåi maâ chuyïån mònh àang kïí laâ möåt thñ duå.

Möåt höm, sau buöíi hoåp höåi àöìng giaáo viïn thûúâng lïå, baâ hiïåu trûúâng noái bùçng gioång tûå nhiïn vaâ rêët dïî nghe haâng ngaây baâ vêîn noái:

- Cö Kiïìu Hoa hònh nhû àaánh rúi caái naây! Luác naäy vaâo àêy súám, töi nhùåt àûúåc.

Röìi baâ chòa ra möåt túâ giêëy gêëp àöi. Vò Kiïìu Hoa ngöìi cuöëi phoâng nïn trûúác khi túâ giêëy àïën tay cö, möåt vaâi ngûúâi chuyïìn nhau àaä kõp àoåc noá. Ai àoåc xong, cuäng löå veã ngaåc nhiïn. Coân Kiïìu Hoa thò khi liïëc qua nhûäng gò ghi trïn àoá, mùåt cö böîng àoã bûâng, röìi tûâ àoã thaânh taái nhúåt. Cö ngöìi im ngú ngaác möåt phuát röìi vuåt àûáng dêåy, vöåi vaä chaåy vïì phoâng mònh. Chùæc phaãi cöë lùæm múái giûä àûúåc àïí khöng oâa lïn khoác.

Moåi ngûúâi baân taán söi nöíi. Thò ra àoá laâ túâ giêëy chûáng nhêån cuãa bïånh viïån, ghi roä rùçng cö Kiïìu Hoa àaä àïën khaám úã bïånh viïån X, rùçng cö mùæc bïånh vö sinh do tùæc caái gò àêëy, coá thïí aãnh hûúãng àïën tñnh maång nïëu khöng chuá yá giûä gòn. Cuöëi cuâng laâ cêu kïët luêån, yïu cêìu miïîn cho cö Kiïìu Hoa, vò lñ do trïn, khöng phaãi tham gia cöng viïåc lao àöång nùång nhoåc. Röìi baác sô kñ tïn àoáng dêëu.

Vêng, nöåi dung cuãa túâ giêëy kia àuáng laâ nhû thïë. Caác cêåu thêëy noá ngúá ngêín vaâ vö lñ chûá gò? Hùèn vêåy. Chñnh boån mònh luác êëy cuäng khöng thïí naâo nghô khaác. Khöng baác sô, bïånh viïån naâo coá thïí chûáng nhêån möåt àiïìu tûúng tûå. Àêy chùæc do möåt anh chaâng tinh nghõch naâo àoá àuâa vui quaá trúán maâ thöi. Thêåt laáo lïëu vaâ ngu xuêín! Vêåy maâ caác cêåu biïët khöng, caái àiïìu laáo lïëu, ngu xuêín êëy àûúåc truyïìn ài khùæp núi vúái töëc àöå choáng mùåt.



úã tónh leã, bêët kò tin àöìn nhaãm nhñ naâo cuäng àûúåc lan truyïìn vúái töëc àöå êëy. Hún nûäa àêy laåi chuyïån liïn quan àïën cö Kiïìu Hoa nöíi tiïëng, vïì möåt viïåc quan troång coá tñnh giêåt gên nhû vêåy. Thaânh ra chó mêëy ngaây sau, khöng chó giaáo viïn vaâ hoåc sinh trong trûúâng maâ caã ngûúâi ngoaâi thõ trêën àïìu biïët hïët moåi chuyïån, biïët möåt caách tûúâng têån, têët nhiïn khöng thïí khöng keâm theo nhûäng chi tiïët múái àûúåc saáng taác thïm, möîi ngûúâi theo caách riïng cuãa mònh. Ngûúâi ta bùæt àêìu gùæn vaâo caái tïn àeåp àeä cuãa cö möåt vaâi tûâ keám vùn hoaá nhûng phaãi thûâa nhêån laâ rêët êën tûúång, nhû Kiïìu Hoa Àiïëc, Kiïìu Hoa Tõt! Caác cö gaái cuâng daåy gheá tai nhau thêìm thò àiïìu gò àoá, vaâ nhòn cö baån "töåi nghiïåp" cuãa mònh bùçng àöi mùæt aái ngaåi khöng che giêëu. Hoå an uãi Kiïìu Hoa bùçng nhûäng cêu àaåi loaåi thïë naây: "Chaâ, caái thùçng naâo àuâa àïíu thêåt", hoùåc: "ûâ, àau thêåt, nhûng cûá cho laâ àuáng thïë thò cuäng chùèng quaái gò phaãi buöìn! Caâng àúä lo chöìng con thïm khöí!" Coá ngûúâi coân noái: "Duâ sao, àúåt lao àöång sùæp túái, nïëu cêìn, Kiïìu Hoa cûá yïu cêìu nhaâ trûúâng..." Vên vên vaâ vên vên.

Coân thaái àöå cuãa Kiïìu Hoa thò sao? Àiïìu naây múái thûåc sûå laâm boån mònh ngaåc nhiïn. Sau phuát choaáng vaáng ban àêìu, cö nhanh choáng bònh tônh trúã laåi vaâ coá veã nhû hoaân toaân thúâ ú vúái nhûäng gò àang xaãy ra xung quanh. Cö khöng thanh minh, cuäng chùèng cùn vùån ai tung ra túâ giêëy êëy. Roä raâng cö cho nhûäng gò xaãy ra vúái cö laâ möåt troâ ti tiïån àaáng khinh. Cö tûå xem cö cao hún boån mònh, nhûäng ngûúâi cö nghi àaä laâm caái troâ ti tiïån àaáng khinh àoá. Coá àiïìu cö trúã nïn ñt höìn nhiïn hún, ñt giao thiïåp vúái ngûúâi khaác, vaâ sau möåt thúâi gian thò tûå taách mònh khoãi caái têåp thïí giaáo viïn treã, vui nhöån àïën mûác ngu ngöëc vaâ nhêîn têm cuãa trûúâng. Sau naây, mònh múái hiïíu Kiïìu Hoa àaä àau khöí vaâ khinh bó boån mònh chûâng naâo!

Têët caã chó vò möåt troâ àuâa ngu ngöëc, caác cêåu aå. Tuy nhiïn, àïën àêy cêu chuyïån chûa chêëm dûát, àuáng hún, múái bùæt àêìu. Nhûäng lúâi àöìn khöng hïì giaãm búát chuát naâo, phêìn vò ngûúâi ta muöën thïë, phêìn do Kiïìu Hoa im lùång nïn caâng coá cúá àïí tin laâ thêåt. Cuöëi cuâng, nhû ngûúâi ta vêîn noái, möåt àiïìu giaã döëi àûúåc nhùæc ài nhùæc laåi haâng trùm, haâng nghòn lêìn coá ngaây seä biïën thaânh àiïìu coá thêåt, caã àöëi vúái ngûúâi nghe lêîn ngûúâi noái. Thïë laâ dêìn dêìn - caác cêåu tin hay khöng thò tuyâ - caái chuyïån vö lñ êëy vïì Kiïìu Hoa, rùçng cö khöng coá khaã nùng sinh àeã, rùçng cö hoãng tùæc caái gò àoá vaâ cêìn phaãi traánh viïåc nùång àïí baão vïå sûác khoeã, vên vên, àaä khöng coân laâm ai nghi ngúâ. Thêåm chñ mònh nghô hònh nhû caã Kiïìu Hoa cuäng tin àiïìu àoá, vò sau naây, lêìn naâo coá lao àöång, trûúâng cho nghó, cö cuäng chêëp nhêån.



Laåi möåt chuyïån vö lñ nûäa chûá gò? Coá thïí, nhûng quaã àuáng nhû vêåy. Cuöåc àúâi vöën vêîn thïë, nïëu caái gò cuäng xaãy ra àuáng lö-gñch, caái lö-gñch do chuáng ta phõa ra, thò cuöåc àúâi chùèng coân laâ cuöåc àúâi nûäa, duâ noá ngu ngöëc vaâ àöåc aác. Caác cêåu thûã tûúãng tûúång xem, möåt ngûúâi nhû Kiïìu Hoa, múái ngaây naâo coân àûúåc chuá yá, ngûúäng möå nhûúâng êëy, vêåy maâ bêy giúâ bõ ngûúâi ta nhòn bùçng con mùæt khaác hùèn.

Khöng möåt chaâng trai naâo tòm àïën cö vúái yá àõnh nghiïm tuác, maâ chó àïí chúi búâi thò Kiïìu Hoa khöng phaãi haång ngûúâi nhû thïë. úã tónh leã, caác cêåu biïët àêëy, thûúâng khöng coá nhiïìu chaâng rïí àïí keán choån, coân úã thõ trêën N. naây thò coá thïí noái caánh nam giaáo viïn trûúâng mònh laâ tinh hoa nhêët, nhûng boån mònh laåi bõ Kiïìu Hoa khinh bó ra mùåt.

Ngûúâi tûâ xa àïën khöng coá, nïëu coá, chùèng bao lêu cuäng boã ài khi àûúåc thöng baáo möåt caách tó mó moåi chuyïån. Suy cho cuâng, ai muöën lêëy möåt ngûúâi khi biïët trûúác ngûúâi êëy "àiïëc", "tõt", nghôa laâ khöng coá khaã nùng taåo ra nhûäng cö beá, cêåu beá muäm môm àïí kïë tuåc doâng doäi cao quyá cuãa mònh, àuáng khöng? Cûá vêåy, möåt nùm, hai nùm röìi nùm nùm tröi qua maâ Kiïìu Hoa vêîn khöng lêëy àûúåc chöìng.

Thêåt trúá trïu, Kiïìu Hoa, cö gaái xinh àeåp, thöng minh, hoa khöi cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc lúán úã thuã àö, cuöëi cuâng suöët àúâi phaãi àöåc thên, khöng àûúåc hûúãng caái haånh phuác gia àònh cö coá quyïìn àûúåc hûúãng...

- Sao, suöët àúâi? - Möåt ngûúâi ngöìi caånh ngûâng uöëng bia, hoãi. - Vêng, suöët àúâi, - ngûúâi kïí chuyïån àaáp, röìi sau möåt phuát

trêìm ngêm, noái thïm: - Vò cuöåc àúâi cuãa Kiïìu Hoa khöng daâi - cö chïët khi vûâa troân ba mûúi tuöíi.

- Chïët? - Vêng, chïët. Chïët vò bùng huyïët sau khi sinh... Mònh biïët caác

cêåu àang ngaåc nhiïn. Cuäng àuáng thöi. Söë laâ Kiïìu Hoa coá chûãa. Khöng chöìng maâ chûãa múái ngoan... Chaâ, nïëu caác cêåu biïët àiïìu êëy taác àöång àïën trûúâng mònh vaâ thõ trêën N. maånh nhû thïë naâo! Cö êëy chùèng hïì giêëu giïëm, coá veã nhû muöën phö trûúng khiïu khñch nûäa laâ khaác. Cö khöng chõu noái ai laâ böë àûáa beá. Maäi sau naây, khi Kiïìu Hoa chïët mònh múái hiïíu cö êëy chuã têm laâm thïë àïí traã thuâ àúâi, traã thuâ boån mònh. Nhû ta biïët, phuå nûä thêåt khoá hiïíu, Kiïìu Hoa laåi



caâng khoá hiïíu hún. Khöng ai biïët cö êëy nghô gò trong àêìu. Möåt ngûúâi thöng minh, cûáng rùæn àïën thïë maâ cuöëi cuâng vêîn khöng chõu nöíi, àaä laâm möåt haânh àöång cûåc àoan, vö nghôa nhû vêåy!

- Röët cuåc ngûúâi ta vêîn khöng biïët keã tung túâ giêëy kia laâ ai, caái thùçng khöën kiïëp êëy? - möåt ngûúâi hoãi.

- Khöng, nhûng mònh biïët. - Ngûúâi kïí chuyïån ngûâng noái, im lùång höìi lêu. - Thùçng khöën kiïëp êëy chñnh laâ mònh.

Moåi ngûúâi khöng ai noái gò. Maäi luác sau ngûúâi kïí chuyïån múái lïn tiïëng:

- Xin thïì vúái caác cêåu rùçng mònh khöng phaãi laâ ngûúâi àöåc aác. Mònh chó àuâa. Àuâa möåt tñ cho vui thöi maâ. Luác êëy mònh coá möåt ngûúâi baâ con laâm baác sô úã bïånh viïån X, núi mònh thûúâng àïën lêëy nhûäng têåp giêëy sùén coá chûä kñ vaâ con dêëu àïí ngöå nhúä muöën nghó ngaây naâo thò àiïìn vaâo àêëy. Möåt höm, khöng hiïíu nghô thïë naâo, tiïån tay mònh viïët caái túâ giêëy tai haåi kia vaâ leán àïí noá trong phoâng giaáo viïn trûúác giúâ hoåp. Têët nhiïn sau àoá mònh rêët höëi hêån. Luác àêìu mònh khöng àuã can àaãm tûå thuá, coân sau, khi sûå viïåc àaä ài quaá xa thò coá noái ra cuäng chùèng giaãi quyïët àûúåc gò. Thïë laâ mònh im, im suöët chûâng êëy nùm, cho àïën höm nay lêìn àêìu kïí cho caác cêåu nghe. Phaãi noái thïm rùçng mònh rêët yïu Kiïìu Hoa. Yïu ngay tûâ luác múái gùåp, sau naây caâng yïu hún, nhûng mònh khöng daám thöí löå, trûúác hïët vò xêëu höí vúái lûúng têm, nhû thïí mònh baây ra caái troâ êëy àïí chiïëm àoaåt cö ta. Sau nûäa vò biïët chùæc Kiïìu Hoa seä khinh bó tûâ chöëi nhû seä tûâ chöëi bêët kò anh naâo trong boån mònh. Vò sao thò caác cêåu àaä roä...

- Coân àûáa beá? - möåt ngûúâi hoãi. - Rêët may àûáa beá coân söëng. Sau khi Kiïìu Hoa chïët, mònh àïën

baáo vúái töí chûác rùçng mònh laâ böë cuãa àûáa beá vaâ xin nhêån noá vïì nuöi. Caác cêåu biïët khöng, ngûúâi ta tin àiïìu êëy cuäng dïî daâng nhû

tin Kiïìu Hoa vö sinh! Tûâ àoá àïën nay noá söëng vúái mònh. Bao giúâ cuäng chó hai böë con vúái nhau nhû caác cêåu thêëy.

- Vaâ suöët àúâi noá seä khöng àûúåc biïët àiïìu bñ mêåt naây cuãa böë meå noá?

- Khöng, nïëu caác cêåu khöng beãm meáp maách laåi vúái noá, têët nhiïn. Maâ thöi, cho mònh thïm cöëc nûäa!



Quaãng Baá, 1985



Nïëu coân söëng chõ úã àêu ? "Töi laâ Nguyïîn Vùn Biïn, laái xe, thuöåc cöng ty X. Böå Lêm

nghiïåp. Caách àêy hún ba mûúi nùm, vaâo möåt àïm trúâi mûa to cuöëi thaáng chñn nùm 1967, trïn àûúâng tûâ Chêu Yïn túái Sún La, coá möåt cö gaái vêîy tay xin ài nhúâ xe. Luác êëy trúâi àaä khuya, rûâng nuái vùæng veã. Cö gaái traåc hai mûúi tuöíi, àêìu àöåi noán, tay xaách chiïëc tuái nhoã, quêìn aáo ûúát suäng, noái laâ ài nhúä àûúâng gùåp mûa bõ caãm. Töi cho cö lïn xe. Trïn xe chó coá mònh töi. Ài àûúåc möåt quaäng, töi dûâng xe laåi vaâ giúã troâ cûúäng àoaåt cö gaái. Cö cûúng quyïët chöëng laåi. Töi doåa nïëu khöng chõu, seä àuöíi xuöëng. Cö gaái khoác, van xin àûâng laâm thïë, vò cö àang öëm, coá thïí chïët. Thêëy töi möåt mûåc khöng thay àöíi yá kiïën, cö vuâng ra àûúåc vaâ nhaãy xuöëng àûúâng. Töi ngöìi trïn xe, àoaán chùæc cö khöng daám úã laåi möåt mònh, vò chöî coá ngûúâi gêìn nhêët caách àêëy hún hai mûúi ki-lö-meát. Nhûng cö gaái vêîn öm mùåt khoác dûúái trúâi mûa têìm taä, ngûúâi run lïn vò laånh... Cuöëi cuâng töi cho xe chaåy tiïëp. Àïm êëy túái traåm, bònh tônh trúã laåi, töi rêët ên hêån vïì viïåc laâm cuãa mònh, nhêët laâ viïåc vò töi cö coá thïí chïët. Vò vêåy töi quay xe laåi tòm, nhûng khöng thêëy cö àêu. Sau naây nhiïìu lêìn töi coân àïën caác nöng trûúâng vaâ baãn lên cêån àïí tòm cö, nhûng moåi cöë gùæng cuãa töi àïìu vö ñch.

Nay cö úã àêu, nïëu coân söëng, xin baáo cho töi úã söë nhaâ... phöë Long Chêu, Haâ Nöåi, àïí töi àïën xin cö tha thûá cho viïåc laâm töåi löîi kia cuãa töi.

Nguyïîn Vùn Biïn". Baâ Baão Chêu àùåt túâ giêëy xuöëng baân, ngaã lûng vaâo chiïëc ghïë

da, röìi khöng hiïíu sao, ngöìi thúâ thêîn höìi lêu. Àang giúâ nghó trûa,



möîi ngûúâi möåt núi. Trong phoâng chó coân Bñch Phûúng, cö thû kyá xinh àeåp, ùn xong àang ngöìi soi gûúng sau chiïëc maáy chûä.

Baâ liïëc qua nhûäng túâ tiïëp cuãa têåp giêëy àûúåc xïëp ngay ngùæn trûúác mùåt, röìi hoãi:

- yá kiïën moåi ngûúâi thïë naâo vïì caái tin cuãa öng laái xe naây? Bñch Phûúng coân bêåm möi, dûúán mùæt thïm lêìn nûäa trong

gûúng: - Daå thûa cö, anh em noái àêy laâ trûúâng húåp khaác thûúâng, nïn

phaãi chúâ yá kiïën cö xem coá nïn phaát khöng, röìi múái trònh lïn Ban duyïåt. Caác tin khaác khöng coá gò àùåc biïåt nïn chuá Àaåi àaä kyá thay cö.

Mêëy ngaây vûâa röìi baâ ài cöng taác xa nïn àûúng nhiïn öng Àaåi, phoá phoâng, thay baâ quaãn lyá caái phoâng naây, phoâng Thöng tin kinh tïë xaä höåi cuãa Àaâi phaát thanh. Im lùång möåt chöëc, böîng Bñch Phûúng quay sang baâ, noái:

- Caái öng laái xe Biïn naây kïí cuäng laå, cö nhó? Giêån maâ cuäng thûúng öng ta...

- Bïì ngoaâi tröng öng ta thïë naâo? - Baâ hoãi. - Khi àïën àûa tin, cö coá gùåp khöng?

- Daå khöng, tin naây àûúåc àùng kyá tûâ saáng höm kia, luác êëy chaáu coá viïåc ài vùæng... Thïë cö àöìng yá cho phaát chûá aå?

- Àïí xem àaä. - baâ lú àïînh àaáp. Röìi baâ àûáng dêåy, thong thaã ài xuöëng cùng-tin ùn trûa. Baâ Baão Chêu nùm nay àaä ngoaâi nùm mûúi, khöng thïí goåi laâ

xinh nhûng coá veã ngoaâi àêîy àaâ, phuác hêåu. Toác baâ coân àen vaâ rêët daâi, nhûäng höm noáng nûåc, baâ buöåc thaânh möåt tuám to sau gaáy. Baâ vïì laâm viïåc úã Àaâi ngay sau khi töët nghiïåp khoa vùn trûúâng Töíng húåp. Suöët nhiïìu nùm liïìn baâ laâm phoáng viïn, ài àêy àoá rêët xöng xaáo. Gêìn àêy, phêìn vò coá tuöíi, phêìn vò khöng coân ai thñch húåp hún, baâ àûúåc àiïìu sang phuå traách phoâng naây. Tuy múái àûúåc thaânh lêåp, nhûng cöng viïåc úã àêy bêån röån vaâ thuá võ. Ngaây naâo àïën cú quan, baâ cuäng thêëy coá nhiïìu ngûúâi túái xin àùng kyá quaãng caáo haâng hoáa cho cú súã, xñ nghiïåp mònh, hoùåc quaãng caáo caác lúáp ngoaåi ngûä, khiïu vuä, êm nhaåc... Nhûng möåt phêìn khöng nhoã trong söë hoå àïën nhúâ baâ giuáp tòm treã laåc, tòm ngûúâi têm thêìn boã nhaâ lang thang, àùåc biïåt laâ



tòm laåi nhûäng ngûúâi bõ lûu laåc nhiïìu nùm vïì trûúác. Chñnh nhûäng ngûúâi naây laâm baâ yïu thñch cöng viïåc.

Haâng ngaây, àoåc caác túâ nhùæn tin loaåi naây, baâ caãm thêëy nhû àûúåc àûa trúã laåi quaá khûá àau buöìn, àau buöìn nhiïìu khi àïën mûác baâ khöng tûúãng tûúång nöíi. Trûúác mùæt baâ hiïån lïn caãnh nhûäng àoaân ngûúâi raách rûúái, gêìy coâm, dùæt dñu nhau ài xin ùn röìi ngaä guåc chïët bïn vïå àûúâng, nhûäng caãnh cho con, vûát con, nhûäng caãnh ra ài vò uêët hêån, vò miïëng ùn vaâ vò nhiïìu lyá do khaác. Tai hoåa nhû möåt cún baäo khuãng khiïëp êåp xuöëng àêìu nhûäng söë phêån àaáng thûúng, dêåp vuâi hoå, àaánh bêåt hoå ài möîi ngûúâi möåt núi. Vaâ röìi, haâng chuåc nùm tiïëp theo, hoå söëng trong lo lùæng, dùçn vùåt vaâ thûúng nhúá... Hoå mong muöën tòm laåi nhau, muöën biïët ai coân, ai mêët, muöën àûúåc böåc löå loâng mònh... maâ khöng biïët phaãi laâm gò, nhúâ ai. Nay böîng xuêët hiïån caái phoâng cuãa baâ, thïë laâ ngûúâi ta baám lêëy baâ nhû ngûúâi chïët àuöëi baám coång rúm nhoã, duâ chùèng mêëy hy voång nhûng coân hún khöng coá gò àïí baám. Coân baâ, khöng hiïíu sao baâ thêëy nhû mònh cuäng phêìn naâo coá löîi trong têët caã nhûäng bi kõch êëy cuãa quaá khûá. Baâ tûå cho mònh coá traách niïåm phaãi giuáp hoå, phaãi goáp phêìn haân gùæn nhûäng maãnh vúä cuöåc àúâi hoå.

Möåt beá gaái mûúâi tuöíi cêìm àöìng baåc duy nhêët ài chúå àong gaåo cho mûúâi miïång ùn trong gia àònh, khöng may àïí mêët tiïìn, súå vïì nhaâ meå mùæng, böë àaánh, nïn àaä boã ài biïåt tùm. Nïëu coân söëng, nay em beá gêìn saáu mûúi. Em úã àêu? Caác anh chõ vaâ baâ meå cuãa em àang nhúâ baâ Baão Chêu tòm höå.

Coá hai öng giaâ tûâ tónh xa àïën gùåp baâ, kïí rùng vaâo nùm 1945 khöng núä nhòn con chïët àoái, hoå phaãi àem cho àûáa beá khaáu nhêët trong söë böën ngûúâi con cuãa hoå. Luác êëy noá múái böën tuöíi, khöi ngö (vò khöi ngö múái àem cho, nïëu xêëu seä chùèng ai nhêån). Noá àûúåc tùæm rûãa saåch seä, àûúåc caã nhaâ nhûúâng cho ùn möåt bûäa thêåt no. Röìi öng baâ àem noá ra chúå huyïån, àùåt ngöìi ngay trûúác cöíng chúå, bïn caånh cùæm têëm biïín vúái doâng chûä “Xin caác öng, caác baâ laâm phuác nuöi höå". Coân hoå thò ngöìi nêëp trong buåi cêy caách àoá khöng xa, kiïn nhêîn chúâ cho àïën luác coá ngûúâi mang noá ài múái ra vïì. Hai öng baâ àûáng nhòn theo con, nûúác mùæt giaân giuåa... Bêy giúâ hoå àïën Àaâi tòm baâ Baão Chêu, kïí laåi nhûäng àiïìu trïn vaâ nhúâ tòm con höå. Baâ àaä laâm têët caã nhûäng gò coá thïí laâm àûúåc àïí giuáp hoå. Baâ cho phaát qua Àaâi baãy lêìn, möîi lêìn caách nhau ba ngaây. Thêåt khöng ngúâ, chûa àêìy möåt thaáng sau coá öng trung taá khöng quên àïën gùåp baâ, noái rùçng öng chñnh laâ àûáa beá noå. Thay mùåt böë meå àeã vaâ böë meå nuöi cuãa mònh, öng trõnh



troång tùång baâ möåt boá hoa thêåt to vaâ hai goái keåo, hai bao thuöëc laá, möåt laång cheâ tùång anh em trong phoâng. Höm êëy laâ ngaây àaáng ghi nhúá. Nhòn ngûúâi sô quan cao to, àeåp àeä vaâ traân àêìy haånh phuác, coá leä trong nhiïìu nùm, àêy laâ lêìn àêìu baâ caãm thêëy baâ laâm àûúåc àiïìu gò àêëy àñch thûåc töët àeåp vaâ coá ñch cho àúâi.

Thónh thoaãng baâ cuäng nhêån àûúåc thû tûâ caác tónh xa, baáo tin rùçng nhúâ Àaâi, hoå àaä tòm laåi àûúåc ngûúâi thên cuãa mònh. Tuy nhiïn, nhûäng trûúâng húåp may mùæn nhû thïë khöng nhiïìu, nhûng àêy laâ cöng viïåc àaáng laâm vaâ baâ laâm möåt caách say sûa...

Nhûng cêu chuyïån cuãa öng laái xe Nguyïîn Vùn Biïn naây laâ

thïë naâo? Suöët buöíi chiïìu höm êëy vaâ höm sau, baâ Baão Chêu luön bõ öng

ta aám aãnh. Àêy laâ trûúâng húåp àùåc biïåt, tûâ trûúác túái nay chûa xaãy ra bao giúâ, vò vêåy baâ muöën àïí laåi suy nghô thïm trûúác khi cho phaát. Trûúác mùæt baâ luác naâo cuäng hiïån lïn hònh aãnh möåt cö gaái maãnh mai naâo àoá, ngûúâi söët hêìm hêåp, àûáng möåt mònh dûúái mûa têìm taä trong rûâng giûäa àïm khuya vùæng. Cö sùæp ngêët ài, cö súå chïët, súå ma, nhûng coá möåt àiïìu cö coân súå hún têët caã nhûäng àiïìu êëy, laâ sûå nhuåc nhaä. Cö khöng thïí chêëp nhêån àiïìu kiïån cuãa tïn laái xe vö laåi, nhûng chiïëc ca-bin khö raáo, êëm aáp kia laåi thuöåc vïì hùæn. Hùæn àaä àùåt bêîy àûa cö túái àêëy, àêíy cö vaâo tònh caãnh bi àaát êëy. Hùæn laâ ngûúâi duy nhêët coá thïí cûáu cö, nhûng hùæn àoâi traã cöng... bùçng caách àïíu caáng êëy! Khöng! Khöng! Thaâ chïët chûá khöng thïí nhû thïë àûúåc! Röìi cö gaái tiïëp tuåc àûáng im dûúái trúâi mûa, hai tay öm mùåt khoác. Sau àoá... Sau àoá cö ài böå möåt mònh haâng chuåc cêy söë? Cö àûúåc möåt chiïëc xe khaác maâ ngûúâi laái xe chûa mêët hïët tònh ngûúâi, cho ài nhúâ àïën thõ xaä? Hay sau àoá do dêìm mûa, cún söët nùång thïm vaâ cö àaä chïët, xaác nùçm coâng queo bïn àûúâng?

Coân laái xe, caái gaä Nguyïîn Vùn Biïn khöën naån êëy thò sao? ûâ, maâ anh ta laâ ngûúâi thïë naâo nhó ? Möåt ngûúâi àang têm laâm möåt viïåc töåi löîi nhû thïë laåi biïët höëi hêån û? Àïën mûác suöët nhiïìu nùm sau àoá boã cöng tòm kiïëm cö gaái kia nhû anh ta noái? Liïåu anh ta coá phõa ra thïë àïí tûå baâo chûäa cho mònh khöng? Maâ röìi nïëu quaã bõ lûúng têm cùæn rûát, khöng leä sau ba mûúi nùm anh ta khöng caãm thêëy nguöi ngoai chuát naâo, àïí böîng dûng bêy giúâ, khöng ai bùæt, tûå mònh noái toaåc ra sûå àïíu caáng cuãa mònh? Khöng phaãi noái vúái möåt, hai ngûúâi,



maâ vúái têët caã! Qua Àaâi! Möåt viïåc laâm nïn goåi laâ duäng caãm hay àiïn röì?...

Böîng nhiïn baâ rêët muöën àûúåc gùåp con ngûúâi naây. Àïí laâm gò thò chñnh baâ cuäng khöng roä.

Theo àõa chó, baâ tòm àïën möåt ngöi nhaâ xinh xùæn coá haâng raâo gaåch bao quanh. Ra múã cûãa laâ möåt ngûúâi àaân baâ gêìy quùæt coá àöi mùæt buöìn vaâ maái toác àiïím baåc.

- Thûa chõ, àêy coá phaãi nhaâ anh Biïn, anh Nguyïîn Vùn Biïn laái xe khöng aå?

- Vêng, - ngûúâi àaân baâ kia àaáp, nhòn khaách vúái veã ngaåc nhiïn. Thêëy thïë, baâ Baão Chêu vöåi noái luön: - Töi coá chuát viïåc muöën noái chuyïån vúái anh êëy... Baâ kia caâng löå veã ngaåc nhiïn hún, nhûng do dûå möåt chöëc röìi

àaáp: - Múâi chõ vaâo. Cùn phoâng röång vaâ tröëng traãi, chùæc chó duâng àïí tiïëp khaách vò

khöng thêëy coá giûúâng. Saát tûúâng laâ chiïëc baân traâ thêëp vaâ böën chiïëc ghïë sa-löng göî daán caáu bêín. Baâ Baão Chêu ngöìi xuöëng möåt trong nhûäng chiïëc ghïë êëy, yïn lùång chúâ chuã nhaâ sang phoâng bïn chuêín bõ nûúác múâi khaách. Khöng hiïíu sao baâ cûá hònh dung laái xe Biïn baâ sùæp gùåp laâ möåt ngûúâi to beáo, coá ria meáp, da ngùm àen, vaâ nhêët thiïët phaãi mùåc aáo phöng soåc to. Baâ àõnh seä vaâo àïì luön, rùçng baâ tûâ Àaâi àïën, muöën hoãi thïm àöi àiïìu trûúác khi cho phaát caái tin öng ta yïu cêìu...

Baâ chuã nhaâ quay ra, àùåt khay nûúác lïn baân röìi ngöìi xuöëng, ngûúác lïn nhòn khaách veã chúâ àúåi.

- Daå, anh Biïn àêu aå? - baâ Baão Chêu ngaåc nhiïn hoãi vò maäi khöng thêëy chuã nhaâ xuêët hiïån. - Töi àïën àêy nhên caái tin anh êëy xin phaát qua àaâi...

Baâ kia kheä thöët lïn: - Thïë ra chõ laâ "cö êëy"? - Röìi baâ ta múã to mùæt chùm chùm nhòn

khaách, neát mùåt gêìn nhû höët hoaãng. Baâ Baão Chêu cuäng lùång leä nhòn baâ höìi lêu.



- Khöng, töi laâ ngûúâi laâm úã Àaâi phaát thanh. Töi àïën àêy muöën biïët thïm àöi àiïìu trûúác khi cho phaát caái tin anh êëy yïu cêìu. Höm nay anh êëy khöng coá nhaâ aå?

Baâ kia cuái àêìu khöng noái gò, maäi luác sau múái thúã daâi àaáp: - Nhaâ töi khöng coân nûäa. Anh êëy chïët àaä àûúåc nùm nùm... Bêy giúâ àïën lûúåt baâ Baão Chêu khöng kòm nöíi ngaåc nhiïn: - Coân caái tin kia? Hoáa ra khöng phaãi anh êëy àem noá àïën Àaâi? - Khöng. - Baâ chuã nhaâ noái. - Töi àaä àïën chöî chõ... Söë laâ trûúác

khi chïët, anh êëy nhúâ töi sau naây, nïëu coá thïí, tòm gùåp cö gaái kia àïí thay mùåt anh êëy xin löîi höå. Töi àaä hûáa vúái anh êëy trong giúâ hêëp höëi, tuy khöng biïët seä laâm àiïìu àoá bùçng caách naâo. Gêìn àêy coá muåc nhùæn tin qua àaâi, töi múái nhúâ chõ. Nöåi dung tin êëy do töi viïët, nhûng àuáng sûå thêåt vaâ nhû chöìng töi mong muöën... Khöng sao chûá aå? - Baâ ta nhòn khaách, lo lùæng hoãi thïm: - Khöng leä vò thïë maâ caác chõ khöng cho phaát qua Àaâi?

- Khöng, vêën àïì khöng phaãi chöî êëy, - baâ Baão Chêu vöåi àaáp. - Coá àiïìu tûâ trûúác túái nay quaã chuáng töi chûa gùåp trûúâng húåp naâo nhû cuãa anh chõ.

- Töi hiïíu, chùæc chõ thêëy khaác thûúâng nïn muöën xem cuå thïí hû thûåc thïë naâo. Chõ yïn têm. Têët caã nhûäng àiïìu töi viïët trong tin àïìu àuáng sûå thêåt. Chöìng töi àaä kïí töi nghe nhiïìu lêìn ngay sau khi chuyïån êëy xaãy ra...

Baâ kheä thúã daâi, ngöìi im möåt chöëc röìi noái tiïëp: - Nhaâ töi laâ möåt ngûúâi thêåt laå luâng. Anh êëy vöën ngang taâng,

söëng bûâa baäi vaâ noái thêåt vúái chõ, chuyïån rûúåu cheâ, trai gaái àïìu coá caã. Thïë maâ thêåt khöng ngúâ, sau chuyïån àoá, anh êëy trúã thaânh ngûúâi khaác hùèn. Àïën töi laâ vúå maâ cuäng khöng hiïíu nöíi, nhûng quaã àuáng thïë. Anh êëy bõ möåt cuá söëc maånh, trúã nïn ngú ngaác nhû ngûúâi vûâa öëm dêåy. Anh êëy ñt noái hùèn, chuá yá nhiïìu hún túái vúå con, àùåc biïåt khöng bao giúâ uöëng rûúåu nûäa. Töi biïët anh êëy àang àau khöí, höëi hêån vaâ luön nghô túái cö gaái àaáng thûúng noå. Anh êëy súå cö ta chïët, chïët vò anh êëy. Töi tòm caách an uãi, thêåm chñ coá lêìn coân theo lïn caác nöng trûúâng vuâng Möåc Chêu, Yïn Chêu tòm cö gaái kia...

Baâ chuã nhaâ àöåt ngöåt ngûâng lúâi, àûa möåt cheán nûúác múâi khaách. Baâ cuäng cêìm möåt cheán nhûng khöng uöëng.



- Chõ nghô truyïìn qua Àaâi thïë naây, coá hy voång cö êëy seä lïn tiïëng khöng, têët nhiïn nïëu coân söëng ?

- Vûâa qua chuáng töi coá nhêån àûúåc möåt söë tin baáo laåi rùçng nhúâ Àaâi, hoå àaä tòm àûúåc ngûúâi cêìn tòm. - Baâ Baão Chêu àaáp möåt caách chung chung.

- Töi thò töi khöng tin cö êëy seä lïn tiïëng vaâ tûå tòm àïën àêu, nhûng duâ sao vêîn nhúâ chõ phaát höå cho. Chaã laâ nhaâ töi muöën thïë, töi àaä hûáa... Trûúác luác chïët, nhaâ töi coá àïí laåi möåt bûác thû, dùån töi nïëu gùåp thò àûa cho cö êëy.

Baâ laåi boã vaâo buöìng trong, lêëy ra möåt phong thû khöng daán. - Nïëu muöën, chõ cûá múã ra àoåc. Röìi baâ bûúác ra khoãi phoâng, chùæc àïí khaách àûúåc tûå nhiïn. Bûác

thû khöng daâi, àûúåc viïët bùçng neát chûä nùæn noát kiïíu hoåc troâ: " Suöët nhiïìu nùm nay töi tòm chõ khùæp núi nhûng khöng thêëy.

Töi àang bïånh nùång vaâ chùæc chó ñt ngaây nûäa seä chïët. Trûúác khi chïët töi viïët mêëy doâng naây àïí nïëu luác naâo àoá, nhúâ pheáp laå, ngûúâi thên cuãa töi gùåp àûúåc, seä àûa cho chõ. Töi biïët töi khöng àaáng àûúåc tha thûá, nhûng luác naây, àang hêëp höëi, töi xin chõ haäy tha thûá cho töi! Nïëu chõ àaä chïët, xin linh höìn chõ tha thûá cho töi. Töi àaä chõu quaá nhiïìu àau khöí, àaä bõ trûâng phaåt quaá àuã cho haânh àöång àïíu caáng kia cuãa mònh. Coá leä trong àúâi ai cuäng coá möåt giêy phuát àen töëi, möåt giêy phuát vö thûác dêîn túái möåt viïåc laâm töåi löîi àïí sau naây phaãi luön day dûát, ên hêån vò noá.

Möåt lêìn nûäa xin chõ haäy tha thûá cho töi!" Ba ngaây sau, baâ Baão Chêu cho phaát qua Àaâi tin laái xe

Nguyïîn Vùn Biïn, cöng ty X. caách àêy hai mûúi hai nùm, vaâo möåt àïm trúâi mûa to...

Buöíi töëi, àïën phêìn thöng tin xaä höåi, baâ laåi gêìn chiïëc àaâi, khoanh tay chùm chuá ngöìi nghe. Vö tònh, baâ vúái tay vùån to àaâi. Baâ chúåt naãy caái yá muöën laå luâng laâ têët caã àaân öng trong nûúác, trïn toaân thïë giúái, phaãi nghe tin naây. Têët caã khöng trûâ möåt ai, têët nhiïn trong àoá coá chöìng baâ, möåt ngûúâi coá veã ngoaâi lõch sûå, nhên hêåu nhûng thûåc chêët laâ möåt keã ñch kyã, thö löî maâ baâ phaãi chõu àûång bao nùm nay.



Nhûng àang àoåc baáo úã chiïëc ghïë bïn caånh, öng chöìng baâ chó lùång leä àûáng dêåy vùån beá chiïëc àaâi, nhòn baâ vúái veã khoá hiïíu. Röìi laåi ngöìi xuöëng, uáp mùåt xuöëng túâ baáo.



Nhûäng cö gaái aáo trùæng 1 N.V. ngaây 20 thaáng 11 nùm 197... Reát! Reát quaá! Ba àûáa möåt giûúâng öm nhau, mònh nùçm giûäa,

hai chùn truâm kñn àêìu vaâ chên, maâ maäi khöng sao nguã àûúåc. Coá leä do trong hang êím vaâ nûúác nhó baám àêìy tûúâng àaá múái reát thïë. Àïm nay ra bïën phaâ gioá maånh, khöng hiïíu seä thïë naâo?

Khöng nguã àûúåc, nùçm suy nghô vêín vú maäi cuäng chaán, àaânh dêåy viïët nhêåt kyá. Xûa nay mònh ñt viïët nhêåt kyá, laåi viïët dúã nïn rêët ngaåi, caã viïët thû cuäng thïë. Nhûng luác naây... Biïët laâm gò cho hïët thúâi gian luác naây?

Àiïìu àêìu tiïn mònh muöën viïët laâ - nhúá nhaâ. Nhúá vaâ thûúng meå quaá! Meå bêy giúâ àang laâm gò nhó? Chùæc buöìn vaâ giêån mònh lùæm. Haäy tha löîi cho con meå nheá, vò con boã meå úã nhaâ möåt mònh, giaâ yïëu khöng ai giuáp àúä. Höm àûúåc tin con ghi tïn ài thanh niïn xung phong, meå khöng noái gò, coân cöë gûúång cûúâi àïí con yïn têm, nhûng con biïët trong loâng meå rêët buöìn vaâ coá thïí coân traách con khöng hoãi yá kiïën meå trûúác. Meå úi, con hiïíu loâng meå. Baãn thên con, con cuäng chùèng dïî gò khi phaãi xa meå, xa ngöi nhaâ tranh beá nhoã, thên yïu cuãa ta. Nhûng viïåc con ra ài laâ cêìn. Rêët cêìn. Con tin meå hiïíu àiïìu àoá...

Coá nïn cho meå biïët sûå thêåt vïì àiïìu kiïån söëng vaâ laâm viïåc úã àêy khöng nhó? Khöng! Chó laâm meå thïm lo nghô. Vaã laåi, chùæc gò mònh úã lêu möåt chöî? Múái tuêìn trûúác coân laâm àûúâng úã Trûúâng Sún, bêy giúâ àaä úã àêy, cao àiïím phaâ söng L, caách biïín chûa àêìy hai chuåc cêy söë. Khöng hiïíu nay mai coân ài nhûäng àêu nûäa.

Nhúá caái Hoâa vaâ boån baån cuâng àún võ. Khöng àûúåc ài vúái mònh lêìn naây, chùæc noá buöìn lùæm. Hai àûáa cuâng laâng, cuâng ài möåt ngaây,



cuâng úã vúái nhau chûâng êëy thúâi gian, thïë maâ... Biïët laâm thïë naâo àûúåc. Caã àöåi xung phong, ngûúâi ta chó lêëy nùm. Nùm ngûúâi àïí dêîn àûúâng cho ö-tö qua söng úã bïën phaâ naây, thay cho caã töí, cuäng nûä vaâ àïìu laâ thanh niïn xung phong, vûâa hy sinh ba ngaây trûúác àoá. Nhûäng ngûúâi àûúåc choån laâ Vên, Yïën, Löåc, mònh vaâ uát. Möîi àûáa möåt tñnh, möåt kiïíu ngûúâi, nhûng cuâng coân treã vaâ chûa chöìng, chûa caã ngûúâi yïu, trûâ caái Yïën, giaâ nhêët, hai mûúi hai tuöíi, nghe noái àaä coá "chaâng" naâo àêëy. Cuäng nghe noái thöi, chûá chûa bao giúâ thêëy cö naâng nhêån thû hoùåc noái chuyïån vïì anh êëy. Noá kñn lùæm. Laåi nghiïm khùæc nûäa. Töí trûúãng maâ! Tûâ naäy àïën giúâ àaä hai lêìn nhùæc mònh nguã, àïm coân ài laâm. Caã caái uát nûäa (noá cuäng laâ em uát cuãa töí), noá àaä mêëy lêìn cêëu mònh, bùæt nùçm xuöëng àïí öm noá cho êëm. Cûá nhû con nñt...

21 thaáng 11. Ngaây cuäng nhû àïm, khöng luác naâo ngúát tiïëng maáy bay.

Thónh thoaãng laåi coân phaáo tûâ biïín cêu lïn. Töí mònh laâm úã phña Bùæc bïën phaâ. Caã nùm àûáa àûáng raãi trïn

möåt àoaån àûúâng daâi, tûâ mùåt nûúác tñnh luâi laåi, möîi àûáa caách nhau hai trùm meát. Töí trûúãng Yïën phên cöng uát àûáng trïn cuâng, vò noá nhoã nhêët, laåi múái ra chiïën trûúâng. Tiïëp àïën laâ Vên, röìi Löåc. Chùång cuöëi cuâng phaãi hai ngûúâi, laâ mònh vaâ Yïën.

Àêy laâ möåt trong nhûäng troång àiïím aác liïåt nhêët cuãa maåch maáu giao thöng Bùæc Nam. Caách söng coân nhûäng mêëy cêy söë maâ mùåt àûúâng àaä bõ bom vaâ röëc-keát àõch caây tung, ö-tö khöng thïí tûå ài möåt mònh, nïëu khöng coá ngûúâi xi-nhan. Nhiïåm vuå boån mònh laâ ài trûúác, dêîn xe men theo caác miïång höë bom múái àûúåc lêëp sú saâi, traánh nhûäng chöî coá cùæm dêëu bom nöí chêåm, cho túái têån meáp nûúác. úã àêëy seä coá ngûúâi xïëp xe lïn phaâ. Vò àïm khöng àûúåc àöët àeân, boån mònh àûáa naâo cuäng phaãi mùåc aáo trùæng àïí tûâ ca-bin, laái xe thêëy maâ ài theo. Nhûäng luác coá maáy bay - êëy laâ noái khi chuáng thaã phaáo saáng hoùåc lao xuöëng bùæn phaá, chûá bay ngang hay vêìn lûúån thò kïå - ai úã trïn, coá thïí chaåy laánh xa khu vûåc bïën phaâ, coân ngûúâi phña dûúái thò úã nguyïn taåi chöî, truá trong caác hêìm caá nhên àûúåc àaâo sùén bïn caånh. Coá luác chuáng bùæn mùåc chuáng, phaâ cûá chaåy, ö-tö cûá ài, têët nhiïn con ngûúâi cûá tiïëp tuåc laâm viïåc. Caâng saáng! Caâng khöng phaãi doâ dêîm nhû trûúác!



Ban ngaây, bïën phaâ thêåt yïn tônh, nhûng chó laâ caái yïn tônh tûúng àöëi cuãa chiïën tranh. Khöng tiïëng phaâ, khöng tiïëng ö-tö, khöng coá gò ngoaâi möåt daãi àêët nham nhúã, maâu sùæc lêîn löån, löíng chöíng nhûäng xaác xe bõ lêåt hoùåc bõ bùæn chaáy chûa kõp thu doån. Bïn caånh, giêëu hïët moåi sûå khöëc liïåt cuãa chiïën tranh vaâo loâng, con söng vêîn khöng ngûâng chaãy, bònh thaãn vaâ hiïìn tûâ nhû nghòn nùm nay. Thêåt khoá tin rùçng chó chöëc nûäa, khi mùåt trúâi vûâa lùån, laâ haâng àoaân ö-tö, haâng àoaân ngûúâi seä tûâ àêu àoá chui ra. Caã bïën phaâ seä bûâng tónh dêåy, bùæt àêìu möåt "ngaây" múái, möåt cuöåc chiïën àêëu múái...

25 thaáng 11. Höm nay, caã hai phaâ cuâng bõ truáng bom möåt luác. Gêìn mûúâi

chiïëc xe àûúåc dêîn xuöëng têån söng phaãi àûáng trú troåi dûúái aánh saáng choái rûåc cuãa àeân duâ, dûúái laân bom vaâ röëc-keát maáy bay àõch.

Phoâng khöng ta bùæn rêët dûä. Töín thêët... Mònh coá súå chïët khöng? Biïët noái thïë naâo àûúåc nhó? Coá. Súå,

nhêët laâ nhûäng luác thïë naây, khi suöët ngaây nùçm daâi trong hang yïn tônh vaâ coá quaá nhiïìu thúâi gian àïí suy nghô. ûâ, coá leä noái súå cuäng chûa thêåt àuáng. Mònh chó tiïëc. Bêy giúâ maâ phaãi chïët thò tiïëc lùæm. Laåi thûúng nûäa. Thûúng meå úã nhaâ. Thûúng boån baån phaãi buöìn, phaãi gaánh thïm möåt phêìn viïåc.

Khöng hiïíu sau khi chïët thïë naâo nhó? Khöng leä mònh seä chùèng coân biïët gò nûäa? Chùèng biïët caã viïåc möåt ngaây naâo àoá chiïën tranh kïët thuác, moåi ngûúâi seä tòm gùåp laåi nhau, seä ài hoåc, laâm viïåc, hay chó àún giaãn seä àûúåc söëng hoâa bònh? Öi, hoâa bònh!... Chïët chùæc phaãi àau lùæm. Hùèn thïë. Khöng àau sao àûúåc, khi cú thïí bõ xeá ra tûâng maãnh? Ngûúâi khaác nghô thïë naâo vïì caái chïët? Caái Löåc vaâ caái Vên, caái uát hay caái Yïën chùèng haån? Chuáng coá súå nhû mònh khöng? Chùæc coá. Nhûng chuáng khöng bao giúâ àïí löå àiïìu êëy ra ngoaâi. Chuáng vêîn lùång leä laâm viïåc, caác töëp thanh niïn xung phong chûäa àûúâng cuäng thïë. Anh em laái xe, laái phaâ cuäng thïë. Mònh cuäng thïë.

27 thaáng 11. Àoåc mêëy trang vûâa röìi, thêëy buöìn cûúâi. Toaân chuyïån vêín vú

khöng àêu. Luác naäy, toâ moâ, mònh hoãi uát:



- Naây uát, em coá súå chïët khöng? uát tû lûå möåt luác, röìi thay cho cêu traã lúâi, noá hoãi laåi: - Em hoãi chõ, chõ phaãi noái thêåt nheá, chõ Liïn. Àaä bao giúâ coá

ngûúâi con trai naâo hön chõ chûa? - Chûa... Sao em hoãi thïë? - Em cuäng chûa. Con gaái chïët maâ chûa àûúåc hön kïí cuäng thïë

naâo êëy, chõ nhó? - noá noái, gioång mú maâng vaâ húi buöìn, röìi laåi ruác vaâo chùn, öm mònh àïën ngheåt thúã. Con beá roä àïën laå.

1 thaáng 12. Caã boån àûúåc möåt phen huá vña. Chiïìu qua, möåt thùçng "Con

Ma" bêët chúåt phoáng liïìn mêëy quaã tïn lûãa vaâo àuáng cûãa hang. May khöng ai viïåc gò. Lyá do thêåt àún giaãn: trûúác àoá mêëy àûáa tùæm xong, bao nhiïu àöì loát, àöì vïå sinh phúi tuöët caã möåt dêy ngoaâi nùæng. Tuy biïët laâm thïë coá thïí nguy hiïím, nhûng kïå! Cûá trïu thùçng Mô, xem hùæn töìi àïën mûác naâo. Vaâ thùçng Mô àaä cho biïët hùæn töìi àïën mûác naâo. "Cûá thêëy xu-chiïng àaân baâ laâ moâ àïën!", möåt àûáa chêm choåc.

Sau àoá hoåp töí, caái Yïën cêëm tûâ nay khöng àûúåc ai phúi bêët cûá caái gò trùæng ngoaâi cûãa hang, thêåm chñ caã khùn muâ- xoa. Nhûng aác thay, trong hang luön êím ûúát, khöng coá gioá, phúi bao nhiïu vêîn khöng khö. Mùåc vaâo ngûúâi thêåt khoá chõu.

5 thaáng 12. Nhúá nhaâ quaá! Theâm bûäa canh rau möìng túi. Hay rau ngoát, rau bêìu cuäng

àûúåc. úã àêy khöng chúå, khöng vûúân, caái cêìn vaâ khoá kiïëm hún caã laâ rau xanh, vò miïìn Trung àêët caát, quanh nùm nùæng noáng. Khùæp núi àêët bõ caây tung, coá höm ài suöët buöíi chó nhùåt àûúåc nhuám rau maá giaâ hoùåc rau sam chua loeát. Da cûá suâi lïn nhû bõ bïånh huãi...

6 thaáng 12. Caái Löåc coá thû. Neát chûä trïn phong bò nùæn noát, laåi khöng ghi

tïn ngûúâi gûãi. Caã boån àoaán chùæc thû ngûúâi yïu nïn höìi lêu bùæt noá phaãi khai thêåt hïët moåi chuyïån múái cho nhêån. Caái Löåc noái ngay laâ



chùèng coá gò àïí khai, baão cûá boác taåi chöî, àoåc to moåi ngûúâi cuâng nghe. Thò ra àoá laâ thû möåt ngûúâi baâ con xa úã Haâ Nöåi, nöåi dung khö khan vaâ chó vúái nhûäng lúâi thùm hoãi bònh thûúâng. Khöng hiïíu sao nghe xong, àûáa naâo cuäng coá veã nhû bõ hêîng vaâ húi buöìn, vò cûá tûúãng vaâ muöën àoá laâ möåt bûác thû loaåi khaác, thû tònh vúái nhûäng lúâi êu yïëm deâ dùåt vaâ kñn àaáo, duâ nhûäng lúâi êëy khöng daânh cho mònh.

Möåt laát sau, nùçm trong chùn, laåi caái uát cêëu vaâo tay: - Chõ Liïn naây, chõ coá ngûúâi yïu chûa? - Chõ cuäng khöng biïët. Coá leä chûa. - Sao laåi coá leä? Coá hay khöng thò chõ phaãi biïët chûá? - Chuyïån khöng àún giaãn nhû thïë... Maâ thöi, uát nguã ài. Nhûng caái uát khöng chõu thöi. Tñnh noá thïë, muöën biïët caái gò

laâ phaãi gaån hoãi bùçng àûúåc. - Anh êëy laâ ai? úã àêu? Mònh buöåc phaãi traã lúâi noá: - Xa lùæm. Anh êëy àang hoåc úã nûúác ngoaâi. Nhûng tûâ ngaây xa

nhau, chõ chûa bao giúâ nhêån àûúåc thû anh êëy. Coân chõ thò khöng biïët àõa chó, maâ coá biïët, cuäng khöng gûãi. Chõ vaâ anh êëy cuâng laâng.

- Thïë anh êëy coá yïu chõ khöng ? - Chõ khöng biïët. Chùæc anh êëy quïn chõ röìi. - Coân chõ. - Àûâng hoãi nûäa. uát nguã ài! Maâ röìi giûäa anh êëy vaâ chõ chûa coá

gò àùåc biïåt. Chó thïë thöi. Caái uát nùçm im möåt luác röìi böîng noái, gioång húân döîi: - Em laâ em chuáa gheát nhûäng anh ài nûúác ngoaâi. Cûá tûúãng

nhû mònh ghï lùæm, mùåt vïnh lïn, nhòn ngûúâi khaác bùçng nûãa con mùæt...

- êëy, em àûâng noái thïë. Khöng phaãi ai cuäng nhû em nghô àêu. Caái uát khöng noái gò thïm, nhûng chùæc coân lêu noá múái nguã

àûúåc. Noá trong trùæng, vö tû quaá. Höm noå noá noái gò nhó? ûâ, "con gaái chïët maâ chûa àûúåc hön kïí cuäng thïë naâo êëy...?" Ngöå thêåt.

2



- Caái naây maäi gêìn hai nùm sau khi noá hy sinh töi múái nhêån

àûúåc. - Baâ Nghôa vûâa noái, vûâa hêët àêìu chó cuöën nhêåt kyá töi àang àoåc dúã. - Cuâng ñt quêìn aáo vaâ tû trang cuãa noá. Töi nhúâ thùçng lúán nhaâ Caã Chung bïn caånh àoåc cho nghe. Töåi nghiïåp con beá. Töi chó coá mònh noá. Nhiïìu khi nghô maâ àûát ruöåt. Cêåu xem, töi giaâ yïëu thïë naây, vêåy maâ trúâi bùæt phaãi söëng lêu hún con, söëng àïí nghe nhûäng lúâi kia cuãa noá...

Röìi baâ thúã daâi, cuái xuöëng saâng nöët meã gaåo múái giaä. Nhaâ baâ Nghôa vaâ nhaâ töi cuâng chung möåt xoám, chó caách nhau

mêëy ngoä. Chöìng chïët súám, baâ chûa quaá nùm mûúi maâ tröng nhû cuå giaâ.

Nùm nay töi daânh troån caã mûúâi ngaây pheáp vïì thùm quï. Theo lúâi khuyïn cuãa meå töi, töi ài möåt voâng goåi laâ "thùm xaä giao" caác nhaâ trong xoám, möåt viïåc nhûäng lêìn trûúác, phêìn vò bêån, phêìn vò ngaâi ngaåi, töi vêîn chûa laâm àûúåc. Töi àïën nhaâ baâ Nghôa, vaâ baâ àaä cho xem cuöën nhêåt kyá cuãa Liïn, con gaái baâ, àïí laåi.

Baâ Nghôa coá àoaán ra töi laâ "anh êëy" maâ Liïn àaä nhùæc trong nhêåt kyá khöng? Coá thïí lùæm. Vò vêåy baâ cho töi xem àïí traách kheáo viïåc töi àïí con gaái baâ àau khöí chùng? Cuäng coá thïí baâ khöng biïët gò. Xûa nay baâ laâ ngûúâi töët buång, chêët phaác, khöng quen suy xeát sêu sùæc kiïíu êëy. Vaã laåi, trong xoám, töi khöng laâ ngûúâi duy nhêët ài hoåc nûúác ngoaâi nhûäng nùm chiïën tranh.

Coân töi, töi vaâ Liïn thò thïë naâo? Khöng ngúâ Liïn tònh caãm vaâ sêu sùæc àïën thïë. Bêy giúâ nghô

laåi, töi thêëy luác àoá quaã töi laâ möåt cêåu beá ngúâ nghïåch, vö tû àïën taân nhêîn. Chuáng töi laâ baån thên, hoåc cuâng trûúâng, töi hún möåt lúáp. Trûúâng xa, cuâng ài, cuâng vïì maâ naâo coá bao giúâ noái chuyïån vúái nhau, hoùåc giaã coá noái, cuäng chó toaân chuyïån böng àuâa, trïu choåc, nhû phêìn lúán nhûäng àûáa khaác vaâo tuöíi êëy. Têët nhiïn, töi khöng thïí khöng nhêån thêëy Liïn laâ möåt cö beá (trong kyá ûác töi, bao giúâ Liïn cuäng laâ cö beá) töët, laåi xinh. Nhûng luác êëy, vïì têm, sinh lyá, töi chûa phaát triïín àïën tònh caãm yïu àûúng, vaâ têët nhiïn khöng biïët coá thïí Liïn àaä chuá yá, hay thêåm chñ coân thêìm yïu töi.

Àïm trûúác höm töi ài, cuâng möåt söë baån gaái khaác, Liïn àïën chia tay, uöëng nûúác cheâ xanh, ùn keåo laåc vaâ haát nhûäng baâi ca caách maång. Suöët buöíi Liïn im lùång. Röìi tònh cúâ hai àûáa ngöìi caånh nhau.



Laåi im lùång. Coá thïí luác êëy töi lúâ múâ àoaán àûúåc tònh caãm Liïn vúái töi, nhûng Liïn khöng daám noái. Coân töi, khöng hiïíu töi coá noái àiïìu gò khöng, àïí Liïn hiïíu theo caách mònh vaâ hy voång, duâ khöng àêu, mong manh, nhûng vêîn cûá laâ hy voång?

Töi xa nhaâ baãy nùm. Coá thïí noái suöët thúâi gian êëy töi quïn hùèn Liïn, khöng hoãi thùm hoùåc viïët cho Liïn möåt bûác thû naâo. Khi Liïn hy sinh, töi àûúåc böë meå baáo cho biïët. Töi buöìn vaâ thûúng Liïn, hùèn thïë, nhûng vêîn laâ caái buöìn thûúng chung chung nhû khi nghe tin ai àêëy trong xoám tûâ chiïën trûúâng khöng trúã laåi. Coá leä töi seä coân tiïëp tuåc nghô nhû thïë vïì Liïn, nïëu nhû höm nay vö tònh khöng àûúåc àoåc cuöën nhêåt kyá naây.

Baâ Nghôa àaä boã ra sên thaái rau cho lúån. Töi ngöìi laåi möåt mònh bïn chiïëc baân hoåc cuãa Liïn ngaây naâo, xuác àöång lêåt tiïëp nhûäng trang chûä li ti, àaä ngaã maâu cuâng nùm thaáng...

3 10 thaáng 12. Möîi àûáa àûúåc phaát hai meát vaãi trùæng. Pöpúlin pha ni-löng

hùèn hoãi. Àïí may aáo thay nhûäng chiïëc àaä öë maâu, laái xe kïu hoå cûá lêîn vaâo maâu trùæng cuãa àêët.

Caã hang söi nöíi hùèn lïn. Ài laâm vïì, vûâa chúåp mùæt möåt chöëc àaä vuâng dêåy, àûáa naâo cuäng hyá hoaáy may may cùæt cùæt.

Böîng caái Vên ngûâng tay, ngöìi thûâ möåt luác, röìi noái: - Kïí cuäng buöìn cûúâi thêåt àêëy, chuáng maâyå aå. Boån mònh thò tó

mêín may moác tûâng muäi nhoã, nhúä möåt tyá àaä xuyát xoa, nhû thïí may aáo cûúái khöng bùçng, laåi coân kiïíu naây, kiïíu noå nûäa. Nhûng thûã hoãi àïí laâm gò? Ban ngaây khöng daám mùåc, maâ cuäng chùèng biïët mùåc cho ai, coân àïm, àïm thò thïë naâo chùèng àûúåc! Túá êëy aâ, túá thò muöën cûá àïí caã têëm maâ khoaác. Caâng roä! Caâng khoeã! Coân hún phaãi vêët vaã thïë naây àïí laâm duyïn... laâm duyïn vúái nhûäng chiïëc ö-tö muâ!

Mùæt caái Vên ûún ûúát nhû muöën khoác. Noá noái laâ noái thïë thöi, chûá caã töí, noá vêîn laâ àûáa ûa diïån nhêët, kyä tñnh nhêët trong chuyïån ùn mùåc, chùæc chùæn lêìn naây aáo cuãa noá cuäng àûúåc may cêín thêån vaâ àeåp nhêët.



- Caánh laái xe laâ chuáa tïëu àêëy nheá. - Möåt chöëc sau Löåc lïn tiïëng, coá leä àïí xua ài sûå im lùång bêët tiïån. - Möåt höm coá chaâng baão mònh thïë naây, chuáng maây nghe coá àûúåc khöng? "Naây, àöìng chñ aáo trùæng úi, àöìng chñ coá xinh khöng àêëy?". "Khöng àïën mûác khoá coi nhû anh tûúãng", mònh àaáp. “Vò sao anh hoãi thïë?". "Laâ vò caái xe cuãa töi êëy maâ, khöng hiïíu sao tûâ khi gùåp cö, noá khöng chõu nghe theo tay laái cuãa töi nûäa. Cö ài, noá ài, cö àûáng, noá àûáng. Tûå noá quyïët àõnh. Coân töi, töi chó ngöìi khoanh tay maâ nghô rùçng chùæc cö phaãi xinh lùæm nïn múái thöi miïn àûúåc noá nhû vêåy. Töi lo chöëc nûäa noá seä tûå theo vïì laán cuãa cö mêët. Töi khöng coá löîi àêu nheá! aâ maâ laán caác cö úã àêu àêëy nhó?” Mònh cuäng khöng vûâa, mònh noái: "Nhaâ em úã kia, úã phña caái hang kia kòa. Höm naâo tûâ chiïën trûúâng quay ra, cûá àïí caái xe khoá baão cuãa anh reä vaâo, chöìng em seä cho noá möåt trêån!..."

- Gioãi lùæm! Röìi anh chaâng àaáp sao? - möåt àûáa hoãi. - Anh chaâng im, nhûng chùæc hiïíu mònh àuâa. Anh ta thêëy

maâu trùæng aáo mònh. Coân mònh thò chùèng thêëy gò. Chó nghe gioång noái. êëy thïë maâ buöìn cûúâi lùæm, chuáng maây aå. Xe ài röìi maâ khöng hiïíu sao mònh cûá thêëy bêng khuêng thïë naâo êëy... - Caái Löåc ngöìi im möåt luác röìi àöåt ngöåt hoãi: - Chuáng maây coá nghô möåt ngaây naâo àoá anh ta seä vaâo àêy khöng?

12 thaáng 12. Ngaây àêìu tiïn caã nùm àûáa diïån aáo múái ài laâm. Möîi àûáa möîi

kiïíu, vuöët, gêëp cêín thêån röìi àùåt dûúái lûng nùçm suöët àïm cho thêåt phùèng, thaânh nïëp hùèn hoi nhû àûúåc laâ kyä. Ngay tûâ chiïìu, àûáa naâo cuäng mùåc aáo múái, soi gûúng ngùæm nghña, röìi cúãi ra, röìi laåi mùåc vaâo, àöíi aáo, ûúám thûã aáo nhau maäi. Khi khöng coân viïåc gò nûäa àïí laâm, caã boån cûá mùåc aáo múái ngöìi chúâ àïm xuöëng àïí ra khoãi hang, böìn chöìn vaâ sung sûúng nhû chúâ caái gò àêëy thêåt hïå troång.

Khöng biïët höm nay caác chaâng laái xe coá nhêån thêëy sûå kiïån múái laå naây khöng ?

15 thaáng 12. Mêëy ngaây nay thùçng Mô hoaåt àöång àùåc biïåt aác liïåt. Noá quyïët

phaá. Ta quyïët giûä. Maáy bay bay suöët àïm. Phaáo tûâ biïín cêu vaâo khöng coân theo giúâ nhû trûúác. Nhûng doâng xe khöng vò thïë maâ bõ dûâng laåi. Bïën phaâ phaãi àöíi chöî nhiïìu lêìn. Kïí ra, goåi laâ chöî vûúåt



söng thò àuáng hún. Nhiïìu chöî vûúåt söng nhû thïë. Coá caã chöî àïí nghi binh. Thiïëu ngûúâi, töí phaãi chia ra laâm viïåc úã ba núi.

Nhúá nhaâ quaá. Nhúá meå quaá. Anh êëy coá luác naâo nghô vïì mònh khöng nhó? 16 thaáng 12. uát hy sinh! Ba giúâ saáng höm nay. Noá laâm möåt chöî vúái Vên.

Möåt thùçng lao xuöëng phoáng röëc-keát, nhû haâng trùm thùçng trûúác àêëy tûâng lao xuöëng phoáng röëc-keát. Tiïëng nöí bònh thûúâng, trêån àaánh phaá cuäng bònh thûúâng, nghôa laâ têët caã giöëng moåi ngaây, thïë maâ sau àoá uát khöng coân nûäa. Möåt maãnh àaån cùæm àuáng tim noá. Möåt maãnh khaác cùæt àûát phêìn trïn vuá traái. Möåt tiïëng sau khi noá chïët, mònh múái biïët. Biïët maâ chùèng àïën àûúåc, vò coân phaãi laâm viïåc. Khi gùåp uát thò trúâi àaä saáng. Yïën àaä lau saåch maáu vaâ buåi bêín trïn ngûúâi noá. Möåt àûáa naâo àoá trong töí cúãi chiïëc aáo trùæng múái coân nguyïn laânh cuãa mònh mùåc cho uát. Khuön mùåt uát thêåt thanh thaãn. Àöi mùæt vuöët maäi khöng chõu nhùæm, nhû àang mú maâng nhòn möåt àiïím naâo àêëy trûúác mùåt. Noá chó ngaåc nhiïn, húi buöìn vò phaãi chïët súám vaâ vö lyá nhû vêåy. Möåt bïn miïång cuãa noá húi nhïëch, thú ngêy, beän leän nhû höm naâo noá hoãi: "Con gaái chïët maâ chûa àûúåc hön, kïí cuäng buöìn, chõ Liïn nhó?".

Mònh cuái xuöëng, lùång leä hön lïn àöi möi cuãa uát. 17 thaáng 12. Höm nay ài laâm vïì, thûúng uát, caã böën àûáa ngöìi öm nhau

khoác. 20 thaáng 12. Vêîn aác liïåt nhû trûúác. Xe vêîn thöng. 24 thaáng 12. Thïë laâ àaä úã bïën phaâ N.V. naây hún möåt thaáng. Möåt thaáng cöång

vúái hai nùm nay àêy mai àoá theo caác con àûúâng cuãa khu Böën khoái



lûãa. Chó mêëy ngaây nûäa laâ nùm múái. Nùm múái... moåi ngûúâi seä giaâ thïm möåt tuöíi. Mònh cuäng thïë.

Liïåu mònh phaãi giaâ thïm bao nhiïu tuöíi nûäa trûúác khi chiïën tranh kïët thuác? Coân uát thò vônh viïîn úã laåi vúái caái tuöíi maâ bêy giúâ noá coá, chiïën tranh hay khöng chiïën tranh cuäng thïë. Vônh viïîn yïn nghó vúái caãm giaác thanh thaãn cuãa möåt ngûúâi àaä cöëng hiïën cho ngûúâi khaác caái quyá nhêët mònh coá. Àuáng, thanh thaãn, nïëu khöng kïí nöîi súå rêët con gaái kia maâ noá vêîn caãm thêëy àêu àoá sêu trong loâng cho túái khi xuöëng möå. Töåi nghiïåp con beá...

27 thaáng 12. Xe vaâo nhiïìu quaá, coá leä sùæp àaánh lúán. Ban ngaây ñt àûúåc nguã

hún, vò thûúâng ài chûäa àûúâng giuáp caác àöåi thanh niïn xung phong. Haâng ngaây böën àûáa vêîn mùåc aáo tûâ chiïìu, nhûäng chiïëc aáo

àûúåc may àeåp, gêëp vuöët phùèng phiu, ngùæm nghña, sûãa sang cho nhau àïí töëi àïën, nhû caái Löåc möåt lêìn chua xoát noái, “laâm duyïn vúái nhûäng chiïëc xe muâ”. Kïí cuäng buöìn cûúâi, biïët ngûúâi khaác khöng thêëy mùåt mònh vaâ mònh khöng thêëy ngûúâi khaác, chó nhûäng cuöåc gùåp gúä thoaáng qua mêëy phuát, laåi trong hoaân caãnh aác liïåt nhû hiïån nay, thïë maâ caã töí trûúác khi ài àûáa naâo cuäng chùm chuát veã ngoaâi nhû sùæp laâm dêu khöng bùçng. Möåt baãn nùng rêët con gaái, coá leä cuäng chó con gaái múái hiïíu nöíi. Chao, ûúác gò hoaâ bònh! Ûúác gò àûúåc mùåc nhûäng chiïëc aáo trùæng naây tûå do ài laåi giûäa ban ngaây...

28 thaáng 12. Höm nay Yïën hy sinh!... Coân laåi ba ngûúâi: Vên, Löåc vaâ mònh. Mònh àûúåc cûã laâm töí

trûúãng. Yïën úi, thûúng maây quaá! Maây laâ àûáa duy nhêët coá ngûúâi yïu

chúâ àúåi, thïë maâ maây hy sinh... Maây quaá kñn àaáo, maây chùèng cho chuáng tao biïët ngûúâi yïu cuãa maây laâ ai, úã àêu, àïí chuáng tao baáo cho anh êëy biïët maây laâ ngûúâi thïë naâo.

31 thaáng 12.



Hêìu nhû àïm naâo cuäng coá xe àöí vaâ ngûúâi chïët. Möîi lêìn ra phaâ, àêu àoá sêu trong tim, möåt yá nghô nhoã thöi, nhanh thöi, nhûng sùæc nhû muäi dao laåi nhoái lïn - yá nghô rùçng höm nay seä àïën lûúåt ai àêy? - mònh, caái Vên, caái Löåc, hay thêåm chñ caã ba?

Trûúác khi bûúác ra khoãi hang, ba àûáa nhòn nhau im lùång, nhûng rêët hiïíu...

Xe vêîn thöng... 4 Nhêåt kyá cuãa Liïn ghi àïën àêy thò dûâng. Bêët giaác töi ngûúác

lïn nhòn têëm bùçng liïåt sô löìng kñnh treo trang nghiïm trïn tûúâng. Thò ra Liïn hy sinh àuáng vaâo ngaây 31 thaáng 12 nùm 197..., ngaây cuöëi cuâng ghi trong nhêåt kyá. Cuäng laâ ngaây cuöëi cuâng trong nùm. Töi nhêím tñnh - Liïn àaä khöng gùæng söëng thïm àûúåc mêëy giúâ nûäa àïí bûúác sang nùm thûá hai mûúi àeåp àeä cuãa àúâi mònh.

Tûâ trïn tûúâng, qua lúáp kñnh phuã nheå möåt maâng buåi moãng, möåt cö beá toác tïët àuöi sam, khuön mùåt coân treã con vúái àöi mùæt thú ngêy múã to àang nhòn töi. Àoá laâ Liïn. Chùæc àêy laâ bûác aãnh duy nhêët cuãa con gaái baâ Nghôa coân giûä àûúåc, chuåp vaâo dõp Liïn töët nghiïåp lúáp mûúâi. Töi khöng daám nhòn thùèng vaâo àöi mùæt êëy; khöng daám nhòn caã vaâo àöi möi àang heá múã, àöi möi chûa möåt lêìn trong àúâi àûúåc biïët caãm giaác cuãa caái hön êu yïëm.

Töi lùång leä traã laåi cuöën nhêåt kyá cho baâ Nghôa, lú àaäng trao àöíi thïm ñt cêu röìi ra vïì.

Saáng höm sau, trûúác sûå ngaåc nhiïn cuãa moåi ngûúâi, töi thu goái àöì àaåc ra ài, nhûng khöng phaãi ài Haâ Nöåi, maâ ngûúåc laåi, vaâo Vinh mua veá ö-tö ài Quaãng Bònh, túái bïën phaâ N.V. maâ Liïn noái àïën trong nhêåt kyá.

5 úã truå súã uãy ban xaä S. núi coá bïën phaâ N.V. ngaây noå, sau khi

nghe töi tûå giúái thiïåu vaâ noái roä muåc àñch chuyïën ài cuãa mònh, ngûúâi ta chó cho töi àïën gùåp öng Nam, phoá chuã tõch xaä.



Öng Nam laâ ngûúâi vui tñnh vaâ cúãi múã. Öng nhòn qua möåt lûúåt suöët ngûúâi töi vaâ hoãi:

- Anh laâ baâ con cö Liïn aâ? - Nhûng khöng chúâ töi traã lúâi, öng noái luön: - Chñnh töi laâ ngûúâi tòm thêëy vaâ àoåc cuöën nhêåt kyá àoá. Töåi nghiïåp caác cö gaái. Höìi êëy töi laâ trung àöåi trûúãng dên quên xaä. Töi àûúåc lïånh àiïìu caác cö dên quên cuãa töi dêîn xe úã àoaån trïn, coân ba cö thanh xung phong thò laâm ngay saát bïën phaâ. Vaâo caái àïm cuöëi nùm àaáng nhúá êëy, hònh nhû àöå mûúâi giúâ thò phaãi, bêët ngúâ möåt chiïëc "Thêìn Sêëm" tûâ àêu lao àïën neám möåt loaåt bom, khöng lûúån voâng naâo, cuäng chùèng theâm bùæn phaáo saáng, thïë maâ truáng phaâ, truáng luön caã ba cö gaái. Anh xem thïë coá àau khöng ... - Öng Nam dûâng laåi, ngöìi im möåt chöëc nhû cöë nhúá àiïìu gò, röìi noái tiïëp, gioång trêìm hùèn xuöëng: - Thêåm chñ àïm êëy, bêån viïåc thöng xe, chuáng töi chùèng kõp nhùåt hïët caác mêíu xaác bõ bom chùåt àûát vung vaäi khùæp núi. Maäi chiïìu höm sau múái tòm àûúåc hïët, xaác àõnh caái gò laâ cuãa ai röìi laâm lïî chön cêët. Sau naây, chiïën tranh kïët thuác, khi ngûúâi ta àõnh àûa caác cö - caã nùm cö - vaâo nghôa trang liïåt sô xaä, töi àem chuyïån nhêåt kyá cö Liïn ra kïí, vaâ àïì nghõ xêy riïng möå cho caác cö úã caånh bïën phaâ cuä. yá kiïën cuãa töi àûúåc chêëp nhêån. Bêy giúâ ta ra àêëy chûá?

Noái röìi, öng phoá chuã tõch xaä hùm húã ài trûúác, tùæt qua möåt caánh àöìng luáa vûâa tröí böng thoang thoaãng hûúng thúm, vïì phña doâng söng L. àang traãi röång, trùæng loáa dûúái aánh mùåt trúâi thaáng Tû. Töi lùång leä bûúác theo, vúái caãm giaác höìi höåp nhû sùæp àûúåc chûáng kiïën möåt caái gò àêëy linh thiïng vaâ vô àaåi.

Trïn àónh möåt ngoån àöìi xanh vûún sêu têån meáp söng, ngûúâi ta xêy möå nùm cö gaái thanh niïn xung phong thaânh nùm caánh cuãa möåt böng hoa, àêìu chuåm vaâo nhau.

Möåt böng hoa maâu trùæng - (vò möå àïìu àûúåc queát vöi trùæng). Caác bia àûáng hêìu nhû kïì nhau, taåo thaânh möåt hònh troân coá tröìng nhûäng böng höìng vaâ cuác lêîn löån, tûác laâ laâm nhõ cuãa böng hoa xi mùng trùæng vô àaåi. Trïn nhûäng têëm bia êëy töi àoåc thêëy tïn cö Yïën töí trûúãng nghiïm khùæc; tïn cö Vên ûa diïån; tïn cö Löåc mú höì chúâ àúåi möåt chaâng laái xe maâ cö chó múái troâ chuyïån möåt lêìn nhûng khöng thêëy mùåt; tïn cö uát beá nhêët töí chó súå duy nhêët möåt àiïìu laâ chïët maâ chûa àûúåc hön.

Vaâ têët nhiïn töi thêëy caã tïn cuãa Liïn, cö haâng xoám, cö baån cuâng trûúâng cuãa töi, ngûúâi con gaái àûa töi vûúåt haâng trùm cêy söë



àïën àêy, vaâ quan troång hún laâ àaä giuáp töi tûå nhòn nhêån laåi mònh, tûå àaánh giaá ghiïm khùæc nhûäng gò töi àaä, àang vaâ seä laâm trong àúâi.

- Nghô maâ thûúng caác cö gaái, - vûâa bêåt lûãa chêm hûúng, öng Nam vûâa khe kheä noái. - Àang tuöíi ùn diïån maâ àïën caái aáo trùæng cuäng khöng àûúåc mùåc ban ngaây. Coân bêy giúâ thò...- öng ngêåp ngûâng chöëc laát röìi quay sang baão töi: - Nhûäng ngöi möå naây, anh aå, cûá àïìu àùån nûãa nùm möåt lêìn töi cho queát vöi múái. Cuäng coá ngûúâi kïu laäng phñ, nhûng töi thò töi cûá cûúng quyïët...

Öng Nam coân noái thïm àiïìu gò nûäa nhûng töi khöng nghe roä, vò luác êëy töi àaä boã ài xa, tòm nhùåt nhûäng böng hoa bûúám, hoa mua moåc nhiïìu quanh àêëy.

Möåt chöëc sau, töi quay laåi vúái möåt boá lúán trong tay. Töi chia àïìu thaânh nùm phêìn, nheå nhaâng àùåt lïn nùm caánh trùæng cuãa böng hoa xi mùng. Röìi vö tònh nhû heån trûúác, caã töi vaâ öng Nam cuâng cuái àêìu àûáng lùång mêëy giêy.

- Liïn úi, haäy tha löîi cho töi Liïn nheá! * Saáng höm sau, töi lïn àûúâng ra Haâ Nöåi. Tûâ ö-tö, töi thoâ àêìu

qua cûãa söí, ngoaái nhòn maäi nhûäng ngöi möå maâu trùæng àûúåc xïëp thaânh hònh möåt böng hoa trïn ngoån àöìi xanh, tröng xa nhû chiïëc nú trïn àêìu möåt cö gaái.

Suöët àûúâng ài, nhûäng yá nghô àûúåm buöìn cûá quanh quêín trong àêìu töi, yá nghô rùçng ngaây xûa àaä tûâng möåt thúâi coá nhiïìu cö gaái chó theâm àûúåc möåt lêìn mùåc aáo trùæng tûå do ài laåi giûäa ban ngaây, êëy thïë maâ caác cö chó àûúåc mùåc vaâo ban àïm àïí laâm nhiïåm vuå, àïí "laâm duyïn vúái nhûäng chiïëc xe muâ".

Vaâ röìi caác cö hy sinh, lùång leä mang theo xuöëng àêët cuâng tuöíi treã laâ caái ûúác mú tûúãng vö cuâng àún giaãn êëy, cuäng nhû caác cö àaä lùång leä lêåp nhûäng chiïën cöng, lùång leä yïu, lùång leä ra ài àïí möåt ngaây noå, nhû trong cêu chuyïån cöí tñch, lùång leä biïën thaânh nhûäng caánh hoa maâu trùæng, caái maâu trùæng phaãi àöíi bùçng maâu cuãa maáu...



Àaâ Laåt thaáng 4, 1982. Haâ Nöåi, thaáng 2, 1984.



Chiïëc giûúâng Öng cuå öëm liïåt giûúâng àaä lêu, nhûng chó khi biïët mònh sùæp

chïët, múái cho àaánh àiïån goåi anh con trai duy nhêët têån thaânh phöë Höì Chñ Minh vïì. Cuäng ngay höm êëy, öng cuå bùæt cö Nhaân chuyïín öng tûâ chiïëc giûúâng göî àang nùçm sang chiïëc choäng tre oåp eåp kï saát tûúâng àöëi diïån. Öng cuå cuäng bùæt thay caã chiïëc chùn böng vaãi cheáo hoa coân múái vaâ daây bùçng chiïëc chùn chiïn cuä, tuy trúâi haäy coân laånh.

Cö Nhaân laâ chaáu goåi öng cuå bùçng baác. Cö böën mûúi tuöíi nhûng chûa chöìng, àûúåc giao nhiïåm vuå chùm soác ngûúâi öëm thúâi gian gêìn àêy. Khi hiïíu vò sao öng cuå laâm vêåy, cö kõch liïåt phaãn àöëi, nhûng vöën nhuát nhaát, laåi bõ mùæng, nïn buöåc phaãi chiïìu theo. Thïë laâ tûâ àêëy, nùçm trïn choäng vúái chiïëc chùn moãng truâm kñn àêìu, öng cuå vûâa rïn vò bïånh têåt daây voâ, vûâa noáng loâng chúâ con trai vaâ caái chïët.

Öng cuå nùm nay àaä ngoaâi taám mûúi, vöën ùn àûúåc, nguã àûúåc, khoãe maånh àïën mûác caác cuå giaâ khaác trong laâng phaãi ghen tyå, thïë maâ àuâng möåt caái böîng lùn ra öëm. öëm gò chñnh baãn thên öng cuäng chùèng roä, chó thêëy àau toaân thên, àau êm ó vaâ dai dùèng; caác khúáp nhû bõ thaáo tung. Chó coá caái àêìu coân tónh taáo, thêåm chñ tónh taáo hún bònh thûúâng. Öng cuå biïët àoá laâ thûá bïånh cuãa ngûúâi giaâ sùæp chïët, nïn khöng chõu cho múâi thêìy thuöëc. yá nghô vïì caái chïët khöng laâm öng lo súå, traái laåi, nhiïìu khi coân thêëy xêëu höí vò mònh söëng lêu quaá, nhû thïí tranh mêët phêìn cuãa con chaáu. Luác naây öng cuå chó bùn khoùn möåt àiïìu laâ nhúä con trai khöng vïì kõp, àïí öng chïët khöng coá ngûúâi ruöåt thõt bïn caånh.

Àaä ba ngaây tröi qua maâ vêîn khöng thêëy anh con xuêët hiïån.



Öng cuå bùæt àêìu lo lùæng. Caái àêìu coá veã dõu búát, nhûng àïí laåi möåt caãm giaác tï daåi, laânh laånh. Àoá laâ dêëu hiïåu baáo trûúác rùçng caái phaãi àïën sùæp àïën.

Nhû têët caã nhûäng ngûúâi khaác trong laâng, suöët àúâi öng cuå gùæn boá vúái caánh àöìng chiïm truäng cuãa quï nhaâ, cuäng nhû ngûúâi khaác, luön phaãi vêåt löån vúái caái ngheâo, caái vêët vaã cuãa anh laâm ruöång. Vúå öng chïët tûâ höìi àaánh nhau vúái Phaáp, chïët trong möåt cuöåc chaåy giùåc cuâng àûáa con gaái àêìu loâng. Coân laåi hai ngûúâi con trai thò möåt ài böå àöåi hy sinh àêu àoá bïn Laâo; ngûúâi kia, tûác laâ ngûúâi öng àang noáng loâng chúâ àúåi, sau nhiïìu nùm ài hïët nûúác naây àïën nûúác khaác khùæp thïë giúái, cuöëi cuâng vïì àoáng àö úã thaânh phöë Höì Chñ Minh, nghe noái laâm caái nghïì ngoaåi giao hay ngoaåi thûúng gò àêëy öng khöng roä lùæm. Tuy khöng löå ra ngoaâi, nhûng trong loâng öng rêët tûå haâo vïì con trai, luön caãm ún trúâi phêåt cho noá söëng soát àïí thûâa kïë chûác trûúãng hoå, thay cha hûúng khoái töí tiïn trong caác dõp lïî laåt. Sùæp túái àêy, chñnh noá seä tûå tay ghi ngaây thaáng öng chïët vaâo cuöën gia phaã doâng hoå, coá àiïìu khöng phaãi bùçng chûä nho, maâ chûä Têy.

Nùm ngoaái con öng vïì quï, möåt hai àoâi àûa böë vaâo Nam cuâng úã vúái gia àònh öng ta. Coân nhaâ thò "baán ài, àûúåc àöìng naâo thò àûúåc, khöng thò àem cho ai àoá trong hoå, nhû cö Nhaân chùèng haån", öng con baão thïë. Têët nhiïn öng cuå khöng àöìng yá. Öng chûa bao giúâ nghô seä coá ngaây söëng hoùåc chïët, nhêët laâ chïët, àêu àêëy xa ngöi laâng thên thuöåc, xa doâng hoå àöng àuác maâ öng àaãm àûúng traách nhiïåm tinh thêìn. Öng buöìn, thêìm traách con, ngûúâi trûúãng hoå tûúng lai, laåi coá thaái àöå húâ hûäng vúái quï hûúng vaâ ngöi nhaâ töí tiïn nhû vêåy.

Tuy nhiïn, lêìn êëy öng cuå cuäng theo con vaâo thaânh phöë Höì Chñ Minh àïí "thùm chaáu vaâ chûäa bïånh" nhû öng noái vúái haâng xoám. Thûåc ra, öng cuäng toâ moâ muöën ngoá qua möåt tyá xem caái Saâi Goân laâ gò maâ ngûúâi ta hay nhùæc túái thïë.

Coá thïí noái chuyïën ài laâm chêën àöång maånh àêìu oác vaâ cú thïí vöën àaä giaâ yïëu cuãa öng. Öng cuå àûúåc àûa ra Haâ Nöåi, úã chúi àêëy vaâi ba höm, vûâa àïí thùm lùng Baác, thùm cöng viïn, töëi ài xem tuöìng, xem xiïëc, vûâa chúâ may vaâi böå quêìn aáo múái. Röìi coá ngûúâi àûa öng lïn maáy bay vaâo Saâi Goân, khi xuöëng àaä coá ö tö àúåi sùén. úã nhaâ con, öng cuå àûúåc daânh hùèn möåt phoâng trong toâa biïåt thûåc hai têìng xinh xùæn ngay trung têm thaânh phöë. Vaâ theo yïu cêìu cuãa con chaáu, öng cuå phaãi nùçm àïåm muát, tùæm nûúác noáng, uöëng caâ phï möîi saáng. Àïm, nïëu khöng àûúåc àûa ài chúi àêu àoá thò ngöìi xem ti vi hoùåc nghe nhaåc xêåp xònh vúái nhûäng thuâng loa to nhû chiïëc tuã con, nghe



àïën thêëy tûác trong ngûåc. Nghôa laâ öng cuå àûúåc chuã yá cho thûúãng thûác hïët nhûäng caái hay ho cuãa cuöåc söëng vùn minh hiïån àaåi maâ möåt gia àònh thuöåc loaåi trung lûu coá thïí mang laåi.

Con dêu vaâ caác chaáu àöëi xûã vúái öng cuå rêët töët, lïî àöå vaâ chu àaáo. Nhûng vöën quen cuöåc söëng nöng thön möåc maåc, chñnh caác tiïån nghi vaâ sûå chùm soác chu àaáo êëy laåi laâm öng thêëy bêët tiïån vaâ phaãi luön úã tònh traång giûä yá cùng thùèng, àïí khoãi laâm àiïìu gò àêëy bõ coi laâ thiïëu lõch sûå. Cuöåc söëng thaânh phöë khiïën öng thêëy mïåt. Sau nhûäng ngaây àêìu choaáng vaáng, öng bùæt àêìu nhòn nhûäng con ngûúâi xa laå xung quanh bùçng con mùæt vûâa húâ hûäng vûâa súâ súå. Caã trong ngöi nhaâ cuãa con trai, öng cuäng thêëy mònh nhû ngûúâi laå böîng tûâ àêu laåc àïën, chùèng ùn nhêåp tyá naâo vúái nhûäng àöì vêåt chung quanh.

Àiïìu àêìu tiïn laâm öng cuå thêët voång nhêët laâ khöng thêëy coá chöî thúâ cuáng vúái caái lû hûúng quen thuöåc maâ möåt ngûúâi nhû con öng phaãi coá. Thay vaâo àoá laâ nhûäng àöì duâng maå kïìn saáng loaáng, nhûäng bûác tranh phuå nûä nûãa kñn nûãa húã. Mêëy lêìn öng thûã noái vúái con chuyïån quï hûúng, hoå haâng, vïì nhûäng viïåc maâ nay mai khi öng chïët, con öng seä phaãi lo àïën, nhû chûäa laåi nhaâ thúâ, böëc möå öng baâ quy vïì möåt chöî úã chên Nuái Muåc, vên vên, nhûng xem ra con öng khöng thêåt quan têm lùæm. Öng ta luön chùm chuá ngöìi nghe, khöng àöìng yá maâ cuäng chùèng phaãn àöëi. "Noá chùèng coân thiïët gò àïën töí tiïn laâng xoám". Öng cuå thúã daâi, thêìm chua xoát thêëy con trai, con dêu vaâ hai àûáa chaáu duy nhêët - maâ toaân gaái - laâ nhûäng ngûúâi vûâa gêìn guãi, vûâa xa laå, vûâa nhû con chaáu öng maâ cuäng khöng phaãi con chaáu öng...

Àõnh úã vúái con möåt thaáng, àûúåc mûúâi ngaây öng cuå àaä nùçng nùåc àoâi vïì, vaâ chûa àêìy nûãa nùm sau thò bùæt àêìu öëm cho àïën bêy giúâ.

"Noá chùèng coân gùæn boá vúái maãnh àêët naây nûäa, cuäng khöng cêìn gò úã mònh, úã ngöi nhaâ naây, - öng cuå laåi thúã daâi. - Con caái ùn nïn laâm ra, ài àêy ài àoá cho bùçng thiïn haå laâ töët, nhûng gò thò gò, caái göëc, caái nguöìn vêîn laâ trïn hïët. Suöët àúâi xa nhau, nhûäng ngaây sùæp chïët cha con cuäng phaãi úã bïn nhau chûá".

Röìi öng cuå bùæt àêìu nhúá laåi viïåc öng ngaây xûa chûáng kiïën caái chïët cuãa cha öng nhû thïë naâo. Viïåc àoá xaãy ra caách àêy nùm mûúi nùm. Gia àònh, vaâ noái chung caã doâng hoå öng, bao àúâi nay chó laâm ruöång, vaâ têët nhiïn àïìu ngheâo àoái nhû nhau. Khaác chùng, àïën àúâi öng, nhúâ caách maång, cuöåc söëng múái dïî thúã hún ñt nhiïìu. Cuäng



chñnh öng laâ ngûúâi àêìu tiïn xêy àûúåc ba gian nhaâ gaåch, sùæm àöi ba thûá trong nhaâ àaáng goåi àöì vêåt, àêëy laâ chûa noái àïën viïåc con trai öng àûúåc hoåc haânh tûã tïë thaânh caán böå nhaâ nûúác.

Nhaâ àöng ngûúâi. Meå öng mûúâi möåt lêìn sinh, chó söëng baãy, öng laâ con caã. Ngaây cha chïët, caã baãy ngûúâi con àïìu coá mùåt. Trûúác àêëy, cha öng ài laâm thuï - xeã göî vaâ laâm möåc vùåt vaänh - mêëy thaáng liïìn têån Mûúâng Xeán giaáp Laâo. Tiïìn chùèng kiïëm àûúåc bao nhiïu, nhûng mùæc bïånh söët reát cêëp tñnh, phaãi nhanh lùæm múái kõp vïì nhaâ àïí chïët. Laâ con trûúãng, öng àûáng ra lo moåi viïåc, vaâ theo lïå thûúâng, àûúåc hûúãng gia taâi böë meå àïí laåi (baâ meå chïët mêëy nùm trûúác àoá). Goåi laâ gia taâi nhûng thûåc ra chùèng coá gò ngoaâi mêëy saâo ruöång xêëu àaä chia dêìn cho caác em öng luác úã riïng. Möåt ngöi nhaâ tranh tûúâng traát àêët maâ sau naây khi xêy nhaâ ngoái öng thaáo dúä laâm bïëp, cöång ñt àöì àaåc vùåt vaänh, trong àoá ñt nhiïìu coá giaá trõ laâ chiïëc giûúâng hiïån öng àang nùçm.

Àoá laâ chiïëc giûúâng cöí göî lim, caác caånh àaä bõ baâo moân, trún vaâ àen nhaánh. Noá khöng phaãi möåt giûúâng möåt, cuäng chûa àuã röång thaânh giûúâng àöi. Hònh daáng noá thêåt cöí löî, thaânh giûúâng cao nïn tröng na naá chiïëc maáng lúån; chên thêëp vaâ maãnh, trong khi hai phêìn àêìu vaâ cuöëi giûúâng rêët cao, göìm nhiïìu chêën song daâi ngùæn khaác nhau. Chiïëc giûúâng naây coá thïí möåt thúâi tûâng àûúåc xem laâ àeåp, bêy giúâ noá gêy caãm giaác nùång nïì vaâ húi ngöì ngöå.

Baãn thên öng cuå cuäng khöng biïët noá coá tûâ bao giúâ vaâ loåt vaâo nhaâ öng bùçng caách naâo. Lúán lïn, öng àaä thêëy noá. Coá leä luác chïët, öng nöåi àaä àïí laåi cho cha öng. Vïì phêìn mònh, coá thïí öng nöåi nhêån àûúåc noá tûâ caác bêåc töí tiïn trûúác àêëy.

Öng nhúá möåt ngaây trûúác khi qua àúâi, theo yïu cêìu cuãa ngûúâi hêëp höëi, chñnh tay öng àaä bïë cha öng tûâ chiïëc giûúâng naây àùåt xuöëng chiïëc chiïëu cuä traãi dûúái saân àêët laånh, vò theo tuåc lïå bao àúâi nay cuãa vuâng naây, têët caã quêìn aáo, chùn maân vaâ chiïëc giûúâng ngûúâi chïët nùçm luác chïët seä bõ hoãa taáng.

Chùn böng thúâi êëy chûa coá, nhûng chiïëc aáo nêu coân tûúng àöëi múái cuäng àûúåc cúãi ra thay bùçng chiïëc khaác àaä raách. úã quï öng, xûa nay viïåc êëy àûúåc xem laâ bònh thûúâng, vò ngûúâi chïët khöng nhêët thiïët phaãi mang ài nhûäng gò ngûúâi thên thñch ngheâo khöí cuãa mònh àang cêìn àïën. Chñnh nhúâ thïë maâ hïët thïë hïå naây àïën thïë hïå khaác, chiïëc giûúâng tuy thö xêëu nhûng vûäng chùæc naây àaä àûúåc truyïín laåi cho öng cuå, öng nöåi, cha öng vaâ cuöëi cuâng laâ öng, nhû àûúâng dêy



liïn tuåc nöëi liïìn caã doâng hoå. Coân bêy giúâ àïën lûúåt öng vaâ con öng thò sao?

Öng cuå tûå hoãi mònh, vö tònh trûúác mùæt laåi hiïån lïn quang caãnh Saâi Goân sùåc súä, nhöån nhõp, núi coá ngöi biïåt thûå xinh xùæn vúái nhûäng chiïëc giûúâng mö àeác àûúåc àaánh veác ni boáng löån, coá àïåm muát vaâ vaãi traãi giûúâng maâu trùæng maâ con chaáu öng vêîn nùçm.

Thêìm trong àêìu, öng àùåt chiïëc giûúâng cöí löî cuãa mònh caånh chuáng, nhûng liïìn vöåi vaä bï noá ài vúái caãm giaác ngûúång ngêåp, nhû khi lêìn àêìu öng thêëy mònh laåc vaâo giûäa nhûäng con ngûúâi thaânh phöë hiïån àaåi.

Kïí ra, öng cuå tûå thêëy chùèng coá gò phaãi kïu ca vïì cuöåc àúâi mònh. Àaä laâ nöng dên, ai chùèng coá luác vêët vaã hoùåc thiïëu thöën. Öng cuäng xêy àûúåc cùn nhaâ gaåch, kiïëm àuã caái ùn, àûúåc xaä höåi vaâ con chaáu chùm soác tûã tïë. Àúâi öng nay khaác xa töí tiïn xûa kia, coá thïí vò thïë, nhû dêëu hiïåu cuãa sûå àöíi khaác êëy, phaãi chùng bêy giúâ öng laâ ngûúâi àêìu tiïn coá thïí yïn têm nùçm chïët trïn chiïëc giûúâng cuãa mònh? Àûúåc chïët trïn giûúâng cuäng haånh phuác lùæm chûá?

"Con mònh chùèng coân cêìn ngöi nhaâ naây, caái giûúâng naây, vaâ caã caái laâng naây nûäa, - öng cuå chua xoát nghô. - Àuáng thïë. Noá àaä laâ ngûúâi khaác hùèn. Con chaáu vaâ con chaáu cuãa con chaáu noá coá leä cuäng vêåy. Möîi thúâi möîi khaác, biïët laâm thïë naâo àûúåc. Nhûng... Nhûng khöng leä chiïëc giûúâng, duâ xêëu xñ vaâ khöng coân chuát giaá trõ naâo nhûng àaä àûúåc truyïìn hïët àúâi naây sang àúâi khaác, nay àïën öng seä bõ àöët thaânh tro, vaâ bõ àöët theo noá laâ dêëu vïët töí tiïn, nghôa laâ súåi dêy liïn hïå giûäa caác àúâi vúái nhau seä bõ àûát?..."

Öng cuå cûá nùçm suy nghô maäi nhû thïë suöët thúâi gian öëm, cho àïën möåt höm, cuöëi cuâng, nhû àaä noái, öng sai cö Nhaân àûa öng sang chiïëc choäng tre, vaâ thay chiïëc chùn böng vaãi hoa bùçng chiïëc chùn chiïn moãng.

Khi con trai vïì thò öng cuå àaä yïëu lùæm, yïëu àïën mûác caái àêìu vöën tónh taáo cuäng trúã thaânh nùång trôu. Öng cuå chó mú höì biïët con trai àaä vïì, hònh nhû àang to tiïëng mùæng cö Nhaân chuyïån gò àêëy. Sau àoá, öng cuå caãm thêëy àûúåc möåt àöi tay khoãe maånh nhêëc böíng khoãi choäng tre, àùåt lïn giûúâng. Tiïëp àïën laâ caãm giaác êëm aáp cuãa chiïëc chùn böng àang phuã lïn ngûúâi möåt caách dïî chõu.



Saáng höm sau, öng con trai àûáng lùång khi thêëy böë mònh nùçm chïët trïn saân nhaâ êím laånh, mùåt uáp xuöëng àêët, möåt tay baám vaâo chiïëc choäng tre àùåt saát tûúâng àöëi diïån.

Vinh, 1985



Quaâ tònh nghôa Khöng àau gò cuå thïí maâ baâ cuå Thu caãm thêëy mònh àang öëm.

öëm thûåc sûå. Toaân thên rúâi ra tûâng maãnh. Chên tay nùång nhû chò, cûá nhû coá ai cöë tònh keáo baâ quõ xuöëng àêët. Hay mònh bõ caãm? - baâ tûå hoãi röìi àûa tay súâ traán. Khöng noáng lùæm. Chó thêëy khoá thúã hún ngaây thûúâng chuát ñt. Baâ xûa nay vöën khoãe maånh, thêìm lêëy laâm laå röìi lïn giûúâng nùçm, hy voång saáng mai nguã dêåy seä khoãi. Bûäa cúm töëi vêët vaã lùæm múái chuêín bõ xong àïí nguyïn trïn baân.

Nhûng baâ nùçm maäi khöng sao nguã àûúåc, àïën quaá nûãa àïm thò thöi khöng cöë nguã nûäa. Baâ caãm thêëy yïëu vaâ mïåt moãi hún, sûác lûåc mêët dêìn möåt caách nhanh choáng. "Thïë laâ àïën lûúåt mònh, baâ thêìm nghô, bònh thaãn vaâ khöng chuát lo súå. Gêìn taám mûúi röìi, coân gò... Ai chaã phaãi àïën luác nhùæm mùæt xuöi tay?" Röìi nhû laâm theo caái yá vûâa nghô, baâ duöîi thùèng hai tay doåc theo ngûúâi, tûâ tûâ nhùæm mùæt, àúåi caái chïët maâ baâ tin chùæc àang rònh rêåp àêu àoá rêët gêìn...

Nhû tûâ àaám sûúng muâ daây àùåc, nhûäng maãnh vúä cuöåc àúâi daâi àêìy àau buöìn cuãa baâ hiïån dêìn lïn möåt caách chêåm chaåp. Toaân nhûäng maãng nhoâe maâu xaám löån xöån, caái noå dñnh vaâo caái kia. Xung quanh yïn tônh laå luâng. Baâ nghe roä tiïëng àêåp yïëu úát cuãa traái tim vaâ húi thúã khoá khùn cuãa mònh. Nhûng tiïëng chên thêìn chïët thò cöë nghe maâ maäi vêîn khöng thêëy.

Baâ cuå Thu laâ ngûúâi nöíi tiïëng úã caái huyïån trung du röång lúán naây, coá thïí toaân tónh. Àún giaãn vò baâ laâ Baâ meå Viïåt Nam anh huâng coá nùm ngûúâi thên liïåt sô: Öng Thu, chöìng bma, cöång vúái böën con trai. Xûa nay baâ luön söëng möåt mònh, khöng con chaáu, cuäng chùèng coân ai thên thñch, trûâ möåt ngûúâi baâ con xa àùçng chöìng goåi baâ laâ cö, hiïån laâm chuã tõch xaä núi baâ àang söëng. Coá thïí möåt phêìn vò thïë maâ baâ àûúåc chñnh quyïìn àõa phûúng chùm soác chu àaáo. Thêåm



chñ chu àaáo hún mûác cêìn thiïët. Tiïìn trúå cêëp chïë àöå haâng thaáng quaá thûâa cho nhu cêìu sinh hoaåt giaãn dõ cuãa baâ. Àïìu àùån möîi tuêìn möåt lêìn coá ngûúâi cuãa xaä gheá qua thùm hoãi àöi ba cêu, àöi khi mang theo chuát quaâ. Àoá laâ chó thõ cuãa àñch thên öng chuã tõch huyïån. Dêîu sao toaân tónh chó mònh baâ laâ Meå anh huâng cuãa nùm liïåt sô. Huyïån öng haâng chuåc nùm nay luön àûáng àêìu trong phong traâo "àïìn ún àaáp nghôa", vaâ öng nhêët quyïët khöng chõu àïí danh hiïåu cao quñ naây rúi vaâo tay huyïån khaác. Cuäng theo chó thõ huyïån, ngöi nhaâ xûa àùçng chöìng àïí laåi, coân töët, göî lim, maái ngoái cong hùèn hoi, àaä bõ dúä boã àïí xêy thaânh maái bùçng, y hïåt caác nhaâ tònh nghôa khaác trong huyïån. Baâ Thu naâi nó xin àûâng, nhûng ngûúâi ta nhêët àõnh khöng chõu. Àïí möåt ngûúâi nhû baâ khöng coá nhaâ tònh nghôa thò chùèng khaác gò laâm nhuåc caã huyïån! Lïî gùæn biïín cho ngöi nhaâ bêët àùæc dô êëy àûúåc töí chûác to lùæm, àuã mùåt quan khaách, coá caã mêëy phoáng viïn truyïìn hònh tónh vïì quay phim, viïët baâi. Têët nhiïn nöíi bêåt nhêët laâ caãnh baâ Thu tay cêìm chòa khoáa noái lúâi caãm ún sûå quan têm giuáp àúä cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng. Hoå baây cho baâ caách caách tra khoáa vaâo öí, noái gò, ài àûáng thïë naâo vaâ nïëu àûúåc thò cöë khoác möåt tñ.

Laâ àún võ àiïín hònh, haâng nùm, ñt ra cuäng khoaãng mûúâi nùm nay, cûá àuáng ngaây thûúng binh liïåt sô, huyïån laåi cho ö tö vïì têån laâng àoán baâ ra thõ trêën tham dûå buöíi lïî long troång vaâ nhêån quaâ.

Cuâng möåt Meå anh huâng khaác, baâ luön àûúåc múâi ngöìi úã haâng ghïë àoaân chuã toaå, bïn caånh öng chuã tõch huyïån, cao hún vaâ àöëi diïån vúái caã höåi trûúâng. Baâ nghe maâ chùèng chuá yá hoùåc chùèng hiïíu gò mêëy nhûäng gò ngûúâi ta àang noái. Chó thêëy chöëc chöëc moåi con mùæt laåi hûúáng vïì baâ, laâm baâ vûâa ngûúång, vûâa chùèng biïët nïn xûã sûå thïë naâo. Röìi nhiïìu lêìn lùåp ài lùåp laåi nhû vêåy, baâ cuäng quen, cuöëi cuâng thò chùèng coá caãm giaác gò khaác ngoaâi viïåc coi àoá laâ möåt nghi lïî bùæt buöåc. Baâ chó thûåc sûå luáng tuáng khi àïën phêìn tùång quaâ. Nhiïìu ngûúâi àûúåc nhêån quaâ - chiïëc phong bò àûång ñt tiïìn mùåt, böå quêìn aáo hay möåt vêåt duång naâo àoá, tuây ngên saách huyïån nùm êëy. Bao giúâ cuäng àñch thên öng chuã tõch huyïån trao quaâ cho baâ vaâ baâ Meå anh huâng kia. Phêìn quaâ cuãa hoå cuäng àùåc biïåt, luön àûúåc àûång trong nhûäng chiïëc höåp bòa cûáng boåc giêëy àoã, buöåc dêy vaâng. Baâ àûúåc nùm höåp, baâ kia ba, tûúng ûáng vúái söë ngûúâi thên àaä chïët. Têët nhiïn ngûúâi ta coá thïí cho vaâo möåt tuái chûá khöng taách riïng cêìu kyâ nhû vêåy, nhûng chùæc ban töí chûác nghô ra caách naây àïí nhêën maånh sûå hy sinh, tûác laâ sûå àoáng goáp cuãa tûâng ngûúâi cho caách maång.



Baâ nhúá höm lêìn àêìu nhêån quaâ kiïíu naây. Baâ àûúåc múâi lïn trûúác, hùèn vêåy. Khi öng chuã tõch trõnh troång lêìn lûúåt àùåt tûâng chiïëc höåp maâu àoã lïn àöi tay àang chòa sùén cuãa baâ, moåi con mùæt àïìu hûúáng nhòn lïn chùm chuá. Coá ngûúâi coân löå veã ghen tõ. Öng chuã tõch huyïån noái cêu gò àoá khaá huâng höìn, röìi caã höåi trûúâng vang dêåy tiïëng vöî tay höìi lêu. Baâ chùèng hiïíu chuyïån gò àang xêíy ra. Baâ luáng tuáng àûáng yïn. Böîng möåt yá nghô sùæc nhoái nhû muäi dao chaåy xuyïn qua tim: Baâ àang nêng trïn tay khöng phaãi nùm höåp quaâ, maâ laâ nùm chiïëc quan taâi maâu àoã àûång xaác chöìng vaâ böën ngûúâi con thên yïu cuãa mònh! yá nghô êëy laâm baâ suyát ngaä khuyåu. Mùæt baâ rûng rûng. Baâ nhûäng muöën khoác, thêåm chñ khoác thêåt to, nhûng khöng khoác nöíi. Àöi tay trúã nïn thêåt nùång, phaãi cöë lùæm baâ múái khöng àïí rúi nhûäng höåp quaâ. Khöng àúåi múâi, baâ vöåi vaä quay laåi chöî ngöìi, noáng loâng chúâ buöíi lïî kïët thuác.

Ngay chiïìu höm êëy baâ cho goåi anh chaáu chuã tõch xaä túái. - Anh coá thïí baão hoå thöi caái troâ êëy àûúåc khöng? - Cö baão caái troâ gò cú aå, chaáu khöng hiïíu, - anh kia ngú ngaác

hoãi laåi. - Vaâ hoå laâ ai? - Hoå laâ mêëy öng dûúái huyïån êëy. Coân caái troâ laâ kiïíu tùång töi

nùm höåp quaâ nhû...nhû...- baâ cuå chêìn chûâ möåt chöëc: - nhû nùm chiïëc quan taâi! Giúâ thò anh hiïíu röìi chûá?

Anh chuã tõch hiïíu. Anh àûa tay gaäi gaäi àêìu, cöë lûåa lúâi: - Chaáu thêëy chuyïån êëy chùèng coá gò khöng öín. Chó taåi cö nghô

naây noå thïm rùæc röëi. Hoå khöng goái thaânh möåt maâ chia laâm nùm höåp nhû vêåy laâ coá yá àïì cao thaânh tñch... tûác laâ gûúng hy sinh cuãa cö. Àïí laâm nöíi bêåt cö vúái ngûúâi khaác...

- Töi khöng thñch kiïíu àïì cao nhû thïë! - Baâ cö khoá chõu ngùæt lúâi. - Töi hoãi anh lêìn nûäa: Anh khöng thïí baão hoå thöi àûúåc aâ ?

- Khöng. Chaáu chó laâ caán böå cêëp xaä. Vaã laåi, àoá laâ nghi lïî, laâ chuã trûúng cuãa trïn. Àêu ngûúâi ta cuäng laâm vêåy.

- Thöi àûúåc. Töi nhúâ anh viïåc khaác vêåy. Anh noái höå vúái hoå khi cho töi quaâ, baão ngûúâi ta àûâng vöî tay hoan hö êìm lïn thïë. Hoan hö vò caái gò cú chûá? Vò töi coá chöìng vaâ böën con trai àaä chïët? Cûá nhû töi vinh dûå lùæm khöng bùçng. Thïë naâo, anh giuáp töi àiïìu naây àûúåc chûá, hay cuäng khöng nöët ?

Anh chaáu caâng böëi röëi, gaäi tai coân lêu hún.



- Chaáu nghô khöng thïí àûúåc, cö aå. Ngûúâi ta vöî tay laâ àïí ca ngúåi cö, möåt baâ meå anh huâng, àïí... - anh böîng ngûâng lúâi vò thêëy baâ cö àang rûng rûng nûúác mùæt.

- Anh thûâa biïët töi anh huâng nöîi naâo. - Baâ haå gioång noái. - Anh coá thêëy xûa nay ai khöí nhû töi chûa? Thúâi gian töi àûúåc úã caånh öng Thu nhaâ anh töíng cöång coá leä chûa àêìy vaâi thaáng. Tûâ ngaây lêëy nhau nùm 46 àïën luác mêët nùm 54, öng êëy chó vïì thùm töi böën lêìn, àïí laåi böën ngûúâi con trai möåt mònh töi nuöi. Röìi caã böën àûáa con êëy cuäng lêìn lûúåt boã töi maâ ài. Töi khöí thïë sao ngûúâi ta coân vöî tay? Anh noái töi nghe xem naâo. Maâ thöi, anh khöng giuáp àûúåc thò töi chùèng nhúâ nûäa. Anh vïì ài...

Buöíi töëi, baâ doån laåi baân thúâ, àùåt lïn àoá nùm höåp quaâ thaânh möåt haâng thùèng. Chiïëc úã giûäa baâ thùæp ba neán hûúng, coân laåi möîi chiïëc möåt neán. Caác nùm tiïëp theo, cûá vaâo ngaây 27 thaáng Baãy, baân thúâ nhaâ baâ laåi coá thïm nùm höåp quaâ múái. Kñch thûúác vaâ troång lûúång coá thïí khaác nhau, nhûng luön àûúåc goái bùçng giêëy àoã buöåc dêy vaâng y nhû lêìn àêìu. Vaâ lêìn naâo cuäng vêåy, àïm êëy baâ khöng sao nguã àûúåc, vò cûá hïî nhùæm mùæt laâ hònh aãnh nùm höåp quaâ tònh nghôa êëy nhû nùm chiïëc quan taâi maâu àoã laåi hiïån lïn, àeâ nùång lïn àöi tay vaâ böå ngûåc leáp keåp cuãa baâ, àïën mûác baâ caãm thêëy khöng thúã àûúåc.

Baâ lùång leä khoác cho cuöåc àúâi àau khöí vaâ trúá trïu cuãa mònh. Baâ oaán giêån caác öng dûúái huyïån vò caái thoái khoa trûúng thaânh tñch cuãa hoå. Baâ chùèng cêìn quaâ cuäng nhû sûå chùm soác cuãa hoå. Chùèng cêìn gò caã. Àún giaãn baâ chó mong àûúåc söëng cuöåc àúâi möåt ngûúâi àaân baâ nöng thön bònh thûúâng, ngheâo khöí vaâ chùèng bõ ai chuá yá. Nhû muå Hûåu haâng xoám cuäng àûúåc - möåt àöëng con chaáu, àûáa naâo cuäng nheo nhoác, khöng nuöi nöíi muå laåi thónh thoaãng coân moâ àïën ùn baám. Naâo muå coá gò àêu maâ baám vúái vñu. Taám mûúi tuöíi vêîn phaãi haâng ngaây ra àöìng Chuâa moâ cua bùæt öëc lêëy tiïìn àong gaåo. Nghe noái nhiïìu khi quêîn quaá, baâ laäo töåi nghiïåp êëy coân bùæt tröåm gaâ ngûúâi ta laâm thõt, hoùåc laâm nhûäng viïåc xêëu xa tûúng tûå. Muå cûá than vaän maäi vúái moåi ngûoâi rùçng coá àöåc àûáa con trai ài böå àöåi thò laåi chïët bïånh nïn khöng àûúåc hûúãng chïë àöå liïåt sô.

- Baâ sûúáng thêåt àêëy. Nhûäng nùm liïåt sô! - Muå thûúâng noái, veã theâm thuöìng khöng dêëu diïëm.

Thûåc ra, luác àêìu baâ cuå Thu chó àûúåc cöng nhêån coá böën thên nhên liïåt sô. Söë laâ thùçng uát nhaâ baâ, vöën khöng thuöåc diïån nhêåp



nguä, laåi chûa àuã tuöíi, vêîn cûá theo baån nùçng nùåc àoâi ài böå àöåi, baâ cöë giûä khöng àûúåc. Thïë maâ chûa àêìy ba thaáng sau àang àïm noá leán luát àaâo nguä vïì nhaâ. Noá baão trêån àõa phaáo cuãa noá bõ maáy bay neám bom, chïët nhiïìu quaá, noá súå nïn boã tröën. Luác êëy noá múái mûúâi baãy tuöíi, vêîn laâ àûáa con nñt, töëi höm àoá vêîn chui vaâo naách meå nguã nhû trûúác ngaây lïn àûúâng. Noá xin baâ àûâng baáo cöng an, àïí chúâ ñt höm àúä súå, tûå noá seä quay laåi àún võ. Baâ öm noá khoác, chùèng traách mùæng, cuäng chùèng baáo ai àïën bùæt. Àûúåc hai höm, àang àïm coá ngûúâi tûâ huyïån vïì giaãi noá ài, lêìn naây thò noá bõ àûa tñt vaâo têån Têy Nguyïn vaâ tûâ àoá mêët tùm luön. Möåt nùm sau, baâ nhêån àûúåc giêëy baáo tûã cuãa noá. Giêëy baáo tûã thûá ba, khöng kïí cuãa öng Thu tûâ thúâi chöëng Phaáp. Coân giêëy thûá tû, cuãa ngûúâi con caã, thò maäi sau hoâa bònh múái nhêån àûúåc. Coá ngûúâi noái vúái baâ chñnh muå Hûåu baáo cöng an bùæt thùçng uát. Baâ chùèng giêån muå chuyïån êëy, chó buöìn vò sau àoá ngûúâi ta àaä laâm khöí baâ khaá lêu vò töåi dung tuáng ngûúâi con àaâo nguä.

Thúâi àoá, hai tiïëng naây àaáng súå lùæm. Thûúâng thò sau chuyïån êëy chùèng ai daám vaác mùåt ài àêu, nhûng baâ cûá thaãn nhiïn nhû khöng, caâng khiïën ngûúâi ta nghô baâ cöë yá thaách thûác chñnh quyïìn. Thûåc ra baâ khöng coá yá êëy. Baâ nghô suy cho cuâng, con baâ chùèng laâm gò nïn töåi. Noá coân con nñt, súå quaá thò boã tröën vïì nhaâ vúái meå ñt ngaây röìi quay laåi. Noá chùèng noái thïë àoá sao? Cuâng lùæm, mùæng möåt trêån, chûá àûâng qui cho noá, vaâ caã cho baâ nûäa, nhûäng töåi têìy àònh nhû vêåy. Tuy nhiïn, baâ chùèng noái gò. Chùèng thanh minh, cuäng chùèng oaán traách. Sau nhûäng mêët maát phaãi chõu, vúái baâ, dûúâng nhû khöng coân gò quan troång. Sau naây, luác àêìu baâ coân khöng àûúåc àïì nghõ phong tùång danh hiïåu Baâ meå anh huâng. Ngûúâi ta lêåp luêån rùçng vúái böën ngûúâi thên liïåt sô vaâ möåt keã àaâo nguä, baâ chó àaáng goåi laâ meå liïåt sô. Thêåm chñ ngûúâi ta coân àõnh khöng cho baâ hûúãng bêët kyâ möåt chïë àöå naâo.

Baâ vêîn thaãn nhiïn im lùång. Nhûng anh chaáu thò khöng. Anh ta lùèng lùång kïu kiïån khùæp núi. Röìi möåt höm ngûúâi ta múâi baâ xuöëng huyïån dûå lïî phong tùång anh huâng, vúái túâ giêëy ghi roä coá chöìng vaâ ba con trai liïåt sô. Möåt thúâi gian sau, àñch thên öng chuã tõch huyïån àem àïën têån nhaâ möåt túâ giêëy khaác, böí sung thïm möåt liïåt sô nûäa.

Lêìn naây thò chñnh Huyïån àûáng ra lo liïåu àïí thùçng uát con baâ thaânh liïåt sô. Trong höì sú quên nhên cuãa noá, chûä àaâo nguä àûúåc chûäa thaânh “tûå yá boã vïì thùm nhaâ khöng xin pheáp”. Baãn thên caán



böå huyïån rêët cêìn con söë nùm hiïëm hoi kia, vaâ hoå àaä àaåt nguyïån voång.

Caái nghi lïî tùång quaâ bêët di bêët dõch kia cuäng àûúåc bùæt àêìu tûâ àoá. Möîi nùm möåt lêìn lïn huyïån, ngûúâi ta tùång, baâ nhêån. Nùm höåp quaâ boåc giêëy àoã buöåc dêy vaâng. Nùm chiïëc quan taâi xinh xùæn. Baâ lùång leä öm trïn tay. Lùång leä chêët cao lïn baân thúâ. Röìi àïm àïën lùång leä khoác. Phaãi mêët mêëy ngaây sau baâ múái thêëy bònh thûúâng trúã laåi, thêëp thoãm lo súå ngaây tùång quaâ nùm túái. Vêng, nùm naâo cuäng vêåy, trûâ möåt lêìn.

Chuyïån àoá xêíy ra caách àêy ba nùm. Luác baâ vûâa ngöìi vaâo ghïë danh dûå, anh chuã tõch xaä chaáu baâ (ngûúâi luön ài theo trong nhûäng dõp long troång) gheá tai cho baâ biïët buöíi lïî nùm nay rêët àùåc biïåt vò coá khaách nûúác ngoaâi, vaâ baâ nhêët thiïët phaãi phaát biïíu, phaãi caãm ún...

- Caãm ún vò chöìng con töi chïët ? - êëy, cö laåi thïë röìi. Caãm ún sûå quan têm giuáp àúä cuãa chñnh

quyïìn vaâ xaä höåi, têët nhiïn. - Anh chaáu chaán naãn àaáp. - Anh vûâa noái khaách nûúác ngoaâi laâ khaách naâo vêåy? - Mêëy öng Myä cûåu chiïën binh. Trûúác àêy hoå àaánh nhau vúái

ta, bêy giúâ hoå höëi hêån, sang giuáp huyïån ta xêy laåi caái cöng viïn vùn hoaá. Cö hiïíu chûá? - Thêëy baâ cö khöng noái gò, anh chaáu yïn têm xuöëng chöî ngöìi cuãa mònh.

Àuáng luác long troång nhêët, khi öng chuã tõch huyïån vûâa noái xong möåt thöi vïì hoâa húåp, hûäu nghõ gò àoá vaâ caã höåi trûúâng cuâng mêëy öng têy àang vöî tay hoan hö thò baâ cuå Thu nhoãm dêåy. Öng phoá chuã tõch ngöìi caånh hoãi:

- Daå, cuå àõnh ài àêu aå? - Töi ra ngoaâi möåt tyá. - Nhûng bêy giúâ thò khöng àûúåc, thûa cuå. Cuå thêëy àêëy, àang

coá khaách... Baâ vêîn möåt mûåc àûáng dêåy. Öng phoá chuã tõch cöë giûä. Baâ phaát

caáu, noái to: - Ö hay caái anh naây. Töi ài óa cuäng khöng àûúåc sao? Hay anh

muöën töi tûúng ra ngay chöî naây ?



Duy nhêët lêìn êëy baâ ra vïì tay khöng, khöng bùçng ö tö cuãa huyïån, maâ bùçng xe öm.

Buöíi chiïìu, anh chaáu mang nùm höåp quaâ àïën cho baâ, neát mùåt coá veã khoá chõu nhûng biïët tñnh cö nïn àaânh im. Baâ cuäng lúâ nhû khöng coá gò xêíy ra. Khi anh chaáu vïì, baâ vûát caã nùm chiïëc höåp ra vûúân. Muå Hûåu nhanh tay nhùåt chuáng àûa vaâo nhaâ mònh. Nghe àöìn lêìn êëy quaâ giaá trõ lùæm, nhúâ tiïìn huyïån lêëy tûâ dûå aán xêy dûång cöng viïn cuãa caác cûåu chiïën binh Myä. Coá thïí thïë thêåt, vò muå Hûåu toã ra rêët hó haã, mua àûúåc caã aáo múái. Mêëy ngaây liïìn muå traánh gùåp baâ, nhû thïí súå bõ àoâi laåi...

* * * Àïm yïn tônh. Hònh nhû trúâi sùæp saáng, cuäng coá thïí coân lêu.

Chûa thêëy con gaâ tröëng nhaâ bïn gaáy nhû thûúâng lïå. Cuäng coá thïí noá àaä gaáy maâ baâ khöng nghe. Baâ khöng coân caãm biïët àiïìu gò, trûâ möåt àiïìu duy nhêët laâ baâ sùæp chïët, sùæp àûúåc gùåp chöìng vaâ böën ngûúâi con trai thên yïu cuãa mònh. Baâ vêîn nùçm yïn bêët àöång nhû khi múái lïn giûúâng, àïí "nhùæm mùæt xuöi tay" nhû baâ nghô. Àöi tay khùèng khiu vêîn àïí xuöi theo ngûúâi, nhûng mùæt baâ luön múã, trên trên nhòn lïn trêìn nhaâ töëi om.

Luác naây, hònh nhû chuát sûác lûåc cuöëi cuâng giuáp baâ khöng nhùæm mùæt cuäng àang chêìm chêåm rúâi boã baâ. Cuöëi cuâng, àöi mi tûâ tûâ kheáp laåi. Thay cho maâu àen boáng töëi, baâ thêëy khùæp núi àïìu möåt maâu àoã rûåc. Maâu àoã cuãa nhûäng höåp quaâ, nhûäng chiïëc quan taâi luön boåc giêëy àoã buöåc dêy vaâng...

Maäi chêåp töëi höm sau ngûúâi ta múái biïët baâ chïët. Chñnh muå

Hûåu thêëy coá àiïìu khaác thûúâng, àïën baáo vúái anh chuã tõch xaä chaáu baâ.

Khi thùæp hûúng tiïîn baâ cö vïì thïë giúái bïn kia, anh naây ngaåc nhiïn thêëy trïn baân thúâ coá rêët nhiïìu nhûäng chiïëc höåp maâu àoã bùçng giêëy hònh chûä nhêåt. Nhûäng höåp quaâ tònh nghôa, anh biïët. Anh chó ngoán tay vaâo tûâng chiïëc vaâ àïëm. Töíng cöång 54 höåp. Têët caã àïìu coân



nguyïn dêy cöåt vaâ höì daán. Do dûå möåt laát, anh thêån troång múã chuáng ra xem.

Phêìn lúán àoá laâ nhûäng höåp baánh keåo bêy giúâ àaä hoãng. Khöng ñt nhûäng têëm vaãi, coá têëm coân múái nguyïn, cuäng coá têëm àaä phai maâu hoùåc bõ möëi xöng. Trong möåt söë höåp coá caã tiïìn. Nhûäng túâ giêëy baåc múái, phùèng phiu maâ möåt thúâi rêët coá giaá trõ nhûng bêy giúâ chó àuã mua chûa àêìy cên gaåo, hay thêåm chñ cheán nûúác traâ... "Tûâ luác àûúåc phong anh huâng vaâ nhêån quaâ cuãa huyïån àïën nay àaä mûúâi hai nùm", anh chuã tõch xaä thêìm nghô. "Vêåy töíng cöång phaãi coá 60 höåp, sao chó 54?" Röìi anh chúåt nhúá chuyïån xêíy ra vúái nùm höåp quaâ lêìn coá àoaân Myä àïën thùm. "Vêåy coân möåt höåp nûäa àêu?" Anh cuái nhòn xuöëng chên baân thúâ nhûng khöng thêëy. "Coá thïí baâ cuå lêín thêín àïí rúi àêu àoá. Cuäng coá thïí chuöåt àaánh muâi thêëy thûác ùn tha ài mêët".

Nhûäng chiïëc höåp giêëy àûúåc doån khoãi baân thúâ. Trïn àoá, nhû trïn nhûäng baân thúâ bònh thûúâng khaác, hûúng àang thong thaã chaáy, toãa khoái xanh vaâ muâi thúm dòu dõu. Baâ cuå Thu nùçm bïn caånh, neát mùåt thanh thaãn.

Haâ Nöåi, 10.12.2000

Documents

Tuyen Tap Truyen Ngan Thai Ba Tan 3