Baremin 7. derecesinde memur Yakov Petrovi Goladkin o gece deliksiz uykusundan uyand zaman, saat sabahn sekizine geliyordu. Goladkin esneyerek gerindi, sonra gzlerini at ve bir iki dakika hi kmldamadan yatt. Uyanp uyanmadn, evresinde olup bitenleri yoksa ba sonu olmayan gece dnn bir devam m olduunu anlamaya alt. Kendini toparlacanll ve her zamanki haliyle karsnda belirdi. Yatt kk odann kirli yeil, isli, ta boyal bir masa ve iek desenli krmz muamba kapl ark ii sedir hepsi her gn grd Yakov Petrovi'in bir gece nce eve dnd zaman stnden karp rasgele frlatt bumburualde kanepenin stndeydi. Puslu, donuk, amura bulanm hissi veren bir sonbahar sabah pencereden yle ters, nursuz bir suratla bakyordu ki, Goladkin'in, hayal lkesinde deil de Petersburg'da, estilavonaya Soka'nda, kirayla oturduu byk bir apartmann drdnc katck dairesinde olduundan, en ufak kukusu kalmamt. Goladkin bu nemli keiften sonra, uyandeta piman oldu: Az nceki dn devamn grmek umuduyla yeniden gzlerini yumdu. Ama hemen lkindi ve yataktan kalkt. Kafasndaki dank dnceler belirli bir biim ald. Yakov Petrovtaktan kalknca ilk ii, konsolun stnde duran ufak yuvarlak aynaya komak oldu. Aynada grd bir ift krpan gz, seyrek sal kafa ve sarmtrak yz grenlerin asla dikkatini ekmelikti. Ama aynada bunlar izleyen sahibi halinden memnundu. ok kr, her ey iyi gidiyor; dedi. Ya aksilik olsun diye suratmda bir sivilce filan ksek kt olurdu dorusu. Yok yok, her ey son derece yolunda!Her eyin iyi gittiine sevinen Bay Goladkin, aynay yerine koydu, gecelii srtnda pencereye kotu, i avluyu bir eyler arayan baklarla tarad. Yzne yaylan memnun glmsemeden, aradn bulduu belli oldu. Bu seasndaki uak Petruka'nn blmesine bakt, Petruka'nn blmede olmadndan emin olunca, parasarak odasna dnd, masann ekmelerinden birini at, elini daldrd. ini kartrdktan amaz vr zvrn ve zamanla sararm, zerindeki yazlar okunmaz hale gelmi ktlarn altnir czdan kard. zenle, adeta zevkle iindeki gizli kk cebi at. Cep olduka ikindi. ktlar adamcazn yzn gldrd. Banknotlar czdanndan kararak ellerini uuturdu. Dbilir kanc defa deerli hazinesini saymaya balad. Banknot destesini ba ve iaret parmaklarasnda hrdata hrdata sayyordu. Bitirdikten sonra: 750 banknotumuz var... Yabana atlacak rakam deil! diye mrldand. Hem yalnz benim iin l, kim olsa km-semez bu paray... Bununla neler yaplmaz ki! (Goladkin gene ellerini uuturdu.) yi ama, bizim Petruka nerelere defolup gitti acaba?Goladkin hep o gece klyla uann blmesini bir kere daha gzden geirdi. Petruka hl ysadece odann ortasnda kaynaya kaynaya tamak zere olan semaver hrnlkla puflayp duruyor"Daha ne bekliyorsunuz, suyum kaynad, hazrm. Aln, iinizi grn!" demek isteyen ikayeti hali vard. eytanlar gtrsn senin gibi tembel herifi! nsan ileden karr, namussuz... diye sylein. Hakl bir kzgnlkla ufak koridordan antreye geti, kapy hafife aralad ve Petruka'ya, eliyle koymu gibi buldu. Apartmann uaklar, hizmeti ve dardan gelen ne id belirsizlerle ene alyordu. Petruka'nn duruu, konuma ekli Golad-kin'in houna gitmiti galiba; di, sonra fkeli ve can sklm bir halle ieri girdi. "Hayvan herif, efendisini cieri be ra etmeyen gruha satyor..." diye sylendi. Sonra Petruka'ya ters ters bakt:- Ne yapyordun orada? Hi... Giyeceklerimi getirdiler de...- Haydi giy de grelim.Petruka, kibar ve zengin evlerde uaklarn giydikleri resmi elbiseyi giydi, hmblca bir srtmayla efendisinin odasna girdi. Kl son derece acayipti. Srtndaki eskice yeil kapuir arn daha boylu birisine greydi. Kol ve yakalardaki eritler solmu, kararmt. Elinde ttuu yeil tyl apkann kenar da ayn eritle evriliydi. Belinde, deriden bir klfn iinsus kasatura vard. Daima sallapati gezen Petruka'mn bu resmi kyafete aldrmadan yalnayak olduunu da eklersek, portresini tamamlam oluruz.Bay Goladkin ona bir iki defa nnde dnmesini syledi, kln en ufak ayrntlarna kadar iemnun grnd. Petruka da bu tefti srasnda efendisinin haliyle hareketlerini merak ve garip bir bekleyile izliyordu. yle ya, bunca hazrlk, Petruka'ya kiralanan atafatl kyafet aak resmi bir ziyaret veya bunun gibi nemli bir olay iin hazrlanm olabilirdi.Uan aratrc bak Yakov Petrovi'in huzurunu kard. Araba ne oldu? diye sordu. Kapda.- Akama kadar tuttun, deil mi? Emrettiiniz gibi. Yirmi be kt.- Pekl. Pabularm geldi mi?- Geldi.Goladkin ayakkabsndan da memnun kald, son olarak Petruka'dan ayn, ykanmas ve tra ii. Her zamankinden daha zenle ykand, tra oldu ve aceleyle bir bardak ay itikten sonra giyinmeye balad. Gcr gcr bir pantolon, bronz dmeli gmlek ve renkleri tatl, iekli biydi. Alacal ipek bir kravat takt. En son, olduka yeni, terte-miz, fralanm resmi redingunu1 srtna geirdi. Giyinirken ikide bir nce sa, sonra sol ayan hafife kaldrarak keyir halde pabularnn seyrine dalyordu. Anlaml gz krpmalarla bir eyler mrldanmas o sra ekici konularla megul olduunu gsteriyordu.O sabah nedense dalgnl stnde olan Bay Goladkin, giyinmesine yardm eden Petruka'nn kaatarak onu alayla szmesinin farknda deildi. Giyinme fasl bitince para czdann cebine yerletirdi. Sonra plak ayaklarn kundurann iine sokmaya alan Petruka'y son bir defa yu da hazrd. Bylelikle yola kmalar iin bir engel kalmamt.Yakov Petrovi telal admlarla merdivenden inerken kalbi hzla arpyordu. Aada ekli belan bir arma ile mavi bir kupa arabas bekliyordu. Arabac birtakm grltl mgrtl sesler ay kapya yanatrd. Petruka, onlar az ak seyreden birka mahalle aylana gz krparaya bindirdi. Aptalca gln glkle tutarak:- eekL diye arabacya bard, arabann alt basamana iliti. Araba ayn ngrtyla Nevski yol ald.Araba avludan knca Bay Goladkin sinirli bir biimde ellerini ovuturdu, birisine ho bir aka yapan adam havasnda sessizce gld. Ama neesi uzun srmedi, glmsemesi bir anda snd, y gaml bir hal ald. Hava puslu, nemli olduu halde Yakov Petrovi, pencerelerden ikisini amt, saa sola bakarak yoldan geenleri dikkatle szyor, birinin ona baktn fark edikibar, arbal bir tavr taknyordu. Liteyni-Nevski kavana gelince birden tuhaflat, bibasm gibi yzn ekitti, telala, hatta korkuyla kendini arabann bir kesine att. altmemuru grmt. Memurlar da Bay Goladkin'in imdiye kadar byle arabalarla gezdiini grmedikri iin, kaslmasn garipsemilerdi galiba. Hatta Yakov Petrovi yanl duymamsa, -sokakta yan ey yaptlar- yksek sesle seslendiler ona... Karlk vermeyi uygun bulmayan Goladkin, iinden.(t)alt dairenin iaretlerini tayan redingot.- Bunlarnki de ocukluk... diye sylendi. Herkes arabaya biner. Ben de gerektii iin bindim. Sersemler!.. Zaten neyin nesi olduklarn biliyorum. Dayak dkn iki cahil... leri gmaa alp "yaz-tura" atmak, o biim evlere gitmek... Birka sz hak ettiler ama, neyse...Bay Goladkin bunlar iinden geirirken yeniden irkildi: Bu defa gayet iyi tand bir ift Kan at koulu zarif araba sadan arabasna yetiti ve ok gibi nnden geti. ift atl arabadam, bo bulunup kafasn pencereden uzatan Golad-kin'i grmt. Galiba o da bu karlamay bip buldu... Pencereden uzanarak, arabann kesine sinen Goladkin'i gizlenmeyen bir merak ve ilgi ile szd. Merak yersiz deildi: Adam, Goladkin'in masa efi yardmcs olduu dain ube mdrlerinden Andrey Filipovi'ti. Goladkin, saklanmann bo olduunu, Andrey Filipovih onu grp tandn anlad ve kulaklarna kadar kzard. Bu sefer, "Tanklk gsterip onaliimi aa vurmam gerekir miydi acaba? Yoksa, stme almayp, benzettii birisi gibi mi davrmalydm?.." diye kendi kendini yemeye balad. Sonunda gzlerini Andrey Filipovi'e dikerek apkasn kard. Bir yandan da, "Hayr efendim, hayr! Arabadaki adam ben deildim... ben dm... diye mrldanyordu. Evet, ben deildim - asla!"Andrey Filipovi'in arabas hzl hzl gemiti. efin baknn byl etkisi dald haldir eyler kekelemeye devam ediyordu. Bir aralk, "Bu kadar ekinmekle aptallk ettim, dorusu," dedi. "Serbest ama, kibar bir tavrla aka syleyebilirdim ona: Bu yemee ben de davetliyim Andrey Filipovi!".Beceriksizliini hatrlaynca hiddetinden renkten renge girdi, kalarn att, dmanlarn kl edecek kudretteki kzgn bakn arabann kesine dikti.sini syledi. O dolayda oturan doktoru Kristyan vanovi'e uramak aklna geldi. Doktora nemli bir meseleden sz aarak iindeki merak giderecekti. Geri Kristyan vanovi'le henz yentanyordu, ona ilk defa ancak bir hafta nce gitmiti. Ama doktorlara biraz da papaz gz ile bakld iin, onlardan hibir ey gizlemeden konuulabilirdi.Goladkin arabay Liteyni Caddnde be katl bir binann nnde durdurup indi, merdivene yneldi. Yrrken bir yandan, "u yarm doru mu, yerinde mi?" diye kuku ve znt iinde dnyordu. O srada, yabanc evlerin rken daima duyduu hafif arpnt da balad; gesin diye biraz durdu. Kararl bir tavrla, "Asen de!.. Alt taraf kendi sorunum; ha saklam, ha aklamm, kime ne?" diye omuz silkti. "m bu amala gitmiyorum ona. Adam anlar tabii;"Bunlar aklndan geirirken ikinci kata kan Goladkin, zerinde "Dr. Kristyan vanovi Ruten" yazl kk zarif bir tabela bulunan kapnn nnde durdu. Duruma yakr serbest, ayn zamir tavr taknarak zile uzand. Ama daha zilin kordonuna dokunmadan ziyaretini mutlaka o gn yapmasa da olacam, yarn da gelmesinin mmkn olduunu dnd. Tam dnecekken, merdik sesi duydu, kararszlndan vazgeerek, doktorun zilini ald.II ve d hastalklar uzman Kristyan vanovi Rutenpitz epey yal ama, din bir adamd. Fav salar iyice krlamt, parlak gzlerinin bak dnyann btn hastalklarn, rktecek mli bir liyakat madalyas ldyordu.Doktor o sabah muayenehanesinde rahat bir koltua kurulmu, einin kendi eliyle sunduu kahveyi yudumluyor, gelen hastalara reeteler yazyordu. Kanl basur olmu ihtiyar bir hastasn kapya kadar uurlayan Kristyan vanovi yeniden koltuuna gmld. Baka bir hastay hazrlanrken ieri Bay Goladkin girdi. Galiba doktorun hi beklemedii, hatta gelmesini istemedii bir hastayd bu; ilk anda adeta irkildi, yz10hafife atld. Goladkin'in de bir huyu vard: nemli grmelere balarken ou zaman ilk anlar, dili tutulur gibi olurdu. Bu defa da girii zamannda hazrlamad iin, basmakalp bir eveledi, hemen ilk grd iskemleye kendini brakt. Ama davetsiz oturduunu hatrlaynca boz, patavatszln dzeltmek iin doruldu. Sonra bu hareketi de yersiz buldu ve arkasndan krd: Kzarp boza-rarak hareketlerini aklamaya balad. Sznn sonunu getire-meyince anlavr taknarak sustu, yeniden sandalyeye kverdi. Artk bir daha kalkmad, sadece dmanlar buz etmek isteyen hml baklarn etrafta gezdirdi. Baklarnn baka anlam da vard: Bnla kendi halinde, etliye stlye karmayan bir insan olduunu, herkes gibi gnlnce bir hayat yaadn aklyordu.Kristyan vanovi hafife ksrd, besbelli gelene hogrrln belirten anlalmaz birtakmyen bakn yzne dikti. Bay Goladkin'de zoraki bir glmseme belirdi: Sizi ikinci defa rahatsz ettiim iin zr dilerim Kristyan vanovi; diye balad. Kusurayn...Konuurken szck semekte glk ektii belliydi. Kristyan vanovi sigara dumann havaya - Hmm... Evet?., diye mrldand ve sigarasn masann stne brakarak devam etti: Size geen defa sylemitim: Verdiim rejimi nemle uygulamanz gerekir. Tedaviniz, eski alnlklarnz brakmaktan ibarettir. Yani, elenecek, arkadalarnzla, "ahbaplarnzla grec tokuturmaktan, neeli topluluklarda ho vakit geirmekten kanmayacaksnz. Ne demek istedi anlyorsunuz, deil mi?Doktoru glmseyerek dinleyen Bay Goladkin cevap vermekte gecikmedi. Elbette, herkes gibi onun da kendine gre hayat vard. Eleniyor, tiyatrolara gidiyordu; alp kazand iapacak durumdayd... Szgelimi, byk bir apartmanda kk bir daire kiraladn, Petruka aduunu da ekledi.11Doktor ban sallad:- Hayr efendim; size bahsettiim rejim bu deil. Size neeli, hareketli bir hayat lazm. Ama Kristyan vanovi, ben... Doktor, Goladkin'in szn kesti:- Demek istiyorum ki, yaaynz kknden yenilemelisi-niz. Hatta karakterinizi de bir dereye kadar deitirmeniz lazm. (Kristyan vanovi son szleri, anlaml bir ekilde, basarak sy.) Evet, dediim gibi, elenceden kamamalsnz, tiyatrolara, kulplere gitmelisiniz. ki dmalsnz. Sizin en byk yanlnz eve kapanp tek bana oturmanz...- Ama ben sessizlikten holanrm Kristyan vanovi. Goladkin dncesini aklamak iin uygunrargibi bir an sustu, sonra:- Evimde benden ve Petruka'dan, yani uamdan baka kimse yok, dedi. Bambaka, kendime gre bir yaaym var Kristyan vanovi. Kendi kendine yeten, kimseye bal olmayan bir insanm. i herkes gibi ben de sokaa kyorum, gezip dolayorum.Doktor dudak bkt: Bu havada gezmenin de pek tad yok ya! Belki. Neyse... Arz ettiim gibi, zararsz, kendi halinde bir insanm, Kristyan vanovi; yolum bambaka... Hayat yolu bildiiniz gibi geni bir yol. Demek istiyorum ki... Kusura bakmayn Kristyan vanovi, gzel konumay pek beceremem.- Hmm... Ne buyurdunuz? Ssl laf edemem demek istiyorum.Goladkin'in sesi biraz krgnd, konuurken dili hafife dolayordu. Garip bir glmsemeyle: Evet, bu yzden bakalarna benzemiyorum, diye ekledi. Farfaralk, piyaz-yaldz benim iim deil... Dil dkmem, dosdoru konuur ve hareket ederim. Evet, dosdoru hareket ederim ben Kristyan vanovi. yle mi?.. Nasl yani?Ksa bir sessizlik oldu. Doktor, Goladkin'i kukulu bir bakla szd. O da doktora yan yan, olduka pheyle bakyordu.12Doktorun fikirlerini savunmasndaki inatlk, Bay Goladkin'i hem kzdrd, hem artt. O danlikle: Ben, grltl sosyete hayatn deil, yalnzl, sessizlii severim, diye devam etti. Sale cilacl yapacaksnz... (Ayan hafife yere srterek reverans yapt.) Oradakilerin istelime oyunlar, zarif komplimanlar... Aradklar sadece bu. Ben bunlar renmedim Kristyan vanovi; vaktim yoktu buna... Ksacas, gz boyamalar, dolaplar benim iin deil. Grndm gibde, yaldzsz bir adamm. yleyimdir, baka trl de olamam.Yakov Petrovi bunlar sylerken her haliyle anlatt ekilde olmaktan, eitli dalavereler bmekten hi zlmedii-ni, tam tersine memnun olduunu aka gsteriyordu. Doktor bu szlerin yeni bir mnasebetsizlik bekliyormu gibi yzn ekiterek dinliyordu. Ama Goladkin bu defa ksa kesti. Uzun, anlaml bir sessizlik oldu. Sonunda Kristyan vanovi:- Galiba asl konudan uzaklatnz, dedi. Dorusu, ne demek istediini pek anlamadm?1 Goladkin kalarn att; sert, kesin bir biimde:- Size ssl konumay beceremediimi syledim Kristyan vanovi, dedi. Ayp deil ya, elimdeez. Hmm... Kristyan vanovi! diye tekrar balad Goladkin. Sesi bu defa ll, hafif kyor, tane trdu:- Kristyan vanovi, odanza girerken sze zr dilemekle baladm. Tekrar tekrar beni balo grmenizi dilerim. Size kendimi olduumdan baka trl gsterecek deilim: Kk bir adammunuz. Ama emin olun, byk bir adam olmadmdan gurur duyuyorum. Entrikac deilim; bununla da vnyorum. Sinsilikten holanmam. Daima ak, hileye bavurmadan hareket ederim. Oysa ki, baz kiilere ktlk etmek elimdedir; kime ve ne ekilde olduu benim bileceim ey... Ancak bhareketleri kklk sayarm. Bu bakmdan en ufak kusurum yok Kristyan vanovi. Evet, bu bak, diyorum.13Goladkin bir an anlaml bir biimde sustu. Sonra yumuak ama heyecanl bir sesle devam etti:- Dediim gibi, hayatta dosdoru, zikzakl yollara sapmadan yrrm, br ekli bakalarna bnlar belki bizden de sizden de yaman... Ama sizi deil, onlarla yalnz kendimi kastetsem daha doru olur. mal szlerden de holanmam. kiyzlle tenezzl etmem; iftiradan, den tiksinirim. Maskeyi ancak maskeli balolara gittiim zaman kullanrm, baka zamanlar yzm aktr; olduum gibiyim... imdi izin verirseniz size bir ey soracam Kristyan vanovi: B dmannz olsa, cnz nasl alrdnz?Karsndakini etkilemek iin kelimeleri seerek, tane tane konuuyordu. Halinde huzursuzluk, kuku vard. Gzlerini Kristyan vanovi'e dikmi, derin bir merakla bakyor, cevabn bekliu. Yazk ki ald karlk bekledii havada deildi... Doktor anlalmaz bir eyler mrldandtuunu masaya doru ekerek ok nazik, ama souk bir biimde Yakov Petrovi'in ne istediini b trl anlayamadn, zamannn ok deerli olduunu syledi. Hastalyla ilgili ynlerde elmesleinin, dnda konular cevapsz brakacan syledi, bir reete yazmaya hazrland. Amanden frlad, doktorun eline yapt:- stemez Kristyan vanovi, reete filan istemez!.. Hi gerek yok...Halinde garip bir deiiklik belirdi: Kuruni gzlerinde bir parlt geip snd, dudaklarylalerinde ince titremeler vard. Durduu yerde titriyordu. Kristyan vanovi ard. Koltuuna k Goladkin'e adeta kukuyla bakyordu. O da hep ayn tavrla doktoru szyordu. Sonunda Kristyan vanovi tutunmak ister gibi Goladkin'in redingotunun yakasna dokunarak ayaa kalkt. Baklarn birbirinden ayrmadan birka saniye karlkl durdular. Ama Goladkin'in acayitleri bununla bitmedi. Birdenbire sol eli ile Kristyan vanovi'in yakasn tuttu, sa eliyle gsn yumruklamaya, ili ili alamaya balad. Bu haliyle bir eyler anlatmak, aklama14ama, hkrklarla boularak tek kelime syleyemiyordu. Sonunda aknl geen doktor:- Rica ederim, sakin olun! dedi. Goladkin'i karki koltua oturttu. Ah, bilemezsiniz Kristyan vanovi, dmanlarm var benim! dedi Goladkin; sesinden, halinden korku seziliyordu. Mthi dmanlar... Beni yok etmek iin tuzak kurdular! Neden dmanlarnz oluyormu; bunu da nerden kardnz? Bo kuruntu bunlar canm. Oturun hata oturun, yle!..Kristyan vanovi, Bay Goladkin'i koltua yerletirdikten sonra sinirli bir halde dolamaya balad. Goladkin bu dolamay rkek bir bakla izliyordu. Uzun bir sessizlik oldu.Goladkin birdenbire doruldu; nedense gcenik bir hali vard: ok teekkr ederim Kristyan vanovi. Bana gsterdiiniz candan ilgiyi asla unutmayacam.le...Doktor onu yeniden koltua oturttu. Bu defa olduka sert bir sesle: Her eyden nce sakin olun, dedi. Neyiniz var, cannz skan nedir; anlatn bana. Kimmi blar?Goladkin gzlerini yere indirdi:- Kalsn. imdilik kalsn Kristyan vanovi... Daha uygun bir zamanda anlatrm. lkin her eeydana karaym; baz kiilerin yzlerinden maskeleri dsn... O zamana kadar kalsn. Geresonra sizin de bana hak vereceinize eminim. imdilik izninizle... yi gnler!Yakov Petrovi ciddi, kesin bir tavrla apkasn alarak kalkt. Pekl... Siz bilirsiniz... Gene ksa bir sessizlik oldu.- Ben ey... diye balad doktor. Elimden geleni esirgemem; emin olun, iyiliinizi candan istiyorum. Anlyorum Kristyan vanovi, anlyorum. Sizi gayet iyi anlyorum. Rahatsz ettiim iin zm Kristyan vanovi.15- Hmm... Bunun iin sylemedim. Ama gene siz bilirsiniz. lalarnz ihmal etmeyin.- Tabii Kristyan vanovi, tabii. Sylediiniz gibi, ilalarma devam edeceim. Hem de ayn eaneden alrm onlar. Bu zamanda eczac olmak da bir eydir. Deil mi, Kristyan vanovi?- Neden? Anlamadm.- ok basit... Demek istiyorum ki, zamanmzda deil eczac kalfalar, baldr plak sokak sleri bile kendilerini bir ey sanyorlar... Hmm... Bununla ne demek istiyorsunuz yani?- Arz edeyim. Bakn, bir kiiyi... rnein, mterek dostumuz Vladimir Semyonovi'i ele alalm Efendim? Evet Kristyan vanovi, ondan bahsetmek istiyorum. Gryorsunuz ya, benim de baz ac gerleri yzne vuracam kimseler var... Bunu hi ekinmeden yaparm.- Nasl?- Basbaya. Ta gediine koymasn biliriz demek istiyorum.- Ne tam?- Atasz bu, Kristyan vanovi. Yani, sras gelince yerli yerinde laf etmek... rnein karni usturuplu ekilde bir eyler iin tebrik etmek gibi... Tebrik mi etmek?- Evet. Geen gn ok yakn ahbaplarmdan birinin yapt gibi. Ne yapm o yakn ahbabnz?Doktor, Yakov Petrovi'e dikkatle bakt. teki devamla: Ne mi yapt? dedi. Szn ettiim ahbap, candan bir arkadamn terfini yle tebrik etmi: candan tebrik etmek frsatn bulduuma ok memnunum Vladimir Semyono-vi" demi. "Hesabnzakadar sevinmeme ayrca, bunun 'da-ylar'n sznn gemedii zamanda oluu sebeptir."Bay Goladkin kurnazca bir gz krpmayla ban sallad, doktora bakt.16- Hmm... Demek byle diyor dostunuz, ha? Evet Kristyan vanovi, aynen byle. Sylerken de dostumuz Vladimir Semyonovi'in orada bulunan amcas Andrey Filipovi'e yle bir bakt ki!.. Ama Vladimir Semyonovi'in ter-finden bana ne, diyeceksiniz? Hi. Vz gelir!.. Terfini brakn da daha dnk ocuk bugn evlenmeyealkyor. Bunu da gzelce yerletirdim, sonra izin isteyip ktm.- Yaa...- Ama gitmeden nce kendi kendime, "ld olacak," dedim. "Bari bir tala iki ku vuraym..." Bir de Klara Olsufyev-na'ya dokundurdum. (Evvelki gn Olsufi vanovi'lerdeydik.) Klara Olsufyevna pek dokunakl birka ark okudu. Dedim ki, "Son derece ince ve dokunakl okuyorsunuz. Bakalm, dinleyenlerin duygular syleyiiniz gibi iten mi?" Yani, vglerinde sesinin deil, dinleyenlerin karlarnn n planda geldiini anlatmak istedim.- Ne yaptlar? Ne yapacaklar, yuttular sylediklerimi. Hmm... Evet. Sonra ihtiyara dndm: "Olsufi vanovi," dedim. Size neler borlu olduumu; ocuklun beri gsterdiiniz btn iyilikleri biliyor, takdir ediyorum. Bunun iin ak konuuyorum sinle: Gzlerinizi an Olsufi vanovi! Evet, aynen byle syledim. Benim gizlim kapaklm yok; dosdoru, apak...- yle mi? yleyimdir Kristyan vanovi.- Peki, Olsufi vanovi ne dedi? Ne desin? Bir eyler geveledi: "Ben seni bilirim... Ekselansmz da iyiliksever bir insandr..." falan filan. htiyarlk, ne olacak! Bunad adamcaz... Yok canm. Tabii Kristyan vanovi. Ho, bu konuda hepimiz de yleyiz ya... Ama Olsufi vanovi'in bir aya ukurda saylr artk. Gene de birisi bir dedikoduya balamasn; moruk hemen canlanr, k kesilir.teki, F:217 Ne gibi dedikodu?- Ne olursa olsun... Bizim koca ay ile yeeni evremizin kocakarlaryla fiskoslarn, iirdri dedikodular dkp duruyorlar. Ksacas, adam yok etmek iin ne lazmsa yapyorlar. ldrmek iin mi?.. Evet, Kristyan vanovi, manen ldrmek iin. Bahsettiim yakn dostum iin kardklar de bilseniz...Doktor bayla anladn iaret etti, Goladkin devam etti: yle eyler uydurdular ki Kristyan vanovi, sylemeye dilim varmyor. Hmm..1.- Diyorlar ki, adamcaz bir kadnla evlenmek iin bir kt imzalam... Yani nianlanm o adn da kim, biliyor musunuz?-Yoo...- Yemek yedii aevinin sahibi, adi bir Alman kars... Szde borland yemek parasn deylacakm onu...- Oradakiler mi sylyor bunu? Aa, siz de mi inandnz Kristyan vanovi?.. Rica ederim, o basit, arsz Alman kars... Kalina vanovna... Adini duydunuz herhalde?.. Vallahi, dorusunu isterseniz...- Anladm Kristyan vanovi, anladm ve iimden hak verdim size... imdi nerede yayorsunuz siz?1- imdi mi Kristyan vanovi? Evet. Demek istiyorum ki, eskiden yaadnz... Goladkin ksa, kuru bir glle:- Yalnz eskiden deil, imdi de yayorum Kristyan vanovi. mrm olduka yaayacam inalKristyan vanovi bozuldu.- Szlerimi yanl anladnz. Demek istiyorum ki...- Ben de ayn eyi sylemek istiyorum. Bay Goladkin hep yle glerek ayaa kalkt:(l)Doktor Almandr; konuurken baz dil hatalar yapar,18- Sizi epey rahatsz ettim Kristyan vanovi. zninizle... yi gnler!- Hmm... ey...- Evet evet, Kristyan vanovi; sizi gayet iyi anlyorum. zninizle...Goladkin olduka kaslarak' konuuyordu. Ayaklarn bititirip asker selam vererek odadan kdnen doktor arkasndan bakakald.Yakov Petrovi Goladkin merdivenden inerken keyifle glmseyerek ellerini ovuturuyordu. Dar knca temiz havada kendini tam bir zgrlk iinde hissetti. Hatta dnyann en mutlunu kabul ederek doruca grevine gitmeyi dnd. Fakat arabann tngr mngr yaklamasyla b hatrlad. Petruka arabann kapsn am, efendisinin binmesine yardm etmeye hazrlanyortrovi garip bir nseziyle tatsz bir eyle karlaacakm gibi rperdi, yz yanmaya baladamana atarken nedense ban evirip, Kristyan vanovi'in penceresine bakt. Tahmin ettii doktor pencerenin nndeydi. Sa eliyle favorilerini dzlyor, merakla onu seyrediyordu.Goladkin arabann bir kesine bzld. "Doktor da ahman biri... diye sylendi. Belki hasta etmesini bilmiyor ama, odun kafal bir herif..."Sonra, emrini bekleyen Petruka'ya:- Haydi, ne bekliyorsun!., diye bard. Tekrar Nevski Caddesi'ne yollandlar.19IIIBay Goladkin o sabah son derece tela iinde geirdi. Ne-vaski'ye varnca arabay Gostini Dvor'da1 durdurdu. Petruka'y peine takarak ilkin bir kuyumcu dkknna dald, ii bandan ahaliyle bin be yz banknot" deerinde komple bir yemek bir de ay takmnn pazarln yaptrca ssl . bir sigaralkla gm bir tra takm vermeye de kandrd kuyumcuyu. Bunun drka eyann fiyatn rendikten sonra dkkncya, setii eyay ertesi gn veya hemen o gn da birisini yollayacan syledi, dkknn numarasn not defterine yazd. Tccar, ii sala kaparodan sz at. Goladkin, "Veririz, onu da veririz..." gibilerden ba sallad, adamcazak dkknn ortasnda brakp gitti. Darda peine bir sr satc takld; Goladkin ikide Petruka'ya bakarak girecek baka bir dkkn aryordu. Sonunda bir sarrafa urayp yannda ne dar byk para varsa bozdurdu. Bu ite epey kayb oldu ama, czdannn ikin grn houna bir manifatura maazasna girip kadn kumalarndan birka elbiselik seip pazarlk etti. Bura da kuma almak iin ayrca urayacan syledi. Tccara, birazdan urayp kaparo vereceindkknn adresini ald, kt. Birka maazaya daha urayan Goladkin hepsinde amansz bir pazar, dkkndan ikier er defa kp tekrar dnyordu. yice kaptrmt kendini bu alverie.Gostini Dvor'dan nl bir mobilyacya gitti, alt odal bir ev iin eya seti. Son moda bir talet masasna hayran olarak onun da pazarln yapt. br dkknlardaki gibi pazarlk bitincra alacan syleyerek kt. Birka yere daha(l)Eski Petersburg'un en byk kapal ars. (2)Banknot ruble gm rubleden daha az deerli20urad. -Ama sonunda bu iler skt onu, hatta nedense vicdan azabna benzer bir duyguya kapld. O anda can ne Andrey Fi-lipovi'i, ne doktoru hatrlamak istiyordu. ehir saati eden sonra ald. Bay Goladkin arabasna binerken, elinde yapt alveriten sadece bir ift elbuuk banknotluk ufak bir ie parfm vard. Vakit henz pek erkendi. Arabacya Nevski Caddesi'nde byk bir lokantann nnde durmasn syledi. O gne kadar oraya ayak basmamt, sadeceard. Hafif bir kahvalt edip belirli bir saate kadar vakit geirmeye karar verdi.Yedikleri karn doyurucu eyler deildi, yle zengin bir ziyafete giden adamn mide ezginliini bastrmak iin birka lokma ile bir kadeh votkadan ibaretti. Bay Goladkin yemeini bitirdikten sonra, bir koltua yerleti, isteksizce evresini szd; gnlk sudan gazetelerden birini alp gz gezdirmeye balad. Ama birka satr okuduktan sonra gazeteyi brakt, duvardakaynadan kendine ekidzen verdi. Sonra pencereden arabann durup durmadn kontrol etti, yerine dnerek gene gazeteyle oyalanmaya alt. Heyecan her halinden belliydi. Saate bakt: Henz eyrek getiini, daha epey bekleyeceini anlaynca bo oturmamak iin hi istemedii ncan ikolata smarlad; iene kadar vakit biraz geti. Bay Goladkin hesab grmek iin kasayaiderken arkasndan birisi omzuna vurdu. Liteyni Caddesi'nde rastlad iki gen meslektayd nlar. kisi yaa da mevki bakmndan da Yakov Petrovi'den epey kkt. likilerinde ne faz ne de yaknlk vard; senlibenli olmalar iin sebep yoktu. Goladkin bu karlamadan hi me kalmad, hafife bozulur gibi oldu, yz asld.Gen memurlar fkr fkr, neeliydiler: Oo, Yakov Petrovi, maallah!.. Sizi burada greceimizi hi ummazdk. Hangi rzgr att?Goladkin bozmad: Aa, siz misiniz baylar, memnun oldum.Kk memurlarn gsterdikleri hayretten ok senlibenli-liklerini yadrgamt. Kendini zorlaynlara ayak uydurmaya alt. O da delikanllardan birinin omzunu svazlad. Kk21memurlarla genel olarak resmilik snrlarn aamad iin, hareketi beceriksiz, yapmack oyn havada devam etmeye karar verdi: Ee, bizim ay ne alemde? Memurlar baktlar. O da kim, Yakov Petrovi? Haydi canm, anlamazlktan gelmeyin! Kasadan parann stn aldktan sonra:- Tabii Andrey Filipovi'den bahsediyorum, dedi. Bu defa ciddi konuuyordu.Memurlar gene gz gze geldiler, baklar olduka anlamlyd. Biri: Dairede, dedi. Hem sizi sordu Yakov Petrovi.- Direde demek... Beni sordu, ha?.. Pek gzel.- Evet efendim, sordular... Halinizde bir bakalk var Yakov Petrovi: Pek ksnz-kokular, pomatlar... Anlayalm!..- yle... Byle gerekti baylar.Goladkin gzlerini teye evirdi, zoraki glmsedi. Memurlar onun glmsemesine karlk bir k attlar. Goladkin kalarn att. Ksa bir sessizlikten sonra iki gence nemli bir sr ayo Bakn, sizinle dosta konuuyorum, dedi. Siz beni sadece bir ynden tanyorsunuz baylar. Tabii bunda kendimden baka kimsenin suu yok, bunu da biliyorum.Dudaklarn ksarak memurlar anlaml bir bakla szd. Onlar da gene bakarak birbirlerine Evet baylar, imdiye kadar tanmazdnz beni, diye devam etti Goladkin. Burada bu konuyu fazla demeyi uygun bulmuyorum. u kadarn syleyeyim size: Baz insanlar vardr ki, eri, ak yollardan holanmaz, ancak maskeli balolara giderken maske takarlar. Salonlarda krtp reverans akmay kendine gaye edinmeyenler, giydikleri pantolonun kalp gibi durmasn hayatta en byk mutluluk saymayan, mutluluu baka eylerde arayanlar vardr. Farfaradan, yle yaltaklanmadan, ama en ok stne vazife olmayan eylere burnunu22sokmaktan holanmayanlar da vardr... te size hepsini syledim baylar.Bay Goladkin sustu. Gen memurlar diledikleri gibi elendiler; istedikleri buydu zaten. Son derece nezaketsiz bir kahkaha attlar. Yakov Petrovi kpkrmz kesildi. Gln baylar, imdilik gln! Ama zaman gelince grrsnz, dedi, onuru krlm insan haliKapdan son bir defa daha gen memurlara bakt.- Size bir ey daha syleyeceim: Nasl olsa burada biz bi-zeyiz... Benim kendime gre kurallarm var. Baarszla uradm zaman ylmam, baardm eye de drt elle sarlrm; yaareket etmem. Entrikac deilim ve bununla vnrm. Anlayacanz. Siyaset benim iim deildir ki; av iyi avcnn ayana gelir. Bunu kabul ederim. Yalnz bizim durumda avc kim, av kim?.. Mesele bunda, baylar.Bay Goladkin anlaml bir halle sustu, esrarl bir eda ile kalarn kaldrd, dudaklarn kstmemurlara bir ba selam vererek kt. Onlar da Goladkin'in peinden akn akn bakakaldlDarda Goladkin'i bekleyen Petruka'nn surat iyice askt. Efendisini karlarken:- Emriniz baym? dedi. Ama bunu hi de saygl bir ekilde sylememiti. Adamcaz sabahtan bkuru soukta sokak srtmekten ylmt. Goladkin'in kahreden bakn da umursamad. Goladkin lmay daha uygun buldu, olduka yumuak bir sesle:- smailovski Kprs'ne; dedi. "Yemee beten nce oturmazlar tabii. u halde hemen imdi gm pek erken olacak," diye dnd. "Evet, erken ama, ne zarar var? Resmi bir ziyafet deil ki. yleyse ben de, kibarlar aras dedikleri gibi "sanfason" gidebilirim. Neden olmasn?.. Bizim ay her eyin sanfason olacan syledi zaten. u halde gitmemde hi uygunsuzluk."(l)Sans faon: Teklifsizce.23Bay Goladkin bunlar aklndan geirirken iin iin heyecanlanyor, nemli bir olaya hazrlanibi telalanyordu. Oturduu yerde bir eyler mrldanyor, sa eliyle birtakm iaretler yapir yandan da ikide bir arabann penceresinden uzanarak darya bakyordu. Dorusu, o haliyle "sanfason" bir aile yemeine giden adama benzemiyordu Bay Goladkin!Araba, Ismailovski Kprs'nn yaknnda, Goladkin'in gsterdii bir evin avlusuna ngrdayar; sa yandaki peronun nnde durdu, Goladkin ban kaldrp ikinci katn penceresinde bir kadsi fark etti, cokunlukla parmaklaryla bir pck yollad. Heyecandan hareketlerini kontrol edemiyordu. Arabadan indii zaman yz sapsaryd, pek akn bir hali vard. Peronda apkasine ekidzen verdi, yukar kmaya balad; dizleri hafife titriyordu. Kapy aan uaa: Olsufi vanovi evde, deil mi? diye sordu.- Evdeler efendim. ey... yani... yoklar...'Evde deiller... Nasl? Davetleri var bugn. Ben yemee geldim... davetliyim... Beni tanmyor musun olum? Tanmaz olur muyum baym! Ama size kapy amamam tembih ettiler... ne yapaym...- Aa!.. Samalama olum! Sen, ey... yanln var. Kim olduumu biliyorsun tabii... Hem davetliyim; yemee davetliyim, anlyor musun?Bay Goladkin paltosunu kard, ieriye davrand. Ama uak yolunu kesti:- Affedersiniz beyim, ieri alamam sizi... Emir aldk. Kusura bakmayn.Goladkin'in benzi att. Tam o srada i kaplardan biri ald. Olsufi vanovi'in emektar odaasimovi grnd. Uak ona kotu: Bey ieri girmek istiyor, Emelyan Gerasimovi!- Ahman bysn olum. eriye git "de u namussuz haylaz, Semyoni' yolla bana.Gerasimovi gen ua azarlayp yolladktan sonra nazik, ama kesin bir biimde Yakov Petroviaklat:24- Mmkn deil beyim. Bizim bey sizi kabul edemeyecekleri iin mazur grmenizi rica ettiler.Kabul edemeyecekler mi?.. Byle mi sylediler? Affedersin ama, neden acaba, Gerasimovi?Bay Goladkin'in sesi kopu kopuveriyordu. Uak ban sallad:- Mmkn deil.. Ben haber verdim ama, Olsufi vanovi, "Mazur grsnler," dediler. Kabul edemeyecekler sizi.- Anladm; ama neden?.. Neden?.. Nasl olur bu!.. Orasn bilemem beyim. zr dilerim... lerimiz var... Hayr, hayr!.. Olmaz, olamaz bu. Sen ieriye haber ver Gerasimovi: Ben yemee davetliyim... Kusura bakmayn efendim... zr diliyorlar... zr diliyorlarsa durum deiir ama, gene de tuhaf; deil mi Gerasimovi? Efendimiz bilir... zninizle beyim.Gerasimovi kesin bir el hareketiyle Yakov Petrovi'in ilerlemesini nledi ve tam o srada dardan antreye giren iki misafire yol at. Girenler Andrey Filipovi'le yeeni Vladimir Semyonovi'ti. kisi Goladkin'i biraz hayretle szdler. Andrey Filipovi bir ey syleyecek oldu ama, Goladkin bozgunu kabullenmiti artk. Kpkrmz kesildi, mahcup bir srtmayla yerbakarak antreden merdivene kt. Kapnn eiinde bir an durdu. Ben birazdan gene urarm .Gerasimovi, dedi. Sorunun halledileceine eminim.Andrey Filipovi de Goladkin'in peinden sahanla kt: Yakov Petrovi! diye seslendi. Yakov Petrovi!Bir kat aa inen Goladkin birden durdu, hzla ban kaldrarak olduka sert bir sesle: Bir emriniz mi var Andrey Filipovi? dedi. Ne oluyor Yakov Petrovi, hayrola? Bir eyim yok Andrey Filipovi. Olsufi vanovi'lere gelmitim, dnyorum. zel hayatmla iller bunlar. Ne demek istiyorsunuz?25- zel hayatim, demek istiyorum Andrey Filipovi. Herhalde bunda resmi hayatm ilgilendirecek olumsuz bir yn yoktur. Resmi hayatnzdan bahsetmenin sras m imdi Yakov Petrovi! Belki de sras deil Andrey Filipovi. mark bir kzn kstahl yznden...- Nee?.. Ne dediniz?..Andrey Filipovi tkanr gibi oldu. Goladkin, efinin tuhaf-latnn farkna varmad, bir adk tekrar yukar kacak gibi oldu. Andrey Filipovi elinde, olmadan geriledi, kukuyla etrafa baknd. Goladkin bir iki basamak knca Andrey Filipovi ondan daha abuk davrand, ieratt kendini; kap hzla kapand. Goladkin merdivende tek bana kald. aknlk iindeydi. "Aksilik ite... Ne yapalm!.." diye mrldand. Birdenbire aada konumalar, ayak sesleri ldu. Bunlar, Olsufi vanovi'e gelen misafirler olmalyd... Bay Goladkin toparland, paltosunun raton krkl yakasn kaldrd, yzn maskelemeye alarak hzl admlarla merdiveni Ayaklar dolayor, btn vcudunda bir geveme, bir uyuukluk hissediyordu. ylesine dalgnd, arabann kapya yanamasn beklemeden avlunun amurunu youra youra sokak kapsna doru y binerken bu hantal arala birlikte yerin dibine, bir fare deliine tklmak istiyordu: Olsufi Ivanovi'in evinde kim varsa hepsinin pencerelere erek onu seyrettiine emindi. fkesini Petruka'dan ald: Ne srtyorsun, eek! Srttm yok benim. Nereye gidiyoruz imdi?- Eve. Hadi!Petruka arkadaki basamaa yerleerek:- Eve ek arabac! diye bard.Goladkin'in akl gene Petruka'ya takld: "Karga sesli herif..." diye fkeyle dnd. Araba ovski Kprs'nden epey uzaklamken birdenbire arabacya geri dnmesini syle-26di. Birka dakika sonra gene Olsufi vanovi'in avlusundayd-lar. Ama Bay Goladkin'in huzursuzluu stndeydi o gn: , Dur be aptal herif, dur!.. Geri dn! diye haykrd.Arabac bu emri nceden bekliyormu gibi, peronun nnde durmadan avluda bir tur yaparak sokaa srd.Bu defa eve gitmekten de vazgeen Bay Goladkin, Semyo-novski Kprs'n getikten sonra oradaki sokaklardan birine sapmasn syledi. Olduka gsterisiz bir lokantann nnde arabay duak hesabn grd. Petruka'y eve yollad. Yalnz kalnca lokantaya girdi, kk zel bir salmek smarlad. Kendini iyi hissetmiyordu, kafas karmakarkt. Yemei beklerken odada bir durdan br duvara gidip geliyordu. Sonunda bir iskemleye oturdu, ban avular arasna alarakurumu gzden geirmeye balad; bir karara varmas gerekiyordu.IVP gn Bay Goladkin'in velinimeti 6. derecede memur Olsufi vanovi Berendeyev'in evinde biricik kz Klara Osufyev-na'nm ya gn son derece parlak, grkemli bir ziyafetle kutlanmt. Byle bir ziyafet, smailovski Kprs dolaylarnda oturan yksek memur aileleri arasn grlmemiti.Bir ziyafet ki, akam yemeinden ok Baltazar1 ziyafetlerini andryordu... Zevk, ihtiam, kibarlk bakmndan; sofradaki Klikoampanya, istiridye; Yeliseyev'le Miltin'den gelen meyvelerin en pahals, mezelerin en eitlisi; hatta memur misafirlerin en sekin olmas Babil alemlerinden birini hatrlatyordu bize... Gen kzn ya gn erefine dzenlenen bu ziyafet ta bir aile balosu ile sonuland. Kk balo deyip gemeyelim: Kibarlk ve genel durum bakm pek mkem-(l)Balthazare: Sefahate, ikiye dkn Babil'in son hkmdar.27mel, drt ba mamur bir balo oldu! Bununla beraber balodan ok samimi bir aile toplantsna benzemiti. Byle bir toplant, ancak 6. dereceden memur Berendeyev gibilerin evlerinde yaplabilir! Hatta bence, her 6. derece memurun becerebilecei i de deildir. Ah, air olsaydm! Ama Pukin ayarnda bir air olmak kouluyla... (Daha kklerin byle konulara b sokmamalar daha iyi...) te aziz okuyucular, yle bir air olsam, bu sayl gn size bir a, bir donatrdm ki; parmanz aznzda kalrd! Her eyden nce iirime ziyafet sofrasndangen ziyafet sahibesinin erefine kaldrlan ilk kadehin anlatlmasna nem verirdim. Misafirlerin o andaki bekleyiini ve huu dolu, sessizlikten ok Demosten'in belagatn andran o sessizlii; ak salarna yaraan yksek nianlarna gre eref mevkinde bulunan Andrey Filipovideh kaldrn kaleme alrdm. Bu gibi nemli anlarda iilmek zere uzak bir lkeden getirtilaptan ok tanrlarn itikleri Nektar'a benzeyen arab da unutmazdm. Andrey Fili-povi'den sra kadeh kaldrma sralarn bekleyen baka misafirlerle mutlu ailenin btn kiilerini bir bizerdim. Sz sk sk geen Andrey Filipovi'in, kadehine bir damla gzya drrken tebrikleuk dileklerini sunmasn, Klara Ol-sufyevna'nn sal iin ayrca mutluluktan, utangalnd gl gibi pembeleerek annesinin boynuna sarlmasn, ak sal babasnn duygulanp alamasnektii gibi dile getiremezdim.Ayaklarn uzun hizmet yllar srasnda kaybeden Olsufi vanovi duygulanmakta haklyd: Kadeolundaki abasn ve geirdii zntleri unutturmak iin servet, bycek bir ev ve birka kybir kz evlat vererek dllendirmiti onu. Olsufi vanovi o akam ocuk gibi alad, byk koelans'n iyiliklerinden sz at. O anda odada bulunanlarn cokunluunu nasl anlatrm size!rn syleyeyim: Hali ve duruuyla 14. dereceden gen bir memur olmaktan ok, general rtbesindekilere benzeyen bir delikanl Andrey Filipovi'in dokunakl nutkunu dinlerken tpk o yal memurlar gibi gzya dkt. Ho, Andrey Filipovi'i o anda28yksek bir memur veya herhangi bir devlet dairesinin bir ube efine benzetemezdim. Kime, neye benzediini ben de bilemiyorum; bence bunlarn hepsinin stndeydi! Yazk ki slbum byle olaanst gzellikleri, ibret verici anlar ifade edecek kadar kudretli ve adal deil Byle anlarda insan, bunlarn, ktl, muzr dnceleri, ahlakszl ve kskanl yenmenanr. Bence hibirinin stnde durmadan alakgnll bir sessizlikle geitirmek ok daha anl Gene de size iyiliin zaferinin rnei olarak, yirmi altnc baharna giren Andrey Filipovi'in yeeni Vladimir Semyonovi'i gstermeden yapamayacam. Amcasndan sonra o da gen ve gzelen sahibesine en iten dileklerini sundu. O anda kzn annesiyle babasnn gzleri nemlenmiti, Andrey Filipovi yeenine iftiharla bakyordu. Misafirlerin kimi duygulanyor, kimi, zellikle delikanlnn birka arkada, talihli genci belli belirsiz kskanarak szyorlard. Bunzun uzun anlatmayacam, sadece szgelii, bu gencin tabii olumlu anlamda- kendi yann adamdeil, byk rtbeli, arbal amcasna benzediini ekleyeceim. Yal grnl bu gencin heann eritii ykseklii ve mutluluu haykryordu.Bay Goladkin'in alt dairede masa efi olan Anton An-tonovi Setokin'den de ksaca, birkeyle sz aacam. Anton Antonovi Setokin, hem Andrey Filipovi'in, hem Olsufi vanovi'in d arkadayd. Ak pak, sevimli ihtiyarck ayn zamanda Klara Olsufyevna'nn vaftiz babasyd. Ei aile dostu olarak kadeh kaldrrken gldrc bir iir okudu, horoz taklidi yapt. Anton Antovi'in bu -deyim yerindeyse- kabaca senlibenliliinin topluluu nasl glmekten krdn, Klsufyevna'nn byklerinin emri ile sevimli ihtiyarc nasl ptn anlatmadan geeceim. uetineceim: Berendeyev ailesinin drt ba mamur sofrasndan kalkan misafirler adeta birbirlerine kardelik duygularyla balanmlard. Yallar, kalburst kiiler kibar bir itenlikr iki laf ettikten sonra kendilerine yaraan arballkla baka salona getiler. Orada birkauba ayrlarak deerli za-29inanlarn harcamadan yeil uhal masalara oturdular. Bayan larn hepsi byk salona toplanmimli, candan bir halle c vl cvl konuuyorlard. Talihin eitli nimetleriyle dllendiri-lgdeer ev sahibi, koltuk deneklerine dayanarak, kz nn ve Vladimir Semyonovi'in yardmylsafirlerini arlyordu. Sonunda o da cotu, byle sayl gnde toplantnn ek- siksiz olmasdakrl gze almaya, ufak apta bir balo tertiplemeye karar verdi. Bu ii gen yama ramen yle 6. dereceden bir memura benzeyen delikanlya havale ettiler. Gelen on bir kiilik orkestra, tam saat sekiz buukta Fransz kadrilleriyle buna benzer zarif danslar almaya ba lad. -Saygdeer Olsufi vanovi'in tertipledii irin baloyu zayf,j renksiz kalemim canlandracak deildir. Hem sorarm si-ze: Bay Goladkin'in -belki kendi apnda merakl- ama pek sade servenlerini anlatan benim gibi iddiasz, mtevaz bir ykc o balo yksnn stesinden geleb Orada bulu-; nan soylu hanmefendilerin evresindeki olaanst gzellik, zarafet, kibar bir nee, sevimli bir arballkla arbal bir sevimlilik karmn kim gerektii gibi dileTenleri beyaz, pembe iekleri andran, yz ve omuzlary-la, sln boyalar ile, minik hareket ayaklaryla bayanlarn hepsi birer masal perisi gibiydi. Gelelim onlarla dans eden erkeklere. Kimi neeli, ii iine smaz apknlar, kimi arbal, vakur efendilerdi; ama o Dans aralarnda kori-' dorun br ucundaki kk yeil odaya toplanarak pipolaryla sigaralarorlard. Hepsinin memuriyet derecesi gibi aile durumlar da yksekti. Hepsi zarif, onurlu genlerdi; ou bayanlarla yalnz Franszca konuuyordu. Rusa konuanlar da ancak anlam zarif komplimanlar yapmak iin sekin bir Rusa'dan yararlanyordu. Tabii sigara iilen odada, bekrlar aras konuulan dil epey farklyd: Daha serbest, daha teklifsizdi... Sk sk: "Ulan Petka, ne polka dktrdn be!" Ya da: "Vay sulu Vasya, kzn ellenmedik yerini brakmadn..." gibi nazik akalamalar da oluyordu.30Yukarda dediim gibi, sevgili okuyucular, kalem btn bunlar tek tek, gereken canllkla tarife yeterli deildir. yisi mi, u gerekten yaanm yknn biricik ve gerek kahraman Baye dnelim.Adamcaz o anlarda olduka tuhaf, hatta tuhaftan daha g, ac bir durumda bulunuyordu. Ksacas Goladkin, Olsuyif vanovi'in servis merdiveninin sahanlndayd, orackta bir keye bz Rahat bir yer deildi, olduka karanlkt. Yakov Petrovi bycek bir dolapla eski bir paravann arasna skm, birtakm vr zvrl dkntlerin arasna gmlmt. Ara sra ban u bakyordu. Ona sorarsanz, sadece "seyretmek iin" duruyordu orada, istedii anda ieri girebilirdi; girmesine kim engel olabilirdi sanki!.. Bir adm atmas yeterdi... Hal byleyken -laf aramzda- Goladkin'in ac soukta eitli hrdavat arasnda iki saatten fazladr dmasnn normal saylabileceini iddia etmesi biraz garipti...Durduu yerde hep len Fransz nazn Villeuil'n. "Beklemeyi bilen muradna ular" szlerini arlyordu. Bay Goladkin bunu vaktiyle bir kitapta okumutu; imdi hatrlamas tam yerindeydi. Gerekten bulunduu duruma tpatp uyuyordu. O aralk, saattir karanlkta, souk merdiv ivi kesen adamn, peine dt maceray olumlu bir sonuca nasl balayabileceini dnrkiyordu. Villeil'n hikmetlerini sralarken, nedense, Trk veziri Marsimidris'le dilber kontes Luiz'i hatrlad. Bu yky de baka bir kitapta okumutu. Sonra, cizvitlerin, bir amaca ulamak iin her areyi mubah saydklarn dnd... "Aman, Cizvitler de kim, hepsi ahmak onepsini cebimden karrm..." Evet; sorun yalnz servis merdivenine alan bfe odasnn bo okalamakt. O zaman ne cizvitlere ne baka kimseye bakmadan ieri girip bfeden ay salonuna, oradan, oyun odasndan, doruca polkalarn, kadrillerin oynand byk salona geerdi. Geyzde yz geerdi; kimsenin ruhu duymadan yapard bunu! Ondan tesi kolayd...31Yzde yz gerek ykmzn kahramannn o andaki du^ rumu ve ruh hali byle idi ite. Gene de epey kark-] ti, nk merdivenden yukar kmak byk bir marifet deildi bunu herkes yapaitekim o da rahata km, ieri gir-: misti. Ama daha sonrasna cesareti yoktu. Aslnda bir mseden] veya bir eyden ekindii yoktu, bu macerann devam ekmiyordu onu artk. u karanlkkprdamadan, uslu uslu durmay tercih ediyordu. Villeuil'n sylediklerini bir daha hatrlad ve kzd: "Villeuil'den bana ne!" Donmu eliyle m yanan imdikledi. "Numarac sen d Adn gibisin - Goladka"1... Yalancktan bu kmann nereden aklna geldiini kendi de bilmiu. Belirli bir amac yoktu, iinden gelmiti besbelli... Tam o anda, deminden beri arad frsat ka-geldi. Bfe odasn kollarken bo olduunu fark etti. Hemen davrand, iki adydi. "Gireyim mi, girme.-yeyim mi?.. Haydi gireyim... Ne olur yani, zafer cesurlarndr!" Goladkin, kendini gene paravann arkasnda buldu. "Yo, imdi olmaz, sras deil... birisi girerse?.. Tamam, oldu bile! Th, kimse yokken ne iyi frsatt! Dalsaydm ieri, imdiye kadar salonda olurdum. Ama bende bu psrklk varken bir halt edemem. Tavan gibi tabanszm... Yalnz miskince adilikler benim iim... imdi kazk gibi burada durmann alemi var m? Evde olsaydm, rahat rahat, sereserpe aym ierdim. Ne iyi olurdu, tam ay zaman! Hem ha gecikirsem Petruka da sylenmeye balar. Gitsem mi; ne olur yani?.. Cehennemin dibine btn bu ilerle ziyafetler! Gidiyorum ite."Bay Goladkin kesin olarak eve dnme kararn verdikten sonra yaylanm gibi ne frlad ve kenni bfe odasnda buldu... Paltosunu, apkasn bir keye att, san ban dzeltti, redingollarn ekitirdi; arkasndan... evet, arkasndan ay salonunun yolunu tuttu. Oyun masalarnkiler kumar heyecanyla gelenin farknda olmadlar. Bay Goladkin sana soluna bakmadan doruca dans salonuna dald.Tam o srada sanki mahsus gibi dans bitmi, orkestra susmutu. Gen bayanlar gz alan gruplar halinde salonda ar(l)Goladka: Clz, psrk, miskin demektir.32ar gezinirken; erkeklerin bir ksm kendi aralarnda gevezelik ediyor, bir ksm da bayanlardan sonraki danslar iin sz alyorlard. Yakov Petrovi hibirinin farknda deildi, gz sadara Olsufyevna ile yannda bulunan Andrey Filipovi'de ve Vladimir Semyonovi'de idi. Yanlarnda dikkati eken, hatta ilk bakta, imdiden az ok baarl bir gelecee ulat anmur da vard. Goladkin yrmeye devam etti. Davet edilmedii, istenmedii halde bu toplantya bir kuvvetin srklemesiyle geliyordu. Yrrken general rtbesinde bir adamla arpp, aya Derken, aya yal bir kadncazn eteine takld, etek hafife yrtld... Tepsi elinde suaa ve yolunun stne kan bir iki kiiye arpt. Hibirinin farkna varmad ya da vard sonunda Klara Olsufyevna'nn karsna dikildi. phesiz, o anda en ok istedii ey, orada oak, yerin dibine gemekti... Ama olan olmutu, elinden bir ey gelmezdi artk?.. "Baarszlkn ylma, baarnca da yklen..." diye aklndan geti. Evet Bay Goladkin entrikacnn biri dei salonlarda boyun krmak ondan uzakt... Ama olmutu bir kere. stelik Cizvitler de ie kart... Ne olursa olsun, Goladkin o anda hepsini unuttu. Salondaki gezinmeler, uultu halinde devam eden konuma ve glmeler birdenbire kesildi. Hepsi yava yava Yakov Petrovi'in evresinde topland. O, bunun da farknda deildi, gzleri yerde, ta kesilmi duruyordu. n, o gece kendini vurmak geldi. Bu karardan sonra biraz ald, derlenip topland ve konumaya balad.Szne kutlama ve mutluluk dilekleri sunmakla balayan Yakov Petrovi, kutlama ksmm olduka becerdi. Dilekler faslna gelince tkezledi ve bununla her eyi berbat ettiini anlad. Gerekten de yle oldu: Dili dolat, kzarp bozard, gzlerini yere indirdi ve sustu. Ama bir sonra onu saran kalabal cesaretsiz bir bakla szd; baylacakt neredeyse. Etrafndakilee korkun, pusuya yatm bir halleri vard ki!.. Geride duranlar aralarnda fsldap duruyorha ndekiler aka kahkahay basyordu.teki, F:333Goladkin zavall, akn bakn Andrey Filipovi'e evirdi. Ama Andrey Filipovi'in kahredtam anlamyla yerle bir etti. Ezici sessizlik devam ediyordu. Sonunda Goladkin duyulur duyulmaz bir sesle: Bunlar ailem ve zel hayatmla ilgili eyler, Andrey Fili-povi, dedi. Bildiiniz maceralar deil...- Ayp bu yaptnz, utann! diye fsltl bir sesle kesti Andrey Filipovi; iyice kzmt.sufyevna'nn koluna girerek Goladkin'e srtn evirdi. Utanmam iin sebep yok Andrey Filipovi! diye onun gibi fsldayarak karlk verdi Goladki bzlm, ufalmt adeta. Bakn onu merakla szen misafir kalabalna evirdi, durumu ka- Ne var yani?.. Bir ey yok... Herkesin bana gelebilir bunlar!Goladkin bir yandan bunlar geveliyor, bir yandan da kalabal yararak svmak istiyordu. Yol atlar, o da iki sra misafir arasndan, ayaklan dolaarak geti. Kader srklyordu onu; b bir kader srklemesi olduunu anlyordu. Deminki gibi o karanlk servis merdiveninde olmay ne kadar isterdi; imkn olmadna gre, bari bakalarnn dikkatini ekmemek iin bir k! Kimseye ilimeden, kimsenin gzne batmadan duracak, ev sahibiyle misafirler de iyi niyetine kanaat getirerek halini hogryle karlayacaklard... Sonunda diledii gibi bir kskt, kimseyle fazla yaknl olmayan bir misafir gibi kaytsz bir tavr ald. Daha serbe de nnde duran iki bo sandalyeye aband, sandalyelerin arkaln iki eliyle tuttu. Yanndazun boylu, yakkl subaya glmseyerek bakt:- Bu iki sandalyenin sahibi var, temenim, dedi. Biri Klara Olsufyevna'nn, teki prenses evehanova'nn. Onlara ayrdm bunlar...Goladkin konuurken tkanacak gibi bir hali vard. Yakkl temenin kstah derecede souk babir bcek gibi kk, nemsiz hissetti kendini. Temen kmser bir glmsemeyle srtn evir34Birinci denemede bozguna urayan Goladkin ylmad, bir deneme daha yapmaya karar verdi. General rtbesinde, gsnde bir yldz parlayan yal bir zatn yanna sokuldu. Ama buradanbulamad, adamn souk baknn altnda, stne bir kova souk su dklm gibi rperdi, sustnumayacak, br misafirler gibi etrafa nem vermeden duracakt. Bu karardan sonra biraz rahatlad, skntl durumunu maskelemek iin redingotunun kollarn dzeltti, sonra bakm raafirlerden birine dikti. "Adamn salar takma galiba... Perukasn karsa kafas avucumun ibi plak olur..." diye dnd. Bu nemli keiften sonra Bay Goladkin Arap Emirlerini hatrlaygamber soyundan olduklarn belirtmek iin balarna yeil sarklar sararlarm; sarn alte tralym... Son konu Trklerle ilgili olduu iin Goladkin Trk ii terlikleri hatrlad,lipovi'in pabularm ark terliklerine benzetti... Artk eskisi gibi sklmyor, durumu yadrrdu. "u tavandaki avize birdenbire kopsa da yere dse... Hemen Klara Olsufyevna'y kurtarmaya koardm, diye dnd. Kurtardktan sonra da Korkmayn, bir ey olmad... Ben sizi krdim ona." Goladkin'in gzleri Klara Olsufyevna'y ararken bak Berendeyev'lerin emektar Gerasimovi'e takld. htiyar uak son derece resmi, kesin bir tavrla ona doru geliyordu. Goladkin rperdi, iini belli belirsiz, ama son derece tatsz bir duygu sard. Elinde olmadan bam saa sola evirdi, ne olur ne olmaz diye usulca svmay dnd. Fakat ge kalmyd.Goladkin srtt, Gerasimovi'in gzlerinin iine bakarak:- u amdandaki muma bak Gerasimovi, decek neredeyse... dedi. Uaklara syle, dzeltsinleru.- Ne mumu? Decei filan yok, dimdik duruyor. Sizi dardan birisi istiyor beyim. Buyrun.- Ben mi?.. Kim istiyor, Gerasimovi? Kim olduunu bilmiyorum. Bir ahbabnzn adamym. "Yakov Petrovi Goladkin burada m?" diyu. ok nemli ve acele bir i iin grecekmi sizinle... yle dedi.35 Yanln var Gerasimovi, olamaz. Yanldm sanmam efendim. Hayr hayr Gerasimovi, sanacak sanmayaca yok bunun... Kimse aramaz beni burada, soracak kimsem yok nk. Hem buras evim benim Gerasimovi.Yakov Petrovi soluk ald, etraf szd. Salondakiler Goladkin'in en ufak hareketini gzden karmamaya alyorlard. Erkekler daha yakma sokuldular, bayanlar az tede kukuyla fisldaEv sahibi de geldi. Olay olduka grltsz patrtsz getii iin olanlardan haberi yokmu gordu. Ama Goladkin, kaderini tayin edecek ann geldiini semiti. Hcuma geerek dmanlarm sermenin tam zamanyd! yice heyecanlanmt. Hl karsnda duran Gerasimovi'e dnd. Heyen, iten bir sesle. Evet, yanlyorsun dostum, diye tekrarlad. Kimse armad beni. unu da syleyeyim, bu sabi buradan uzaklatrmaya alrken de yanl hareket ettin. Olsufi vanovi veli-nimetimdir. lar yl tam anlamyla babalk eden Olsufi vanovi'in en mutlu gnnde bana evinin kapsn kle byk bir yanllk yaptn Gerasimovi!Bay Goladkin kendinden memnun, gerekten duygulu bir halde, yal gzleriyle etraf szd. nei bir and bu. Salondakileri kazandna yzde yz emindi. Alakgnlllkle yere bakarak Olsuin onu kucaklamasn bekliyordu. Misafirlerden duygulananlar oldu, hatta korkun, eilmez Gerasi-movi'in azndan pek gevek bir "Bilmem ki vallahi..." kt. Ama Yakov Petrovi'in talihi buraya da yetiti: Orkestra tam o srada olanca mnasebetsizliiyle grltl bir polkamaya balad. Adamcaz, btn abalarnn bir anda yok olduunu hissetti, rperdi. Salon yeniand, Gerasimovi dansa hazrlananlara yer amak iin biraz geriledi. Vladimir Semyonovi ile Klara Olsufyevna nde, arkalarndan prenses evehanova ile yakkl temen dansa baladlaetmeyenler, herkesin pek houna giden polkay zevk ve nee iinde seyrediyorlard. Goladkin bir anda unutuldu. Fakat dans biter bitmez yeni bir olay ortal gene birbirine katt.36Bay Goladkin, yorgunluktan soluk solua, yanaklar al al kendini koltua brakan Klara Olsufyevna'nn danstaki baarsn tebrik edenlerin meydana getirdii kalabal yararak gen ke durdu. Yz sararmt; sanki dans edip yorulan oymu gibi bitkindi. Dudaklarnda arpk birme titriyordu. Klara Olsufyevna'y dansa kaldrmak istiyormu gibi elini uzatt. Gen kz bo bulundu besbelli, ayaa kalkarak elini ona verdi. Yakov Petrovi bir iki adm att, ayaklarnn kh birini kh tekini kaldryor, yere srterek reveransa benzer birtakm hareketler rdu. Birdenbire yere kapaklanacakm gibi sendeledi. Klara Olsufyevna bir lk att. Yanlara bulunanlardan birisi gen kzn elini Goladkin'in elinden ekti. Adamcaz geri geri ittiler; etraf yeniden evrildi. O srada iki kocakarnn crlak haykrlar duyuldu: Goladkin itiklr-ken az kalsn deviriyordu onlar... bir kargaalktr gidiyordu, hepsi birden bir eyleraryor, kimse kimseyi dinlemiyordu. Orkestra sustu. Yakov Petrovi de onu saran evrenin ortasnda hep o arpk glmsemeyle saa sola bakyor;- u polka gerekten meraka deer, bayanlarn hakl olarak houna giden bir dans... Biz de denemek istedik ama... Evet, kabul etmek zorundaym... diye kekeliyordu.Neyi kabul edeceini kimse renemedi. nk bir el birdenbire Goladkin'in koluna yapt, ba el srtna hafife dayanarak adeta okarcasna onu bir yana itmeye balad. Bu grnmeyen ell yardmyla ilerleyen Goladkin kapya doru itildiini anlad. Bir eyler sylemek, bir eylermak istedi... Daha dorusu hibir istei yoktu artk; sadece farkna varmadan srtmaya devam ediyordu. Arkasndan birisi srtna paltosunu att, apkasn kulaklarna kadar indirdi. Bir asonra Bay Goladkin kendini darda, souk, karanlk merdivenin sahanlnda buldu. Aya bir kld... Salland, uuruma dyor sand... Barmak istedi, azn at, yutkundu ve avluda od. Serin hava yzne arpt. Yakov Petrovi bir an hareketsiz durdu. Birdenbire, yukardan orkestrann oynak sesi duyuldu... Bay Goladkin her eyi hatrlad, sonra mh-lana kald yerdekoparcasna alabildiine komaya balad.37Bay Goladkin dmanlarn saldrmalarndan, tekinin berikinin eitli muzr hareketlerinden,akarlarn telal hay-krmalarndan, gen kadnlarn ahvahlarndan, Andrey Fili-povi'in kan, hi arkasna bakmadan kayordu. smailovski Kprs'ne yakn bir yere kt zaman, alasburg kuleleri gece yarsn oktan almt. Bay Goladkin o anda kendini lm, tam anlamylayordu. Ayaklarnn onu nasl tadn anlamyordu, ona gre mucize gibi bir eydi bu... Havaine tam uygundu. Nem, sis, yamurla kar, ksacas kasm, daarcnda ne varsa; nezle, grip, ain gibi illetleri olanca cmertli-iyle ortala sayordu. Rzgr tenha sokaklarda uluyor, Fo, tanka'nn koyu sularn rhtmn parmaklndan dar, talara1 fkrtarak sokak fenerlerine kadar sratyor- ; du. Fenerler de altta kalmyor, rzgrn ulumalarna tiz, crlak gcreriyordu. Petersburg'da oturanlar bu bitmez tkenmez czrtl k konserlerini gayet iyi bilirler. Yamurla kark kar yayordu. Rzgr estike yamur, itfaiye hortumundan fkrr gibie fkryor, derisini binlerce ineyle fiskeliyordu. Arada bir uzaktan gelen arabalarn tekerlek sesinden rzgrn uultusuyla sallanan fener direklerinin gcrtsndan baka ey duyulm, yamur suyu damlardan, su oluklarndan ve pencere pervazlarndan kaldrmlara rl rl akrafta, ta uzaklara kadar tek bir canl grnmyordu. Ho o saatte, hele byle bir havada baka trl olamazd ya! Yalnz Bay Goladkin Fontanka rhtmndan zgn, kederli, kendine has acelekoar admlarla trs trs gidiyordu. O.anda en ok istedii ey, bir an nce estilavona-yac kattaki kck dairesine ulamakt...38Bay Goladkin, 6. dereceden memur Berendeyev'in evinde urad yenilgiden ylesine sarslmt havann azgnl vz-geliyordu ona... Petersburg'un kudurgan kasm olanca yamurunu, karnarsa- adamcazn stne boaltm, uultularyla sersemletmi, kemiklerine kadar tmt. Ba avu avu kar frlatarak yolunu artm, kalan aklm bandan almt. Dardan birisi Yakks, ackl trsn grse onun o anda duyduu acy, komasnn da dorudan doruya kendindena anlard. Evet, yalan deildi; yle bir ruh hali iindeydi. Hatta Bay Goladkin yalnz kendinden kamak deil, bsbtn yok olmak istiyordu. O dakikalarda bir ey anlamyordu, evresin olan bitenin farknda deildi. Sa ayandan kan lastiin teki yaya kaldrmnn amurlu kainde kald. Yakov Petrovi onu almay dnmedi, hatta ayandan ktnn farknda da deild etkisindeydi. kide bir kaldrmn ortasnda kaklm gibi duruyor, her durmada bir an iin ok oluyordu. Sonra birden silkinerek yeniden olanca hzyla komaya balyordu. Peinden kovalayan varm gibi, urad korkun felaketten kamak istercesine, ardna bakmadan kouyor, k...Durumu gerekten acklyd. Sonunda soluksuz kalnca birdenbire durdu. Burnu kanayan bir adam gibi rhtmn demir parmaklna abanarak gzlerini Fontanka'nn kabarm bulank sularna durumda ne kadar kaldn bilmiyoruz. Bildiimiz tek ey, Bay Goladkin'in o anda son derece bitkin, ruhen hrpalanm, iradesini tamamyla yitirmi olmasyd. Ol-sufi vanovi'in evindpan rezaleti, estilavonaya Soka-'ndaki evini, o andaki buhranl halini, -hepsini- unutmutu. Zaten elinden ne gelirdi?.. Artk hepsi birdi onun iin! Olan olmu, hakknda karar verilmi, imzalanmt... Yakov Petrovi bunlar aklndan geirirken birdenbire, evet birdenbe btn vcuduyla rperdi, elinde olmadan iki adm geriledi, sebebini bilmedii bir kukuyla etrafa gz att. Kimse yoktu, olaanst bir olay da gememiti... Ama, Yakov Petrovi'e o andayaknnda birisi varm gibi geldi. Evet, tpk ona benzeyen birisi,39demir parmakla abanarak yannda duruyordu... Hatta bir ara lk Yakov Petrovi'e anlalmaz bir eyler mrldanmt galiba, abuk abuk sylemiti ama Goladkin szlerinin onu ilgilendilamt.Bay Goladkin yeniden ortal baklaryla tarad, sonra, - Hayal mi gryorum yoksa? dedi. Ne gitti acaba?.. Miyop gzleriyle kaln sis perdesini delmeye alrken ii rahat deildi. Amaikkatini ekecek yeni bir ey gremeyince biraz yatt. Her ey yerli yerinde, gerektii gibii. Kar daha hzl, daha sk, daha iri dyordu; yirmi adm tesini semekj mmkn deildi. Feeri ncekinden daha tiz sesler -kararak gcrdyor, rzgr, sadaka dilenen srnak bir dilei daha yank, daha ackl sesler karyordu. ]Bay Goladkin dilerini skt, yola devam etti. Etrafna yan yan bakarak, "Acayip ey... Ne oldu bana yle?.." diye tekrarlad. Btn varln hzne de, korkuya da benzeyen garip bir d sard. Vcudu ikide bir ince ince rperiyordu. Kendine cesaret vermek iin, "Ne oluyorum sanki, belki kurduum ka-| dar fena bir ey yok... Kimsenin erefiyle oynamadm, belki ola ca vard zaten..." diye kendini teselli ediyordu, ama sylediinin pek farknda deildi. "yle ya, bakarsn her ey dzelir, her ey gene st liman olur; kimsenin bir diyecei kalmaz..." Bay Goladkin'in biraz ii ferahlad, toparland. stn ban kaln bir tabaka halinde an kar silkeledi ama iini kemiren skntdan bir trl syrlamad. Birdenbire uzakta bir toi. Yakov Petrovi ban sallad: "Bu havann sonunu iyi grmyorum; sel mi basacak ne?.." j Bunu syledikten veya iinden geirdikten sonra bir adamn ona doru yrdn grd. Onun gibi ge saatlere kadar darda kalan sbelli. Grnte basit, stnde durulmayacak bir eydi ama Yakov Petrovi nedense kukuland,u adeta. Adamdan bir ktlk greceinden deil, yle ite... "Kimbilir neyin nesi... Bu saattdolatna gre... Belki karma kp bir maksatla yolumu kesiyor?.." htimal bunu ayn ekice bir an uur altnda hissetmiti. Esasen, aradan yle ksa bir an geti ki ne bir ey dnm40de duymak iin vakti kald; adam ondan iki adm tedeydi. Bay Goladkin her zamanki gibi kendine has umursamaz halini taknd, sanki btn dnya bir yana o bir yanaym gibi, kimseye ilimeden yoluna devam ediyordu. yle ya, yol geni, herkese akt... Hali ile bunu belirtmek istiyordu. Bir an olduu yerde yldrmla vurulmu gibi kala kald, nnden hzla geen adaan bakt, sonra rzgr vurmu frldak gibi dnd; adam lapa lapa yaan kar bulutu arasnda kak zereydi. O da pek hzl gidiyordu; tepeden trnaa smsk giyinii, atks, hepsi Bay Golaeiydi. Onun gibi rhtm kaldrmndan kk, sk, koar admlarla yryordu. Yakov Petrovi ke, "Bu da nesi?" diye mrldand, rperdi; srtnn buz kesildiini hissetti. Adam gzden kayb, adm sesleri bile duyulmaz oldu. Fakat Yakov Petrovi hl durduu yerde arkasndan bakmaya devam ediyordu, sonunda yava yava toparlad. Bu sefer kendi kendine kzd: "Benimki de samalk, delirdim mi yoksa?" diye sylendi, admlarn sklatrd. Yrrken dnmemeye aldekor ve havadan syrlmak iin gzlerini yumdu. Birdenbire rzgrla frtna uultusu arasndan ayak sesleri duydu. Silkinerek gzlerini at; yirmiyirmi be adm tede, ona doru yryenini fark etti. Adam sk admlarla yrd iin aralarndaki mesafe hzla azalyordu. Bay Golaenin yzn iyice setii zaman hayret ve dehetle barmaktan kendini alamad; dizleri kesildek gibi oldu. On dakika nce onu geen adam gene karsndayd! Yakov Petrovi olduu yerde mna kald, bir lk att, sonra adamn peinden komaya balad, onu durdurmak iin arkasndaAdam be on adm tede durdu, yzn Yakov Petrovi'e evirdi. Yoldan alkon-duu iin can sdkin'in ne syleyeceini belli derecede sabrszlanarak bekliyordu. Altnda durduu sokak feneri yzn tamamen aydnlatyordu. Goladkin titrek bir sesle,- zr dilerim efendim, yanlmm galiba... diye mrldand.41teki ses karmad, hmla dnerek besbelli yitirdii birka saniyenin acsn karmak iinola devam etti. Bay Goladkin yaya kaldrmn kenarndaki binek tana halsizce kt. Bu kadara haklyd ama karlat adam hi de yabanc gelmiyordu ona... Hatta Goladkin kesin olarak ndna, sk sk, stelik pek yaknda grdne emindi; belki de daha dn grmt... Ama neen adamn gze arpan bir zellii yoktu, ilk bakta dikkati ekmiyordu. Btn namuslu insanli efendi bir adamd, belki kendine gre baz erdemleri vard; ksacas kendi halinde bir adamd. Goladkin ona kar ne nefret ne de kin, hatta en ufak bir soukluk duymad. Gene de (meselenin nemli yn buydu) onunla bir daha karlamay asla istemezdi. unu da syleyeyim: Goladkin adamn adn, soyadn, her eyini biliyordu. Fakat kar karya geldii zaman, "Bunbasnn ad ve soyad falan filan... dr" demektense lmeyi tercih ederdi.ykmzn kahramannn aknlnn ok mu, az m srdn, tan stnde ne kadar oturduuniraz toparland, ardna bakmadan, soluk almadan olanca hzyla komaya balad. Tkanyordu; bki kere aya srt, decek gibi oldu. O srada br lastii de amura sapland.Yakov Petrovi azck soluk almak iin admlarn arlatrd, etrafn hzl hzl szd. Faemiti. Anikin Kprs'n1 geerek Nevski'den Liteynaya Caddesi'ne sapmak zereydi. Liteynayn yrd. O anda bir uurumun dar, kntl kenarnn tam ucunda duran birine benziyordu. Altk sallanyordu, son sarsntyla toprak kopacak, adam uurumun dibine srklenecek gibiydi. Geri ekilerek korkun uurumdan kamak iin kendinde g bulamayan adam sonunda, lme bir an avumak istercesine uuruma atlayveriyor...Yakov Petrovi koarken bir yandan da, evine ulaana kadar yolda bana bir eyler geleceini dnyordu: rnein, o(l)Anikin Kprs, Neva nehri zerindedir.garip adamla ikinci bir karlama gibi bir tatszlk... Bunun byle olacana emindi zaten! A iin tuhaf, o anda bunu istiyordu: Nasl olsa kanamayaca iin her eyin bir an nce olupsini, durumun u veya bu ekilde aklanmasn istiyordu. Vcudunda bir uyuma, bir geveklik ediyor, btn hareketlerini dtan bir kuvvet ynetiyormu gibi kouyordu. Kafasndaki dnce allara taklrcasna una buna taklveriyor ama belirli bir noktada durmuyordu. Bir aralkrdan srlsklam olmu, souktan zangr zangr titreyen bir sokak kpei peine takld. Kulaku ksm, Yakov Petrovi'e arada bir rkeke bakyor, yanndan yampiri yampiri kouyordu. Yakotrovi'in kafasnda bir dnce, ok eski, unutulmu bir olaya ait bir an eki gibi beynine r, bunaltyordu onu. "u pis kpek de nereden takld..." diye fkeyle mrldand. Birdenbire,anskaya Soka'na saparken esrarl adam yeniden grd. Yalnz bu defa adam Go-ladkin'e doru l, onunla ayn dorultuda, birka adm ilerde, onun gibi koar admlarla gidiyordu. kisi de tilavonaya Soka'na girdiler. Goladkin burnundan soluyordu. Adam doruca onun evinin nnde durmaz m?.. Bir zil sesi, hemen arkasndan demir srgnn gcrts duyuldu. Avlunun kapsam hafife eildi, ieri dald. Bay Goladkin de arkasndan ok gibi avluya atlad. Kapcnn hoanmasna aldr etmeden, koarak adama yetiti. teki, Bay Goladkin'in oturduu dairenin merdenini kmaya balarken Bay Goladkin peinden kotu. Merdiven lo, rutubetli, kirliydi. Sahanlklarn hepsi kiraclarn eitli hrdavatyla dolup tamt. Yabancnn biri, hele byle gen aa yarm saat dolar, arad yeri bulana kadar merdivenin de bu berbat yerde oturann a okurdu... Fakat Goladkin'in nnden giden adam hi yabanclk ekmeden katlar bir bir rahat kt. Yakov Petrovi ona o kadar yaknlat ki adamn paltosunun etei bir iki defa burnuna kalbi duracak gibiydi. Sonunda esrarl adam Goladkin'in kapsnn nnde durdu, kapya vurdu. Petruka sanki kap ardnda bekliyormu gibi hemen at (Ba-4243ka zamanda bu durum Goladkin'i iyice hayrete drrd) mum elinde, gelenin arkasndan yrdykmzn kahraman adeta lgn halde ieri dald, apkasn, paltosunu karmadan koar admodasnn eiinde durdu. Beyninden vurulmu gibiydi. Olmasndan korktuu ve olacan nseziylrin hepsi g-j znn nnde bir bir gerekleiyordu. Esrarl adam da Yakov Petrovi gibi palto, apkasn karmadan karyolann kenarna oturmu, gzlerini ksarak hafife glmsyor, Golaallyordu. Goladkin barmak istedi - sesi kmad. Bir eyler yapmak, kar gelmek gereini ama yapamyordu. Salarnn banda dikletiini hissetti ve olduu yerde kendini kaybetti. Yoladan tanmt: Bu adam kendisi, yani Yakov Petrovi Goladkin'den bakas deildi! Baka bi olduu halde tpk onun gibiydi, ksacas, her bakmdan onun eiydi...VIErtesi sabah saat tam sekizde gzlerini aan Bay Goladkin kendini her zamanki gibi yatanda buldu. Bir gn nceki ola-'anst haller, dehet verici, inanlmaz bir karabasan andranservenler hayalinde bir bir canland. Dmanlarnn zalim,eytanca nefreti ve en ok bu nefretin son gsterisi Goladkin'inkalbini ac bir szyla doldurdu. Ama olanlar o kadar tuhaf, aklasmaz, geree uymaz grnyordu ki, inanp ciddiye almakgt dorusu. Bay Goladkin btn bunlar ancak gerekdbir sayklama, ani bir manevi sarsnt, bir akl kararmas olarakkabul edebilirdi. Bereket versin, hayatta edindii tecrbeyle,dmanlarn yapabildikleri eitli eytanlklarla ahlakszlklar!bilmez deildi. Vcudundaki krklk, ba, bel ars, mthiinezle bir gece nce yapt mnasebetsiz gezmeyi ve o srada!44olanlarn bir ksmn da olsa dorulamaktayd. Zaten Bay Goladkin bir zamandr, arkasndan birkm dalavereler evirildi-inin farkndayd: Dairedekilerin, ayann altna karpuz kabu-u koltklarn seziyordu. Ne yapmalyd?.. Etraflca dndkten sonra imdilik ses karmadan baman iin ne olursa olsun itiraz etmemeye karar verdi. "Belki sadece korkutmak iin yaptlar... Yumuakballm grnce stme varmazlar belki..."Yatanda gerinerek szlayan vcudunu dorultmaya alan Yakov Petrovi, Petruka'nn gelmesiyordu; belki bir eyrek saat bekledi. Tembel herifin darda semaverle uratn duyuyor ama cesaret edemiyordu. Hatta uayla yz yze gelmekten ekiniyordu. "Namussuz bu mesele hakknda kimbilir ne dnr imdi?.. Ses karmaz ama ne sinsi, ne muzr heriftir o!" Sonunda kapnuyuldu, arkasndan odaya, tepsi elinde salna salna Petruka girdi. Goladkin yan gzle ona bakt; o konuda bir ey syleyip syleme yeceini sabrszlkla bekliyordu. Ama Petruka tamsine, her zamankinden sessiz, suratsz bir halde duruyordu karsnda. O da efendisine alttan, sinsi sinsi bakyor, bir eye kzdn belli ediyordu. Yakov Petrovi bunu uan bir un yzne doru drst bakmayndan anlad. Petruka getirdiklerini masaya brakt, ayn sessine dnd. "Biliyor; her eyi biliyor musibet..." diye sylendi Goladkin ve isteksizce kahvaltsna balad. Petruka birka defa odaya girip kt halde bir ey sormad. Yakov Peterin bir huzursuzluk kaplad. Daireye gitmeye cesareti yoktu. Orada da bir aksiliin onu bekledii duygusu iini kaplamt. "Haydi gittim diyelim; neyle karlaacam belli de yisi mi bir sre grnmeyeyim, oradakilerin durumunu dardan reneyim. Bylece kendimi biroplar, btn bunlar salam kafayla dnrm, ondan sonra balarna ekiyiveririm..." Bay Gol arkaya birka defa piposunu doldurup iti, saat dokuz buua gelmiti. "Bu saatten sonra gidilmez zaten, dedi. Hem nasl gidebilirim, iyice hastaym! Kim grse hasta olduumu anlar. Doktoru gnderip muayene ettirsinler, memnun olurum... be-45Hm kopacak gibi aryor, ksryorum, stelik nezleyim de..j Yo, bu havada sokaa kamam beanr korusun, bsbtn hastalanr lrm. Bu mevsimde giden gidene..."Bay Goladkin'in bu karardan sonra ii rahatlad. Andrey Filipovi'den devamszl yznden iazan imdiden! haksz buluyordu.(ykmzn kahraman bu gibi durumlarda! vicdan sesini bastrabahaneler bulmakta pek becerikliydi.) Bu defa da huzura kavutu; piposunu doldurarak atelemeye ba larken birdenbire sedirden frlad, bir rpda giyindi, elini yzn ykad evrak antasn koltuuna sktrarak brosuna kotu. Kalem odasna girdii zaman, iinde, becek diye belli belirsiz heyecanl bir bekleyi vard. Bir trl yenemedii bu tatsz duyguyu belli etmemeye alarak masa efi Anton Antonovi Setokin'in yanna kararsz, ekingen bir h oturdu. Saa sola bakmadan bir eyle oyalanmadan nnde duran evrakla megul oldu. Kalem arkadalarnn alayl, kinayeli szlerine kulak asmamaya, dnk olay hakknda yakksz imalaalara anak tutmamaya karar vermiti. Hatta bu yzden oraya girdikten sonra kimseye hal hatr sormad. te yandan byle bir kararszlk iinde kalmaya da dayanamyordu. Bay Goladkie en ac ihtimalden daha ok kararszlk, bilmezlik dokunurdu. Bunun iin her eyden ve herkesten uzak kalmak niyetine ramen dayanamyor, arada bir ban kaldrarak gz ucuyla kalem odasndaki-leri szyordu. Meslektalarnn yzlerinden dnk olaya ait .yeni, zel bir ey duyulmadn, ondan bir ey gizleyip gizlemediklerini anlamaya alyordu. Herkesin o olayla ilgdiini sanyordu... Sonra kendini yiye yiye o hale geldi ki kt bir sonuca varlsa bile, sorunun bir an nce aklanmasn candan arzulad. Yakov Petrovi'in bu istei eref saatine ramt galiba: Kukular, pheleri bir rpda hem de pek tuhaf, hi beklenmedik bir ekilde .Yanndaki odann kaps birdenbire ald. Kapnn gcrdamasnn pek hafif, cesaretsiz kmas kii olmadna iaretti. Adam Bay Goladkin'in masasna yaklat, sessizce, ekingen bir hald durdu. Yakov Petrovi ge-46leni ban kaldrmadan usulca szd ve utancndan kpkrmz oldu. Sonra devekuu rnei, kafAdam durduu yerden Andrey Filipovi'e saygl bir selam verdi. O da amirlerin ie yeni balayan memurlara gsterdikleri beylik bir tatllkla,- Ho geldiniz efendim. u masaya oturun ltfen, dedi, Anton Antonovi'in masasnn yanndaki bo bir masay gsterdi. Evet, oraya; Bay Goladkin'in karsna... Size vereceimiz ii de hazdk. Buyrun.Andrey Filipovi nazik bir el hareketiyle sznn bittiini iaret etti, nndeki ktlara eGoladkin tam o srada ban kaldrd. Baylp yere dmediyse, byle olacan nceden hissetedekileri bir bir gzden geirmek oldu. Nasl karlamlard bu durumu?.. Fiskosular, yavan yumurtlayclar aknlktan azlarm bir kar aarak korkudan masalarn altna girmiler mece Bay Goladkin'di. Onu ilgilendiren konu tek kiiyi etkilemedi. Meslektalarnn bu ilgisizlii Goladkin'i son derece hayrete drd. Normal bir akln kabul etmeyecei kadar anlamsz buldu bunu, etraftaki sessizlikten rkt adeta. Mesele meydandayd: Acayip, irkin, akla smaz bir ey... Tabii Bay Goladkin bunlar sadece aklndan geiriyor, kendi kendini yiyordu. Haksz olduu sylenemezdi dorusu: Tam karsnda oturan onun korkuluu, ayb, dnk kinci Bay Goladkin'di! Yani her zamanki yerinde, aknlktan az bir kar ak, kalemi tutanavada oturan, masa amirinin yardmcs; silik, silik grnmekten de holanan, halleriyle, yrbile "Aman, ben kimseye dokunmuyorum. Siz de ilimeyin bana!" diyen bizim Yakov Petrovi Goladkin deildi... Baka, bambaka bir Goladkin'di bu... Bizim Goladkin'e tpatp benzeyen, ayn boy ve kalpta, onun gibi dazlak kafalyd; giyinii bile aynyd. Yani benzerlik bakmndan en ufak eksii yoktu. yle ki yan yana duracak olsalard iki Goladkin'den hangisi gerek hangisi yalanc, hangisi eski hangisi yeni, hangisi asl, hangisi onun kopyas, seemezdiniz.L47ykmzn kahraman o anda, muzip bir ocuun gnee ayna tutarak gzn kamatrd bir adir bu," diye dnyordu; "D m gryorum yoksa?.. Yeni bir olay m, yoksa dnknn devam mpyorlar bunu, kim getirdi bu adam buraya, kim izin verdi?.. D m, hayal mi gryorum?.."Bay Goladkin usulca kolunu imdikledi, hatta odadakiler-den birini imdiklemek istedi ama vazgeti. Yok yok, d deildi bu, deildi. Bay Goladkin buram buram terlemeye balad. Bana olaanst, grlmemi, kimsenin bana gelmemi bir ey geldiini hissediyordu. Durum andrcyd. Byle mnasebetsiz bir halin temsilcisi olmak Bay Goladkin'e ayrca azap veriyordu. Sonunda o hale geldi ki kendi varlndan pheye dt. Her eye hazr olduu halde durumu beklenir srprizlerden deildi! Sknt iinde bunalyor, vakit vakit bilincini, belleini kaeder gibi oluyordu. Birdenbire toparland, nndeki alt evrak hi dnmeden, adeta farlem yazdn grd. Yazdn denetlerken okuduunu anlamadnn farkna vard. Tam o sradaran teki Goladkin ayaa kalkt, besbelli bir i iin bitiik odadaki kaleme gitti. Bay Goladkin arkasndan bakt, sonra etrafna gz gezdirdi; her ey eskisi gibiydi. Ortalkta yalnz kalem czrts, evrilen sayfalarn hrts bir de Andrey Fi-lipovi'in masasndan uzaka otda fsltl konumalar duyuluyordu. Bay Goladkin Anton Antonovi'e bakt. Bulunduu durumla li dnceleri yznden aka belli oluyordu. yi yrekli masa efi kalemini masaya brakt, kle Yakov Petrovi'in salk durumunu sordu. Bay Goladkin silkindi:- Ben mi Anton Antonovi?.. ok kr... ok iyiyim Anton Antonovi... Evet, imdilik bir eyik Anton Antonovi... Evet, imdilik bir eyim yok Anton Antonovi...Son szlerinde, azndan drmedii "Anton Antonovi"e kar belli belirsiz bir gvensizlik sdu. Masa efi hep o babacan haliyle,48- yle mi? Memnun oldum, dedi. Biraz rahatsz olduu-LUZU sandm da... Havalar malum... eitli salgnlar bir yanlan... Biliyor musunuz...- Evet evet, biliyorum Anton Antonovi! diye atld Goladkin. Var birtakm salgnlar... (Gzlerini Anton Antonovi'edikerek devam etti) Bakn Anton Antonovi... Nasl syleyeyim bilmem ki... Daha dorusu nereden balayacam kestiremiyorum. Anton Antonovi!- Efendim? ey... Kusura bakmayn Yakov Petrovi, ne 'demek istediinizi pek anlamadm. Bir zntnz m var; daha ak konusanza.Goladkin'in gzlerinin nemlendiini gren iyi yrekli Anton Antonovi onun hesabna duyguland. Goladkin devamla, Ben, ey... Buraya yeni gelen memur var ya, Anton Antonovi... te bu memur... dedi ve sustu.-Ne var? Demek istiyorum ki Anton Antonovi, ubemize yeni birmemur geldi...- Evet. Onun da soyad sizinki gibi Goladkin...- Nee?.. diye bard Yakov Petrovi, Goladkin mi?..- Evet. Yoksa kardeiniz mi?- Hayr Anton Antonovi, asla!- Ya!.. Bakn, ben onu yakn bir akrabanz sandm. Ayn aileden gibisiniz.Goladkin aknlktan ta kesildi, bir an konuamaz hale geldi. Evet, gze batar bir benzerlik vard aralarnda. Bu grlmemi, gerekten yz binde bir insann bana gelen hal en dikkatsi gzne batard; birbirlerinin ayna hayaliymi gibi benziyorlard. Oysa ki Anton Antonovi bu benzerlii sadece "bir ailedenmi gibi" diye nitelemiti. Size bir ey nereceim Yakov Petrovi, diye devam etti masa efi. Siz bir doktora gidiverseniz... Grnnz pek iyi deil, gzleriniz bir tuhaf... Baknz falan...- yle... Ben de bir eyler hissediyorum Anton Antonovi... Ama size u memuru sormak istiyordum da...- Buyurun sorun.teki, F:449- Demek istiyorum ki, Anton Antonovi, bu adamda b: zellik gznze arpmad m?- Ne gibi? ey... birisiyle... rnein benimle artc bir benzerli bulmadnz m? Zaten, demin, bizien olup olmad mz sordunuz. kizler arasnda benzerlikler olur ya...Anton Antonovi biraz dnd: i- Evet, dedi; (benzerlik konusu henz dikkatini ekme misti galiba.) yle ya! Pek doru; olaanst bir benzerlik. kil nizi birbirinize kartrmak bile mmkn.Anton Antonovi git gide artan ilgiyle devam etti: j- Size bir ey syleyeyim ki Yakov Petrovi: Gerekten birbirinize tpks tpksna benziyor Demek siz bunu he men fark ettiniz? Dorusu ben, balangta dikkat etmemiti Evet, olaanstbir benzerlik! Siz bural deilsiniz galiba? Hayr Anton Antonovi, bural deilim.- Bu adamcaz da dardan gelmi... Belki memleketliniz' dir? Sormak ayp olmazsa, anneniz en ok ne tarafta oturmu lar?Goladkin masa efinin son sorusunu cevaplandrmad, te lala,- Demek adam bural deil, yle mi Anton Antonovi? di ye sordu. yleymi. enesi dke Anton Antonovi konuma frsatn kar-mazd: Gerekten pek tuhaf, diye devam etti. nsan bazen ne ilgin eylerle hi ilgilenmeden, aldrmadan geiyor... Ama siz zlmeyin, olur byle haller. Bakn size buna benzer bir yk anlaym: Teyzemin bandan geti. Kadn lmeden nce kendini ift grmeye balam...- ey... Affedersiniz sznz kestim Anton Antonovi. Size bir ey soracam: Bu memur naslilde girdi buraya?- Olduka kolay. len Semyon vanovi'in yerine aldlar. u Semyon vanovi'i dnyorum: Zan birbi-50inden kk ocuk kald... Kars geenlerde Ekselansn lyaklarna kapanm... Ama iittiiVar ama saklyor...- Ben u bizim iten bahsediyordum Anton Antonovi...- Ne gibi?.. Ha u sorun!.. Canm ne diye bu kadar ilgileniyorsunuz bununla?.. zmeyin kendinizi. Ne var bunda, hem elinizden ne gelir ki? Cenab Hak yle yaratm onu... Siz isyan ederek byk gnaha giriyorsunuz. Aklmn yettii kadar, sizin bunda en ufak suunuz olmadn anlyorum. Dnyada ne harikalar, ne mucizeler var - tabiat anann cilvesi bu, bizden sorulmaz. Aklma rnek olarak geldi, siz de duymusunuzdur belki. Siyaml m ne, ikizler varm. Srtlarndan birbirine yapk... Hayatlar yle geiyormu, beraber yiyip iiyorlar; dehetli para kazanyorlarm.- Ama izin verin Anton Antonovi...- Anlyorum, hak veriyorum size. Evet. Ama ne yapalm? Bence stne dp bu kadar tasalanmana gerek yok. Ne var yani? Adam her memur gibi bir memur, hem eli ie yatkn adama benziyor. Adnn Goladkin olduunu, dardan geldiini syledi; 7. dereceden memurmu... Ekselankonutu kendisiyle... Ekselans ne buyurdular acaba?- Bilmem vallahi. ittiime gre, adam halini arz etmi: Ekselansn yksek himayesinde altediini aklam... Keratann kafas iliyor anlalan! Tabii torpilli geldi. Bizde bunsuz alrlar m hi!- Kim acaba?.. Yani bu irkin ie burnunu sokan kim demek istiyorum. Kuvvetli bir iltimasm. Ekselans Andrey Filipovi'le konuurken yz pek glyordu.- yle mi?- Evet. Adam buraya almaya raz olduklarn da ylece, glmseyerek syledi. Yalnz iyi ala kabul ettiler.- Peki, sonra?.. Bana biraz umut veriyorsunuz Anton Antonovi. Aman devam edin ne olur?51 Aa, ne oluyorsunuz canm, nedir bu haliniz? Vallahi i tnde durulacak bir sorun deil. zlmeyin, kukulanmay ortada telalanacak bir ey yok. Yok ya... Bir ey daha soracaktm Anton Antonovi: selans baka eylerden... rnein benden amadlar m?- Ne gibi? Yok canm, laf bile olmad. Geri sorun oldu] a ilgi ekici ama batan... Evet, batan ben de hemen heme farkna varmadm... Siz beni uyardnz. Ama tekrar sylyorum Yakov Petrovi, aklnza bir ey gelmesin, Ekselans bununla i gili hibir ey sylemediler.Anton Antonovi szn bitirdikten sonra ayaa kalkt.- Ben de Anton Antonovi... - Kusura bakmayn Yakov Petrovi, lafa daldm... urada acele bir evrak var, dosyalara bakacam.O srada Andrey Filipovi'in kibarca ar duyuldu:- Anton Antonovi, Ekselans sizi sordular.- Geliyorum Andrey Filipovi, hemen geliyorum! j Anton Antonovi masadan kapt bir tomar ktla nceAndrey Filipovi'e sonra Ekselans'n odasna kotu."Nasl ey bu?" diye dnyordu Goladkin. "Demek du rum byle... Rzgr bu yandan esmeye balena deil. ) tatlya balamak istiyorlar galiba..." jykmzn kahraman ellerini ovuturuyor, sevincindei iskemleden kopup uacak gibi oluyordu. emek bizim sorun sadece sradan bir eymi: Baksanza sudan bir sonuca balayp bir hile bitiriyorlar... Bizimkiler de ses karmyorlar; ileri ba ndan akn sanki haydutlarn! Pekl.anlar severim: her zaman severdim ve her zaman sayg gstermeye hazrm. Geri u Anton Antonovi'e pek gvenemem: Adamcaz ko-cad artk, salar bembeyaz oldu, iyice de bunad. Bu iin en tatl taraf Ekselans'n stnde durmamas. ok iyi, ok memnun oldum dorusu! Yalnz Anipovi'le konuurken glmeleri nedendi acaba? u kart horoz Andrey Fili-povi'in burnunu sokmad yer yok. lle kara kedi gibi yolu-mun "stne kacak... nsana uursuzluk getirmeden y] mnasebetsiz herif!"52Bay Goladkin yeniden etrafndakiler! szd, ii gene umutla doldu. te yandan kt, sinsi bir dnce yava yava huzurunu karmaya balad. Hatta aklna yle bir ey geldi: Daireden ki bahanesiyle memur arkadalara .sokularak mahut konuyu kurcalamak... Sz arasnda u grlmemi benzerlikten sz aacak, tuhafl ve komikliiyle biraz alay da edecekti... Bylece durum ciddiyetini anlayacakt. Ama sonra vazgeti: "Belli olmaz, bunlarn hepsi saman altndan su yrten takmdan..." diye dnd, alnna bir fiske vurdu. "Huyun kuunu senin; hemen coaya balarsn. Tabii iimiz-dmz bir de ondan... Ama bu kadar aceleye gerek yok Yakov Petrovi, biraz ar ol." Bay Goladkin kalbine doan umutla yeniden canland, lm de dirilmi gibdu. "Be yz pud1 kalkt stmden sanki!.. Demek btn sorun bundan iba-retmi. Gerekten zlzdi. Krilov'un" dedii gibi, Kutu ne kadar da kolay alyormu!.. Doru sylemi. Zaten yamanasalc idi, her tan altndan kard u Krilov Baba! teki'ne gelince, gle gle. alsn; madan, kimseye satamadan alsn dursun. Bana ne!"Bay Goladkin dncelerine dalmken vaktin nasl getiinin, paydos saatinin yaklatnn fae Andrey Filipovi apkasn ald, arkasndan br memurlar skn ettiler. Bay Goladkin biraz i, kalem arkadalar daldktan sonra en arkadan kt. Sokakta cennete kavumu gibi oldu. Cz dolamak istedi. Yolun uzayacana bakmadan Nevski'de ufak bir tur yapmaya karar verdi. Yolda akl hep o konuyla ilgiliydi: "Bu da kader ite... Durum nasl deiti, i nereye yneldi... Hava da dzeldi; kar tuttuu iin kzaklar ilemeye balad. Biz Ruslar kn souseveriz... Rus halkn severim dorusu... Ah ilk karla tavana kmal... Hey gidi!.."in tuhaf, bu tatl, neeli dnceler arasnda da o yapkan huzursuzluk iini sinsice kemiyalanmak iin, Yarn gelse de yle bir 'Oh' desem" diyordu. "Peki ama ne var(l)Bir pud: 1065 kilogramdr.(2)Lafontaine slbunda manzum masallar yazan bir Rus masalcs.53sanki? unu aklmdan bir bir geirip zmleyeyim bari. Ha;Yakov Petrovi dostum, ilet kafan bakalm. Adam tpk sabenziyorsa ne var bunda?.. O ayr, ben ayrym, vzgelir banAyn yerde almaktan da bana zarar gelmez. Geri durunumuzda bir tuhaflk yok deil... u Siyam ikizleri meselesiAdam sen de, Siyamlar baka... hem onlar ikizdi. Ama nice byk kiilerin de kendine gre acayip halleri vard. Koca Suv-rov'un1 horoz gibi tmek deti olduunu tarihten biliyoruz]Tamam! imdi de siyasete daldm!.. Canm, bunlar byk kiiler, prensler, marealler filan; ben kendimi dneyim. Kimseden pervam yok, kalbim temiz, dmanlara metelik vermemEntrikac deilim ve bunlarla vnrm. imdm bir, geimli, yumuakbalym!" jBay Goladkin birdenbire irkilerek durdu, yutkundu, btnvcudundan bir rperme geti; bir an gzlerini kapad. Sonraonu korkutan eyin sadece hayal olduunu umarak tekrar atrkek rkek sa tarafa bakt. Hayr, hayal deildi bu. Sabahki adam, yeni meslekta, kk km onun yanndan yryor, yzne srtarak konuma frsat kolluyordu. Elli;adm kadar ne o ne de Bay Goladkin az amadan yrdler,Bay Goladkin, iinde yok olmak istercesine paltosuna sarlyor,apkasn burnuna kadar indiriyordu. tekinin de hem paltosuhem apkas Yakov Petrovi'in srtndan km gibi aynyd... jykmzn kahraman yanndakinin yzne bakmamaya!alarak fslt halinde, ! Beyefendi, yanlmyorsam yollarmz ayr, dedi. Ksa bir; sessizlikten sonra, Hatta buna enim, diye ekledi. Ne demek istediimi anladnz tabii.teki hemen cevap vermedi. Biraz ekinerek,- Sizden bir ey rica edecektim de... zr dilerim... dedi. Burada kimseyi tanmyorum, kime bavuracam bilmiyorum. Bulunduum durum ok ey... tekrar affnz dilerim. Sabah da-irea ilgi ile baktnz gibi geldi de onun iin... Ben de ilk bakta sndm size.(l)III. Petro ve Byk Katerina zamannda nl bir general.54Bay Goladkin iinden nazik meslektan cehennemin dibi-me yollad. teki devamla,- Beni dinlemek ltfunuzu esirgemeyin Yakov Petrovi, yalvarrm size! dedi.- yi ama biz, ey... Olmaz burada... Evime gidelim bari. Nevski'nin kar yanna geelim; oras daha tenha, daha uygun olur, yan sokaklardan geeriz.Goladkin'in arkada bam edi, hafif bir sesle,- Hay hay efendim, yan sokaktan gidelim... diye mrldand. Sesiyle, cevabn ekliyle bulunduu durumu beenmezlik etmeye hakk olmadn, yan sokaklardan da pekl yryeceini beliBay Goladkin yeni meslektan peine takp yrd. Hl akn, ne yaptnn pek farknda deVIIEvine girerken akl bana geldi. inden "Amma da kz kafalymm!" diye kfretti kendine. rifi peime takacak!.. Kellemi bile bile satr altna koydum imdi. Petruka bizi yan yana grnce kimbilir ne dnr. Kpolusu her eyden nem kapar..."Yaptna bin kere piman olan Yakov Petrovi geri dnemezdi artk. Kapy vurdu, Petruka atin ve efendisinin paltolarn ald. Bay Goladkin uan belli etmeden szd, yznden ne dr hayretle, Petruka'nn deil aknlk gstermek, tersine, byle bir ey olacan beklermie olduunu grd. Her zamanki suratszl stndeydi, birisine saldracak gibi gzlerini devie bakyordu. "Bu da yle.. Birisi by m yapt?.." diye dnd Goladkin. "Hepsinde bir hal v. eytan kart ie, yzde yz..."55Misafirini odaya ald, yer gsterdi. tekinin rahat bir ha yoktu. Ev sahibinin btn hareketlerini rkek, teslimiyet dol baklarla izliyor, hakknda ne dndn anlamak istiyor gDuruunda bir klme, ezilme, bir zavalllk vard. Ya pacamz kyaslama yerindeyse, o andatnda: alp vcuduna gre pek kk gelen bir elbiseyi giymi gibiydi. Kollar dirseklerine, bensesine km; ksack yeleini ikide-bir ekitirerek ne rahat oturabiliyor, ne kimsenin ykabiliyordu... Kh yerin dibine geip yok olmak istiyor, kh ev resindekilerin yzlerine bakarak ondan sz aan, onunla ele nen var m diye kulak kesiliyordu.Bay .Goladkin apkasn pencereye koydu. Pek kenara koy-mutu galiba, apka yere dt. Misafihemen atlarak apkay; kaldrd, tozlarn ceketinin yeniyle sprdkten sonra tekrar pencereyydu. Kendi apkasn da yere, ucuna ilimi oldu-u sandalyenin yanna brakt. Bay Goladkin abtn hal-lerinden ona ne kadar ihtiyac olduunu anlamakta gecikmedi Rahatlad, sz amasn edi. Ama misafir bir trl konumuyordu; utandndan m, sayg gstererek sz hakkn ev sahi m, belli deildi. Tam o srada odaya Pet-ruka girdi. Kapdan, misafirle efendisinin oturduklar yne bakarak kaba, ksk bir sesle yarm azdan:- Yemei iki kiilik mi getireyim? diye sordu. Bay Goladkin bir an bocalad: Bilmem... ey... siz... Evet; tabii, tabii... ki kiilik getir olum.Petruka kt. Bay Goladkin misafire bakt. teki kulaklarna kadar kzard.Bay Goladkin aslnda iyi yrekli bir insand. Adamn durumunu hemen kendi gzyle aklad: "Zl ie balayal bir gn oldu. Besbelli bundan nce epey sknt ekmi fukara... Belki var yise... "Belki karnn doyuracak paras bile yok... Ama byle olmas da daha uygun benim iin..." Misafire dnerek: Affedersiniz, size nceden... diye balad, yutkundu, adeta mahcuplukla:56- Adnz balar msnz efendim? diye sordu.- Adm m? Adm... ey... Yakov Petrovi...Adam bunu zr dilercesine, duyulur duyulmaz bir sesle fsldad. Onun adnn da Yakov Petroviolmas bir sumu gibi bir hal taknd. Goladkin gizleyemedii aknlkla:- Ya-kov Pet-ro-vi... y-le mi? diye tekrarlad.- Evet efendim. Adanz saylrm.Misafir glmseyerek, akalar gibi syledi bunu, ama hemen toparland. Ev sahibinin halinden akalaacak durumda olmadn anlad, ciddileti, hatta bozuldu biraz.- Pek gzel, dedi Goladkin. Sakin grnmeye alarak:- zin verirseniz bir ey soracam, diye devam etti: Size ne gibi... ne bakmdan... yani benden...Misafir yerinde dorularak szn kesti:- Sizin ne kadar iyi yrekli, erdemli bir insan olduunuzu bildiimiz iin bavurmaya, ilginizi, himayenizi rica etmeye cesaret ettim Yakov Petrovi.Aceleyle ara kelimeleri seerek, saygl bir sesle konuuyordu. Bir yandan kendini dnmemek iin fazla yaltaklanan, onu kltecek szler kullanmamaya alyor, te yandan ev sahibine stmemek iin konuurken eitlik havas vermekten belli edecek kadar kanyordu. Bu haliyle, sda yamal frakla, cebinde asillik kimliiyle avu amay henz pek beceremeyen kibar dilenciye benziyordu.Bay Goladkin bakm odann duvarlarnda, karsnda oturan adamda gezdirdi:- Beni mahcup ediyorsunuz, dedi. Neyle... yani ne bakmdan faydal olabilirim size?- Yakov Petrovi, sizi grr grmez sevdim. Kusurumu balayn; gven, sonsuz bir gven duydze snmak istedim... Yoksul, kimsesiz bir adamm ben; ok ektim... Burada kimseyi tanmyor. yi yrekli, stelik adam olduunuzu rendiim zaman...Bay Goladkin yzn hafife ekitti.57 ... Evet, hem adaz, hem memleketliyiz Yakov Petrovii diye devam ediyordu misafir. Bunun zerine size bavuru ackl durumumu anlatmay dndm.Bay Goladkin biraz tuhaflat.- Vallahi bilmem ki ne syleyeyim?.. Hele yemeimizi yelim; sonra konuuruz.Misafir ban, "Nasl isterseniz" anlamnda edi, Petruka sofray hazrlad, yemei getirdi.le ev sahibi karlk oturdular. kisi de acele ettii iin, yemek abuk bitti. Ev sah binin ypek glmyordu; her eye, ayrca, o gnk yemei pek ahm ahm olmadna da kzyordu. Gelenkram etmek arzusundan baka, zrdn biri olmadn gs termek istiyordu. Misafirin hali pekd. Bir di] lim ekmei bitirdikten sonra ikincisine el uzatmaya ekiniyor yemeklerin iyi paralarn ev sahibine brakyordu. Her an, eri ufak eyler iin teekkr ediyor, yemein rece lezzetli ol-duunu, esasen pek a olmadn tekrarlyordu. Sofradan kalk-tlar. Yakov Peovi piposunu yakt, misafirler iin bulundur-d pipoyu da adana sundu. Tekrar karlkl safir maceralarn anlatmaya balad.br Goladkin'in yks -drt saat srd. Aslnda maceras incir ekirdei doldurmayacak kadsitti. Tarada alt bir dairede savclarla yksek kademeden memurlar arasndaki eitli eahlaksz birisinin ihbaryla yaplan teftiten sonra amirlerinin hep birden deimesini uzun uzun anlatt. Ona gelince; bu i de kurunun yannda yanan ya: durumundayd... htiyar teyzesi Pelageya Semyonovna'dan bah-setti... Sonunda, kuyusunu kazan dmanlar yznden isiz kalm, yaya olarak Petersburg'a gelmiti. Oraya buraya bavurarak i aram, elinde avucunda ne varsa yemi tketmi, neredeyse sokakta yatacak hale gelmiti. yi yrekli bir dostu onu kayrm, bu ii bulmutu.Yakov Petrovi'in misafiri macerasn anlatrken alyor, muamba paras haline gelen mavi, ki mendiliyle gzyalarn siliyordu. Bir ev tutacak, hatta st ba yapacak paras olma-58dn, srtndaki elbiseyi birka gnlne bir dostundan ald-n aklad.Bizim Goladkin, yk aslnda nemsiz olduu halde duy-'uland, her sz iine iledi, nk hekalan kuku ve phe kalntlarn yava yava kaldryor, kalbini neeye, zgrle kavuturu Goladkin kendini bir "budala" sfatyla nitelendirdi. Her ey ne kadar sade, ne kadar doald! Bunca kuruntuya, zntye ne gerek vard?.. Geri u benzerlik sorunu vard; vard anun kimseye zarar dokunmuyordu ki. Ayrca, misafiri ona snyor, korumasn istiyordu. Taliizliinden yaknrken ne kadar saf, zavall, basit bir hali vard adamcazn! Belki ev sahibi bu garip benzerlii yznden utanyordu bile...Bay Goladkin'in karsnda sklm pklm otururken gznn iine bakyor, en ufak bir hizmette bir isteini yerine getirmek iin adeta frsat kolluyordu. Konuma srasnda Goladkin'in her szn doruluyor, zerine atlrcasna fikirlerine katlyordu. Arada bir kazara Goladkin'ie aykr bir ey sylediinin farkna varrsa hemen szn geri alyor, dnce ve sz birliis, ev sahibini yle etkiledi ki, o da sonunda misafirini her bakmdan ho, sevimli tutmaya balad. ay hazrland. Saat dokuza geliyordu. Bay Goladkin iyice ald, neelendi, misayle gevezelie dald. Keyifli olduu zamanlar merakl eyler anlatmay seven Yakov Petrovi baentin zelliklerinden, elence yerlerinden, doal gzelliklerinden, tiyatro ve kulplerinden, Br-liv'in son tablosundan sz at. ngiltere'den Petersburg'a, srf Letni Bahesi'nin demir parmaklnn oymalarn grmek iin iki ngiliz'in gelip, parmakl grdkten sonra hemene nasl dndklerini anlatt. Sonunda sz, altklar daireye geldi. Yakov Petrovi, Olsufi Andrey Fili-povi'ten, Rusya'nn gnden gne, saatten saate yetkinlemesinden bahsetti. Bir iirin, "Bugn, sz