UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ 2019isamveri.org/pdfdrg/G00793/2019/2019_SIZGENI_ASLAN.pdf · 2020. 8. 7. · ubak uluslararasi bİlİmler akademİsİ 2019 kongre kÜnyesİ

UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ 2019

F

KONGRE TAM METİN KİTABI

EDİTÖR:

GÜLTEKİN GÜRÇAY


KONGRE TAM METİN KİTABI

AKDENİZ 1. ULUSLARARASI MULTİDİSİPLİNER ÇALIŞMALAR

KONGRESİ

1-3 MART 2019 MERSİN

EDİTÖR: GÜLTEKİN GÜRÇAY

UBAK YAYINEVİ ®

(TC. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAYINEVİ RUHSAT NUMARASI : 2018/42945)

TÜRKİYE

www.ubak.org.tr www.akdenizkongresi.org/

Bu kitabın tüm hakları UBAK Yayınevi’ne aittir.

Yazarlar etik ve hukuki olarak eserlerinden sorumludurlar.

UBAK Publications – 2019 ©

Yayın Tarihi : 20.03.2019

ISBN : 978-605-69046-2-2

http://www.ubak.org.tr/

http://www.akdenizkongresi.org/


KONGRE KÜNYESİ

KONGRE ADI AKDENİZ 1. ULUSLARARASI MULTİDİSİPLİNER ÇALIŞMALAR KONGRESİ

TARİHİ VE YERİ 1-3 MART 2019

MERSİN

DÜZENLEYEN KURUMLAR

UBAK Uluslararası Bilimler Akademisi

Derneği

KONGRE BAŞKANI

PROF. DR. İSKENDER ASKEROĞLU

DÜZENLEME KURULU BAŞKANI

NADİRE KANTARCIOĞLU

YABANCI KONUŞMACILAR М.Ә. Смагулов (Kazakistan Zhetysu State University)

Tamara Berıdze (Gürcistan Batum Shota Rustaveli Devlet Üniversitesi)

Ahmad Sharıf Fakhır (Ürdün Jordan University)

Турсунжон Каримова, Равшан Усанов (Hujand Davlat Üniversitesi)

Еремеев Александр ( Rusya Tomsk Devlet Üniversitesi)

Tohfa Nasibova (Azerbaijan Medical University )

Adile Veliyeva (Azerbaycan Tıp Universitesi )

Gultekin Ajalova (Azerbaijan Medical University)

KONGRE DİLLERİ

TÜRKÇE (Tüm Lehçeleri) - İNGİLİZCE - RUSÇA - FARSÇA - ÇİNCE - ARAPÇA

www.akdenizkongresi.org ISBN : 978-605-69046-2-2 KONGRE TAM METİN KİTABI


121

GÜNEYDOĞU MEDRESELERİNDE FIKIH EĞİTİMİ -TİLLO MEMDÛHİYYE

MEDRESESİ ÖRNEĞİ- 1

Arş. Gör. İbrahim Sizgen

Çukurova Üniversitesi

Prof. Dr. Nasi Aslan

Çukurova Üniversitesi

ÖZET

Medreseler, tarih seyri içerisinde eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yüksek seviyede

yapıldığı kurumlar olmuştur 3 Mart 1924'te Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Kanunun kabul

edilmesiyle birlikte medreseler kapatılmasına rağmen özellikle Güneydoğu Anadolu’da

geleneksel medrese sistemi gayr-ı resmî bir şekilde varlığını devam ettirmiş; 2012 yılında

yapılan düzenlemeyle Kur’ân kursu adıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlanarak dini

hizmetlerini sürdürmüştür.

Güneydoğu Anadolu’nun her vilayetinde medreselere rastlamak mümkündür. Ancak

medrese eğitiminin sistematik bir şekilde yürütüldüğü yer denince Siirt/Tillo İlçesinde bulunan

medreseler akla gelmektedir. Tillo’da hali hazırda üç tane medrese vardır: Memdûhiyye,

Mücâhidiyye ve İsmail Fakirullah. Bu medreselerde Kur’an ilimlerinin yanında fıkıh, hadis,

tefsir ve Arap grameri olmak üzere İslam ilim kültür mirasına katkıda bulunacak birçok eser

okutulmaktadır.

Ancak çalışmamızın sınırları çerçevesini geçmemek için medresenin tarihi ile ilgili

kısaca bilgi verildikten sonra özelde Memdûhiyye Medresesindeki eğitim sistemi ve eğitim-

öğretimde yer alan temel unsurlar yanında fıkıh eğitimi sahasındaki rolüne kısaca

değinilecektir.

Anahtar Kelimeler: Medrese, Memdûhiyye, Fıkıh, Siirt, Tillo.

1Söz konusu bu çalışmadaki şifâhî bilgiler, Memdûhiyye medresesi müderrislerinden Naim AYDIN Bey ile 20.02.2019 tarihinde yapılan mülakat neticesinde elde edilmiştir. Tebliğde geçen medresenin kurucuları ve hocalarıyla ilgili halkın saygı ifadesi olarak kullandıkları hocaefendi ve seyda terimlerine çalışmamızın akademik olması nedeniyle yer veremedik ve isimleri yalın kullanmak durumunda kaldık. Bölge halkının hassasiyetini dikkate alarak bu durumun anlayışla karşılanacağını umuyoruz.




122

GİRİŞ

Tarih boyunca Müslümanlar, eğitim faaliyetine önem vermişlerdir. Nitekim Hz

Peygamber’in rehberliğinde yürütülen Mekke’deki Daru’l-Erkâm ve Medine’deki Suffe

medreseleri, vahyin Sahabeye yazdırıldığı ve öğretildiği; daha sonraları ise birçok fakih ve

Kurrâ’nın tedris gördüğü bu yerler İslam eğitiminin icra edildiği iki önemli mekân olarak tarihte

yer almıştır.2 Dolayısıyla medreselerin, İslam camiasına mal olmuş en önemli eğitim kurumu

olduğunu ifade edebiliriz.

Abbâsîler döneminde eğitim-öğretim faaliyeti daha çok cami veya mescit diye

adlandırılan ibadethanelerde halka açık bir biçimde yapılmıştır. Ancak Halife Me’mûn

tarafından yükseköğretim sahasında Bağdat’ta inşa edilen ilk müessese Beytü’l-Hikme’dir.

Şiiliği siyasî arenada egemen kılmaya çalışan uç akımlara karşı Sünnilik paradigmasını

ana arter olarak korumak ve geliştirmek amacıyla Büyük Selçuklu devleti veziri Nizâmu’l-

Mülk 1076 yılında birbirini takip eden Nizâmiyye Medreselerini Bağdat, Belh, Nîşâbûr gibi

farklı yerlere inşa ettirmiştir. Kurulan bu medreseler ile Hasan Sabbah’ın başını çektiği Batınî

ideolojisiyle ilmi sahada mücadele ederek Büyük Selçuklu Devletinin ihtiyaç duyduğu imam,

kâdı, müftî ve muhtesip gibi Devlet teşkilatında ihtiyaç duyulan görevliler yetiştirilmiştir.3

Nizamiyye medreseleri yüksekokul mesabesinde olduğundan bu medreselerde eğitim ve

öğretimde sistematik olarak izlenen bir programın varlığı söylenilemez. Zira her hoca kendine

has üslubuyla dersi işler ve yürütür idi. Ancak bu medreselerde okutulan belli başlı ilimler ya

da dersler vardır. Bunlar şöyledir: Kur’an, Arapça grameri, hadis ilmi ve usulü, Şâfiî fıkhı ve

usulü, İslam borçlar hukuku, veraset ilmi, kelam, akaid ve hitabet… Yirmi yaş ve üstü öğrenci

kabulüne gidilen bu medreselerde eğitim dili Arapçadır. Eğitim süresi ise dört yıl olan bu

medreselerde tedrisat hafta boyu devam eder. Ders saatleri ise mevsimsel olarak belirlenirdi.4

2 Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed, Hüsnü’l Muhâdara fî Târîhi Mısr ve’l-

Kâhire, Daru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, Mısır, 1967, I, 181; Baktır, Mustafa, “Suffe”, DİA, XXXVII, 470. 3 Ma’rûf, Nâcî, Neş’etu’l-Medârisi’l-Müstakille fi’l-İslâm, Matbaatu’l-Ezher, Bağdad, 1966, s. 3; Kazıcı, Ziya,

Ana Hatları İle İslam Eğitim Tarihi, İstanbul, 1983, s. 51; Kayadibi, Fahri, “Fatih Sultan Mehmet

Döneminde Eğitim ve Bilim”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 8, İstanbul, 2003, s. 2;

Kayapınar, Hasan-Korkmaz, Ömer, “XVI. Yüzyıl Osmanlı Medreselerinde Fıkıh Eğitimi (Sahn-ı Seman ve

Süleymaniye Örneği)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 54, X, 2017, 1012. 4 Aybakan, Bilal, “Bağdat Nizâmiye Medresesi’nin İlk Müderrisi Ebû İshak eş-Şîrâzî (476/1083)”, İslam

Medeniyetinde Bağdat (Medînetü’s-Selâm) Uluslararası Sempozyum, II, İstanbul 2011, 699-715; Gökmen,

Aysun, Eğitim ve Bilim Tarihinde Nizamiye Medreselerinin Yeri ve Önemi, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya, 2018, s. 20-31.




123

Bu açıklamalara binaen medreselerin Büyük Selçuklu Devleti döneminde kurumsal kimlik

kazandığını ifade etmek mümkündür.

Osmanlı Devletinde ise ilk medrese faaliyeti 1330 yılında Orhan Gazi ile başlamıştır.

Zira Orhan Gazi fethettiği İznik’teki iki kiliseden birini camiye diğerini ise medreseye

dönüştürmüştür.5 Osmanlı dönemi medreselerinden en önemlisi Fatih Sultan Mehmed Han

zamanında kurulan Sahn-ı Semân medreseleridir. Bu medreselerin eğitim müfredatını tanzim

eden kişi dönemin önemli bilim adamlarından kuşkusuz Ali Kuşçu’dur. Bahse konu eğitim

müfredatı adeta bir “kanunname” şeklindedir. Bu da Sahn-ı Seman medreselerindeki

müfredatın ciddi olduğunu göstermektedir. Söz konusu medreseler, yüksek dereceli medreseler

olarak kayda geçmiştir. Zira İmam Buhârî’nin el-Câmiu’s-Sahîh’i, Hanefî fakihlerinden

Merğinânî’nin el-Hidâye’si ve daha birçok ansiklopedik eserin bu medreselerde okutulduğuna

dair bilgilere yer verilmiştir.6 Sahn-ı Seman medresesinden mezun olanlar, ilmiye sınıfından

addedildiklerinden dolayı müderris, kadı, imam ve hâkim gibi vazifelerde görevlendirilmiştir.7

Tebliğimizin ana konusunu oluşturan Tillo medreseleri ise (Memdûhiyye Medresesi),

her ne kadar kanunnamelerle yürütülen birer Nizamiye veya Sahn-ı Seman medreseleri gibi

güçlü bir sistematiğe sahip olmasa da bu medreseler, İslâmî ilimlerin Arapça temel kaynaklar

muvacehesinde tedrisi sahasında sunmuş olduğu hizmet kalitesi ve bu uğurdaki misyonu

açısından Anadolu’da faaliyet gösteren diğer medreselere nazaran daha disiplinli kabul

edilmiştir.8

Bu çalışmamızda, Tillo’da yer alan medreselerden Memdûhiyye medresesinin tarihçesi,

talebe kabul şartları, eğitim müfredatı, talebe-hoca ilişkisi ve söz konusu medresede okutulan

fıkıh kitapları hakkında kısaca bir incelemede bulunacağız.

1. Memdûhiyye Medresesinin Kısa Tarihçesi ve Talebe Kabulü

1.1. Tarihçesi

5 İpşirli, Mehmet, “Medrese (Osmanlı Dönemi)”, DİA, Ankara, XXVIII, 2003, 328. 6 Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiyye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988,

s. 9. 7 Hızlı, Mefail, “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Dergisi, Uludağ, XVII, Sayı 1, 2008, 27-28; Zengin, Salih Zeki, Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim

Kurumlarında Dine Eğitimi ve Öğretimi, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Kayseri, 1997, s. 8. 8 Memduhoğlu, Adnan, “Osmanlı Dönemi Siirt Medreseleri ve Toplumsal Hayata Katkıları”, Uluslararası

Osmanlı Medreseleri Sempozyumu (Eğitim, Yönetim ve Finans), Sakarya, 2017, s. 81-82.




124

Her mezhep veya fikrî hareketin ya da herhangi bir faaliyetin belli bir kurucusu diğer

bir ifadeyle sâiki olur, vakıa olarak da olmak durumundadır. Söz konusu Memdûhiyye

Medresesi’nin kurucusu da Şeyh Bedreddin Aydın olarak kabul edilir.

Şeyh Bedreddin henüz dünyaya gelmeden önce ilim erbaplarından olan babası Şeyh

Kâmil ile dedesi Şeyh Cemil’in Tillo’da yürüttükleri tasavvûfî ve ilmî faaliyetlerden dolayı

Diyarbakır’da kurulan İstiklal mahkemelerinde yargılanmışlardır. Yargılamayı yürüten hâkim

Aydın ailesini Diyarbakır’ın Ergani ilçesine oradan Burdur, İstanbul ve son olarak ta Manisa’ya

sürgününe hükmetmiştir. İşte bu sürgün hayatı neticesinde tasavvuf terbiyesi geleneğinden

gelen Şeyh Bedreddin 22 Şubat 1945 tarihinde Manisa’da dünyaya gelmiştir.

Şeyh Bedreddin Hoca Efendi dört yaşındayken ailesi, ülke genelinde çıkarılan genel af

sayesinde Manisa’dan Tillo’ya dönerek ilim ve irşat faaliyetlerini ata diyarında yürütme kararı

almışlardır. Dört yaşından sonraki hayatını tarihi seyir içinde ilmin otorite olduğu Tillo

merkezinde sürdüren Şeyh Bedreddin, akranları gibi oyun ve eğlence hevesine kapılmayıp

tamamen kendini fennî ilimler yanında dînî ve tasavvûfî ilimlerde de yetiştirmiştir. Kâdirî

tarikatına mensup olan babasının postnişinlik makamına layık görülen Şeyh Bedreddin,

babasının dedesi olan Sultan Memdûh Hz.lerine nispet ettiği söz konusu Memdûhiyye

Medresesini inşa ederek “Seyda” (baş müderris) sıfatıyla ilmî, tasavvûfî ve edebî faaliyetlerini

hâl-ı hazırda sürdürerek birçok talebe yetiştirmiştir.

Söz konusu medrese başlangıçta iki oda ve bir mutfaktan müteşekkil idi. Ancak ülkenin

farklı bölgelerinden gelen ilim talebelerinin sayısı gün geçtikçe artınca talebelerin rahat bir

ortamda ilim tahsili yapabilmeleri için ilk kurulan medresenin hemen yanına ortası açık, iç

avlusu, mescidi, yemekhanesi ve diğer müştemilâtı bulunan iki katlı medrese inşa edilmiştir.

Yoğun ilgi üzerine ileriki tarihlerde talebelerin sayısında beklenenden ziyade bir artış olunca

inşa edilen bu medresenin üzerine iki kat daha ilave edilmiştir. Araştırma konumuz olan

medrese son haliyle yüz seksen talebeyi barındırma kapasitesine sahiptir.

1.2. Medreseye Talebe Kabulü

Günümüzde belli sistematiğe sahip her fakülte, kurs veya özel okullar da olduğu gibi bu

medresede de belli başlı talebe kabul kriterleri vardır.

Öncelikle kapasite sınırlı olmasından dolayı öğrenci kabulü için medresede boş

kontenjanın olması gerekir. Boş kontenjanın olması durumunda medreseye ilim tahsiline gelen




125

talebe mîr (haftalık medreseden sorumlu müderris) tarafından Şeyh Bedreddin’in oğlu Şeyh

Hayreddin’in9 huzuruna getirilir. Şeyh Hayreddin hocanın tayin ettiği komisyon tarafından ilim

öğrenmeye gelen talebe adayı zekâ, kabiliyet ve ilim tedrisine ehil olup olmama gibi

hususlardan mülakata tabi tutulur. Komisyon tarafından olumlu görüş beyan edildiği takdirde

talebe adayı –kabiliyeti varsa- önce hafızlığa alınır. Hafızlık eğitimini bitirmesi durumunda da

öncelikle Arap dili ve gramerine ait ilimleri tedris etmesi için medresede görevli müderrislerden

birine emanet edilir. İlim tedrisi yaklaşık olarak yedi yıl sürer ve sonunda günümüzün diploması

anlamına gelen icâzetnâmeyi almaya layık görülür.

2. Medresenin Eğitim Müfredatı

Medresedeki anlayışa göre her şeyin başı edep olduğu gibi ilmin başı da temeli de edebe

dayanmaktadır. Dolayısıyla talebenin ilimde huzurla aşama kat edebilmesi için öncelikle edebe

riayet etmesi gerekir. Nitekim Yunus Emre Hz.lerinin Gezdim Halep ile Şam’ı, Eyledim ilmi

talep, Meğer ilim bir hiç imiş, İlla edeb illa edeb” dizesi bu hususta dikkat çekmektedir. Buna

binaen Memdûhiyye medresesinde ilim murad eden talebeye öncelikle Ta’lîmu’l-Muteallim ve

Eyyuhe’l-Veled adlarında ilim adabına yönelik eserler okutulur.

İlim adabına yönelik okutulan bu derslerden sonra talebe müderris tarafından Emsile,

Binâ, İzzî, Sa'dinî, Avâmil, Zurûf, Terkîb, Sa'dullah es-Sağir, Kevâkibü'd- Durriyye, Şerhu'l-

Muğnî, Hallu'l-Me'âkıd, Şerhu'l-Katr, el-Behcetu’l-Merdiyye (Suyûtî) ve Mollâ Câmî gibi

Arapça dil gramerini konu edinen sarf-nahiv ilmine dair eserleri ders olarak sırasıyla okur. Bu

eserleri okuyan talebe harekesiz Arapça eserleri suhûletle okuyabilmekte ve ayrıca karşısına

çıkan birbirinden farklı Arapça eserleri anlamlandırabilmektedir.

Arapça sıra kitapları diye nitelendirilen bu eserleri okuyan talebe daha sonra mantık

ilminden İsâğûcî, Muğni Tullâb, Fennârî, Kavlu Ahmed, Şerhu'ş-Şemsiyye gibi eserleri

okuyarak şer’î meseleleri muhakeme etme gücünü kazandırmak adına ders olarak

okutulmaktadır. Bu eserlerde mantıkın genel prensip ve ilkeleri geniş çaplı olacak şekilde

incelenmiştir. Dolayısıyla bu eserleri okuyan talebenin zihin dünyası harekete geçmekte ve

birçok ilmî sahada muhakeme edebilme istidadını elde etmektedir.

9 Memdûhiyye Medresesinin Baş müderrisidir. Medresenin idaresinden sorumlu kişi olduğundan dolayı eğitim

müfredatı, disiplini, tertibi gibi maddi-manevi işlerini yürütür ve koordine eder.




126

Akâid ilmine dair ise, İbrahim el-Lekkânî’nin Cevheretü't-Tevhîd adlı eseri

okutulmaktadır. Bu eser özellikle Eş’arî kelam inancını ele almaktadır. Usûlü’l-Fıkıhta ise Şâfiî

fakihlerinden olan İmam Sübkî’nin Cem’ul-Cevâmi’ adlı çalışması müderrisler tarafından

talebeye ders olarak verilmektedir.10

3. Medresede Okutulan Fıkıh Eserleri

İmam Ebû Hanîfe’nin tanımladığı üzere fıkıh, kişinin lehine ve aleyhine olan hükümleri

bilmesidir.11 Bu tanımdan hareketle hemen hemen her medresede fıkıh tedrisine büyük ölçüde

ihtimam gösterilmiştir.

Tillo ve çevresinde yaşayan halkın mezhebi Şâfiî olması münasebetiyle özellikle Şâfiî

fıkıh kitapları bu medresede okutulmaktadır. Zira bu medresede okuyan talebelerin büyük

çoğunluğu Güneydoğu Anadolu çevresinden müteşekkildir. Bu açıdan müntesibi oldukları

Şâfiî mezhebine bağlı kalarak talebelere Şâfiî fıkhı derslerine ağırlık verilmektedir. Bundan

maksat ise, yaşadıkları çevrede görevli olduklarında halkın fıkıh sahasında karşılaştıkları fıkhî

meselelerine kolaylıkla çözüm üretebilmektir.

Şafiî fıkhına yönelik Memdûhhiyye medresesinde okutulan eserler arasında el kitabı

niteliğinde olan Ebû Şücâ’ın Ğâyetül-İhtisâr’ı, İbrahim el-Beycûrî’nin Hâşiyetü'l-Bâcûrî’si,

Ebûbekir ed-Dimyâtî’nin İ'ânetu't-Tâlibîn’i ayrıca Hatîb eş-Şirbînî’nin Muğni’l-Muhtâc’ı ve

Nevevî’nin el-Mecmû’ adlı eseri daha çok tercih edilen fıkıh eserleri arasındadır. Ancak

Memdûhiyye medresesi, diğer mezheplere mensup talebeleri almasıyla birlikte fıkıh tedrisinde

Şâfiîlikle yetinmemiş; Hanefî fıkhı sahasında da tedris faaliyetlerini yürütmektedir. Örneğin,

Şürunbilâlî’nin Merâki’l-Felâh’ı, Mevsılî’nin el-İhtiyâr’ı ve İbn Nüceym’in el-Bahru’r-Râik

adlı eseri Hanefî mezhebine yönelik okutulan eserlerden sadece birkaçını oluşturmaktadır.

Bu eserler İbâdât (tahâret, necâset, abdest, namaz, zekât ve hac konuları), Muâmelât

(alış-veriş, rehin, borç, havale, miras gibi konuları) ahvâlu’ş-Şahsıyye (aile hukuku, nikâh, talak

ve muhâlaa gibi konuları) ve son olarak da hudûd (had, kısas, ta’zir suçu ve cezaları) konularını

ihtiva etmektedir.

10 Memduhoğlu, “Geçmişten Günümüze Tillo Medresesi ”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde

Medreseler Uluslararası Sempozyumu, 5-7 Ekim 2012-2013, II, 140-141. 11 Pezdevî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Hüseyin, Keşfu’l-Esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm, Dersaadet

Kütüphanesi, İstanbul, ts, I, 5.




127

SONUÇ

Şeyh Bedreddin hoca riyâsetinde kurulan Memdûhiyye medresesi edinmiş olduğu

misyon ve vizyonuyla İslâmî ilimler sahasında Arapça eğitim veren medreselerden biridir.

Medresede izlenilen eğitim müfredatı bizzat “Seyda” tarafından belirlenir. Talebe kabul

şartlarını yerine getiren her talebe bu müfredata bağlı kalmak zorundadır. Belirlenen müfredata

bağlı kalarak disiplinli ve özverili bir şekilde kendini eğitime motive eden talebe takriben yedi

yılın sonunda Seyda tarafından icâzete layık görülür. İcâzet alan talebeye mucâz denilir. Mucâz

olan kişi, Seyda’dan tefsir, hadis, fıkıh gibi islâmî ilimleri okur ve bu sahada ihtisas sahibi olur.

Söz konusu medresede fıkıh eğitimi alanında, talebenin ve yaşadığı çevrenin mezhebini

dikkate alarak bizzat Seyda ya da müderrisler tarafından ders olarak okutulur. Talebe, okuduğu

fıkıh eserleri sayesinde halkın dini duygularına tercüman ve bir nebzede olsa karşılaştığı

meselelerle ilgili cevap bulur.

Memdûhiyye medresesinde donanımlı bir tarzda eğitim gören talebe, mucâz olduktan

sonra gerekli resmi şartları yerine getirerek Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından farklı kadrolara

yönelik açılan sınavlarda üstün başarı göstermişler ve bu kadrolarda görevlendirilmişlerdir. Bu

talebeler imkân dâhilinde gittikleri her yere medresede öğrendikleri ilmî faaliyetlerini taşıyarak

bağlı bulundukları birim veya kursları güzide birer medreselere dönüştürerek aktif bir şekilde

rol almışlardır.

KAYNAKÇA

Aybakan, Bilal, “Bağdat Nizâmiye Medresesi’nin İlk Müderrisi Ebû İshak eş-Şîrâzî

(476/1083)”, İslam Medeniyetinde Bağdat (Medînetü’s-Selâm) Uluslararası Sempozyum, II,

İstanbul 2011.

Baktır, Mustafa, “Suffe”, DİA, XXXVII, 469-470.

Gökmen, Aysun, Eğitim ve Bilim Tarihinde Nizamiye Medreselerinin Yeri ve Önemi, Yüksek

Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya, 2018.

Hızlı, Mefail, “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”, Uludağ Üniversitesi

İlahiyat Fakültesi Dergisi, Uludağ, XVII, Sayı 1, 2008.




128

İpşirli, Mehmet, “Medrese (Osmanlı Dönemi)”, DİA, Ankara, XXVIII, 2003.

Kayadibi, Fahri, “Fatih Sultan Mehmet Döneminde Eğitim ve Bilim”, İstanbul Üniversitesi

İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 8, İstanbul, 2003, ss. 1-18.

Kayapınar, Hasan-Korkmaz, Ömer, “XVI. Yüzyıl Osmanlı Medreselerinde Fıkıh Eğitimi

(Sahn-ı Seman ve Süleymaniye Örneği)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 54,

X, 2017, ss. 1010-1021.

Kazıcı, Ziya, Ana Hatları İle İslam Eğitim Tarihi, İstanbul, 1983.

Ma’rûf, Nâcî, Neş’etu’l-Medârisi’l-Müstakille fi’l-İslâm, Matbaatu’l-Ezher, Bağdad, 1966.

Memduhoğlu, Adnan, “Osmanlı Dönemi Siirt Medreseleri ve Toplumsal Hayata Katkıları”,

Uluslararası Osmanlı Medreseleri Sempozyumu (Eğitim, Yönetim ve Finans), Sakarya, 2017.

“Geçmişten Günümüze Tillo Medresesi ”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde

Medreseler Uluslararası Sempozyumu, 5-7 Ekim 2012-2013, II, ss. 135-149.

Pezdevî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Hüseyin, Keşfu’l-Esrâr ‘an Usûli Fahri’l-İslâm,

Dersaadet Kütüphanesi, İstanbul, ts.

Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed, Hüsnü’l Muhâdara fî

Târîhi Mısr ve’l-Kâhire, Daru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, Mısır, 1967.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiyye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu

Basımevi, Ankara, 1988.

Zengin, Salih Zeki, Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Kurumlarında Dine Eğitimi ve Öğretimi,

Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 1997.


Documents

UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ 2019isamveri.org/pdfdrg/G00793/2019/2019_SIZGENI_ASLAN.pdf · 2020. 8. 7. · ubak uluslararasi bİlİmler akademİsİ 2019 kongre kÜnyesİ