UDZIAŁ SPOŁECZNY W EUROPIE PRAWO MIĘDZYNARODOWE I PRAWO ...awsassets.wwfpl.panda.org/downloads/udzial_spoleczny_w_prawie... · 1 adam juchnik kowalewski – miara – pchaŁek

Adam Juchnik KOWALEWSKI – MIARA – PCHAŁEK

KANCELARIA DORADZTWA PRAWNEGO I GOSPODARCZEGO

1

UDZIAŁ SPOŁECZNY W EUROPIE PRAWO MIĘDZYNARODOWE I PRAWO WSPÓLNOTOWE Wprowadzenie Potrzebę ochrony sądowej przed skutkami szkodliwych dla środowiska działań oraz potrzeby jawności i udziału społecznego w podejmowaniu decyzji zauważano od początków nowoczesnej regulacji prawnej ochrony środowiska1. Dopiero jednak w II poł. XX w. najpierw w USA2, a następnie w krajach UE zaczęto wprowadzać do ustawodawstwa mechanizmy partycypacji społeczeństwa w procesach związanych z ochroną środowiska i wiązać te gwarancje z wymogiem wynikającym z fundamentalnych zasad demokracji i praw człowieka. Oczywiście, poza podstawami aksjologicznymi – gwarancje udziału społeczeństwa i prawo do informacji o środowisku i jego ochronie były przede wszystkim uzasadnione względami pragmatycznymi – wzrost świadomości ekologicznej nowoczesnych społeczeństw oraz zwiększenie ich aspiracji w zakresie uczestnictwa w kształtowaniu rzeczywistości prawnej i życia codziennego w demokracji spowodowały, że najpierw przedsięwzięcia oddziałujące na środowisko, a następnie także ustawodawstwo w tym zakresie oraz plany i programy stały się obiektem żywotnego zainteresowania jednostek i ich zorganizowanych grup. Zarówno rządy państw demokratycznych, wprowadzające regulacje z dziedziny prawa ochrony środowiska jak i inwestorzy realizujący przedsięwzięcia oddziałujące na środowisko stając wielokrotnie w obliczu protestów społecznych przeciw swoim działaniom w tych dziedzinach uświadomili sobie, iż dalszy, zrównoważony rozwój gospodarczy nie jest możliwy bez partycypacji społecznej. Aktywność grup sąsiedzkich, samopomocowych, organizacji pozarządowych i podobnych ruchów obywatelskich angażujących się w kwestionowanie wielu inwestycji kontrowersyjnych z ekologicznego punktu widzenia prowadziła niejednokrotnie do sporów, które nie posiadając żadnych ram prawnych nie zawsze miały charakter merytoryczny, a zawsze prowadziły do wzrostu kosztów inwestycji i podważenia dobrego wizerunku inwestora i odpowiednich władz zaangażowanych prawnie lub politycznie w konflikt. W tym kontekście zapewnienie dostępu do informacji o środowisku i umożliwienie udziału społeczeństwa (wypowiedzenia poglądów jego przedstawicielom) było istotne o tyle, że pozwoliło kolejnym konfliktom rozgrywać się w ramach sporu merytorycznego, posiadającego sztywne ramy prawne, przynamniej formalnie gwarantującego podmiotowość wszystkim jego uczestnikom. Podstawowymi narzędziami przy pomocy których zapewnia się partycypację społeczeństwa w ochronie środowisko jest dostęp do informacji o środowisku i udział społeczny w postępowaniach z zakresu ochrony środowiska (w szczególności w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko – postępowaniu OOŚ).

1 J. Jendrośka, Prawa człowieka w międzynarodowym i polskim prawie ochrony środowiska, Referat – Konferencja „Prawa człowieka w ochronie środowiska”, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 21.02.2002 r. Już w 1845 r. pruska ustawa Prawo Przemysłowe wymagała, aby wszelkie wnioski o pozwolenie na działalność przemysłową podawać do publicznej wiadomości i konsultować ze społeczeństwem (przy czy można było składać zastrzeżenia w ciągu 4 tygodni a władze miały obowiązek je rozpatrzyć). Jeżeli chodzi natomiast o pierwsze instytucjonalne gwarancje jawności działania administracji w ogóle – wskazać należy na Szwecję, która w 1766 r. wprowadziła ustawę o wolności prasy i jawności akt. 2 W 1966 r. Stany Zjednoczone wprowadziły ustawę o wolności informacji (FOI), którą uznaje się za modelowy akt prawny w sposób kompleksowy regulujący prawo dostępu do informacji i akt urzędowych, a w 1970 r. ustawę o narodowej polityce ochrony środowiska (NEPA), będącą pierwszą kompleksową regulacją procedury oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społeczeństwa (OOŚ).



2

Gwarancje realizacji obu tych uprawnień przewidują zarówno regulacje prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych (min. ONZ, Rada Europy), jak i prawo wspólnotowe.



3

1. Regulacje prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych Zapewnienie prawa do informacji o ochronie środowiska powoli staje się kanonem aktów z zakresu ochrony środowiska przyjmowanych przez ONZ, EKG ONZ, i Radę Europy. Polska, jest stroną wielu umów międzynarodowych, z których wynikają obowiązki zapewnienia społeczeństwu prawa do informacji o środowisku, a także stworzenia gwarancji dla udziału społecznego w prowadzonych procesach planistycznych lub decyzyjnych. Można tu wymienić zarówno multilateralne umowy o charakterze globalnym, konwencje kontynentalne, jak i umowy regionalne: 1) Konwencja z Rio o różnorodności biologicznej3, która w art. 14 zobowiązuje strony Konwencji do wprowadzenia odpowiednich procedur wymagających wykonania OOŚ projektów, które mogą mieć istotne negatywne skutki dla różnorodności biologicznej, w celu uniknięcia lub zmniejszenia takich skutków oraz tam, gdzie to jest właściwe, dopuszczenia udziału społeczności w tych procedurach; 2) Konwencja z Espoo4, regulująca zasady prowadzenia przez sygnatariuszy wspólnych postępowań OOŚ dla przedsięwzięć oddziałujących transgranicznie, zobowiązującą: w art. 2 ust. 6 państwo pochodzenia oddziaływania do zapewnienia „opinii publicznej” na terenach, które mogą zostać narażone, możliwości udziału w procedurach OOŚ w odniesieniu do planowanej działalności, na identycznych prawach, jakie w ramach tego udziału służą „opinii publicznej” w kraju pochodzenia oddziaływania. Konwencja w art. 3 ust. 8 zobowiązuje ponadto aby opinia publiczna Strony narażonej została poinformowana o planowanej działalności i aby miała możliwość wyrażenia swoich uwag lub zastrzeżeń oraz ich przekazania stosownym organom państwa pochodzenia; 3) Konwencja Helsińska o transgranicznych skutkach awarii przemysłowych5, która w art. 9 („Informowanie i udział społeczeństwa”) zobowiązuje do udzielania szerokiej (zakres określa Załącznik VIII) informacji społeczeństwu na obszarach, które mogą być zagrożone awarią powstałą w wyniku działalności niebezpiecznej, najbardziej skutecznymi kanałami, jak również – umożliwienia społeczeństwu uczestniczenia w odpowiednich procedurach, aby mogło wyrazić swoje poglądy i obawy odnośnie działań prewencyjnych i gotowości na wypadek awarii; 4) Europejska Konwencja Krajobrazowa6, która w art. 5 pkt c) zobowiązuje sygnatariuszy umowy do ustanowienia procedur udziału ogółu społeczeństwa, organów lokalnych i regionalnych oraz innych stron zainteresowanych zdefiniowaniem i wdrożeniem polityki w zakresie krajobrazu; 5) II Konwencja Helsińską o ochronie Bałtyku7, która w art. 7 wymaga, aby dla każdego przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na środowisko Morza Bałtyckiego przeprowadzać ocenę oddziaływania na środowisko oraz powiadomić Komisję Helsińską i państwa-strony, narażone na transgraniczne oddziaływanie planowanej działalności.

3 Konwencja o różnorodności biologicznej sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5.06.1992 r. Tekst polski opublikowany w Dz.U. 2002 r., Nr 184, poz. 1532. 4 Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym sporządzona w Espoo dnia 25.02.1991 r. Tekst polski opublikowany w Dz.U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110. 5 Konwencja w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych sporządzona w Helsinkach dnia 17.03.1992 r. Tekst polski opublikowany w Dz.U.04.129.1352 6 Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji dnia 20.10.2000 r. Tekst polski opublikowany w Dz. U. z 2006 roku, Nr 14, poz. 98. 7 Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, sporządzona w Helsinkach dnia 9.04.1992 r. Tekst polski opublikowany w Dz.U. z 2000 r., Nr 28, poz. 346.



4

6) Konwencja o ochronie Karpat8, która w art. 12 obliguje uczestników Konwencji, w celu uniknięcia negatywnych skutków transgranicznych, stosowanie ocen ryzyka, ocen oddziaływania na środowisko i strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, uwzględniających specyfikę karpackich ekosystemów górskich. W art. 13 Konwencja zobowiązuje do poprawy dostępu społeczeństwa do informacji o ochronie i równoważonym rozwoju Karpat oraz obliguje do prowadzenia polityki gwarantującej udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji dotyczących tych kwestii. 2. Konwencja z Aarhus Szczególne miejsce w systemie międzynarodowego prawa ochrony środowiska zajmuje Konwencja z Aarhus9. Celem Konwencji, według jej art. 1 jest „przyczynienie się do ochrony prawa każdej osoby, z obecnego oraz przyszłych pokoleń, do życia w środowisku”, opartego na 3 filarach: - dostępie do informacji, - udziale społeczeństwa w procesach decyzyjnych, - dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, Można się więc zgodzić, że Konwencja „mniej dotyczy samej ochrony środowiska, bardziej natomiast prawa człowieka do czystego środowiska”10, określanego prawem człowieka „następnej generacji”11 i stanowiącego kluczowy element realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. 2.1. Definicje

Szczególnie istotne znaczenie należy przypisać wprowadzanemu przez Konwencję systemowi pojęciowemu, ponieważ stanowi on wzorzec i punkt odniesienia w tej kwestii w wielu późniejszych aktach prawa wspólnotowego, implementujących Konwencję do porządku prawnego UE.

Konwencja definiuje kluczowe pojęcia dla omawianej problematyki, jak: „władza publiczna”, „informacja dotycząca środowiska”, „społeczeństwo” i „zainteresowana społeczność”.

Podkreślenia wymaga syntetyczna, a zarazem bardzo pojemna definicja „informacji dotyczącej środowiska” oraz „operacyjnie skuteczna” definicja „zainteresowanej społeczności”, mieszcząca w swym zakresie poza podmiotami dotkniętymi lub narażonymi na skutki lub mającymi interes prawny w wydaniu decyzji dotyczącej środowiska także „organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym”.

2.2. Dostęp do informacji Bierne udostępnianie informacji to jej udostępnianie przez zobowiązane władze na wniosek zainteresowanych.

8 Ramowa Konwencja o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat, sporządzona w Kijowie dnia 22.05.2003 r. Tekst polski opublikowany w Dz.U. z 2007 r., Nr 96, poz. 634). 9 Konwenca o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska sporządzonaw Aarhus dnia 25.06.1998 r. Tekst polski – zob. przypis 12 do niniejszego opracowania. 10 J. Jendrośka, Konwencja z Aarhus – geneza, status i kierunki rozwoju, Wrocław 2002, s. 4. 11 Konwencja z Aarhus oraz Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus, Naczelny Sąd Administracyjny, Biuro Orzecznictwa, Wydział Prawa Europejskiego, Warszawa 2007, s.2.



5

Czynne udostępnianie informacji to rozpowszechnianie zgromadzonej informacji, także usystematyzowanej lub przetworzonej za pomocą środków technicznych zapewniających szerokie lub masowe komunikowanie (np. obwieszczenia, otwarte i powszechnie dostępne wykazy, periodyki, elektroniczne bazy danych, systemy teleinformatyczne, itp.).

Konwencja tworzy ramy dla biernego (art. 4) i czynnego (art. 5) udostępniania informacji o środowisku.

Konwencja ustala następujące zasady dla biernego udostępnianie informacji:

− prawo do żądania informacji służy każdemu, bez konieczności wykazywania jakiegokolwiek interesu i bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość, obywatelstwo lub miejsce zamieszkania,

− wybór formy udostępnienia należy do wnioskodawcy – właściwa władza ma obowiązek, poza pewnymi wyjątkami udostępnić informację w żądanej formie,

− informacja musi być udostępniona terminowo – „tak szybko, jak to jest możliwe, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca, z możliwością przedłużenia do dwóch miesięcy (ze względu na skomplikowany charakter sprawy)”,

− odmowa musi być jak najrzadszym wyjątkiem – dopuszczalne wyłączenia interpretuje się ściśle, a powody odmowy udzielenia informacji uzasadnia i podaje do wiadomości wnioskodawcy,

− w przypadku odmowy zainteresowanemu służy prawo odwołania do władzy wyższej instancji,

− dopuszcza się wprowadzenie opłat, ale nie mogą one przekraczać uzasadnionych stawek., a prawo krajowe musi ustalać precyzyjnie ich wysokość oraz okoliczności, w których mogą być pobierane lub umorzone.

Art. 5 nakłada na Strony Konwencji między innymi następujące obowiązki w zakresie gromadzenia i czynnego udostępniania informacji o środowisku:

− stworzenia systemu zapewniającego pozyskiwanie przez władze publiczne informacji o planowanych i prowadzonych działaniach mogących znacząco wpływać na środowisko,

− niezwłocznego i bezpośredniego przekazywania społeczeństwu wszelkich informacji o bezpośrednim zagrożeniu ludzkiego zdrowia lub środowiska – umożliwiających podjęcie środków służących zapobieżeniu lub złagodzeniu szkody,

− zapewnienia, że w ramach krajowego porządku prawnego sposób udostępniania przez władze publiczne społeczeństwu informacji dotyczących środowiska będzie przejrzysty oraz, że informacje dotyczące środowiska będą rzeczywiście dostępne,

− prowadzenia publicznie dostępnych wykazów, rejestrów lub zbiorów danych i udostępnianie bez opłat informacji w nich zawartych,

− sukcesywnego wprowadzania powszechnie dostępnych elektronicznych baz danych, dostępnych dla wszystkich przez internet, zawierających informacje o raportach OOŚ, teksty aktów prawnych dotyczących lub mających znaczenie dla środowiska, wytyczne polityki, plany i programy.

2.3. Udział społeczeństwa Konwencja odnosi udział społeczeństwa do trzech rodzajów aktywności:

− w art. 6 przewiduje się udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących konkretnych przedsięwzięć,

− w art. 7 - udział w odniesieniu do planów, programów i wytycznych polityki mających znaczenie dla środowiska,

− w art. 8 - w przygotowywaniu przepisów wykonawczych lub powszechnie obowiązujących aktów normatywnych.



6

Wskazane przepisy przewidują szereg szczegółowych warunków, jakie muszą być

przez strony konwencji zagwarantowane w prawie krajowym dla udziału społeczeństwa w każdym z trzech rodzajów wymienionych postępowań.

Wśród najważniejszych zasad, które muszą być spełnione dla pierwszego z nich można wymienić:

− zainteresowana społeczność musi być zawiadomiona o wszczęciu procedury i jej najistotniejszych uwarunkowaniach faktycznych i prawnych „bądź poprzez publiczne ogłoszenie, bądź indywidualnie, na wczesnym etapie procedury podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska i w sposób właściwy, terminowy i skuteczny”,

− prawo zgłaszania wniosków i uwag przez zainteresowaną społeczność, − obowiązuje gwarancja zapoznania się z dokumentacją dotyczącą procesu

decyzyjnego, bez konieczności ponoszenia opłat, − istnieje obowiązek rozpatrzeniania rezultatów udziału społeczeństwa przy

podejmowaniu decyzji, − podjęta decyzja musi być podana do publicznej wiadomości wraz

z uzasadnieniem. − procedura musi gwarantować rozsądne ramy czasowe do przeprowadzenia

konsultacji. Załącznik Nr 1 (Aneks I) do Konwencji zawiera wykaz przedsięwzięć, dla których decyzje obligatoryjnie wymagają skonsultowania z udziałem społeczeństwa. W ramach postępowania mającego na celu przygotowanie planów, programów i wytycznych dotyczących środowiska strony Konwencji zobowiązane są konsultacje społeczne prowadzić „w ramach przejrzystych i bezstronnych mechanizmów”, z zachowaniem wyżej opisanych zasad obowiązujących przy konsultowaniu konkretnych decyzji, uprzednio i odpowiednio wcześnie przekazując zainteresowanym niezbędne informacje.

Jeżeli chodzi o proces przygotowywania przepisów wykonawczych lub powszechnie obowiązujących aktów normatywnych to udział społeczeństwa musi być zagwarantowany na odpowiednim etapie i gdy wszystkie warianty są jeszcze możliwe. Prawo krajowe powinno ustalać w tym zakresie: ramy czasowe umożliwiające rzeczywiste uczestnictwo, warunki dostępności akt projektów, gwarantować społeczeństwu możliwość zgłaszania uwag, bezpośrednio lub poprzez reprezentatywne ciała opiniodawcze, tworzyć warunki ku temu, aby „rezultaty udziału społeczeństwa brane były pod uwagę tak dalece, jak to jest możliwe”. 2.4. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości Trzeci filar Konwencji podlega regulacji w jej art. 9. Przepis zapewnia prawo odwołania się do sądu lub innego niezależnego organu w przypadku naruszenia przepisów związanych z dostępem do informacji czy uczestnictwem społecznym. Według Konwencji dostęp do wymiaru sprawiedliwości musi opierać się na gwarancjach równości i niedyskryminacji w sferze kosztów, rzetelności i terminowości.

2.5. Komitet do spraw Przestrzegania Konwencji z Aarhus

Komitet do spraw Przestrzegania Konwencji z Aarhus jest ciałem, które zostało na podstawie Konwencji powołane do kontroli przestrzegania jej przepisów, jednakże poza pewnymi wyjątkami, pozbawionym kompetencji w zakresie stosowania sankcji za jej naruszenie i ich egzekwowania.



7

Znaczenie jego działania ma jednak istotny wymiar polityczny i z tych względów instytucja powiadomienia o naruszeniu Konwencji przez Państwo-Stronę tej Konwencji ma znaczną wagę i może stanowić skuteczny środek qusi-sądowy.

Uprawnionym do złożenia powiadomienia jest każda osoba fizyczna lub prawna, organizacja lub stowarzyszenie, bez względu na narodowość, miejsce zamieszkania, siedzibę lub miejsce rejestracji. 2.6. Konwencja z Aarhus a prawo polskie Konwencja z Aaarhus została ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską na podstawie ustawy z dnia 21.06.2001 r.12 i na podstawie art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jako część krajowego porządku prawnego może być stosowana bezpośrednio.

Kolizja polskich regulacji w zakresie dostępu do informacji o środowisku i udziału społecznego w postępowaniach dotyczących ochrony środowiska z odpowiednimi postanowieniami Konwencji, zgodnie z zasadą pierwszeństwa ratyfikowanych umów międzynarodowych powinna być rozstrzygana ze wskazaniem na przepisy Konwencji.

Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę, iż w praktyce polskich sądów administracyjnych przyjęto linię orzeczniczą wyznaczoną przez konkluzję wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10.04.2006 r. (VII SA/Wa 16/06, LEX nr 204936), iż „Konwencja z Aarhus z dnia 25 czerwca 1998 roku o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska nie jest umową międzynarodową, która może być stosowana bezpośrednio bez konieczności dokonywania zmian w systemie prawnym państwa, które Konwencję tę podpisało i ratyfikowało”.

W ślad za powołanym wyrokiem wielokrotnie zarówno wojewódzkie sądy administracyjne, jak i Naczelny Sąd Administracyjny w przypadku zarzutów bezpośredniego naruszenia Konwencji podnosiły w wydawanych wyrokach, iż normy wynikające z przepisów Konwencji znajdują swoje odzwierciedlenie w przepisach ustawy Prawo ochrony środowiska, i jeżeli w danej sprawie normy te zostały zastosowane przez organ prowadzący postępowanie, to tym samym oznacza to sprostanie wymogom prawa krajowego zawartego w ustawie Prawo ochrony środowiska i stanowi zarazem wypełnienie norm postulowanych w Konwencji z Aarhus13.

Sądy nie badały spójności regulacji krajowych z odpowiednimi przepisami Konwencji, ani nie odnosiły się do niej wprost w wydawanych orzeczeniach. 3. Prawo wspólnotowe Wspólnota Europejska ratyfikowała Konwencję z Aarhus w dniu 17.02.2005 r.14 Została ona również ratyfikowana przez większość państw członkowskich UE. Parlament Europejski w swojej rezolucji z dnia 12 maja 2005 r.15 uznał, że Konwencja z Aarhus jest odpowiednim forum dla rozważań na temat zasad horyzontalnych dotyczących dostępu publicznego do informacji, udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach związanych ze środowiskiem. Parlament wezwał „państwa, które dotychczas tego nie uczyniły, do ratyfikowania Konwencji z Aarhus oraz do zachęcania innych państw spoza Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych do przystąpienia do Konwencji, jeżeli wyrażą one taką wolę”.

12 Ustawa z dnia 21.06.2001 r. o ratyfikacji Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. z 2001 r., Nr 89, poz. 970). Tekst polski Konwencji został opublikowany w Dz. U. z 2003 r., Nr 78, poz. 706. 13 Wyrok NSA z dnia 16.05.2006 r. (II OSK 129/06, LEX nr 236605) oraz wyroki WSA w Warszawie: z dnia 13.06.2006 r. (IV SA/Wa 442/06, LEX nr 232971) i z dnia 13.06.2006 r. (IV SA/Wa 441/06, LEX nr 232973). 14 Decyzja Rady 2005/370/WE z dnia 17.02.2005 r. w sprawie zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska; Dz. U. L 124/1 z dnia 17.05.2005 r. 15 Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii UE na konferencję w Ałmaty dotyczącą Konwencji z Aarhus z dnia 12 maja 2005 r., P6_TA(2005) 0176.



8

Poniżej, w tabelach kończących opracowanie, wskazano te regulacje wspólnotowego prawa środowiska, które wydają się szczególnie istotne z punktu widzenia praktyki. Wymieniono wspólnotowe akty prawne, do których najczęściej musimy sięgać, angażując się w postępowania dotyczące ochrony środowiska w Polsce. Warto zwrócić uwagę na przywołane zapisy dyrektywy INSPIRE, dyrektywy ELD (dyrektywy o odpowiedzialności) i dyrektywy powodziowej – są to akty stosunkowo nowe, w trakcie implementacji do porządków krajowych (zapisy prawa polskiego nie uwzględniają na przykład wymogów dyrektywy powodziowej, a implementacja dyrektywy INSPIRE następuje z opóźnieniem). Analizowany ich aspekt – to jest gwarancje prawa do informacji i partycypacji społeczeństwa w podejmowaniu decyzji nie są jeszcze dostatecznie opisane w literaturze przedmiotu. Zestawienie nie ma charakteru wyczerpującego, takiego charakteru nie ma również omówienie poszczególnych zasad, czy regulacji szczegółowych przytoczonych aktów prawnych. Ich wybór i omówienie ma charakter sygnalizacyjny, celem prezentacji jest skłonienie osób zainteresowanych aktywnym udziałem w ochronie środowiska do dalszych poszukiwań, w szczególności zaś - do podjęcia praktycznych działań. Inspiracją do praktycznego korzystania z prawa wspólnotowego może być między innymi działalność w tym zakresie WWF. W wyroku Sądu Pierwszej Instancji z dnia 25.04.2007 r. w sprawie T-264/04 WWF European Policy Programme przeciwko Radzie Unii Europejskiej16, na skutek skargi WWF wniesionej w sprawie odmowy przez Radę UE udzielenia dostępu WWF European Policy Programme do określonych dokumentów SPI stwierdził w pkt 67, że prawo dostępu do dokumentów, rozumiane jako prawo dostępu do informacji, jest szczególnie istotne w dziedzinie ochrony środowiska, na mocy podpisanej przez Wspólnotę Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Orzeczenia takie „przełamują świadomość” organów stosujących prawo zarówno na szczeblu wspólnotowym, jak i krajowym, tworząc określoną praktykę. Dzięki naszej aktywności praktyka ta może stać się fundamentem także w Polsce.

16 Dz. U. C 262 z dnia 23.10.2004 r. Wyrok z uzasadnieniem w języku polskim: http://curia.europa.eu/ jurisp/cgi-bin/gettext.pl?lang=pl&num=79929574T19040264&doc=T&ouvert=T&seance=ARRET



9

PRAWO DO INFORMACJI

Akt prawny

Najważniejsze postanowienia

Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28.01.2003 r. w sprawie dostępu społeczeństwa do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG; Dz.U. L 41 z dnia 14.02.2003 r.

- dyrektywa 2003/4/WE implementuje Konwencję z Aarhus do wspólnotowego porządku prawnego w zakresie dostępu do informacji o środowisku; - wprowadza szerokie, zgodne z Konwencją z Aarhus definicje „informacji o środowisku” i „organów władzy publicznej”; - art. 3 dyrektywy reguluje bierne (na wniosek), a art. 7 czynne udostępnianie informacji o środowisku - za pomocą masowych technik komunikowania (bazy danych, elektroniczne wykazy i rejestry); - zobowiązuje organy władzy publicznej do udostępniania informacji o środowisku, nie tylko tych, które znajdują się w ich posiadaniu, ale także takich, które są dla nich przeznaczone (kreując obowiązek ich pozyskania celem udostępnienia społeczeństwu); - prawo do informacji służy każdemu wnioskodawcy, bez konieczności wykazywania jakiegokolwiek interesu; - informacje są udostępniane wnioskodawcy tak szybko jak to możliwe lub, najpóźniej, w ciągu miesiąca od otrzymaniu przez organ wniosku lub w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania przez organ wniosku, jeśli rozmiar i złożoność informacji uniemożliwia dotrzymanie terminu jednego miesiąca; - poza nielicznymi wyjątkami informacji udziela się w formie lub formacie wskazanych we wniosku; - przewidziane w art., 4 wyjątki w udostępnianiu informacji na wniosek muszą zostać w prawie krajowym ściśle określone, ich wykładnia nie może mieć charakteru rozszerzającego, zastosowanie wyjątku należy w konkretnym przypadku uzasadnić, a uzasadnienie przedstawić wnioskodawcy na piśmie lub drogą elektroniczną; - dopuszcza się pobieranie opłat za dostarczenie informacji o środowisku, jednak opłata taka nie może przekroczyć uzasadnionej kwoty; - art. 6 regulując dostęp do sprawiedliwości wprowadza wymóg zapewnienia dwóch niezależnych systemów ochrony wnioskodawcy, któremu odmówiono informacji – możliwość złożenia odwołania w toku instancji na drodze administracyjnej (procedura taka musi być przeprowadzona sprawnie i bezpłatnie lub podlegać niewielkiej opłacie); dyrektywa wymaga aby krajowe regulacje prawne wnioskodawcy, któremu odmówiono udzielenia informacji o środowisku gwarantowały dodatkowo również dostęp do postępowania odwoławczego przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem powołanym na mocy przepisów prawa, przed którym mogą zostać rozpatrzone działania lub uchybienia danego organu władzy publicznej;



10

- w art. 7 dyrektywa nakazuje, aby w procesie rozpowszechniania informacji o środowisku (udostępnienia czynnego) organy władzy publicznej informację gromadziły, porządkowały, a następnie aktywnie i systematycznie rozpowszechniały w społeczeństwie, w szczególności wykorzystując komunikację teleinformatyczną i/lub technologię elektroniczną; - informacje powinny być społeczeństwu udostępniana przede wszystkim poprzez internet - rozpowszechniane informacje muszą być odpowiednio uaktualniane; - udostępniania informacja musi być aktualna, dokładna i porównywalna

Dyrektywa INSPIRE – dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14..03.2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Dz. U. L 108 z 25.04.2007 r. Uwaga: Zgodnie z art. 24 ust. 1 dyrektywy państwa członkowskie mają obowiązek wprowadzić do systemu prawa krajowego przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy do dnia 15.05.2009 r.

- zgodnie z art. 1 dyrektywa wprowadza przepisy ogólne służące ustanowieniu Infrastruktury informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej ( „INSPIRE”) dla celów polityk wspólnotowych w zakresie ochrony środowiska oraz polityk lub działań mogących oddziaływać na środowisko, ponieważ, co stwierdzono w preambule dyrektywy „do formułowania i realizacji polityki w tym zakresie i innych polityk wspólnotowych, które zgodnie z art. 6 Traktatu muszą brać pod uwagę wymogi ochrony środowiska, potrzebne są informacje, w tym informacja przestrzenna. Dla uwzględnienia tych wymogów konieczne jest zapewnienie odpowiedniej koordynacji pomiędzy podmiotami dostarczającymi informacje i użytkownikami tych informacji, tak aby możliwe było połączenie informacji i wiedzy pochodzących z różnych sektorów”; - system INSPIRE ma umożliwić wymianę, wspólne korzystanie, dostęp i użytkowanie interoperacyjnych danych przestrzennych i usług dotyczących danych przestrzennych na różnych szczeblach organów publicznych; - INSPIRE powinien być oparty na infrastrukturach informacji przestrzennej tworzonych przez państwa członkowskie i dostosowywanych do wspólnych przepisów wykonawczych, zaprojektowanych tak, aby było możliwe łączenie w jednolity sposób danych pochodzących z różnych źródeł i wspólne korzystanie z nich przez wielu użytkowników i wiele aplikacji; aby łatwo było wyszukać dostępne dane przestrzenne, ocenić ich przydatność dla określonego celu oraz poznać warunki ich wykorzystywania; działania te powinny zapewnić możliwość ich stosowania w kontekście wspólnotowym i transgranicznym”; - zgodnie z pkt 7 preambuły dyrektywa „rozwija” postanowienia wyżej opisanej dyrektywy 2003/4/WE; - dyrektywa INSPIRE ma zapewnić interoperacyjność między ściśle związanymi z informacją przestrzenną i informacją o środowisku: opisaną niżej dyrektywą IPPC, tzw. rozporządzeniem Forest focus17, niektórymi programami wspólnotowymi (np. CORINE land cover, Europejski System Informacji o Polityce Transportowej);

17 Rozporządzenie (WE) nr 2152/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17.11.2003 r. dotyczące monitorowania wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie, Dz.U. L 324 z dnia 11.12.2003 r.; zmienione rozporządzeniem (WE) nr 788/2004 (Dz.U. L 138 z dnia 30.4.2004 r.).



11

- „rewolucyjnym” założeniem jest wynikający z dyrektywy obowiązek organów Wspólnoty dotyczący wydania przepisów wykonawczych, które ustalą wiążące państwa członkowskie warunki techniczne w zakresie ujednolicenia formatów i struktur, w jakich gromadzone są dane przestrzenne; - równie pionierskie jest wprowadzenie ścieżki zapewniającej wdrożenie w całej Wspólnocie jednolitej usługi sieciowej, która ma „umożliwiać wyszukiwanie, przetwarzanie, przeglądanie i pobieranie danych przestrzennych oraz wykorzystywanie danych przestrzennych i usług świadczonych drogą elektroniczną. W celu zapewnienia interoperacyjności infrastruktur utworzonych przez państwa członkowskie usługi sieciowe powinny funkcjonować zgodnie ze wspólnie uzgodnionymi specyfikacjami i minimalnymi kryteriami wydajności. Sieć usług powinna również obejmować możliwości techniczne pozwalające organom publicznym na udostępnianie ich zbiorów danych przestrzennych i usług”; - dla integracji infrastruktur krajowych z INSPIRE państwa członkowskie powinny zapewnić dostęp do infrastruktur przez geoportal Wspólnoty obsługiwany przez Komisję oraz przez punkty dostępu, które same postanowią obsługiwać”; - dyrektywa przewiduje bezpłatne udostępnienie przez władze państw członkowskich społeczeństwu pewnej minimalnej liczby usług – jako minimum, usługi wyszukiwania i, pod pewnymi szczególnymi warunkami, przeglądania zbiorów danych przestrzennych”

Rozporządzenie (WE) 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6.09. 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty; Dz. U. L 264 z dnia

- zgodnie z art. 1 – przyjęto je w celu realizacji zobowiązań wynikających z Konwencji z Aarhus „poprzez ustanowienie przepisów regulujących zastosowanie postanowień Konwencji do instytucji i organów Wspólnoty; - rozporządzenie „uzupełnia” regulacje zawarte w rozporządzeniu (WE) 1049/200118, wprowadzając specjalny („ekskluzywny”) system udostępniania informacji o środowisku przez organy i instytucje Wspólnoty, charakteryzujący się rozszerzeniem uprawnień społeczeństwa w zakresie pozyskiwania informacji o środowisku, traktowanych jako informacje o szczególnym znaczeniu; - w pkt 5 preambuły stwierdza się, że „właściwe jest uwzględnienie trzech filarów Konwencji z Aarhus, a mianowicie dostępu do informacji, udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, w jednym akcie prawnym oraz ustanowienie wspólnych przepisów dotyczących celów i definicji. Przyczynia się to do zracjonalizowania przepisów prawnych i do zwiększenia przejrzystości w zakresie środków wykonawczych podejmowanych w odniesieniu do instytucji i organów Wspólnoty”; - rozporządzenie definiuje „informację dotyczącą środowiska” analogicznie jak Konwencja z Aarhus

18 Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30.05.2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji; Dz.U. L 145 z dnia 31.05.2001 r.



12

25.09.2006r.

i dyrektywa 2003/4/WE; - art. 3 nakazuje udostępnianie informacji na wniosek, bez jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na cechy wnioskodawcy, według zasad określonych w rozporządzeniu (WE) 1049/2001; - art. 4 ust. 1 obliguje do gromadzenia informacji i udostępniania jej w sposób czynny – informacja musi być uporządkowana i rozpowszechniania aktywnie i systematycznie, w szczególności za pomocą telekomunikacji informatycznej lub technologii elektronicznej – organy i instytucje Wspólnoty w tym celu powinny „zapisać znajdujące się w ich posiadaniu informacje dotyczące środowiska w bazach danych i wyposażyć je w wyszukiwarki i inne formy oprogramowania mające na celu umożliwienie społeczeństwu odszukanie potrzebnych informacji”,„w formach lub formatach, które mogą być łatwo powielane i dostępne z wykorzystaniem telekomunikacji informatycznej”; - rozporządzenie nakazuje „ w odpowiednich przypadkach” „tworzyć odnośniki do stron internetowych, na których można odnaleźć odpowiednie informacje”; - w myśl art. 5 („jakość informacji”) – w ramach swoich kompetencji instytucje i organy Wspólnoty zapewniają, aby informacje gromadzone przez nie lub w ich imieniu były aktualne, dokładne i porównywalne; - art. 6 rozporządzenia dotyczy wyjątków od zasady pełnej jawności i dostępności informacji o środowisku - przepis nakazuje interpretować art. 4 rozporządzenia (WE) 1049/2001, w którym podano okoliczności uzasadniające wyłączenie jawności informacji – w odniesieniu do informacji o środowisku zawsze zawężająco, z uwzględnieniem, że nadrzędny interes publiczny przesądza o tym, że informacja o emisjach musi być ujawniona nawet wówczas, gdy inne względy nakazują odmowę udostępnienia informacji; - poza wyjątkami określonymi w art. 4 rozporządzenia (WE) 1049/2001 instytucje i organy Wspólnoty mogą odmówić dostępu do informacji o środowisku tylko w przypadku, gdy ujawnienie informacji mogłoby mieć negatywny wpływ na ochronę środowiska, którego dotyczą informacje, takiego jak np. miejsca lęgowe rzadkich gatunków.

Rozporządzenie 166/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia18.01.2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, zmieniające

- w celu implementacji Konwencji z Aarhus i poprawy publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska rozporządzenie wprowadza zintegrowany Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR), w postaci publicznie dostępnej elektronicznej bazy danych; - zgodnie z pkt 3 i 4 preambuły rozporządzenia PRTR jest „opłacalnym narzędziem wspierającym poprawę działalności środowiskowej, umożliwiającym publiczny dostęp do informacji na temat uwolnień zanieczyszczeń i transferu zanieczyszczeń i odpadów poza miejsce powstania oraz służącym do śledzenia tendencji, wykazywania postępów w ograniczaniu zanieczyszczenia, monitorowania zgodności z niektórymi porozumieniami międzynarodowymi, ustalania priorytetów i oceniania osiągniętego postępu



13

dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE; Dz. U. L 33 z dnia 4.02.2006 r.

poprzez wspólnotowe i krajowe polityki i programy w zakresie środowiska naturalnego. PRTR daje społeczeństwu, przemysłowi, naukowcom, zakładom ubezpieczeniowym, władzom lokalnym, organizacjom pozarządowym oraz innym decydentom solidną bazę danych dla porównań i przyszłych decyzji w sprawach dotyczących środowiska naturalnego”; - zgodnie z rozporządzeniem emisje substancji do powietrza i wody oraz przekazywanie odpadów z dużych instalacji przemysłowych od 1.01.2007 r., muszą być podawane przez operatorów (podmioty prowadzące lub kontrolujące zakłady, których instalacje są źródłem emisji oraz odpadów) w raportach sporządzanych w ramach PRTR; - prowadzenie PRTR rozporządzenie powierza Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska, zobowiązując zarazem tę instytucję do zagwarantowania publicznego dostępu do rejestru; - zasady dostępu do informacji zawartych w PRTR precyzuje art. 10 rozporządzenia – dostęp jest nieograniczony dla wszystkich, bez potrzeby wykazywania jakiegokolwiek interesu, całkowicie bezpłatny, poprzez Internet: http://eper.eea.europa.eu/eper/ (strona dostępna także w języku polskim)

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13.10.2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE; Dz. U. L 275 z 25.10.2003 r.

- przyjęta w celu realizacji zobowiązań Wspólnoty wynikających z Protokołu z Kioto, zatwierdzonego decyzją Rady 2002/358/WE19, na podstawie którego Państwa Członkowskie Wspólnoty zobowiązały się do zmniejszania łącznie zagregowanych antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych wymienionych w załączniku A do Protokołu o 8% w porównaniu z poziomami z 1990 r. w okresie od 2008 r. do 2012 r.; - zgodnie z art. 17 dyrektywy - decyzje odnoszące się do rozdzielania przydziałów oraz sprawozdań dotyczących emisji wymaganych na podstawie pozwolenia na emisje gazów cieplarnianych oraz znajdujących się w posiadaniu właściwego organu są podawane do publicznej wiadomości przez ten organ z zastrzeżeniem ograniczeń ustanowionych w art. 3 ust. 3 oraz art. 4 dyrektywy 2003/4/WE.

19 Decyzja Rady 2002/358/WE z dnia 25.04.2002 r. dotycząca zatwierdzenia przez Wspólnotę Europejską Protokołu z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i wspólnego spełnienia zawartych w nim zobowiązań, Dz.U. L 130 z dnia 15.05.2002 r.



14

UDZIAŁ SPOŁECZNY Akt prawny

Najważniejsze postanowienia

EIA - dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27.06.1985 r. w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska; Dz.U. L 175 z 5.07.1985 r., zmieniona przez dyrektywę Rady 97/11/WE z dnia 3.03.1997 r. zmieniającą dyrektywę 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre publiczne i prywatne przedsięwzięcia na środowisko Dz. U. L 73, z 14.3.1997, a następnie zmieniona przez dyrektywę 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26.05.2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału

- dyrektywa EIA tworzy ramy dla prowadzenia postępowań w sprawie oceny skutków powodowanych w środowisku przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko (postępowań OOŚ); - celem nowelizacji dyrektywy EIA dyrektywą 2003/35/WE było dążenie do zapewnienia jej zgodności z „postanowieniami Konwencji z Aarhus, w szczególności jej art. 6 oraz art. 9 ust. 2 i 4” (pkt 11 preambuły dyrektywy 2003/35/WE), przede wszystkim - uzupełnienie dyrektywy EIA o przepisy gwarantujące zapewnienie udziału społeczeństwa w procesie sporządzania niektórych planów i programów odnoszących się do środowiska oraz umożliwiające „poprawienie udziału społeczeństwa i ustanowienie przepisów w sprawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości”; - zgodnie z pkt 3 i 4 preambuły dyrektywy 2003/35/WE: „Skuteczny udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji umożliwia społeczeństwu wyrażenie, a decydentom branie pod uwagę opinii i trosk, które mogą mieć związek z tymi decyzjami, zwiększając w ten sposób odpowiedzialność i przejrzystość procesu podejmowania decyzji oraz wnosząc wkład w publiczną świadomość w zakresie kwestii dotyczących środowiska i w poparcie dla podjętych decyzji. Udział, włączając uczestnictwo poprzez stowarzyszenia, organizacje i grupy, w szczególności organizacje pozarządowe promujące ochronę środowiska naturalnego, powinien być odpowiednio rozwijany, w tym między innymi poprzez promowanie edukacji społeczeństwa w zakresie środowiska naturalnego”; - dyrektywa 2003/35/WE wprowadziła w art. 1 ust. 2 dyrektywy EIA nową definicję „zainteresowanej społeczności" – stwierdzając, iż pojęcie to oznacza „jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym ustawodawstwem lub praktyką, ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy”, a także „społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska”, przepis przesądza, iż „organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym uważa się za mające interes w tym zakresie"; - szczególne znaczenie należy przypisać art. 6 dyrektywy EIA, zmienionemu przez dyrektywę 2003/35/WE:



15

społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE; Dz. U. L 156 z dnia 25.06.2003 r.

Aktualnie przepis zapewnia: • w ust. 2 - informowanie społeczeństwa poprzez ogłoszenia publiczne lub inne właściwe środki, takie

jak media elektroniczne o następujących kwestiach w ramach OOŚ: wniosku o zezwolenie na inwestycję, fakcie, że przedsięwzięcie poddane jest procedurze OOŚ, fakcie, że dane przedsięwzięcie oddziałuje transgranicznie, danych o władzach odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji, od których można uzyskać istotne informacje oraz do których mogą być przedkładane komentarze i zapytania oraz szczegóły harmonogramu dla przekazywania komentarzy lub zapytań, charakterze możliwych decyzji lub, jeśli chodzi o jedną, projekcie decyzji, czasie i miejscu, gdzie istotne informacje są udostępniane, środków, które temu służą, szczegółach uzgodnień dotyczących udziału społeczeństwa,

• w ust. 3 - udostępnianie zainteresowanej społeczności w odpowiednich ramach czasowych min. informacji, o których mowa w dyrektywie 2003/4/WE oraz takich, które zostają udostępnione „tylko po czasie, kiedy zainteresowana społeczność została poinformowana zgodnie z art. 6 ust. 2”;

- na podstawie „nowego” art. 6 ust. 4 dyrektywy EIA zainteresowana społeczność otrzymuje wczesne i skuteczne możliwości udziału w procedurach decyzyjnych dotyczących środowiska i w tym celu uprawniona jest do wyrażania komentarzy i opinii, kiedy wszystkie opcje są dostępne właściwej władzy lub władzom zanim podjęta zostanie decyzja w sprawie wniosku o zezwolenie na inwestycję, - art. 6 ust. 5 dyrektywy EIA zobowiązuje państwa członkowskie do szczegółowego uregulowania w prawie krajowym kwestii dotyczące informowania społeczeństwa (na przykład poprzez rozlepianie plakatów w obrębie określonego promienia lub publikację w lokalnych gazetach) oraz konsultowania zainteresowanej społeczności (na przykład poprzez pisemne wnioski lub w drodze publicznego zapytania); - uzupełniając dyrektywę EIA - art. 2 dyrektywy 2003/35/WE nakazuje zapewnić udział społeczeństwa w procesie sporządzania niektórych20 planów i programów odnoszących się do środowiska, opracowywanych na podstawie dyrektyw wymienionych w Załączniku I do dyrektywy 2003/35/WE21;

20 W art. 2 ust. 5 dyrektywy 2003/35/WE stwierdza się, że dyrektywa nie ma zastosowania do planów i programów określonych w załączniku I, dla których procedura udziału społeczeństwa przeprowadzana jest zgodnie z dyrektywą 2001/42/WE (SEA) lub dyrektywą 2000/60/WE (Ramową Dyrektywą Wodną). 21 Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15.07.1975 r. o odpadach (Dz. U. L 194 z dnia 25.07.1975 r.); dyrektywa 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6.09.2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylającą dyrektywę 91/157/EWG (Dz. U. L 266 z dnia 26.09.2006 r.); dyrektywa Rady 91/689/EWG z dnia 12.12.1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych (Dz.U. L 377 z dnia 31.12.1991 r.); dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20.12.1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz.U. L 365 z dnia 31.12.1994 r.); dyrektywa Rady 96/62/WE w sprawie ocen i zarządzania jakością powietrza (Dz.U. L 296 z dnia 21.11.1996 r.).



16

- art. 2 dyrektywy 2003/35/WE określa następujących zasady udziału społecznego: • społeczeństwo musi mieć możliwość wczesnego i skutecznego uczestnictwa w przygotowywaniu,

modyfikowaniu i rewidowaniu planów albo programów, sporządzanych na mocy przepisów wymienionych w załączniku I,

• społeczeństwo musi być poinformowane poprzez ogłoszenia publiczne lub inne właściwe środki, takie jak media elektroniczne, o wnioskach dotyczących takich planów lub programów albo dotyczących ich zmiany lub rewizji, do wiadomości społeczeństwa podawane są także istotne informacje o takich wnioskach, włączając między innymi informacje o prawie do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji i o właściwych władzach, którym mogą być przedkładane komentarze i zapytania,

• społeczeństwo jest uprawnione do wyrażania komentarzy i opinii, kiedy wszystkie opcje są dostępne, zanim podjęte zostaną decyzje dotyczące planów i programów;

• w podejmowaniu takich decyzji przykłada się należytą uwagę do wyników udziału społeczeństwa; przebadawszy komentarze i opinie wyrażone przez społeczeństwo, właściwe władze dokładają należytych starań, aby poinformować społeczeństwo o podjętych decyzjach oraz przyczynach i przemyśleniach, na których oparto te decyzje, w tym informacjach o procesie udziału społeczeństwa;

- art. 6 ust. 6 dyrektywy EIA wymaga, aby państwa członkowskie przewidziały „rozsądne ramy czasowe dla różnych faz, dające wystarczającą ilość czasu dla poinformowania społeczeństwa oraz zainteresowanej społeczności, aby przygotowały i skutecznie uczestniczyły w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska”; zgodnie z art. 2 ust. 3 dyrektywy 2003/35/WE wymóg ten powinien być także spełniony przez państwa członkowskie w odniesieniu do procesu sporządzania niektórych planów i programów odnoszących się do środowiska; - w dyrektywie EIA zagwarantowano „zainteresowanej społeczności” dostęp do wymiaru sprawiedliwości - mocą dyrektywy 2003/35/WE dodano w dyrektywie EIA „nowy” art. 10a, implementujący gwarancje w tym zakresie ustalone w Konwencji z Aarhus

SEA - dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27.06.2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dz. U. L. 197 z dnia 21.07.2001 r.

- SEA określa tryb i zasady prowadzenia tzw. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) dla niektórych planów i programów, które potencjalnie mogą powodować znaczący wpływ na środowisko, przygotowywanych dla rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, telekomunikacji, turystyki, planów zagospodarowania przestrzennego lub użytkowania gruntu i które ustalają ramy dla przyszłego zezwolenia na inwestycję, dotyczącego projektów wymienionych w załącznikach I i II do dyrektywy 85/337/EWG; lub które, ze względu na potencjalny wpływ na tereny, zostały uznane za wymagające



17

oceny na podstawie art. 6 lub 7 dyrektywy siedliskowej; - państwo członkowskie ma obowiązek określić społeczeństwo, którego dotyczy lub potencjalnie może dotyczyć proces decyzyjny lub które ma interes prawny związany z ocenianymi decyzjami, w tym odpowiednie organizacje pozarządowe, takie jak organizacje promujące ochronę środowiska; - zgodnie z art. 6 dyrektywy w trakcie postępowania SOOS:

• projekt planu lub programu i sprawozdanie dotyczące środowiska przygotowane zgodnie z art. 5 dyrektywy (raport SOOŚ) zostają udostępnione społeczeństwu,

• społeczeństwu należy zapewnić odpowiednio wczesną i realną możliwość, we właściwych ramach czasowych wyrażenia swojej opinii o projektach planów i programów oraz towarzyszącym im raporcie SOOŚ przed przyjęciem planu lub programu lub poddaniem go procedurze ustawodawczej,

- w przypadku oddziaływania transgranicznego, gdy wymagane są konsultacje między państwami członkowskimi – mają one obowiązek uzgodnić szczegółowe regulacje zapewniające, że w państwie członkowskim, które potencjalne może być znacząco zagrożone także społeczeństwo zostanie poinformowane o konsultacjach oraz, że zostanie mu zapewniona możliwość przekazania swoich opinii w rozsądnych ramach czasowych; - zgodnie z art. 10 SEA państwa członkowskie mają obowiązek zawiadomienia społeczeństwa o przyjęciu planu lub programu oraz udostępnienia mu: planu lub programu w formie przyjętej; oświadczenia podsumowującego, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę w planie lub programie aspekty środowiskowe oraz w jaki sposób zostały uwzględnione: raport SOOŚ, opinie społeczeństwa, wyniki konsultacji transgraniczny, jak również uzasadnienie wyboru planu lub programu w formie przyjętej, w świetle innych rozpatrywanych rozsądnych rozwiązań alternatywnych; udostępnieniu podlegają także przyjęte środki dotyczące monitoringu, zgodnie z art. 10 dyrektywy - państwo członkowskie ma obowiązek ustalenia na płaszczyźnie prawa krajowego szczegółowych regulacji w zakresie konsultacji i informowania społeczeństwa na etapie przygotowywania programów lub planów, jak również informowania i udostępniania wymaganych dokumentów po ich uchwaleniu

IPPC - dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24.09.1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli, zmieniona przez

- celem dyrektywy jest zintegrowanie zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń emitowanych przez instalacje wymienione w Aneksie I, - IPPC ustala środki przeznaczone do zapobiegania i zmniejszenia emisji, min. pozwolenia zintegrowane; - zgodnie z art. 15 dyrektywy kraje członkowskie mają obowiązek udostępniać opinii publicznej:

• wnioski w sprawie pozwoleń zintegrowanych na nowe instalacje lub w sprawie istotnych zmian



18

dyrektywy 2003/35 i 2003/87 oraz rozporządzenie 188/2003; Dz. U. L 257 z dnia 10.10.1996 r. zmieniona przez dyrektywę 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26.05.2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE; Dz. U. L 156 z dnia 25.06.2003 r.

w tych pozwoleniach na odpowiedni okres czasu, umożliwiający wypowiedzenie się zainteresowanych przed ich wydaniem

• pozwolenia zintegrowane oraz decyzje, które je zmieniają, • wyniki monitoringu emisji,

- w przypadku instalacji oddziałujących transgranicznie obowiązek informowania dotyczy także obywateli państw zagrożonych oddziaływaniem; - zgodnie z art. 2 ust. 13 i 14 dyrektywy IPPC „społeczeństwo” oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych oraz, zgodnie z krajowym ustawodawstwem lub praktyką, ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy, a „zainteresowana społeczność” - społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska; zainteresowaną społeczność zgodnie z powołanym przepisem stanowią przede wszystkim „organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym” - Załącznik V do dyrektywy IPPC, wprowadzony dyrektywą 2003/35/WE ustala identyczne zasady udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji jak określone w art. 2 dyrektywy 2003/35/WE, opisane w poprzedniej rubryce niniejszej tabeli; - w dyrektywie IPPC zagwarantowano „zainteresowanej społeczności” dostęp do wymiaru sprawiedliwości - dyrektywa 2003/35/WE wprowadziła w dyrektywie IPPC „nowy” art. 15a, implementujący gwarancje w tym zakresie ustalone w Konwencji z Aarhus.

ELD (dyrektywa o odpowiedzialności) - dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21.04.2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu; Dz. U. L 143 z 30.04.2004 r.

- celem ELD jest ustalenie zasad odpowiedzialności za środowisko w oparciu o zasadę „zanieczyszczający płaci” w celu zapobiegania i zaradzenia szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu; - zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. b ELD, oprócz podmiotów dotkniętych szkodami, do przedkładania właściwym władzom wszelkich uwag związanych z przypadkami szkód wyrządzanych środowisku naturalnemu lub bezpośredniego zagrożenia wystąpieniem takich szkód, a także do żądania podjęcia działań zapobiegawczych i zaradczych, objętych dyrektywą są uprawnione osoby fizyczne i prawne dostatecznie zainteresowane podejmowaniem decyzji odnoszących się do szkód wyrządzanych środowisku naturalnemu; - dyrektywa obliguje państwa członkowskie do określenia w przepisach prawa krajowego, co oznacza „dostatecznie zainteresowane" z uwzględnieniem zasady, że „wszelkie pozarządowe organizacje wspierające ochronę środowiska są dostatecznie zainteresowane i spełniają wymagania na mocy prawa



19

krajowego; - ELD w art. 12 ust. 3 wprowadza obowiązek, aby w przypadku, gdy żądanie podjęcia działania i towarzyszące mu uwagi wskazują w sposób wiarygodny na istnienie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, właściwe władze państw członkowskich rozpatrzyły wszelkie takie uwagi i żądania podjęcia działań; - właściwe władze są zobowiązane, jak najszybciej i w każdym przypadku zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego poinformować osoby, które im przedłożyły swoje uwagi, o decyzji o przyjęciu lub odmowie żądania podjęcia działań wraz z podaniem przyczyn (art. 12 ust. 4 ELD); - dyrektywa zapewnia zgłaszającym (w tym organizacjom pozarządowym wspierającym ochronę środowiska) dostęp do możliwości skorzystania z procedur odwoławczych w sądzie lub innej bezstronnej instytucji publicznej w celu oceny decyzji, działań lub zaniechania działania właściwych władz pod kątem ich proceduralnej i merytorycznej zgodności z prawem, przy czym należy podkreślić, iż art. 13 ust. 2 ELD zastrzega, iż „dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego, które regulują dostęp do wymiaru sprawiedliwości, a także tych przepisów, które wymagają wyczerpania administracyjnych procedur odwoławczych przed skorzystaniem z prawnej procedury sądowej”, co oznacza, iż w niektórych państwach członkowskich, w tym w Polsce realizacja tego uprawnienia może podlegać określonym ograniczeniom.

Dyrektywa siedliskowa (habitatowa) - dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21.05.1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; Dz. U. L 206 z dnia 22.07.1992 r. oraz dyrektywa ptasia - dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2.04.1979 r.

- dyrektywa siedliskowa powołuje sieć NATURA 2000, złożoną z terenów, na których znajdują się typy siedlisk przyrodniczych wymienione w jej załączniku I i siedliska gatunków wymienione w jej załączniku II, a także obejmuje specjalne obszary ochrony sklasyfikowane zgodnie z dyrektywą ptasią - celem umożliwienia zachowania tych siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków i specjalnych obszarów ochrony ptaków we właściwym stanie ochrony w ich naturalnym zasięgu lub, w stosownych przypadkach, ich odtworzenie; - zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obszaru Natura 2000 wyznaczonego w oparciu o dyrektywę siedliskową, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, podlega odpowiedniej ocenie jego skutków dla obszaru Natura 2000 z punktu widzenia założeń jego ochrony (tzw. ocena habitatowa); - w świetle wniosków wynikających z oceny habitatowej właściwe władze krajowe wyrażają zgodę na ten plan lub przedsięwzięcie dopiero po upewnieniu się, że nie wpłynie on niekorzystnie na obszar Natura 2000;



20

w sprawie ochrony dzikiego ptactwa; Dz. U. L 103, z dnia 25.04.1979 r.

- art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej przesądza o tym, że niezbędnym elementem oceny habitatowej musi być „uzyskanie opinii całego społeczeństwa”, co oznacza, że państwa członkowskie mają obowiązek w ramach procedur krajowych zapewnić mechanizm pozwalający wyrazić opinie przedstawicielom zainteresowanej społeczności, w tym organizacjom pozarządowym, w odpowiednim czasie, przed wydaniem stosownej decyzji; - zgodnie z art. 7 dyrektywy siedliskowej wymóg przeprowadzenia oceny habitatowej z udziałem społeczeństwa dotyczy także obszarów Natura 2000 wyznaczonych dla ochrony obszarów specjalnej ochrony w oparciu o dyrektywę ptasią

RDW (Ramowa Dyrektywa Wodna) - dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej; Dz. U. L 327 z dnia 22.12.2000 r.

- operacyjnym celem RDW jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich części wód, poprzez określenie i wdrożenie koniecznych działań w ramach zintegrowanych programów działań w państwach członkowskich do 2015 roku; - w preambule dyrektywy zwraca się uwagę, iż osiągnięcie jej celów „jest uzależnione (...) również od informacji, konsultacji i zaangażowania ogółu społeczeństwa”, a także, że „dla zapewnienia udziału ogółu społeczeństwa, w tym użytkowników wody w ustaleniu i aktualizacji planów gospodarowania wodami w dorzeczu, konieczne jest dostarczenie odpowiedniej informacji o planowanych działaniach oraz składanie sprawozdań o postępach w ich wdrażaniu, w celu włączenia ogółu społeczeństwa przed podjęciem ostatecznych decyzji w sprawie niezbędnych działań”; - zasady udziału społecznego konkretyzuje art. 14 RDW, w myśl którego państwa członkowskie mają obowiązek zachęcać wszystkie zainteresowane strony do aktywnego udziału w jej wdrażaniu, w szczególności w opracowywaniu, przeglądzie i uaktualnianiu planów gospodarowania wodami w dorzeczach; - art. 14 ust. 1 dyrektywy obliguje państwa członkowskie do opublikowania i udostępnienia społeczeństwu, również użytkownikom, w celu zgłaszania uwag, dla każdego obszaru dorzecza następujących informacji: a) harmonogramu i programu prac związanych z tworzeniem planu, w tym zestawienie działań, które należy wprowadzić w drodze konsultacji, co najmniej trzy lata przed rozpoczęciem okresu, do którego odnosi się plan; b) przeglądu istotnych problemów gospodarki wodnej określonych w danym dorzeczu, co najmniej dwa lata przed rozpoczęciem okresu, do którego odnosi się plan; c) kopii projektu planu gospodarowania wodami w dorzeczu, co najmniej rok przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczy plan; - RDW zapewnia zainteresowanym dostęp do dokumentów źródłowych i informacji wykorzystywanych do opracowania projektu planu gospodarowania wodami w dorzeczu – państwa członkowskie powinny



21

w przepisach prawa krajowego wprowadzić procedury udostępniania ich na wniosek zainteresowanych; - zgodnie z art. 14 ust. 2 dyrektywy państwa członkowskie, w celu zapewnienia aktywnego udziału i przeprowadzenia konsultacji, mają obowiązek przeznaczenia co najmniej sześciu miesięcy na składanie pisemnych uwag do tych dokumentów; - dyrektywa wymaga, aby udział społeczny na analogicznych zasadach zapewnić w procesie uaktualniania planów gospodarowania wodami w dorzeczach; - krótka charakterystyka działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji publicznych, oraz opis wyników tych konsultacji powinny stanowić obligatoryjny element planu gospodarowania wodami w dorzeczach (załącznik VII dyrektywy)

Dyrektywa powodziowa – dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim; Dz. U. L 288/27 z 6.11.2007 r. Uwaga: hhhh zgodnie z art. 17 dyrektywy państwa członkowskie mają obowiązek wprowadzić do systemu prawa krajowego przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy do dnia 26.11.2009 r.

- celem dyrektywy jest ustanowienie ram dla oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, w celu ograniczania negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, związanych z powodziami; - na podstawie art. 9 dyrektywy powodziowej państwa członkowskie podejmują stosowne działania zmierzające do skoordynowania jej stosowania oraz dyrektywy wodnej, kładąc szczególny nacisk na możliwości zwiększenia skuteczności, wymiany informacji oraz możliwości osiągnięcia synergii i wspólnych korzyści, uwzględniając cele środowiskowe określone w art. 4 RDW; - aktywny udział wszystkich zainteresowanych stron zgodnie z art. 10 dyrektywy powodziowej jest koordynowany, w odpowiednich przypadkach, z aktywnym udziałem zainteresowanych stron zgodnie z art. 14 RDW, - art. 10 ust. 1 dyrektywy powodziowej zobowiązuje państwa członkowskie, aby podały do publicznej wiadomości wstępne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego, mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym; - państwa członkowskie powinny ustanowić mechanizmy zachęcające zainteresowane strony do aktywnego udziału w opracowaniu, przeglądzie i aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym; - podsumowanie podejmowanych środków/działań służących informowaniu społeczeństwa i prowadzeniu konsultacji społecznych powinien stanowić obligatoryjny element planu zarządzania ryzykiem powodziowym (załącznik do dyrektywy)

Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4.12.2000 r.

- jej celem jest zapobieganie lub ograniczenie w największym możliwym w praktyce stopniu negatywnych skutków dla środowiska, zwłaszcza zanieczyszczenia emisjami do powietrza, gleb, wód powierzchniowych i wód podziemnych oraz wynikających z nich zagrożeń dla zdrowia ludzkiego



22

w sprawie spalania odpadów; Dz. U. L 332, z dnia 28.12.2000 r.

powodowanych przez spalanie i współspalanie odpadów; - dostęp do informacji i udział społeczeństwa reguluje art. 12 dyrektywy; - przepis wprowadza wymóg, aby w jednym lub więcej miejsc dostępnych dla społeczeństwa, np. w siedzibie władz lokalnych udostępniać społeczeństwu wnioski o wydanie nowych pozwoleń na eksploatację zakładów spalających i współspalających, przez odpowiedni okres umożliwiający wyrażenie o nich opinii, zanim właściwy organ podejmie decyzję, a także, na tych samych warunkach – udostępniać decyzje, łącznie z co najmniej jedną kopią pozwolenia i wszelkimi jego następnymi aktualizacjami; - w przypadku zakładów spalających lub współspalajcych o nominalnej przepustowości co najmniej dwóch ton na godzinę społeczeństwu zostanie udostępniony roczny raport, który ma być przedstawiony właściwemu organowi przez operatora w sprawie funkcjonowania i monitorowania zakładu; - raport musi spełniać co najmniej wymóg przedstawienia przebiegu procesu i emisji do powietrza i wód w porównaniu ze standardami emisji określonymi w dyrektywie; - art. 12 ust. 2 zobowiązuje ponadto właściwe organy państw członkowskich do sporządzenia i udostępnienia społeczeństwu wykazu zakładów spalających lub współspalających o nominalnej przepustowości poniżej dwóch ton na godzinę.

Dyrektywa 2001/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12.03.2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG; Dz. U. L 106 z 17.04.2001 r.

- przyjęta w celu „przeciwdziałania nieodwracalnym szkodom jakie może mieć dla środowiska naturalnego uwolnienie żywych, genetycznie zmodyfikowanych organizmów, zarówno w celach doświadczalnych albo jako produktów dostępnych w handlu, które mogą rozmnażać się w środowisku naturalnym i przekraczać granice państwowe”; - „konsultacje i informowanie opinii publicznej” reguluje art. 9 dyrektywy, zobowiązujący do zasięgania opinii publicznej o planowanym zamierzonym uwolnieniu GMO – „ z odpowiednimi grupami społecznymi”. Przepis obliguje państwa członkowskie do ustalenia na gruncie prawa krajowego szczegółowych zasad dotyczące takiej konsultacji, w tym racjonalnego czasu jej trwania; - państwa członkowskie są zobowiązane podawać do publicznej wiadomości informacje w sprawie wszystkich uwolnień GMO, których dokonano na ich terytorium; - Komisja Europejska podaje do publicznej wiadomości informacje objęte systemem wymiany informacji, na podstawie w art. 11 dyrektywy

Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25.06.2002 r.

- dyrektywa ma na celu zdefiniowanie wspólnego podejścia do unikania, zapobiegania lub zmniejszania szkodliwych skutków narażenia na działanie hałasu, w tym jego dokuczliwości, w oparciu o ustalone priorytety;



23

w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku; Dz. U. L 189 z 18.07.2002 r.

- art. 1 pkt b dyrektywy wśród najważniejszych działań w tym kierunku wskazuje „zapewnienie społeczeństwu dostępu do informacji dotyczącej hałasu w środowisku i jego skutków”; - zgodnie z art. 9 dyrektywy państwa członkowskie mają obowiązek udostępnić społeczeństwu sporządzone i odpowiednio przez nie przyjęte mapy hałasu oraz opracowane plany działań, a następnie – rozpowszechnić je według zasad określonych w załączniku IV i V do dyrektywy, przy użyciu dostępnych, najbardziej odpowiednich technik informacji

Rozporządzenie 166/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 18.01.2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE; Dz. U. L 33 z dnia 4.02.2006 r.

- art. 12 rozporządzenia przewiduje udział społeczeństwa w rozwoju Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń. Komisja Europejska jest zobowiązana w przypadku zmian rozporządzenia zapewnić społeczeństwu możliwość przedstawienia w odpowiednim dla tego procesu czasie uwag, informacji, analiz lub opinii; - KE ma obowiązek uwzględnić taki wkład i poinformować społeczeństwo o wynikach jego udziału; - art. 13 rozporządzenia gwarantuje społeczeństwu dostęp do wymiaru sprawiedliwości – na zasadach określonych w art. 6 dyrektywy 2003/35/WE

Documents

UDZIAŁ SPOŁECZNY W EUROPIE PRAWO MIĘDZYNARODOWE I PRAWO ...awsassets.wwfpl.panda.org/downloads/udzial_spoleczny_w_prawie... · 1 adam juchnik kowalewski – miara – pchaŁek