ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN

FİNANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

25 MAYIS 2013

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Üniversite hastanelerinin döner sermaye işletmeleri yıllar içerisinde gelir-gider dengesizliklerden kaynaklı olarak finansal sıkıntılar yaşamış ve bu mali sorunu çözmeye dönük olarak farklı dönemlerde bazı düzenlemeler yapılmıştır.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-1

Üniversite hastaneleri döner sermayelerinden kesilen yüzde 15’lik hazine payı, kademeli olarak önce yüzde 5’e, ardından yüzde 3’e ve son olarak ise yüzde 1 seviyesine düşürülmüştür.

Bu şekilde;

-Sağlık Bakanlığı döner sermayesinden yapılan kesinti ile uyumlu hale getirilmiştir.

-Üniversite hastane döner sermaye işletmeleri üzerindeki mali yükü azaltılmıştır.

Her % 1 Hazine payının aşağı çekilmesinin yaklaşık etkisi; 170 Milyon TL dir.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-2

6009 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesi ile Maliye Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Sağlık Bakanı, Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Planlama Teşkilatının bağlı oldukları Devlet Bakanları ve Yüksek Öğretim Kurulu Başkanından oluşan kurulca belirlenen kriterler çerçevesinde uygulanacak tedbirleri içeren protokol kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile yardım yapılabileceği hükme bağlanmıştır.

Buna göre borç/gelir oranı %20 nin üstünde olan ve protokol imzalayan 22 üniversite hastanesine geçmiş borçlarının ödenebilmesi için ve uygulanacak tedbirlerle borç gelir oranın % 20’ye getirilmesi amacıyla ilk dilimi %55 diğer üç dilimi %15’er olmak üzere yardım verilmiştir.

Bu kapsamda;

-2010 yılında %55 lik dilime karşılık 209 milyon TL

-2011 yılında diğer dilimlere karşılık 168 milyon TL

olmak üzere toplam 377 milyon TL hazine yardımı yapılmıştır.

Bu kapsamda yardım yapılan üniversite hastaneleri aldıkları yardım tutarı büyüklüğüne göre aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

KURUMLAR % 55 'LİK DİLİM

İLK %15'LİK DİLİM

İKİNCİ % 15'LİK

DİLİM

ÜÇÜNCÜ % 15'LİK

DİLİM

TOPLAM YARDIM TUTARI

Hacettepe Üniversitesi 79.252.000 21.614.000 21.614.000 21.615.000 144.095.000Uludağ Üniversitesi 31.137.000 8.492.000 8.492.000 8.492.000 56.613.000Ankara Üniversitesi 13.429.000 3.662.000 3.662.000 3.663.000 24.416.000Mersin Üniversitesi 10.445.000 2.849.000 2.849.000 2.847.000 18.990.000Trakya Üniversitesi 9.076.000 2.475.000 2.475.000 2.475.000 16.501.000Dicle Üniversitesi 8.494.000 2.317.000 2.317.000 2.316.000 15.444.000Süleyman Demirel Üniversitesi 7.075.000 1.929.000 1.929.000 1.930.000 12.863.000Ondokuz Mayıs Üniversitesi 6.967.000 1.900.000 1.900.000 1.900.000 12.667.000Fırat Üniversitesi 6.478.000 1.767.000 1.767.000 1.766.000 11.778.000Marmara Üniversitesi 6.207.000 1.693.000 7.900.000Akdeniz Üniversitesi 5.242.000 1.430.000 1.430.000 1.429.000 9.531.000Gaziantep Üniversitesi 4.958.000 1.352.000 1.352.000 1.352.000 9.014.000Zonguldak Karaelmas Üniversitesi 4.009.000 1.093.000 1.093.000 1.094.000 7.289.000Yuzuncu Yıl Üniversitesi 3.551.000 969.000 969.000 968.000 6.457.000İnönü Üniversitesi 3.105.000 847.000 847.000 847.000 5.646.000Kırıkkale Üniversitesi 2.418.000 660.000 660.000 659.000 4.397.000Afyon Kocatepe Üniversitesi 1.692.000 462.000 462.000 461.000 3.077.000Selçuk Üniversitesi 1.663.000 454.000 454.000 453.000 3.024.000Çanakkale 18 Mart Üniversitesi 1.553.000 423.000 423.000 424.000 2.823.000Gaziosmanpaşa Üniversitesi 1.351.000 368.000 368.000 369.000 2.456.000Abant İzzet Baysal Üniversitesi 1.286.000 351.000 351.000 350.000 2.338.000Dumlupınar Üniversitesi 10.000 3.000 3.000 3.000 19.000

209.398.000 57.110.000 55.417.000 55.413.000 377.338.000TOPLAM

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNİN FİNANSAL SORUNLARINA YÖNELİK YAPILAN DÜZENLEMELER-3

Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına Dair Kanun çerçevesinde Şubat 2011 itibarıyla üniversitelerin artık özel muayene katkısı olarak hastalardan ekstra ücret talep edemeyecek olmaları nedeniyle oluşabilecek mali sıkıntının önlenmesi amacıyla, 2011 yılına mahsus olmak üzere yıllık 448 milyon TL'lik öğretim üyesi “hoca farkı” üniversitelere bütçeden aktarılmıştır.

ÜNİVERSİTE HASTANELERİNE İLİŞKİN TEMEL MALİ GÖSTERGELER

Önceki yıllarda yapılan mali desteklere rağmen 2012 yılında borç/gelir oranının önceki yıllara göre hazine yardımı ve hoca farkı hariç gelir dikkate alındığında yaklaşık 10 puan, hariç gelirde ise yaklaşık 6 puan artarak yüzde 42 seviyesine çıktığı görülmektedir.

Milyon TL 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Gelirler (1) 2.725 3.530 3.943 4.742 5.369 4.724Gelirler (2)(Yardım+hoca farkı hariç) 2.725 3.530 3.943 4.533 4.753 4.724

Giderler (3) 2.964 3.634 4.126 4.666 5.219 4.968

Gelir - Gider Farkı (1-3) -239 -104 -183 76 150 -244

Gelir - Gider Farkı (2-3) -239 -104 -183 -133 -466 -244

Nakit 129 199 184 261 376 202

Borçlar 860 1.022 1.392 1.593 1.717 1.995

Alacaklar 1.153 1.029 1.111 1.180 1.233 1.294

Stok 135 271 351 367 433 404

Borç / Gelir (1) Oranı 32% 29% 35% 34% 32% 42%

Borç / Gelir (2) Oranı 32% 29% 35% 35% 36% 42%

GELİRLERE İLİŞKİN TESPİTLER

Üniversite hastanelerinin SGK haricindeki gelir kaynaklarının kısıtlı olması

SUT fiyatlarının üniversite hastanelerinin artan maliyetlerini karşılayacak oranda arttırılamaması

Komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinde üniversite hastaneleri için uygulanan SUT fiyatlarının yetersiz kalması,

Üniversite hastanelerinin sundukları tedavi hizmetlerini kavrayacak şekilde fatura üretememeleri

Bazı üniversite hastanelerinde, yeterli sayıda öğretim üyesi olmamasından kaynaklı yeterince hizmet üretilememesi,

SGK tarafından SUT ve diğer bağlantılı düzenlemeler ve uygulamalar neticesinde faturalardan yapılan kesintiler

Tam gün yasasının 2011 yılında yürürlüğe girmesiyle özel muayene ücretinin kalkması,

GİDERLERE İLİŞKİN TESPİTLER

Üniversite hastanelerinde çalışan personelin ücret ödemelerinin bir kısmı özel bütçeden bir kısmı döner sermayeden karşılanmaktadır. Ancak bu oran üniversiteler arasında önemli farklılıklar gösterdiğinden ilgili işletmenin mali yapısını doğrudan etkilemektedir.

Borçluluk oranının artışına bağlı olarak uzayan vadeler nedeniyle, özellikle ilaç ve tıbbi malzeme alımlarında satın alma maliyetlerinin yükselmesi

Personele yapılan ek ödemelerin, tahsil edilen gelir üzerinden değil, tahakkuk eden gelir üzerinden yapılması, hizmet sunumunda bulunmayan personele de performans ödemesi payı verilmesi,

Stok yönetimi eksikliği

PERSONEL

MUHASEBE, OTOMASYON VE FATURALAMADA YAŞANAN SORUNLAR

SGK kesinti miktarlarının son dönemde düşmekle beraber hala yüksek olduğu görülmektedir.

STOK YÖNETİMİ EKSİKLİĞİ

Üniversite hastanelerinin stok düzeylerine bakıldığında stokların yüksek olduğu görünmektedir.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

ÇÖZÜM ÖNERİLERİNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER

Üniversite hastanelerinin öncelikle eğitim-araştırma fonksiyonu bulunmaktadır. Üniversite hastanelerinin finansal sorunlarına çözüm önerileri geliştirilirken, sağlık hizmeti sunma görevi ağırlıklı olan Sağlık Bakanlığı hastanelerinden ve kar amaçlı hizmet sunan özel hastanelerden farklı olarak eğitim-araştırma fonksiyonunun göz önünde bulundurulması gerekmektedir,

Her ne kadar üniversite hastanelerinin genelinde bir finansal sorun yaşansa da üniversitelerin farklı bölgelerde ve farklı yönetim anlayışına sahip olmasından kaynaklı olarak maliyet yapıları ve sundukları hizmetler farklılaşmaktadır. Dolayısıyla çözüm önerileri, genele ilişkin olması yanında üniversite bazında farklılık gösterebilmelidir.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Üniversite hastanelerinin eğitim-araştırma fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için nüfus, öğretim üyesi, hekim, hemşire, yatak sayısı gibi kriterler cinsinden asgari standartlar belirlenmeli, (bu standartların yerine getirilemediği durumlarda ilgili hastanelerin devlet veya özel hastane afilasyonuna yönlendirilmesi)

Üniversite hastanelerinin üçüncü basamak sağlık hizmetine yönelebilmelerini sağlamak üzere sevk sistemi, katılım paylarının farklılaştırılması ve SUT fiyatlarının komplike ve özellik arz eden tedavi hizmetlerinin maliyetlerini kapsayacak şekilde revize edilmesi gibi uygulamaların hayata geçirilmesi,

Eğitim-araştırma fonksiyonundan kaynaklanan maliyetlerin SUT fiyatları dışında bir kaynaktan karşılanması,

Üniversite hastanelerinin sundukları hizmetlerin verimlilikleri yakından takip edilerek asgari hizmet verimlilik performansı standartları getirilmesi,

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Stok yönetiminde otomasyon sağlanması, azami stok seviyesinin belirlenmesi, stok kayıt sisteminin ara depoları da kapsaması, diğer hastanelerle ortak stok yönetimine gidilmesinin sağlanması,

Muhasebe sistemlerinin gözden geçirilmesi, faturalamanın SGK standartlarına uygun hale getirilmesi,

Satın almaya ilişkin ihale yöntemleri ve ihale tutarlarının gözden geçirilmesi,

Temizlik, güvenlik, hasta bakımı gibi hizmet alım giderlerinin; personel, yatak kapasitesi, hastane büyüklüğü, hizmet genişliği gibi kriterler dikkate alınarak gözden geçirilmesi,

SUT dışındaki gelir kaynaklarının arttırılması,

İLAVE ÜCRET ALINMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisinde 21 Mayıs 2013 tarihinde kabul edilerek kanunlaşmıştır. Söz konusu Tasarının çerçeve 4 üncü maddesi ile 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 73 maddesine eklenen “Ancak yükseköğretim kurumlarına ait sağlık hizmeti sunucularında öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında bizzat verilen sağlık hizmetleri için Kurumca belirlenmiş sağlık hizmetleri bedelinin, poliklinik muayenelerinde bir katını, diğer hizmetlerde yüzde ellisini geçmemek üzere, üniversite yönetim kurulu kararıyla öğretim üyelerinin unvanları itibarıyla belirlenen miktarda ilave ücret alınabilir. Ancak alınacak ilave ücret bir defada asgari ücretin iki katını geçemez. Bu oranları bir katına kadar arttırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Kurum bu fıkra kapsamında ilave ücret alınamayacak sağlık hizmetlerini belirlemeye yetkilidir.” cümlesi ile mesai saatleri dışında öğretim üyeleri tarafından sunulan sağlık hizmetleri için ilave ücret alınması imkanı getirilmiştir.

İLAVE ÜCRET ALINMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME

Öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında sunulan sağlık hizmetleri için ilave ücret alınmasına imkan verecek bu düzenlemeye paralel olarak, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 58 inci maddesinde de gerekli değişiklikler yapılması çalışmaları Sağlık Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurumu tarafından başlatılmış bulunmaktadır. Çalışmalara zaman zaman Bakanlığımızda katılmaktadır.

Bu çalışmalar yoğun bir şekilde devam etmekte olup, Haziran ayının sonuna kadar gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Bu düzenlemelerin sonucunda, tam günle kaldırılan özel muayene yeniden getirilmiş olacak ve üniversitelerimiz yeni mali imkanlara kavuşmuş olacaktır.

TEŞEKKÜRLER