ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLi ÇOCUKLAR

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLi ÇOCUKLAR

TANIMI Zihinsel yeteneklerinin ya da zekâlarının birçoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da gizil güce sahip olan, yaratıcılık yanı güçlü olan ve bir işe başladığında asla vazgeçmeyene üstün zekâlı denilmektedir.

Üstün zekalı çocuklar bebeklikten itibaren yaşıtlarına göre daha farklı gelişirler. Mesela normal çocuklara göre daha erken yürür, konuşurlar. El ve parmaklarını rahatça kullanabilirler. Normal bir çocuk ilk kelimesini yaklaşık 8. ayında söylerken üstün zekalı çocuk ilk kelimesini ortalama 5,5 aylıkken söyleyebilir.

1,5 yaşına gelmeden önce de basit cümlelerle kendisini ifade edebilmektedir. Üstün zekalı çocukların hafızaları çok kuvvetlidir. Pek çoğu okula başlamadan önce kendi kendisine okumayı öğrenir. Bazı çocuklar ebeveynlerinin desteği ile okul öncesi dönemde okuma öğrenebilir ama üstün zekalı çocuklar bunu kendi başlarına yapabilirler.

Üstün Zekalı Ve Üstün Yetenekli Çocukların Özellikleri

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların karakteristik özellikleri 4 ana grupta incelenmektedir:

1. Zihinsel gelişim özellikleri2. Duygusal gelişim özellikleri3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri4. Sosyal gelişim özellikleri


• Karmaşık ve zor problemlerden hoşlanır ve yaşıtlarının çözemediği problemleri çözebilirler.

• Derin ve geniş ilgi alanlarına sahiptirler. Bir alanda öğrendiği konu ile bir başka alanda öğrendiği arasında akla yatkın ilişkiler kurabilirler.

• Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar, öğrenme ve bilgiye açlık duyarlar.

• Çeşitli alanlarda özel yetenekleri vardır

1. Zihinsel gelişim özellikleri


• Çabuk sıkılırlar, yapacak bir şeyler ararlar ve çok konuşurlar.

• Genelleme yapma, sonuçları hissetme, soyut düşünme ve alternatifler üretme konusunda erken ve hızlı gelişirler.

• İnatçı, kararlı, hedefe dönük ve hatta bazen maceracı davranışlar gösterirler.

• Kelime hazineleri zengindir, kelimeleri doğru telaffuz eder yerli yerinde kullanırlar, akıcı bir konuşmaları vardır.

1. Zihinsel gelişim özellikleri2. Duygusal gelişim özellikleri3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri4. Sosyal gelişim özellikleri 2. Duygusal gelişim özellikleri

• Mükemmeliyetçi bir yapıya sahiptirler. (dolayısıyla kendini ve başkalarını beğenmezler)

• Belli derslerde olağanüstü bir başarı gösterirler.

• Bilinmeyen, gizli konulara büyük bir ilgi gösterirler.

• Yüksek bir konsantrasyon kabiliyetine sahiptirler.

• Başkalarının ne diyeceğine pek aldırış etmezler.


• Azimli ve sabırlıdırlar.

• Sorumluluk duyguları gelişmiştir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar.

• Küçük yaştan itibaren idealisttirler.

• Başkalarına karşı son derece duyarlıdırlar, sizin ne düşündüğünüzü çabuk hissederler.


3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri

• Hayal güçleri gelişmiştir ve sık sık düşüncelere dalarlar

• Şiirsel ifadeler, güzel ve edebi sözler kullanmayı severler.

• Başarılı olamadıkları fiziksel aktivitelerde yer almayı istemezler, yarışmacı fiziksel aktivitelerden kaçınırlar.

• Güzel sanatlardan birine karşı yüksek kabiliyetleri vardır. (belli bir eğitim almasa bile)

• Duyulara karşı hassastırlar. (renkler, sesler, kokular vs. üzerinde)


4. Sosyal gelişim özellikleri

• Başkaları ile kolayca işbirliği kurabilirler.

• Sosyal problemlerde araştırma, uygulama, anlamlı sonuçlara varma, yazılı ya da sözel sunular için sonuçları etkin bir biçimde düzenleyebilirler.

• Daha çok kendilerinden yaşça büyük olanlarla veya yetişkinlerle iletişim kurmayı tercih ederler.

• Liderlik, grup kurma, ekip oluşturma ve yönlendirme özelliklerine sahiptirler.

• Sosyal etkinliklere katılmaktan hoşlanırlar.

Bu gruplar halinde incelenen özelliklerinin tamamını her üstün zekalı öğrencide göremeyebiliriz. Bunun yanı sıra bu özelliklerden bazılarının da normal çocuklarda da görülebileceği unutulmamalıdır.Kabul edilen görüşe göre üstün zekalı öğrenciler bu sahalardan birinde yada birkaçında çok üstün bir performans sergileyebilmektedirler. Sahip oldukları üstün özellikleri, iyi bir çevrede güçlü bir eğitimde değerlendirebilenler, yıllar sonra toplumun karşısında birer dahi olarak çıkabilmektedir.

Ayrıca üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar genellikle parlak çocuklarla karıştırılmaktadır. Bu nedenle bu iki grubun özelliklerinin karşılaştırılması, üstün zekalılar için alınması gereken önlemlerde ana-babaların ve öğretmenlerin yönlendirmelerinde yardımcı olacaktır.

ÖRNEK BİR VİDEO …

Not:Videoyu başlatmak için üzerine tıklayınız..

ZEKİ ÇOCUK ÜSTÜN ÇOCUK

Soruları yanıtlar. Sorular sorar.

Kolaylıkla öğrenir. Zaten biliyordur.

İlgilidir. Oldukça meraklıdır.

Anlamı yakalar. Varsayımlar ortaya atar.

Doğru olarak kopya eder. Yeni bir desen yaratır.

Bilgileri emer. Bilgilerle oynar.

Doğru, ardıl bir sonuçtan hoşlanır. Karmaşıklıktan hoşlanır.

İyi fikirleri vardır. Çılgın, saçma gelen düşüncelere sahiptir.

Dikkatini yoğunlaştırır. Hem fiziksel hem de zihinsel olarak katılır.

İyi ezberler. İyi tahmincidir.

Teknikçidir. İcatçıdır.

Çok çalışır. Çalışmaz görünse de sınavlarda başarılıdır.

Öğrendiği kadarıyla tatmin olur. Çok fazla özeleştiri yapar.

Üst grubu oluşturur. Grubun ötesindedir.

Yaşıtlarından hoşlanır. Yetişkinleri tercih eder.

İŞTE ARADAKİ FARK

DİKKAT!!!AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMSUZ TUTUM VE DAVRANIŞLARI

ÖZELLİKLERAİLENİN VE ÖĞRETMENİN

OLUMSUZ TUTUM VE DAVRANIŞLARI

SONUÇLARI

Çabuk ÖğrenmekÖğrendiği konularda ısrarla tekrar yaptırılması

Dikkatsizlik, İlgisizlik, tembellik, ayrıntıları öğrenmeme oluşur.

Soyut Mahkeme YeteneğiDiğer çocuklardan farklılığının sürekli dile getirilmesi ve şımartılması

Gerçeklerden kaçar, bahane uydurur, bilgiçlik taslar

Bağımsız Çalışma YeteneğiAkranları ve sınıf arkadaşlarıyla çalışmaya zorlanması

Yanlış anlaşılan ya da topluma uyum sağlamayan bireyler haline gelir

Keskin Bir Mizah Anlayışına Sahip Olma

Yaptığı alaycı espirilere gülünmesi ve bunun davranış haline getirilmesi

Kendini diğer bireylerden daha üstün gören ve bunun sonucunda çevresini üzen bir birey olur

Amaca Yönelebilme, Kendini Bir İşe Verebilme Becerisi

Çocuğun sorumluluklarının yerine getirilmesinde ihmalkar ve baskıcı davranılması

Sorumluluklar alamaz, yaratıcılık yeteneğinigeliştiremez

Duyarlı Ve EmpatikÇocuğun suçlanması,yargılanması ve eleştirilmesi

Olumsuz benlik gelişir içe kapanık, kırılgan ve ya saldırgan olurlar.

İlgi Alanları ÇeşitliliğiÇocuğun ilgi ve yeteneklerinin göz ardı edilmesi

Tek önlü bir gelişim ortaya çıkar.Yaratıcılığının gelişmesi engellenmiş olur.

ÖZELLİKLERAİLENİN VE ÖĞRETMENİN

OLUMLU TUTUM VE DAVRANIŞLARI

SONUÇLARI

Çabuk Öğrenmek Proje ve araştırmaya yönlendirmeÖğrenme ve araştırma yapmaya

isteği artar.

Soyut Mahkeme Yeteneği

Çocuk olduğunun unutulmaması,herkesin farklı özelliklere sahip olduğunun

belirtilmesi

Kendisini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.

Bağımsız Çalışma YeteneğiFarklılığı nedeniyle akranlarından bağımsız çalışmaya yönlendirme

Akranları tarafından soyutlanmayan, toplumda yetenekleri ile kabul gören

bir birey olur.

Keskin Bir Mizah Anlayışına Sahip Olma

Her insanın olumsuz özelliklerinin ve bir takım eksiklliklerinin olması ve alay edilmesinin yanlış olduğunun

belirtilmesi

Çocuk mizah anlayışını geliştirir.

Amaca Yönelebilme, Kendini Bir İşe Verebilme Becerisi

İlgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmesi

Sorumluluk alır ve yerine getirir.

Duyarlı Ve EmpatikÇocuğun kabul edilmesi ve

eleştirilmemesiÖzgüven ve benlik saygısı gelişir.

İlgi Alanları ÇeşitliliğiÇocuğun ilgi ve yetenekleri

doğrultusunda yönlendirilmesi ve uygun ortamın hazırlanması

Kendisini her yönden geliştirir.

DİKKAT!!!

AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMLU TUTUM VE DAVRANIŞLARI

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN BELİRLENMESİ

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların tanılanmasında bir takım yollar izlenmektedir. Özellikle çocuğun özgeçmişi( bebekliği, okul öncesi dönemi ), çocuğun arkadaşlarından ve öğretmeninden alınan bilgiler tanılamanın ilk basamağını oluşturur. Daha sonra zeka testleri, kişilik testleri, yaratıcılık testleri, sanatsal yetenek testleri , liderlik testleri vb. testler uygulanarak ölçümler yapılır. Bu testlerin değerlendirilmesi sonucunda çocuğun özel bir eğitime ihtiyacı olup olmadığı belirlenir.

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ

Özel Okullar: Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların belli amaçlar taşıyan okullarda toplanıp eğitildiği kurumlardır. ( Bilim ve sanat merkezleri gibi)

Özel Sınıflar:

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların eğitimleri için oluşturulan, eğitim programlarının değişik yetenek düzeylerine ve alanlarına cevap verecek nitelikte, çeşitlilikte ve esneklikte düzenlendiği sınıflardır.


Birlikte Eğitim:

birlikte eğitim verilirken, üstün zekalı çocuğun seviyesi de göz önünde bulundurularak bir takım önlemlerin alınması gerekmektedir.


ÜSTÜN YETENEKLİ VE ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUĞA SAHİP ANNE VE BABAYA ÖNERİLER

1. Ana-baba olarak, üstün zekalı çocuğa yapabileceğiniz en büyük yardım çocuğunuzun diğerlerinden farklı olmadığını kabul etmek ve bir çocuk olduğunu unutmamak olacaktır.

2. Üstün zekalı çocuklarda diğer bütün çocuklar gibi sevgi, güvenlik, anlayış ve okşanmaya ihtiyaç duyarlar.

3. Bu türden çocukların yeteneklerini besleyip geliştirmekle beraber her yönden örnek bir insan olarak yetişmelerini sağlamalıyız.

ÜSTÜN YETENEKLİ VE ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUĞUN ÖĞRETMENİNE ÖNERİLER

1. Çocuğun ilgi ve yeteneklerini saptayarak, bunları geliştirmesi için uygun ortam sağlamalıdır.Onun güç ve süratine uygun ödevler vermelidir.2. Tartışma, proje ve dramatizasyon çalışmalarına önem verilmelidir.3. Ders etkinliklerinde kitaba bağlı kalmaktan çok, geniş gözlem ve deneylere yer verilmelidir. 4. Sınıfta bu öğrencilere daha zor soruların sorulması, yeni fikirler üretmelerine fırsat tanınması gerekir.

Dünyada ve Ülkemizde Durum

Üstün zekâlı çocukların eğitimini ilk başlatan devlet olan Osmanlı İmparatorluğu devşirme yolu ile aldığı ve yeteneklere yönelik programlarla ortalama 10–15 yıllık eğitimden sonra devletin gereksinme duyduğu üst düzey yönetici, asker ve sanatçıları yetiştirmesiyle üstün veya özel yeteneklilerin eğitiminde öncülüğünü kanıtlamıştır.

Bu atılım kendisini Türkiye’de göstermiş ve 1960 yılında Ankara Fen Lisesi ve fen ve matematik alanında üstün yetenekli çocukları ülkenin gereksinme duyduğu bilim adamı ve araştırıcısı yetiştirilmek düşüncesiyle kurulmuştur.


Ankara Fen Lisesi

1950 yılında Sovyetler Birliği ilk uzay aracını Sputnik’i fırlatmıştır. Bu tarihten sonra üstün veya özel yetenekli çocukların ve yaratıcı çocukların eğitiminde batıda çığır açılmıştır. Gerek kuramsal, gerek eğitim programları gerekse tanılama boyutunda hızlı uygulamalara başlanmıştır.


GÜNÜMÜZDE TÜRKİYE’DEKİ BİR SON DURUM

Üstün zekâlıların eğitimindeki çabaların çoğunun bu konuya gönül vermiş işadamı, bilim adamı ve anne-babalar tarafından verildiğini görmekteyiz. Ancak bu konudaki gayretler ve inanç bitirilmemiş, özellikle üniversitelerin bu konuda çalışan konu uzmanları tarafından sürekli panel, konferans ve bildirilerle gündemde tutulmuştur. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi’nde Üstün Zekâlıların Eğitimine yönelik bir Sınıf Öğretmenliği Ana bilim dalı açılarak, böylece verilen çabaların karşılığı alınmıştır.

Documents

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLi ÇOCUKLAR