ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ YÜKSEK LİSANS … · ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Güney ÇABUK YÜKSEK LİSANS TEZİ MİMARLIK ANABİLİM DALI Bu tez 20/12/2006

YÜKSEK LİSANS TEZİ Güney ÇABUK

İLKÖĞRETİM BİNALARININ RENK AÇISINDAN

DEĞERLENDİRİLMESİ

MİMARLIK ANABİLİM DALI ADANA, 2006

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Güney ÇABUK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

MİMARLIK ANABİLİM DALI

Bu tez 20/12/2006 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği İle Kabul Edilmiştir. Yrd. Doç. Dr. Mustafa YEĞİN Prof. Dr. Erkin ERTEN Prof. Dr. Erdoğan GÜLTEKİN

DANIŞMAN ÜYE ÜYE

Bu tez Enstitümüz Mimarlık Anabilim Dalında hazırlanmıştır.

Kod No: Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü

Bu Çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir.

Proje No: MMF2006YL10

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve

fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.



I

ÖZ

YÜKSEK LİSANS TEZİ



Güney ÇABUK

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

MİMARLIK ANABİLİM DALI

Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mustafa YEĞİN

Yıl : 2006 147s.

Jüri : Yrd. Doç. Dr. Mustafa YEĞİN

Prof. Dr. Erkin ERTEN

Prof. Dr. Erdoğan GÜLTEKİN

Bu çalışmada görsel konfor öğelerinden rengin insan üzerindeki psikolojik

etkilerinden yola çıkarak ilköğretim yapıları üzerindeki önemi irdelenmiş ve bu

yapılara yönelik kullanıcı ve mekan performansını arttırma amaçlı çözüm önerileri

getirilmiştir.

Araştırma kapsamında yakın çevredeki örnekler karşılaştırmalı olarak

incelenerek kullanım sonrası değerlendirme yöntemi ile değerlendirilmiş ve bu

yöntemle rengin mimari planlama ve uygulama sürecinde ne kadar önemli bir

kavram olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar kelimeler: Görsel konfor, renk, mekan psikolojisi, ilköğretim binaları,

bina değerlendirme

II

ABSTRACT

MSc THESIS

EVALUATION OF ELEMENTARY SCHOOL BUILDINGS IN

TERMS OF COLOR

Güney ÇABUK

DEPARTMENT OF ARCHITECTURE

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES

UNIVERSITY OF CUKUROVA

Supervisor : Assist. Prof. Dr. Mustafa YEĞİN

Year : 2006 147s.

Jury : Assist. Prof. Dr. Mustafa YEĞİN

Prof. Dr. Erkin ERTEN

Prof. Dr. Erdoğan GÜLTEKİN

In this study, the importance of the elements of the visual comfort and color

have been examined with the help of their physcological affects over the elementary

school buildings and some solutions have been suggested which aim to enhance the

performance of the user and the space in these buildings.

Within the scope of the study, the examples have been researched

comperatively and examined by using the method of evaluating after use and it has

been emphasized that color is a considerable concept during the architectural design

process.

Key Words: Visual comfort, color, physcology of space, elementary school

buildings, post occupancy evaluation.

III

TEŞEKKÜR Öncelikle yüksek lisans tez konumun belirlenmesinde ve çalışmalarımda beni

yönlendiren ve değerli yardımlarını, zamanını esirgemeyen ve bana her konuda

destek olan danışman hocam sayın Yrd. Doç. Dr. Mustafa YEĞİN’ e çok teşekkür

ederim.

Ayrıca çalışma süresince vermiş olduğu destek ve göstermiş olduğu

sabrından dolayı değerli hocam sayın Prof. Dr. Erkin ERTEN’ e teşekkür ederim.

Çalışmamda katkıları olan sayın sayın Öğr. Gör. Tolga UZUN’a, Arş. Gör.

Altay ÇOLAK’a ve mimar Tolga KIRKIL’ a teşekkür ederim.

Vermiş oldukları manevi destekle beni yalnız bırakmayan aileme ve nişanlım

mimar İmge BERDAN’ a teşekkür ederim.

IV

İÇİNDEKİLER

ÖZ…………………………………………………………………………………I

ABSTRACT……………………………………………………………………… II

TEŞEKKÜR……………………………………………………………………… III

İÇİNDEKİLER………………………………………………………………….. IV

ÇİZELGELER DİZİNİ………………………………………………………….. VIII

ŞEKİLLER DİZİNİ……………………………………………………………… IX

RESİMLER DİZİNİ…………………………………………………………….. XII

1. GİRİŞ………………………………………………………………………….. 1

1.1. Zorunlu Eğitim…………………………………………………….. 2

1.2. İlköğretimin Amaçları…………………………………………….. 2

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR……………….…………………………………..... 4

3. MATERYAL METOD……………………………………………………….. 7

4. BULGULAR VE TARTIŞMA………………………….……………………. 8

4.1. Çalışmanın Amacı…………………................................................ 8

4.2. Kullanıcı Gereksinimleri…………………………………………. 8

4.2.1. Fiziksel Gereksinimler……………………………………….. 9

4.2.1.1. Boyutsal Gereksinimler……………………………………. 10

4.2.1.2. Isısal (Termal) Gereksinimler................................................ 11

4.2.1.3. İşitsel Gereksinimler…………………………………………12

4.2.1.4. Görsel Gereksinimler……………………………………… 13

4.3.Renk.................................................................................................. 14

4.3.1. Rengin Tanımı…………………………………………………. 14

4.3.2. Renk Grupları………………………………………………….. 14

4.3.3. Renk Algısı……………………………………………………… 15

4.3.4. Renk Tercihini Etkileyen Faktörler…………………………… . 17

4.3.5. Rengin Mimaride Kullanımı……………………………………. 19

4.4. Renk Psikolojisi…………………………………………………………….. 20

4.4.1. Fizyolojik Etkiler……………………………………………....... 20

4.4.2. Psikolojik Etkiler………………………………………………... 21

V

4.5. Mekanda Rengin Algıya Etkisi…………………………………………… 24

4.5.1. Isısal Etki……………………………………………………… 25

4.5.2. Kütlesel Etki…………………………………………………… 26

4.5.3. Zamana Etki…………………………………………………… 26

4.5.4. Mekansal Etki…………………………………………………… 27

4.5.5. İşitsel Etki……………………………………………………… 28

4.6. İlköğretim Binalarında Renk………………………………………………. 28

4.6.1. Mersin TED Koleji……………………………………………… 32

4.6.1.1. İlköğretim Derslikleri……………………………………… 34

4.6.1.2. Ortak Kullanım Alanları…………………………………… 36

4.6.1.3. Sirkülasyon Alanları………………………………………. 39

4.6.1.4. Mersin TED Kolejinde Kişisel Kontrol Listeleri ile

Yerinde Yapılan Saptamalar…………………………………. 41

4.6.2. Adana Başkent Okulları………………………………………… 47

4.6.2.1. İlköğretim Derslikleri………………………………………… 48

4.6.2.2. Ortak Kullanım Alanları……………………………………… 51

4.6.2.3. Sirkülasyon Alanları…………………………………………. 54

4.6.2.4. Adana Başkent Okullarında Kişisel Kontrol Listeleri ile

Yerinde Yapılan Saptamalar…………………………………. 56

4.6.3. Adana Burç Okulları…………………………………………… 62




4.6.3.4. Adana Burç Okullarında Kişisel Kontrol Listeleri ile Yerinde

Yapılan Saptamalar…………………………………………… 72

4.6.4. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu……………………………… 78

4.6.4.1. İlköğretim Derslikleri…………………………………………. 79

4.6.4.2. Ortak Kullanım Alanları………………………………………. 82

4.6.4.3. Sirkülasyon Alanları………………………………………….. 84

4.6.4.4. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulunda Kişisel Kontrol Listeleri

ile Yerinde Yapılan Saptamalar………………………………. 86

VI

4.6.5. Mersin İleri İlköğretim Okulu…………………………………. 91




4.6.5.4. Mersin İleri İlköğretim Okulunda Kişisel Kontrol Listeleri ile

Yerinde Yapılan Saptamalar………………………………….. 99

4.6.6. Adana Gündoğdu Koleji………………………………………… 104

4.6.6.1. İlköğretim Derslikleri…………………………………………..105

4.6.6.2. Ortak Kullanım Alanları………………………………………. 109

4.6.6.3. Sirkülasyon Alanları…………………………………………... 112

4.6.6.4. Adana Gündoğdu Kolejinde Kişisel Kontrol Listeleri ile

Yerinde Yapılan Saptamalar………………………………….. 113

4.7. Araştırma Yapılan Okullarda Uygulanan Anket Sonuçlarının

Değerlendirilmesi…………………………………………………….. 120

5. SONUÇLAR………………..……………………………………………….. 142

KAYNAKLAR………………………………………………………………. 145

ÖZGEÇMİŞ………………………………………………………………….. 147

EK

VII

ÇİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Çizelge 4.1. Renklerin karakterle anlamsal bağlantıları………………….. 18

Çizelge 4.2 Renk türlerinin döşeme, tavan ve duvarda kullanımının birey

üzerinde yarattığı etkiler……………………………………. 24

Çizelge 4.3 Yapı elemanlarında kullanılan sıcak ve soğuk renklerin açık-

koyu değerlerinin bireyde uyandırdığı etkiler……………….. 25

Çizelge 4.4. Mersin TED Koleji’nde derslik hacimlerinde algı-renk

etkileşimi……………………………………………………. 41

Çizelge 4.5. Mersin TED Koleji’nde çok amaçlı salon bölümünde algı-

renk etkileşimi……………………………………………….

43

Çizelge 4.6 Mersin TED Koleji’nde kütüphane bölümünde algı-renk

etkileşimi……………………………………………………

44

Çizelge 4.7. Mersin TED Koleji İlköğretim Bölümü sirkülasyon

alanlarında algı-renk etkileşimi

45

Çizelge 4.8. Adana Başkent Okulları’nda derslik hacimlerinde algı-renk

etkileşimi 56

Çizelge 4.9 Adana Başkent Okulları’nda çok amaçlı salon bölümünde

algı-renk etkileşimi 58

Çizelge 4.10 Adana Başkent Okulları’nda kütüphane bölümünde algı-renk

etkileşimi 59

Çizelge 4.11 Adana Başkent Okulları sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi 60

Çizelge 4.12 Adana Burç Okulları’nda derslik hacimlerinde algı-renk

etkileşimi 72

Çizelge 4.13 Adana Burç Okulları’nda çok amaçlı salon bölümünde algı-

renk etkileşimi 73

Çizelge 4.14 Adana Burç Okulları’nda kütüphane bölümünde algı-renk

etkileşimi 75

VIII

Çizelge 4.15 Adana Burç Adana Burç Okulları’nda sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi 76

Çizelge 4.16. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda derslik hacimlerinde

algı-renk etkileşimi 86

Çizelge 4.17. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda çok amaçlı salon

bölümünde algı-renk etkileşimi

88

Çizelge 4.18 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda sirkülasyon

alanlarında algı-renk etkileşimi

89

Çizelge 4.19 Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda derslik hacimlerinde

algı-renk etkileşimi

99

Çizelge 4.20 Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda çok amaçlı salon

bölümünde algı-renk etkileşimi

101

Çizelge 4.21 Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi

102

Çizelge 4.22 Adana Gündoğdu Koleji’nde derslik hacimlerinde algı-renk

etkileşimi

114

Çizelge 4.23 Adana Gündoğdu Koleji’nde çok amaçlı salon bölümünde


115

Çizelge 4.24 Adana Gündoğdu Koleji’nde kütüphane bölümünde algı-

renk etkileşimi

116

Çizelge 4.25 Adana Gündoğdu Koleji sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi

118

IX

ŞEKİLLER DİZİNİ

Sayfa

Şekil 4.1 Mersin TED Koleji Giriş Katı Plan Şeması 33

Şekil 4.2 Mersin TED Koleji Son Kat Plan Şeması

33

Şekil 4.3 Mersin TED Koleji ilköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri.

34

Şekil 4.4 Çok amaçlı salon ve kütüphane donatı ve çevreleyen yüzey renkleri.

36

Şekil 4.5 İlköğretim bölümü ana sirkülasyon şeması

39

Şekil 4.6 Adana Başkent Okulları İlköğretim Bölümü Derslik Katı Planı

48

Şekil 4.7

Adana Başkent Okulları İlköğretim Bölümü Derslikleri

donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

49

Şekil 4.8

Başkent Okulları kütüphane bölümü donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

51

Şekil 4.9 Başkent Okulları ana sirkülasyon şeması. 54

Şekil 4.10 Burç Okulları normal kat plan şeması 62

Şekil 4.11

Burç Okulları son kat plan şeması

63

Şekil 4.12

Burç Okulları ilköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

64

Şekil 4.13 Burç Okulları kütüphane-çok amaçlı salon şeması 66

Şekil 4.14 Burç Okulları ana sirkülasyon şeması. 69

Şekil 4.15. Gazipaşa İlköğretim Okulu normal kat plan şeması. 79

Şekil 4.16 Gazipaşa İlköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

80

Şekil 4.17 Gazipaşa İlköğretim Okulu çok amaçlı salon donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

82

Şekil 4.18 Gazipaşa İlköğretim Okulu ana sirkülasyon şeması. 84

Şekil 4.19 İleri İlköğretim Okulu zemin kat plan şeması 92

X

Şekil 4.20 İleri İlköğretim Okulu birinci kat plan şeması 92

Şekil 4.21 İleri İlköğretim Okulu dersliği donatı ve çevreleyen yüzey rengi.

93

Şekil 4.22 İleri İlköğretim Okulu çok amaçlı salon plan şeması. 95

Şekil 4.23 İleri İlköğretim Okulu ana sirkülasyon şeması 97

Şekil 4.24. Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü 1. Kademe Derslik Katı Planı

104

Şekil 4.25 Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü 2. Kademe Derslik Katı Planı

105

Şekil 4.26 Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü 2. Kademe Zemin Kat Planı

105

Şekil 4.27 Adana Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü Derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

106

Şekil 4.28 Gündoğdu Koleji çok amaçlı salon plan şeması. 109

Şekil 4.29 7. Sınıf Öğrencilerine Ait Derslik hacimlerinde rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi

120

Şekil 4.30 . 4. Sınıf Öğrencilerine Ait Derslik hacimlerinde rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi

121

Şekil 4.31 Sirkülasyon alanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

121

Şekil 4.32 Sirkülasyon alanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar) 122

Şekil 4.33 Kütüphane mekanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

123

Şekil 4.34 Kütüphane mekanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

123

Şekil 4.35 Çok amaçlı salonda rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

124

Şekil 4.36 Çok amaçlı salonda rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

124

Şekil 4.37 Derslik hacimlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

125

Şekil 4.38 Derslik hacimlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin

değerlendirilmesi (4. sınıflar)

126

Şekil 4.39 Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

126

Şekil 4.40 Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

127

XI

Şekil 4.41 Kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

128

Şekil 4.42 Kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

128

Şekil 4.43 Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

129

Şekil 4.44 Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

130

Şekil 4.45 Derslik hacimlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

131

Şekil 4.46 Derslik hacimlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4 sınıflar)

132

Şekil 4.47 Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

133

Şekil 4.48 Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

134

Şekil 4.49 Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

135

Şekil 4.50 Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

136

Şekil 4.51 Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

137

Şekil 4.52 Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

138

Şekil 4.53 Derslik hacimlerinde yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkileri ile ilgili değerlendirme (7. sınıf)

139


139

Şekil 4.55 Teneffüs saatlerinde tercih edilen eylem alanlarının değerlendirilmesi (7. sınıflar)

140


141

XII

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 4.1 Mersin TED Koleji Girişi………………………………….. 32

Resim 4.2 Mersin TED Koleji Duvar ve tavan yüzeyi…………………. 35

Resim 4.3 Mersin TED Koleji Aydınlık düzeyi………………………… 35

Resim 4.4 Mersin TED Koleji Eyleme katılan öğrenciler…………….. 35

Resim 4.5 Mersin TED Koleji 7. sınıflar için yazı masası……………. 35

Resim 4.6 Yazı tahtası ve arka planı…………………………………… 35

Resim 4.7 Mersin TED Koleji 1. sınıflar için yazı masası……………… 35

Resim 4.8 Mersin TED Koleji Sınıf kapısı……………………………... 35

Resim 4.9 Mersin TED Koleji Duvar yüzeylerinin kullanımı…………. 35

Resim 4.10 Mersin TED Koleji Çok amaçlı salon………………………. 38

Resim 4.11 Mersin TED Koleji Kütüphane…………………………….. 38

Resim 4.12 Mersin TED Koleji Tavan ve zemin rengi………………….. 38

Resim 4.13 Mersin TED Koleji Zemin kaplaması………………………. 38

Resim 4.14 Mersin TED Koleji Donatı renkleri…………………………. 38

Resim 4.15 Mersin TED Koleji Donatı renkleri………………………… 38

Resim 4.16 Mersin TED Koleji Giriş fuayesi …………………………. 39

Resim 4.17 Mersin TED Koleji İlköğretim bölümüne geçiş……………. 39

Resim 4.18 Mersin TED Koleji Giriş fuayesi…………………………… 40

Resim 4.19 Mersin TED Koleji İlköğretim bölümüne geçiş…………….. 40

Resim 4.20 Mersin TED Koleji Zemin kaplaması……………………… 40

Resim 4.21 Mersin TED Koleji Aydınlatma ve duvar yüzeyi…………… 40

Resim 4.22 Adana Başkent Okulları İlköğretim Bölümü Girişi………… 47

Resim 4.23 Adana Başkent Okulları İdari Bölüm………………………. 47

Resim 4.24 Adana Başkent Okulları Derslikler …………………………. 47

Resim 4.25 Adana Başkent Okulları Avludan genel görünüş……………. 47

Resim 4.26 Adana Başkent Okulları Zemin ve duvar yüzeyi…………… 49

XIII

Resim 4.27 Adana Başkent Okulları Duvar ve donatı renkleri………….. 49

Resim 4.28 Adana Başkent Okulları Tavan yüzeyi ve aydınlatma……… 49

Resim 4.29 Adana Başkent Okulları Donatı renkleri……………………. 49

Resim 4.30 Adana Başkent Okulları Donatı renkleri …………………… 50

Resim 4.31 Adana Başkent Okulları Eyleme katılan öğrenciler………… 50

Resim 4.32 Adana Başkent Okulları Zemin yüzeyi……………………. 51

Resim 4.33 Adana Başkent Okulları Tavan yüzeyi…………………….. 51

Resim 4.34 Adana Başkent Okulları Duvar yüzeyleri…………………. 51

Resim 4.35 Adana Başkent Okulları Duvar yüzeyleri………………. 51

Resim 4.36 Adana Başkent Okulları Donatı rengi ve dokusu………….. 52

Resim 4.37 Adana Başkent Okulları Tavan yüzeyi……………………. 52

Resim 4.38 Adana Başkent Okulları Zemin kaplaması…………………. 52

Resim 4.39 Adana Başkent Okulları Çevreleyen duvar yüzeyi………… 52

Resim 4.40 Adana Başkent Okulları Hakim renk etkisi……………….. 52

Resim 4.41 Adana Başkent Okulları Duvar yüzeyleri………………….. 52

Resim 4.42 Adana Başkent Okulları Giriş fuayesi……………………… 54

Resim 4.43 Adana Başkent Okulları Zemin yüzeyi……………………… 54

Resim 4.44 Adana Başkent Okulları Kullanılan donatı renkleri…………. 55

Resim 4.45 Adana Başkent Okulları Yan duvar yüzeyleri…………….. 55

Resim 4.46 Adana Başkent Okulları Zemin dokusu……………………... 55

Resim 4.47 Adana Başkent Okulları Doğal aydınlatma………………… 55

Resim 4.48 Adana Burç Okulları Ana giriş……………………………. 62

Resim 4.49 Adana Burç Okulları İlköğretim bölümü……………………. 62

Resim 4.50 Adana Burç Okulları Duvar yüzeyleri……………………… 64

Resim 4.51 Adana Burç Okulları Zemin kaplaması…………………… 64

Resim 4.52 Adana Burç Okulları Tavan yüzeyi……………………….. 64

Resim 4.53 Adana Burç Okulları Duvar yüzeyi……………………….. 64

XIV

Resim 4.54 Adana Burç Okulları Donatı renkleri……………………… 65

Resim 4.55 Adana Burç Okulları Donatı renkleri………………………. 65

Resim 4.56 Adana Burç Okulları Doğal aydınlık düzeyi………………. 65

Resim 4.57 Adana Burç Okulları Yazı tahtası arka planı………………... 65

Resim 4.58 Adana Burç Okulları Kütüphane donatı renkleri……………. 66

Resim 4.59 Adana Burç Okulları Salon donatı renkleri………………… 66

Resim 4.60 Adana Burç Okulları Kütüphane zemin yüzeyi……………. 67

Resim 4.61 Adana Burç Okulları Salon duvar yüzeyleri………………. 67

Resim 4.62 Adana Burç Okulları Kütüphane duvar yüzeyi…………….. 67

Resim 4.63 Adana Burç Okulları Salon duvar yüzeyi…………………… 67

Resim 4.64 Adana Burç Okulları Kütüphane donatı renkleri……………. 67

Resim 4.65 Adana Burç Okulları Salon tavan yüzeyi………………….. 67

Resim 4.66 Adana Burç Okulları Ana fuaye……………………………. 69

Resim 4.67 Adana Burç Okulları Ana fuaye…………………………… 69

Resim 4.68 Adana Burç Okulları Duvar yüzeyleri……………………… 70

Resim 4.69 Adana Burç Okulları Tavan ve zemin yüzeyi………………. 70

Resim 4.70 Adana Burç Okulları Zemin kaplaması…………………….. 70

Resim 4.71 Adana Burç Okulları Tavan ve zemin yüzeyi………………. 70

Resim 4.72 Adana Burç Okulları Ana fuaye duvar yüzeyleri……………. 70

Resim 4.73 Adana Burç Okulları Ana fuaye zemin yüzeyi…………….. 70

Resim 4.74 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Okul girişi……………… 78

Resim 4.75 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu İç avludan görünüş…….. 78

Resim 4.76 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Sokaktan görünüş……… 78

Resim 4.77 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Duvar yüzey renkleri….. 80

Resim 4.78 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Duvar yüzey renkleri….. 80

Resim 4.79 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Duvar yüzeyi…………… 80

Resim 4.80 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Yazı tahtası arka planı…. 80

XV

Resim 4.81 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Donatı renkleri………… 81

Resim 4.82 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Donatı renkleri………… 81

Resim 4.83 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Yazı tahtası arka planı… 81

Resim 4.84 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Doğal aydınlık düzeyi… 81

Resim 4.85 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Donatı renkleri…………. 82

Resim 4.86 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Aydınlık düzeyi………… 82

Resim 4.87 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Duvar yüzeyleri………… 83

Resim 4.88 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Duvar yüzeyleri………… 83

Resim 4.89 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Giriş fuayesi……………. 84

Resim 4.90 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Düşey sirkülasyon…….. 84

Resim 4.91 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Ana fuaye………………. 85

Resim 4.92 Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu Derslik koridorları…….. 85

Resim 4.93 Adana Gazipaşa İlköğretim OkuluÇevreleyen yüzey renkleri 85

Resim 4.94 Adana Gazipaşa İlköğretim OkuluÇevreleyen yüzey renkleri 85

Resim 4.95 Mersin İleri İlköğretim Okulu Caddeden görünüş…………. . 91

Resim 4.96 Mersin İleri İlköğretim Okulu Caddeden görünüş…………. 91

Resim 4.97 Mersin İleri İlköğretim Okulu İç avludan görünüş ………… 91

Resim 4.98 Mersin İleri İlköğretim Okulu İç avludan görünüş………….. 91

Resim 4.99 Mersin İleri İlköğretim Okulu Duvar yüzeyi……………….. 94

Resim 4.100 Mersin İleri İlköğretim Okulu Tavan yüzeyi……………….. 94

Resim 4.101 Mersin İleri İlköğretim Okulu Duvar yüzeyi……………… 94

Resim 4.102 Mersin İleri İlköğretim Okulu Eyleme katılan öğrenciler….. 94

Resim 4.103 Mersin İleri İlköğretim Okulu Yazı tahtası arka planı ……. 94

Resim 4.104 Mersin İleri İlköğretim Okulu Zemin yüzeyi……………….. 94

Resim 4.105 Mersin İleri İlköğretim Okulu Salon tavan yüzeyi………….. 96

Resim 4.106 Mersin İleri İlköğretim Okulu Salon donatı renkleri………... 96

Resim 4.107 Mersin İleri İlköğretim Okulu Salon duvar yüzeyi………….. 96

XVI

Resim 4.108 Mersin İleri İlköğretim Okulu Salon zemin yüzeyi………… 96

Resim 4.109 Mersin İleri İlköğretim Okulu Eyleme katılan kullanıcılar…. 96

Resim 4.110 Mersin İleri İlköğretim Okulu Çevreleyen yüzey renkleri…. 96

Resim 4.111 Mersin İleri İlköğretim Okulu Zemin yüzeyi……………… 98

Resim 4.112 Mersin İleri İlköğretim Okulu Duvar yüzeyleri…………… 98

Resim 4.113 Mersin İleri İlköğretim Okulu Tavan yüzeyi……………….. 98

Resim 4.114 Mersin İleri İlköğretim Okulu Zemin yüzeyi……………… 98

Resim 4.115 Mersin İleri İlköğretim Okulu Yan duvar yüzeyleri……….. 98

Resim 4.116 Mersin İleri İlköğretim Okulu Zemin detayı………………. 98

Resim 4.117 Adana Gündoğdu Koleji 1. kademe binası…………………. 104

Resim 4.118 Adana Gündoğdu Koleji 2. kademe binası…………………. 104

Resim 4.119 Adana Gündoğdu Koleji Donatı renkleri…………………… 106


Resim 4.121 Adana Gündoğdu Koleji Arka duvar yüzeyi………………… 107

Resim 4.122 Adana Gündoğdu Koleji Arka duvar yüzeyi……………….. 107

Resim 4.123 Adana Gündoğdu Koleji Tavan yüzeyi…………………….. 107

Resim 4.124 Adana Gündoğdu Koleji Donatı renkleri……………………. 107

Resim 4.125 Adana Gündoğdu Koleji Duvar yüzeyi……………………… 107

Resim 4.126 Adana Gündoğdu Koleji Zemin yüzeyi…………………… 107

Resim 4.127 Adana Gündoğdu Koleji Aydınlık düzeyi…………………. 108

Resim 4.128 Adana Gündoğdu Koleji Duvar yüzeyi…………………… 108

Resim 4.129 Adana Gündoğdu Koleji Yazı tahtası arka planı…………… 108

Resim 4.130 Adana Gündoğdu Koleji Yazı tahtası arka planı……………. 108


Resim 4.132 Adana Gündoğdu Koleji Zemin kaplaması…………………. 109

Resim 4.133 Adana Gündoğdu Koleji Salon tavan yüzeyi………………. 110

Resim 4.134 Adana Gündoğdu Koleji Salon duvar yüzeyi……………… 110

XVII

Resim 4.135 Adana Gündoğdu Koleji Kütüphane zemin yüzeyi………… 110

Resim 4.136 Adana Gündoğdu Koleji Kütüphane donatı renkleri………... 110

Resim 4.137 Adana Gündoğdu Koleji Kütüphane zemin yüzeyi…………. 110

Resim 4.138 Adana Gündoğdu Koleji Kütüphane duvar yüzeyi………….. 110

Resim 4.139 Adana Gündoğdu Koleji 2. kademe duvar yüzeyleri……….. 112

Resim 4.140 Adana Gündoğdu Koleji 2. kademe zemin yüzeyi…………. 112

Resim 4.141 Adana Gündoğdu Koleji 1. kademe zemin yüzeyi………… 112

Resim 4.142 Adana Gündoğdu Koleji 1.kademe duvar yüzeyi………….. 112

Resim 4.143 Adana Gündoğdu Koleji 2. kademe donatı renkleri………… 112

Resim 4.144 Adana Gündoğdu Koleji 1. kademe tavan yüzeyi………….. 112

1. GİRİŞ Güney ÇABUK

1

1. GİRİŞ

Eğitim yapıları, bir ülkenin geleceğine yön verecek bireylerin yetiştirilmesini

sağlayan ve toplumsal yapının temelini oluşturan birimlerdir.

Zamanla daha lokal ve derinlemesine ilerleyen bir süreç olan eğitim sürecinin

ilk etabını “ilköğretim” adı verilen ve ülkemizde sekiz yıl olarak öngörülen bir

zaman dilimi oluşturur. Bu süreci eğitimde kişisel tercihlerin ortaya çıkmasını

sağlayan ve uzmanlaşma öncesi bir geçiş dönemi olan liseler takip eder. Bu sebeple

üniversiteye kadar olan eğitim süreci birey üzerinde kritik bir önem arzeder. Hiç

şüphesiz ülkemizin her alanda, sağlıklı biçimde yetiştirilmiş uzman bireylere ihtiyacı

vardır.

Ülkemizde bu amaçla hizmet veren eğitim yapılarında mimari planlama

açısından bir standartlaşma görülmektedir. Bu standartlaşmanın sebebi ekonomik

olduğu kadar ihmalkarlıktır. Eğitim yapılarının, birincil kullanıcılar olan çocukların

kullanıcı gereksinimlerini eksiksiz karşılamaları gerekmektedir. Bu gereksinimler

fiziksel, psikolojik ve sosyolojiktir. Uzun yıllar boyunca günün önemsenecek

uzunlukta bir bölümünü bu ortamda geçirecek birey için, oluşturulmuş iç ve dış

mekanın fiziksel durumunun görsel ve psikolojik algısı birey üzerinde

azımsanmayacak etkiler bırakır. Bu sebeple iç ve dış mekan oluşturulurken

kullanılan, fiziksel çevreyi tamamlayan öğeler, aslında kullanıcıların

performanslarında ve uzun vadede kişilikleri üzerinde etkili olan ciddi etkenlerdir.

İç mekanda hem görsel konfor hem de zihinsel algıyı sağlayacak ve

güçlendirecek olan renk, doku, malzeme ve mekan büyüklüğü gibi kavramlar

bireyler üzerinde etkilidirler. Bu konuda özellikle devlet okullarında gözlemlenen

yetersizlik kullanıcıların psikolojik gereksinimlerinin yeterince önemsenmediğini ya

da “görsel konfor” kavramının kişisel gelişim üzerine etkisinden haberdar

olunmadığını göstermektedir.

Bu çalışmanın amacı, eğitim yapılarında iç ve dış mekanı kurgularken, yani

fiziksel çevreyi oluştururken kullanılacak olan eleman, donatı ve ekipmanlarda doğru


2

renk tercihlerini belirlemek ve bu tercihlerin kullanıcılar üzerindeki etkilerini ortaya

saptamaktır.

1.1. Zorunlu Eğitim

Eğitim, genel olarak bireyde davranış değiştirme süreci olarak

tanımlanmaktadır. Her çocuk, genç ve yetişkin, kendi öğrenme ihtiyaçlarını

karşılamak üzere tasarlanmış eğitim olanaklarından yararlanabilmelidir.

Zorunlu eğitim, örgün eğitimin en fazla önem verilen bölümünü ifade eder,

bireyin belli bir çağda belli bir sürede eğitim almasını öngörür. Zorunlu eğitim; bir

yurttaşın belirtilen bir yaşa gelinceye kadar gösterilen eğitim kurumlarında belli bir

süre öğrenim görmesini zorunlu kılan yasal bir deyimdir. 222 sayılı İlköğretim ve

Eğitim Yasasında " İlköğretim her yurttaşın görmesi gereken temel eğitimdir."

Biçiminde tanımlanmıştır. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Yasasında kullanılan

"temel eğitim" kavramı "ilköğretim" olarak değiştirilmiş ve T.C Anayasasının 42.

maddesinde "İlköğretim; kız, erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet

okullarında parasızdır" denilerek herkesin asgari ve temel seviyede eğitim almalarını

zorunlu kılınmaktadır.

1.2. İlköğretimin Amaçları

Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda hazırlanan ve

1997 yılında yürürlüğe giren "İlköğretim Kurumları Yönetmeliği"ne göre İlköğretim

kurumlarının amaçları;

• Öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerini geliştirerek hayata ve üst öğrenime

hazırlamak,

• Öğrenciye, Atatürk ilkelerine ve inkılâplarına, Türkiye Cumhuriyeti

Anayasası'na ve demokrasinin ilkelerine, insan hakları, çocuk hakları ile

uluslararası sözleşmelere uygun olarak haklarını kullanma, görevlerini yapma

ve sorumluluk yüklenebilme bilinci kazandırmak,


3

• Öğrencilerin, millî ve evrensel kültür değerlerini tanımalarını,

benimsemelerini ve geliştirmelerini sağlamak,

• Öğrencileri toplum içindeki rollerini yapan, başkaları ile iyi ilişkiler kuran,

işbirliği içinde çalışan, hoşgörü sahibi ve paylaşmayı bilen, çevresine uyum

sağlayan, iyi ve mutlu bir vatandaş olarak yetiştirmek,

• Öğrencilerin, gerçekleştirecekleri sosyal, kültürel ve eğitsel etkinliklerle millî

kültürün benimsenmesine ve yayılmasına yardımcı olmak,

• Öğrencilere, bireysel ve toplumsal sorunları tanıma ve bu sorunlara çözüm

arama alışkanlığı kazandırmak,

• Öğrencilere, kendisi, ailesi ve toplumun sağlığı ile çevreyi koruma bilinci ve

alışkanlıkları kazandırmak,

• Öğrencilerin becerilerini ve zihinsel çalışmalarını birleştirerek çok yönlü

gelişmelerini sağlamak,

• Öğrencilerin araç - gereç kullanımlarını, sistemli düşünebilmelerini,

özgüvenlerini geliştirmelerini, çalışma alışkanlığı kazanmalarını, estetik

duygular ve yaratıcılık güçlerinin geliştirilmesini sağlamak,

• Öğrencinin ilgi alanlarını ve kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasını sağlamak,

meslekleri tanıtmak ve seçeceği mesleğe uygun okul ve kurumlara yöneltmek

• Öğrencileri ailesine ve topluma karşı sorumluluk duyan, üretken, verimli,

ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkıda bulunan bireyler olarak

yetiştirmek,

• Öğrencilerin zamanlarını faydalı etkinliklerde, kişisel ve toplumsal araç -

gereçler ile kaynakları verimli kullanmalarını, okuma zevk ve alışkanlığı

kazanmalarını sağlamak (İlköğretim Genel Müdürlüğü,2006)

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Güney ÇABUK

4

2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR

Araştırma kapsamında öncelikli olarak konu ile ilgili yapılmış çalışmalar

incelenmiş, içerik ve yöntem hakkında bilgi toplanmıştır.

Mimarlıkta Renk: Yapay Ortamların Renklendirilmesinde Renk Dinamikleri

Doktora Tezi. URAL, S.E. Yapılan çalışmada öncelikli olarak rengin tanımı

ve renk grupları açıklanmıştır. Rengin fizyolojik oluşumlarıyla birlikte ağırlıklı

olarak mimarlık alanında kullanımı irdelenmiş ve renk seçimlerinin belirlenmesinde

rol oynayan renklerin psikolojik etkileri üzerinde durulmuştur. Kentsel ölçekte

bütüncül bir renksel planlama yapılmadığı savunularak, kenti oluşturan birimlerden

başlayarak yapıların cephelerinde renk öğesi konu edilmiştir. Bu bağlamda yürütülen

deneysel çalışmalar sonucu elde edilen bulgular değerlendirilmiş ve bilimsel

dayanaklarla birlikte öneriler sunulmuştur.

Renk Psikolojisi

Yüksek Lisans Tezi. YILMAZ, Ü. Yapılan bu çalışmada rengin tanımı

yapılmış, renk algısı irdelenmiş ve renk grupları belirlenerek renklerin psikolojik

etkileri üzerinde durulmuştur. Renklerin bireyler üzerindeki etkilerinin ötesinde

toplumsal ve sembolik anlamları da çalışma kapsamına dahil edilmiş ve mevcut bir

örnek üzerinde yapılan anket çalışması ile renk tercihlerinin oluşmasında sosyolojik

etkenler ortaya konmuştur.

Yaşanan Mimari

RASMUSSEN, S.E. Mimari çevreyi algılama biçimleri üzerine hazırlanmış

bu çalışmada mimar, anılarına ve gözlemlerine yer vermektedir. Mimaride renk

bölümünde ise rengin tarihsel sürecine değinilmiş ve renk kullanımlarının

oluşumundan söz edilmiştir. Mimar şahsi gözlemleriyle belli psikolojik etkileri

mekan algısı içerisinde değerlendirmiş ve mimari biçimlerin renklendirilmesine

öneriler getirmiştir.


5

Renk ve Armoni Kuralları

ÇAĞLARCA, S. Rengin kapsamlı bir tanımı yapılmış ve renk teorileri

üzerinde durulmuştur. Renklerin birbirleriyle uyumları ve kontrastları incelenmiş,

renk karışımlarının etkileri belirlenmiştir. Renk ahengi konusu üzerinde durulmuş ve

resim sanatında kullanımlarından bahsedilmiştir.

Farklı Fonksiyonlarda Renk Kullanımlarına İlişkin Yaklaşımların

Değerlendirilmesi

Yüksek Lisans Tezi. YAMANER, F. Rengin tanımı yapılarak renk grupları

ve birliktelikleri ele alınmış, toplumumuzda renk kültürü ile birlikte mimaride rengin

kullanımı anlatılmıştır. Renk birlikteliklerinin mekana etkileri ve mekan-renk-

fonksiyon birliktelikleri incelenmiş, farklı fonksiyonların özelliklerinin vr mekanın

taşıması gereken unsurların saptanması hedeflenmiştir.

Çağdaş Sanat Kuramı

KLEE, P. Sanat ve yaratıcık üzerine felsefi bir anlatıma sahip olan çalışmada

çağdaş sanata yaklaşma ve doğanın incelenmesinde çeşitli yollar anlatılmaktadır.

Ağırlıklı olarak eğitici bir içeriğe sahip olan çalışmada renkler kuramı üzerine bir

deneme ile doğada renk algısıyla ilgili saptamalar yer almaktadır.

Yüzey Kaplama Malzemelerinin İç Mekan Algısına Anlamasal Boyutta Etkisi

Üzerine Deneysel Bir Çalışma

Yüksek Lisans Tezi. AYDINTAN, E. Çalışma kapsamında algılama konusu

ve buna bağlı olarak iç mekan algılaması üzerinde durulmuş, iç mekan

algılamasında, yüzeyin niteliğini oluşturan doku, renk ve ışığın işlevsel ve anlamsal

boyutunun yüzey ve mekan algılamasındaki yeri ve önemi geniş bir çerçevede ele

alınmıştır. Elde edilen bulgular, irdelemeler ve sonuçlar ışığında, yapılabilecek

araştırmalar düzeyinde öneriler getirilmiştir.


6

İç Mekan Renk Düzenlemeleri

Yüksek Lisans Tezi. ULAŞ, B.G. Bu çalışmada rengin ve görme olayının

fiziksel tanımlamaları açıklanmış ve renk teorilerinden bahsedilmiştir. Renklerin

birbirleriyle ve diğer öğelerle etkileşimleri irdelenmiş, rengin psikolojik etkileriyle

birlikte mimaride rengin kullanımı üzerinde durulmuştur. Mekanın fonksiyonunun

renk düzenine etkisi ve farklı fonksiyonlarda renk kullanımları ile ilgili bilimsel

öneriler getirilmiştir.

Geleceğin Okullarını Planlamak ve Tasarlamak, Çağdaş Yaklaşımlar, İlkeler

KARABEY, H. Eğitim tesisleri için genel tasarım ilkelerin ibelirleyen

çalışma kapsamında yapısal ilkeler ve yapıları biçimlendiren boyut ve şemalar

üzerinde durulmuş, alt birimler tek tek irdelenmiştir. Çalışmada kullanılacak

renklerle ilgili de bir takım öneriler sunulmuştur.

İç Mekanlarda Renk Kullanımı

Yüksek Lisans Tezi. ERDEM, S. Rengin tanımı yapılarak renk grupları

irdelenmiş, renk-ışık ilişkisine yer verilmiştir. Mekanın görsel algılanması ve renk

algısına ilişkin etkenler üzerinde durulmuş, insanlar üzerindeki psikolojik etkileri

incelenmiştir. Renk tercihlerinin farklılaşmasının sebepleri ortaya konmuş ve

mekanın bulunduğundan farklı algılanmasını sağlamak için renk yardımıyla neler

yapılabileceği açıklanmıştır.

İlk ve Orta Dereceli Okulların Ergonomik Açıdan İncelenmesi ve İyileştirme

Önerileri

Yüksek Lisans Tezi. ERDOĞAN, Z. Bu çalışmada okullardaki mevcut durum

incelenerek ergonomi biliminin ölçütleri dahilinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Eğitimde amaçlanan en yüksek verime ulaşabilmek için bilimsel araştırma

sonuçlarına dayanılarak bir takım öneriler sunulmuştur.Öğrenci algılamasında etkili

olan faktörler tek tek ele alınmış, renk öğesi de bu kapsamda incelenmiş ve öğrenme

ortamlarının şekillendirilmesinde temel oluşturması amaçlanmıştır.

3. MATERYAL METOD Güney ÇABUK

7

3. MATERYAL VE METOD

3.1. Materyal

Araştırma konusunu Adana ve yakın çevresinden seçilen ilköğretim okulları

oluşturmaktadır. Belirlenen okullar özel ve devlet okulları başlığı altında

gruplandırılarak değerlendirilmiştir.

Çalışmada tespit edilen okulların kat planlarından ve vaziyet planlarından

faydalanılmış ve tüm okullarda yapılan anket çalışmaları, yerinde gözlemler, sorun

alanlarına ait fotoğraflar çalışmanın materyallerini oluşturmuştur.

3.2. Metod

Çalışma kapsamında Bina Değerlendirme Yöntemi kullanılmış ve bunun

sonucunda Adana ve yakın çevresindeki illerden seçilen ilköğretim yapılarında

görsel konfor öğelerinden rengin kullanıcılar üzerindeki etkilerinin tespit edilmesi,

renk tercihlerinin belirlenmesi ve bu konu alanında tasarım ortaya çıkarılması

hedeflenmiştir.

Yapılacak olan çalışma kapsamında öncelikli olarak mevcut örnekler

üzerinde detaylı bir inceleme ve kullanım sonrası değerlendirme ile renk

uygulamalarındaki olumsuzluklar saptanarak sorun alanları belirlenecektir.

İncelenen örnekler çekilen fotoğraflarla belgelenip, mevcut fiziksel ortamlar

tespit edilecek ve yapılacak olan alan çalışmalarıyla kullanıcılar üzerindeki etkileri

belirlenecektir. Yapılacak olan anket çalışmaları ve dolaylı gözlem yöntemleriyle

kullanıcıların beğenileri ve hoşnutsuzlukları ortaya çıkarılacaktır.

Görsel konfor ve fiziksel çevrenin görsel özelliklerinin etkileri konularında

çalışma, bu alanda mevcut olan bilgiler ve tasarım verileri ışığında oluşturulacak

değerlendirme modeliyle eğitim yapıları değerlendirilecektir.

4. BULGULAR VE TARTIŞMA Güney ÇABUK

8

4. BULGULAR VE TARTIŞMA 4.1. Çalışmanın Amacı

Üniversite ve sonrası için ciddi boyutta bir temel oluşturan eğitim sürecinde

çocukların hem fiziksel hem de zihinsel açıdan sağlıklı olarak büyüyebilmelerini

sağlamak için gerekli fiziksel ortamı oluşturmak ve sürekliliğini sağlamak

gerekmektedir.

Gerek ekonomik şartlar, gerekse de konunun öneminin yeterli derecede

kavranılamaması, uygun mekansal koşulların oluşturulmasında kendiliğinden bir

ihmalkarlık doğurmaktadır. Böylesi önemli bir süreçte fiziksel çevre oluşturulurken

doğru tercihlerin yapılmasının ne derece önemli olduğu ve doğru tercihlerin yarattığı

olumlu sonuçlar, bilimsel olarak delilleriyle birlikte ortaya konularak sorunun

ekonomik olmayan bölümüne çözüm getirmek mümkündür.

Farklı yaş gruplarının algısal tercihlerinin belirlenerek mekanların

özelleştirilmelerinin sağlanması ve oluşturulan mekanların algıyı güçlendiren ve

yardımcı olan mekanlara dönüşmesi hedeflenmektedir.

Bu çalışmanın amacı, eğitim yapılarında mekanları kurgularken, eylem

alanlarındaki ekipman ve donatıların uygun renk tercihlerini saptamak ve bu

tercihlerin kullanıcılar üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerini belirlemektir.

Tercih edilen mekan ve donatı renklerinin iç kullanıcılar olan çocuklar

üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur.

Çalışma kapsamında Adana ve yakın çevresindeki mevcut örnekler

değerlendirmeye tabi tutularak hedeflenen sonuçlara ulaşılmıştır.

4.2. Kullanıcı Gereksinimleri

İnsan gereksinmeleri, insanların fizyolojik, toplumsal ve psikolojik açılardan,

rahatsızlık duymadan yasamalarını sürdürmeleri ve yaptığı islerde verimli olmalarına

yardımcı olan tüm çevresel tüm çevresel ve toplumsal koşullardır. Bütün

gereksinmelerin yeterli ölçüde karşılanması ile doyum gerçekleştirildiğinde, insanın

is ve yasam hevesini ve verimliliğini artıracak düzeyde sağlanmış olacağı ileri

sürülmektedir.(İnceoğlu, 1982)


9

Erkman(1982), kullanıcı gereksinmelerini gözlenemeyen soyut bir kavram ve

onun izlenebilen somut görünümü (insanın yaptığı davranışlar) seklinde

tanımlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında kullanıcı gereksinmelerinin belirlenmesi

için mekanı kullanan insanın davranışlarının gözlemlenmesi ve bu davranışları

oluşturan nedenlerin bilinmesi, insan ve davranışları arasındaki ilişkilerin ortaya

konması gerekmektedir.

Kullanıcılar fiziksel çevrede yaşamlarını sürdürürlerken fizyolojik, psikolojik

ve sosyolojik açıdan belli bir konfor düzeyine ihtiyaç duyarlar. Kullanıcıların

eylemlerini gerçekleştirebilmeleri için, fiziksel çevrenin sahip olması gereken

minimum koşullar kullanıcı gereksinimleri olarak tanımlanabilir.

Kullanıcı gereksinmeleri, insanın antropometrik, duyusal ve algısal

boyutlarına bağlıdır. Bu bağlamda kullanıcı gereksinimi; insanın içinde bulunduğu

ortamda, eylem ve eylemleri için gerekli, insanın antropometrik, duyusal ve algısal

boyutlarına uygun şartlar olarak tanımlanmaktadır.

Kullanıcı gereksinmeleri iki ana baslık altında toplanabilir. Bunlar;

1) Fiziksel gereksinimler

2) Psiko-sosyal gereksinimler

4.2.1. Fiziksel Gereksinimler

Fiziksel kullanıcı gereksinimleri, eylem gerçekleştirilirken içinde bulunulan

çevrenin sahip olması gereken fiziksel koşullardır. Kullanıcıların çevrenin olumsuz

fiziksel koşullarına karşı korunmasına ve konfor içinde, sağlıklı ve güvenli biçimde

yaşamını sürdürmesine yönelik gereksinimlerdir. Fiziksel gereksinimler, mekandaki

kullanıcı sayısına, kullanılan donatı ve ekipmanlara, kullanıcının antropometrik,

duyusal ve algısal boyutlarına ve bunların sonucunda ortaya çıkan gerekli mekan

boyutlarına bağlı değişkenlerdir.

Tasarımcının öncelikli amacı insana hizmet etmektir. Dolayısıyla yapılan

tasarımların şekillenmesinde birincil veri insan olmalıdır. Kullanıcı eylemleri sonucu

ortaya çıkan eylem alanı gereksinimleri, donatıların ölçü ve biçimleri tamamen insan

ölçülerinden kaynaklanmaktadır. Tasarımcı tarafından ortaya çıkarılan ürünün


10

kullanılabilir veya yaşanabilir olması için kullanıcıda herhangi bir konforsuzluk hissi

yaratmaması gerekir.

Çalışma çevresindeki insanın ekipman büyüklükleri, eylem bağ ve sırasına

bağlı olarak ekipmanların dizilişleri ve yerleştirme düzeni ekipmanların yapı ve

malzemesi ile ilişkilerin belirlenmesi ve çalışma alanının insanın karakteristiklerine

göre uygunlaştırılması gerekmektedir. (Aytuğ,1990)

Fiziksel kullanıcı gereksinimlerini dört ana başlık altında toplayabiliriz:

Boyutsal Gereksinimler: Kullanıcıların statik ve dinamik antropometrik boyutları,

eylemleri ve eylemlerin yapılış biçimlerini kapsar.

Isısal (Termal) Gereksinimler: Tanımlı eylem alanı içindeki iklimsel koşullarını

(sıcaklık, nem, hava hareketi vb.) kapsar.

İşitsel Gereksinimler: Mekandaki ses düzeyinin uygunluğu, kullanılan donatıların

ses yansıtma ve dağıtma özelliklerini kapsar.

Görsel Gereksinimler: Farklı eylemler ve eylem alanları için uygun renkler ve

aydınlık düzeyleri ile kullanılan donatı ve ekipmanların dokularını kapsar.

4.2.1.1. Boyutsal Gereksinimler

Kullanıcın boyutsal gereksinimleri bir eylemi tek başına ya da toplu olarak

rahatça yapabilmesi için gerekli olan büyüklüklerden oluşmaktadır. Bu gereksinimler

karşılandığı zaman kullanıcı, mekan boyutları açısından konfor içinde

bulunmaktadır. Ergonomi ve antropometri, insanın psikolojik yeterlilikler, metabolik

işlemler ve inşa edilmiş çevre arasındaki ilişkileri ile ilgilenmektedir. Antropometri,

daha çok insanlar ve makineler üzerinde odaklanmaktadır.

Antropometrik düzenlemeler, insan vücudunun ölçüleri ile iş sisteminin

ölçülerinin uyumunu kapsamaktadır. (Ercan,1987) İnsanın vücut ölçülerine uygun

araç-gereç kullanması insana rahatlık sağladığı gibi, sağlıklı vücut duruşu neden ile

yorgunluğu azaltmaktadır. İnsanlar tarafından kullanılmak üzere tasarlanan araç ve

donatım elemanlarının boyutları insan ölçüleri ile ilgilidir. İnsanla ilgili çevrenin

düzenlenmesinde; insanın vücut yapısı, ölçü ve hareket sınırlarını bilmek


11

gerekmektedir. İnsanın vücudunun ortalama ölçüleri, o topluma ait antropometrik

ölçüleri vardır. İnsan ölçüsü;

• Kişiden kişiye,

• Uluslar ve ırklar arası farklılıklara,

• Bölgeler arası farklılıklara,

• Meslek ve kültür gruplarına,

• Yas farklılıklarına,

• Cinsiyet farklılıklarına

Göre değişim gösteren bir kavramdır.(Toka,1978)

İnsan faktörünün antropometrik, duygusal, algısal ve zihinsel boyutları ile

çevrenin fiziksel, biyolojik, kimyasal, psiko-sosyal niteliklerinin uygun çevre

koşullarının belirlenmesi açısından önemi büyüktür. Kendi boyutlarına uygun

olmayan çevreye karsı insanın davranışları ergonomik is ve yasam çevresinin

düzenlenmesi gereğini ortaya çıkarmaktadır.

İnsan gereksinimlerini karşılamak amacıyla, düzenlenen mekanların insana

uygun olup olmadığının anlaşılabilmesi için insan boyutlarının incelenmesi

gerekmektedir.

4.2.1.2. Isısal (Termal) Gereksinimler

Rahat bir “mekan iklimi” insanın sağlığı ve iş verimi gücünün sürdürülmesi

için ön koşuldur.

İnsan belirli konfor koşulları içinde yaşamını sürdürebilmektedir. Belirli bir

sıcaklık, nem, hava hareketi ve yüzey sıcaklığı gerekmektedir.

Isısal konforun ilk koşulu, ısı alışverişinin bir denge içinde olmasıdır. Isısal konfor

koşullarını araştırırken tek tek etkenlerin sınırlarını değil, etkenlerin belirli sınırlar

içindeki bileşimini aramak gerekmektedir. Böylece ilgili fiziksel büyüklükleri

birleştiren yeni bir büyüklük oluşturmaktadır. Yeni bir değer oluşturma çabalarının

sonucu olarak ortaya, en çok uygulama alanı bulunan birim “etkin sıcaklık”

çıkmaktadır.


12

İnsanla çevresi arasındaki ısı alışverişini etkileyen insana ve çevreye dönük

birçok etken vardır. Önem yönünden birinci dereceden etkenler; yapılan eylem,

havanın ısısı, bağıl nem, hava hareketinin hızı, ortalama radyasyon ısısı ve giysi

özellikleridir. İkinci derecede önemli olan etkenler ise; giysi ısısı, deri ısısı, terleme

hızı, deri yüzeyinin nemi vb.

Özellikle çalışma ortamlarında yapay iklimlendirme çalışma verimi açısından

oldukça önemlidir. Genellikle çalışanlardan, yaz aylarında sıcaktan veya aşırı

havalandırma yüzünden soğuktan, kış aylarında ise soğuktan veya aşırı ısıtma

yüzünden sıcaktan şikayet edildiği görülmektedir. Gerekli ısısal konfor sağlanmadığı

sürece çalışanlardan yaptıkları islerde çok verimli olmaları beklenmemelidir.

Optimal iklim koşullarının sağlık ve performans için önemi büyüktür. Artan ısı ve

buna karsı değişmeyen nem oranında performans düşmektedir. Düşük ısıda da

organizmada hareket etme baskısı doğar, bu da dikkat ve konsantrasyonu

azaltmaktadır.

İnsanın kendini iyi hissettiği ısı, yaşama alışkanlıklarına, mevsime, cinsiyete,

yaşa ve kişiye göre değişiklik göstermektedir. Yaz aylarında ise mekan ısısı, dış

ısıyla birlikte değişmektedir. Böyle bir ayarlama, iç ve dış mekan arasındaki geliş ve

gidişlerde, yorgunluk ve isteksizliğin önlenmesini sağlamaktadır. Isı ayarlaması gün

boyunca uygulanmalıdır. Günün klimatik ritmine uyularak mekan ısısı, sabah ve

akşamları, öğleye nazaran daha az olmalıdır. Böylece gün boyu eşdeğer ısının sebep

olduğu yorgunluk önlenmektedir.(Albayrak ve ark., 2005)

4.2.1.3. İşitsel Gereksinimler

İşitsel konforun sağlanması için mekanda gürültüden arınmış, konuşma

anlaşılabilirliğine olanak veren ve gerektiğinde işitsel gizliliği sağlayan koşulların

elde edilmesi gerekmektedir.

Akustik konforu belirleyen etkileri, sesin şiddeti, sesin düzeyi, yapılan eylem,

sesin kaynağı, sese karsı olan alışkanlıklar ve yaş olarak sınırlanabilir. Buradan da

anlaşıldığı gibi, sesten rahatsız olma sorunu oldukça özneldir.


13

Gürültü en yalın biçimiyle rahatsız edici ses olarak tanımlanmaktadır. Bu

tanım daha belirli biçime sokulup, gürültü “yapılan eyleme ve eylemi yapan kişiye

uygun düşmeyen ses” olarak tanımlanabilmektedir.

Gürültüden rahatsızlığı oluşturan etkenleri iki gruba ayırarak incelemek

olanaklıdır.

1. Sesin şiddeti, sesin düzeyi gibi sesin nitelikleri ile ilgili olanlar ve yapılan eylem.

2.Sesin kaynağına karsı kişinin davranışı, belirli seslere karşı geçmişteki

deneyimlerin etkisi, sesin belirli aralıklarla tekrarının etkisi, sese karşı alışkanlıkların

etkisi, yaşın etkisi gibi insan ve yapılan eylemin nitelikleriyle ilgili olanlar.

4.2.1.4. Görsel Gereksinimler

Kullanıcıların iş veriminin ve eylem performansının nicel ve nitel olarak

artması için görsel konfor ihtiyaçlarının optimum düzeyde olması sağlanmalıdır.

Gerekli görsel konfor koşullarının sağlanması için, aydınlatma yoğunluğu, çevredeki

yüzeyler, aydınlatma araçları, parıltı, çevredeki egemen olan renkler gibi görsel çevre

öğelerinin iyi irdelenmesi gerekmektedir. Yine kullanıcının yaşı, cinsiyeti, göz yapısı

da bu konforu etkileyen diğer faktörlerdir.

Görsel konforu oluşturan temel öğeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Renk

• Doku

• Aydınlık düzeyi

Görsel konforu oluşturan bu temel öğeler kullanıldıkları mekanda

kullanıcıları hem fiziksel hem de psikolojik olarak etkileyen faktörlerdir. Doğru

kullanıldıklarında motivasyonu ve verimliliği olumlu etkiledikleri düşünülmektedir.

Tüm mekansal konfor koşulları sağlandığı halde görsel konfor düzeyindeki

yetersizlikler, kullanıcılar üzerinde algısal ve davranışsal olumsuzluklara sebep

olabilmekte ve kişilik bozukluklarına yol açabilmektedir.


14

4.3. Renk

İnsanlarda renk bulma kaygısı tarih öncesi çağlarda başlamıştır. İnsanlar,

topraktan çıkardıkları turuncu, kiremit kırmızısı ve siyah gibi renkleri açıklı koyulu

tonlar halinde kullanarak mağara duvarlarını boyamışlardır.(Çağlarca, 1993)

Buradan yola çıkarak rengin ilkel insanlar için bir problem olmadığını, ortaya

çıkan ürünün doğanın bir parçası olduğunu söyleyebiliriz.

Sonraları insan, malzemeleri doğada olduğundan daha farklı yapmanın

yollarını bulmuş ve böylece yeni renklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Toprağı

fırınlayarak, güneşte kurutarak yapılan gri renkli tuğlalardan farklı olarak kırmızı ve

sarı renklileri elde etmişlerdir. Ahşabı katranlayarak koyu siyah bir rengin ortaya

çıkmasını sağlamışlardır. (Rasmussen, 1962)

4.3.1. Rengin Tanımı

Rengi tanımlamak için sadece fiziksel bir tanım yapmak yeterli olmayacaktır.

Görme olayı psikolojik, fizyolojik ve fiziksel bir olaydır.

Renk, göz ile anlaşılan bir ışık tesiridir. Işığın eşya üzerine çarpması ile

yansıyan ışınlardan gözümüze gelen duyumların her birine renk denir. Renk anlamı,

ışık, göz ve beyin vasıtasıyla kavranır. Bu suretle renk anlamı şu üç sistem içinde

düşünülebilir:

Psikolojik Sistemde Renk: Beynimizde uyanan bir duyumdur. Subjektifdir.

Fizyolojik Sistemde Renk: Çeşitli ışık cinslerinin göz retinası üzerinde

sinirler vasıtasıyla meydana getirdikleri fizyolojik olaylardır.

Fiziksel Sistemde Renk: Ölçülerle, rakamlarla geniş olarak belirtilen bir

olaydır. Işığın hangi dalga uzunluklarını hangi oranda bulundurduğu meselesidir.

(Çağlarca, 1993)

4.3.2. Renk Grupları

Renkleri, farklı parametreleri kullanarak gruplara ayırmak mümkündür.

İnsanlar üzerinde bıraktığı etkiler göz önünde bulundurulduğunda “sıcak” ve “soğuk”


15

olmak üzere iki renk grubu ortaya çıkar. Bunun dışında renkler fiziksel olarak “ana

renkler” ve “ara renkler” olarak da gruplandırılmıştır.

Sıcak Renkler: Bilim adamları ve sanatçılar insan psikolojisinde sıcaklık ve canlılık

uyandıran renkleri “sıcak renkler” olarak tanımlamışlardır. Genelde bu grubu

oluşturan renkler sarı, kırmızı ve turuncudur. Bu renkler güneşin sonsuz enerjisini ve

yanardağdan fırlayan lavların sıcaklığını yansıtır. Neşe, canlılık, hareket ve iştah

telkin eder. Sıcak renklerin kırılma açıları daha az olduğu için gözde yakınlık hissi

uyandırırlar. Sıcak renk grubunda en fazla sarı renk ortaya çıkar. (Yılmaz, 1991)

Soğuk Renkler: Araştırmalara göre insan psikolojisinde durgunluk ya da serinlik

etkisi yaratan renkler “soğuk renkler” olarak adlandırılmışlardır. Soğuk renkler

donuk ve koyu olduklarından bu ismi almışlardır. Genelde bu grubu mavi, mor ve

yeşil renkler oluşturur. Sükunet ve rahatlık telkin eder, insanı dinlendirirler. Bu

renkler bulundukları yüzeyi olduklarından daha uzak gösterirler. (Yılmaz, 1991)

Bir diğer parametreye göre gruplandırma yapacak olursak;

Ana Renkler: Işığı oluşturan yedi renkten üçü hiçbir renk karışımından elde

edilemez. Bu yüzden sarı, mavi ve kırmızıdan oluşan bu renk grubuna “ana renkler”

denmektedir.

Ara Renkler: En az iki ana rengin birbirleriyle karıştırılması sonucu oluşan yeni

renklere “ara renkler” denir. Belli başlı üç ara renk vardır. Bunlar; sarı-mavi

karışımından oluşan yeşil, kırmızı-mavi oluşumundan oluşan mor, sarı-kırmızı

karışımından oluşan turuncudur.

4.3.3. Renk Algısı

Renk algısı, fiziksel, fizyolojik ve psikolojik ortamların bir bileşkesinde;

ışığa, nesneye ve gözlemcinin fizyolojik ve psikolojik özelliklerine bağlı olarak

gerçekleşir.


16

Renk, tam anlamıyla nesnenin kendi doğasında varolan bir nitelik olmayıp,

nesneyi aydınlatan ışığa bağlı olarak görülür. Bu nedenle güvenilir bir renk

yargısından söz edebilmek için tam tayfa sahip bir ışık gerekmektedir.

Rengin görülmesinde gerekli olan ışık, spektral karakteri doğrultusunda renk

algısını da etkileyebilmektedir. Renk ısısı düşük bir ışık kaynağı altında nesnelerin

turuncu-kırmızı özellikleri öne çıkarken mavi-yeşil özellikleri azalmaktadır. Renk

ısısı yüksek kaynaktan yayılan ışık ise nesnelerin mavi-yeşil özelliklerini

vurgulamaktadır.

Farklı spektral karakterlere sahip ışık kaynaklarınca aydınlatıldıklarında,

nesnelerde olduğu gibi mekanlarda da algılamada ve değerlendirmelerde farklılıklar

oluştuğu bilinmektedir. Mekanlar farklı spektral karakterlere sahip ışık kaynakların

tarafından aydınlatıldıklarında mekan büyüklüklerinin, geri plandaki gürültü

düzeyinin, mekandaki ısının, mekanda geçirilen zamanın farklı algılandığı, algısal

değerlendirilmelerde dikkate değer farklılıkların oluştuğu saptanmıştır.

Nesnenin renk özelliği, nesneni yutacağı ve yansıtarak ya da süzerek ileteceği

ışık parçasını belirleyen fiziksel ve kimyasal kompozisyonu olarak açıklanmaktadır.

Gerçekte öznel bir duyum olan renk, bu nedenle fiziksel bir özellik olarak kabul

edilmektedir.

Rengin algılanmasında bir sonraki aşama nesneden yansıyan ışığın göz ve

beyinde işlenmesidir. Bu organların görme olayındaki önemleri son derece açıktır.

Bazı araştırmaların göz, bazılarının da beyin üzerinde yoğunlaşmalarıyla bu iki

organın göreli önemleri arasında bir ayırım ortaya konmaktadır.

Uykuda ya da gözler kapalı iken de çeşitli renk deneyimlerinin yaşanabilmesi

ve op sanatının siyah-beyaz desenleri izlenirken çeşitli renklerde dalgalanmaların

görülmesi göze ulaşan ışık mesajlarının beyne iletilene kadar renk deneyimleri olarak

kabul edilmediği ve “renklerin beyinde görüldüğü” düşüncesini doğrulamaktadır.

Renk duyumlarının ışık veya renkli bir nesne olmadan da “beyin” de

gerçekleştiğini söyleyen bu düşünceye karşılık, bir takım araştırmalar da retinanın en

duyarlı bölgesinde (fovea), renge duyarlı alıcıların varlığını ve bu alıcıların renklerin

görülmesini sağladıklarını kanıtlamaktadır. (Ural, 1995)


17

Renklerin algılanması sırasında çeşitli etkenler ya da şartlar görsel algıda

yanılsamalara yol açabilir.

Aynı Anda Olan Zıtlaşma: Görülen her renk, eğer varsa, yanındaki ve civarındaki

diğer renkler üzerine bir miktar bütünleyici renk bulaştırır.

Yansıyan Renkler: Nesnelerin çoğu yalnızca tek bir ışık kaynağından değil, onlara

komşu olan nesnelerden yansıyan ışıklarla aydınlanırlar. Resim dilinde bu tür

renklendirmeye, yansıyan ya da gelip geçici renkler denir.

Hayali Görüntü/Yardımcı Kontrast: Göz herhangi bir esas renge bir süre bakınca,

yorulacak ve o rengin bütünleyicisini ondan sonra gelen renge de taşıyacaktır.

Birleştirme: Belirli bir uzaklıktan bakıldığında, satranç tahtası usulünde kullanılan

renkler gözde birleşerek bir üçüncü renk gibi gözükecektir. Bu yeni rengin

bütünleyici renklerle ilişkisi olmayabilir.

Sıcak ve Soğuk Renkler: Spektrumdaki renklerin bir yarısı göze sıcak olarak

gözükürken diğer yarısı da soğuk hissini verir. Sarımtrak-yeşil ve kırmızımtrak-mor

ısı hissi vermekte tarafsız kalırlar.

Parlaklık: Açık bir renk koyu fon üzerinde, koyu bir rengin açık bir fonda olduğuna

oranla daha iri, adeta daha parlak gözükür. Örneğin; beyaz üstüne siyahla yazılmış

bir yazı ile siyah üstüne beyazla yazılmış bir yazı karşılaştırıldığında, siyah üstüne

beyaz daha parlak ve iri gözükecektir.

Renk-Form İlişkisi: Geometrik olarak eşit büyüklükteki iki daireden beyazı

siyahından büyük görünür. Eşit genişlikteki üç düşey banttan (kırmızı-beyaz-mavi)

mavi, kırmızıdan daha geniş, beyaz ise maviden de daha geniş olarak algılanır.

(Aydıntan, 2001)

4.3.4. Renk Tercihlerini Etkileyen Faktörler

Renk tercihlerinin sebeplerinin belirlenmesinde tatmin edici bir bilimsel

izahat bulunmamasına rağmen, renk tercihlerini etkilediği düşünülen etkenler şöyle

sıralanabilir:

Karakter Yapısı: Herhangi bir rengin kişiler üzerinde sabit tanımlı ve değişmez bir

etkisinin olmadığı bilinmektedir. Yapılan tanımlamalar ancak genel geçer


18

tanımlamalardır. Herhangi bir renge karşı farklı insanların verdiği tepki şiddetleri

farklı olabilir. Bu sebepledir ki psikologlar insan karakterlerini tanımlamada

renklerden faydalanabilmektedirler. Belli renklere karşı gösterilen tepkilerin

şiddetlerinin normal, abartılı ya da az olması, psikologlara insan karakterleri ile ilgili

fikirler vermektedir.

RENKLER NORMAL ABARTILI AZ

KIRMIZI Kendine güven Haddini aşma Kendine acı çektirme

MAVİ Hoşnutluk Taviz verme Hoşnutsuzluk

YEŞİL Kendine saygı Megalomani Kendinden şüphe

SARI Kendini aşma Uçukluk Kendini suçlama

Çizelge 4.1. Renklerin karakterle anlamsal bağlantıları (Coşkuner, 1995)

Deneyimler, Alışkanlıklar, Şartlanmış Refleksler: Yaşanılan tecrübeler de renk

tercihleri üzerinde etkilidir. Kişinin mutlu olduğu önemli günlerde üzerinde ne renk

kıyafetin olduğunu hatırlaması ve bu renge sempati duyması bu yüzdendir.

İnsan daha önceden görüp tanımladığı, belleğinde yer etmiş nesneleri farklı

renklerde gördüğünde olağandışı tepkiler verir. Bu yüzden çevresindeki renkleri,

alıştığı ve daha önceden bildiği şekliyle ister. Örneğin, turuncu renkte görmeye

alıştığı portakalı, mor renkte gördüğünde yiyemez. (Ulaş, 2002)

İnsanların beğenisine sunulan açık mavi renkteki kolanın tercih

edilmemesinde kolanın karakteristik rengine olan alışkanlıkların önemli etkisi

olduğu, yeni rengin daha önceki tecrübelere dayanılarak başka sıvılarla

özdeşleştirildiği ve bu yüzden yeni rengin kabul görmediği savunulabilir.

Kültürel Farklılıklar: Renklerin etkileri yüzeysel anlamda evrensel de olsa,

sembolik anlamları bakımından farklı toplumlarda farklı ifadeler barındırır. Bu

durum toplumların genel karakterleri ve inanç yapılarıyla açıklanabilir. Cenaze

törenlerinde batılı toplumların siyah rengi tercih etmesi, Japonların ise ölümü ifade

etmek için beyazı kullanması bu duruma örnek gösterilebilir.


19

Dolayısıyla, kültürler arası bu farklılıklar, renklerin etkilerinin farklılığından

değil, toplumun düşünce yapısına göre yaptığı renk tercihlerinden

kaynaklanmaktadır.(Ulaş, 2002)

Bütün bu ana başlıklar dışında renk tercihlerini etkileyen diğer faktörler;

• Moda

• Rengin konuya uygunluğu

• Alan, doku ve biçim

• Gözün rahat görmesi

olarak sıralanabilir.

4.3.5. Rengin Mimaride Kullanımı

Renk insanın çevresi ile duyusal alışverişinin sürekliliğiyle birlikte insan

yaşamı içerisinde yer alır. Dolayısıyla diğer mekansal ve duyusal etkenlerle birlikte

insanı çevreler. O halde renklerin insan üzerindeki etkilerinin belirlenip, bu etkilere

göre belirlenmesi ve tercih edilmesi gerekmektedir. Bu, tanımlı bir fiziksel ve algısal

çevre oluşturmanın gereğidir.

“Mimarların belki de siyah-beyaz çizdikleri için siyah-beyaz düşündüklerini

ve renkten ya korktuklarını ya da rengi umursamadıklarını” düşünen Sir Casson’a

paralel olarak mimaride rengin hak ettiği yere sahip olmadığı ve hatta ihmal edildiği

söylenebilir. Ancak bu durum mimari ürünü oluşturmak için kullanılan her elemanın

bir renge sahip olduğu gerçeğini değiştirmez. Buradan yola çıkarak ortaya konan

ürünün renginin dolayısı ile karakterinin tesadüfler sonucu oluştuğu sonucuna

varılabilir.

Kullanılan malzemelerle ortaya çıkarılan mimari yapının ya da ürünün

karakterine form, boyut, doku gibi özelliklerin yanı sıra renk de etki etmektedir.

Rengi doğru kullanarak ürünün ifadesinin netleşmesi, vurgulanması sağlanabilir.

Rengin kullanılan ürün ve çevre üzerindeki etkileri şu şekilde sıralanabilir:

• Oranları etkiler. Farklı renk kullanımları ile mekandaki genişlik ve yükseklik

algıları değiştirilebilir.


20

• Formu vurgular. İki boyutlu bir yüzey ya da üç boyutlu bir hacim zıt

renklerin kullanımı ile bir kompozisyon oluşturabilir.

• Simetriyi bozar.

• Ölçeği etkiler. Farklı renklerin kullanıldığı bir üründe ölçek kavramının daha

net algılandığı söylenebilir.(Yamaner, 2001)

• Fonksiyonu yansıtır. Çok fonksiyonlu yapılarda belli fonksiyonlar belli

renklerle sembolize edilerek yansıtılabilir ve seçiciliği kolaylaştırır.

• Estetik bir öğe olarak kullanılabilir.

• Kent ölçeğinde kararlı ve bilinçli bir yapı karakterinin oluşmasını sağlar.

Bütün bu etkilerin ışığında tasarımcının rengi bilinçli kullanmasının

tartışılmaz gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

4.4. Renk Psikolojisi

Renk, görsel bir olgu olmasına rağmen bilincimiz yolu ile vücuda gelir. Yani

göz vasıtasıyla duyulan renk, algılara dönüşür. Bu aşamadan sonra rengin etkileri

ortaya çıkar. Her rengin ayrı bir etkisi vardır. (Yılmaz, 1991)

İnsanın renge tepkisinin hem duyusal hem de fiziksel olduğu bilinmektedir.

Bu bağlamda renklerin insan üzerindeki etkilerini

-Fizyolojik etkiler

-Psikolojik etkiler

olarak ayırmak mümkündür.

4.4.1. Fizyolojik Etkiler

Bu alanda çalışma yapan Birren, yaptığı çalışmalar sonucu renklerin biyolojik

etkilerinin mavi ve kırmızı olmak üzere, iki yönde olduğunu, sarı ve yeşilin ise

tarafsız göründüğünü savunmuştur.

Birren’e göre mavi ve kırmızı renklerin kas gerilimi, beyin dalgaları, korteks

aktivasyonu, kalp atış hızı, solunum ve otonom sinir sisteminin diğer işlevleri

üzerinde farklı etkileri vardır. Kırmızı rengin kalp ve nabız atış hızını arttırdığı,


21

solunumu sıklaştırdığı, uyarılara daha hızlı tepki verilmesini sağladığı, mavi rengin

ise tam tersi tepkilere neden olduğu saptanmıştır.(Ural, 1995)

Ayrıca kırmızı ışık altında uzun süre kalındığı takdirde baş ağrısı oluştuğu

gözlemlenmiştir. Araştırmacı Rabarhasor deneyleri sonucu kırmızı rengin kesinlikle

sinir sistemini tahrip ettiği ve sonuçta tansiyonu arttırdığını görmüş, bunun tersi

olarak bireyin mavi renkli bir odada kalp atışı ve solunum hızının düştüğünü,

tansiyonunun normale döndüğünü saptamıştır.(Aydıntan, 2001)

Aynı şekilde yeni doğan bebeklere hastanelerde sarılık tedavisi, yüksek

yoğunluktaki mavi dalga boyları ile ışık banyosu sonucunda

gerçekleştirilmektedir.(Yılmaz, 1991)

4.4.2. Psikolojik Etkiler

Renklerin insanlar üzerinde psikolojik bir takım etkiler bıraktığı birçok

bilimsel çalışma ile ortaya konmuştur. Farklı renkler insanlar üzerinde farklı etkiler

bırakır. Aynı zamanda farklı renkler “farklı insanlar” üzerinde de farklı etkiler

bırakabilmektedir. Bu durumun sebeplerine 3.4 numaralı başlıkta değinilmiştir.

Bütün bilinenler ışığında renklerin insanlar üzerindeki ortak psikolojik

etkileri ve ifadelerini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

Kırmızı: Sıcak renkler grubunda yer alır. En etkili ve en çabuk algılanan güçlü bir

renktir. Yoğun kullanımı huzursuzluk verir. Şiddeti körükler. Araştırmacı Ercüment

Kamlık kırmızıyı “bu renk dinamik ve tahrik edicidir. Aynı zamanda şiddet, nefret ve

işkence gibi duyguların sembolüdür.” şeklinde tanımlamıştır. Kırmızı, dişiliğin

sembolü olarak da kullanılmaktadır. Gücün simgesidir.

Tutkuların rengi olan kırmızı, dikkati arttırıcı, ilgi çekici, hareketlilik

sağlayıcı, beyni çalıştırıcı, heyecan verici, sağlık, canlılık, aşk, zafer hissi, enerji,

cömertlik, fedakarlık, ihsan, acıma, cesaret, güç, hayat dolu, ısıtıcı etkiler taşır.

(Ulaş 2002)

Kırmızının tonları farklılaştıkça etkileri de değişim gösterir. Örneğin açık

kırmızı sevgi duygusu verirken kan kırmızısı hüzün etkisi verir. Kırmızı-beyaz

karışımından oluşan pembe ise mutluluk ve hareketi ifade eder. İnsanlar tarafından

kırmızının en beğenilen tonudur.


22

Sarı: Ana renkler grubunda yer alan sıcak renklerden biridir. Renklerin en parlak ve

aydınlık olanıdır. Hareketli ve neşelidir. Dışa dönük bir renktir. Dağılma özelliği

vardır. Zihin açıcı bir etki yapar ancak direkt olarak bakılması rahatsızlık verir.

Yine sarının tonlarındaki farklılaşma, etkilerini de farklılaştırır. Canlı sarı, kişiyi

aktif yapar, solgun sarı ise dinlendirir, gevşetir. “Sarı, zeytuni yeşile bakan bir renk

aldığı zaman, korkaklığı ve kıskançlığı temsil eder.”(Kamlık, 1950)

Gri ile karıştığında ise coşkusunu kaybeder. Goethe’ye göre açık sarı asaletin

sembolüdür.

Mavi : Ana renk grubundaki tek soğuk renktir. Temizlik, rahatlık, sükunet hissi

verir,dinlendirir. Düşünme, karar verme ve yaratıcı fikirlerin doğmasına sebep olur.

Bu yüzden çalışma alanlarında daha sık kullanılır.

Hoşnutluk, iyi niyet, dürüstlük, yumuşak başlılık, anlaşma, uzlaşma, işbirliği

ve huzuru çağrıştırır. Mavi, içinde özgürlük ve uyum taşıyan bir renktir. (Ulaş, 2002)

Tonlarına göre farklı etkilerinden bahsedilecek olursa koyu mavi renk çekici,

ciddi bir etki yaratır. Solgun mavi ise pasiflik ve tembellik hissi verir.

Mor: Ara renkler içerisinde soğuk ve mat, etkili bir renktir. Soğuk etkili mavi ile

sıcak etkili kırmızının karıştırılmasıyla elde edilir. Bu sebeple karışım oranına göre

farklı etkiler bırakabilir. Ercüment Kamlık bu rengi “melankolik karakterlidir. Keder

ve hüzün ifade edebilir. Ayrıca esrar, işkence ve kontrolsüz kuvvetin sembolüdür.”

şeklinde tanımlamıştır.

Geniş alanlarda kullanıldığı takdirde korkutucu ve huzursuzluk veren, panik

yaratan bir renktir. Ancak bilinçli kullanılırsa bu olumsuz etkilerinden kurtulup

masumlaştığı görülür.

İçerisinde bulunan mavi ve kırmızının karışım oranlarına göre yorumlanırsa;

Kırmızının etkisi çoğaldıkça karamsarlığın yerini ciddiyet alır. Bu da insanda şiddet

ve nefretin sönmesi şeklinde yorumlanabilir. Kırmızının etkisi arttıkça morun

düşündürücülüğü dağılmaya başlar.(Yılmaz, 1991)

Menekşe moru, dini otorite, kaos, ölüm, kendini adama, ilahi aşkı temsil eden

bir renktir. Leylak ise melankolik duygular telkin eder.


23

Turuncu: Sıcak kırmızı ile sıcak sarının belli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilir.

Bu sebeple insan psikolojisini ısıtan ve sıcaklığı hatırlatan bir etkisi vardır.

Neşe verici, ısıtıcı, birlik olmaya yönlendirici, çok kullanıldığı durumlarda

huzursuz edici, zenginlik, ışık ve verimliliği temsil eden bir renktir.(Ulaş, 2002 )

Sarının dağılma özelliği ile kırmızının sert kesimliliğini aza indiren bir

özelliği vardır. Bununla birlikte kırmızının fazlaca olan canlı ve tahrik edici

özelliğini zayıflatır. Sarıya ise bir ciddiyet kazandırarak, kuvvetli, sağlıklı, olgun ve

samimi bir psikoloji yaratır.

Yeşil: Yeşil, ara renkler içerisinde en ilginç özelliğe sahip olan renktir. Çünkü

kendisini oluşturan renklerden ne mavinin ne de sarının etkisini taşır.

Serinletici ve sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Sessizlik, verimlilik, hayat,

büyüme, doğa, bilgelik ve inancı çağrıştırır. İnsanı dinlendirici bir özelliği vardır.

Fiziki yorgunluğu giderir. Bu yüzden okul, fabrika ve hastanelerde sık

kullanılmaktadır.

Kendine saygı, adalet ve güveni temsil edebilirken, yoğun kullanılması

megaloman, otoriter ama küstah bir ifade yayabilir.

İçerisindeki mavi oranı artarsa soğuk, sarı oranı artarsa sıcak etki yapar.

Ancak açıklığı ya da koyuluğu yeşilin kendine has özelliklerini etkilemez. Doğada

yeşilin binlerce tonu olmasına rağmen, insan üzerindeki dinlendirici etkisinde ton

farkından kaynaklanan herhangi bir değişiklik olmaz. Koyu yeşil insanda büyüklük

hissi uyandırırken gri ile karıştırılan yeşil, tembellik duygusu oluşturur. Kirlendikçe

fesatlığın ve kıskançlığın etkisi artar.

Ayrıca islami inançlara göre kutsal bir renktir. Aynı zamanda Hristiyanlar da

yeşil rengi inanç ve ölümsüzlüğün sembolü olarak kabul ederler.

Beyaz: Beyaz fiziksel olarak güneş ışınlarının tümünün birleşmesiyle oluşur. Bu

ışınlar bir yüzeye çarptırıldığında beyaz renk elde edilir.

Geniş yüzeylerde beyaz renk kullanımı insanda serinlik ve soğukluk duygusu

yaratır. Bu yüzden soğuk renkler grubunda ele alınır. İnsanda ferahlık, soğukkanlılık,

samimiyet ve aydınlık hisleri uyandırır. Huzur ve güven veren bir etkisi vardır.

Dürüstlüğün ve barışın simgesidir.


24

4.5. Mekanda Rengin Algıya Etkisi

Doğru kullanıldığında renk, bir mekanın karakterini ve içinde bulunan

insanlarda oluşan duyguları tanımlayabilecek yeteneğe sahiptir. Mekan öğelerinde

kullanılan renklerin oluşturduğu etkiler diğer sayfadaki tabloda verilmiştir.

Çizelge 4.2.Renk türlerinin döşeme, tavan ve duvarda kullanımının birey üzerinde yarattığı etkiler (Frieling, 1978)

RENK TÜRÜ DÖŞEMEDE DUVARDA TAVANDA

KIRMIZI Kudretli, yanıcı,

ifadeli

Yaklaştırıcı,

huzursuzluk verici

Kasvetli, rahatsız

edici, batıcı

TURUNCU Hareketli Sıcak Tahrik edici ve

basık

SARI Huzursuzluk

verici, zayıf Tahrik edici

Aydınlatıcı,

heyecan verici

YEŞİL Sakinleştirici Sarıcı ve

çevreleyici

Koruyucu ve

örtücü

MAVİ Davetkar, kurtarıcı Uzaklaştırıcı,

soğuk

Hayal verici,

manevi koruyucu

KAHVERENGİ Sağlam, durdurucu Sabit (durağan) Sıkıntı verici ve

basık

MOR Kararsızlık,

rahatsız edici Aşağılayıcı Bunaltıcı

SİYAH Düşündürücü Sakin ancak

huzursuz

Yükleyici,

çukurlaştırıcı, ezici

UÇUK PEMBE

Duygulu, nazik,

hassas,

dokunulmaz

Özden uzaklaşma,

hastalık Saydam, uçucu

BEYAZ Dokunma

yabancılığı

Rahatlatıcı,

genişletici,

serinletici

Boş, hafif,

yükseltici


25

Renklerin açıklığı-koyuluğu, sıcak veya soğuk olması gibi özellikleri mekan

algısında bir takım farklılıklara yol açar. Bu etkileri başlıklar halinde şu şekilde

irdeleyebiliriz:

4.5.1. Isısal Etki

Isı ile ilgili yargılarda araştırmacıların ortak görüşü yeğinlik ve parlaklıktan

çok tayf renginin etkili olduğu yönündedir. Bu yargı da renklerin sıcak ve soğuk

renkler olarak gruplandırılmasını sağlar. Mekan öğeleri üzerinde sıcak ve soğuk renk

etkisi şu şekilde gösterilebilir:

Renk Türleri

ve Değerleri

Sıcak renk

koyu değer

Soğuk renk

koyu değer

Sıcak renk

açık değer

Soğuk renk

açık değer

TAVANDA Kasvetli,

tehditkar

Kapatıcı,

örtücü

Manevi baskı

verici Yükseltici

DUVARDA Çevreleyici,

sarıcı Soğuk Hareketlendirici

Yönlendirici,

serin

DÖŞEMEDE

Tutucu,

sağlam,

emniyetli

Ağır Yükseltici,

kaldırıcı

Emniyetsiz,

koşmaya

teşvik edici

Çizelge 4.3 Yapı elemanlarında kullanılan sıcak ve soğuk renklerin açık-koyu değerlerinin bireyde uyandırdığı etkiler. (Heuser, 1976) Bazı deneyler sonucunda bir mekanda renklerin doğru kullanılması sonucu

enerji tasarrufunun sağlanabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Bir ilkokulda sınıfların aydınlık olması sebebiyle mavi-gri tonlarına boyanmış

olan sınıf duvarlarının psikolojik sıcaklık eksikliğine yol açtığı öne sürülmüş ve mavi

renkli bir odanın kırmızı renkli bir odaya göre 4 C daha soğuk hissedildiği

kanıtlanmıştır.

Yine kullanılan renklerin ısısal etkisi ile ilgili yapılan bir deneyde mavimsi

yeşil boyalı mekanda bulunan kişilerin 15 C’ yi soğuk olarak algıladığı, kırmızımsı

turuncu boyalı çalışma mekanında bulunan kişilerin ise ancak 11 C’ yi soğuk


26

algıladıkları görülmüştür. Bu olgudan, ısıtma sistemlerinde bir ekonomi faktörü

olarak yararlanılabilir.(Erdem, 1995)

Rasmussen’e göre “Kuzeye ya da doğuya bakan bir odada fildişi, krem ya da

şeftali gibi sıcak renkler kullanarak yapay bir güneş ışığı sağlanabilir.” Bu görüş,

renk algısında aydınlık düzeyinin de önemli rol oynadığını destekler niteliktedir.

4.5.2. Kütlesel Etki

Araştırmacılar tayf renkleri içinde mavi ve kırmızının en ağır, sarının ise en

hafif renkler olduklarını söylemiş ve parlaklığın ağırlıkla ilgili yargılarda etkisinin

olmadığını, tayf rengi boyutunda renklerin ağırdan hafife doğru, kırmızı, mavi, yeşil,

turuncu ve sarı şeklinde bir diziliş gösterdiğini saptamışlardır. (Ural, 1995)

Goldstein, herhangi bir cismin veya objenin ağırlığı ve ölçünsün kırmızı

ortamda gerçekte olduğundan daha fazla ve büyük algılandığını saptamıştır.

Araştırmacı Ketcham, kahverengi boyanmış bir sandığın, aynı büyüklükte

fakat açık sarı renge boyanmış bir sandığa oranla daha ağır hissedildiğini

kanıtlamıştır.

4.5.3. Zamana Etki

Mekan içerisinde kullanılan renkler, o mekanda geçirilen zaman hissinde

değişikliklere yol açabilir.

Sıcak renklerin hakim olduğu bir mekanda geçen zamanın normalden daha

fazla tahmin edildiği, ancak soğuk renklerle renklendirilmiş bir mekanda tahmin

edilen sürenin, gerçek sürenin altında olduğu saptanmıştır. Buna bağlı olarak, soğuk

renklerin rutin,monoton işlerin yapıldığı yerlerde kullanılmasının uygun olabileceği

konusunda öneriler yapılmıştır.

Bir araştırmacı 20 dakikalık bir dersi önce mavi renge boyanmış, daha sonra

da kırmızı renge boyanmış dersliklerde aynı dinleyici grubuna vermiştir. Duvarları

mavi renge boyanmış sınıftaki öğrenciler, dersten çok sıkıldıklarını ve dersin gerçek

süresinden daha uzun sürdüğünü belirtmişlerdir. Aynı öğrenciler, kırmızı renge


27

boyanmış sınıfta verilen dersi çok ilginç bulmuşlar ve süresinin çabuk sona erdiği

hissine kapıldıklarını beyan etmişlerdir.(Erdoğan, 2001)

Yapılan bir deneyde fabrika ve işyerlerindeki tuvaletlerde kırmızı renk

kullanılmıştır. Bunun sonucunda işçilerin bu mekanda geçirdikleri süre, kırmızı

rengin etkisiyle önemli ölçüde azalmıştır.

4.5.4. Mekansal Etki

Bir mekanın gerçek boyutları sabit tutulduğu halde farklı renkler kullanılarak,

farklı boyutsal etkiler ortaya çıkarmak mümkündür.

Renklerin açıklığı-koyuluğu, optik yanılmalar yaratarak mekanın fiziksel

karakterini değiştirme olanağı verebilir. Buna göre açık renkler, nesnelerin

olduklarından daha yakın ve büyük, mekanların ise büyük algılanmalarına, koyu

renkler ise küçük algılanmalarına neden olmaktadır. (Yamaner, 2001)

Rengin bu özelliklerinden faydalanılarak sıkıcı bir mekanı daha çekici hale

getirmek ya da çok büyük bir mekanı daha sevimli hale getirmek mümkün olabilir.

Uzun ve dar bir koridorun etkisi iki uçtaki duvarları sıcak, yan duvarları soğuk

renklere boyanarak hafifletilebilir. Mimar Rasmussen bu düşünceye karşılık “Bilinçli

tasarlanan mimaride, küçük oda küçük, büyük oda da büyük görünür. Bu özellikleri

saklamak yerine rengin akıllıca kullanımı ile vurgulamak gerekir. Küçük bir odanın

koyu ve yoğun tonlarda boyanması gerekir ki, sizi saran dört duvarın oluşturduğu

yakın ortamı hissedebilesiniz. Büyük bir odada kullanılan renk düzeniyse, bir

duvardan diğerine olan uzaklığı iyice hissedebilmeniz için açık ve hafif olmalıdır.”

görüşünü savunmuştur.(Rasmussen, 1962)

Mekan içerisinde tavan ve duvar renklerinin değiştirilmesi de insan üzerinde

mekanın yüksekliği ve hacmi hakkında farklı etkiler bırakabilmektedir. Tavanın

sıcak renklere boyanması, tavanın daha yakın görünmesini sağlayacak ve basık bir

hacim etkisi yaratacaktır. Soğuk renklere boyanmış bir tavan ise mekanı daha yüksek

gösterecektir.


28

4.5.5. İşitsel Etki

Renk, kullanıldığı mekanda sesin kullanıcılara farklı şiddetlerde etki etmesini

sağlayabilir. Araştırmacı A. Ketcham yaptığı bir deneyde sesin beyaza boyanmış bir

salonda, mor renge boyanmış bir salondan daha gür ve kuvvetli işitildiğini

söylemişlerdir.(Ulaş, 2002)

Araştırmacı Styne da mekan renginin algılanan ses düzeyini etkilediğini ileri

sürmektedir. Buna göre soğuk renkler geri plan seslerin olduğundan düşük, sıcak

renkler ise daha yüksek düzeyde algılanmasına neden olmaktadır.(Ural, 1995)

4.6. İlköğretim Binalarında Renk

İçerisinde öğrenme, derse katılma, birlikte çeşitli sosyal aktivitelere katılma

gibi eylemler barındıran ve belli standartlarda kaliteli eğitim ve bilgi aktarmayı

hedefleyen eğitim yapılarında mekansal konfor koşullarının yanısıra, görsel konfor

şartlarının da belli bir prensip dahilinde bilimsel olarak gerçekleştirilmesi

gerekmektedir.

Zamanlarının büyük bölümünü okulda geçiren çocuklar, kişiliklerinin oluşum

sürecindeki en kritik dönemde evlerinden ve ailelerinden çok okullarından ve

çevresinden etkilenmektedirler. Bu dönemde algılama ve etkilenme ile birlikte

oluşan tepkiler de olabildiğince keskindir. Bu gerçeklere rağmen, tasarlanan eğitim

yapılarının büyük bir kısmında gerekli mekansal konfor ile birlikte yeterli aydınlık ve

güneş ışığı düzeyinin sağlanmadığı, renk tercihlerinin bilimsel yöntemlerle değil, tam

aksine gelişigüzel tercih edildiği gözlemlenmektedir. Görsel açıdan konforlu bir

çevre oluşturulmadığında, öğrencilerde algılama yanılgıları, başarısızlık, yorgunluk,

sinirlilik gibi fizyolojik ve psikolojik olumsuzluklar oluşabilmektedir.

Farklı araştırmacıların yaptığı deneyler sonucu olumsuz renk

düzenlemelerinin ve kusurlu aydınlatmanın kişinin yorgunluğunu ve zeka

kapasitesini etkilediği kanıtlanmıştır. Kanada’da bir okulda renklerin ve ışık

düzeyinin değişmesi sonucu bazı öğrencilerin zeka puanında yükselme gözlemlenmiş

ve disiplin sorunlarının azaldığı saptanmıştır. Ayrıca renk tercihlerinin

saptanmasında çocukların yaş ve cinsiyetleri de göz önünde bulundurulmalıdır.


29

Farklı yaş gruplarına hitap eden eğitim yapılarında sınıflarda, sosyal

aktivitelerin gerçekleştirildiği mekanlarda, dış cephelerde renkler çeşitlilik

göstermektedir.

Okullar için renk belirlemede parlaklık kalitesi, rengin içeriği ve rengin

kendisine göre daha önemlidir. Işığı yansıtan, gözü ayarlayan, görüş derecesi ve

uzaklığına yardım eden veya ona zarar hep parlaklıktır.(Yamaner, 2001)

Şekil 10.1. Görme olayı sonucu etkilenme

Araştırma konusu kapsamında Adana ve çevresinde tespit edilen özel ve

devlet okulları, belirlenen mekan grupları için kullanım sonrası değerlendirme

yöntemi kullanılarak renk özelinde psikolojik ve fizyolojik etkileri bakımından

incelenecektir.

Bu değerlendirme çalışmasının amaçları şunlardır:

• Farklı mekanlardaki (sınıflar, sirkülasyon alanları ve ortak alanlar) renk

tercihlerinin öğrenciler üzerindeki davranışsal etkilerini saptamak ve bu

etkilerin kullanıcı performansı üzerindeki önemini vurgulamak,

• Farklı mekanlardaki doğru renk tercihlerinin belirlenmesine katkıda

bulunmak, yönlendirmek,

• Gelecek tasarımlar için mekan ve kullanıcı performansını arttırmaya yönelik

bulgular ile tasarım verisi ve bilgisi elde etmek,

• Bu konu alanındaki mevcut sorunları belirlemek ve çözüm önerileri getirmek


30

Bu hedefler doğrultusunda Adana ve Mersin’de toplam 2 devlet okulu ile 4 özel

okulda kullanım sonrası değerlendirme çalışması yapılmıştır.

Öncelikli olarak araştırma alanları ile ilgili olarak literatür taraması, fotoğraf

çalışması, gözlem ve görüşmeler yapılmış, gerekli materyaller (kat planları vs.) temin

edilmiştir.

Elde edilen bu bilgiler ışığında çalışma kapsamına giren yapılardaki sorunlu

olduğu düşünülen kritik bölgeler tespit edilmiş ve değerlendirme kapsamında

incelenecek olan mekan grupları(derslikler, sirkülasyon alanları, ortak mekanlar)

belirlenmiştir. Belirlenen mekan grupları özelinde değerlendirmeye yönelik anket

çalışmaları hazırlanmış ve uygulanmıştır. Uygulanan anket çalışmaları sonucunda

elde edilen bilgiler değerlendirilmiştir.

Mekanin Kullanim AmacinaGöre Renk Uygunlugu

Kullanicinin Psiko-Sosyal DurumunaGöre Renk Uygunlugu

Gözlem ve Anket Çalismasi ile Degerlendirme

Iyilestirme ve Çözüm Önerileri

KSD

UY

GU

LAM

A D

ÜZE

YI

Gös

teric

i + A

rasti

rici K

SD

Şekil 10.2. Değerlendirme Modeli

İncelenecek olan mekan gruplarının belirlenmesi ile birlikte araştırma konusu

kapsamında yaş gruplarında da kritik bir ayrıştırmaya gidilmiştir.

Bu doğrultuda, araştırma kapsamındaki okullar;

• Sınıf hacimleri

• Sirkülasyon alanları

• Ortak kullanım alanları (Kütüphane, çok amaçlı salon)

şeklinde gruplandırılacaktır.

Yaş grupları ise sınıflara göre ayrılarak ;

• 4. sınıflar (7-10 yaş)

• 7. sınıflar (10-14 yaş) olarak tespit edilmiştir.


31

Mekanların değerlendirilmesinde rengin belli parametreleri kullanılmış ve

değerlendirmenin yönü bu doğrultuda belirlenmiştir.

Mekan Etkisi

Isi Etkisi

Davranissal Etki

Zaman Etkisi MEK

AN

ALG

ISI

KU

LLA

NIC

ILA

R

Şekil 10.3. Kullanıcı-mekan etkileşiminde rengin etkileri. Değerlendirme yapılırken, mekansal konfor koşulları açısından yeterli olduğu

düşünülen okullar da çalışma kapsamına alınmış, ısı etkisi bakımından

değerlendirmede mekanların sıcaklıklarının sabit ve istenilen aralıkta olması

sağlanmıştır. Bu kapsamda incelenen okullar;

• Mersin TED Koleji

• Adana Başkent Okulları

• Adana Burç Okulları

• Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu

• Mersin İleri İlköğretim Okulu

• Adana Gündoğdu Koleji


32

4.6.1. Mersin TED Koleji

Resim 4.1. Mersin TED Koleji Girişi.

Mersin TED Koleji ilin batı ucunda Çeşmeli kasabası içerisinde toplam 20

000 m2 alan içerisinde konumlanmış bir eğitim kampüsüdür. Bünyesinde anasınıfı,

ilköğretim ve lise birimlerini bulundurmaktadır.

Anasınıfı, ilköğretim ve lise eğitimi için gerekli olan mekanlar, bölümler tek

bir bina içerisinde çözümlenmiş ancak bina içerisindeki önceliklerine göre

birbirlerinden ayrıştırılmaya çalışılmıştır.

Araştırma kapsamında binanın ilköğretim kısmını oluşturan bölümünden

derslikler ve geçiş alanları ile çok amaçlı salon ve kütüphane biriminin

değerlendirilmesi yapılmıştır.


33

GÝRÝÞ KATI PLANIDERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLERORTAK ALANLAR

Şekil 4.1. Mersin TED Koleji Giriş Katı Plan Şeması

SON KAT PLANIDERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLERORTAK ALANLAR

Şekil 4.2. Mersin TED Koleji Son Kat Plan Şeması


34

4.6.1.1. İlköğretim Derslikleri Yerleşimde toplam derslik kapasitesinin % 65 ini ilköğretim derslikleri

oluşturur. Ayrı bir girişe ve sirkülasyon alanına sahiptir, bu sayede ilköğretim

öğrencilerinin sirkülasyonunun diğer öğrencilerinki ile kesişmemesi sağlanmıştır.

Sınıflar içerisinde farklı yaş gruplarına göre ve sınıf öğretmenlerinin

tercihlerine göre 2 farklı oturma düzeni sağlanmıştır. Bu oturma düzenlerinin

oluşmasında sınıf içi etkinliklerinin de rolü vardır.

Sınıf aydınlatmaları flüoresan lambalar ve yeterli sayıda pencere ile doğal

aydınlatma ile sağlanmıştır.

Şekil 4.3. Mersin TED Koleji ilköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri.


35

Resim 4.2. Duvar ve tavan yüzeyi. Resim 4.3. Aydınlık düzeyi.

Resim 4.4. Eyleme katılan öğrenciler. Resim 4.5. 7. sınıflar için yazı masası

Resim 4.6. Yazı tahtası ve arka planı Resim 4.7. 1. sınıflar için yazı masası

Resim 4.8. Sınıf kapısı Resim 4.9. Duvar yüzeylerinin kullanımı


36

Duvar Yüzeyi: Sınıf duvar yüzeyleri yeşil ile kırılmış beyaza yakın bir renk ile

boyanmıştır. Ancak duvar yüzeylerinin aynı zamanda pano olarak kullanılması

yüzeylerdeki renk çeşitliliğini arttırmıştır. Dış ortam ile sınıfı ayıran duvarlar

üzerindeki pencerelerde ise küçük sınıflarda sarı renk kumaş perde, büyük sınıflarda

mavi renk kumaş perde kullanılmıştır.

Tavan Yüzeyi: Tavanlar beyaz olarak bırakılmış, herhangi bir asma tavan

uygulaması yapılmamıştır. Sıva üzerine beyaz tavan boyası uygulanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Zemin kaplamasında koridorlardan ayrı bir yüzey oluşturulmamış,

aynı malzeme kullanılmıştır. Damarlı, yansıtıcı yüzeye sahip, açık tonda kızıl renge

yakın renkte traverten kullanılmıştır.

Donatı Renkleri: Tek kişilik oturma şeklinde düzenlenen yazı masalarının ve

sandalyelerin üst yüzeyleri gri renkte, metal aksamları ise küçük sınıflarda sarı,

büyük sınıflarda ise mavidir. Duvarlarda pano görevi gören elemanlar ise mavi

renkte kumaş ile kaplanmıştır.

4.6.1.2. Ortak Kullanım Alanları (Kütüphane ve Çok Amaçlı Salon)

Şekil 4.4. Çok amaçlı salon ve kütüphane donatı ve çevreleyen yüzey renkleri.


37

Planlama kararları sonucu çok amaçlı salon zemin katta konumlandırılmış,

birinci katta çok amaçlı salonun üzerine gelen kısım kütüphane olarak

değerlendirilmiş ve kütüphaneden kullanılabilen bir teras oluşturulmuştur.

Duvar Yüzeyi: Zemin katta yer alan çok amaçlı salonda duvarlar şampanya rengi

boya ile boyanmış, açılan pencere boşlukları bordo renkte karartma perdeler ile

örtülmüştür.

Kütüphane bölümünde ise duvar yüzeyleri, sınıflarda olduğu gibi yeşil ile

kırılmış beyaza yakın bir renktedir. Pencerelerde ise bej renkte dikey stor perde

tercih edilmiştir.

Tavan Yüzeyi: Çok amaçlı salonun tavanı beyaz renk taş yünü asma tavan ile

kaplanmış, aydınlatmalar asma tavan içerisinden sağlanmıştır.

Kütüphane bölümünde tavan yüzeyi sıva üzeri beyaz tavan boyası ile

boyanmıştır. Aydınlatma, tavandan flüoresan lambalar ile sağlanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Çok amaçlı salonun zemini binanın diğer bölümlerinden farklı

olarak gri tonunda bir halı ile kaplanmış, bu sayede akustik bir denge sağlanmaya

çalışılmıştır.

Kütüphane bölümündeyse zemin kaplaması olarak sınıflarda da kullanılan,

yansıtıcı yüzeyli, damarlı dokuya sahip kızıl tonda traverten kullanılmıştır.

Donatı Renkleri: Çok amaçlı salonda seyirci koltukları bordo renkli kumaşlarla

kaplanmıştır. Yine sahne perdesi ve duvar yüzeylerinde karartma perdeler aynı tonda

bordo kumaş kullanılarak oluşturulmuştur.

Kütüphane bölümünün genelinde hakim renk kahverengi ve tonlarıdır. Tercih

edilen kitap rafları ve masalar ahşap malzeme olduğundan, iç mekanda ağırlıkla

kahverengi tonları etkilidir.


38

Resim 4.10. Çok amaçlı salon Resim 4.11. Kütüphane

Resim 4.12. Tavan ve zemin rengi Resim 4.13. Zemin kaplaması

Resim 4.14. Donatı renkleri. Resim 4.15. Donatı renkleri.


39

4.6.1.3. Sirkülasyon Alanları

Şekil 4.5. İlköğretim bölümü ana sirkülasyon şeması Ana giriş fuayesi bir galeri boşluğu ile tanımlanmakta ve iki yönde bağlantı

sağlamaktadır. Binanın ana girişinden sonra kuzey yönünde kalan kısmı ilköğretim

bölümü olarak planlanmıştır. İlköğretim bölümüne ana fuayeden bir koridor geçişi

olduğu gibi ayrı bir giriş ile sadece ilköğretim dersliklerinin bulunduğu alana

ulaşmak mümkündür.

Resim 4.16. Giriş fuayesi Resim 4.17. İlköğretim bölümüne geçiş


40

Resim 4.18. Giriş fuayesi Resim 4.19. İlköğretim bölümüne geçiş

Resim 4.20. Zemin kaplaması Resim 4.21. Aydınlatma ve duvar yüzeyi

Duvar Yüzeyi: Dersliklerle çevrelenen alan, doğrudan gün ışığı almamakta, yapay

aydınlatma ile aydınlanmaktadır. Öğrencilere ait dolaplar alanı çevreleyen duvar

yüzeyleri üzerinde bulunmaktadır. Alanı sınırlayan duvar yüzeylerinde açık

şampanya rengine yakın bir ton tercih edilmiş, belli bir yüksekliğe kadar ahşap

lambri kaplanan duvarlara aynı zamanda askılık görevi yüklenmiştir.

Tavan Yüzeyi: Tavan yüzeyleri beyaz tavan boyası ile boyanmış, aydınlatma sadece

tavandan ve flüoresan lambalar ile sağlanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyi sınıflarda kullanılan malzeme( açık kızıl tonda

traverten) ile kaplanmıştır. Yüzeyin çok geniş olması sebebi ile koridora hakim

rengini zemin kaplama malzemesi vermektedir.

Donatı Renkleri: Bölümün sirkülasyon alanı içerisinde öğrencilere ait dolaplar ve

duvar yüzeylerinde kullanılan askılıklar bulunmaktadır. Bütün alan boyunca boylu


41

boyunca gri renkli dolaplar ile belli seviyeye kadar ahşap lambri yapılmış askılıklar

bulunur.

4.6.1.4. Mersin TED Koleji’nde Kişisel Kontrol Listeleri Yardımıyla Yerinde

Yapılan Saptamalar İlköğretim okullarındaki kişisel gözlem ve görüşmeler sonucu ortaya çıkan bu

saptamalar, belirlenen mekan gruplarındaki yapı elemanlarının ve donatıların

renklerinin belirlenen renk parametrelerine göre değerlendirilmesine yöneliktir.

Elde edilen teorik bilgiler ışığında, Mersin TED Koleji ilköğretim bölümünün

sınıf, sirkülasyon ve ortak alanları çalışma kapsamına giren renk etkileri ( ısısal etki,

mekansal etki, psikolojik etki, zamana etki) bakımından kişisel gözlem ve

görüşmeler yardımıyla değerlendirilmiştir.

1) Derslik Hacimleri:

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X Is

ısal

Etki

Donatı doku-renkleri X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X

Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki

Donatı doku-renkleri X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X Ey

lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.4. Mersin TED Koleji’nde derslik hacimlerinde algı-renk etkileşimi


42

Mersin TED Koleji derslik hacimlerinde yapılan gözlem, görüşme ve mekan

fotoğraflarının analiz çalışmaları sonucu mekanda renk etkileri bakımından aşağıdaki

tespitler yapılmıştır.

Isısal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinin renginin beyaz olarak tercih edilmesi,

mekan içerisinde ısısal anlamda “soğuk” bir etki yaratmaktadır. Zemin yüzey rengi

sıcak renkli bir malzeme ile kaplanmış olmasına rağmen, yüzeyinin yansıtıcı ve

kaygan olması mekandaki soğukluk hissini arttırmaktadır. Kullanılan donatı

renklerinde daha çok sıcak renkler tercih edilmiştir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Tavan renginin beyaz olması mekanda

duvarlar tarafından sağlanması beklenen “aitlik” etkisini arttırabilecekken, duvar

renklerinin çok açık tonda olması bu etkiyi yok eder, mekandaki “boşluk” hissini

güçlendirir. Duvarlardaki beyaz renk, mekan içerisinde gereğinden fazla aydınlık

etkisi yaratmakta ve “uzaklık” hissi vermektedir. Duvarların bu kadar açık tonda

renklendirilmesi, zeminde tercih edilen rengin “yükseltici” etkisini arttırmaktadır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvarlarda tercih edilen beyaz renk,

“genişletici” ve “serinletici” bir etki uyandırmaktadır. Tavanın beyaza boyanması,

duvarların renginin de çok açık olması sebebiyle “hafiflik” hissini uyandırır.

Döşemede tercih edilen açık kızıl renk, malzeme yüzeyinin de etkisi ile “hassas ve

nazik” bir etki yaratmaktadır.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Sıcak renklerin hakim olduğu bir

mekanda geçirilen süre, soğuk renklerin hakim olduğu bir mekanda geçirilen süreye

göre daha kısa hissedilmektedir. Bu bakımdan, derslik hacimlerinde oluşan “soğuk”

renklerin baskın olduğu ortam, öğrencilerin derse olan ilgisini zaman etkisi açısından

olumsuz etkileyebilir.


43

2) Ortak Alanlar (Kütüphane ve Çok Amaçlı Salon)

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü

Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X Is

ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.5. Mersin TED Koleji’nde çok amaçlı salon bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde tercih edilen şampanya rengi çok etkili

olmamakla birlikte “sıcak” bir etki oluşturmaktadır. Zemin kaplamasında tercih

edilen gri tonunun ısısal anlamda nötr olduğu söylenebilir. Tavanda kullanılan beyaz

renk, duvarların sıcak etkisini arttırmakla birlikte, mekanda serinlik duygusu

uyandırır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Tavanda tercih edilen beyaz renk, mekanın

yüksekliğini arttırıcı bir etki uyandırmış ve bu etki zeminde kullanılan koyu tonda bir

renkle sağlanan “ağırlık” hissi ile güçlendirilmiştir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Açık değerde sıcak renge boyanmış olan

duvar renkleri, mekanda hareketliliği arttırır. Zemin kaplamasında tercih edilen gri

tonu ise mekanın fonksiyonuna uygun olarak, “durağanlık” ve “sakinlik” hissi

vermektedir. Donatılarda kullanılan ve mekandaki hakim rengi oluşturan koyu


44

değerdeki kırmızı ise “emniyetli” bir his oluşturur. Ancak yoğun kullanımı bir

“huzursuzluk” hissi de yaratabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Mekanda oluşturulan koyu değerde

kırmızı hakim renk etkisi, zaman etkisi bakımından geçen sürenin daha uzun olduğu

hissini uyandıracaktır. Tavan renginin ve duvar renklerinin açık değerlerde olması bu

etkiyi hafifletebilir.

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.6. Mersin TED Koleji’nde kütüphane bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Duvarlarda kullanılan açık değerdeki yeşil rengi, sarıya

yakın bir tonda olduğundan daha sıcak bir etki yaratır. Mekan içerisinde bulunan

donatılarda tercih edilen ahşap malzeme ve kahverengi “ağır” bir sıcaklık hissi

oluşturmaktadır. Zemin kaplama malzemesi de açık değerde bir sıcak renk olmasına

rağmen yansıtıcı ve parlak yüzeyli olduğundan daha zayıf bir ısı etkisi vardır.

Mekansal-Boyutsal Etkisi Bakımından: Mekanda hakim renk olarak hissedilen

koyu değerdeki kahverengi tonu, “basık” bir mekan etkisi oluştursa da, hem zemin


45

kaplamasının yüzeyi hem de duvarlarda ve tavanda kullanılan açık değerdeki

renklerle “geniş” ve “yüksek” bir algı yaratmaktadır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan açık

değerdeki yeşilin, mekanın fonksiyonu ile de örtüşen “sakinleştirici”, “huzur verici”

ve “dinlendirici” bir etkisi vardır. Bu etkinin kullanılan ahşap kaplama

malzemelerdeki kahverengi tonunun oluşturduğu “sıkıntı verici” his ile zayıfladığı

düşünülebilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Zaman etkisi açısından kütüphane

mekanında oluşturulan açık değerdeki renklerin geçirilen zamanın daha kısa

hissedildiğine neden olduğu söylenebilir. Donatılarda tercih edilen koyu değerdeki

sıcak renkli kaplama malzemeleri ise daha “durağan” bir etki uyandırır.

3) Sirkülasyon Alanları

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.7. Mersin TED Koleji İlköğretim Bölümü sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi


46

Isısal Etki Bakımından: Sirkülasyon alanlarında hissedilen hakim renk, açık

değerde sıcak renklerdir. Isısal anlamda “sıcak” olması beklenen alan, zemin

kaplamasının yansıtıcı ve kaygan özelliği sebebiyle “soğuk” bir etki de bırakabilir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Açık değerde sıcak renk ile boyanmış

duvarlar, gün ışığını sınırlı miktarda alabilen sirkülasyon alanlarında koridor etkisini

hafifletmektedir. Tavanda kullanılan beyaz renk yine tavanın yüksek algılanmasını

sağlayarak mekanı daha sevimli hale getirdiği düşünülebilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvarlarda kullanılan açık değerdeki sıcak

renk, mekanda hareketliliği arttıracaktır. Çocukların bu alanlarda hareketli olmaları

pek istenmeyen bir durum olabilir. Zemin renginin açık değerde sıcak bir renk

olması, mekanın daha geniş algılanmasına neden olacaktır.

Eylem Sürecine-Zaman Etkisi Bakımından : Tercih edilen renklerle sirkülasyon

alanlarında oluşan açık değerde sıcak renk hakimiyeti, geçirilen sürenin uzun

hissedilmesine yol açabilir. Bu da mekanın çabuk terk edilmesi hissini tetikler. Bu

durumun sirkülasyon alanları için olumlu olduğu söylenebilir.


47

4.6.2. Adana Başkent Okulları

Resim 4.22. İlköğretim Bölümü Girişi. Resim 4.23. İdari Bölüm.

Resim 4.24. Derslikler Resim 4.25. Avludan genel görünüş.

Adana Başkent Okulları, ilin kuzey tarafında yeni yerleşim bölgesi içerisinde

22 000 m2 lik bir alanda konumlanmış bir eğitim kampüsüdür. Bünyesinde anasınıfı,

ilköğretim, lise, Anadolu lisesi ve fen lisesi bölümlerini bulundurmaktadır.

Farklı seviyede eğitimin verildiği bu bölümler, geniş arsa kullanımı sayesinde

farklı binalarda çözümlenmiş, bu sayede mekan ihtiyaçlarında yaş gruplarına göre

özelleştirmeye gidilebilmiştir.

Araştırma kapsamında kampus içerisinde yer alan ilköğretim bölümüne ait

bina içerisinde bulunan derslikler, sirkülasyon alanları ile çok amaçlı salon ve

kütüphane biriminin değerlendirilmesi yapılmıştır.


48

NORMAL KAT PLANI

DERSLIKDERSLIKDERSLIKDERSLIK

DERSLÝK

DERSLIK

DERSLIK

DERSLIK

DERSLIK

MUDUR YARDIMCISI

MUDUR ODASI

REHBERLIK

SAGLIK ODASI

OGRENCI ISLERI SEKRETERMUHASEBE SATINALMA

CAY OCAGI

TICARET

IDARI ISLER DERSLIKDERSLIKDERSLIKDERSLIKDERSLIK BAY WC

BAYAN WC

WC WC

DERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLER

Şekil 4.6. Adana Başkent Okulları İlköğretim Bölümü Derslik Katı Planı 4.6.2.1. İlköğretim Derslikleri

Sadece ilköğretim bölümüne ait eğitim öğretim verilen bina, 45 derslik

kapasitesine sahiptir. Bina içerisindeki bölümlenmelere göre 1 ana giriş, 1 idari

bölüm girişi ve 1 derslik girişi mevcuttur. Bu sayede sağlıklı bir sirkülasyon şeması

sağlanmıştır.

Dersliklerde öğrenciler 2 kişilik yazı masaları ile birlikte tek kişilik

sandalyeleri kullanmaktadır. Küçük sınıflarda öğrencilerin kullanımına tahsis edilmiş

dolaplar da derslik içerisinde yer almaktadır.

Dersliklerde aydınlatma tavandan fluoresan lambalar ile sağlanmış ayrıca

birer cephelerinden içeri alınan doğal ışık ile desteklenmiştir.

Binada, giriş katı ile birlikte birinci ve ikinci katlarda derslikler

bulunmaktadır. Katlar arası ulaşım üç adet merdivenle sağlanmaktadır.


49

Şekil 4.7. Adana Başkent Okulları İlköğretim Bölümü Derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

Resim 4.26. Zemin ve duvar yüzeyi Resim 4.27. Duvar ve donatı renkleri

Resim 4.28. Tavan yüzeyi ve aydınlatma Resim 4.29. Donatı renkleri


50

Resim 4.30. Donatı renkleri Resim 4.31. Eyleme katılan öğrenciler

Duvar Yüzeyi: Tüm sınıf duvar yüzeylerinde okulun sembolü haline geldiği

düşünülen kırmızı ve gri renkler daha fazla kullanılmıştır. Belli bir yüksekliğe kadar

gri olan duvar boyası kırmızı bir şeritten sonra bej renge dönüşmektedir. Küçük

sınıflarda duvar yüzeylerinin bir kısmı pano bir kısmı dolap olarak kullanıldığından

renk çeşitliliği gözlemlenmektedir.

Tavan Yüzeyi: Tavanlar sıva üzerine beyaz tavan boyası ile boyanmış, aydınlatma

tavandan sağlanmıştır. Tavanda farklı renk ya da asma tavan vb. uygulama

bulunmamaktadır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyinde okul genelinde tek tip malzeme uygulanmıştır.

Bunun sonucu olarak sınıf zemin kaplamaları karo mozaiktir. Ağırlıklı olarak açık ve

beyaza yakın bir karo mozaik tercih edilmiştir.

Donatı Renkleri: Çift kişilik yazı masası ile beraber tek kişilik sandalyeler şeklinde

düzenlenen oturma birimlerinde de okulun sembol olarak kabul ettiği renklerin

kullanıldığı gözlemlenmiştir. Masaların üst yüzeyleri ve dolap kapakları gri iken,

masa ve sandalyelerin metal aksamları ile dolap kapak çerçeveleri kırmızı ile

boyanmıştır. Aynı tondaki kırmızı duvar yüzeylerinde oluşturulan panolarda da

tercih edilmiştir. Güneş kontrolü sağlaması için kumaş perdeler tercih edilmiş ve bu

perdelerde de benzer şekilde kırmızı renk kullanılmıştır.


51


Şekil 4.8. Başkent Okulları kütüphane bölümü donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

Resim 4.32. Zemin yüzeyi. Resim 4.33. Tavan yüzeyi

Resim 4.34. Duvar yüzeyleri Resim 4.35. Duvar yüzeyleri.


52

Resim 4.36. Donatı rengi ve dokusu Resim 4.37. Tavan yüzeyi.

Resim 4.38. Zemin kaplaması Resim 4.39. Çevreleyen duvar yüzeyi

Resim 4.40. Hakim renk etkisi Resim 4.41. Duvar yüzeyleri

Duvar Yüzeyi: Kütüphane bölümünün duvarlarında duvar yüksekliğinin yarısına

kadar gri renk hakimdir. Kırmızı bir şerit, bütün duvarı enine dolaşarak gri yüzey ile

bej yüzeyi ayırmaktadır. Giriş kapısının üzerinde bulunduğu duvar yüzeyi ise

tamamen kitap raflarıyla kaplanmıştır. Bu raflarda tercih edilen renk kırmızıdır.


53

Çok amaçlı salonda ise duvarların belli bir yüksekliğe kadar sıcak bir renk

olan turuncunun koyu değerde uygulandığı gözlemlenmektedir. Kalan kısım ise

tavana kadar beyaza boyanmıştır.

Tavan Yüzeyi: Kütüphane bölümünde tavan tek renk beyaz boya ile boyanmış,

aydınlatma tavandan fluoresan lambalar ile sağlanmıştır.

Çok amaçlı salonun tavan yüzeyinde alçı panellerden asma tavan uygulaması

yapılmış, renk olarak ise beyaz tercih edilmiştir. Aydınlatma asma tavan içerisinden

spotlar ile sağlanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Kütüphane döşeme yüzeyinde zemin kaplaması olarak, bina

genelinde kullanılan karo mozaik malzemenin üzeri koyu gri tonunda bir halı ile

kaplanmıştır. Bu sayede gürültü kontrolü sağlanmaya çalışılmıştır.

Çok amaçlı salonda ise zemin yüzeyinin tamamı halı ile kaplanmıştır. Farklı

renklerden oluşan desenli bir halı kaplaması tercih edilmiş olup, zemin yüzeyinin

geneline hakim olan renk tonu açık kızıldır.

Donatı Renkleri: Kütüphanede bulunan tüm donatılarda, okulun sembolü haline

gelen renkler etkisini göstermektedir. Masa yüzeyleri, sınıflarda olduğu gibi açık gri

renkte, masa ve sandalyelerin metal aksamları ise kırmızı renktedir. Kitaplık rafları

ve dolaplarda da kırmızı ve grinin kombinasyonu gözlemlenmektedir. Güneş

kontrolü ise lacivert renkli kumaş perdeler ile sağlanmaktadır.

Çok amaçlı salonda kullanılan donatılarda mekanın fonksiyonuna uygun

olarak kumaş kaplama tercih edilmiştir. Seyirci koltukları bordo renk kumaş ile

kaplanmış, karartma perdelerde ve sahne perdesinde yine bordo renkli kumaş

perdeler kullanılmıştır.


54


Şekil 4.9. Başkent Okulları ana sirkülasyon şeması.

Bina ana girişi geniş bir fuaye ve üst katlardan bu fuayeye bakan bir galeri

boşluğu ile tanımlanmaktadır. L şeklinde bir sirkülasyon alanına sahip olan bina her

iki kolunda da derslikler bulunmaktadır. Üst katlara ulaşım, ana fuaye ile doğrudan

ilişkili bir merdiven ve her iki kolların sonunda yer alan iki adet merdiven ile

sağlanır. Kollardan bir tanesi son kısımda genişleyerek idari bölümü oluşturur ve ayrı

bir girişe sahiptir. Ayrıca dersliklerin olduğu diğer kol için de bir giriş daha

mevcuttur.

Resim 4.42. Giriş fuayesi Resim 4.43. Zemin yüzeyi.


55

Resim 4.44. Kullanılan donatı renkleri Resim 4.45. Yan duvar yüzeyleri

Resim 4.46. Zemin dokusu Resim 4.47. Doğal aydınlatma

Duvar Yüzeyi: Her iki sirkülasyon kolu üzerinde iki taraflı derslikler

bulunduğundan, doğrudan gün ışığı alamayan alan, yapay aydınlatma ile

aydınlatılmaktadır. Tüm bina genelinde olduğu gibi sirkülasyon alanı duvar

yüzeylerinde de okul ile özdeşleştiği düşünülen renkler kullanılmıştır. Buna göre

duvarlar belli bir yüksekliğe kadar gri renk ile boyanmış daha sonra kırmızı bir şerit

ile bej renk boya tavana kadar uygulanmıştır.

Tavan Yüzeyi: Tüm sirkülasyon alanlarında tavan yüzeyleri beyaz boya ile

boyanmıştır. Aydınlatma tavan üzerinden fluoresan lambalar ile sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyinde sınıflarda ve bina genelinde kullanılan malzeme

tercih edilmiştir. Açık tonda karo mozaik kaplanan alan, gün ışığını ve fluoresan

lamba ışığını yansıtıcı bir yüzeye sahiptir. Zemin yüzeyinde parlayarak göze etki

eden görünümdedir.


56

Donatı Renkleri: Küçük sınıflara ait sirkülasyon alanlarının duvar yüzeyleri,

öğrencilere ait dolaplarla çevrelenmiştir. Bu dolaplarda tercih edilen renkler yine

kırmızı ve gridir.

4.6.2.4. Adana Başkent Okulları’nda Kişisel Kontrol Listeleri Yardımıyla

Yerinde Yapılan Saptamalar

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.8. Adana Başkent Okulları’nda derslik hacimlerinde algı-renk etkileşimi

Adana Başkent Okulları derslik hacimlerinde yapılan gözlem, görüşme ve

mekan fotoğraflarının analiz çalışmaları sonucu mekanda renk etkileri bakımından

aşağıdaki tespitler yapılmıştır.

Isısal Etki Bakımından: Derslik hacimlerinde duvar yüzey renklerinin gri ve açık

değerde krem olarak tercih edilmesi ve zemin yüzey rengi ile donatı renk

tercihlerinin de benzer şekilde beyaz ve gri renkler olması, iç mekanda “soğuk” bir

etki uyandırmaktadır.


57

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Mekan içerisindeki hakim renk tonunun

açık değerde olması, mekanda “genişlik” ve “emniyetsizlik” algısı oluşturmaktadır.

Duvar yüzeylerinin açık değerde soğuk ve nötr renklerden seçilmesine ilave olarak

zemin, tavan ve donatı renklerinin de açık değerde tercih edilmesi mekanda “boşluk”

hissini güçlendirmektedir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinin alt bölümlerinde ve

donatıların üst yüzeylerinde kullanılan gri renk kullanıcılar üzerinde “sıkıntılı” bir

ruh hali yaratabilir. Tavan renginin beyaza boyanmış olması ve mekandaki hakim

rengin de açık değerlerden seçilmiş olması “rahatlatıcı” bir his uyandırmaktadır.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Sıcak renklerin hakim olduğu bir

mekanda geçirilen süre, soğuk renklerin hakim olduğu bir mekanda geçirilen süreye

göre daha kısa hissedilmektedir. Bu prensipten yola çıkarak derslik hacimlerindeki

açık değerdeki soğuk renk etkisinin mekan içerisindeki eylem süresine olumsuz etki

edeceği söylenebilir.


58


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.9. Adana Başkent Okulları’nda çok amaçlı salon bölümünde algı-renk etkileşimi

Isısal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan açık değerdeki turuncu ile

birlikte zemin yüzeyinde ve seyirci koltuklarında kullanılan kumaş kaplama kırmızı

ağırlıklı renk etkisi mekanda ısısal anlamda “sıcak” bir etki yaratmaktadır. Tavan

renginde kullanılan beyaz rengin oluşan “sıcak” etkiyi hafiflettiği söylenebilir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Çok amaçlı salonun tavanında kullanılan

beyaz renk ile birlikte zemin renginin açık değerde sıcak bir renk olan kızıl ile

desteklenmesi mekan yüksekliğinin fazla algılanmasına sebep olmaktadır. Duvar

yüzeylerinde tercih edilen sıcak renk, duvarları olduğundan daha yakın

göstereceğinden dolayı mekanın fonksiyonu da dikkate alındığında olumsuz bir

“yakınlık” etkisi oluşabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Açık değerde sıcak renge boyanmış olan

duvarlar mekan içerisinde hareketliliği arttırmaktadır. Donatılarda tercih edilen


59

kumaş kaplama ile mekan içerisinde oluşan hakim kırmızı renk, yoğun kullanım

sebebiyle huzursuzluk verebileceği düşünülmektedir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Salonun duvar yüzeylerinde, zemin

kaplamasında ve donatılarda tercih edilen sıcak renk tonu, mekanda hareketliliği

arttırdığından eylemi daha eğlenceli hale getirdiği ve eylem süresinin olduğundan

daha kısa hissedilmesini sağladığı düşünülebilir.

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.10. Adana Başkent Okulları’nda kütüphane bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Kütüphane bölümünde de okul genelinde kullanılan

sembol renklerin etkisi görülmektedir. Duvar yüzeyleri ile birlikte hem zemin

yüzeylerinde hem de donatı yüzeylerinde tercih edilen gri ağırlıklı renkler, tavan

renginin de beyaz olmasının etkisiyle “soğuk” bir etki uyandırmaktadır.

Mekansal-Boyutsal Etkisi Bakımından: Mekan içerisinde etkisini hissettiren açık

değerde gri ve beyaz renk mekanın “boş”, “geniş” ve “yüksek” algılanmasına yol


60

açacaktır. Donatılarda kullanılan kırmızı renk metal aksamlar, iç mekanda

“kalabalık” bir hava oluşturabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Kütüphane mekanında duvar yüzeylerinde ve

donatılarda kullanılan gri renk, ortamdaki kırmızının daha net algılanmasına sebep

olmaktadır. Bu durumun kullanıcılar için dikkat dağıtıcı olacağı söylenebilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Mekan içerisinde hissedilen hakim

rengin açık değerde gri ve beyazdan oluşması mekanda “boşluk” ve “hafiflik”

hissettireceğinden, eylemden çabuk bıkma, vazgeçme duygularına sebep olabilir.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.11. Adana Başkent Okulları sirkülasyon alanlarında algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan gri renk ile birlikte tavan

yüzeyinin beyaza boyanması ve zeminin yansıtıcı, parlak yüzeyli bir malzeme ile

kaplanmış olması ısı etkisi bakımından “soğuk” bir ortam oluşturmaktadır.


61

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Koridor yan yüzeylerinde her iki duvarda da

aynı gri tonunun tercih edilmesi ve yatayda kırmızı şeritlerle desteklenmesi uzun

koridor etkisini arttırmaktadır. Mekanda zemin yüzeyinin yansıtıcı, parlak olması, ve

çevreleyen yüzey renklerinin de ağırlıklı olarak açık değerde olması “boş” ve “hafif”

bir mekan algısı yaratır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Okul içerisindeki tüm mekanlarda kullanılan

gri-kırmızı kombinasyonu sirkülasyon alanlarında da hakim renk tonunu

oluşturmaktadır. Beyaz renk tavan yüzeyi ve gri zeminle birlikte duvar yüzeyleri

“sıkıcı” ve “huzursuz” edici bir ortam oluşturur.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Soğuk renklerin hakim olduğu

mekanlarda geçirilen sürenin olduğundan daha uzun hissedildiği gerçeğinden

hareketle sirkülasyon alanlarını çevreleyen yüzey renklerinin mekanın fonksiyonel

özelliğinin gerçekleşmesine yardımcı olduğu söylenebilir.


62

4.6.3. Adana Burç Okulları

Resim 4.48. Ana giriş Resim 4.49. İlköğretim bölümü

Adana Burç Okulları, ilin yerleşim bölgesinin en batı ucunda yaklaşık 18 000

m2 arsa üzerinde tasarlanmış bir eğitim yapısıdır. Bünyesinde sadece ilköğretim

eğitimi verilmektedir. Ancak kampus içerisinde açık spor alanları ve geniş bir tören

alanı bulunmaktadır. Bina tasarımında cumhuriyet dönemi yapılarının karakteri esas

alınmıştır. Planlama anlayışı sonucu binada fonksiyonel bir birliktelik oluşmuştur.

Girişle birlikte 4 kat yükselen binanın orta kısmı idari birimler olarak tasarlanmış

diğer iki kolda ise yaş gruplarına göre küçük sınıflar ve büyük sınıflar ayrı ayrı

yerleştirilmiştir.

Araştırmaya dahil olarak, binada yer alan derslikler, sirkülasyon alanları ve

çok amaçlı salon ile kütüphane birimleri değerlendirme çalışmasına alınmıştır.

B BLOKC BLOK

NORMAL KAT PLANI

GENEL MUDUR YARDIMCISISATIN ALMA

SEKRETERYA

GENEL MUHASEBE

BAY WC

MERDIVENIYANGIN

BAY WCDERSLIK BAYAN WC BILGI ISLEM

GALERÝ BOÞLUÐU

BAYAN WCRESIM ATOLYESI

YABANCI DIL DERSLIGI

BAY WC

BAY WC

OGRETMEN ODASI

A BLOK

DERSLIK DERSLIK DERSLIK DERSLIKZUMRE ODASI

DERSLIK DERSLIK DERSLIK

DERSLIKGENEL MUDUR ODASI DINLENME ODASI MERDIVENI

YANGIN


1-C7-A

Şekil 4.10. Burç Okulları normal kat plan şeması.


63

B BLOKC BLOK

SON KAT PLANI

DERSLIKDERSLIK

DERSLIK

BAY WC

MERDIVENIYANGIN

BAY WC

LOJMANLAR

BAYAN WC DERSLIK

ÇOK AMAÇLI SALON

BAYAN WCBAY WC

BAY WC

A BLOK

DERSLIK DERSLIK DERSLIK DERSLIK DERSLIK DERSLIK

DERSLIKKUTUPHANE DERSLIK M ERDIVENI

YANGIN


LOJMANLAR

DERSLIK DERSLIK

ORTAK ALANLAR

Şekil 4.11. Burç Okulları son kat plan şeması 4.6.3.1. İlköğretim Derslikleri

Toplam 40 olan derslik sayısı, planlamada ortada yer alan idari blok

sayesinde 1. kademe ve 2. kademe olarak ayrıştırılmıştır. 1. kademe dersliklerin

bulunduğu A blokta 1.-2. ve 3. sınıflar, 2. kademe dersliklerin bulunduğu C blokta

ise 4-5-6-7-8. sınıflar eğitim almaktadır.

Farklı yaş gruplarının bulunduğu bu iki bloğa, ana girişten ulaşılabildiği gibi,

gün içerisinde öğrencilerin kullanımına yönelik iki farklı giriş bulunmaktadır. Bu

sayede farklı kademelerdeki öğrencilerin okul içerisindeki sirkülasyonlarının

çakışmasını minimuma indirmek hedeflenmiştir.

Her biri 24 kişi kapasiteli dersliklerde 2 kişilik yazı masaları ile birlikte 1’er

kişilik sandalyeler bir modül oluşturmaktadır. Bu şekilde toplam 12 modül ile oturma

düzeni sağlanmıştır.

Ortadan koridorlu binada, sınıfların bir kısmı sadece kuzey cepheli iken bir

kısmı da sadece güney cephesine bakmaktadır. Her iki derslik türünde de

aydınlatmalar, cepheye açılan pencereler ile doğal aydınlatma ve buna ek olarak

tavandan flüoresan lambalar ile sağlanmaktadır.


64

Şekil 4.12. Burç Okulları ilköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

Resim 4.50. Duvar yüzeyleri Resim 4.51. Zemin kaplaması

Resim 4.52. Tavan yüzeyi Resim 4.53. Duvar yüzeyi


65

Resim 4.54. Donatı renkleri Resim 4.55. Donatı renkleri

Resim 4.56. Doğal aydınlık düzeyi Resim 4.57. Yazı tahtası arka planı Duvar Yüzeyi: Sınıf duvar yüzeyleri pencere altı yüksekliğine kadar daha dayanıklı

bir malzeme ile kaplanmış, daha sonra tavana kadar plastik boya ile boyanmıştır. Bu

iki malzemeyi bir ahşap çıta ayırır. Duvar yüzeylerinde hakim renk sarı ile

kahverenginin açık tonu karışımıdır. Derslikleri çevreleyen tüm duvar yüzeyleri aynı

renklerle boyanmıştır.

Tavan Yüzeyi: Tavan yüzeylerinde beyaz renk tercih edilmiş, sıva üzerine beyaz

tavan boyası uygulanmıştır. Aydınlatma elemanları tavan yüzeyi üzerine monte

edilmiştir.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyinde iki farklı renkte seramik malzeme kullanılmıştır.

Derslikler için özel bir zemin kaplama malzemesi ya da rengi tercih edilmemiş, tüm

binada uygulanan tok bir sarı ile bej renk seramik uygulanmıştır.

Donatı Renkleri: Çift kişilik yazı masaları ve tek kişilik sandalyelerden oluşan

modüllerin üst yüzeylerinde kiraz rengi ahşap kaplama tercih edilmiş, kullanılan


66

metal aksamlar ise gri renk boya ile boyanmıştır. 1. kademe dersliklerinde yer alan

öğrenci dolaplarında da benzer şekilde kiraz rengi ahşap kaplama kullanılmıştır.

Güneş kontrolü bej renkte tül perdeler ile sağlanmış, duvarlarda kullanılan panolarda

bordo renkte kumaş tercih edilmiştir.


Şekil 4.13. Burç Okulları kütüphane-çok amaçlı salon şeması

Resim 4.58. Kütüphane donatı renkleri Resim 4.59. Salon donatı renkleri.


67

Resim 4.60. Kütüphane zemin yüzeyi Resim 4.61. Salon duvar yüzeyleri

Resim 4.62. Kütüphane duvar yüzeyi Resim 4.63. Salon duvar yüzeyi.

Resim 4.64. Kütüphane donatı renkleri Resim 4.65. Salon tavan yüzeyi. Duvar Yüzeyi: Kütüphane bölümünde duvar yüzeylerinde tavana kadar bej renkte

plastik boya uygulanmıştır.

Çok amaçlı salonun duvar yüzeylerinde de kütüphane bölümünde olduğu gibi

bej renkli plastik boya tercih edilmiştir.


68

Tavan Yüzeyi: Kütüphane bölümünün tavan yüzeyinde düz renk beyaz tavan boyası

tercih edilmiştir. Aydınlatma, tavana monte edilmiş fluoresan lambalar ile

sağlamaktadır.

Çok amaçlı salonun tavanında bir asma tavan uygulaması yapılmış, alçıpan

asma tavan ile taş yünü asma tavan birlikte uygulanmıştır. Asma tavan elemanlarında

renk tercihi beyaz olmuştur. Aydınlatma, alçıpan asma tavana monte edilen spotlar

ve taş yünü asma tavana monte edilen fluoresan lambalar ile sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Kütüphane bölümünün zemin yüzeyinde sınıflarda da kullanılan bej

renkli seramik ile sarı renkli seramik kombinasyonu uygulanmıştır.

Aynı renkte kaplama malzemesi çok amaçlı salonun zemin yüzeyinde de

tercih edilmiştir.

Donatı Renkleri: Kütüphane bölümünde kullanılan yazı masalarının üst yüzeyleri

açık akça ağaç adı verilen ahşap kaplama malzemesi ile kaplanmış, koltuk

kaplamalarında ise bordo renk kumaş kullanılmıştır. Ahşap malzemeden yapılan

kitap raflarının açık raf bölümleri yine açık akça ağaç rengindeyken kapalı kapak

yüzeylerinde bordo renkli kaplama tercih edilmiştir.

Çok amaçlı salonda ise kullanılan donatı renklerinde farklılıklar

gözlemlenmektedir. Seyirci koltuklarının bir kısmı bordo renk kumaşla

kaplanmışken, bir kısmında lacivert, yeşil ve turuncu plastik malzeme kullanılmıştır.

Güneş kontrolü kalın turuncu renkte kumaş perdelerle sağlanırken, sahne perdesinde

bordo ve sarı renk tercih edilmiştir.


69


GENEL MUDUR YARDIMCISISATIN ALMA

SEKRETERYA

GENEL MUHASEBE

GALERÝ BOÞLUÐU

BAYAN WCBAY WC

BAY WC

OGRETMEN ODASIDERSLIK DERSLIK

DERSLIKGENEL MUDUR ODASI DINLENME ODASI MERDIVENI

YANGIN

DERSLIK

Şekil 4.14. Burç Okulları ana sirkülasyon şeması. Ana giriş fuayesi, bir galeri boşluğu ile beraber idari bölümü

tanımlamaktadır. Bu fuayeden sağ ve sol kola dağılım sağlanmaktadır. Kollar

üzerinde 1. kademe ve 2. kademe derslikleri ve mekan ihtiyaçları karşılanmaktadır.

Ana girişin yanı sıra her iki kademe için ayrı birer girişten, dersliklerin sirkülasyon

alanına dahil olmak mümkündür.

Resim 4.66. Ana fuaye. Resim 4.67. Ana fuaye.


70

Resim 4.68. Duvar yüzeyleri Resim 4.69. Tavan ve zemin yüzeyi.

Resim 4.70. Zemin kaplaması Resim 4.71. Tavan ve zemin yüzeyi.

Resim 4.72.Ana fuaye duvar yüzeyleri. Resim 4.73. Ana fuaye zemin yüzeyi. Duvar Yüzeyi: Sirkülasyon alanı duvar yüzeylerinde belli bir yüksekliğe kadar

duvarları hem kirlenmeye hem de darbeye karşı korumak amacıyla kumlu sıva

uygulaması yapılmıştır. Duvar yüzeylerinin kalan kısmı plastik boya ile boyanmış,

iki malzeme arasında ahşap çıta, ayırıcı olarak kullanılmıştır. Tüm duvar

yüzeylerinde tercih edilen renk yine sınıflarda olduğu gibi sarı tonlarıdır.

Ana giriş fuayesi üzerindeki duvar yüzeylerinde ise beyaz renk boya tercih

edilmiştir.


71

Tavan Yüzeyi: Ana giriş fuayesinde, galeri boşluğu dışında kalan bölümde alçıpan

asma tavan uygulaması yapılmış ve asma tavandan spotlarla yapay aydınlatma

sağlanmıştır.

Dersliklere bağlantı sağlayan koridorlarda ise taş yünü asma tavan

kullanılmış ve asma tavan içerisinden fluoresan lambalarla yapay aydınlatma

sağlanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Ana giriş fuayesinde zemin, gri tonlarında granit malzeme ile

kaplanmış, bu sayede fonksiyondaki farklılık zemin kaplama malzemesi ve renginde

de vurgulanmıştır.

1.kademe ve 2. kademe bölümlerinin sirkülasyon alanlarında ise dersliklerde

ve ortak alanlarda kullanılan seramik malzeme tercih edilmiştir. Zemin yüzeyinde

hakim renk sarı tonlarıdır.

Ana girişin dışında kalan diğer iki giriş hollerinde de koridorlardan farklı

olarak zemin açık kızıl tonda traverten malzeme ile kaplanarak, giriş etkisi

arttırılmıştır.

Donatı Renkleri: Ana giriş fuayesinde kullanılan bekleme koltuklarında okulun

sembolü olarak belirlenen turuncu ve lacivert renkler tercih edilmiş, danışma

bankosu ise gri renkte boya ile boyanmıştır.

Dersliklere ait sirkülasyon alanlarında duvar yüzeylerinde bordo renk

kumaşla kaplı panolar kullanılmıştır.


72

4.6.3.4. Adana Burç Okulları’nda Kişisel Kontrol Listeleri Yardımıyla Yerinde

Yapılan Saptamalar 1) Derslik Hacimleri:

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.12. Adana Burç Okulları’nda derslik hacimlerinde algı-renk etkileşimi




Isısal Etki Bakımından: Derslik hacimlerinin duvar yüzeylerinde kullanılan açık

değerde sarı duvar boyası, zemindeki açık değerde sarı ve açık değerde kahverengi

karışımından oluşan yüzey rengi ve donatıların ağırlıklı olarak koyu değerde

kahverengi ahşap kaplama, iç mekanda “sıcak” bir ısı etkisi yaratmaktadır.


73

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinin ve zemin kaplamasının

açık değerde sarı tonda olması iç mekanda “yükseltici” bir etki yapmaktadır. Tavanın

da beyaza boyanmış olması bu etkiyi güçlendirmektedir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Mekanda hissedilen hakim renkler açık

değerde sıcak renklerdir. Bunun sonucu olarak, kullanıcıların daha “hareketli”,

“neşeli” olmaları beklenir. Donatılarda kullanılan ahşap kaplama ve koyu değerde

kahverengi “ciddiyet” hissi uyandırabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: İç mekanda kullanılan açık değerde

sıcak renklerin eylem sürecini daha eğlenceli hale getirdiği ve normalden daha kısa

hissettirdiği söylenebilir.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.13. Adana Burç Okulları’nda çok amaçlı salon bölümünde algı-renk Etkileşimi


74

Isısal Etki Bakımından: Salon duvar yüzeylerinde açık değerde sarı renk tercih

edilmiştir. Zemin renginin de sıcak renk tonlarından seçilmiş olması mekanda

“sıcak” etkiyi arttırmaktadır. Ancak duvar yüzeylerinde güneş kesici olarak

kullanılan koyu değerdeki turuncu bu etkiyi aşırı düzeyde hissettirmektedir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan açık değerde

sarı renk, koyu değerdeki turuncu perdelerle birlikte mekanda “çevreleyici” bir etki

yapar. Tavanın beyaz renkli olması “yükseltici” etkiyi arttırarak mekan içerisinde

dengeyi sağlamaktadır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: İç mekanda etkisini fazlasıyla hissettiren

koyu değerdeki hakim renkler “samimi” ve “”neşe verici” hisler uyandıracağı gibi,

çok aşırı kullanılmasına bağlı olarak “huzursuz edici” bir etki de yaratabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Mekandaki hakim sıcak renkler,

gerçekleştirilen eylem süresini olduğundan daha kısa hissettirecektir. Ancak çok

yoğun kullanılan turuncu renk, insanda hareketliliği ve canlılığı arttıracağı için,

“çabuk terk etme” hissi verebilir. Bu durum mekanın fonksiyonu gereği olumsuz bir

sonuç doğurabilir.


75

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.14. Adana Burç Okulları’nda kütüphane bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Mekanda duvar ve zemin yüzeylerinde açık değerde sıcak

renkler kullanılmıştır. Bunun sonucu olarak ısısal etki bakımından “sıcak” bir etki

beklenirken donatı yüzeylerinde tercih edilen malzeme renklerinin ortamda birbirine

çok yakın değerde renk tonları oluşturması, beklenen “sıcak” ısı etkisini

azaltmaktadır. Pencere yüzeyinin de fazla olması aydınlık düzeyini gereğinden fazla

hale getirmekte ve ısısal anlamda nötr’e yakın bir ortam oluşmaktadır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Kütüphanede hemen hemen bütün yapı

öğelerinde açık değerde sıcak renkler tercih edilmiştir. Doğal aydınlatmanın

gereğinden fazla olması renklerin değerlerinin daha da açık hissedilmesine yol açar.

Bu durum mekan algısında “boşluk”, “hafiflik”, “serinlik”, “genişlik”,

“kontrolsüzlük” gibi duygulara sebep olabilir.


76

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: İç mekanda hissedilen hakim renk tonlarının

aydınlık düzeyinin de etkisiyle oluşturduğu “boş” ve “geniş” mekan hissi,

kullanıcılarda “emniyetsizlik”, “güvensizlik” gibi duygulara sebep olabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Aydınlık düzeyinin, mekandaki

sıcak renk etkisini, azaltması ve renk tonlarının birbirine yakın tercih edilmesi

sonucu iç mekanda “huzursuz edici” bir monotonluk etkisinin hakim olduğu

söylenebilir. Bu durum kullanıcılar için “sevimsiz” bir mekan etkisi yaratabileceği

için mekanın fonksiyonu gereği eylem sürecini olumsuz etkiler.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.15. Adana Burç Okulları’nda sirkülasyon alanlarında algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: İlköğretim bölümüne ait koridorların duvar yüzeylerinde

açık değerde sarı tonu kullanılmıştır. Zemin renginin de benzer şekilde açık değerde

sarı ve kahverengi tonlarından seçilmesi ve duvar yüzeylerinde kullanılan koyu

değerde kahverengi ahşap kaplama “sıcak” etkiyi arttırmaktadır.


77

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Koridor yan yüzeylerinde tercih edilen sıcak

renkler “sarıcı” bir etki yapmaktadır. Tavan renginin beyaz olarak seçilmesi,

“yükseltici” etki sağlayarak alan içerisinde denge kurmaktadır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Alanda kullanılan açık değerdeki sıcak

renkler, mekanda “hareketlilik” hissi uyandıracaktır. Alandaki “sıcak” ısısal etki,

davranışsal açıdan da “huzurlu” ve “neşeli” bir mekan oluşmasına sebep olabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Sirkülasyon alanlarında fonksiyon

gereği olarak uzun süreli kullanıcı bulunması istenmez. Bu sebeple alanı çevreleyen

yüzey renklerinin sıcak renkler olmasının mekanın amacı ile örtüştüğü söylenebilir.


78

4.6.4. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu

Resim 4.74. Okul girişi Resim 4.75. İç avludan görünüş.

Resim 4.76. Sokaktan görünüş.

Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu, ilin en batı ucunda, Adana Burç Okulları

ile komşu olan bir arsa üzerinde yerleşmiş düşük derslik kapasitesine sahip bir devlet

okuludur. Bünyesinde sadece ilköğretim eğitimi verilmektedir.

Tek bir girişe sahip olan bina giriş sonrası üç kola ayrılır. Her bir kolda farklı

yaş gruplarına yönelik derslikler bulunur. Düşey sirkülasyonu, kollar arasında

bulunan iki adet merdiven sağlamaktadır. Toplamda 1 bodrum katı ve 2 derslik

katından oluşan okulda 18 adet derslik bulunmaktadır.

Araştırma kapsamında, okuldaki derslikler, sirkülasyon alanları ve çok amaçlı

salon incelenmiştir.


79

NORMAL KAT PLANIDERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLERORTAK KULLANIM ALANLARI

Şekil 4.15. Gazipaşa İlköğretim Okulu normal kat plan şeması. 4.6.4.1. İlköğretim Derslikleri

Giriş katından itibaren 3 kola ayrılan binada, her bir kol üzerinde derslikler ve

buna bağlı destek birimler yer alır. Giriş katında küçük sınıflara ait derslikler

bulunurken, büyük sınıflara ait derslikler üst katta konumlanmıştır. Her bir kola ait

sirkülasyonlar ortada geniş bir fuayede buluşur.

Tüm dersliklerin birer cephesi, kollar arasında oluşan iç bahçeye dönüktür ve

buradan doğal ışık almaktadır. Bunun dışında sınıflar yapay aydınlatma ile

aydınlatılmaktadır.

Ortalama 40 kişilik dersliklerde oturma birimleri tek kişilik masa ve

sandalyelerden oluşur. Bu modüller yan yana getirilerek dört sıra halinde

yerleştirilmiş, bu şekilde oturma düzeni sağlanmıştır.


80

1

2

4

3

1

2

34

3-A SINIFI 7-B SINIFI

Şekil 4.16. Gazipaşa İlköğretim derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

Resim 4.77. Duvar yüzey renkleri Resim 4.78. Duvar yüzey renkleri

Resim 4.79. Duvar yüzeyi Resim 4.80. Yazı tahtası arka planı


81

Resim 4.81. Donatı renkleri Resim 4.82. Donatı renkleri.

Resim 4.83.Yazı tahtası arka planı Resim 4.84. Doğal aydınlık düzeyi.

Duvar Yüzeyi: Küçük sınıflarda sınıf duvar yüzeyleri belli bir yüksekliğe kadar

yeşil tonu bir renk ile boyanmış, kalan kısım ise tavana kadar beyaz olarak

bırakılmıştır. Üst sınıflarda ise benzer şekilde bir uygulama ile belli yüksekliğe kadar

duvar yüzeyleri pembe tonu ile renklendirilirken, kalan kısım yine tavana kadar

beyaz olarak tercih edilmiştir.

Tavan Yüzeyi: Tavan yüzeyleri sıva üzeri beyaz tavan boyasıdır. Yapay aydınlatma

da tavandan fluoresan lambalar ile sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Binada dersliklere özel ayrı bir zemin kaplaması uygulanmamıştır.

Bina genelinde kullanılan karo mozaik malzeme sınıflar için de yüzey rengini

oluşturmuştur. Zeminde hakim renk gri tonlarıdır.

Donatı Renkleri: Küçük sınıflarda dersliklerde bulunan oturma birimleri yeşil

renginde kumaş örtüler ve minderlerle kaplanmış, metal aksamları ise mavi renk


82

boya ile boyanmıştır. Dış cepheye bakan duvarlarda kullanılan perdelerde de aynı

renk yeşil tonu tercih edilmiştir.

Üst sınıflarda kullanılan oturma birimlerinde ise herhangi bir kumaş kaplama

uygulaması yapılmamış, birimler yalın halde bırakılmıştır. Masa ve sandalyelerin üst

yüzeyleri açık gri renkteyken, metal aksamları mavi renk ile boyanmıştır.

4.6.4.2. Ortak Kullanım Alanları ( Kütüphane ve Çok Amaçlı Salon)

12

4

3

Şekil 4.17. Gazipaşa İlköğretim Okulu çok amaçlı salon donatı ve çevreleyen yüzey Renkleri

Resim 4.85. Donatı renkleri Resim 4.86. Aydınlık düzeyi.


83

Resim 4.87. Duvar yüzeyleri Resim 4.88. Duvar yüzeyleri.

Duvar Yüzeyi: Çok amaçlı salonun duvar yüzeyleri, bulunduğu katta bulunan büyük

sınıflarda uygulanan renklendirmeye benzer bir şekilde belli bir yüksekliğe kadar

turuncu renk ile boyanmış, kalan kısım tavana kadar beyaz bırakılmıştır.

Tavan Yüzeyi: Tavan yüzeyi sıva üzeri beyaz boya ile boyanmıştır. Aydınlatma

armatürleri tavandan uygulanmış fluoresan lambalardır.

Zemin Yüzeyi: Mekanın bir kısmında zemin kaplaması olarak bina genelinde

uygulanan karo mozaik tercih edilmişken, bir bölgede ise halı kaplaması yapılmıştır.

Açık gri tonunda halı kaplama, karo mozaik rengine uygun tercih edilmeye

çalışılmıştır.

Donatı Renkleri: Salonda tercih edilen dinleyici koltukları, tek kişilik kolçaklı

sandalyeler şeklindedir. Sandalyelerin üst yüzeyleri açık mavi ile gri arası bir

malzeme ile kaplanmış, metal aksamları ise mavi boya ile boyanmıştır. Dış cepheye

bakan duvarda güneş kesici olarak beyaz renkli tül perdeler tercih edilmiştir.


84


NORMAL KAT PLANI Şekil 4.18. Gazipaşa İlköğretim Okulu ana sirkülasyon şeması. Ana giriş kapısının açıldığı geniş bir fuaye ile tanımlanan giriş holü, üç kola

ayrılmaktadır. Her bir kol üzerinde farklı kademelere ait derslikler, laboratuarlar,

destek birimler ve idari birimler yer alır. Tarak şeklinde bir sirkülasyon şemasına

sahip binada katlar arası ulaşımı, kollar arasında yer alan merdivenler sağlamaktadır.

Resim 4.89. Giriş fuayesi Resim 4.90. Düşey sirkülasyon


85

Resim 4.91. Ana fuaye Resim 4.92. Derslik koridorları

Resim 4.93. Çevreleyen yüzey renkleri Resim 4.94. Çevreleyen yüzey renkleri

Duvar Yüzeyi: Sirkülasyon alanı duvar yüzeylerinde her iki kattaki fuayede ve

dersliklere ait koridorlarda aynı uygulama yapılmıştır. Buna göre duvarlar belli bir

yüksekliğe kadar gri renk yağlı boya ile boyanmış, kalan bölümler tavana kadar

plastik boya ile beyaza boyanmıştır.

Tavan Yüzeyi: Tüm sirkülasyon alanlarında tavan yüzeyleri beyaz tavan boyası ile

boyanmış ve aydınlatma armatürleri tavana monte edilmiştir.

Zemin Yüzeyi: Ana girişten itibaren zemin kat ve üst kat fuayesi de dahil olmak

üzere tüm dersliklere ait sirkülasyon alanlarında, sınıflardan farklı bir zemin

uygulaması yapılmamış, bina genelinde rastlanan açık gri tonundaki karo mozaik

kaplama bu alanda da tercih edilmiştir.

Donatı Renkleri: Zemin katta küçük sınıfların kullanımına tahsis edilen öğrenci

dolaplarında gri renk tercih edilmiştir. Yine küçük sınıflara ait dersliklerin bulunduğu


86

sirkülasyon alanlarının duvar yüzeylerinde açık kahverengi tonunda panolar

kullanılmıştır.

4.6.4.4. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda Kişisel Kontrol Listeleri

Yardımıyla Yerinde Yapılan Saptamalar


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.16. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda derslik hacimlerinde algı-renk Etkileşimi

Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda derslik hacimlerinde yapılan gözlem,

görüşme ve mekan fotoğraflarının analiz çalışmaları sonucu mekanda renk etkileri

bakımından aşağıdaki tespitler yapılmıştır.

Isısal Etki Bakımından: İlköğretim derslik hacimleri için farklı renklerin

kullanıldığı Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda küçük sınıflara ait dersliklerde duvar

yüzeyleri belli bir yüksekliğe kadar yeşil renk kullanılmıştır. Kullanılan donatı

yüzeylerinin de aynı renk tonunda kumaşla kaplanması sınıf hacmi içerisinde


87

“soğuk” bir etki yapmaktadır. Zemin yüzey kaplamasının bu etkiyi azaltacak değerde

sıcak bir renk olmaması da ısısal anlamda olumsuz bir mekan algısına yol

açmaktadır.

Büyük sınıflara ait derslik hacimlerinde ise duvar yüzeyleri belli bir

yüksekliğe kadar açık değerde kırmızı, pembeye yakın bir renk tonunda

renklendirilmiştir. Kullanılan donatılarda ise herhangi bir kumaş kaplama

kullanılmamıştır. Duvar yüzeylerinin “sıcak” etkisi hissedilirken, kullanılan

donatıların yüzey renkleri ve zeminin olumsuz ısı etkisi, mekandaki “sıcak” etkiyi

hafifletir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Küçük sınıflarda mekanda hissedilen hakim

yeşil renk “çevreleyici” ve “sarıcı” bir etki yaratır. Bu durum mekanın “dar”

algılanmasına yol açabilir.

Büyük sınıf hacimlerinin duvar yüzeylerinde kullanılan açık değerde sıcak

renkler insanda “mutluluk” duygusu uyandıracağından mekansal anlamda da olumlu

bir etki hissettirecektir. Ancak, donatı yüzeyleri, zemin kaplaması ve tavan renginin

açık değerlerden seçilmesi, bir “boşluk” hissi doğurabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Küçük sınıflarda kullanılan açık değerde

yeşil hakim renk, kullanıcılar üzerinde “dinlendirici” ve “sakinleştirici” bir etki

yapabilir. Özellikle küçük sınıflarda bu durumun olumlu sonuçlar doğurması

beklenir.

Büyük sınıflarda duvar yüzeylerinde kullanılan pembe renk ise birey üzerinde

“mutluluk verici” bir etki yapar. Ancak donatı yüzeylerinde tercih edilen açık

değerde soğuk renk tonu “huzursuz edici” bir ortam oluşturabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Soğuk renklerin mekan içerisinde

gerçekleşen eylem süresinin olduğundan uzun algılanmasına sebep olduğundan

hareketle küçük sınıflardaki hakim renklerin bu bakımdan olumsuz etki yapacağı

söylenebilir.


88

2) Ortak Alanlar (Çok Amaçlı Salon)

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki

Donatı doku-renkleri X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X X

Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.17. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda çok amaçlı salon bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Alanı çevreleyen duvar yüzeyleri yarı beline kadar açık

değerde sıcak renklerle boyanmıştır. Ancak gerek zemin yüzeyi gerekse de

donatılarda tercih edilen malzeme ve renkler, mekanda hissedilen hakim rengi

“soğuk” olarak etkilemiştir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Açık tonda sıcak renkle boyanan duvar

yüzeyleri dışında mekanı etkileyen tüm öğeler birbirine yakın tonlarda tercih edilmiş

soğuk renklerdir. Bu durum mekanda “boşluk”, “kontrolsüzlük” algısı

yaratmaktadır.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Mekanda algılanan hakim gri ve açık

değerde soğuk renkler kullanıcılarda “huzursuz edici”, “bunaltıcı”, “dikkat dağıtıcı”

gibi hisler uyandırabilir.


89

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Salonda yoğun kullanılan açık

değerde soğuk renklerin etkisiyle mekanda geçirilen süre, olduğundan daha uzun

hissedilecektir. Bu durum “eylemden çabuk bıkma” gibi etkiler de doğurabilir.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X X Çizelge 4.18. Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda sirkülasyon alanlarında algı-

renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Sirkülasyon alanlarının tamamında duvar yüzeyleri yarı

yüksekliğe kadar gri renge boyanmış ve üst kısım beyaz olarak bırakılmıştır. Zemin

renginin de açık değerde soğuk bir renk olarak seçilmesi ve tavanın beyaza boyanmış

olması ısısal anlamda “ soğuk” bir etki oluşturmaktadır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Alanda hissedilen hakim renklerin açık

değerde soğuk renkler olması mekansal olarak “boş” ve “kontrolsüz” bir algı

doğurmaktadır. Bu durumun sıkıcı koridor etkisini arttırdığı düşünülebilir.


90

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Alan, duvar yüzeylerindeki yoğun gri

kullanımı, zemin kaplaması olarak açık değerde renk seçimi ve beyaz tavan etkisi ile

“huzursuz edici” hatta “sinir bozucu” bir etki uyandırabilir. Tercih edilen renkler

aynı değerde ve yakın değerde tonlardır. Bu durum “sıkıcı” bir hisse sebep olur.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Tamamen açık değerlerde soğuk

renklerden oluşan alanda eylem sürecinin normalden daha uzun hissedileceği

düşünülebilir. Belki de bu durum mekanın fonksiyonunu yerine getirmesine yardımcı

olabilir ancak renklerin yarattığı olumsuz davranışsal etkiler sebebiyle genelde

negatif bir etkisi olduğu söylenebilir.


91

4.6.5. Mersin İleri İlköğretim Okulu

Resim 4.95. Caddeden görünüş Resim 4.96. Caddeden görünüş

Resim 4.97. İç avludan görünüş Resim 4.98. İç avludan görünüş

Mersin İleri İlköğretim Okulu, ilin merkezinde konumlanan 26 derslik

kapasitesine sahip bir devlet okuludur. Cumhuriyet dönemine ait olan okul binasının

yapımına 1934 yılında başlanmıştır. Günümüzde bünyesinde sadece ilköğretim

eğitimi verilmektedir.

Binada dersliklere, idari bölüme ve ortak kulanım alanlarına geçişler 4 ayrı

girişle sağlanmaktadır. 2 adet merdivenle düşey sirkülasyon oluşturulmuştur.

Toplamda 1 zemin katı (derslikler, çok amaçlı salon ve idari bölüm) ve 1 derslik katı

vardır. Bina, yapıldığı döneme ait karakteristik özellikler taşır. (Yüksek tavanlar,

saçak çıkmaları vb.)

Araştırma kapsamında, okuldaki derslikler, sirkülasyon alanları ve çok amaçlı

salon incelenmiştir.


92

ZEMIN KAT PLANIDERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLERORTAK ALANLAR

Şekil 4.19. İleri İlköğretim Okulu zemin kat plan şeması

BIRINCI KAT PLANIDERSLIKLERIDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLER

Şekil 4.20. İleri İlköğretim Okulu birinci kat plan şeması


93

4.6.4.1. İlköğretim Derslikleri

Sadece ilköğretim bölümüne ait eğitim öğretim verilen bina, 26 derslik

kapasitesine sahiptir. Derslikler sabah ve öğleden sonra farklı yaş gruplarına ait

sınıflar olarak kullanılmaktadır. Aynı dersliklerde sabah küçük sınıflar, öğleden

sonra ise büyük sınıflar eğitim almaktadırlar. Bina içerisindeki birimlere göre 1 ana

giriş, 1 idari bölüm girişi, 1 derslik girişi ve 1 çok amaçlı salon girişi mevcuttur.

Binada, giriş katı ile birlikte birinci katta da derslikler bulunmaktadır. Katlar

arası ulaşım 2 adet merdivenle sağlanmaktadır. Dersliklerden bir kısmı aynı zamanda

yol cephesi olan güney cephesine dönük durumdayken, bir kısım derslik ise iç avluya

yani kuzey cepheye bakmaktadır. Her iki derslik yerleşiminde de aydınlatma

tavandan flüoresan lambalar ile sağlanmış ayrıca birer cephelerinden içeri alınan

doğal ışık ile desteklenmiştir.

Dersliklerde 2 kişilik yazı masaları ve 2 kişilik oturma birimlerinden oluşan

modüller kullanılmaktadır. Derslik öğrenci kapasiteleri oldukça fazladır.

12

3 4

56

2-C SINIFI

Şekil 4.21. İleri İlköğretim Okulu dersliği donatı ve çevreleyen yüzey rengi.


94

Resim 4.99. Duvar yüzeyi. Resim 4.100. Tavan yüzeyi.

Resim 4.101. Duvar yüzeyi Resim 4.102. Eyleme katılan öğrenciler

Resim 4.103. Yazı tahtası arka planı Resim 4.104. Zemin yüzeyi.

Duvar Yüzeyi: Tüm sınıf duvar yüzeylerinde yeşil renginin tonları ağırlıklı olarak

kullanılmıştır. Belli bir yüksekliğe kadar yeşil renkteki duvar boyası açık yeşil renge

dönüşmektedir. Küçük sınıflarda duvar yüzeylerinin bir kısmı pano bir kısmı dolap

olarak kullanıldığından renk çeşitliliği gözlemlenmektedir.


95



bulunmamaktadır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyinde okul genelinde yerinde dökme mozaik ve karo

mozaik uygulanmıştır. Bunun sonucu olarak sınıf zemin kaplamaları açık kızıl

tonunda karo mozaiktir.

Donatı Renkleri: Çift kişilik yazı masası ile beraber çift kişilik oturma bölümleri

olan sıralar açık meşe rengindedir. Masaların üst yüzeyleri ve dolap kapakları açık

meşe ahşap kaplama iken, masa ve oturma bölümlerinin metal aksamları siyaha

boyanmıştır. Duvar yüzeylerinde kullanılan panolarda ise mavi renk kumaş

kaplama tercih edilmiştir. Güneş kontrolü sağlaması için kumaş perdeler tercih

edilmiş ve bu perdelerde de beyaz renk kullanılmıştır.


1 2

3

4 56

Şekil 4.22. İleri İlköğretim Okulu çok amaçlı salon plan şeması.


96

Resim 4.105. Salon tavan yüzeyi Resim 4.106. Salon donatı renkleri

Resim 4.107. Salon duvar yüzeyi Resim 4.108. Salon zemin yüzeyi.

Resim 4.109. Eyleme katılan kullanıcılar Resim 4.110. Çevreleyen yüzey renkleri

Duvar Yüzeyi: Çok amaçlı salon duvar yüzeyleri, akustik amaçlı olarak normal

duvar yüzeyi üzerine ahşap kaplama ile kaplanmıştır. Tercih edilen renk, açık meşe

rengi olarak tanımlanan ahşap kaplama rengidir.


97

Tavan Yüzeyi: Çok amaçlı salonun tavan yüzeyinde alçı panelden asma tavan

uygulaması yapılmış, panellerin üzeri beyaz tavan boyası ile boyanmıştır.

Aydınlatma asma tavan içerisinden spot lambalar ile sağlanmıştır.

Zemin Yüzeyi: Zemin döşemesi olarak, bina genelinde kullanılan karo mozaik

malzemenin üzeri gri tonunda bir halı ile kaplanmıştır. Bu sayede gürültü kontrolü

sağlanmaya çalışılmıştır.

Donatı Renkleri: Salonda hissedilen hakim renk mavidir. Bunun sebebi seyirci

koltuklarında tercih edilen rengin mavi olmasıdır. Koltuklar mavi renk kumaş ile

kaplanmıştır.


BIRINCI KAT PLANI

Şekil 4.23. İleri İlköğretim Okulu ana sirkülasyon şeması

Bina ana girişi çift taraflı girişi olan bir merdiven ile tanımlanmaktadır. T

şeklinde bir sirkülasyon alanına sahip olan bina her iki kolunda da derslikleri

barındırır. Kollardan bir tanesi son kısımda genişleyerek çok amaçlı salonu oluşturur.

İdari bölümde ayrı bir girişe sahiptir. Ayrıca derslikler için bir giriş daha mevcuttur.


98

Resim 4.111. Zemin yüzeyi Resim 4.112. Duvar yüzeyleri

Resim 4.113. Tavan yüzeyi Resim 4.114. Zemin yüzeyi

Resim 4.115. Yan duvar yüzeyleri Resim 4.116. Zemin detayı

Duvar Yüzeyi: Sirkülasyon kolu üzerinde iki taraflı derslikler bulunduğundan,

doğrudan gün ışığı alamayan alan, yapay aydınlatma ile aydınlatılmaktadır. Buna

göre duvarlar belli bir yüksekliğe kadar yeşil tonunda yağlı boya ile boyanmış,

tavana kadar olan kısımda ise renk açık yeşile dönüşmüştür


99

Tavan Yüzeyi: Tüm sirkülasyon alanlarında tavan yüzeyleri beyaz tavan boyası ile

boyanmıştır. Aydınlatma tavan üzerinden fluoresan lambalar ile sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeyleri, okulun inşa edildiği dönemin de etkisi ile koyu gri

tonunda bir renk ile yerinde dökme mozaik olarak uygulanmış ve günümüze kadar

bu şekilde kullanılmıştır.

Donatı Renkleri: Sirkülasyon alanlarının duvar yüzeyleri sergi amaçlı dolaplar ve

panolarla çevrelenmiştir. Bu panolarda ahşap çerçeveli mavi renk dolaplar tercih

edilmiştir.

4.6.5.4. Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda Kişisel Kontrol Listeleri Yardımıyla



MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.19. Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda derslik hacimlerinde algı-renk etkileşimi


100

Isısal Etki Bakımından: Derslikleri çevreleyen duvar yüzeylerinde tercih edilen

açık değerde yeşil ve koyu değerde yeşil kombinasyonu mekanda “soğuk” bir etki

yapmaktadır. Koyu değerde gri ile kaplanan zemin de ısısal anlamda bu etkiyi

dengeleyecek bir his uyandıramadığından, mekanın genel algısı “soğuk” olarak

nitelendirilebilir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Alanı çevreleyen duvar yüzey renklerinde

tercih edilen yeşil renk, “sarıcı” bir etki yaparken, zemindeki koyu değerde gri

mekanda “yükseltici” bir etki oluşturur. Tavanın beyaz renk ile boyanmış olması da

zaten yüksek olan tavanın “yükseltici” etkisini güçlendirir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Derslik hacimlerinde baskın renk olarak

etkisini gösteren yeşil tonları, kullanıcılar üzerinde “dinlendirici”, “sakinleştirici” bir

his uyandırır. Zeminde kullanılan koyu değerde gri renk mekanda etkisini yoğun

şekilde hissettirmektedir. Bu durumun kullanıcılar üzerinde “sıkıcı” bir etki

yaratması beklenebilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Derslik hacimlerinde kullanıcılar,

yapılan eylemin süresini normalden daha fazla hissedecekler ve “eylemden çabuk

vazgeçme” duygusuna kapılabileceklerdir. Bunun nedeni mekanda etkisini gösteren

soğuk renk etkisidir.


101

2) Ortak Alanlar (Çok Amaçlı Salon)

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.20. Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda çok amaçlı salon bölümünde


Isısal Etki Bakımından: Mekanı çevreleyen duvar yüzeylerinin ahşap malzeme ile

kaplanmış olması, malzemenin rengi ve doğallığı sayesinde “sıcak” bir etki

oluşturmaktadır. Kullanılan donatı ve zemin yüzey renklerinde seçilen koyu değerde

soğuk renkler bu ağır “sıcak” etkiyi dengeleyecek bir etki uyandırır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Salonun tavanında kullanılan beyaz renk

asma tavanın “yükseltici” etkisi ile zeminde kullanılan mavi renkte kaplamanın

“ağır” etkisi birbirini dengelemektedir. Duvarlar yüzeylerinde tercih edilen ahşap

kaplama malzeme ise “yakınlaştırıcı” etki yapar.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan ahşap

kaplamanın mekansal anlamdaki “yakınlaştırıcı” etkisi davranışsal anlamda “bir

arada olma” duygusunu çağrıştırır. Donatı ve zemin kaplamasında tercih edilen koyu

değerdeki mavi renk ise “dinlendirici” bir etki yaratır.


102

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Salonda soğuk ve sıcak renkler

arasında bir denge olduğu söylenebilir. Mekanda soğuk ve sıcak renk grubundan

herhangi bir rengin yoğun baskın etkisinin olmadığı görülmektedir. Bu durum

mekanda kullanılan renklerin eylem sürecinde kullanıcı üzerinde herhangi bir

olumsuz etkisinin olmadığı şeklinde yorumlanabilir.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.21. Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda sirkülasyon alanlarında algı-renk

etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Sirkülasyon alanlarının duvar yüzeylerinde tercih edilen

açık değerde yeşil ve koyu değerde yeşil uygulaması, zemindeki yoğun gri

kullanımının da etkisiyle “soğuk” bir etki yapmaktadır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde “sarıcı” ve

“çevreleyici” bir etkisi olan yeşil renk kullanımının mekandaki koridor hissini

arttırdığı düşünülebilir. Zeminde kullanılan gri tonunun mekana “ağır” bir etki


103

yaptığı söylenebilir. Tavanda kullanılan beyaz renk de “yükseltici” etkisiyle mevcut

yüksekliğin daha da abartılı algılanmasına yol açabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Alanı çevreleyen yüzeylerde oluşturulan

kombinasyonlar sonucu baskın rengin “soğuk” etki yaptığı söylenebilir. Bu durumun

etkisiyle kullanıcılarda “huzursuzluk”, “mutsuzluk” gibi duygular uyanabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Mekanda algılanan baskın rengin

“soğuk” olması kullanıcılarda eylem süresinin olduğundan daha uzun olduğu hissini

uyandıracaktır. Bu durum geçiş maksadıyla kullanılan koridorlar için uygun olsa da

genel mekan etkisi anlamında olumsuz bir algı yarattığı söylenebilir.


104

4.6.6. Adana Gündoğdu Koleji

Resim 4.117. 1. kademe binası Resim 4.118. 2. kademe binası

Adana Gündoğdu Koleji, ilin kuzey tarafında yeni yerleşim bölgesi olarak

tanımlanan bölgede 30 000 m2 lik bir alanda konumlanmış bir eğitim kampüsüdür.

Bünyesinde anasınıfı, ilköğretim ve lise bölümlerini bulundurmaktadır.

Geniş arsa kullanımı sayesinde farklı binalarda çözümlenmiş eğitim

bölümleri, mekan ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiştir.

Araştırma kapsamında kampus içerisinde yer alan ilköğretim bölümüne ait

bina içerisinde bulunan derslikler, sirkülasyon alanları ile çok amaçlı salon ve

kütüphane biriminin değerlendirilmesi yapılmıştır.

ÖGRETMENLER ODASI

ÖGR. ODASI

KAYIT

REVIR

ILKÖGRETIM NORMAL KAT PLANI


DERSLIK

BAY WC

REHBERLIK


DERSLIK

DERSLIKLER

IDARI BIRIMLER

SIRKÜLASYON ALANLARIISLAK HACIMLER



105

DERSLÝK

DERSLÝK

REHBERLÝK SERVÝSÝ

DERSLÝK

DERSLÝK DERSLÝK

DERSLÝK DERSLÝK

ÝLK ÖÐR. MÜDÜR YAR. SANTRAL

ÇAY OCAÐI

DERSLÝK DERSLÝK

DERSLÝK DERSLÝK

DERSLÝKÝNG. BÖLÜM ODASI

DERSLÝK

BÖLÜM ODASI

SOSYAL BÝLÝMLER BÖLÜM ODASI

BÖLÜM ODASI

LÝSE NORMAL KAT PLANI



PDR PDR

DEPO

ARÞÝV

TÜRKÇE

MATEMATÝK

DERSLIKLER

IDARI BIRIMLERSIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLER


FUAYE

DEPO

TOPLANTI

FUAYE

SALONU

LISE MUD.YRD.

KIL ATOLYESI

MUD.YRD.ÝLK. OGR. MALI ISLER

BILGISAYAR ODASI BILGISAYAR ODASI TEKNOLOJI SALONU

BILGISAYARSATRANCTIYATRO KULISTIYATRO ODASI

DERSLIK DERSLIK

DERSLIKDERSLIK

LÝSE ZEMÝN KAT PLANI

DERSLIK

ÖGR.ISLERI

ARSIVDEPO

DERSLIKLER

IDARI BIRIMLER

SIRKULASYON ALANLARIISLAK HACIMLERORTAK ALANLAR

Şekil 4.26. Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü 2. Kademe Zemin Kat Planı 4.6.6.1. İlköğretim Derslikleri

İlköğretim bölümüne ait eğitim öğretim 2 ayrı binada verilmektedir.1.,2.,3.,4.

ve5. sınıflar bir bina içerisinde, 6.,7.,8.,9.,10. ve 11. sınıflar diğer bina içerisinde

bulunmaktadır. Küçük sınıflara ait bina içerisindeki bölümlenmelere göre 1 ana giriş,

ve1 idari bölüm girişi mevcuttur. Bu sayede sağlıklı bir sirkülasyon şeması

sağlanmıştır. 6.,7.,8.,9.,10. ve11. sınıfların bulunduğu binada da 1 ana giriş, ve 1

idari bölüm girişi bulunmaktadır.

Dersliklerde öğrenciler tek kişilik yazı masaları ile birlikte tek kişilik

sandalyeleri kullanmaktadır.

Mekanda aydınlatma tavandan fluoresan lambalar ile sağlanmış ayrıca birer

cephelerinden içeri alınan doğal ışık ile desteklenmiştir.


106

Binada, giriş katı ile birlikte birinci, ikinci ve üçüncü katlarda derslikler

bulunmaktadır. Katlar arası ulaşım iki adet merdivenle sağlanmaktadır.

Şekil 4.27. Adana Gündoğdu Koleji İlköğretim Bölümü Derslikleri donatı ve çevreleyen yüzey renkleri

Resim 4.119. Donatı renkleri Resim 4.120. Donatı renkleri


107

Resim 4.121. Arka duvar yüzeyi. Resim 4.122. Arka duvar yüzeyi.

Resim 4.123. Tavan yüzeyi. Resim 4.124. Donatı renkleri.

Resim 4.125. Duvar yüzeyi. Resim 4.126. Zemin yüzeyi. Duvar Yüzeyi: Sınıf duvar yüzeylerinde krem ve turuncu renkleri ağırlıklı olarak

kullanılmıştır. Sınıf içerisinde oturma yönüne göre arkada kalan tek bir duvar yüzeyi

turuncu renk ile diğer 3 yüzey krem rengi ile boyanmıştır. Küçük sınıflarda duvar

yüzeylerinin bir kısmı pano olarak kullanıldığından, bu yüzeylerde çok çeşitli renkler

bir arada algılanabilmektedir.


108

Resim 4.127. Aydınlık düzeyi Resim 4.128. Duvar yüzeyi.

Resim 4.129. Yazı tahtası arka planı Resim 4.130. Yazı tahtası arka planı



bulunmamaktadır.

Zemin Yüzeyi: Döşemelerde zemin kaplama malzemesi olarak plastik esaslı örtüler

tercih edilmiştir. Hijyenik açıdan uygun olduğu düşünülerek uygulanan malzemede

tercih edilen renk koyu değerde mavidir.

Donatı Renkleri: Tek kişilik yazı masası ile beraber tek kişilik sandalyeler şeklinde

düzenlenen oturma birimlerinde yaş gruplarına göre ayırıma gidilmiştir. Buna göre

küçük sınıflarda yazı masalarının ve sandalyelerin üst yüzeyleri mavi ile boyanmış,

büyük sınıflarda ise yazı masalarının üst yüzeylerinde gri renk tercih edilirken,

sandalyelerde ahşap kaplama kullanılmıştır. Küçük sınıflarda kullanılan donatıların

metal aksamları mavi boya ile boyanırken, büyük sınıflarda ise farklı renkler

uygulandığı gözlemlenmektedir.


109


Şekil 4.28. Gündoğdu Koleji çok amaçlı salon plan şeması.

Resim 4.131. Donatı renkleri Resim 4.132. Zemin kaplaması


110

Resim 4.133. Salon tavan yüzeyi Resim 4.134. Salon duvar yüzeyi.

Resim 4.135. Kütüphane zemin yüzeyi Resim 4.136. Kütüphane donatı renkleri

Resim 4.137. Kütüphane zemin yüzeyi Resim 4.138. Kütüphane duvar yüzeyi.

Duvar Yüzeyi: Çok amaçlı salon duvar yüzeylerinde açık değerde sarı tonu tercih

edilmiştir. Dış cepheye bakan duvarda karartma perde olarak krem rengi kumaş

perdeler kullanılmış, diğer duvarlar ise afişlerle kaplanmıştır.

Kütüphane bölümünde kullanılan duvar rengi de yine açık değerde bir sarıdır.

Ancak duvar yüzeyinin çoğunlukla kitap rafları ile kaplı olmasından dolayı daha çok

dinlenme ve internet kısmında duvar yüzeyi algılanabilmektedir.


111

Tavan Yüzeyi: Salon bölümünde tavan tek renk beyaz boya ile boyanmış,

aydınlatma tavandan flüoresan lambalar ile sağlanmıştır. Mekan içerisinden geçen

havalandırma kanallarının bulunduğu kirişler de beyaza boyanmıştır.

Kütüphanede ise tavanda asma tavan uygulaması yapılmış, alan içerisindeki

farklı fonksiyonlara göre farklı şekillerde tavan uygulanmıştır. Yapılan asma tavanın

tüm yüzeyi beyaz renk tavan boyası ile boyanmıştır. Aydınlatmalar, asma tavan

içerisinden spotlarla sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Çok amaçlı salonun zemin yüzeyinde hem hijyenik açıdan hem de

üzerindeki yoğun sirkülasyona göstereceği dayanıklılık açısından plastik esaslı

kaplama malzemesi tercih edilmiştir. Kullanılan renk açık değerde yeşildir.

Kütüphane bölümünde de benzer gerekçelerle plastik esaslı malzeme tercih

edilmiştir. Ancak bu bölümün zemin yüzeyinde renk çeşitliliği gözlemlenmektedir.

Açık değerde turuncu, koyu değerde turuncu, koyu değerde mavi ve açık değerde

yeşil renkleri zemin üzerinde desen oluşturmuştur. Geniş iç hacimde ve direk gün

ışığında yansıtıcı özellik gösterir.

Donatı Renkleri: Çok amaçlı salonda kullanılan seyirci koltuklarında koyu değerde

canlı bir yeşil tercih edilmiş ve koltuklara kumaş kaplanarak uygulanmıştır.

Kütüphane bölümünde ise masa yüzeylerinde ve sandalyelerde genelde açık

tonda ahşap kaplama yapılmış, metal aksamları ise mavi renk boya ile boyanmıştır.

Kullanılan kitap rafları ve karartma perdelerde ise tercih edilen renk açık değerde

mavi olmuştur. Dinlenme köşelerinde kullanılan oturma gruplarında koltuklar koyu

değerde mavi renk deri ile kaplanmıştır.


112


Resim 4.139. 2. kademe duvar yüzeyleri Resim 4.140. 2. kademe zemin yüzeyi

Resim 4.141. 1. kademe zemin yüzeyi Resim 4.142. 1.kademe duvar yüzeyi.

Resim 4.143. 2. kademe donatı renkleri Resim 4.144. 1. kademe tavan yüzeyi.

Duvar Yüzeyi: Her iki sirkülasyon kolu üzerinde iki taraflı derslikler

bulunduğundan, doğrudan gün ışığı alamayan alan, yapay aydınlatma ile

aydınlatılmaktadır. Sirkülasyon alanlarında krem ve açık değerde sarı renkleri

kullanılmıştır. Bu sayede uzun koridor etkisi yok edilmeye çalışılmıştır.


113

Tavan Yüzeyi: Tüm sirkülasyon alanlarında tavan yüzeylerinde alçı panel asma

tavan uygulaması yapılmış, tavanlar beyaz tavan boyası ile boyanmıştır. Aydınlatma

asma tavan içerisinden spot lambalarla sağlanmaktadır.

Zemin Yüzeyi: Zemin yüzeylerinde, küçük sınıfların bulunduğu bina içerisindeki

sirkülasyon alanlarında traverten malzeme tercih edilmiş, zeminde açık değerde kızıl

ile koyu değerde gri renkleriyle desen oluşturulmuştur. Büyük sınıfların olduğu

binada ise binanın yapım tarihinin de etkisiyle karo mozaik malzeme tercih

edilmiştir. Bu alanda zemin hakim rengi açık değerde sarı ile açık değerde

kahverengi karışımıdır.

Donatı Renkleri: Küçük sınıflara ait sirkülasyon alanlarının duvar yüzeyleri,

öğrencilere ait dolaplarla ve panolarla çevrelenmiştir. Bu dolaplarda tercih edilen

renkler açık değerde sarı ve açık değerde turuncudur. Tüm sirkülasyon alanlarında

duvar yüzeylerinde kullanılan panolarda ise mavi renk kumaş kaplama tercih

edilmiştir.

4.6.6.4. Adana Gündoğdu Koleji’nde Kişisel Kontrol Listeleri Yardımıyla


1) Derslik Hacimleri





114

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki

Donatı doku-renkleri X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X X Ey

lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X X Çizelge 4.22. Adana Gündoğdu Koleji’nde derslik hacimlerinde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Mekanı çevreleyen duvar yüzeylerinde kullanılan açık

değerde sıcak renk, oturma yönüne göre arka taraftaki duvarın koyu değerde

turuncuya boyanması ile güçlendirilerek mekanda “sıcak” bir etki yaratmıştır.

Kullanılan plastik yüzeyli koyu değerde mavi yer kaplaması ile birlikte, donatı

yüzeylerinin de koyu değerde mavi olarak seçilmesi, mekan içerisindeki ısısal

dengeyi çok yüksek değerde sağlar. Yani mekan içerisinde en üst seviyede “sıcak” ve

en üst seviyede “ soğuk” etkinin aynı anda barındığı söylenebilir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Sınıf hacimlerinin duvar yüzeylerinde

kullanılan açık değerde sarı ve koyu değerde turuncu “hareketlendirici”,

“çevreleyici” bir mekansal etki yaratabilir. Zemin yüzeyindeki koyu değerde mavi

ise “ağır” bir mekan algısı uyandırabilir. Tavanda tercih edilen beyaz renk, zeminin

“ağır” etkisine karşılık, “yükseltici” bir etki yapar.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Duvar yüzeylerinde kullanılan koyu değerde

turuncu ve açık değerde sarı, kullanıcılarda “neşe verici”, “birlik olmaya


115

yönlendirici” bir etki uyandırırken, zemin yüzeyindeki yoğun mavi kullanımı

“düşünme” ve “karar verme” duygularını olumlu yönde etkileyecektir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Sınıf hacimlerinde kullanılan

renklerde “soğuk” ve “sıcak” renkler arasında bir denge olduğu gözlemlense de, renk

çeşitliliği dikkate alındığında “neşeli” ve “canlı” etkin renklerin daha önde

algılandığı söylenebilir. Bu durum eylem sürecinin algısıyla ilgili olumlu etki

yapabilir.


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ Ç

ok iy

i

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.23. Adana Gündoğdu Koleji’nde çok amaçlı salon bölümünde algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Çeşitli film ve video gösterilerinin yapıldığı salonda duvar

yüzeyleri açık değerde sarı ile renklendirilmiş, zeminde ise açık değerde yeşil plastik

esaslı zemin kaplaması uygulanmıştır. Donatılarda tercih edilen canlı, koyu değerde

yeşil kumaş kaplama ile birlikte mekan içerisinde baskın renk yeşile dönmüştür. Bu

durum salonda ısısal anlamda “soğuk” bir etki bırakır.


116

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Boyutsal olarak küçük kapasiteli olan salon,

tavanda kullanılan beyaz, duvarlarda kullanılan açık değer sıcak renk ve zeminde

kullanılan açık değer soğuk renk ile daha “yüksek” algılanabilir. Kullanılan

donatılarda tercih edilen yeşil renk kumaş kaplama, mekanda “büyüklük” hissi

uyandırabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Mekanda algılanan hakim renk tonu yeşildir.

Bu durum kullanıcılarda “sakinleştirici” ve “dinlendirici” bir etki yapar. Mekanın

fonksiyonu ile de örtüşen “fiziki yorgunluğu giderici” bir algı meydana getirir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Algılanan baskın “soğuk” renk

hakimiyetinin mekanda gerçekleşen eylem sürecini “sıkıcı” ve “çabuk bıkılan” bir

hale getirmesi beklenebilir. Ancak gerek mekanın fonksiyonu gerek kullanılan renk

değerlerinin ve parlaklığının etkisi bu olumsuz durumu dengeleyebilir.

MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt


ısal

Etki


Mek

ansa

l -

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k Et

ki


lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.24. Adana Gündoğdu Koleji’nde kütüphane bölümünde algı-renk etkileşimi


117

Isısal Etki Bakımından: Kütüphane bölümünü çevreleyen yüzey renklerinde

“soğuk” ve “sıcak” renklerin üst seviyede dengesi hissedilmektedir. Kullanılan duvar

yüzey renkleri açık değerde sıcak iken, donatılarda koyu değerde soğuk renkler

kullanılmıştır. Zeminde koyu değerde turuncu ve koyu değerde mavi ile yaratılan

desenin etkisi ile birlikte zemin yüzeyinin parlaklığı mekan içerisinde “soğuk” etkiye

daha yakın bir etki uyandırmaktadır.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Mekanın hacmine oranla düşük olan kat

yüksekliği, tavanda kullanılan beyazın “yükseltici” etkisi sayesinde dengelenmeye

çalışılmıştır. Zemin kaplamasında bir arada kullanılan koyu değerde sıcak ve koyu

değerde soğuk renkler, donatılarda tercih edilen “soğuk” renklerle birlikte mekan

içerisinde “yoğun” ve “kalabalık” bir algı yaratabilir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Mekan genelinde “dinlendirici” etkisinden

dolayı farklı değerlerde mavi renk tercih edilmiştir. Zemin yüzeyinde kullanılan koyu

değerde turuncu da mavinin olası “soğuk” etkisini hafifletmek ve mekana “canlılık”

ve “hareket” katmak maksadıyla kullanılmıştır. Aydınlık düzeyinin normalden fazla

olması, zeminin yansıtıcı etkisini arttırmaktadır. Bu durum kullanıcılarda “dikkat

dağınıklığı” na yol açabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Beyaza boyanmış tavan, açık

değerdeki duvar yüzeyleri, soğuk renklerden seçilmiş donatılar ve tüm bunlara ilave

olarak yüksek aydınlık düzeyi mekanda “soğuk” renk hakimiyetini hissettirir. Bu

durum, mekanda gerçekleşen eylem süresinin olduğundan daha uzun algılanmasına

yol açacaktır.


118


MEKANDA

RENK

ETKİLERİ

ALGIYI ETKİLEYEN

MEKAN ÖĞELERİ

Çok

iyi

İyi

Orta

Köt

ü

Çok

köt

ü


ısal

Etki

Donatı doku-renkleri X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X X Zemin yüzeyleri X

Mek

ansa

l-

Boy

utsa

l

Etki


Dav

ranışs

al

-Psişi

k

Etki

Donatı doku-renkleri X X Duvar yüzeyleri X Tavan yüzeyleri X Zemin yüzeyleri X Ey

lem

Süre

cine

Zam

ana

Etki

Donatı doku-renkleri X Çizelge 4.25. Adana Gündoğdu Koleji sirkülasyon alanlarında algı-renk etkileşimi Isısal Etki Bakımından: Büyük sınıflara ait sirkülasyon alanlarını çevreleyen duvar

yüzeylerinde karşılıklı olarak farklı değerlerde sarı tonları tercih edilmiştir. Zemin

yüzeyi, duvarda kullanılan renklerden daha koyu değerde , sıcak renk tonuna sahip

karo mozaik olmasına karşın çok “parlak” ve “yansıtıcı” bir yüzeye sahiptir. Bu

bilgiler ışığında mekanın ısısal anlamda genel algısının “sıcak” olduğu söylenebilir.

Küçük sınıfların sirkülasyon alanlarında da benzer şekilde duvar yüzeylerinde

farklı değerlerde sıcak renkler tercih edilmiştir. Ancak farklı olarak zemin yüzeyinde

traverten malzeme tercih edilmiştir. Zeminde oluşan baskın etki de “sıcak” olarak

tanımlanabilir.

Mekansal-Boyutsal Etki Bakımından: Her iki gruba ait sirkülasyon alanlarında

duvar yüzeyleri karşılıklı olarak farklı değerlerde sıcak renklere boyanmıştır. Bu

durum duvar yüzeylerinden birinin çekiciliğini arttırarak mekandaki “uzun” koridor


119

etkisini azaltmaktadır. Tavan yüzeylerinde tercih edilen beyaz renk, mekandaki

“yükseltici” etkiyi arttıracak ve “basık” etkiyi hafifletecektir.

Davranışsal-Psişik Etki Bakımından: Sıcak renk gruplarından tercih edilen duvar

yüzey renkleri ve zemin döşemesi “hareketli” ve “neşeli” ve “aktif” bir ortam

yaratacaktır. Mekanın fonksiyonu gereği kullanıcıların pek hareketli olmasının

istenmeyeceği mekanda tercih edilen canlı renklerin olumsuz sonuçlar doğurma

ihtimali de bulunabilir.

Eylem Sürecine-Zamana Etkisi Bakımından: Her iki grup için kullanılan

sirkülasyon alanlarında ısısal anlamda hakim renk etkisinin “sıcak” olduğu

gözlemlenmektedir. O halde mekanda, tercih edilen renklerin gerçekleşen eylem

süresi ile ilgili olarak olumlu etki etmesi beklenir.


120

4.7. Araştırma Yapılan Okullarda Uygulanan Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi Bu bölümde, Mersin TED Koleji, Adana Başkent Okulları, Adana Burç

Okulları, Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu, Mersin İleri İlköğretim Okulu ve Adana

Gündoğdu Koleji’nde uygulanan anket çalışmasından elde edilen bulgular

değerlendirilmiştir.

Anket formu, her okul bünyesinde 4. sınıflardan 20 öğrenci ve 7. sınıflardan

20 öğrenci tarafından doldurulmuştur.

4.7.1. Yüzey Renklerinin Isısal (Termal) Konfora Etkilerinin Değerlendirilmesi

4.7.1.1. Sınıfların Değerlendirilmesi

0

5

10

15

20

25

30

35

40

yüzd

e

Mersin TED Koleji

Adana Başkent Okulları

Adana Burç Okulları

Adana Gazipaşa İ.Ö.O.

Mersin İleri İ.Ö.O.

Adana Gündoğdu Koleji

sıcaküşütücü çok sıcak çok soğuk normal

Şekil 4.29. 7. Sınıf Öğrencilerine Ait Derslik hacimlerinde rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi Çalışma kapsamındaki ilköğretim okulları 7. sınıf öğrencilerinin, rengin ısısal

etkisi ile ilgili verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; Mersin TED Koleji ve Adana

Başkent Okulları öğrencilerinin çoğunluğunun sınıflarını “üşütücü” ve “normal”

bulduğu, Adana Burç Okulları, Mersin İleri İlköğretim Okulu ile Adana Gündoğdu

Koleji’nde ise soruya verilen yanıtlar arasında “sıcak” ve “normal” yanıtlarının tercih

edildiği ve Adana Gazipaşa İlköğretim Okulunda “çok soğuk” ve “üşütücü”

cevaplarının çoğunlukta olduğu görülmektedir.


121

0

5

10

15

20

25

30

35

40yü

zde

Mersin TED Koleji







Şekil 4.30. 4. Sınıf Öğrencilerine Ait Derslik hacimlerinde rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi Çalışma kapsamındaki ilköğretim okulları 4. sınıf öğrencilerinin, rengin ısısal

etkisi ile ilgili verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; Adana Burç Okulları ve Adana

Gündoğdu Koleji öğrencilerinin sınıflarını çoğunlukla “sıcak” ve “çok sıcak” olarak

tanımladığı, Adana Başkent Okulları ve Mersin İleri İlköğretim Okulu öğrencilerinin

“üşütücü” ve “normal” yanıtlarını tercih ettiği, Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu

öğrencilerinin “üşütücü” ve “çok soğuk” hissettikleri, Mersin TED Koleji

öğrencilerinin yanıtlarında ise aynı anda hem “sıcak” hem de “çok soğuk”

seçeneklerinin bulunduğu görülmektedir.

4.7.1.2. Sirkülasyon Alanlarının Değerlendirilmesi

0

5

10

15

20

25

30

35

40

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.31. Sirkülasyon alanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)


122

7. sınıf öğrencilerinin sirkülasyon alanları için rengin ısısal etkisi ile ilgili

verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; Mersin İleri İlköğretim Okulu, Adana Gazipaşa

İlköğretim Okulu’nda ve Adana Başkent Okulları öğrencilerinin mekanı “üşütücü”

bulduğu, Adana Burç Okulları ve Adana Gündoğdu Koleji öğrencilerinin “sıcak” ve

“çok sıcak” yanıtlarını verdiği, Mersin TED Koleji’nde “normal” ve “üşütücü”

yanıtlarının çoğunlukta olduğu görülmektedir.

Şekil 4.32. Sirkülasyon alanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

4. sınıf öğrencilerinin sirkülasyon alanları için rengin ısısal etkisi ile ilgili

verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu Koleji öğrencilerinin en çok “sıcak”

ve “çok sıcak” yanıtlarını verdikleri, Gazipaşa ve İleri İlköğretim Okulu’nda

“üşütücü” ve “çok soğuk” yanıtlarının çoğunlukta olduğu, Başkent Okulları, Burç

Okulları ve TED Koleji öğrencilerinin “sıcak” ve “normal” yanıtlarını verdikleri

görülmektedir.

0

5

10

15

20

25

30

yüzd

e

Mersin TED Koleji








123

4.7.1.3. Kütüphane Bölümlerinin Değerlendirilmesi

0

5

10

15

20

25

30

35

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.33. Kütüphane mekanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) Mersin TED Koleji öğrencileri, kütüphane mekanlarında rengin ısısal

performansa etkileri ile ilgili soruya çoğunlukla “sıcak” ve “normal” yanıtını

vermişlerdir. Adana Burç Okulları’nda ise “üşütücü” ve “normal” yanıtını verenler

çoğunluktadır. Adana Başkent Okulları ve Adana Gündoğdu Koleji’nde “sıcak”,

“çok sıcak” ve “üşütücü” yanıtlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir.

0

5

10

15

20

25

30

35

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.34. Kütüphane mekanlarında rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar) Adana Gündoğdu Koleji ve Mersin TED Koleji öğrencilerinin çoğunlukla

“sıcak” yanıtını verdikleri Burç Okulları ve Başkent Okulları’nda ise “üşütücü”

cevaplarının alındığı görülmektedir.


124

4.7.1.4. Çok Amaçlı Salonların Değerlendirilmesi

0

5

10

15

20

25

30

35

40

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.35. Çok amaçlı salonda rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) 7. sınıf öğrencilerinin çok amaçlı salon için rengin ısısal etkisi ile ilgili

verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu Koleji’nde “sıcak” ve “çok sıcak”

yanıtını verdikleri, TED Koleji ve İleri İlköğretim Okulu öğrencilerinin “sıcak”

olarak yanıtladıkları, Gazipaşa ve Burç Okulları’nda “üşütücü” cevabının verildiği,

Başkent Okulları’nda ise “sıcak” ve “normal” seçeneğinin çoğunlukta olduğu

görülmektedir.

0

5

10

15

20

25

30

35

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.36. Çok amaçlı salonda rengin ısısal performansa etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)


125

4. sınıf öğrencilerinin çok amaçlı salon için rengin ısısal etkisi ile ilgili

verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; tüm okullarda “normal” seçeneğinin en çok

işaretlenen seçenek olduğu, bunun dışında İleri İlköğretim Okulu, Başkent ve Burç

Okulları’nda “sıcak” seçeneğinin ağırlıkta olduğu, Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda

ise “çok soğuk” yanıtını verenlerin sayısının fazla olduğu görülmektedir.

4.7.2. Yüzey Renklerinin Mekansal-Boyutsal Etkilerinin Değerlendirilmesi


0

10

20

30

40

50

60

70

80

yüzd

e

Mersin TED Koleji






geniş dar basık yüksek büyük küçük

Şekil 4.37. Derslik hacimlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) 7. sınıf öğrencilerinden yüzey renklerinin mekansal-boyutsal etkileri ile ilgili

alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Burç Okulları ve İleri İlköğretim Okulu’nda

çoğunlukla “geniş”, “yüksek” ve “büyük” yanıtlarının alındığı, Gündoğdu Koleji

öğrencilerinin mekanı “büyük” olarak tanımladıkları, TED Koleji öğrencilerinin

“geniş” cevabını verdikleri, Gazipaşa İlköğretim Okulu’nda ise en çok “dar”

yanıtının alındığı görülmektedir.


126

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90yü

zde

Mersin TED KolejiAdana Başkent OkullarıAdana Burç OkullarıAdana Gazipaşa İ.Ö.O.Mersin İleri İ.Ö.O.Adana Gündoğdu Koleji


Şekil 4.38. Derslik hacimlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar) 4. sınıf öğrencilerinden yüzey renklerinin mekansal-boyutsal etkileri ile ilgili

alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Burç Okulları ve Gazipaşa İlköğretim Okulu

öğrencilerinin “yüksek” ve “büyük” cevabını verdikleri, İleri İlkokulu’nda “yüksek”

yanıtının çoğunlukta olduğu, TED Koleji, Başkent Okulları ve Gündoğdu Koleji’nde

“geniş” cevabının verildiği görülmektedir.


0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e



Şekil 4.39. Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)


127

Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin

değerlendirmeleri ile ilgili 7. sınıflardan alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Burç

Okulları, Gazipaşa İlköğretim Okulu ve TED Koleji’nde çoğunlukla “büyük” ve

“geniş” seçeneklerinin işaretlendiği, Başkent Okulları ve Gündoğdu Koleji’nde “dar

ve “küçük” yanıtlarının alındığı, İleri İlköğretim Okulu öğrencilerinin çoğunluğunun

ise “yüksek” ve “büyük” yanıtını verdikleri görülmektedir.

Şekil 4.40. Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar) Sirkülasyon alanlarında rengin mekansal-boyutsal etkilerinin

değerlendirmeleri ile ilgili 4. sınıflardan alınan yanıtlar değerlendirildiğinde;

Gazipaşa ve Burç Okulları’nda “geniş” yanıtının alındığı, Başkent Okulları ve İleri

İlköğretim Okulu öğrencilerinin çoğunlukla “yüksek” cevabını verdikleri, Gündoğdu

Koleji öğrencilerinin “büyük” değerlendirmesini yaptıklarını, TED Koleji’nde ise en

fazla “geniş yanıtının alındığı görülmektedir.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

yüzd

e

Mersin TED Koleji








128


0

10

20

30

40

50

60

70

80

yüzd

e



Şekil 4.41. Kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) Kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal etkileriyle ilgili 7.

sınıflardan alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu ve TED Koleji’nde en çok

“geniş” ve “büyük” yanıtının alındığı, Başkent Okulları’nda çoğunlukla “küçük”

yanıtının verildiği, Burç Okulları’nda ise öğrencilerin “büyük” yanıtını verdikleri

görülmektedir.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

yüzd

e



Şekil 4.42. Kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)


129

4. sınıf öğrencilerinin kütüphane bölümlerinde rengin mekansal-boyutsal

etkilerinin değerlendirilmesi ile ilgili verdiği yanıtlara göre; Gündoğdu ve TED

Koleji’nde “geniş”, Başkent ve Burç Okulları’nda “büyük” tercihleri ön plana

çıkmıştır.


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

yüzd

e

Mersin TED Koleji







Şekil 4.43. Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkileri ile ilgili 7. sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu Koleji’nde

öğrencilerin “dar” ve “basık” yanıtını verdikleri, diğer okullarda ise “geniş” yanıtının

çoğunlukta olduğu görülmüştür.


130

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100yü

zde

Mersin TED Koleji







Şekil 4.44. Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

Çok amaçlı salonlarda rengin mekansal-boyutsal etkileri ile ilgili 4. sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu Koleji’nde “dar” ve

“küçük” yanıtının verildiği, diğer okullardaki öğrencilerin ise “geniş” ve “büyük”

yanıtını verdikleri görülmektedir.


131

4.7.3. Yüzey Renklerinin Davranışsal-Psişik Etkilerinin Değerlendirilmesi


0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e

Mersin TED Koleji

Adana Başkent OkullarıAdana Burç OkullarıAdana Gazipaşa İ.Ö.O.Mersin İleri İ.Ö.O.Adana Gündoğdu Koleji

ferah bunaltıcı dikkat dağ.

dinlendirici

yorucu sevimli s.bozucu

Şekil 4.45. Derslik hacimlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar) Araştırma kapsamındaki okulların derslik hacimlerinde rengin davranışsal-

psişik etkileri ile ilgili 7. sınıf öğrencilerinin cevaplarının değerlendirilmesi sonucu,

Başkent Okulları, Gündoğdu Koleji, İleri İlköğretim Okulu ve Gazipaşa İlköğretim

Okulu öğrencilerinin mekanı “ yorucu” olarak tanımladıkları, Burç Okulları

öğrencilerinin “ferah” yanıtını verdikleri, Mersin TED Koleji’nde ise “ferah”,

“yorucu”, “sinir bozucu” yanıtlarının birbirine yakın olduğu tespit edilmiştir.


132

0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e



dinlendirici yorucu sevimli s.bozucu

Şekil 4.46. Derslik hacimlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4 sınıflar)

Araştırma kapsamındaki okulların derslik hacimlerinde rengin davranışsal-

psişik etkileri ile ilgili 7. sınıf öğrencilerinin cevaplarının değerlendirilmesi sonucu,

TED Koleji öğrencileri sınıflarını “sevimli” ve “ferah” bulmakta, Gündoğdu Koleji,

Burç Okulları, Gazipaşa İlköğretim Okulu ve Başkent Okulları öğrencilerinin sınıf

ortamlarının “ferah ama “yorucu” olduğunu düşündüğü, İleri İlköğretim Okulu’nda

ise çoğunlukla “yorucu” ve “bunaltıcı” cevaplarının verildiği görülmektedir.


133


0

10

20

30

40

50

60

yüzd

e


ferah bunaltıcıdikkat dağ. dinlendirici yorucu sevimli s.bozucu

Şekil 4.47. Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili olarak, 7.

sınıf öğrencilerinden alınan yanıtlarla yapılan değerlendirmede; TED Koleji,

Gazipaşa İlköğretim Okulu ve Burç Okulları’nda en çok “ferah” yanıtının alındığı,

Başkent Okulları öğrencilerinin mekanı “ sinir bozucu” ve “dikkat dağıtıcı” olarak

tanımladıkları, Gündoğdu Koleji’nde “ferah” ve “sevimli” yanıtlarının tercih

edildiği, İleri İlkokulu’nda ise “dikkat dağıtıcı” ve “bunaltıcı” yanıtlarının

çoğunlukta olduğu görülmektedir.


134

0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e


ferah bunaltıcıdikkat dağ. dinlendiric yorucu sevimli s.bozucu

Şekil 4.48. Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

Sirkülasyon alanlarında rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili olarak, 7.

sınıf öğrencilerinin verdiği yanıtlar değerlendirildiğinde; TED Koleji, Gazipaşa

İlköğretim Okulu ve Burç Okulları’nda “ferah” seçeneğinin fazlaca tercih edildiği,

Başkent Okulları’nda öğrencilerin mekanı “ sinir bozucu” ve “dikkat dağıtıcı” olarak

tanımladıkları, Gündoğdu Koleji’nde “ferah” ve “sevimli” yanıtlarının tercih

edildiği, İleri İlkokulu’nda ise “dikkat dağıtıcı” ve “bunaltıcı” yanıtlarının

çoğunlukta olduğu görülmektedir.


135


0

10

20

30

40

50

60

yüzd

e




Şekil 4.49. Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili 7. sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu ve TED Koleji

öğrencilerinin kütüphanelerini “ferah” buldukları, Başkent Okulları öğrencilerinin ise

“dikkat dağıtıcı” ve yorucu” yanıtlarını verdikleri, Burç Okulları’nda çoğunluğun

“yorucu” hissettiği ancak, “ferah” ve “dinlendirici” olduğunu düşünenlerin oranının

da fazla olduğu görülmektedir.


136

0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e




Şekil 4.50. Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

Kütüphane bölümlerinde rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili 7. sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; Gündoğdu Koleji öğrencileri

kütüphanelerini “ferah” ama “yorucu”, Başkent Okulları ve TED Koleji öğrencileri

“dinlendirici”, Burç Okulları öğrencileri ise “ferah” ancak bir o kadar da “yorucu” ve

“sinir bozucu” bulmuşlardır.


137


0

10

20

30

40

50

60

70

yüzd

e


ferah bunaltıcı dikkat dağ. dinlendirici yorucu seviml s.bozucu

Şekil 4.51. Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (7. sınıflar)

Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili olarak

yapılan değerlendirmede 7. sınıf öğrencilerinden alınan yanıtlar doğrultusunda;

Gazipaşa İlköğretim Okulu öğrencilerinin çoğunlukla “sinir bozucu” ve “bunaltıcı”

yanıtını verdikleri, Gündoğdu Koleji ve Başkent Okulları’nda “dinlendirici” yanıtının

çoğunlukta olduğunu, Burç Okulları öğrencilerinin “ferah” ancak “yorucu”, İleri

İlköğretim Okulu’nda “dinlendirici” ve “ferah” yanıtlarının alındığını, TED

Koleji’nde ise en çok verilen yanıtın “bunaltıcı” olduğunu görmek mümkündür.


138

0

10

20

30

40

50

60

70

80

yüzd

e


ferah bunaltıcıdikkat dağ. dinlendiric yorucu sevimli s.bozucu

Şekil 4.52. Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkilerinin değerlendirilmesi (4. sınıflar)

Çok amaçlı salonlarda rengin davranışsal-psişik etkileri ile ilgili olarak yapılan

değerlendirmede 4. sınıf öğrencilerinden alınan yanıtlar değerlendirildiğinde; TED

ve Gündoğdu Koleji öğrencilerinin mekanı “dinlendirici” buldukları, Gazipaşa

İlköğretim Okulu’nda en fazla yanıtın “yorucu” olduğu, Başkent Okulları, Burç

Okulları ve İleri İlköğretim Okulu’nda ise öğrencilerin mekanı “ferah” olarak

tanımladıkları görülmektedir.


139

4.7.4. Yüzey Renklerinin Eylem Sürecine-Zamana Etkilerinin Değerlendirilmesi

0

5

10

15

20

25

30

35

40

yüzd

e

Mersin TED Koleji






yorucu çok uzun eğlenceli sıkıcı normal

Şekil 4.53. Derslik hacimlerinde yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkileri ile ilgili değerlendirme (7. sınıf) Yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkisi ile ilgili 7. sınıf

öğrencilerinin verdiği yanıtlar ile yapılan değerlendirmede; Gazipaşa ve İleri

İlköğretim Okulu ile TED Koleji öğrencilerinin ders sürelerini çok uzun buldukları

Gündoğdu Koleji’nde öğrencilerin daha çok “eğlenceli” yanıtını verdikleri, Burç

Okulları öğrencilerinin cevaplarının birbirine yakın oldukları, Başkent Okullarında

ise “uzun” bulanlar ile “eğlenceli” bulanların sayılarının yakın olduğu görülmektedir.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

yüzd

e

Mersin TED Koleji






yorucu çok uzun eğlenceli sıkıcı normal

Şekil 4.54. Derslik hacimlerinde yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkileri ile ilgili değerlendirme (4. sınıf)


140

Yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkisi ile ilgili 4. sınıf

öğrencilerinin verdiği yanıtlar ile yapılan değerlendirmede; İleri İlköğretim Okulu,

Başkent Okulları ve Gazipaşa İlköğretim Okulunda öğrencilerin “çok uzun” yanıtını

verdikleri, Gündoğdu Koleji ve Burç Okullarında ise “eğlenceli” olduğunu

düşündükleri, TED Kolejinde ise “çok uzun” cevabı ile “eğlenceli” cevabının yakın

değerde olduğu görülmektedir.

0

10

20

30

40

50

60

yüzd

e


sınıf koridor dış bahçe kütüphane

Şekil 4.55. Teneffüs saatlerinde tercih edilen eylem alanlarının değerlendirilmesi (7. sınıflar) Teneffüs saatlerinde tercih edilen eylem alanları ile ilgili 7. sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlarla yapılan değerlendirmede; öğrencilerin tüm

okullarda “dış bahçe” yi tercih ettiği, ancak sınıflarda ve koridorlarda vakit geçiren

öğrenci sayısının da azımsanmayacak düzeyde olduğu görülmektedir.


141

0

10

20

30

40

50

60

70yü

zde


sınıf koridor dış bahçe kütüphane

Şekil 4.56. Derslik hacimlerinde yüzey renklerinin eylem sürecine-zamana etkileri ile ilgili değerlendirme (4. sınıf)

Teneffüs saatlerinde tercih edilen eylem alanları ile ilgili 4 sınıf

öğrencilerinden alınan yanıtlarla yapılan değerlendirmede; öğrencilerin öncelikli

tercihlerinin “dış bahçe” olduğu, daha sonra ise sınıflarını terk etmedikleri

görülmektedir.

5. SONUÇLAR Güney ÇABUK

142

5. SONUÇLAR

İlköğretim binalarında yapılan renk açısından değerlendirme çalışması

kapsamında okul binalarının farklı mekanlarında, rengin ısısal, mekansal-boyutsal,

davranışsal-psişik, eylem süresine ve zamana etkisi değerlendirilmiştir. Bu

değerlendirmeler sonucu elde edilen bulgular, başlıca sorunlar ve mekanlara dönük

öneriler belirlenmiştir.

Rengin Isısal etkisi ile ilgili belirlenen sonuçlar

Rengin ısısal etkisi, eğitimde adaptasyon ve dikkat süreci göz önüne alınarak

derslik mekanlarında değerlendirilmiştir.

Derslik mekanlarını çevreleyen yüzey renklerinde kullanılan “sıcak” veya

“soğuk” renk tercihlerine göre, ısısal anlamda farklı tepkiler ortaya çıkmaktadır.

Dersliklerde aydınlık düzeyinin ve parlaklığın da etkisiyle beyaz ve beyaza yakın

renklere olumsuz tepki verildiği görülmüştür. TED Koleji, Gazipaşa İlköğretim

Okulu, İleri İlköğretim Okulu ve Başkent Okullarının dersliklerinde kullanılan

“soğuk” hakim renkler, mekanda gerçekleşen eylemi olumsuz yönde etkilemekte ve

motivasyonu güçleştirmektedir. Tavan renginin beyaz olması mekandaki aydınlık

düzeyinin artmasına katkıda bulunacaktır. Ancak duvar yüzeylerinin algılamayı

kolaylaştıracak ve gözü yormayacak açık değerde renklerle çevrilmesinin daha

başarılı olduğu görülmektedir.

Tercih edilen donatı yüzeylerinin doku özellikleri, kullanıcılarda ısısal

anlamda farklı etkilerin oluşmasına neden olmaktadır. Koyu değerde mavi kumaş ile

kaplanan bir çok amaçlı salonunun seyirci koltukları, mekanda baskın rengi

oluşturmuştur. (bkz. Resim 4. 107) “Soğuk” etki yapması gereken baskın hakim

renk, kumaş dokusu sebebiyle rahatsız edici bir ısı etkisi oluşturmamaktadır. Zemin

yüzeyinde tercih edilen malzemelerde ise koyu değerde sıcak renk kullanılmasına

rağmen, malzemelerin plastik esaslı, yansıtıcı ve parlak dokularda olması, rengin

“sıcak” etkisini zayıflatmaktadır. (bkz. Resim 4. 138)


143

Rengin mekansal-boyutsal etkisi bakımından tespit edilen sonuçlar

Renk değerlerinin ve tonlarının değişmesi, mekanın boyutlarıyla ilgili algının

değişmesine yol açar.

“Soğuk” renklerin çevreleyici etkisinin mekanın “dar algılanmasına sebep

olduğu bu durumun kullanıcı için olumsuz etki yaptığı görülmektedir. Soğuk hakim

renk, mekandaki “uzunluk” hissini arttırmaktadır. (bkz. Resim 4. 45) Bu sebeple,

koridor alanlarının daha geniş ve ferah algılanması adına açık değerde renklerle

çevrilmesi gerekmektedir.

Mersin İleri İlköğretim Okulunda normalden fazla olan tavan yüksekliği,

beyaz boyanın etkisiyle daha da yüksek algılanmış ve “ezici” bir etki yapmıştır.

Tavan yüzeyi açık değerde sıcak bir renge boyanabilir.

Kontrol edilemeyen aydınlık düzeyi mekandaki renklerin değerlerinin daha

açık algılanmasına sebep olur. Bu durumda mekanda “boşluk” ve “hafiflik”

duyguları ön plana çıkar. Mekandaki aydınlık düzeyinin fazla olması kullanıcıların

boyutsal algısında olumsuz etki yaratmakta ve mekan “büyük” olarak

algılanmaktadır. (bkz. 4. 32) Bu tip mekanlarda daha çok sarıcı, çevreleyici ve

dinlendirici renklerin uygulanması olumlu sonuçlar vermektedir.

Rengin davranışsal-psişik etkisi bakımından tespit edilen sonuçlar

Mekanı çevreleyen yüzey renklerindeki farklılıklar, kullanıcıların

kendilerinde hissettikleri davranışsal duygularda farklılığa yol açar.

Kullanılan yüzey renklerinin de etkisiyle mekanı olduğundan daha büyük

algılayabilen birey, mekanda “bunaltıcı” bir his duyabilir. İleri İlkokulunun yüksek

olan mevcut tavanlarının, beyaz tavan rengi kullanılarak daha da güçlendirilmesi,

olumsuz etki doğurmaktadır.

Zemin yüzeylerinde renk tercihleri kadar, malzeme seçimleri de önemli rol

oynamaktadır. Zeminin, parlak ve yansıtıcı yüzeyli olması ile birlikte duvarların da

açık değerde renklerden seçilmesi, mekanda bir “sınırsızlık” etkisi yapmakta ve bu

durum kullanıcıda “dikkat dağınıklığı”, “kararsızlık” duygularını arttırmaktadır.


144

Rengin eylem sürecine-zamana etkisi bakımından tespit edilen sonuçlar

Mekanda hissedilen baskın renge göre mekan içerisinde gerçekleşen eylem

süresinin gerçekte olduğundan daha kısa ya da uzun hissedildiği tespit edilmiştir.O

halde, öğrencilerin uzun süreli motivasyonda zorlandıkları alanlarda, eylem süresini

olduğundan kısa hissettiren “sıcak” gruba ait renklerin tercih edilmesi bu anlamda

olumlu sonuç verecektir. Araştırma kapsamındaki okullar incelendiğinde okulların

büyük çoğunluğunun derslik hacimlerinde “soğuk” renk etkisi görülmektedir. Bu

okullardaki derslik hacimlerinde sıcak hakim renkler kullanılmalıdır.

Çalışma kapsamına alınan 4’ü özel toplam 6 okulda, renk açısından kullanım

sonrası değerlendirme çalışması sonucu, okullarda rengin mekan ve kullanıcılar

üzerindeki etkilerinin yeterince önemsenmediği, çözümlerin ve tercihlerin bilimsel

değil, gelişigüzel yapıldığı saptanmıştır. Bu tip uygulamaların okullardaki mekan

performanslarını olumsuz etkilediği ve kullanıcılar üzerinde negatif etkiler bıraktığı

görülmüştür. Yapılan değerlendirme çalışmasının sonuçlarının, okulların planlama ve

tasarım sürecinde kullanılması halinde daha başarılı mekan çözümlerinin yaratılacağı

düşünülmektedir.

Eğitim yapılarında uygulanacak olan renklerin mekanlara göre ısısal,

mekansal-boyutsal, davranışsal-psişik, eylem süreci ve zamana etkileri düşünülerek

konu alanında seçilmiş uzmanlar tarafından bilimsel olarak gerçekleştirilmesi

gerekmektedir.

Farklı yaş gruplarına hitap eden mekanlarda ve farklı fonksiyonlarda ayrı ayrı

renk düzenlemelerine gidilmelidir.

Konu alanında yapılan bilimsel çalışmalar, ilgili kurumlar tarafından

desteklenmeli ve benimsenmeli, bu alandan elde edilen sonuçlar planlama ve tasarım

sürecinde değerlendirilmelidir.

Rengin mekan kullanımına etkisi, anaokulu lise ve tüm eğitim binalarında da

araştırılmalı bu alanda yapılan çalışmalar planlama ve uygulama sürecine

yansıtılmalıdır.

145

KAYNAKLAR

1. ÇAĞLARCA, S., 1993. Renk ve Armoni Kuralları. İnkılap Kitabevi, İstanbul, 126s.

2. RASMUSSEN, S. E., 1962. Experiencing Architecture. The MIT Press,

Cambridge, 205 s.

3. URAL, S. E., 1995. Mimarlıkta Renk: Yapay Ortamların Renklendirilmesinde Renk Dinamikleri, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 162s.

4. YAMANER, F., 2001. Farklı Fonksiyonlarda Renk Kullanımına İlişkin

Yaklaşımların Değerlendirilmesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 141s.

5. ERDEM, S., 1995. İç Mekanlarda Renk Kullanımı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 99s.

6. ULAŞ, B. G., 2002. İç Mekan Renk Düzenlemeleri, Fen Bilimleri Enstitüsü,

İstanbul, 139s.

7. ERDOĞAN, Z., 2001. İlk ve Orta Dereceli Okulların Ergonomik Açıdan İncelenmesi ve İyileştirme Önerileri, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 99s.

8. YILMAZ, Ü., 1991. Renk Psikolojisi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 81s.

9. AYDINTAN, E., 2001. Yüzey Kaplama Malzemelerinin İç Mekan Algısına

Anlamsal Boyutta Etkisi Üzerine Deneysel Bir Çalışma, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 110s.

10. YILMAZER, N.Ş., 2003. Resmi ve Özel İlköğretim Okullarının Anasınıfı ve

Birinci Sınıflar Açısından Fiziksel Ortamlarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 271s.

11. KARABEY, H., 2004. Geleceğin Okullarını Planlamak ve Tasarlamak,

Çağdaş Yaklaşımlar, İlkeler, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 142s.

12. İNCEOĞLU, N., 1982. Mimarlıkta Bina Planlama Olgusu, İstanbul

13. ERKMAN, U., 1982. Çevre Analizi, İTÜ, İstanbul

14. AYTUĞ, A., 1990. Mimaride Ergonomik Faktörler, YTÜ, İstanbul

146

15. TOKA, C., 1978. İnsan Araç Bağlantısında Ergonomik Tasarım İlkeleri, DGSA, İstanbul

16. ALBAYRAK, E., GÜZEL, K., FASAL, A., 2005. Ofis Binalarında Eylem

Alanlarının Ergonomik Çözümlemesi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.

17. FRIELING, H., 1978. Gesetz Der Farbe, Munchen.

18. HEUSER, K., 1976. Innenarchitecture Und Raumgestaltung, Bauverlag Wiesbaden und Berlin.

147

ÖZGEÇMİŞ

1980 yılında Adana’da doğdum. İlkokulu Mersin İleri İlköğretim Okulu’nda

ortaöğrenimimi Mersin Ortaokulu’nda ve lise öğrenimimi Mersin Cemile-Hamdi

Ongun Lisesi’nde tamamladım. 2003 yılında Çukurova Üniversitesi Mühendislik-

Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümünden mezun oldum. 2004 yılında aynı

üniversitede master programına başladım. 2002-2004 yılları arasında Çukurova

Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri Teknik Daire Başkanlığı’nda çalıştım. 2005

yılında bir dönem özel bir firmada mutfak ve banyo tasarımı departmanında görev

aldım. 2006 yılında Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi

Mimarlık Bölümüne araştırma görevlisi olarak atandım. Halen aynı bölümde

araştırma görevlisi olarak çalışmaktayım.

1

EK

KULLANICI ANKETİ

Bu anketin amacı, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık

Ana Bilim Dalı’nda hazırlanmakta olan “İlköğretim Binalarının Renk Açısından Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans tezine veri oluşturmaktır. Anket sorularını yanıtlayarak çalışmama katkı sağladığınız için şimdiden teşekkür ederim. Güney Çabuk Yüksek Lisans Öğrencisi Okulunuzun adı: Kaçıncı sınıftasınız: 1) Okulunuzdaki mekanlarla ilgili aşağıdaki tabloyu doldurur musunuz?

MEKAN/ALGI Üşütücü Soğuk Sıcak Çok Sıcak Çok soğuk Normal

Sınıflar

Sirkülasyon Alanları-

Koridorlar

Kütüphane

Çok Amaçlı Salon

2

2) Okulunuzdaki mekanlarla ilgili aşağıdaki tabloyu doldurur musunuz?

MEKAN/ALGI Geniş Dar Basık Yüksek Büyük Küçük

Sınıflar


Koridorlar

Kütüphane

Çok Amaçlı Salon

3) Okulunuzdaki mekanlarla ilgili aşağıdaki tabloyu doldurur musunuz?

MEKAN/ALGI Ferah Bunaltıcı Dikkat Dağıtıcı Dinlendirici Yorucu Sevimli Sinir

Bozucu

Sınıflar


Koridorlar

Kütüphane

Çok Amaçlı Salon

3

4)Derslerinizin nasıl geçtiğini düşünüyorsunuz?

Yorucu Çok Uzun Eğlenceli Sıkıcı Normal

5)Teneffüslerde hangi mekanlarda olmayı tercih ediyorsunuz?

Sınıf Koridor Dış Bahçe Kütüphane

Documents

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ YÜKSEK LİSANS … · ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Güney ÇABUK YÜKSEK LİSANS TEZİ MİMARLIK ANABİLİM DALI Bu tez 20/12/2006