Uluslararası Gelişmeler, Türkiye Ekonomisine ve Bankacılık Sektörüne Yansımaları Eylül 2009

Uluslararası Gelişmeler, Türkiye Ekonomisine ve

Bankacılık Sektörüne Yansımaları

Eylül 2009

TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 2

Sunum

Uluslararası gelişmeler Türkiye’deki gelişmeler

Bankacılık sektörüne yansıma

Sonuç


Küresel küçülmeyi sınırlandırma çabası

Son bir yıl:

Ortak çaba: finansal sektörün işlemesi, küçülmenin yavaşlatılması

Politika: güvenin korunması, finansal sektöre kamu desteği, likidite, genişletici maliye politikası

Yeni dönem: krizden çıkış, büyümenin yeniden başlatılması, yeni finansal mimari, uluslararası işbirliği


Toparlanma başladı

Sonuç:

Daralma yavaşladı; toparlanma sınırlı da olsa başladı; büyümenin zaman alacağı tahmin ediliyor

Finansal sektör; yapılanma devam ediyor

Dış ticaret; düşüş ivme kaybederek sürüyor

Petrol ve emtia fiyatları; düşüş durdu, sınırlı da olsa artış başladı


Türkiye’de durum

Ekonomik faaliyet hızlı küçüldü

Tasarruf açığı azaldı, yapısı değişti

İşsizlik arttı

Enflasyon ve reel faiz oranları düştü

Bütçe açığı büyüdü, iç borç çevirme oranı arttı

Sermaye girişi azaldı, cari açık küçüldü

TL’ye talep güçlü kaldı

Finansal sektör işlevini sürdürdü


Gsyh: yıllık bazda, reel olarak yüzde 6,1 daraldı

Gsyih (Sabit fiyatlarla, yıllık, %)

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09


İç ve dış talep küçüldü

GsyhSabit fiyatlarla, yıllık % değişme

Gsyh Tüketim Sabit sermaye Mal ve hizmet Mal ve hizmet yatırımı ihracatı ithalatı

2008-Q1 4,5 5,4 5,7 7,4 12,12008-Q2 4,3 4,9 4,0 5,9 11,12008-Q3 3,7 3,2 0,3 5,4 6,42008-Q4 0,9 0,9 -7,1 2,3 -3,82009-Q1 -4,1 -2,7 -14,7 -3,2 -14,42009-Q2 -6,5 -3,2 -20,1 -6,5 -19,7


Özel sektör yatırımları hızla geriledi

GsyhSabit fiyatlarla, yıllık % değişme

Sabit sermaye Kamu Özel Makine- yatırımı Sektörü sektör Teçhizat İnşaat

2008-Q1 5,7 8,9 5,2 7,7 1,02008-Q2 4,0 10,6 3,0 6,5 -2,92008-Q3 0,3 8,6 -1,0 2,4 -6,62008-Q4 -7,1 13,0 -10,0 -8,6 -12,52009-Q1 -14,7 14,4 -19,1 -19,8 -17,82009-Q2 -20,1 12,0 -25,1 -26,4 -22,9


Yıllık bazda sermaye girişi 50 milyar dolardan 12 milyar dolara geriledi; 14 milyar dolarlık girişin kaynağı bilinmiyor

Sermaye hareketi (Yıllık, milyar dolar)

-20

0

20

40

60

02 03 04 05 06 07 08 09 Tem

Banka dışı kurumlar Doğrudan yatırımPortföy yatırımı Bankalar


Özel sektör net dış borç ödemesi yaptı

Dış finansman(Ekim 08-Temmuz 09, milyon dolar)

Ticari krediler -5.449 Kullanım 42.984 Ödeme -48.433Bankalar -8.175 Kullanım 200 Ödeme -8.375Banka dışı kesimler -3.923 Kullanım 20.347 Ödeme -24.270Toplam -17.547 Kullanım 63.531 Ödeme -81.078


Beklenen reel faiz ilk kez yüzde 5’in altına indi

0

2

4

6

8

10

12

14

16

02 03 04 05 06 07 08 09 Haz 09 Ağu

Beklenen rel faiz (O/n ve TUFE'ye göre, %)


Kamunun kaynak talebi arttı

Kamu kesimi ve finansal sektör

(Gsyh'ya oranı, %) 08 09 Ağu*

Hazine'nin nakit ihtiyacı 1,7 5,4

İç borç stoku 29 33

İç borç stoku/ para talebi (%) 61 67

* Yıllık, tahmin

Bankacılık sektörüne yansıma


Kredi arzı

Ekonomide daralmaDış kaynak sınırıKamu talebiRisk algısının artması İhtiyatlı yaklaşımKredi riskinde yükselmeBilgi eksikliği

Kredi talebi

Ekonomide daralmaDış ticarette düşüşİşletme sermayesi ihtiyacında azalmaYatırımlarda düşüşYeniden yapılandırmaİşsizlikNet-hata

Kredi arzını ve talebini etkileyen faktörler


Reel sektörde firmaların birbirlerine olan “kredisi” de azaldı

Çekli işlemler azaldı;

Ocak-Ağustos döneminde çek tutarı yüzde 13 azalırken, karşılıksız çek miktarı yüzde 50 oranında arttı. Karşılıksız çek tutarının toplam içindeki payı yüzde 4’ten yüzde 7’ye yükseldi

Protestolu senet miktarı arttı;

Ocak-Temmuz döneminde tutar yüzde 29 oranında arttı

“Ticari kredi” azaldı.


Hızlı küçülme kredi talebini düşürdü

Gsyh ve krediler (Sbt fiyatlarla, yıllık % değ)

-10-8-6-4-202468

1012

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09I

III

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

Gsyh Toplam krediler (sağ) TL krediler (sağ)


Bankalar özel sektöre krediyi azaltmadan kamuya da ilave kaynak sağladılar

Bankalardan ekonomiye kaynak

02 08 09 Ağu

Milyar TL

Menkul kıymetler 86 194 235

Krediler 49 353 350

Toplam 135 547 585

Mevduata oranı (%)


Krediler 36 81 76

Toplam 98 125 131

Gsyh'ya oranı* (%)


Krediler 14 37 37

Toplam 39 58 62

* Gsyh Ağustos tahmin


Kredi riski artmaya devam ediyor

Takipteki alacaklar* (%)(Haftalık verilere göre) 03.10.08 26.12.2008 31.07.2009

Toplam kredilere oranı (karşılık öncesi) 3,2 3,6 5,3Toplam kredilere oranı (karşılılık sonrası) 0,6 0,7 1,0Ayrılan özel karşılık oranı 81,4 80,8 81,1

Tüketici kredileri 1,8 2,3 3,8Kredi kartları 6,2 7,2 10,4Kurumsal krediler 3,2 3,6 5,1 Kobi 4,0 5,3 7,2


Denetimde etkinlik, risk yönetiminde başarı, sermaye arttırımı ve istikrarlı büyüme sayesinde özkaynaklar ve serbest sermaye güçlendi.

Özkaynaklar (Milyar TL) 02 08 09 Tem

Özkaynaklar 26 83 96Serbest özkaynak 6 61 73Duran aktifler+TA (net) 20 22 23

Sermaye benzeri krediler hariç


Güçlü özkaynaklar ve düşen faizler, son dönemde kar hacmini olumlu yönde etkileyen önemli faktörler oldu

Gelir-gider analizi(Ocak-Temmuz, Milyar TL) 08 09 % değ % değ

08/07 09/08

Faiz gelirleri 45 50 16 11Faiz giderleri 28 27 34 -4Net faiz geliri (gideri) 17 23 44 35Takipteki alacaklar özel provizyonu 2 6 61 165Prov.sonrası net faiz geliri 15 17 42 16Faiz dışı gelirler 9 11 24 23Operasyon giderleri 13 14 51 5Faiz dışı gelir-operasyon gideri -4 -2 236 -39Vergi provizyonu 2 3 35 30Dönem net karı (zararı) 9 12 16 35


Karlılık performansı arttı

Özkaynak karlılığı - Dibs ortalama faizi (%)

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

02 03 04 05 06 07 08 09Mrt

09Haz

09Tem


Son dönemdeki gelişmeler

Kredi Garanti Fonu’na ortaklık

Kredi kartlarında yapılandırma süresinin

uzatılması

Ticari kredilerde yeniden yapılandırma

Proje finansmanı ve tarıma kredi

ATM-POS ortak kullanımı

Kurumsal risk merkezi

Sendikasyonların yenilenmesi

İUFM strateji belgesi


Sonuç

• Bankalar ekonomiye yük olmadılar, sorunun

sınırlanmasına destek oldular • Bankalar hem Hazine’yi hem özel sektörü

fonlamaya devam etti• Bankaların üstlendikleri riskin tamamına

yakını Türkiye riski (Hazine’ye ve özel sektöre

ait); “zehirli varlık” değil


• Değişen kurallar ve faaliyet ortamı nedeniyle bankalar risk alırken daha ihtiyatlı • Sorunlu krediler artmaya devam ediyor, büyüme geciktikçe kredi riski önemini koruyor• Bankalar, düzenlemelerde belirlenenkurallara uygun olarak riskleri doğru algılamaya, ölçmeye, fiyatlamaya ve yönetmeye daha fazla önem veriyorlar.

Sonuç


• Özkaynakları zayıf, kar etmeyen, riski

yüksek bankacılığın sonuçlarını 2001 yılında

biz yaşadık, son bir yılda dünya yaşıyor.

• Bankaların özkaynaklarını küçültecek her

davranış ekonomiye zarar verir.

Sonuç


• Güçlü özkaynaklar ve düşen faiz şu ana kadar karlılık performansını olumlu etkiledi, ancak daralan faaliyet hacmine, düşen marjlara ve artan risklere bağlı olarak karlılığın önümüzdeki dönemde düşeceği tahmin ediliyor.

• Kayıtlı, rekabetçi ve riski ölçülebilen işletmeler ve projeler için faiz oranları düştü.

• Özkaynakları güçlü, aktifleri kaliteli, likiditesi yüksek ve karlı olan bankalar hem güven sağlıyor hem de büyümeye destek olacaktır.

Beklentiler


• Dışarıdaki gelişmeler olumluya döndükçe ülkemizde toparlanmanın daha hızlı olacağı tahmin ediliyor.

• Uluslararası bankacılıktaki iyileşmelerden Türkiye’deki bankalar hızlı ve olumlu yönde etkilenecektir.

• Kamuda kaynak ihtiyacı azaldığı ölçüde kredi stoku büyümeye devam edecektir.

Beklentiler

Teşekkür ederiz.

Ekler (bilgi için)


Kredi stoku*2002 2008 2009 Ağu

Toplam (TL milyar) 52 353 350

TL (TL milyar) 23 248 250

YP (milyar dolar) 17 70 67

GSYH'ya oranı (%) 15 37 37

Mevduata oranı (%) 38 80 76

Aktife oranı (%) 25 50 48

TL krediler/toplam krediler (%) 42 70 72

* Mevduat, yatırım ve kalkınma bankaları


Bankaların

varlıklarının yüzde 45’i bir yıldan daha uzun vadeli,

kaynaklarının ise yüzde 79’u bir yıldan daha kısa vadeli.


TL mevduatın TL krediye dönüşme maliyeti Eylül 2009 itibariyle

Faiz oranı Pay (%)

Mudiye ödenen (brüt) 10,5 62,7 Kamusal yükler 1,6 9,5 Sermaye maliyeti 2,6 15,8 Sermaye yeterliliği maliyeti 1,7 10,1 Ortalama risk maliyeti 1,0 5,7 Operasyonel yük 2,0 11,9Toplam 16,7 100,0


Takas odalarına ibraz edilen ve karşılıksız çıkan çek('Ocak-Ağustos)

08 09

Takasa ibraz edilen miktar Bin 16.329 14.329Karşılıksız çıkan miktar Bin 818 1.200

Çek tutarı Milyon TL 171.437 149.086Karşılıksız iade tutarı Milyon TL 7.410 11.142


Protestolu senetler(Ocak-Temmuz) 08 09 % değ

Adet Bin 865 951 10

Tutar milyon TL 3.532 4.565 29

Kaynak: TCMB

Documents

Uluslararası Gelişmeler, Türkiye Ekonomisine ve Bankacılık Sektörüne Yansımaları Eylül 2009