6
319 VOLUMEN IX - JULIO 1961 UN NUEVO GÉNERO DE BOMBACACEAE Por ROBERTO H. CAPURRO (*) “TARTAGALIA” Capurro nov. gen. Flores acMnomorphi. Calyx campamdatus coriaceus rumpens 5 lobatus. Pétala libera, aequalia, lineal-lanceolata, basi tubo stamineo adnata; tubus stamineus clavatus, in ápice 20-25 stamina , inaequalia; antherae dithecae, lineares, sessiles, dehiscentia longitud, inalis ; po¬ llen fiavam globosurn, rugosa, ni; ovarium 5-carpelare, 1 loculare, ovida », ana,tropa ; stilus simplex, stigmate leviter capitato; capsula sublig¬ nosa, lana fulva far cata; semina numerosa , cotyledonibus ' contortu- plicatis. Arbor sine acideis, stipulatis folia digitada, inflorescentia in cima pauciflora. Typus : Tartagalia rubra Capurro nov. sp. Plores actinomorfas. Cáliz campanulado, coriáceo, 5 lobado; pé¬ talos libres, iguales, lineal-laneeolados, insertados por debajo del tubo estammoidal ; tubo estamonoidal clavado, dividido en su porción supe¬ rior en 20-25 estambres desiguales; anteras lineales, ditecas, sésiles ' dehiscencia longitudinal ; polen amarillento, esférico, con escutelacio- nes finas ; ovario 5 carpelar, 1-lobular, óvulos infinitos, anátropos ; estilo simple, estigma ligeramente ensanchado. Cápsula subleñosa, re¬ llena de lana parda, semillas numerosas ; cotiledones contortuplicados. Arboles sin aguijones, con estípulas, hojas digitadas; inflores ceneia en cima pauciflora. Especie tipo- Tartagalia rubra Capurro noy. sp. TARTAGALIA RUBRA Capurro nov. sp. Inflorescentia pauciflora, in ápice. ; flores 2,5 cm longis ; pedunculis . 4 cm longis x 1 mm latis, fulvis, pilosis , bracteis triangularibus vel (*) Botánico del Museo Arg. de Ciencias Naturales “Bernardino Rivadavia”.

UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

319VOLUMEN IX - JULIO 1961

UN NUEVO GÉNERO DE BOMBACACEAE

Por ROBERTO H. CAPURRO (*)

“TARTAGALIA” Capurro nov. gen.

Flores acMnomorphi. Calyx campamdatus coriaceus rumpens 5

lobatus. Pétala libera, aequalia, lineal-lanceolata, basi tubo stamineoadnata; tubus stamineus clavatus, in ápice 20-25 stamina, inaequalia;antherae dithecae, lineares, sessiles, dehiscentia longitud,inalis; po¬llen fiavam globosurn, rugosa,ni; ovarium 5-carpelare, 1 loculare, ovida», ana,tropa; stilus simplex, stigmate leviter capitato; capsula sublig¬nosa, lana fulva farcata; semina numerosa, cotyledonibus' contortu-plicatis.

Arbor sine acideis, stipulatis folia digitada, inflorescentia in cimapauciflora.

Typus : Tartagalia rubra Capurro nov. sp.

Plores actinomorfas. Cáliz campanulado, coriáceo, 5 lobado; pé¬talos libres, iguales, lineal-laneeolados, insertados por debajo del tuboestammoidal ; tubo estamonoidal clavado, dividido en su porción supe¬rior en 20-25 estambres desiguales; anteras lineales, ditecas, sésiles '

dehiscencia longitudinal ; polen amarillento, esférico, con escutelacio-nes finas ; ovario 5 carpelar, 1-lobular, óvulos infinitos, anátropos ;estilo simple, estigma ligeramente ensanchado. Cápsula subleñosa, re¬llena de lana parda, semillas numerosas ; cotiledones contortuplicados.

Arboles sin aguijones, con estípulas, hojas digitadas; infloresceneia en cima pauciflora.

Especie tipo- Tartagalia rubra Capurro noy. sp.

TARTAGALIA RUBRA Capurro nov. sp.

Inflorescentia pauciflora, in ápice.; flores 2,5 cm longis; pedunculis .

— 4 cm longis x 1 mm latis, fulvis, pilosis, bracteis triangularibus vel

(*) Botánico del Museo Arg. de Ciencias Naturales “Bernardino Rivadavia”.

Page 2: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA320

rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro aclmarginen 5 apiculatos, intns pilis simplicibus longis, hyalinis, densevesiitu, 0,5 mm longis; pétala 5, libera, lineal-lanceolata, 2,5 cm lon¬ga x 5 mm lata, ápice oculo, convoiuto intus albidis tomentosis, pilis¡

breviter, extus piloso vestito, ferrugineo, acicular!; tubus stamineusobconicus, 13 mm longus, ruber-glabrys, ápice in 20-25 filamentis di¬viso, inuequalis, 10-12 mm longis, rubro; antheris breviter adnatis,linealis, 2 locularis -H- 1 mm longis; pollen sphaericum, albinum, minu¬te granulosum vcl reticulatum. Pistillum 5-carpidiatum; ovarium 5-lo¬adare, sphaericum, tomentosum, stigmate breviter capitatum; capsula5-valva-, ferruginea, oblongo-elipsoidalis, 7 cm longa x 4,5 cm crassaferruginea, lignosa; lana albido-rosea farda; semina numerosa, ovoi-dalis, lana involuta, 5 mm longa x 3,5 mm diam.; cotyleclones contor-tuplicatae.

Arbor 20 m alta, inermis, trunco basi leviter ventricoso, radicetabulari saepe aperta, exigue ramificata, ramutis novellis, fulvis, cica-tricibus foliorum delapsorum, cortice virescente, plicata 1-2 m- diámetro;

foliis digitalis, pe1iolis teretib us, supra plants ± 16 cm longiscliárn., basi incrassatis, ápice in discum parvum dilatatis; foliolis

5-7, breviter petiolqtis, coriaceo-membranoceis, aovado-lanceolatis, ar-ticulatis, margine integerrimis, pedulatis, basim cuneatis, ápice rotun-datis, vel breviter acuminatis, parum scissis; 30 cm longis x 13 cmlatis, facies dorsalis glabra-, ventralis tomentosa supra nervis promi¬nent¡bus.

x ± 5mm

Inflorescencias pancifloras, terminales; flores pequeñas de ± 2,5cm largo, con pedúnculo de ± 4 cm largo x 1 mm ancho, pardo, conpelos cortos y bracteolas triangulares o redondeado triangulares, mem¬branosas, de 2 mm largo. Cáliz íntegro, campanulado, 5 dentado, igua¬les, carnoso, pardo verdoso, en su interior presenta una corona forma¬da por pelos aciculares hialinos de 0,5 mm largo; pétalos 5, libres,lineal lanceolados de 2,5 cm largo x 0,5 cm ancho, ápice agudo, ambassuperficies cubiertas de pelos cortos, aciculares, la externa pardo ver¬dosa, la interna roja; tubo estaminoidal obcónico, de 13 mm largo,rojo, glabro, ápice dividido en 20-25 filamentos desiguales, de 2 a 12mm largo, rojos, con papilas ; anteras pequeñas, adnadas, lineales 2-lo-culares; polen esférico, blanco-amarillento, con finas eseutelaciones ;pistilo 5-carpelar ; ovario esférico, 5-locular, tomentoso, estigma ligera¬mente ensanchado ; cápsula 5 valvar, parda, oblongo elipsoidal de 7 cmlargo x 4,5 cm ancho, relleno de pelos delgados, pardos ; semillas ovoi-dales, pardo oscuras de 5 mm largo x 3,5 mm ancho ; embrión contor-tuplicado.

Arbol de cerca de 20 m altura y 1,20 m de diámetro, sin aguijo¬nes, algo ensanchado -en su porción inferior, con raíces tabulares, aveces abierto, con "pocas ramificaciones principales en sus extremos.las jóvenes de color violáceo, con cicatrices de las hojas caídas, corteza

Page 3: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

if

s.v,

» «:

. ~/ s

%I

r-,

A. ¿...* J

4 A»I i

/ 4 C'\

4

k\v / ii; .

mm*m y i*..

J f /AV* ! - 24w--

> .A

j

/« 'IIJ itt m

W\/Á\ I

yy'ypÿ}f \!.! ,

AAL: w>& A.7- !•/

i/-\ v\ 'ÿ -_> v"i á

:.\íK| sf T i\ X > A vAr '

B

5 \ ,

V, XX, Á -fXAt|v\ A

X-•-.

4 '•.

W

i. Il

'

D

& à 1LG &!**S .

! % •

A11XVH

W

Tartagalia rubra Capurro (Cotipo): A, hoja (x 1); B, inflorescencia (x 1); C, floraislada (x 1 %); D, corte longitudinal de la flor (x 4); E, inserción del ova¬rio; F, anteras con polen (x 23); G, polen; H, fruto (x 1); I, semilla (x 7).

Page 4: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

BOLETíN DE LA SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA722

verdosa, plegada. Hojas digitadas ; pecíolo cilindrico, aplanada su ca¬ra superior, pubescente de ±16 cm largo x ± 5 mm diámetro, ensan¬chado en su base y ápice dilatado en un pequeño disco ; 5-7 foliolos,brevemente peciolados, membranosos, aovados-lanceolados, articula¬dos, margen continuo y andulado, base aguda, ápice obtuso o tenua-meute acuminado, raramente hendido, de 30 cm largo x 13 cm ancho,cara dorsal glabra, la ventral con pelos sobre las nervaduras promi¬nentes.

Material estudiado: Salta: Tartagal, sierras de San Pedro, leg. Capurro10-XI-1954 (BA. 57209 Cotypus); Salta, Dpto. San Martín, río Carapari, ait.050 m.s.m ., 22-11-1954, leg. Teodoro Meyer, N9 18,171 (LIL), 440654, cotypus);Tucumán, cultivada en el Instituto Lillo, leg. Teodoro Meyer, N*? 12642, 25-X-1947(Lil. 203920); Tucumán, cultivada en el Instituto Lillo, leg. T. Meyer, núm.12825, l-XII-1947 (Lil. 207615); Tucumán, cultivada en el Instituto Lillo, leg.T. Meyer, N<? 14192, l-IX-1948 (Lil. 236003).

Hemos designado a esta especie con el nombre de Tartagalia porser Tartagal la localidad de Salta de un ejemplar coleccionado porSchreiter, que según referencias fue plantado en el jardín Botánicodel Instituto Miguel Lillo de Tucumán y rubra joor el color rojo desus flores.

OBS. —- El género Tartagalia es muy próximo a Ceiba pero di¬fiere de ella por el número de estambres desiguales y la antera pe¬queña y recta. Los distintos botánicos que 'se han ocupado de esta fa¬milia consideran que ésta consta de tres tribus : Adansonieae, Matisieaey Durioneae cuyos caracteres diferenciales se mencionan en la clavesiguiente :

A. Hoja siempre digitada 1-3 brateolas en la base de las flores.Tribus. 1) Adansonieae Benth

A’. Hojas simples, muy raro compuestas.

B . Hoja generalmente simple, base trinervada, raramente trilobada.Cotiledones foliáceos.

Tribus. 2) Matisieae Benthcarnosos.

B’. Hoja siempre simple, penninervada. Cotiledones generalmenteTribus. 3) Durioneae Benth

En la clave, siguiente indicamos los caracteres diferenciales delos géneros que integran las tribus Adansoniaeae a la cual perteneceTartagalia :

Tribus ADANSONIEAE

Schumann, C. in Engler-Prantl, Natürlichen Pflanzenfam. ed 14, III. 6 (1890) 58;

id. in Martius, Flor. Bras. XII, 3 (203) Backuizen van den Brink, Bull. Jard.Bot. Buitenzorg. 34 ser. VII (1024).

Page 5: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

VOLUMEN IX - JULIO 1961 32"

Ilojas siempre palmado-compuestas ; flores 1-3 bracteoladas; pa-racaliz ausente, pétalos tomentosos, cotiledones foliáceos, plegados oretorcidos.

CLAVE DE LOS GENEROS

A. Flores cigomorfas, con anillo de estaminodios, bracteolas persistentes, tubodel androceo curvado, ápice 5 dentado o 5 estambres libres, simples,anteras ditecas, paralelas, lineales o anfractuosas.

1) Chorisia

A’. Flores actinomorfas, sin anillo de estaminodios. Tubo del androceo incom¬

pleto, ápice siempre dividido en filamentos; anteras mono o ditecas.

B. Tubo del androceo cilindrico o yentricoso, ápice dividido en oo

estambres.

C. Fruto dehiscente, su interior glabro o lanoso.

D. Cápsula rellena por numerosos pelos largos, semillas peque¬ñas, oval-globosas.

E. Cáliz persistente, tubo del androceo cilindrico, estambrespblongos-reniformes; receptáculo floral tomentoso, pelosdel fruto pardo.

2) Bombax.

E’. Cáliz deciduo, tubo del androceo ventricoso unido alcáliz y corola, estambres 1 antera los interiores y 2 an¬teras los exteriores. Receptáculo central glabro.

3) Gossampinus

D’. Cápsula en su interior glabra o vellosa; semillas grandes, re¬niformes, cotiledones carnosos.

4) Pachira

C’. Cápsula indéhiscente, con contenido farináceo.5) Adansonia

B’. Tubo del androceo cónico u obcónico, estambres 5 a 25.

F. Androceo cónico, estambres 5, raro 10, 1-3 anteras.

6) Ceiba

F’. Androceo obcónico, estambres 20-25, desiguales, ante¬ras lineales, bivalvas.

7) Tartagalia

Adansonia y Gossampinus son de Africa, Asia y Australia,Spirotheca (Ulbrich, E., Notizbl Bot. Gard. VT(1914) 159 y Bomba-copsis (Pittier, Contr. Unit. St. Nat. Herb. XYITI (1914) 1(52 que semencionan para América son considerados (Baekhuizen van den Brink,R. C. Bull Jard. Bol. Buitenzorg, 3* ser. VI (1,924) 174 y 198) sinó¬nimos de Ceiba el primero y de Bombax del segundo.

Page 6: UN NUEVO DE ACACEAE - Sociedad Argentina de Botánica320 BOLETíN DE I.A SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA rotundato triangularibus, membraneis 2 mm longis. Calyce integro acl marginen

BOLETíN DE LA SOCIEDAD ARGENTINA DE BOTáNICA324

BIBLIOGRAFIA

BACKHUIZEN van den BRINK, B. C., Revisio Bombacearum. Bull Jard. Bot. Bui-tenzorg. 3? ser. VI(1924) 160-232, 13 lám.

BRITTEN, I. y BAKER, C. G., Notes on Ceiba. Journ Bot. XXXIV (1896) 173-176.

CHODAT, R. y HASSLER E., Plantae Hasslerianae. Bull. Herb. Boissier 2ÿ ser.V (1905) 71-73.

CHODAT. R., Plantae Hasslerianae. Bull. Herb. Boissier VII, Apéndice I(1899) 67.

DAWSON, G., Las especies del género Chorisia cultivadas para adorno en laRepública Argentina. Rev. Arg. Agr. XI (1944) 1-10 4 tab.

DUGAND, A., Psepdobambax. Caldasia II (1943) 65.

FRIES, R. E., Zur Kenntnis der Phanerogamenflora der grenzgebiete zwischenBolivia und Argentinien. Ark. Bot. Stockholm VI, 2 (1906) 1-16 tab. 1.

- ibidem. Fedde Repert IV (1907) 104-105.

HASSLER, E., Plantae paraguarienciaes novae vel minués cognitae. Bull. Herb.Boissier .VII, 2- ser. (1907) 174-176.

lantarum inBONPLAND, A., y HUMBOLDT, A., Nova Genera et species pgrinatïone orbis novi collegerunt, descripserunt ex schedibonplandi in ordinem digesset Carl S. Kunth (1822).

PITTIER, H., On Gyranthera and Bombacopsis, with a Key to the American ge¬nera of Bombacaceae. Journ. Wàshington Acad. Sci. XVI (1926) 207-214.

pere-is autographis A.

SCHUMANN, C., Bombacae en Engler y PrantI, Die Natiirlichen Pflanzen fami-liem III, abt. 6 (1895) 53-68.

SCHUMANN, C., Bombaceae en Martius, Flora Brasiliensis, XII, 3 (1886) 201-234. tab. 40-46.

SAINT-HILAIRE, A. de, Flora Brasiliae Meridionalis. I (1824-32) 257.

SAINT-HILAIRE, A. de, Plantes usueles des Brasiliensis. (1924) tab. LXIII.

STANDLEY, P., Field Museum of Nat. History Bot. XVII (1937). 199.