UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU

UNIVERZITET U ISTONOM SARAJEVU FAKULTET FIZIKOG VASPITANJA I SPORTA ISTONO SARAJEVO STUDIJSKI PROGRAM : FIZIKO VASPITANJE

DIPLOMSKI RADTEMA : TEHNIKA I METODIKA OBUAVANJA ALPSKOG

SMUANJA KOD POETNIKA

KANDIDAT : Srdjan Vidojevi

MENTOR : Dr Radivoje Krsmanovi

Pale, 2010. godina

SADRAJ1. UVOD.........................................................................................................3 2. ISTORIJSKI RAZVOJ SMUANJA.........................................................4 2.1. Istorija smuanja u BIH.................................................................6 3. PREDMET I ZNAAJ RADA...................................................................7 3.1. Predmet rada..................................................................................7 3.2. Znaaj rada.....................................................................................7 3.3. Cilj rada..........................................................................................7 4. KARAKTERISTIKE ALPSKOG SMUANJA........................................8 4.1.Uticaj smuanja na psihosotske dimenzije linosti.........................8 5. ALPSKA KOLA SMUANJA..............................................................10 5.1.Formiranje grupe smuara poetnika............................................12 6. OSNOVNI METODI U NASTAVI SMUANJA...................................13 7. OSNOVNA KOLA ALPSKOG SMUANJA.......................................15 7.1. Kontrola sigurnosti smuarskih vezova.......................................15 7.2. Osnovni stav na smukama..........................................................16 7.3. Hodanje i klizanje........................................................................17 7.4. Okretanje......................................................................................17 7.5. Penjanje........................................................................................19 7.6. Padanje i ustajanje........................................................................21 7.7. Spust pravo...................................................................................22 7.8. Spust koso....................................................................................24 7.9. Bono otklizavanje.......................................................................25 7.10. Pluenje......................................................................................26 7.11. Pluni zaokret.............................................................................28 7.12. Zaokret ka padini.......................................................................30 7.13. Klinasti poloaj..........................................................................30 7.14. Klinasto zaokret.........................................................................31 7.15. Osnovni zaokret.........................................................................31 7.16. iroko vijuganje.........................................................................33 7.17. Klizaki korak............................................................................34 8. ZAKLJUAK...........................................................................................35 9. LITERATURA..........................................................................................36

2

1.UVODAlpsko smuanje karakteriu mnogi faktori koji se po svojoj specifinocti objedinuju i ine ga zabavnim i interesantnim. Sam boravak na planini omoguava disanje svjeeg zraka sa veom koncentracijom kiseonika. Smuanje ima socijalnu dimenziju koja nije nezanemariva.Druenje i boravak na snijegu,snalaenje i funkcionisanje u snijenim uslovima nosi eho suivota sa prirodom.Jednako kao klizanje,plivanje ili voznja bicikla,ova jednom nauena vjetina ostaje do kraja zivota. Ljubiteljima smuanja koji sigurno vladaju svojim smukama na svim vrstama snijega otvara se udesan svijet u kojem priroda uestvuje i kao gost i scenograf i reiser. Psihofizike sposobnosti,vjetine i znanja,moraju biti u neraskidivoj vezi i jedino na taj nain je mogue ostvarenje i osnovnog cilja i zadatka da se put uenja usmjeri ka vrhunskoj tehnici. U ovom radu pokuau prenijeti dio iskustva koje sam stekao radei kao instruktor skijanja na Jahorini, i da predstavim tehnike smuanja,kao i nain obuke tih tehnika,metodike postupke i savjete uz koje se na najlaki nain savladavaju elementi pojedinih tehnika.

Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika 3

2.ISTORIJSKI RAZVOJ SMUANJAIstorija smuanja duga je i see u daleku prolost.Smatra se da su prve smuke pronadjene oko 4500 godina prije nove ere u Hotingu(vedska). Prve smuke su imale zadatak da svojom povrinom,koja je bila vea od normalnih stopala,odravaju ovjeka na snijegu,pomau u koraanju a da pri tom ne pada u njega. Smuke su se pojavile u zemljama sa dugom zimom i prvenstveno su sluile lovcima prilikom lova na divlja.U svom razvojnom putu mijenale su duinu i oblik,i imamo sljedee tipove smuki: 1 ARKTIKI TIP poznat je sjevernoj Aziji i sjevernoistonoj Evropi.Smuke su bile iroke,jednake duine,presvuene krznom sa podignutim mjestom za stopala. 2 JUNI TIP - karakteristian je za sjeveroistonu i istonu Aziju.Smuke su imale gole plohe,nisu bile presvuene krznom,bile su jednake duine,kratke sa izdubljenim mjestom za stopala. 3 CENTRALNI SJEVERNI TIP ove smuke nisu bile iste duine.Lijeva smuka je bila dua a desna kraa i presvuena krznom.Smuar se pri vonji odgurivao desnom nogom a na lijevoj se klizao. Sa razvojem smuki i tapovi su mijenjali svoj oblik.U poetku se koristilo koplje kao tap za odgurivanje a kasnije poinju da se upotrebljavaju dva tapa koji su izradjivani od drveta.


Prvo slubeno takmienje je bilo raspisano u pokrajini Kristijanija, 1767. godine, i to na duinu staze od 60 km.

Prvo vee takmienje odrano je 1843. godine u Tromse-u.1866. godine,u selu Iverslokken,odrano je kombinovano takmienje koje se sastojalo od tranja na daljinu,sputanja i skokova,a staza je bila postavljena u krug,pa je svaki takmiar morao obii vie krugova.

Staza u Iverslokkenu

Prvi smuarski klub osnovan je u Kristijaniji 1875. godine, koji od tada redovno odrava smuarska takmienja u blizini Kristijanije.Ova sportska takmienja, doprinjela su daljem razvoju smuarstva.Smuanje se sve vie iri i polako poinje kao sportska grana da silazi u Srednju Evropu. Norveki period skijanja u Evropi je bio sasvim kratak i na samom kraju 19. veka istisnuo ga je alpski period.Medjutim, na strmim alpskim padinama, norveke skije su bile predugake, a vezovi nisu omoguavali lateralni pritisak noge nuan u zavoju na strmoj padini.Matijas Zdarski poinje projektovati svoje nove idealne skije i vezove kojima je dao naziv Lilienfeld. Sada su skije sve krae i ue a metalni vez zamjenjuje dotadanji. Smuke i vezovi sve se vie usavravaju a tehnika se penje na jo vei stepen.Danas za svaku disciplinu imamo posebne smuke.

Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika

2.1. ISTORIJA SKIJANJA U BOSNI I HERCEGOVINI5

Prve smuke u Bosnu i Hercegovinu stigle su s Austrougarskom okupacijom ovih krajeva.Donijeli su ih austrijski vojnici i namjetenici, koji su se ovim sportom do tada bavili u svojim Alpima. Medjutim,domae stanovnitvo u poetku ostalo je samo posmatra ove novine. Smuanje je u to vrijeme bila samo sporedna aktivnost tek pojedinih lanova planinarskih drutava,od kojih je prvo, s imenom Turistiki klub osnovano 21 septembra 1892. godine,a okupljalo je prije svega strance i po nekog od domaih bogatijih ljudi. 1923. godine osnovano je planinarsko drustvo Romanija,napravljen je i prvi hotel na Jahorini nazvan ator,a 1928 godine osnovan je SKI klub koji je ostavio dubok trag u razvoju smuastva. Prva iara je dovrena i otvorena 29.11.1952.godine. Polazna stanica je od hotela Jahorina.


3.PREDMET I ZNAAJ RADA6

3.1.Predmet rada Predmet rada sastoji se u tome to e se na savremen i efikasan nain prezentirati obuka tehnikih elemenata sa primjenom pedagokih metoda. Poznavajui karakteristike uzrasta, sa aspekta biolokog razvoja, funkcionalnih i motorikih sposobnosti bie primjenjena adekvatna metodika obuke smuarskih elemenata. 3.2.Znaaj rada Na osnovu rezultata koji se mogu zapaziti u toku obuke smuarskih elemenata i usavravanje istih,mogue je predloiti najracionalnije i najefikasnije metodske postupke za to bri i kvalitetniji rad sa odredjenim kategorijama.Izbor vjebi i metodskih postupaka omoguie svima onima koji budu itali rad da iste primjene u obuci. 3.3.Cilj rada Osnovni cilj rada je da se adekvatnim metodskim postupcima vri obuka alpskog smuanja u skladu sa uzrastom i sposobnostima poetnika.


4. KARAKTERISTIKE ALPSKOG SMUANJA7

Alpsko smuanje se svrstava u polistrukturalne sportove u kojima dominira aciklina struktura kretanja. Usvojena tehnika smuanja automatizuje se i pohranjuje u programe za trajnu memoriju. Smuanje mogu upranjavati svi,od najmladjeg do najstarijeg uzrasta,bez negativnih uticaja na organizam. Malo sportova ima svestran uticaj na razvoj omladine kao to ima smuanje,podstiui tako razvoj aparata za kretanje, takodje doprinosi razvoju konativnih i kognitivnih sposobnosti kao i pozitivnoj socijalizaciji linosti.

4.1.UTICAJ SMUANJA NA PSIHOSOMATSKE DIMENZIJE LINOSTI

Uticaj smuanja na antropometrijske karakteristike Antropometrijske karakteristike su genetski uslovljene,te se treningom ne moe uticati na poveanje longitudinalne i transferzalne dimenzionalnosti skeleta.Upranjavanjem smuanja mogue je poveati voluminoznost tijela i smanjiti nivo potkonog masnog tkiva.Znaajan uticaj smuanja je na antropometrijske karakteristike jer prua optimalne uslove rasta i razvoja, oblikuje aparat za kretanje,jaa organizam,razvija pravilno dranje tijela kao znaajne komponente na koju je mogue nadograditi i ostale dimenzije linosti koje su znaajne za bavljenje sportom,rekreacijom i radnim procesom.


Uticaj smuanja na motorike sposobnosti

8

Smuanje je sport u kome su motorike sposobnosti zastupljene kompleksno.U smuanju sve motorike sposobnosti sa odredjenim koeficijentima uea definiu jednainu specifikacije od koje zavisi uspjeh. Smuanje je specifian sport,koji ima sklisku i nestabilnu podlogu,te predstavlja stalnu borbu za odravanje ravnotenog poloaja. RAVNOTEA je sposobnost odravanja ravnotenog poloaja tijela putem vidnog analizatora,vestibularnog aparata i kinestetikih osjeaja. Ona ima veoma visok koeficijent urodjenosti te se treningom ne moe puno poveati,treba istai da je ravnotea veoma znaajna sposobnost kod smuara. KOORDINACIJA je sposobnost izvodjenja koordiniranih i komplikovanih pokreta u vremenu i prostoru.Ima veoma visok stepen urodjenosti oko 80 %.Alpsko smuanje je karakteristino po brzoj promjeni pravca, promjeni ritma kretanja, samim tim neophodan je i visok nivo kordinacije. SNAGA je sposobnost suprotstavljanja vanjskim i unutranjim otporima pomou miinog naprezanja.Imamo tri vrste snage,i to: eksplozivna,repetativna i statika. FLEKSIBILNOST je sposobnost izvodjenja maksimalne amplitude pokreta.Kod smuara je pogotovo bitna fleksibilnost donjih ekstremiteta. Fleksibilnost opada sa godinama,te je treba razvijati u mladjem uzrastu i odravati na optimalnom nivou. BRZINA POJEDINANIH POKRETA je sposobnost koju karakterie brzina reakcije i brzina frekvencije.Ima visok koeficijent urodjenosti,oko 95 % i ne moe se treningom mnogo uticati na nju. Brzina pokreta ekstremiteta je vana kod smuara,jer promijeniti smjer i poloaj tijela u to kraem vremenskom intervalu zadatak je ove motorike sposobnosti. PRECIZNOST je sposobnost pogadjanja cilja vodjenim ili izbaenim projektilom.Ova sposobnost je zastupljenja kod smuara kada smuar sa svojim smukama cilja metu koja se zove idealna padna linija-.Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika

5.ALPSKA KOLA SMUANJA

9

Zbog sve veeg interesovanja za smuanje, pojavljuju se skole skijanja, koje imaju za cilj osposobljavanje ljudi za kretanje na smukama u razliitim uslovima,kao i uenje novih tehnika. Proces obuke i usavravanja smuarske tehnike zasniva se na naelu postupnosti.Kreemo od prostih prema sve sloenijim elementima smuarske tehnike, prvo u idealnijim terenskim i snjenim uslovima, a potom na zahtjevnijim terenima. Danas imamo vie tehnika smuanja,a tri osnovne su: 1)Pluna tehnika 2)Paralelna tehnika a) paralelna tehnika u svom tradicionalnom obliku b) karving tehnika kao vid paralelne tehnike 3)Prestupna tehnika Alpska skola smuanja obuhvata tri djela: a) Osnovna kola b) Napredna kola c) Takmiarska kola a)OSNOVNA KOLA ALPSKOG SMUANJA: kao to i samo ime govori, radi se o osnovnim elementima smuarske tehnike, koja predstavlja osnovu za nadogradnju. Polazi se od hodanja,okretanja, penjanja, spusta pravo, kosog spusta, bonog spusta, bonog otklizavanja, zavoja prema padini, pluenja, plunog zavoja, irokog vijuganja i klizakog koraka.


b) NAPREDNA KOLA ALPSKOG SMUANJA: u naprednoj koli smuanja savladjuju se paralelni zavoj, brzo vijuganje, smuanje u dubokom snijegu, smuanje po grbama i terenski skok.10

c) TAKMIARSKA KOLA ALPSKOG SMUANJA: kao to i samo ime govori radi se o onim elementima koji se primjenjuju za vrijeme takmienja. Ova kola ima zadatak da ukae na specifinosti elemenata tehnike koje se primjenjuje u slalomu, veleslalomu, superveleslalomu i spustu. Elementi tehnike koji se koriste u takmiarskoj koli smuanja su: -osnovni prestupni zavoj, paralelni prestupni zavoj, vijuganje sa prestupanjem, takmiarski zavoj i takmiarski stav u spustu pravo.

JELENA LOLOVI


5.1.FORMIRANJE GRUPA SMUARA POETNIKA

11

Prema svjetskim standardima, grupe obuhvataju najvie deset polaznika,poeljno je da su u svom sastavu homogene prema uzrastu, znanju smuanja, psihofizikim sposobnostima ali bez obzira na pol. Obuka se moe izvoditi u dvije i vie grupa prema znanju smuara, sa mogunou da oni koji zaostaju ili bre napreduju predju u odgovarajuu grupu. Poetnik, ako je okruen boljim od sebe, lako se obeshrabruje, a pored toga usporava i napredak ostalih u grupi. Za mjesto okupljanja polaznika kole smuanja koristi se irok i ravan plato, blizu blagih padina. Prvi dan se izvri gruba podjela poetnika po grupama. U prvom kontaktu uitelj treba da se upozna sa polaznicima kole i da im prui dodatne informacije o nastavi, nainu rada, opremi i ostalim bitnim stvarim koje treba da poznaje svaki skija.


6.OSNOVNI METODI U NASTAVI SMUANJAMetodski postupci koji se primjenjuju u nastavi smuanja, slini su metodskim postupcima koji se primjenjuju kod obuke i usavravanja12

tehnikih elemenata i u drugim sportovima.Pravilan razvoj nastavnih metoda i njihovo pravilno primjenjivanje prilikom obuke predstavlja znaajnu komponentu u usvajanju odredjene tehnike. Prilikom obuke smuanja koristimo najee dva metoda: a) Metod usmenog izlaganja b) Metod demonstracije a) METOD USMENOG IZLAGANJA Metod usmenog izlaganja je nezamjenjiv metod koji se koristi prilikom obuke smuanja. Opisivanje pokreta u cjelini ili pojedinih dijelova pokreta kod smuara stvara sliku kako treba da izgleda taj pokret,tj. kako treba da se izvede. Usmenim izlaganjem moemo ukazati i na greke koje se javljaju u korekciji tijela. Nastavnik ili trener koji se obraa uenicima mora da bude jasan, konkretan, razumljiv i da informacije prenese na najjednostavniji nain, bez upotrebljavanja strani izraza.


b) METOD DEMONSTRACIJE Metod demostracije predstavlja osnovni metod u obuci odredjenih elemenata smuanja. Vizuelno doivljavanje pokreta smatra se najbrim stvaranjem slike u centralnom nervnom sistemu. Prilikom izvodjenja demostracije, demonstrator ne smije da pravi greke pri izvodjenju,13

demostracija mora biti tehniki ispravna i vizuelno jasna, jer greke koje se usvoje pri obuci veoma je teko ispraviti. Poseban znaaj ova metoda ima u radu sa djecom, jer djeca imaju veliku mo oponaanja. Metod demostracije ima dva naina na koji se moe pokazati odredjeni elemenat. Sintetiki nain- koji podrazumijeva demonstracijuodreene tehnike u cjelini, tako da smuari formiraju predstavu tehnike u cjelini sagledavajui cijelu strukturu pokreta. Strunjaci smatraju da je sintetiki metod neophodan i da ga treba primjenjivati prije analitikog metoda. Analitiki metod- podrazumjeva demonstraciju elemenata po dijelovima. Ovaj metod je nezaobilazan u obuci poetnika i omoguava ralanjivanje pokreta na njegove dijelove, kada poetnici savladaju pojedinane segmente onda se izvodi pokret u cjelini povezujui sve faze. Ovaj metod demonstracije omoguava da bre doemo do cjelovitog izvoenja pokreta.


7. OSNOVNA KOLA ALPSKOG SMUANJAOsnovna kola smuanja ima zadatak da osposobi polaznike osnovnim elementima: spust pravo, kosi spust, bono otklizavanje, zaokret prema padini, pluenje, pluni zaokret, iroko vijuganje i klizaki korak.14

Prije poetka nastave u osnovnoj koli smuanja, moraju se uvjebati predvjebe u mjestu i u kretanju na ravnom terenu, a tu spadaju: kontrola sigurnosti smuarski vezova, osnovni stav na smukama, hodanje i klizanje, okretanje, penjanje, padanje i ustajanje. 7.1. KONTROLA SIGURNOSTI SMUARSKI VEZOVA Zlatno pravilo u smuanju glasi:Prije smuanja izvriti provjeru sigurnosti vezova. Ovo pravilo treba svi da primjenjuju a naroito oni koji rade sa poetnicima.Kontrola vezova nije znaajna samo zbog efikasnosti obuavanja, ve i zbog otklanjanja mogunost povredjivanja. Postoji vie naina kontrolisanja sigurnosti vezova: Prvi nain-nastojimo da bonim udarcima o smuku izbacimo skiju postrance.(slika 1.) Drugi nain-povlaenjem noge ka gore, teimo da oslobodimo petu iz veza.(slika 2.)

Slika 1.

Slika 2.


U oba sluaja kontrole sigurnosti vezova,vez mora da se otvori. Ukoliko se prilikom kotrole vezovi ne otvore, pristupa se regulisanju veza sa smanjivanjem stepena zategnutosti ili smuarskim argonom reeno smanjuje se kilaa na vezu. 7.2. OSNOVNI STAV NA SMUKAMA

15

Pod smuarskim stavom podrazumjeva se poloaj na smukama koji omoguava najefikasniji i najfunkcionalniji poloaj tijela za izvodjenje smuarskih elemenata. Osnovni smuarski stav podrazumjeva stajanje na paralelnim smukama, razmaknutim u irini kukova. Optereenje treba da bude pravilno rasporedjeno na obadvije smuke.Vrimo blagu fleksiju u skonom zglobu, zglobu koljena i zglobu kuka. Trup je blago povijen prema naprijed a ruke su ispred tijela, ake su postavljene u irini ramena sa laktovima izbaenim vani. Koljena su uvijek prema naprijed i treba da dodiruju prednju stranu pancerice. Pogled je usmjeren naprijed, Teina linija pada na prednji dio stopala. Postoje tri smuarska stava: visoki, srednji i niski smuarski stav. Najvei dio vonje odvija se u srednjem smuarskom stavu.


7.3. HODANJE I KLIZANJE Osnovna karakteristika su tapovi koji predstavljaju produene ruke. Iz osnovnog stava, kretati se malim koracima prema naprijed, ne diui smuke va ih drati poloene na snijegu. Pri svakom iskoraku tapove treba upotrebiti za oslonac i odravanje ravnotee.Kada se pomie noga naprijed, zamahuje se tapom suprotne ruke, lijeva smuka i desni tap, pa desna smuka lijevi tap.(slika3) Kretanje treba da je koordinisano bez urbe, a teina treba da se prenosi na prednju nogu. Dalje u obuavanju, hodanje sa16

tapovima prelazi u poklizavanje ime se dobija osjeaj za elemente alpskog smuanja. Ova vjeba se izvodi u krugu velikog prenika, gdje uitelj moe da prati vei dio uenika. Kretanje ne smije da bude isuvie dugo, da ne bi dolo do monotonije ime bi se umanjio efekat rada.

Slika 3.

7.4.OKRETANJE Okretanje je jako vano u periodu obuavanja uenika, zbog navikavanja na smuarsku opremu i kada se eli promjeniti smjer kretanja smuki. Postoje dva osnovna naina okretanja:Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika

a)Okretanje oko vrhova smuki- Smuar iz osnovnog stava podie desnu smuku zadnjim dijelom i odvodi je u stranu, a vrh smuke ostaje na snijegu. Prenosi teinu na desnu smuku i privlai lijevu smuku, ponavljajuci pokret koji je izveo sa desnom smukom. Ubadanje tapova prati ritam podizanja smuki,tj.desna smuka desni tap i lijeva smuka lijevi tap.(slika 4.)

17

Slika 4.

b) Okretanje oko repova smuki-je slino predhodnoj vjebi, samo to sada podiemo vrh smuke i rotaciju vrimo oko repova smuke.(slika5.)

Slika 5.


7.5. PENJANJE Penjanje je neophodno savladati na samom poetku obuke smuanja. Vjebajui penjanje istovremeno se uvjebava pravilan stav na smukama, stajanje na rubnicima smuki, privikavanje na smuke i pancerice, a istovremeno vrimo i zagrijavanje prije smuanja. Imamo tri prepoznatljiva18

naina penjanja: stepenasto bono penjanje, stepenasto koso penjanje i penjanje raskorakom. a)Stepenasto bono penjanje Ovo penjanje najee se primjenjuje po dubokom snijegu i zaledjenoj podlozi. Tijelo je postavljeno bono na padnu liniju. Smuar prenese teinu na donju smuku oslanjajui se na donji tap, pomjera gornji tap i gornju smuku, zatim prenosi teinu na gornju smuku i privlai donju smuku. Pokreti se izvode neizmjenino, lagano i koordinirano. Treba naglasiti da su rubnici jedne skije uvjek postavljeni pod pravim uglom na padnu liniju. (slika 6.)

Slika 6. a

Slika 6. b

b) Stepenasto koso penjanje Stepenasto koso penjanje se razlikuje od predhodnog samo u tome to se prilikom penjanja uvjek ide gore i naprijed. (slika 7.)Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika

19

Slika 7.

c) Penjanje raskorakom Ova metoda je sporija i napornija od ostalih tehnika penjanja. Smuke su sa razmaknutim vrhovima postavljenje na unutranje rubnike, dok ja smuar licem i grudima okrenut ka padini uz koju vri penjanje. tapovi se cijelo vrijeme dre iza sebe da bi se mogli osloniti na njih. Koraci se izvode uz odupiranje o tap suprotan od noge koja se podie. tapove drimo tako to stavimo aku iznad vrha drke, s palcem i prstima okrenutim nadole. (slika 8.)

Slika 8.


7.6. PADANJE I USTAJANJE20

Padovi u smuanju su neizbjeni. Nastaju naruavanjem ravnotenih poloaja. Ukoliko dodje do pada, ne treba mu se suprostavljati, nego ga kontrolisano izvesti. Pad treba izvesti tako da tijelo pada bono i nazad uz sputanje teine tijela ka podlozi.Treba izbjegavati padove na rame i kuk jer mogu izazvati povrede. Padovi su sastavni dio smuanja i zato nije mogue nauiti smuanje bez padova.(slika 9.)

Slika 9.

Poetnicima je lake savladati tehniku ustajanja od tehnike padanja. Da bi se pravilno ustalo, smuke se postavljaju ispod sebe vertikalno na padnu liniju, privui ih to blie ispod sebe. Rubnici treba da sijeku padinu pod pravim uglom, tako da ne dozvoljavaju klienje niz padinu. tapovi se postavljaju paralelno iza tijela i potiskom od podlogu smuar se die na smuke. (slika 10.)


21

Slika 10.

U dosadanjem dijelu kole alpkog smuanja objasnili smo predvjebe, odnosno elemente koji su bitni za dalje uenje. U nastavku rada predstaviu elemente osnovne kole alpskog smuanja.

7.7. SPUST PRAVO Spust pravo je najbri nain sputanja smuara niz padnu liniju. To je smuarski elemenat koji slui kao osnova za izvodjenje velikog broja smuarski likova. Kod spusta pravo, poloaj tijela je isti kao kod srednjeg smuarskog stava. Smuke su postavljene paralelno u irini kukova,teite je ravnomjerno rasporedjeno na obje smuke, vrimo blagu fleksiju u skonom zglobu i zglobu koljena,trup je blago savijen a pogled usmjeren u pravcu kretanja. Ruke su blago savijene u laktovima, dok su tapovi medjusobno paralelni, sa krpljama iza tijela. U poetku vjebanja, padina treba da bude blaga i ravna. Da bi lake savladali ovaj elemenat date su neke predvjebe. Da bi se pojaalo pregibanje tijela, poetnici se provlae ispod tapova.(slika 11.) Dohvatanje prednjih i zadnjih dijelova smuki je takodje jedna od predvjebi.(slika 12.)


Slika 11.

Slika 12.

Neizmjenino podizanje smuki jo je jedna od vjebi koju koristimo za uvjebavanje spusta pravo.(slika 13.) U daljem uenju treba naglasiti poskakivanje i odvajanje zadnjih dijelova smuki od snijega. Na kraju moemo objasniti i spust pravo preko blagog nagiba. Kod ove vjebe, najbitnije je da putanja teine tijela zadri paralelnost sa putanjom smuki. (slika 14.)


Slika 13.

Slika 14.

7.8. SPUST KOSO Smuanje preko padine koso naziva se spust koso. Smuke su medjusobno paralelne i razmaknute u irini kukova. Gornja smuka je ispred donje za duinu vrha smuke. Teina tijela je na donjoj smuki. Linije koje spajaju vrhove smuki, skonih zglobova, zglobova koljena, kukova i ramena su paralelni. Ruke sa tapovima su simetrine u odnosu na ramena. (slika 15.) U kosom spustu niz padinu treba zauzeti naizmjenino visoki i srednji stav. Sledea vjeba je vonja u kosom spustu tako da se vidi trag rubnika u snijegu i to bez otklizavanja, korigovanje treba vriti uz pomo tapa.(slika 16.)Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika 24

Slika 15.

Slika 16.

Pri spustu koso niz padinu na donjoj smuki treba podizati zadnje dijelove smuki.(slika 17.)

Slika 17.

7.9. BONO OTKLIZAVANJE Bono otklizavanje je tehnika sputanja niz padinu na poprenim plohama smuki. Smuke se postavljaju tako da ne rube, nego da klize. Postavljajui smuku na kliznu povrinu omoguavamo klizanje niz padinu bono.(slika 18.)


Slika 18.

Prije poetka vjebanja trebe ponoviti kosi spust, zatim bono otklizavanje u mjestu a posle uvjebavati pomjeranje koljena ka padini. (slika 19.) Otklizavanje je lake to je vea povrina oslonca.

Slika 19.


7.10. PLUENJE26

Pluenje je smuarski elemenat koji omoguava usporavanje brzine kretanja i zaustavljanje. Idealan je za poetnike. Naziv je dobio zbog postavljanja smuki u poloaj pluga ili ralice. Plug se izvodi tako to su smuke prednjim dijelom pribliene a zadnjim dijelom razmaknute jedna od druge. Vrimo fleksiju u svim zglobovima (skonom zglobu,zglobu koljena i zglobu kuka). Gornji dio tijela je u blagom pretklonu, koljena su potisnuta naprijed i unutra tako da smuke stoje na unutranjim rubnicima i reguliu brzinu kretanja. Ruke su ispred tijela, blago savijene a pogled je usmjeren naprijed.

Metodiku obuke zapoinjemo iz osnovnog stava, uvjebavajui plug u mjestu. Zatim iz spusta pravo prei u pluenje, iz pluenja probati zaustavljanje na padini. Neizmjenino poveavati i smanjivati brzinu kretanja niz padinu. (slika 20.)


27

Slika 20.

7.11. PLUNI ZAOKRET Pluni zaokret je najjednostavniji nain promjene pravca kretanja na smukama. Smuarski stav je isti kao kod pluenja, samo se kod zaokreta vri prenos teine na spoljnju smuku. Vrimo optereenje na koljeno spoljne noge, gurajui ga naprijed i unutra. Tijelo prati pravac kretanja. Prva vjeba u metodikom postupku je pluenje pravo, zatim pravimo jedan zavoj bez smuarskih tapova, prvo u jednu a zatim u drugu stranu.(slika 21.)

Slika 21.

Zatim slijedi vjeba plunog zaokreta u dvojkama uz pomo tapova(slika 22.)Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika 28

Slika 22.a

Slika22.b

Na kraju se izvode vjebe plunog zaokreta po tragu uitelja. (slika 23.)

Slika 23.

U cilju korekcije stava, vonja se moe izvoditi sa smuarskim tapovima postavljenim iza ledja. (slika 24.)


29

Slika 24

7.12. ZAOKRET KA PADINI Tehnika zaokreta ka padini sastoji se u gibanju nadole, ime se potiskuju zadnji dijelovi smuki. Savijena koljena vode smuke u zavoj. Sve ovo se vri u kosom smuku. Vjebe koje koristimo u obuci su.: zaokret u niskoj poziciji i zaokret u otklonu od padine. (slika 25.)

Slika 25.


7.13. KLINASTI POLOAJ30

Klinasti poloaj se koristi za promjenu pravca kretanja i za vezivanje zavoja. Poloaj klina ima sve veu primjenu u obuci alpskog smuanja, jer on predstavlja laki nain da se iz poetnih oblika smuanja, predje u napredne paralelne tehnike. Smuarski stav u poloaju klina slian je plunom stavu, sa tim da su zadnji dijelovi smuki malo manje raireni, a prednje dijelove rairimo toliko da oni budu u irini kukova. Pregibanjem koljena naprijed i unutra, smuke postavljamo na rubnike i optereenjem lijeve ili desne smuke mijenjamo pravac. Ravnotea mora biti pravilno rasporedjena na obadvije smuke, ruke su ispred tijela, tapovi paralelni a pogled usmjeren pravo.(slika 26.)

Slika 26.


7.14. KLINASTI ZAOKRET31

Pri izvodjenju klinastog zaokreta, smuar gibanjem i potiskom dole optereti vanjsku smuku i sa potiskom koljena naprijed i unutra poinje izvodjenje zavoja. Unutranja smuka zadrava klinasti poloaj i prati zavoj. Na kraju zavoja, smuar napravi odraz sa donje smuke, odnosno napravi rastereenje, potom rotira i optereti buduu vanjsku smuku i kree u novi zavoj. (slika 27.)

Slika 27. .

Treba naglasiti da prilikom izvodjenja klinastog zaokreta ne smije doi do rotacije tijelom, ako dodje do rotacije moe se izgubiti ravnoteni poloaj.

7.15. OSNOVNI ZAOKRET Osnovni zaokret je kombinacija plune i paralelne tehnike. To je jednostavan nain okretanja i regulisanja brzine kretanja smuara niz padinu. Tehnika ovog zaokreta je manje zamorna od plunog zaokreta. Tek kad se ova tehnika usavri, moe se rei za poetnika da je poeo da skija.Tehnika i metodika obuavanja alpskog smuanja kod poetnika

Smuar iz spusta koso u srednjem smuarskom stavu zaplui gornjom smukom, sputajui teite tijela. Gornja noga se savija, vrimo potisak na koljeno gurajui ga unutra i naprijed a pluni zaokret se vodi gornjom32

smukom sve do padne linije. tap se ubada u momentu najveeg teita tijela, zatim se vri zaokret ka padini uz privodjenje donje smuke gornjoj. Zaokret se zavrava u smuarskom otklonu. (slika 28.)

Slika 28.

Vjebe koje se koriste za vjebanje osnovnog zaokret su: pluni zaokret, spust koso na blagoj padini, pluni zaokret na blagoj padini, zaokret ka brijegu i na kraju izvesti elemenat u cjelini.


7.16. IROKO VIJUGANJE

33

iroko vijuganje je prostiji oblik paralelnog zaokreta, sa smukama rastavljenim u irini kukova. Za iroko vijuganje karakteristino je naglaavanje pokreta gore-dole, koordinirano ubadanje tapova, zaokreti se izvode u ritmu i nisu zavreni. Brzina kretanja niz padinu regulie se uestalou zaokreta. Pri izvodjenju zavoja potrebno je jae optereenje spoljnje smuke, to sprijeava otklizavanje smuki. Da bi se dolo do ritmikih pokreta itavog tijela, smuke moraju biti paralelne i medjusobno rastavljene. U metodskom postupku prva vjeba je pravljenje unjeva u ritmu, zatim podizanje zadnjih dijelova smuke laganim poskocima, u spustu pravo ubosti tap i prebaciti zadnji dio smuke preko padne linije, iz spusta pravo ubadati tapove u ritmu irokog vijuganja i na kraju izvesti lik u cjelini.(slika 29.)

Slika 29


7.17. KLIZAKI KORAK

34

Klizaki korak je smuarski elemenat koji se primjenjuje za brzo kretanje po ravnom terenu. Ovaj elemenat je preuzet od klizaa. Osnovna karakteristika je da se smuke postavljaju na unutranje rubnike sa rastavljenim vrhovima, tzv. karasta pozicija. Vri se odgurivanje sa unutranjeg rubnika, dijagonalno na pravac kretanja, sa zamahom suptotne ruke uz opruanje tijela i klizanje na smuki.(slika 30.) Ciklus se zatim ponavlja i sa drugom smukom. Tijelo je nagnuto naprijed u pravcu kretanja. Kod manjih brzina koristimo tapove, dok kod veih brzina tapovi nisu potrebni. Za uvjebavanje tehnike klizakog koraka pogodni su tereni sa ravnim i blagim padinama, kao i ravnica.

. Slika 30. a Slika 30.b


8. ZAKLJUAK

35

Planina nudi niz razliitih naina da se zabavimo i aktiviramo, a jedan od njih je smuanje. Milioni ljudi irom svijeta uiva u smuanju zbog osjeaja slobode na padinama, krajolika i mnogih drugih pogodnosti zbog koih je smuanje puno vie od oblika rekreacije. I ako je smuanje prvenstveno nastalo kao nain kretanja po snijegu, kroz dvadeseti vijek preraslo je u popularni nain rekreacije i sport. Da bi uivali u smuanju potrebno je proi osnovnu kolu smuanja, ovladati tehnikom kroz obuku u koli smuanja. Nema mnogo naina kako od nesmuara postaje smuar, zapravo samo je jedan, treba stati na smuke i proi kolu smuanja. U svom radu pokuao sam na najjednostavniji nain objasniti osnove tehnike i metodike obuke smuara poetnika, izbor metoda, oblika rada, sadraja kao i svega ostalog to je potrebno da bi se postalo smuar. Obuku smuanja treba poeti u najranijoj mladosti, zbog toga to djeca bre ue, nemaju strah od posledica pada, koi je prepreka kod starih polaznika kole. Sa razvojem turizma u naoj zemlji raste i interesovanje za smuanje, a samim tim javlja se sve vei broj smuara poetnika. Popularnim stihom- Skijanje se brzo ui- zavravam svoj rad u nadi da e moda pobuditi elju u nekom nesmuaru da stane na smuke i zavoli ovaj sport.


9. LITERATURA1. KRSMANOVI R.(2006): Zimski sportovi- I Sarajevo36

2. KRSMANOVI R.(2000): Teorija sportskog treninga- I sarajevo 3. VOGRINEC T. (1999): Skijanje- Ljubljana 4. JURKOVI D. JURKOVI N.(2003): Skijanje-tehnika,metodika i osnove treninga-Zagreb 5. LUKMAN L. i KRSMANOVI R.(1993): Tehnika i metodika smuanja- Novi sad 6. PRIRUNIK (2009): DEMO SKI-Da li ste spremni za skijanjeJahorina


37

Documents

UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU