1

Dr Stela Filipi-MatutinovićUniverzitetska biblioteka ldquoSvetozar Markovićrdquo

stelaunilibbgacrs

Autorska prava i

otvoreni pristup

medicinskim

informacijama

Besplatna Е-knjiga o naučnim informacijama

httpkobsonnbrsuploaddocumentsoNama

PredavanjaPR2013TekstZaDoktorantepdf

Knjiga obuhvata

bull Autorska prava

bull Plagijarizam

bull Citiranje

bull Procenu vrednosti

publikacija (bodovanje)

bull Pokret za otvoreni pristup

informacijama

bull Pretraživanje informacija

bull E-izvore dostupne u

Srbiji

bull Društvene mreže

Besplatna Е-knjiga o naučnim informacijama

httpkobsonnbrsuploaddocumentsoNama

PredavanjaPR2013TekstZaDoktorantepdf

Knjiga obuhvata

bull Autorska prava

bull Plagijarizam

bull Citiranje

bull Procenu vrednosti

publikacija (bodovanje)

bull Pokret za otvoreni pristup

informacijama

bull Pretraživanje informacija

bull E-izvore dostupne u

Srbiji

bull Društvene mreže

3

Intelektualna svojina

Obuhvata autorsko pravo i pravo industrijske svojine Zakoni su nacionalni ali postoji jaka meĎunarodna regulativa

Zakoni kojima se štiti intelektualna svojina mogu da predstavljaju ozbiljnu prepreku za ostvarivanje prava na slobodu informisanja predviĎena Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima

Istim zakonima regliše se intelektualna svojina u sferi nauke i obrazovanja industrije i zabave

4

Autorsko pravoNacionalni zakon o autorskom pravu štiti od bespravnog korišćenja pisana dela baze podataka softver muzička dela tonske zapise koreografiju fotografije likovna i arhitektonska dela

Zakon štiti i ekspresiju ideja procedure metode koncepte otkrića izbor uređivanje činjenica u bazama podataka ali ne i same činjenice (Npr tabele su zaštićene a podaci u njima nisu i možete ih koristiti uz navođenje izvora)

Ideje nisu zaštićene ali izražavanje ideja i umnožavanje autorskih dela jeste

5

Autorsko pravoZaštita autorskog dela počinje momentom njegovog fiksiranja u bilo kom mediju ndashpapirnom elektronskom magnetnom itd

Autor ima pravo na to da se delo uvek pripisuje njemu i da se čuva integritet dela Da bi delo bilo publikovano (umnoženo i distribuirano) autori prenose ugovorom svoja prava na izdavača

To ih može dovesti u nepovoljnu poziciju da ne mogu da koriste sopstvene rezultate u nastavi kasnijim radovima na vebsajtu i sl

Treba veoma pažljivo čitati ugovore sa izdavačima

6

Autorska prava za pisana dela

bull Nosioci su ili izdavači (oko 80) ili autori

bull Nasledna su i važe do 70 godina od smrti

autora ili koautora

bull Za mnoga dela iz 20 veka ne zna se ko je

nosilac autorskog prava (izdavači više ne

postoje autorovi naslednici nisu poznati )

bull Google je započeo sa skeniranjem svih

knjiga iz fondova velikih biblioteka ali su ga

udruženi izdavači SAD tužili sudu

Obavezne izjave o autorstvu za doktorsku

disertaciju na Univerzitetu u Beogradu

7

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

4

Autorsko pravoNacionalni zakon o autorskom pravu štiti od bespravnog korišćenja pisana dela baze podataka softver muzička dela tonske zapise koreografiju fotografije likovna i arhitektonska dela

Zakon štiti i ekspresiju ideja procedure metode koncepte otkrića izbor uređivanje činjenica u bazama podataka ali ne i same činjenice (Npr tabele su zaštićene a podaci u njima nisu i možete ih koristiti uz navođenje izvora)

Ideje nisu zaštićene ali izražavanje ideja i umnožavanje autorskih dela jeste

5

Autorsko pravoZaštita autorskog dela počinje momentom njegovog fiksiranja u bilo kom mediju ndashpapirnom elektronskom magnetnom itd

Autor ima pravo na to da se delo uvek pripisuje njemu i da se čuva integritet dela Da bi delo bilo publikovano (umnoženo i distribuirano) autori prenose ugovorom svoja prava na izdavača

To ih može dovesti u nepovoljnu poziciju da ne mogu da koriste sopstvene rezultate u nastavi kasnijim radovima na vebsajtu i sl

Treba veoma pažljivo čitati ugovore sa izdavačima

6

Autorska prava za pisana dela

bull Nosioci su ili izdavači (oko 80) ili autori

bull Nasledna su i važe do 70 godina od smrti

autora ili koautora

bull Za mnoga dela iz 20 veka ne zna se ko je

nosilac autorskog prava (izdavači više ne

postoje autorovi naslednici nisu poznati )

bull Google je započeo sa skeniranjem svih

knjiga iz fondova velikih biblioteka ali su ga

udruženi izdavači SAD tužili sudu

Obavezne izjave o autorstvu za doktorsku

disertaciju na Univerzitetu u Beogradu

7

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

5

Autorsko pravoZaštita autorskog dela počinje momentom njegovog fiksiranja u bilo kom mediju ndashpapirnom elektronskom magnetnom itd

Autor ima pravo na to da se delo uvek pripisuje njemu i da se čuva integritet dela Da bi delo bilo publikovano (umnoženo i distribuirano) autori prenose ugovorom svoja prava na izdavača

To ih može dovesti u nepovoljnu poziciju da ne mogu da koriste sopstvene rezultate u nastavi kasnijim radovima na vebsajtu i sl

Treba veoma pažljivo čitati ugovore sa izdavačima

6

Autorska prava za pisana dela

bull Nosioci su ili izdavači (oko 80) ili autori

bull Nasledna su i važe do 70 godina od smrti

autora ili koautora

bull Za mnoga dela iz 20 veka ne zna se ko je

nosilac autorskog prava (izdavači više ne

postoje autorovi naslednici nisu poznati )

bull Google je započeo sa skeniranjem svih

knjiga iz fondova velikih biblioteka ali su ga

udruženi izdavači SAD tužili sudu

Obavezne izjave o autorstvu za doktorsku

disertaciju na Univerzitetu u Beogradu

7

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

6

Autorska prava za pisana dela

bull Nosioci su ili izdavači (oko 80) ili autori

bull Nasledna su i važe do 70 godina od smrti

autora ili koautora

bull Za mnoga dela iz 20 veka ne zna se ko je

nosilac autorskog prava (izdavači više ne

postoje autorovi naslednici nisu poznati )

bull Google je započeo sa skeniranjem svih

knjiga iz fondova velikih biblioteka ali su ga

udruženi izdavači SAD tužili sudu

Obavezne izjave o autorstvu za doktorsku

disertaciju na Univerzitetu u Beogradu

7

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Obavezne izjave o autorstvu za doktorsku

disertaciju na Univerzitetu u Beogradu

7

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Autorski ugovori

Većina izdavača posebno komercijalnih traži

da autor prenese isključivo pravo na svoj rad

na izdavača Autor zadržava moralno pravo

da se rad pripisuje njemu ali za korišćenje

rada svi se moraju obratiti izdavaču za

dozvolu

Ukoliko ugovor ne predviĎa neke izuzetke to

znači da autor ako želi da pošalje kolegama ili

studentima tekst mora da traži odobrenje od

izdavača i da plati naknadu nosiocu

autorskih prava na umnožavanje dela ndash

izdavaču

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Elementi ugovorabull Prenos prava na umnožavanje isključivog

(najčešće) ili neisključivog

bull Izuzeci od tog prava (postavljanje preprinta ili

postprinta rada na veb sajt autora u

institucionalni ili tematski repozitorijum

reprodukcija rada u disertaciji)

bull Definisanje embargo perioda za tako postavljen

rad

bull Izjava autora da je delo originalno i da nema

neraščišćenih odnosa sa drugim autorima

(koautorima autorima tabela fotografija crteža

i sl) 9

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

10

Copyright Transfer Statement

The copyright to this article including any graphic elements therein (eg illustrations

charts moving images) is hereby assigned for good and valuable consideration to

Springer effective

If and when the article is accepted for publication and to the extent assignable if assignability is

restricted for by applicable law or regulations (eg for US government or crown employees)

Author warrants (I) that heshe is the sole owner or has been authorized by any additional

copyright owner to assign the right (II) that the article does not infringe any third party rights

and no license from or payments to a third party is required to publish the article and (III) that

the article has not been previously published or licensed

The copyright assignment includes without limitation the exclusive assignable and

sublicensable right unlimited in time and territory to reproduce publish distribute transmit

make available and store the article including the abstracts thereof in all forms or media of

expression now known or developed in the future including pre- and reprints translations

photographic reproductions and microform Springer may use the article in whole or in part in

electronic form such as use in databases or data networks for display print or download to

stationary or portable devices This includes interactive and multimedia use and the right to

alter the article to the extent necessary for such use

Ugovor Springera sa autorima

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

11

Authors may self-archive the Authorrsquos accepted manuscript or their articles on their own

websites Authors may also deposit this version of the article in any repository provided it

is only made publicly available 12 months after official publication or later Heshe may not

use the publisherrsquos version (the final article) which is posted on SpringerLink and other

Springer website for the purpose of self-archiving or deposit Further more the Author may

only poste hisher version provided acknowledgement is given to the original source of

publication and a link is inserted to the published article on Springerrsquos website The link

must be accompanied by the following text ldquoThe final publication is available at

linkspringercomrdquo

Prior versions of the article published on non-commercial pre-print servers like arXivorg

can remain on these servers andor can be updated with Authorrsquos accepted version The

final published version (in pdf or htmlxml format) cannot be used for this purpose

Acknowledgement needs to be given to the final publication and a link must be inserted to

the published article on Springerrsquos website accompanied by the text ldquoThe final publication

is available at linkspringercomrdquo Author retains the right to use hisher article for hisher

further scientific career by including the final published journal article in other publications

such as dissertations and postdoctoral qualifications provided acknowledgement is given to

the original source of publication

Author is requested to use the appropriate DOI for the article Articles disseminated via

linkspringercom are indexed abstracted and referenced by many abstracting and information

services bibliographic networks subscription agencies library networks and consortia

After submission of the agreement signed by the corresponding author changes of authorship or in

the order of the authors listed will not be accepted by Springer

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Konzorcijumske licence za

elektronske publikacije

KoBSON potpisuje ugovore sa izdavačima u ime biblioteka te ne postoji ograničenje koliko puta će neki članak biti skinut sa sajta izdavača već samo ograničenje da se ne može preuzeti ceo broj od korica do korica odjednom

Kada ne bi bilo licencnog ugovora kojim je to regulisano to bi po zakonu o autorskim pravima bila povreda prava na umnožavanje dela jer to pravo pripada isključivo nosiocu autorskih prava

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Nekomercijalne licence

Za korisnike je posebno značajan materijal koji

je preko interneta dostupan u režimu

otvorenog pristupa ali za koji se zna ko je

autor odnosno ko preuzima odgovornost za

sadržaj

Ovakav materijal je često zaštićen

nekomercijalnim licencama kao što su na

primer GNU ili Creative Commons licence

Postoji i mnogo materijala na svetskoj mreži

koji nije zaštićen nikakvim licencama

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

14

Licence za otvoreni

pristup (CC)

Svakom je autoru u interesu da njegov rad bude dostupan što većem broju čitalaca kako bi rezultati njegovih istraživanja imali što veći odjek što može uticati i na napredovanje njegove karijere a istovremeno i da mu se autorstvo priznaje jer mu ono obezbeĎuje naučnu reputaciju

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

httpcreativecommonsorgrsq=licence

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

16

Digitalni repozitorijum univerziteta

Senat Univerziteta u Beogradu prihvatio je da se

digitalni repozitorij Univerziteta uspostavi u

Univerzitetskoj biblioteci U njemu se od maja

2012 arhiviraju sve odbranjene disertacije

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Evropski portal za digitalne teze

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Izjava o korišćenju ndash izbor CC licence pod kojom

će se disertacija branjena na Univerzitetima u

Beogradu Nišu i Kragujevcu koristiti

18

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Autorska prava i plagijarizambull Plagijarizam je korišćenje tuĎih reči i

rezultata bez navoĎenja originalnog izvora

bull Danas se to lako otkriva uz pomoć široko dostupnih softvera npr httpwwwplagtrackercom kao i Google i Yahoo pretraživača

bull Za razliku od bespravnog umnožavanja nije krivično delo ukoliko ne dovodi do materijalne koristi ali podleže disciplinskoj i moralnoj odgovornosti posebno u nauci

Tipovi plagijarizmabull Preuzimanje materijala i prikazivanje kao

sopstvenog (intelektualna kraĎa)

bull Kupovina rada od druge osobe ili preuzimanje

tuĎeg rada sa interneta

bull Kopiranje celog rada bez navoĎenja izvora

bull Potpisivanje tuĎeg teksta

bull Autoplagijat ndash preuzimanje teksta iz

sopstvenog rada bez navoĎenja izvora

bull Plagijat prevoĎenjem bez navoĎenja izvora

bull Parafraziranje bez navoĎenja izvora

bull NavoĎenje tuĎeg teksta bez citiranja

bull Nenamerni plagijarizam 20

Nauka danasbull Broj naučnika danas prevazilazi ukupan broj svih koji

su ikada stvarali

bull Količina podataka kreiranih za poslednje dve godine je

jednaka količini kreiranoj ikad

bull Količinu prikupljenih podataka naučnici ne mogu

postići da analiziraju

bull Podaci su dostupni na vebu u mašinski čitljivoj formi

u obliku teksta multimedija na društvenim mrežama

bull Mašinska analiza podataka omogućava uočavanje

modela povezivanje podataka dobijenih istraživanjima

u različitim vremenima laboratorijama i naučnim

oblastima i postojeći sistem zaštite autorstva ometa

maksimalno moguć učinak

21

22

Naučni časopisi kao glavni komunikacioni

kanal i osnov za vrednovanje

Većinu najuticajnijih časopisa koji

naučnicima donose najviše bodova

objavljuje nekoliko komercijalnih izdavača

(Elsevier Springer Wiley-Blackwell Taylor

and Francis ) i na njima enormno

zaraĎuju dižući cene svake godine

Pošto praktično drže monopol na ldquokvalitetnurdquo

nauku umesto servisa za širenje rezultata

istraživanja postali su kočnica jer su zbog cene

nedostupni mnogima

Profit komercijalnih izdavača

Da li je situacija prihvatljiva

Apsurdna situacija u kojoj na rezultatima rada

naučnika koji su istraživanja vršili koristeći

društvene fondove zaraĎuju komercijalni

izdavači dovela je do stvaranja Pokreta za

otvoreni pristup

Podsticaj Pokretu dali su i

bull pojava Interneta koji omogućava

brz protok informacija

bull porast cena i smanjenje budžeta

svetskih biblioteka

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Nauka danasbull Broj naučnika danas prevazilazi ukupan broj svih koji

su ikada stvarali

bull Količina podataka kreiranih za poslednje dve godine je

jednaka količini kreiranoj ikad

bull Količinu prikupljenih podataka naučnici ne mogu

postići da analiziraju

bull Podaci su dostupni na vebu u mašinski čitljivoj formi

u obliku teksta multimedija na društvenim mrežama

bull Mašinska analiza podataka omogućava uočavanje

modela povezivanje podataka dobijenih istraživanjima

u različitim vremenima laboratorijama i naučnim

oblastima i postojeći sistem zaštite autorstva ometa

maksimalno moguć učinak

21

22

Naučni časopisi kao glavni komunikacioni

kanal i osnov za vrednovanje

Većinu najuticajnijih časopisa koji

naučnicima donose najviše bodova

objavljuje nekoliko komercijalnih izdavača

(Elsevier Springer Wiley-Blackwell Taylor

and Francis ) i na njima enormno

zaraĎuju dižući cene svake godine

Pošto praktično drže monopol na ldquokvalitetnurdquo

nauku umesto servisa za širenje rezultata

istraživanja postali su kočnica jer su zbog cene

nedostupni mnogima

Profit komercijalnih izdavača

Da li je situacija prihvatljiva

Apsurdna situacija u kojoj na rezultatima rada

naučnika koji su istraživanja vršili koristeći

društvene fondove zaraĎuju komercijalni

izdavači dovela je do stvaranja Pokreta za

otvoreni pristup

Podsticaj Pokretu dali su i

bull pojava Interneta koji omogućava

brz protok informacija

bull porast cena i smanjenje budžeta

svetskih biblioteka

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

22

Naučni časopisi kao glavni komunikacioni

kanal i osnov za vrednovanje

Većinu najuticajnijih časopisa koji

naučnicima donose najviše bodova

objavljuje nekoliko komercijalnih izdavača

(Elsevier Springer Wiley-Blackwell Taylor

and Francis ) i na njima enormno

zaraĎuju dižući cene svake godine

Pošto praktično drže monopol na ldquokvalitetnurdquo

nauku umesto servisa za širenje rezultata

istraživanja postali su kočnica jer su zbog cene

nedostupni mnogima

Profit komercijalnih izdavača

Da li je situacija prihvatljiva

Apsurdna situacija u kojoj na rezultatima rada

naučnika koji su istraživanja vršili koristeći

društvene fondove zaraĎuju komercijalni

izdavači dovela je do stvaranja Pokreta za

otvoreni pristup

Podsticaj Pokretu dali su i

bull pojava Interneta koji omogućava

brz protok informacija

bull porast cena i smanjenje budžeta

svetskih biblioteka

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Profit komercijalnih izdavača

Da li je situacija prihvatljiva

Apsurdna situacija u kojoj na rezultatima rada

naučnika koji su istraživanja vršili koristeći

društvene fondove zaraĎuju komercijalni

izdavači dovela je do stvaranja Pokreta za

otvoreni pristup

Podsticaj Pokretu dali su i

bull pojava Interneta koji omogućava

brz protok informacija

bull porast cena i smanjenje budžeta

svetskih biblioteka

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Da li je situacija prihvatljiva

Apsurdna situacija u kojoj na rezultatima rada

naučnika koji su istraživanja vršili koristeći

društvene fondove zaraĎuju komercijalni

izdavači dovela je do stvaranja Pokreta za

otvoreni pristup

Podsticaj Pokretu dali su i

bull pojava Interneta koji omogućava

brz protok informacija

bull porast cena i smanjenje budžeta

svetskih biblioteka

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Otvoreni pristup

podrazumeva da svaki

korisnik koji ima pristup

internetu bilo gde u svetu ima

pravo da čita preuzima čuva

štampa i koristi digitalni

sadržaj radova objavljenih u

otvorenom pristupu sa

jedinom obavezom da ih

korektno citira

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

26

Otvoreni pristupOtvoreni pristup naučnoj literaturi ostvaruje se u dva glavna meĎusobno komplementarna oblika

bull samoarhiviranjem i izgradnjom mreže institucionalnih ili disciplinarnih repozitorija kojima se povećava dostupnost i vidljivost naučne produkcije odreĎene institucije ili odreĎene naučne discipline pri čemu je rad moguće uneti pre recenziranja (preprint) ili već recenziran i negde objavljen (postprint) (GREEN)

bull objavljivanjem radova u časopisima koji su u otvorenom pristupu u potpunosti ili delimično - tzv hibridni časopisi (GOLD)

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Pravo pristupa ne zadire u zakon o

autorskom pravu jer vlasnik autorskog

prava kratkom izjavom - licencom (npr CC

licencom) daje pristanak na otvoreni pristup

svom radu s tim da mu ostaje pravo na

ispravno navoĎenje autorstva i ona prava

koja je rešio da zadrži ndash na primer pravo na

komercijalnu eksploataciju dela

Bez pristanka autora u otvorenom pristupu

mogu biti samo ona dela za koja su

autorska prava istekla

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

28

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Komercijalni izdavači i OAPošto su shvatili da je OA tu da ostane

komercijalni izdavači uvode mogućnost da autori

plate da u časopisu koji je inače dostupan samo

preko pretplate njihov rad bude u otvorenom

pristupu Na sajtovima se nalaze i čitavi kursevi

za autore koji treba da im pomognu da pripreme

što bolji rad

Što je ugled i uticajnost časopisa veća to je i

cena viša Cenu plaćaju autori ili institucije

Bibliotečki budžeti su svuda u krizi individualne

pretplate na časopise su retkost tako da je ovo

odgovor izdavača na smanjenje profita29

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Politika zaštite autorskih prava po izdavačima i

finansijerima

httpwwwsherpaacukromeo

httpwwwsherpaacukjuliet

Dostupnost u OA 2013Istraživanje dostupnosti u otvorenom pristupu radova

objavljenih od 2004 do 2011 godine (Science-Metrix)

je pokazalo da je dostignuta kritična tačka

preovladavanja otvorenog pristupa i da je u više

zemalja i u više naučnih oblasti broj dostupnih radova

prešao 50

Istraživanje je obuhvatilo 28 zemalja EU Švajcarsku Lihtenštajn

Island Norvešku Tursku Makedoniju Izrael Brazil Kanadu Japan i

SAD i 22 naučne oblasti

Preko 50 članaka bilo je u otvorenom pristupu u više zemalja i to u

oblasti nauke i tehnologije biomedicinskih istraživanja biologije

matematike i statistike

Većina finansijera naučnih istraživanja prihvatala je i objavljivanje u

časopisima sa otvorenim pristupom ili hibridnim i arhiviranje u

digitalnim repozitorijumima Preko 75 radova je imalo embargo period

pre puštanja u otvoreni pristup od 6 do 12 meseci 31

ldquoPredatorskirdquo izdavači

httpscholarlyoacompublishers

bdquoIzdavačildquo koji

zasipaju ljude

pozivima da objave

rad u njihovim e-

časopisima ili da

objave e-knjigu uz

minimalnu naknadu

Pri tome nemaju ni

recenzente ni

redakcije ni stalne

adrese32

ldquoPredatorskirdquo izdavači

httpscholarlyoacompublishers

bdquoIzdavačildquo koji

zasipaju ljude

pozivima da objave

rad u njihovim e-

časopisima ili da

objave e-knjigu uz

minimalnu naknadu

Pri tome nemaju ni

recenzente ni

redakcije ni stalne

adrese32

33

Bibliotekar i

profesor sa

Univerziteta

u Denveru

Kolorado

Džefri Bil

uz pomoć

kolega iz

celog sveta

održava

listu

sumnjivih

časopisa i

izdavača u

otvorenom

pristupu

Primer predatorskog izdavača i časopisa sa jednim

radom u celom broju i listom urednika koji možda i ne

znaju da su na listi a bez glavnog urednika

Predstavnik iz regiona na Bilovoj listi

(HealthMed је izbačen sa JCR 2012

zbog 90 samocitata)

Primer predatorskog izdavača

koji traži bdquožrtvuldquo

36

Horison 2020

bull Od 2014 svi rezultati dobijeni istraživanjima

finansiranim sredstvima ovog programa moraju

biti slobodno dostupni PredviĎeno je da

bull Članke u otvoreni pristup postavljaju izdavači a

sredstva za objavljivanje mogu biti tražena u

okviru projekata koje finansira EK ili da

bull istraživači postave članke u repozitorijume sa

otvorenim pristupom najkasnije 6 meseci posle

objavljivanja (12 meseci za društvene i

humanističke nauke)

bull Preporučeno je svim zemljama da vode politiku

OA

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Primer predatorskog izdavača i časopisa sa jednim

radom u celom broju i listom urednika koji možda i ne

znaju da su na listi a bez glavnog urednika

Predstavnik iz regiona na Bilovoj listi

(HealthMed је izbačen sa JCR 2012

zbog 90 samocitata)

Primer predatorskog izdavača

koji traži bdquožrtvuldquo

36

Horison 2020

bull Od 2014 svi rezultati dobijeni istraživanjima

finansiranim sredstvima ovog programa moraju

biti slobodno dostupni PredviĎeno je da

bull Članke u otvoreni pristup postavljaju izdavači a

sredstva za objavljivanje mogu biti tražena u

okviru projekata koje finansira EK ili da

bull istraživači postave članke u repozitorijume sa

otvorenim pristupom najkasnije 6 meseci posle

objavljivanja (12 meseci za društvene i

humanističke nauke)

bull Preporučeno je svim zemljama da vode politiku

OA

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Predstavnik iz regiona na Bilovoj listi

(HealthMed је izbačen sa JCR 2012

zbog 90 samocitata)

Primer predatorskog izdavača

koji traži bdquožrtvuldquo

36

Horison 2020

bull Od 2014 svi rezultati dobijeni istraživanjima

finansiranim sredstvima ovog programa moraju

biti slobodno dostupni PredviĎeno je da

bull Članke u otvoreni pristup postavljaju izdavači a

sredstva za objavljivanje mogu biti tražena u

okviru projekata koje finansira EK ili da

bull istraživači postave članke u repozitorijume sa

otvorenim pristupom najkasnije 6 meseci posle

objavljivanja (12 meseci za društvene i

humanističke nauke)

bull Preporučeno je svim zemljama da vode politiku

OA

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Primer predatorskog izdavača

koji traži bdquožrtvuldquo

36

Horison 2020

bull Od 2014 svi rezultati dobijeni istraživanjima

finansiranim sredstvima ovog programa moraju

biti slobodno dostupni PredviĎeno je da

bull Članke u otvoreni pristup postavljaju izdavači a

sredstva za objavljivanje mogu biti tražena u

okviru projekata koje finansira EK ili da

bull istraživači postave članke u repozitorijume sa

otvorenim pristupom najkasnije 6 meseci posle

objavljivanja (12 meseci za društvene i

humanističke nauke)

bull Preporučeno je svim zemljama da vode politiku

OA

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Horison 2020

bull Od 2014 svi rezultati dobijeni istraživanjima

finansiranim sredstvima ovog programa moraju

biti slobodno dostupni PredviĎeno je da

bull Članke u otvoreni pristup postavljaju izdavači a

sredstva za objavljivanje mogu biti tražena u

okviru projekata koje finansira EK ili da

bull istraživači postave članke u repozitorijume sa

otvorenim pristupom najkasnije 6 meseci posle

objavljivanja (12 meseci za društvene i

humanističke nauke)

bull Preporučeno je svim zemljama da vode politiku

OA

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

httpopen-dataeuropaeu

ldquoPodaci su nafta

dvadesetprvog

veka ldquo

Otvaranje pristupa i

analiza već postojećih

podataka u otvorenom

pristupu unaprediće i

nauku i privredu i

kvalitet života

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Baza podataka o digitalnim izvorima u OA

httpwwwoclcorgoaisterenhtml

Katalog časopisa u OA

httpwwwdoajorg

Public Library of Science

wwwplosorg

PLOS je osnovan 2006-te izdaje sedam časopisa

koji svi imaju veliki uticaj u oblastima kojima pripadaju

uglavnom biomedicini (PLoS Biology (182) PLoS

Medicine (5155) PLoS Computational Biology

(447) PLoS Genetics (12161) PLoS Pathogens

(234) PLoS ONE (756) и PLoS Neglected Tropical

Diseases (122)

PLOS One je najveći časopis na svetu

multidisciplinarnog je karaktera prosle godine je objavio

23278 radova (Nature i Science su objavili 869

odnosno 832 članka) IF za 2012-tu je bio 3730 i

sedmo mesto na rang listi 41

Nacionalni centar za biotehnološke

informacije SAD httpwwwncbinlmnihgov

httpwwwncbinlmnihgoveducation

httpwwwncbinlmnihgoveducation

Nacionalna biblioteka za medicinu SAD

httpwwwnlmnihgov

PubMed i PMCPubMed је baza podataka

sa apstraktima i citatima

iz medicinskih časopisa

PMC је digitalni arhiv slobodno

dostupnih članaka iz medicinskih

časopisa koji zbog propisa o

obavezi postavljanja radova u OA

posle embargo perioda od najviše

12 meseci postaje sve značajnija

httpwwwwbmdcomservicesconsumershtml

Informacije na mreži za pacijente i lekare

httpwwwmedscapeorgmedscapetoday

Društvene mreže

Društvene mreže kao što su Facebook Twitter i LinkedIn su veoma koristan izvor informacija i omogućavaju kontakt sa kolegama iz celog sveta Registracija je besplatna a popularnost ovih mreža raste

Sve više institucija postavlja svoje profile na ove mreže i komunicira sa korisnicima preko njih postavlja materijal na vebsajtoveYouTube blogove itd

Polako se gube jasne granice izmeĎu institucionalnih profila na mreži digitalnih repozitorijuma foruma i časopisa

Novi koncept objavljivanja i recenziranja

u biomedicini httpspeerjcomČlanovi mogu da postave

besplatno rad u preprint

repozitorijum da dobiju

komentare da ga prebace u

časopis PeerJ zajedno sa

recenzijama i sa svim

komentarima autora i čitalaca uz

obavezu da i oni urade jednu

recenziju tokom godine

Novi koncept objavljivanja i recenziranja

u biomedicini httpspeerjcomČlanovi mogu da postave

besplatno rad u preprint

repozitorijum da dobiju

komentare da ga prebace u

časopis PeerJ zajedno sa

recenzijama i sa svim

komentarima autora i čitalaca uz

obavezu da i oni urade jednu

recenziju tokom godine

Univerzitetski kursevi

httpwwwmooc-listcom

Lična elektronska biblioteka

Da bi se snašli u toj ldquodžunglirdquo informacija

potrebno je napraviti svoju elektronsku

biblioteku koja vam je uvek i svuda dostupna i

pretraživa preko koje možete komunicirati sa

kolegama i deliti važne informacije i koja će

vam olakšati unošenje referenci u tekstove

koje pišete

Sve to omogućuje besplatni servisi kao

Zotero i Mendeley

53

54

Hvala na pažnji

Pitanjastelaunilibbgacrs

53

54

Hvala na pažnji

Pitanjastelaunilibbgacrs

54

Hvala na pažnji

Pitanjastelaunilibbgacrs