UPRAVLJANJE AMBALA ŽNIM OTPADOM U CRNOJ GORI

MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMAMINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA

UPRAVLJANJE AMBALAŽNIM OTPADOM U CRNOJ GORI

Okrugli sto: “Ambalažna industrija regije i održivost”Split, 05. jun 2012. godine


- U cilju usklađivanja zakonske regulative sa EU direktivama i stvaranja pravnog okvira za implementaciju Strateškog master plana za upravljanje otpadom u Crnoj Gori 2005. godine je donešen Zakon o upravljanju otpadom;

- Krajem 2008. godine ovaj zakon je dopunjen saglasno promjenama evropskog zakonodavstva;

- U međuvremenu došlo je do promjena u evropskom zakonodavstvu što je uslovilo izradu novog Zakona o upravljanju otpadom.


Ključne izmjene u odnosu na prethodni zakon su sadržane u definisanju sljedećih obaveza:

1. Proširene odgovornosti proizvođača;2. Ciljeva u vezi ponovne upotrebe i recikliranja;3. Izrade programa odlaganja biološko razgradivog otpada;4. Izrade programa za sprječavanje nastanka otpada;5. Upravljanja biootpadom;6. Uslova za privremeno skladištenje komunalnog otpada;7. Nadležnosti ekološke, komunalne i tržišne inspekcije;8. Povećanog broja prekršaja sa adekvatnim visinama novčanih kazni.


1. Proširena odgovornost proizvođača Članom 11 propisane su konkretne aktivnosti u okviru režima

proširene odgovornosti koje mora da realizuje privredno društvo ili preduzetnik koji proizvodi ili unapređuje proizvod, obrađuje, prodaje ili uvozi proizvode, iz kojih nastaju posebne vrste otpada, kao i mogućnost da se proširenom odgovornošću obuhvate i drugi proizvodi iz kojih nastaje otpad.

2. Ciljevi u vezi ponovne upotrebe i recikliranja Članovima 14 i 20 definisano je upravljanje otpadom na način da se:

najmanje 50% ukupne mase prikupljenog otpadnog materijala, kao što su papir, metal, plastika i staklo iz domaćinstava i drugih izvora i najmanje 70% neopasnog građevinskog otpada, pripremi za ponovnu upotrebu i recikliranje i druge načine prerade do 2020. godine.


3. Izrada programa odlaganja biološko razgradivog otpada (biootpad, papir i karton)

Članom 20 predviđena je izrada programa za odlaganje biološko razgradivog otpada, kojim se utvrđuju mjere za postepeno smanjenje količine biološko razgradivog otpada koji se odlaže, uključujući i mjere recikliranja, kompostiranja, proizvodnje biogasa i materijala i/ili energetske prerade.

Ovim mjerama je predviđeno da količina biološko razgradivog komunalnog otpada koji se odlaže na deponiju dostigne nivo do 35% od ukupne mase biološko razgradivog otpada proizvedenog u 2010. godini do 2025. godine.

4. Izrade programa za sprječavanje nastanka otpada Program za sprječavanje nastanka otpada je sastavni dio Državnog

plana upravljanja otpadom i njime se utvrđuju ciljevi i mjere za sprječavanje nastanka otpada, kao i indikatori za praćenje i ocjenu postignutog primjenom tih mjera.


7. Nadležnosti ekološke, komunalne i tržišne inspekcije Članom 86 propisano je da poslove inspekcijskog nadzora za sve vrste

otpada, izuzev komunalnog i građevinskog otpada, vrši ekološka inspekcija.

Poslove inspekcijskog nadzora za komunalni i građevinski otpad vrši komunalni inspektor (član 88).

Tržišni inspektor ima ovlašćenje da kontroliše i zaustavi stavljanje u promet proizvode koji nemaju oznaku sa natpisom proizvođača i oznaku o obaveznom odvojenom sakupljanju otpada koji nastaju iz proizvoda za koje je propisana proširena odgovornost proizvođača (član 89).

8. Povećani broj prekršaja sa adekvatnim visinama novčanih kazni Poseban akcenat u novom zakonu je dat kaznenim odredbama, a u

odnosu na prethodni zakon kazne su značajnije i u pogledu broja i iznosa, čiji je maksimalni iznos do 40 000 eura.


Problemi i dileme vezano za implementaciju Zakona:

• Da li je dobro rješenje da jedinice lokalne samouprave selektivno sakupljanje otpada organizuju do 2015. godine?

• Nedostatak finansijskih sredstava za realizaciju aktivnosti iz Zakona o upravljanju otpadom

• Nedostatak administrativnih i tehničkih kapaciteta jedinica lokalne samouprave

• Svijest građana i predstavnika privrednih subjekata


KOLIČINA AMBALAŽNOG OTPADA• Saglasno projekciji, koja je rađena na osnovu naših i iskustava zemalja

članica Evropske unije, procijenjena količina ambalažnog otpada koji godišnje nastaje u domaćinstvima i na sličan način kod pravnih lica je od 80 do 130 kg po stanovniku ili za cjelokupno područje Crne Gore godišnje iznosi oko 46 000 t.

• Većinu papirnog i kartonskog ambalažnog otpada proizvode privredni subjekti, dok većina staklenog i metalnog ambalažnog otpada potiče iz domaćinstava.

• Saglasno projekciji datoj u Master planu, koja je rađena na osnovu iskustava iz drugih zemalja, procijenjene količine ambalaže i ambalažnog otpada u komunalnom otpadu domaćinstava i pravnih lica su prikazane u tabeli 1:


Tabela 1: Pretpostavljene količine proizvodnje ambalaže i ambalažnog otpada na godišnjem nivou

MaterijalAmbalaža od privrednih

subjekata (t)Ambalaža od

domaćinstava (t)

Papir i karton 12.960 2.280Staklo 2.200 8.860Metal 1.044 4.100Plastika 5.060 9.420Ukupno

21.264 24.660

9


AMBALAŽNI OTPAD - PODGORICA• Sakupljene količine u 2011. godini:

1. Papir i karton........................31,05 t2. PET ambalaža......................21,03 t3. Al limenke.............................. 0,5 t

Ovako sakupljene količine su uglavnom, kao miješani komunalni otpad transportovane u Reciklažni centar.


AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2009.

• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada (83 315,34 t) u izvještajnom periodu iz Glavnog grada i opštine Danilovgrad ukupno je dopremljeno 58 006,62 t, dok je iz primorskih opština (Budva, Kotor, Tivat i Bar) dopremljeno 25 308,72 t komunalnog otpada, što procentualno daje odnos 69,62 % : 30,38 %.

• Prikupljeno je 383,8 tona kartona i papira i nakon njihovog selektiranja, presovanja i baliranja prometovano kupcima 195,56 tona.

• Prihodi od prodaje sekundarniih sirovina (kartona i papira) iznosi 16.839 €.



• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada (68 404,08 t) u izvještajnom periodu iz Glavnog grada i opštine Danilovgrad ukupno je dopremljeno 59 878,06 t, dok je iz primorskih opština (Budva, Kotor, Tivat i Bar) dopremljeno 8 526,02 t komunalnog otpada, što procentualno daje odnos 87,5% : 12,5%.

• Od zvaničnog puštanja u rad 16. avgusta 2010. godine ukupno je u RJ «Reciklaža» tretirano 2 350,54 t komunalnog otpada.


AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2010.Od te količine selektirano, presovano i balirano je 330, 672 t sekundarnih sirovina, i to: • - karton 177,59 t• - papir 50,03 t• - LDPE - plastika 46,77 t• - HDPE - plastika 18,08 t• - PET ambalaža 21,39 t• - Aluminijum 1,652 t• - Željezo 15,16 t

Istovremeno, selektiranog (otkupljenog) kartona i papira presovano je i balirano 87,23 t i to:

• - kartona 41, 94 t• - papira 11, 09 t• - papira miješanog 34, 2 t

U izvještajnom periodu prometovano je 37,48 t starih novina i 14,76 t PET ambalaže i to: transparentne 11,18 t i svijetlo plave 3,58 t, ukupne vrijednosti 4 447,60 eura



• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada (61 665,46 tona) u izvještajnom periodu iz Glavnog grada i opštine Danilovgrad ukupno dopremljeno 61 537,7 tona, dok je iz primorske opštine Bar dopremljeno 127,76 tona komunalnog otpada.

• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada u Pogonu za reciklažu komunalnog otpada u jednoj smjeni tretirano je 13 561,023 t.


AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2011.Od te količine selektirano, presovano i balirano je 1 791,722 t sekundarnih sirovina, i to:

• - karton 354,725 t• - papir 79,24 t• - novine 128,95 t• - LDPE – plastika 193,516 t• - HDPE - plastika 89,57 t• - PET ambalaža 146,01 t• - Al.limenke 11,928 t• - željezo 65,772 t• - staklo 30,74 t

Istovremeno, selektiranog (otkupljenog) kartona, papira i novine presovano je i balirano 193,961 t i to:

• - kartona 9,43 t• - papira 181,601 t• -novine 2,93 t



• U izvještajnom periodu prometovano je 210,62 t papira, 348,36 t kartona LDPE folije 20,28 t, PET ambalaže 35,58 t, baliranog lima 79,56 t, željeza 37,360 t i aluminijuma 0,972 t.

• Prihod od prodaje selektiranog otpada – sekundarnih sirovina iznosi 126 543,21 € ( na domaćem 45 959,80€ i 80 583,41 € na inostranom tržištu).


AMBALAŽNI OTPAD - HERCEG NOVI

2010. godina

Papir.............................................560 tPET, limenke, tvrda plastika.........38 tMetal............................................150 t

U toku 2010. godine isporučene su na tržište BiH , CG i Srbije, sekundarne sirovine u ukupnoj vrijednosti od 31 019 eura što je u odnosu na 2009. godinu (32.162 eura) smanjenje za 1.143 eura.


AMBALAŽNI OTPAD - HERCEG NOVI

2011. godina

Papir..............................................631 tPET, limenke, tvrda plastika...........44 tMetal..............................................235 t

U toku 2011. godine isporučene su na tržište BiH, CG i Srbije, sekundarne sirovine u ukupnoj vrijednosti od 35 067,19 eura što je u odnosu na 2010. godinu (31 019 eura) povećanje od 4 048,19 eura


CILJEVI SAKUPLJANJA I RECIKLIRANJA ZA OTPADNU AMBALAŽU

• Privredno društvo ili preduzetnik koje sakuplja otpadnu ambalažu dužan je da preduzme mjere kako bi se na godišnjem nivou za preradu, uključujući i energetsku preradu, sakupilo najmanje 60% ukupne mase ambalaže koja je stavljena na tržište.

• Privredno društvo ili preduzetnik koji obrađuje otpadnu ambalažu dužan je da preduzme mjere radi obezbjeđenja recikliranja najmanje 55% ukupne mase ambalaže koja jestavljena na tržište na način da se ostvari najmanje sljedeći odnos recikliranjapojedinih komponenti:1) 60% mase stakla;2) 60% mase papira i kartona;3) 50% mase metala;4) 22,5% mase plastike, pri čemu se ovo odnosi samo na materijal koji se ponovo peciklira u plastiku;5) 15% drvne mase.


KONCESIONI AKT• Koncesioni akt za preuzimanje, sakupljanje i obradu posebnih vrsta

otpada (istrošenih baterija i akumulatora, otpadnih guma, otpadnih vozila, otpada od električnih i elektronskih proizvoda i otpadne ambalaže) usvojen od strane Vlade decembra 2010. godine. U toku priprema tenderske dokumentacije za izbor koncesionara.

• Koncesija se daje za vršenje poslova preuzimanja, sakupljanja i obrade posebnih vrsta otpada na teritoriju cjelokupne Crne Gore.

• Granice područja, oblasti, prostora i lokacije na kojima će se vršiti

koncesiona djelatnost utvrđene su na osnovu Strateškog master plana za upravljanje otpadom u kojem su definisana područja međuopštinskih mreža regionalnih deponija.


DAVANJE KONCESIJE• Davanje koncesije za poslove preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne

ambalaže je u skladu sa takozvanom “proširenom odgovornosti proizvođača” prema kojoj proizvođači i uvoznici proizvoda treba da pokriju sve troškove rada sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade posebnih vrsta otpada.

• U cilju harmonizacije u oblasti upravljanja ambalažnim otpadom sa Direktivom 94/62/CE donešena je Uredba o načinu i postupku prijave stavljanja ambalaže i upakovanih proizvoda na tržište, osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže i rada tog sistema (“Službeni list CG”, broj 09/10),


ZAKONSKE ODREDBE

• Proizvođač i uvoznik ambalaže i upakovanih proizvoda dužan je da se uključi u organizovani sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže.

• Proizvođači i uvoznici ambalaže snose troškove organizovanog sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže.

• Način i postupak osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže i rada tog sistema utvrđuje Vlada.


ALTERNATIVNE MOGUĆNOSTI

• Alternativna mogućnost pružanja usluga preuzimanja, sakupljanja i obrade posebnih vrsta otpada su:

- organizacija ovih poslova od strane države, koja može osnovati preduzeće za vršenje ovih poslova, ili- prepuštanje ovih poslova slobodnom tržištu tako, da se proizvođači i uvoznici proizvoda, od kojih nastaju posebne vrste otpada, sami organizuju i osnuju sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade posebnih vrsta otpada.


PREDMET KONCESIJEPreviđene godišnje količine otpadne ambalaže koje treba preuzeti od krajnjih korisnika,

distributera i komunalnih preduzeća su navedene u Tabeli 2.

Administrativno područje jedinice državne uprave

Broj stanovnik

a

Predviđena godišnja količina otpadne

ambalaže(t)

Najmanji broj

distributera/ broj

komunalnih

preduzeća

Najmanji broj

skladišta za

privremeno skladištenj

e

Najmanji broj postrojenja za obradu

Bar (Bar, Ulcinj) 60.300 4.668 6/2 1 1Berane (Berane, Andijevica, Plav, Rožaje)

77.300 5.985 8/4 1 1

Bijelo polje (Bijelo Polje, Mojkovac, Kolašin) 70.300 5.443 7/4 1 1

Herceg Novi 33.000 2.555 3/1 1 1Kotor (Kotor, Budva, Tivat) 52.500 4.065 5/3 1 1

Nikšić (Nikšić, Plužine, Šavnik) 82.500 6.387 8/3 1 1

Pljevlja (Plevlja, Žabljak) 40.000 3.097 4/2 1 1Podgorica (Podgorica, Cetinje, Danilovgrad) 204.100 15.801 20/3 2 1

Ukupno 620.000 48.000 61/22 9 8


Tabela 3: Troškovi koncesije za svaku godinu vršenja poslova sakupljanja, preuzimanja i prerade otpadne ambalaže

Godišnja količina

nastajanja otpada

(t)(a)

Ciljevi odvojenog sakupljanja

otpada

(%)(b)

Godišnji troškovi

koncesije kad su

dostignuti ciljevi

odvojenog sakupljanja

otpada (1000 EUR)

(c)

Godišnji troškovi

koncesijeprve

godine

(1000 EUR)

(0,1*c)

Godišnji troškovi

koncesijedrugegodine

(1000 EUR)

(0,3*c)

Godišnji troškovi

koncesijetreće

godine

(1000 EUR)

(0,6*c)

Godišnji troškovi

koncesiječetvrtegodine

(1000 EUR)

(0,8*c) Otpadna ambalaža -355 -35,5 -106,5 -213 - 284Papir i karton 15.240 60 - 640 -64 -192 -384 - 512Staklo 11.060 70 116 11,6 34,8 69,6 92,8Metal: Al Fe

2.1443.000

7070

- 54052

-545,2

-16215,6

-32431,2

- 43241,6

Plastika: PET druga plastika

6.4808.000

6060

- 39696

- 3,969,6

- 11,7208,8

- 23,4417,6

- 31,2556,8


ZAKLJUČAKKrovnom Direktivom 2008/98/EC o otpadu zemlje članice Evropske unije treba da izgrade vlastitu infrastrukturu za upravljanje otpadom, a ukoliko to nije ekonomski opravdano, mogu zajednički koristiti pojedine objekte za preradu ili odstranjivanje. U Crnoj Gori trenutno nema tehničkih mogućnosti za ekonomski efikasnu preradu istrošenih baterija i akumulatora, otpadnih guma, EE otpada, pojednih materijala iz otpadnih vozila, otpadne ambalaže (naročito od papira, plastike i stakla).

Zbog toga se opravdano očekuje da se:

• u fazi uspostavljanja sistema upravljanja posebnim vrstama otpada podrži preradu tog otpada u postrojenjima izvan Crne Gore,

• financijski stimulišu koncesionari da osposobe postojeće objekte u Crnoj Gori za infrastrukturu sakupljanja i prethodne obrade posebnih vrsta otpada, kao što su objekti koji su pogodni za privremeno skladištenje ili prethodnu obradu ovog otpada,

• podrže komunalna preduzeća u formiranju reciklažnih dvorišta, odakle će koncesionari preuzimati najveći dio otpadne ambalaže.


HVALA NA PAŽNJI !

Siniša Stankovićpomoćnik ministra održivog razvoja i turizma Crne Gore

e-mail: [email protected]

mailto:[email protected]

Documents

UPRAVLJANJE AMBALA ŽNIM OTPADOM U CRNOJ GORI