Embed Size (px)
Citation preview
%
f ' '«?■■ ■■■%■ *\.v ;_jgsr
■ ■'-••■ ' - ' • -V- -.;" ■. - •■''■•• -\ s' -s^ ^
■;;¡>,V;; ' • *'** , ■•*’ ..-■.t''" -S:".
■:/
'A
. . „ *VT-:'C., ' . V V . ’ - ' . . v ‘ , -
i: Áit\- -■ ' •
. 1 •♦ ■•••■• "•■ '
^i•J .A
ifTf<,-r.'- - - •<
'•■ V ’ .i
m : -ït'iÇ
-í:
>v , - - k*' - 4d^V-:i':Í
i?% ' 1 ' ' ' " '
- : ^ v - , . "■ - . 4 -.
''■s
c
••V
■r,
IV m S N A T U R A L IS E T C IV IL ,
T H E S E SA D IL L U S T R A T . § . II . IN ST . lU S T lN . IM P .
M B . I . T IT . IX . D fi PATEIA POTESTATE,
Q^UA SPUBLICAE CONCERTATIONI EXPONIT
D.PETRUS lOAN. NOGUERA ET CLIMENT,
AUCTORE ET PRAESIDE
D. E M M A N U E L E LOCELLA,I M F . I N S T I T , P E R F S T V O F R O F E S ,
IN FLORENT. ACADEMIA VALENTINA.P iE MENSIS lU L II , ANN. MDCCLXXIX.
V A L E N T I A E ;
I N O F F I C I N A B E N E D I C T ! M O N F O R T . M D C C L X X I X .
D. O. MSCHOLAE. VALENTINAE
BONARVM. A R TIV M . ALTRICI
OMNIVMQVE. DISCIPLINÀRVM . SEDI
MAGNORVM. VIRO RVM , PARENTI
QVI. VERI. D EI, CV LTVM , REM PVBLICAM .PATRIAM Q VE
PIETATE. VIRTV TE. REBVS. GESTIS. SCRIPTISQVE
VSQVE. ADEO. ORNARVNT. E T . ORNANT
REGIBVS. POTENTISS. CIVIBVSQVE. AEQVF. CARI
PETRVS. IOANN.NOGVERA.ET.CLIMENTEXEM PLIS. EX CITA TV S. SVORVM. GENTILIVM
DE. EA . IPSA . FLORENTISSIMA. SCHOLA
OPTIME. QVONDAM. MERITORVM
H A S. DE. IVRE. PA T R IA E . POTESTATIS. QQ
D . DD
LVBENS. MERITOQVE
' ‘ -rm
- M .O XÎ ■ -■ 3A>ÍÍT/Ía J A V -, J iA JQ I ] 3 2
oi;-rrJ[A’ V'.i/\ :iAvioatay .KTSiLynj^iZ^-
ïTMJJÏA^ ,MVKO.S.fv - .1 / ;-iOHOAM
H\ OM/ UITAT .MA JJ .MVTJV.'> »IÍ3 37*r'/p
••'ir¿4^ *’'v îTA.T'^ i- ,ry ■ -t í í7 ;ía í^'-ív?* - .;:vx -iv- ^
iJiXD .-ivpH A ^ o r ? c i^ 2 0 \ im > s :i r ( n .ev a ip ^ i^
T H S / ' / 3 . T 3 ^ A Æ 7 ü Ô i < . > i : - : ' •
■ .r/.;JiT>iiio ,Mv^ov¿ >.''t^Tij.-:3: ..*ï hji izx'd
-A20HD^ ’.A M là-r :î!ÎÂ O J"- .A2ÍIT .AÍT ._:<i
' PO .2 i :-AT23T07 .H \ z m '
'C a, ¿a N ■ '. '0
- HVDCmii'::.-^- r v r
DE POTESTATE PJRENTUMSECUNDUM l U R l S NATURAE PRINCIPIA^
I.UOD potcscas patria vulgo dicltur,
inspecco iure naturae, rectius pa- rcntum potestas appellatur.
ILInter parentes et liberos societatem quam-
à i m inaequalem et rectoriam constituimus, cuius finis potissimum slt commoda recta- que liberorum educatio.
III.Parentum potestas, nihll est aliud , quam
ius lllud parentibus compctens ea omnia agcndi , sinc quibus liberorum actiones ad
Ob'
* ( VI ) ^
obcinendutn ^ociecatis huius finem dirigi non
possunt.IV.
Si de vera origine hulusce potcstacis, ut soler , quaeracur , ea mihi magis arridct opinio , quae illam repctic ab amore bene- volenciae.j quem D. O. M. parentum animis erga liberos divinitus imprcssir.
V.Quum de iure naturali loquimur fa-
cessere iubemus sive patris, sive m atris, si- ve ucriusque parentum in liberos dominium.
VI.Ius vicae et necis parentibus, qua ta-
libus iure naturae haudquaquam competere, pro aris et focis propugno.
VII.Si vero pater slmul sit caput familiac
segrcgis , quin illud profluat ex sommo,quod
^ ( VII ) ^
quod in familiaiu cxercec imperio , non re-nuam.,
VIILExponendi licentiaL commodae cenellae
aetatis filiorum cducationi, cum magis auxilio indigene , pcnitus contraria , immane quantum luris. naturae simplicitati adversetur..
IX .Faculcatcm tamen prolem vcndcndi ad-
huc duro- urgente necessitatis telo eatenus concedendam fore parentibus arbitramur , qua- tenus: in perniciem. educationis non sit eadem cessura,.
D E IÜRE O C C ID E N D l , V E N D E N D I liberos et exponendi ex ture cibili Romanorum,
ac primum de iure occidendi..
oX..
Rigo^ patriae potcstatis civium Romano- rum ex: iure dominii est repetenda.
Li-
^ vn i ) ^XL
L iberi, qui in patris potestatc crant con- stituti, inter res mancipi ciusdem numcra- bantur.
XII.Poterac pater rei vindicarionc cx iurc
quiritium filium sibi asscrcrc , atque furti agerc si subreptus fucric.
XIII.Ex eodem dominii iure proflucbac patrum
Romanorum in libcros impcrium , quo iurc vrtac, necisquc , vendendi, ac cxponcndi fa-’ cultatc ad libitum pollebant, quin crimen ali- quod , delictum , vel inobcdicntia praecedere
dcberet.XIV.
Romulum I. Romanorum regem , lege ad populum lata , huius patriae poccstatis au- ctorem fiiisse , statuo.
Ab
^ ( IX )' 4 '
XV.. - oAb hac Romuli lege nec ob aetatem, n e o
ob magistracuum honorem liberos cxcmtos fuisse, pro certo habemus.
XVI. 3Eandem legem regiam decemviros xii.
tabulis inseruissc verosimilius existimamus.XVII.
Romani parentes quin lus vitae et nc- eis in liberos cxercuissent vi patriae potestacis, nos dubitare historiae non sinunt.
XVIII.Lucii Bruti Consulis in liberos mòre ma-
iorum animadversio pessime hue adfcrtur, idemcpe sentio de historia Manlii Torquati illius,qui filium virgis caesum securi percussic.
XIX.
Ea exempla solum opportune in rem no- stram advocari putamus , in quibus patres
i . I B qua
^ - ( X ) ^
qua tales, non ut magistcatus vitae necisque iure usi fuere.
XX.Non opus erat parentibus propinquorum,
et amicorum consilio , ut suum in liberos imperium adhuc ad mortis damnationem exercerent.
XXI.Quod populus in foro Erixonem Equi-
tem Romanum grapliiis confoderit, quia fi- lium suum flagellis occiderat , vigens tunc temporis ius vitae et necis parentum non de-
primit.XXII.
Quamdiu duraverit haec potestas , sivc potius maiestas patria qualis à nobis modo est depicta , intricatissima fact! est quaestio, ad quam decidendam nihil prodest inquire- r e , quando exerceri desituni fuerit, sed quando exercerl non potuisset investigandum est.
Ius
% ( x O
X X llLIu5 gladii Romanorum parentum In li-
beros ante exactos Reges cesasse , opinio est omnium pessima adversus apertissima pugnans testimonia, et exempla.
XXIV.Idem esto iudicium de eorum sentcntia,
qui putant, temporibus Lucii Cornelii Syl- lac obsolevisse.
XXV.Quinimo nec nobis placet illorum opi
nio , qui existimant, vel leg. Pomp, de par- ricid. huic immodicae potestati obviam itumj vel tempore leg. lui. de adult, iam penitus fuisse extinctam.
XXVI.Omni aevo melioris iurisprudentiae vi-
guisse ius illud vitae et necis, Diocletianum primum abrogasse , Constantini Magni tempora tetigisse, vel saltem in recens natos -, de
Bz qui’
^ i'xn ) ^ quibus separacim postea , ad principatum Va-lehtiniani , Valentis et Gratiani porrectumfuisse , plurimum repugno.
XXVII.Quantum in re adeo dubia suspicari l i
cet , illud in primis strenue propugno, ius g lad li, de quo loquimur, non fuisse extin- ctum certa aliqua lege ad populum lata.
XXVIII.Nec statim , et uno ictu , sed mitesceii-
tlbus primum moribus, deinde legibus, quae desuetudine subactam efFreniorem potesta- tem radicitus tandem evellerunt.
XXIX.si de tempore, quo id evenerit, loqui
me urgeas , non est cur tibi dubitem respóndete , tempore Pandectarum, sive melioris iu- risprudentiae aevo iam evanuisse tyranicam
hanc parentum in liberos potestatem.
^ '( 3cni ) ^XXX.
Adhuc cercius rem definió, pocuisse nem- pe huiusmodi truculcnciam accingere princi- patum Traiani , sed eiusdem Caesaris, ec A drian i, acque Antonini Pii cemporibus pri- ma reperiri indicia abrasae carnificinae libero- rum , in palaestra sustinebo,
XXXI.Adeo displicuit piissimo, ut erat cogno
mino , Antonino intolcrabilis parentum antiqua potestas, ut quandoque mitior pocna ab ilio filiis imponeretur, si parentes adver- sus eosdem accusationem instruxerint.
XXXILUt consona sic 1. ult. iF. si à par. quis
necesse non est tollere verbum p ie ta t i s , et re- ponere potestatis,
XXXIII.Inde ad castigacionem cantum , ut mo
res filli corrigerencur antiquum ius gladii fuit redactum. Etiam-
^ '( XIV ) ^
XXXIV.Etlamsl filius impias manus in parcntem
inferret, huic non licebat filium intcrficcrc, sed adire debsbat magistratum, qui tantum
scelus vindicaret.XXXV.
Castigatio ad filiorum emendationem , dc qua modo loquuti sumus ad seniores propin-
quos etiam fuit porrecta.XXXVI.
lus vitae et necis parentum in libères, licet sublatum omnino fiierit , nulla tamen certa poena stabilita fuit in parentes filiorum interfectores ad usque M. Constantinum , qui primus earn induxit.
D E IURE FEN D EN D LXXXVII.
T JR om iscua liberorum venditio à Romulo permissa fuit parentibus, qui patria gau'
debant potestatc.Vc-
^ t XV ) ^
XXXVIII.Véram,non imaginariam hanc fuisse vendi-
tionem ex leg. regia descendentem, sustinemus.
XXXIX.Numa Pompilius probavic sui praedeces-
soris legem , ac solum excepic filiumfamilias, qui patre consentiente maritus audiebat.
XL.Decemvirorum aecate perdurasse eamdem
veram liberorum vendicionem, fas non est in dubium revocare.
XLI.Quousque tamen flierit porrecta , seu
quando primum cessaverlr , certo adfirmari non potest.
XLILHuiuscc barbari moris excissionem hu-
manioris aetatis moribus tribuendam esse cen- semus, sive sim ul, sive non multo post ab- rasum ius vitae necisque.
Cras-
^ ( XVI ) ^
XLIll.Crasso laborant errore, qui Diocletiano
Imp. hanc novam tribuunt iurisprudentiam, quae diu ante fuerat inducca.
XLIV.Caeterum huiusmodi humanac carnis'
mercem ante liberam trucidationem defer-, buisse, nullo adstrui fundamento pocesc.
XLV.Concemnenda prorsus esc opinio adfirman-^
tium , filium vcndicum non fuissc in vera em- toris servicutc.
XLVI.Inter res commercio exemtas numerates
esse filiosfamilias omni ICtorum aevo, c quorum fragmentis Tribonianus Pandeccas reple* v it , constancissime defendimus.
XLVII.Eorundem pcritorum scrmoncm solum es-
se de imaginaria non de vera venditione, quutndc
( XVII ) #
dc sui tcmporis iurispcudentia ioquuncur, pro certo habemus.
XLVIII.Emtorls icrnorantia conditionis filii&.ml^c>
lias á patrc venditi , ipsi prodesse non debet ad sibi filiumfamilias adsercndum , licet quodani- modo valida sit emtio.
XLIX.Nzc pignori dari filiusfamilias potuit IC.
Pauli tertipore.L.
Verum cxtremae necessitatis contemplatio- ne , aut alimentorum gratia, eiusdem IC.aetatc valida erat filiorumfamilias venditio.
LI.Haec tamcn exceptio ea conditione fuit rc-'
cepta, ut salva maneret venditi filii ¡ngenuitas, quae unice suspendebatur quamdiu vera abs- dubio durabat servitus ; minime vero prorsus cxtinguebatur.
C Im-
( XVIIT ) ^
L l l .
Imperatorcm Diocletianum sustulisse me-moratam Pauli excepdonem , non esc cur de- fcndamus.
B E lU R E O CCID E N D I IN F A N T E S .
LIII.T U re Pandcctarum prohibirá quoque fuic
parentibus infantum occisio.LIV.
Quaestionem de partus abactioncj quae de matre excitari solet , à iure patriae potestatis omnino alienam esse putamus.
LV.Nuptae tamcn mulieri nuspiam Romano-'
rum iure abortum procurare licuisse, certum immotumque nobis sedet.
LVI.1C. Pauli fragmentu m in I.4 . fíde agn. et
alen.lib . non pro regula morum unice^ sive phi-\o->
# ( XIX ) ^
losophiae praecepco, scd pro vero iuris decre
to acciplo.LVII.
Ad filios reccns natos, quin idem frag- mentum pertincat, ambigi non licet,
LVIII.Nccquinad pattern sic refcrendum,qui pä-
ctiam habebac potescatem,vix est dubitandum.LIX.
Huius IC, aetate ea vigebatiurisprudentia, quae sive praefocare partum, sive abiicere , si- Yc alimonia denegare, sivc deniquc exponere proculdubio patrem vetabac.
LX.Nobis non placet illorum opinio, qui Va
lentin. Valent, ct Gratiani Imperar, constitutione primum prohibitum fuisse infanticidium,
adfirmanc.LXI.
Nec quod ad hanc quacscionem spcctacC 2 san-
^ ( XX ^sanguinolentos inter cc rcliquos infantes sini- mus distingui.
DE F E N D IT IO N E IN FA N TU M .
LXII.T U re Pandectarum nullum quoque discrimen
aetatls circa venditionem liberorum factum* fuisse pro compcrto hibemus.
LXllI.Regula generalis qua venditio prohibeba-'
tur , quemadmodum exceptio ob cxtremam necessitatem ad omnes filiosfamilias cx aequo pcrcinebat.
LXIV.Emtoris venditorisque arbitrio,prudentiac-
que relictum erat ecquos liberos extremae necessitatis contemplatione vendere,vel emerc,es- set commodum vcl utile.
LXV.Iure novo sive Constant. M. constitu tioni-
bus
^ ( XXI ) ^
bus primum sublata fuic iuris antiqui exceptio, jca uc ncc ad expungendum aes alienum , ncc ob aliam extremie necessitatis causam licueric parentibus filios suos vendere, vel oppignorare.
LXVLPostmodum vero antiqua exceptio revixlt
codeni Conscancino imperante , hac tamen li- micatione, ut solum sanguinolentos filios ob ni- miam paupertatem eges:atemve, victus causa, vendere fuerit permissum.
LXVILSed et aliud iuris novi à Constantino fìilc
inductum, illud nimirum, quod patri venden^ ti, filio vendico, cc cuilibec alii redimendi à ser. vicuce eumdem filium vendicum concedcbacur pocestas, modo refunderecur precium , vel ser- vus subscltuerecur vicarius , quod iure anciquo
non obtinebac.LXVIII.
Valentin. Theodosius et Arcadius Imperat o
^ ( x n i ) ^ tores sine precil rcfusione ingcnviuti priscinaercformari iusscrunc omncs quos iViiscranda p i-rencum fortuna in scrviclum , dum victum re-quirunc, addixic.
LXIX.Valcncinianus 111. contra statuir, venditio-
nem quidem censcns suboioveri^sed cum quin- tac partis ad pretium adiectione.
LXX.
lustlniano tandem, qui Constantini legem Codici suo inseri iussit , reliquis missis , haec Valenriniani adiectio dispÜcuic.
DE IN F A N T U M EXPOSITIONE.
ILXXI.
Ibcrtis ilia ex LL. regia et decemvirali profluens, liberos quoscumque exponen-
dij iure Pandecrarum funditus fiiic eversa.
N u l-
^ ( XXUI ) %
LXXil.Nullum extare fragmcntam ICtorum , cx
quorum scriptis Tribonianus Pandectas consar- cinivitjquod suo aevolicitam indicet infantum expositionem, conabimur in arena sustinere.
LXXIII.
Minime nobis probatur opinio eorum,qui Imperatorum Valentiniani , Valentis, et Gra- tiani constitutione hoc crimen primum coerci- tum fuisse j sine ullo , quod sciam, fundamen-
to sunt arbitrati.
LXXIV.
Quantum ad poenam , aliquid novi luris ab his Imperatoribus fiiissenecne introductum, liberum nobis est pro utraque parte defendere.
LXXV.
Expositi repetitionemjqua concessam,quade-
^ I XXIV 5 ^
dcnegacam , cum , vcl sine refusione expensa-
rum , uc inconscans fuic de hac re disciplina,
ad licicam , vel illicicam exposicionem parum,
aut nihil conferre exiscimamus.
Im prim atur.
Dr. 2?. Joachimus Segarra^ e t Mu h o Z y
Can. et Univ. Vaknt. Rector.
Madìnabeìtìa, Cens. Reg.
■ ,
, ¿ « i i p f e i l
-ÍV .
ij*’’*." • ■ .'-i.''' ■’ '
r . , i . lïînb’
V
•¡e^.
• íV ‘T. . ' %'V.- ' '■'■
i'.:\ ■ i)W; lO.'Ur --' íií .'fí lgUWÍK:, '. ■
fH Î. J.^Trf'íistu". ^
t i a * ; ■’ :: i î : , i f S i î f 5 j £ f e ; ' : , ! ^ Î s â i a M ' ? . '* '•Vv*?'.-. .•.■Ha' J ‘\.««.'*t-< .--v.wKJH
i y « » ' - ; -Vj*.#*. . ' ' • fc* * '. ‘ • •* • • __ »i > •
■ ' ‘ i»V‘X* Já5íPíi£.-i »í»'TÍ{
. * *■ * • V *■ _ . «
l a'*'’-.’' ■• : ' ■ ''iiUijài^ààië^^
\
..ï
i ;. r". ,* •-
•r •
-i26^
- ,c - . ' •1
- 1
»? •
'.»'S1 t*A
. \
------- lì
" - ' ■ :î' 1< '■■■ ■•;
■,
:î;’Î\ *3 -if- -,
'• .'h-
.V
:. U 'ti . v;'
■:f 4 .' :,.» , . .- 4 C
. ‘f .
'• * (
'*• ■-
• t
• J
;U'
- %r- *» '
/
i o l o o ^ C u i ^ c i v
