Van de an Chay Va an Man Trong Dao Phat - Nhieu Tac Gia

8/3/2019 Van de an Chay Va an Man Trong Dao Phat - Nhieu Tac Gia

1/131

Vn n Chay n Mn Trong o PhtNhiu Tc Gi

---o0o---Ngun

www.quangduc.comChuyn sang ebook 11 8 - 2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lcn chayc Pht ni g v vic n tht?n chayo Pht v vn n chayC tm linh cao thng g khi l mt ngi n chay?

n chay, n mnC phi tt c Pht t u n chay?C phi cc Pht t u l ngi n chay?Pht gio v vn chay mnn mn, n chayVn m thc trong o PhtPh nhD KINH CHNG KINHTRA LI KINH SCH: TRAI V CHAY

1. PHT GIO V S N CHAY2. LC T HU NNG V S N CHAY

3. TU TRUNG THNG S V S N CHAY4. TAM TNG PLI V S N CHAY5. C S TRNG QUANG V S N CHAY6. S THIN CHIU V S AN CHAY7. PHT GIO I THA TY TNG V S N CHAY8. HA THNG THIN HOA V S N CHAY

BT NH PHI BT NH?

---o0o---

n chay

Ha thng Sri Dhammananda
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/An%20Chay/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/An%20Chay/


2/131

Gii thiu: Ha thng K. Sri Dhammananda l mt tu s ngi Tch Lan.Ngi n hong php ti M Lai trong 50 nm qua, v hin nay l Tngtrng Tng on Pht gio M Lai.

Ta khng nn phn on s thanh tnh hay bt tnh ca mt ngi n ginbng cch ch nhn xem ngi y n g.

Trong kinh Amagandha, c Pht ni:

"Chng phi tht, chng phi nhn n, chng phi la th,Chng phi co u, chng phi bn tc, chng phi trt t,Chng phi da x x, chng phi th thn laChng phi t hnh xc ni y trong th gii nyChng phi thnh ca, chng phi hin cng, chng phi t thn

Chng phi hi mng ma mngC th lm mt k tm y hoi nghi tr thnh trong sch."

n c hay n tht t n khng lm cho mt ngi tr thnh bt tnh. Mtngi t lm mnh khng trong sch bi nim tin m qung, gian di, thmmun, t cao, danh v nhng dng ti li. Do nhng t tng v hnhng xu xa ca mnh t lm mnh bt tnh. Khng c mt gii lut kht kheno trong Pht Gio ni l tn ca c Pht khng nn n c tht. cPht ch khuyn l khng nn lin quan vo vic git chc c dng hockhng nn yu cu ngi khc git bt c chng sanh no cho mnh. Tuynhin nhng ai n chay v khng n tht ca th vt ng c ca ngi.

Mc d khng ch trng cc thy tu phi n chay, c Pht vn khuyncc thy khng nn n mi loi tht v s tn trng v bo v cho chnh ccthy. Mi loi tht y l: ngi, voi, nga, ch, rn, s t, h, bo, gu, linhcu. Mt s cc th vt tn cng ngi khi chng ngi mi tht sng cngloi vi chng. (Vinaya Pitaka - Tng Lut)

Mt t ca Ngi l B t a yu cu c Pht bt cc t ca

Ngi n chay, nhng Ngi t chi. V o Pht l mt tn gio t do, nnNgi khuyn l c nhn cc t t mnh quyt nh vic n chay. Rrng c Pht khng coi vic y l mt lut l o l quan trng. c Phtcng khng ng g v vn n chay ca cc c s Pht Gio trong giol ca Ngi.


3/131

Jivaka Komarabhacca, mt v lng y, bn tho v vn tranh lun ny vic Pht:

- "Bch c Th Tn, con c nghe thy rng th vt b git dnh chon S C m, v n S C m c n tht th vt b git dnh cho

Ngi. Tha Th Tn, c phi ngi ta ni th vt b git l cho n S Cm, v n S C m c n tht th vt b git v mc ch dng cho

Ngi C m. H buc ti sai cho c Pht phi khng? Hay l h nis tht? Nhng li tuyn b v nhng li gii thch thm ca Ngi phichng l ti b ngi khc bng nho bng mt thi no ?"

- "Ny Jivaka, nhng ai ni: 'Th vt b git l cho n S C m, vn S C m c n tht th vt b git dng cho mnh', khng ni ngiu ta ni, h buc ti ta khng ng. Ny Jivaka, ta ni l khng nn

n tht, nu nhn thy, nghe thy hay nghi ng tht do th vt b git dng cho cc thy t kheo. Ta cho php cc thy t kheo dng tht trong baiu kin: Nu khng nhn thy, khng nghe v khng nghi ng tht do thvt b git cung cp cho cc thy t kheo" (Kinh Jivaka).

Trong mt s quc gia, mt s cc Pht t trng phi i Tha ch nchay. S tun hnh ny di danh ngha tn gio ng tn dng nhngchng ta phi nhn mnh l h cng khng nn buc ti nhng ngi khngn chay. H phi hiu rng khng c gii lut trong Gio L nguyn thyca c Pht bt tt c ngi Pht t phi n chay. Chng ta phi nhn thcPht Gio l con ung Trung o. Pht Gio l mt tn gio t do, v likhuyn ca c Pht l khng cn thit i n cc oan thc hnh li

Ngi dy.

n chay khng thi khng th gip cho mt ngi trau di nhn phm. Cnhng ngi m o thun thnh kh i, nhn nhn v l php gia nhngngi khng n chay. Cho nn ta khng nn b qua quan im l mt ngitrong sch, m o l phi n chay.

Mt khc, nu bt c ai ngh rng con ngi nu khng n tht c th khngth sng khe mnh, khng cn thit phi theo iu v khng ng: hngtriu ngi n chay trn khp th gii mnh hn v c sc khe hn nhngngi n tht.

Nhng ai ch ph bnh Pht T n tht l khng hiu thi ca o Pht vthc phm. Mi chng sanh cn c thc phm. Chng ta n sng. Nh


4/131

vy con ngi cn phi cung cp cho thn xc thc phm cn thit gicho c khe mnh v c nng lc lm vic. Tuy nhin, do kt qu cas gia tng ca ci, cng ngy cng nhiu ngi, nht l trong cc quc gia

pht trin, n gin n tha mn khu v ca h. Nu ta tham m vo btc loi thc phm no, hay git th vt tha mn thi tham n tht camnh th iu l sai quy. Nhng nu mt ngi n tht chng phi vtham lam, v khng trc tip lin can vo hnh ng git m ch l trsc cho xc thn vt cht, ngi thc hnh hnh t ch.

Trch: "V sao tin Pht" (What Buddhists believe), T kheo Thch TmQuang dch.

---o0o---

c Pht ni g v vic n tht?

T kheo Ajahn Brahmavamso

Gii thiu: T kheo Brahmavamso l mt tu s ngi Anh. ng xut gianm 23 tui sau khi tt nghip i hc Oxford Anh quc. ng l mttrong nhng v t ngi Ty phng u tin ca ngi thin s AjahnChah, Thi Lan. Hin nay, ng l v Tng trng Tu vin Bodhinyana (Gic

Minh) v l v lnh o tinh thn Hi Pht Gio Ty c.-ooOoo-

Ngay t lc o Pht c thnh lp hn 2500 nm v trc, cc Tng Nivn sng nh vo vic kht thc. Trc kia v hin gi cng vy, h khngc php trng ta ly lng thc, khng c tch ly thc phm, cngnh khng c t nu nng thc n. Thay vo , mi bui sng h dng

ba ca mnh bng cch s dng bt k th g cc Pht T t nguyndng cng cho h. Cho d thc n c giu nng lng hay km phm cht,

khoi khu hay kh n, tt c u c h chp nhn vi lng tri n v cxem nh l dc phm duy tr s sng. c Pht t ra nhiu gii lutngn cm ch Tng khng c i hi thc n m h a thch. Kt qu lch Tng ch nhn cc loi thc phm ging ht nh thc n ngi dnthng hay s dng -- v thng thng th cc thc phm c cha tht c.


5/131

Mt ln n, c mt v tng giu c v y uy th tn l Siha (ngha l "St") n thm c Pht. Tung qun Siha trc kia l ht lng ng hcc tu s K-na gio; nhng ng rt cm ng v cm kch sau khi nghenhng li dy ca c Pht, nn ngay trong bui gp g , v tng ny xin quy y Tam Bo (ngha l tr thnh Pht t). Sau , tng qun Sihami c Pht cng vi mt s rt ng cc v ch Tng n nh ca ngtrong thnh ph dng cm vo bui sng hm sau. sa son cho bacng dng thc n , tng qun Siha ra lnh ngi y t i mua mt stht ch dng vo dp l ny. Khi cc v tu s K-na gio nghe bit cs quy y Pht Php ca ngi bo tr c ca h v ng ta ang sa son mt

ba cm cng dng c Pht cng ch Tng, h tr nn bc tc v nirng:

"T nay s c nhiu v o s Ni-kin (tu s K-na gio) vy tay, than

phin t ng xe nga ny n ng xe nga khc, t khp ng r nysang ng r khc trong thnh ph, rng: Ngy hm nay tng qun Siha git mt con vt bo, dn mt ba tic thit i n s C m (c Pht).n s C m c n tht t con vt m ng ta bit c git thiti ng ta v cc v ch tng i theo; v vic ny c thc hin ch v ngta m thi" [1]

Tht ra, tng qun Siha phn bit rt hp vi o c, gia mt bn ltht mua ti ch c git m sn bn v bn kia l mua mt con vtcn sng v ra lnh git. S phn bit ny khng my hin nhin i vi mts ngi u M, nhng c ghi chp rt nhiu ln trong gio l cac Pht. Th ri, xc nh r thi v vic n tht cho ch Tng, cPht dy:

"Ny ch T-kheo, Ta cho php cc v dng tht c trong ba trung hpsau y: tht ny phi cha c cc v nhn thy, cc v cha c nghe

bit, hoc gi ch v khng c g phi nghi ng l con vt c stsanh ch nhm mc ch thit i cho ch v. Nhng cc v khng c ctnh s dng th tht c git ch dnh cho cc v s dng m thi." [2]

C nhiu on trong Kinh in Pht gio cho thy c Pht v cc v chTng ca ngi c cng dng tht v cc ngi cng nhn n. Mt trongnhng on kinh ny c vit trong phn m u cu chuyn lin quan nmt gii lut hon ton khng lin quan g n tht (Ni-tt-k Ba-dt , Xa php, 5) v thong qua cho thy tht ni y hon ton ch l ngu


6/131

nhin i vi ti chnh m cu chuyn mun nhn mnh n tnh xc thcca on vn:

- B Uppalavanna (Lin hoa sc) l mt trong hai v n i t ca cPht. B th gii t-kheo-ni khi vn cn tr v chng bao lu c gicng hon ton. Ngoi s kin b l mt v A-la-hn, b cn c nhiu uy lcthn thng n chnh c Pht tuyn b b l ngi li lc nht trongs tt c cc v n t v mt ny. Mt ln kia, trong khi b Uppalavannaang ngi tham thin mt mnh vo bui tra ti khu vn "Ngi M",trong mt cnh rng ho lnh bn ngoi thnh X-v, c mt vi tn cp ingang qua . My tn cp va mi nh cp mt con b, git con vt vchy trn vi mt t tht. Va nhn thy mt v ni s tham thin im tnh vnghim trang, tn cp u s nhanh nhn b mt t tht b trong mt ci

bao lm bng l cy v li cho ni s. Ni s Uppalavanna nht ming tht

b ln v quyt nh dng cng cho c Pht. Ngay sng sm hm sau, saukhi nu thc n vi tht , b ct mnh ln khng trung v bay ti nic Pht ang ng, ti Trc lm bn ngoi thnh Vng x, v nh th Nis bay mt qung ng trn 200 k-l-mt. Mc d khng nghe ni nvic c Pht thc s s dng mn tht , nhng r rng l mt ni s cnhiu thn thng t hn b bit c Pht dng mn n no.

Tuy nhin cng c mt s tht c bit cm cc v ch tng khng c sdng. l: tht ngi, v nhng l do qu r rng; tht voi v tht ngav trong thi k , hai con vt ny c coi l th vt ca nh vua; tht ch- v dn chng thng coi ch l con vt gh tm; tht rn, s t, cp, bo,gu v linh cu - v ngi ta tin rng ai n tht nhng loi th rng nguyhim ny s tot ra mt mi c bit c th khin cho cc con vt ng loitn cng ngi tr th.

Vo cui cuc i c Pht, ngi anh h ca ngi tn l Devadatta (-b-t-a) c nh chim quyn lnh o Tng on. c c hu thunca cc v khc, Devadatta c gng t ra nghim khc hn c c Pht vmun chng minh rng c Pht c phn d dui. Devadatta ngh vi

c Pht l tt c cc v Tng Ni u phi "n rau u" ("n chay trng").c Pht t chi v mt ln na Ngi nhc li mt gii lut m Ngi thit lp nhiu nm v trc, qui nh tt c cc Tng Ni c th n tht hayc, khi no bit r tht con vt khng b cm s dng v khi h khng cl do g nghi ng rng con vt c git c bit dng chiu i h(Tam tnh nhc).


7/131

Hi , Lut cp r rng n vn ny. Cc v Tng Ni c th n tht.Ngay c c Pht cng dng tht. Tic thay, mt s ngi Ty phngngy nay thng xem vic n tht i vi cc v Tng Ni nh l s nungchiu u i. l mt iu rt xa s tht - v ti tng thc hin vic "nchay trng" c ba nm trc khi tr thnh mt tu s. Trong nm u khiti tu hc ti vng ng Bc Thi Lan, ti phi c gng i din vinhiu ba n ch c cm np vi ch luc (n ton b c tht ln xng),hoc vi c sn dai nh cao su, hoc kin cng nu vi c-ri, hoc chu chuchin dn - ti ngh c l ngi "n chay" l ngi tt phc hn! Nhnngy L Ging Sinh u tin ti min ng Bc Thi Lan, mt ngi Mn thm tu vin khong mt tun trc ngy 25 thng 12. Tht kh cth tin ni, ng ta c mt tri nui g ty, v ri, ng ta nhanh chngnhn ra chng ti ang phi sng trong hon cnh kh s nh th no. ngta ha s em n cho chng ti mt con g ty n Ging Sinh. ng ta

bo s chn mt con g ty tht to bo c bit dnh cho chng ti... v tithy nn lng. Chng ti khng th nhn tht g ty khi bit ch xc convt b git ly tht c bit cho cc v tng ni s dng. Chng ti t chikhng nhn mn qu . Th l ti nh phi quay v vi thc n ca cdn trong lng - li cm np vi ch luc.

Cc v tng ni khng c la chn g c khi n ba n v iu ny cnkh khn hn l "n chay trng". Tuy nhin, chng ta c th khuyn khchvic n rau u, v nu nh nhng v c s h tng em n cng dng chTng ton l thc phm rau u v khng c tht, th trong trng hp ,cc v s cng khng phn nn. Mong rng qu v hiu cho iu ny, v hyi x tt vi cc loi th vt.

Ti liu tham kho

[1] Book of the Discipline (Lut tng), vol. 4, p.324[2] ibid, p. 325

Nguyn tc: "What the Buddha said about eating meat?",

Ajahn Brahmavamso, T kheo Thin Minh dch.

---o0o---

n chay


8/131

T kheo S. Dhammika

Gii thiu: T kheo S. Dhammika l mt tu s ngi c. Khi cn l c s,ng l mt thnh vin hot ng tch cc cho Hi Pht Gio bang NewSouth Wales, c chu. Hin nay, ng ang hong php ti Sri Lanka, uchu, Singapore, v l mt c vn chng trnh tn gio ca B Gio dc.

-ooOoo-

C rt nhiu kin khc nhau gia cc Pht T v vn ny. Cho nnchng ti ch xin trnh by nhng lun chng ca nhng ngi tin rng "nChay" l cn thit cho cc Pht t v ca nhng ngi khng tin iu . nchay khng phi l mt phn truyn thng Pht Gio nguyn thy, v chnhc Pht cng khng phi l ngi n chay. c Pht s dng thc phm

hng ngy do Ngi i kht thc hay do nhng ngi ng h mi Ngi nnh dng ba, v trong c hai trng hp, Ngi n nhng g c dngcng cho Ngi. Trc khi gic ng, c Pht th dng nhiu loi thc nkhc nhau, k c loi thc n khng c tht. Nhng cui cng Ngi bkhng dng cc loi thc n v Ngi tin rng chng chng gip g chovic pht trin tm linh.

Kinh Tp, thuc Tiu B, nhn mnh im ny, cho rng chnh s phngng khin cho ngi ta tr nn u (c v o c ln tinh thn), chkhng phi l vic n tht. c Pht thng m t l ngi s dng tht.

Ngi gii thiu nc st tht nh l mt phng thuc cha c mt sbnh tt v khuyn cc v tng ni dng tht v nhng l do thc tin, trnhmt s loi tht, hiu ngm l nhng loi tht khc c chp nhn cho sdng.

Tuy nhin v sau ny, mt s Pht t dn d cm thy kh chu v vic ntht. Vo nm 257 trc Ty lch, vua Asoka (A-dc) phn rng tri vitrc y, t nay ch c hai con cng v mt con nai c git tht cungcp thc phm trong nh bp ca hong gia v cui cng ngay c vic ny

cng c bi b. Vo thi k bt u k nguyn Ky-t Gio, n tht tr thnh iu khng th chp nhn c, c bit l i vi nhng ngitheo phi Bc Tng mc d nhng cuc bt chin chng li iu ny trongcc tc phm nh Kinh Lng Gi cho thy n tht vn cn rt ph bin hay tnht cng vo thi im ca nhng tranh lun . Cc bn vn phi Mttng c nin i t th k th 7 v 8 Ty lch tr i, thng khuyn khch cvic ung ru ln n tht, v c hai u thch hp dng cng cc v thn.


9/131

Rt c th y l by t s t do khng rng buc vo quy c m phiMt tng dy, chng i li cc ngi Bc tng vn thc hnh vicking ung ru v n tht nh l thay th cho s thay i tm linh thts.

Ngy nay, ngi ta thng cho rng nhng ngi theo Bc tng th "n chaytrng" cn nhng ngi theo Nam tng th khng. Tuy nhin, thc t li c

phn phc tp hn. Thng th cc Pht t Nam tng khng c bt k hnch no trong ch n ung, mc d chng ta vn thng thy nhiu vtng ni hay c s Sri Lanka n ton rau u. Mt s khc king tht nhngli n c. Cc v tng ni Trung Hoa v Vit Nam th "n chay trng" rtnghim khc v cng ng c s ti noi gng h, mc d cng c nhiungi khng lm nh th. Tuy nhin, trong s cc Pht t Ty Tng v NhtBn, rt t khi thy h n chay.

Nhng ngui tu n chay ch da trn l lun n gin, y thuyt phc l h tr cho l tng tu hnh ca h. V theo h, n tht khuyn khch mtcng nghip to ra nhng hnh ng tn c v gy ra ci cht cho hng triusc vt. Mt ngi c lng t bi nhn hu mun lm du i tt c nhng aukh . Bng cch t chi n tht, chng ta s lm c iu .

Nhng ngi tin rng vic n chay l khng cn thit i vi Pht t cngc cc l lun khng km phn thuyt phc, mc d phc tp hn, h trcho quan im ca h: (1) Nu nh c Pht cm thy cc thc n khngtht l hp vi cc Gii Lut th t hn Ngi tuyn b v t ra cng c ghi chp trong Tam tng Pali, nhng ng ny li khng thy Ngi cp n. (2) Tr phi chnh chng ta thc s git con vt (ngy nay iu nyt khi xy ra) ly tht s dng, th chng ta khng c trch nhim trc tipv ci cht ca con vt ; v hiu nh vy th ngi n chay v khng nchay cng khng khc bit g c. Nhng ngi n chay ch c th n rau quv c ngi nng dn cy cy rung (nh vy h cng st hi bit baonhiu sinh vt) v phun thuc tr su (li git thm nhiu sinh vt na) (3)Cho d nhng ngi n chay khng n tht, h cng phi dng rt nhiu sn

phm khc dn n vic st hi th vt (nh s-phng, da thuc, huytthanh, t tm, v.v...). Ti sao chng ta king khng dng mt th sn phmny, song li s dng cc th khc? (4) Cc c tnh tt nh cm thng,nhn ni, qung i, v trung thc, v cc tnh xu nh ngu dt, kiu hnh,o c gi, ganh t v lnh m th khng ty thuc vo nhng g chngta n vo ming, v nh vy th thc n khng phi l nhn t quan trng

pht trin tm linh.


10/131

Mt s ngi s chp nhn quan im ny, nhng s ngi khc th li chpnhn quan im kia. Nh vy, mi ngi phi t quyt nh ly cho mnh.

Ti liu tham kho:

1) Ruegg, D.S., "Ahimsa and Vegetarianism in the History of Buddhism",Buddhist Studies in Honour of Walpola Rahula, S. Balasooriya et. al.,London, 1980.

2) P. Kapleau, "To Cherish All Life", London, 1982

Nguyn tc: "Vegetarianism", Venerable S. Dhammika,BhuddhaNet. T kheo Thin Minh dch.

---o0o---

o Pht v vn n chay

T kheo Ajahn Jagaro

Gii thiu: T kheo Jagaro l ngi c gc . ng xut gia, tu hc vingi thin s Ajahn Chah, vng ng Bc Thi Lan. ng tr v c nm1982 v tch cc gip thnh lp tu vin Bodhinyana (Gic Minh) ti bangTy c. ng hon tc, tr v i c s nm 1995 v sang nh c NewYork, Hoa K. Ti , vi th danh l John Cianciosi, ng tip tc ng gpPht s, hng dn cc kha thin v vit cc bi php lun cho cc ni sana phng. Bi vit di y da theo mt bui thuyt php nm 1994 tic, khi ng cn l tu s.

-ooOoo-

Trc y c mt dp ti ni chuyn v ti "Pht Gio v vn nchay," mt vi ngui trong hng thnh gi c nhng phn ng rt mnhm. Nhng ngi c phn ng mnh vi cc bi ni chuyn thng lnhng ngi qu quan tm v ti , ngha l h c quan im rt mnhm v ti ca bi ni chuyn. y l mt mi nguy him ln, l v ngaykhi chng ta c nh kin mnh m v c hu v bt k iu g, thng


11/131

khin chng ta tr thnh cng ngc. Suy ngh ca ta tr thnh hp hi, khinta c phn ng qu ng vi bt k nhng g c trnh by. Nu iu gkhng hp vi ta, dt khot iu chng li ta. Chng ta ch thy c vythi - ch c trng hoc en - v tht l ng h thn bit bao! c Pht tng cnh co chng ta v s chp th vo nhng quan nim v kin, nhl mt trong nhng nguyn nhn c bn gy ra au kh.

Chng ta thng thy iu ny lp i lp li trong mi hnh thc ca cucsng. Hu ht cc v xung t m chng ta can d trong i sng u phtxut t bt ng kin vi mt s quan im v nhng vic no . Nhngxung t ny xy ra l do chng ta qu gn b vi nhng quan kin v nhnthc ca ta.

L tt nhin, chng ta cn c nhng quan kin, chng ta khng th sng m

khng c chng. Quan kin l cch thc chng ta nhn s vt xung quanh, lcch chng ta am hiu i iu g , l s thch lin quan n nhng lachn a dng v mi vn . y l iu rt t nhin. Bao lu chng ta cnc kh nng suy ngh, nhn thc hay b chi phi cch ny cch khc, chngta s c quan kin ring, v vi mt s vn no , nhng quan kin nyli ht sc mnh m v cng nhc.

Ch ngha n rau u, hay "n chay", l mt vn thuc loi ny. Ti nay,ti s trnh by mt ti suy gm. Ti khng c nh ngi y ara li cui cng v o Pht v ch ngha n chay. khng phi l nhca ti, cng khng phi l phong cch ca mt Pht t. S hiu bit ca til t kinh nghim ca ti, t nhn thc ca ti, v t s suy t ca ti. Cc

bn c th ng hay khng ng vi ti . iu khng thnh vn ,khi no cc bn vn cn suy t r rng v ti ny v t rt ra kt lun chochnh mnh. Ti gi mt v th trung ha v ti khng cho l ti c bitny li ch n gin c th hiu c bng cc t ng trng hay en. Ti giv th ca mt Pht t nh theo ti hiu.

Cn bn kinh in

Chng ta hy bt u vi mt cu hi ht sc c bn: Theo tt c nhng gchng ta c th thm nh c, "n chay" c phi l iu kin tin quyt tr thnh Pht t theo gio l ca c Pht hay khng? Ti phi ni ngay l:Khng. Theo cc bn kinh ca o Pht, n chay khng phi l mt iukin tin quyt tr thnh Pht t.


12/131

C ngi ni, "Vng, lm sao ng bit c c Pht dy g no?" ngvy, ti khng th bit c bng chnh kinh nghim c nhn ca mnh; nuti gp c Pht vo thi ca Ngi, by gi ti cng khng nh ht. Vyth chng ta phi da vo iu g y? Chng ta phi da vo nhng kinhin c truyn li cho chng ta qua bao th k nay. Chng ta c tin vocc bn kinh hay khng l ty thi chng ta c chp nhn chng nhl nhng bn ghi chp chnh xc v nhng li ging dy ca Ngi haykhng. Theo truyn thng Pht gio Nguyn thy, chng ta c c cc bnkinh, gi l Thnh in Pali. C rt nhiu quyn kinh: nh tng Lut, baogm cc gii lut dnh cho cc v Tng Ni, tng Kinh, bao gm cc bithuyt ging ca c Pht, v cui cng l tng Vi Diu Php, l h thngtrit hc v tm l Pht gio c pht trin t nhng bn vn c bn trn.a s cc hc gi u ng rng tng Vi Diu Php, "gio l cao cp",c pht trin sau ny bi cc v lun s t cc bi kinh cn bn, nh l

mt h thng phn tch d gii thch v cng dng trong cc bui tranhlun.

Tm li, c ba b tng kinh in. Nhng nghin cu ca ti ch gii hn votng Lut v tng Kinh, l nhng quyn sch ghi chp v gii lut v cc bithuyt ging. T nhng nghin cu hc hi, ti c c mt nim tin tngrt ln rng nhng g c trnh by trong nhng kinh in ny u m tchnh xc nhng g c Pht ging dy. Tuy nhin, ti khng dm khngnh l tng ch trong cc kinh in u ging y nh li ca c Pht. c mt vi thay i, thm tht qua thi gian, nhng iu ct li vn cn. iu quan yu l cc bn vn ny l mt h s ghi nhn chnh xc vthnh tht nhng g c Pht ging.

Nn tng cho l lun ca ti ch n gin da trn thc t l: nhng ngitruyn li cho ta v kim chng nhng gio l ny u l nhng t,nhng v Tng Ni ht lng knh trng c Pht, y ht nh ch Tng ngynay, v ti khng ngh l c nhiu ngi dm c thay i nhng li gingdy ca c Pht. Rt t khi c v tng ni no li dm sn sng thc hiniu . Bt k thay i no, nu c xy ra, cng ch n gin l nhng

phng cch thit thc gip cho vic tng c c thun li hn m thi.Rt c th c nhng thay i v , nhng ti khng tin cc vn bn u b c hy hoi, nht nh khng th c trong mt ng li nghimtrng.

iu ny c xc minh c bit i vi cc quyn Gii Lut Tu S. Quanhiu thi i, Pht gio c truyn b mt cch chm chp, t vng thung


13/131

lng sng Hng xuyn sut n , tin v hng Nam n Sri Lanka, bngqua Min in v Thi Lan, ri tin v hng Bc n Ty Tng v cuicng l n Trung Hoa. Qua nhiu th k, o Pht bt u chia ch thnhnhiu trng phi. Mt vi trng phi pht trin mnh m ti nhiu minkhc nhau n v ti nhiu a phng xa xi khc, v nh vy cctrng phi ny c rt t hay hu nh khng c lin lc vi nhau. Tuy nhin,khi so snh bn Gii Lut, chng ta thy c nhng im tng ng r rtgia cc trng phi khc nhau ny. V cc b Lut rt tng ng vi nhau,t hn cc b phi c cng mt ngun gc nht nh.

Th nn, c l do m tin tng vo nhng ti liu chng ta gi l Thnhin Pali v chp nhn thnh in l i din gio l ca c Pht. Trong

bt k tnh hung no, y chnh l bng chng hin nhin ta phi x l, biv chng c ai hin din y c th ni, "Ti nghe c Pht ni khc

nh vy." Nhng kinh in l i din c thm quyn nht hay minh nhnht cho nhng li ging dy ca c Pht.

Nu chng ta nghin cu cc kinh in ny mt cch cn thn, chng ta skhng tm thy hun th no dnh cho c c s ln tu s v vn n chay.Cng khng c bt k cp no v n chay nh l li gio hun Pht giodnh cho cc v tng ni hoc c s. Nu nh c Pht qui nh n chay liu kin tin quyt tr thnh Pht t, chc chn Ngi phi cp n u trong kinh in. Nhng ngc li, chng ta c thy mt s trnghp c Pht c ni n thc phm, c bit cc gii lut c lin quan nch tng, cho thy l, vo thi c Pht, i khi cc v ch tng cng n tht.

Nu cc bn kin nhn vi ti, ti c th trnh by cho cc bn mt s chngc lch s. Trong cc bn kinh in ny, c bit l trong tng Lut, c nhiuon trch dn v cc v ch tng c v khng c php lm g. C nhiugii lut qui nh v thc n thc ung; c nhng gii lut cp n thlinh tinh lin quan n thc phm, mt s qui nh xem ra rt l thng. Nunh cc v s bt buc phi l ngi "n chay trng" th nhng qui nhny hnh nh hon ton v tc dng hoc v ngha.

Th d nh c mt gii lut cm cc v s khng c n tht mt s cc convt nh: tht nga, tht voi, tht ch, tht rn, tht h, tht bo v tht gu. Chng t cc loi tht m c Pht ch nh cm cc v tng ni khng cs dng. Vic Ngi ra lut nghim cm cc v Tng Ni khng c dngmt s loi tht cho thy l h c th s dng cc loi tht khc.


14/131

Cng c mt gii lut khc: khi c mt v s b bnh, v v ng b au qunng, c mt mn ph n rt sng o n hi xem nh s b aunh vy bao gi cha v nh s dng th g cha tr? C l nh s b aud dy, v ng cho bit ln trc ng cng b nh vy v c ngi emn cho ng mt t "nc st tht" gip lm du cn au. Th l ngi

ph n sng o lin chy ra ch tm mua mt t tht lm nc st thtcho nh s dng. Tuy nhin hm li l ngy B-tt, nn khng th kimu ra tht. C mt truyn thng ti n l khng git m th vt vonhng ngy k trn. V qu m o, ngi ph n ny quyt nh khngth cho nh s phi tip tc chu au kh, th nn b ta ct ngay mtming tht ca chnh mnh v lm mn nc st tht. Ri b em mn licho nh s, dng cho ng, v hnh nh nh s dng mn nc st tht v bnh phc. Khi c Pht nghe c iu ny, Ngi a ra mt giilut nghim cm cc v ch tng khng c n tht ngi. Tht l may (cho

tu s chng ti) khi c c gii lut ! Cho nn, y s l mt gii lut llng, hon ton v ngha l, nu nh c qui nh l cc v ch tng khng

bao gi c dng tht.

Cn c nhiu th d tng t nh th, trong tng Lut v tng Kinh. Khic Pht nghe bit ngi ta t co cc v ch tng ca Ngi gy ra s githi th vt v h n tht, Ngi khng nh khng phi nh vy. Th ri

Ngi cng b ba iu kin (tam tnh nhc), theo cc v s khng c ntht l: nu nh h nhn thy, nghe c hoc nghi ng l con vt c git m c bit cng dng h, trong cc trng hp ny cc vtng ni phi t chi, khng nhn thc phm . Cn cc trng hp khc,khi cc v ch tng i kht thc, thng thng h phi nhn vo bnh btkht thc ca mnh v nhn bt c mn g c dng cng vi tm lng bitn, khng c t v thch th hay kh chu g c. Tuy nhin, nu mt v s

bit, nghe v nghi ng l con vt b git ly tht ch nui cc v s, thh phi t chi, khng nhn thc phm .

Cn c nhiu v d khc na m ti khng nu ra y, ri rc y trongkinh in cho thy l khng nht thit i hi cc v ch tng v cc c s

phi l ngi n chay.

Hn th na, chng ta c th nhn thy qua lch s o Pht, khng c qucgia Pht gio no li p dng vic n chay thnh ph bin cho mi cng dnPht t. iu ny cho thy vic n chay khng c thc hin ngay t lc

ban u. Mc d mt s tu s Bc Tng n chay - nht l ngi Trung Hoa,Vit Nam v mt vi ngi Nht Bn - a s cc c s th khng n chay. V


15/131

mt lch s t thu ban u cho n ngy nay, nhn chung, cc Pht Tkhng phi l nhng ngi n chay nghim khc. iu ny h tr cho ktlun rt ra t vic kho st kinh in l khng bao gi c mt iu kin tinquyt no i hi nhng ngi mun tr thnh Pht t phi l ngi nchay.

Tuy nhin ta cng c th tranh lun vi nhau, v iu ny thng hay xy ra,c bit ni cc v ch tng n chay, cng nh cc c s, cho l kinh in cth b sa i. H bin lun l chnh c Pht dy phi n chay,nhng cc v ch tng (kt tp kinh in) mun n tht nn c tnh thayi mt s iu c lin quan n vn n chay trong ton b tt c cc bnvn. Lc , h khng c my vi tnh ch g vo cm t "c lin quann tht" v c c danh sch lit k cc on kinh v vn . Ngay tu, khi kinh in c truyn ti qua li truyn khu v c rt nhiu cc

v ch tng tham gia vo cng vic ny. Khng ai trong h c c mt "amm" c th thc hin c vic thay i trong vng na gi ng h.Tht khng d g thc hin c iu , v c qu nhiu im tham khori rc khp trong kinh in. Bn c th thay i mt im ch ny nhngri iu c th mu thun vi cc im qui chiu khc. Cc v tu s khc th t c mt mc thun nht nu h phi thay i v s im quychiu trong ton b kinh in. V th cho nn ti ngh lp lun cho l cc vch tng mun n tht thay i sai lc kinh in l hon ton khng c cs. Ti ngh l kinh in l chnh xc. Ti ngh c Pht khng a ramt iu kin tin quyt no cho bt k ai mun tr thnh t ca Ngi.Ti cng khng ngh l Ngi ra mt gii lut (v n chay) nh vy hun luyn cc v ch tng.

Mt im gy tranh ci na li ni ln v gio l ca c Pht, v mt trongnhng hc gii cho tt c nhng ai mun tr thnh t ca ngi l hkhng c git hi (st sinh) bt k sinh vt no. Gii lut u tin dnhcho mt Pht t l: Panatipata veramani sikkhapadam samadiyami (Tinguyn gn gi hc gii l khng git hi bt k sinh vt no). y l cngvic tu tp cho mi v tng, ni, sa di, bch y, nam v n c s, v l cn bn

cho s tu tp c tnh v hi.

Dng nh c mt s khng nht qun, dng nh khng cn bng, nhngy ch n gin l do khng suy ngh r rng v vn tho lun. R rngl c Pht thy s khc bit rng ln ni hai vic luyn tp ny - vicluyn tp khng git hi (st sanh) v vic luyn tp c lin quan n ch n ung. Chng hot ng trong cc cp khc nhau.


16/131

c Pht rt thc t. Khi Ngi ra nhng hc gii, Ngi ch ra nhnggii lut no mi ngi c th tun theo, c th gn gi c. Th d nh,

Ngi khng a ra mt gii lut tu tp cm bn khng c n ung qu. Cc nh s phi sng nh kht thc v Ngi ra rt nhiu gii lutc lin quan n n ung cho cc v ch tng - h ch c php n vo buisng (trc ng), khi n h khng c gy ting ng vi thc n nhaitrong ming hay hp x xp, h khng c lm ri vi cm, h khng cvt bt, khng c nhn ng xung quanh. Tuy nhin Ngi khng a ra giilut cm khng c n qu . Cc bn c th n cho cng y bng mvn khng phm lut. Bn c th ngh rng ng l c Pht phi t ra mtgii lut v vn ny. Sao li khng nh, trong khi Ngi lp ra mith lut l? chnh l v ty mi ngi nhm t rn luyn chnh mnh n ung sao cho iu . chnh l iu bn phi t lnh ly trch nhim

t rn luyn dn dn, nhng khng nht thit phi bt u bng mt giilut.

C mt im khc bit rt ln gia n tht v git hi (st sanh) th vt, chod c th tranh lun l khi chng ta n tht, chng ta gin tip ng h vicgit hi th vt. Chc chng ta phi cn nhc mt vi iu, v ti s tr liiu ny vi nhiu chi tit hn. Tuy nhin c mt s khc bit rt ln giahai iu trn, l v vic git hi (st sanh) th vt c quy vo s c cpi khi th vt s sng ca chng hay c gy ra hoc trc tip bo ai git cht con vt. iu ny l iu gii lut u tin nhm ti - s c haytc git cht mt con vt. l mc ch pha sau hnh ng. C nh,c mc ch v c c vic tin hnh thc hin hnh ng ca mc tiu trong vic git hi (st sanh).

Nu bn li xe ca bn n y vo bui ti hm nay, ti oan chc l bn git cht mt s sinh vt no - bn th nhn xem trn knh chn gica xe bn, chc hn c mt s cn trng cht dnh trn . Khi chng tii xe t tu vin, ni ti ang sng ti huyn Serpentine n thnh ph Perth,cch xa khong 60 kilmt, knh chn gi trn xe t ph y mt lp cc

cn trng cht dnh trn , c bit vo bui sng v bui ti. Ti bit khiti bc vo xe v nh mt ngi li xe a ti ti mt ni no , chcchn s c mt s cn trng b cht nh vy. Ti bit iu ny, nhng khng phi l nh ca ti vo xe v c ch i. Ti khng ni,"Chng ta hy li xe i chi v xem c bao nhiu cn trng b git cht."

Nu l nh ca ti, th ti thc hin "st sanh", st sanh mt cch c. Nhng chng ta khng lm th. Chng ta ch bc vo xe v li t A n


17/131

B vi mt mc ch r rng khc. C l mt s cn trng s b git cht,nhng khng phi chng ta c nh git chng.

khng phi l git hi (st sanh) - c s cht xy ra nhng bn khng tora nghip st sanh. Gii lut ny l nn tng mi cng vic tu tr trong PhtGio "khng gy hi cho ai" (v hi): bn t hn ch khng c st sanh.

Khi ngi ta n tht, nh ca h l g nh? C bao nhiu ngi n tht mli c nh git cht con b, con heo hay con cu? Nu nh nh ca hkhi n tht ca h l git cht thm nhiu b, th rt c th hnh vi n tht gn ging vi st sanh. Nu bn xem xt l do ti sao ngi ta thc s ntht, bn s thy c nhiu l do khc nhau. Ti sao nhng ngi sng nhng x hi nguyn s, qu ma ti vng ng Bc Thi Lan l ni ti sng mt thi gian, v a s l nhng ngi theo o Pht nhng h li

vn n tht? H n ch, chu chu, kin cng, trng kin... v n mi thkhc trn i. Ti sao th? L v c c cht m, v h cn phi sngcn, h cn phi c th g n, v kim c thc n l iu v cng khkhn. Mt ngi sng trong hang ng th h n th g nh? H n bt kth g h c th c c. Do bn nng c bn l sinh tn, h n bt k thg c c. l iu c nhiu lin quan n nhng g chng ta n - bnnng c bn ca sinh tn. N cn ty thuc vo nhng g c sn.

Th ri li cn c nh hng vn ha na, cch thc v gic ca bn chnh thnh l do bn c nui dng ra sao. Nu bn quen dng mt sthc phm no , bn s cm thy thoi mi khi n loi thc n . Chnhv vy m bn thch mua thc n . l loi thc phm bn bit cchnu nng ra sao. Ti sao a s ngi c li l ngi "khng-n-chay"? Hn tht l bi v l iu h quen n. l mt phn to ra nn vn hac.

Chnh v th khi m phn ln nhng ngi n tht khng n chay, khngphi v h c mun git hi th vt. ch l iu h quen n ngay tthu nh. chnh l mt phn nn vn ha ca h, chnh l v h bit

cch nu mn n , v h bit cch n mn ra sao. iu thch hpvi h, chnh v vy m h n tht.

Bn c th cho nh vy l km hiu bit (v minh). Vng, a s chng tau v minh, a s chng ta ch c c nhng mc tiu ht sc gii hntrong ton b qui trnh hiu bit, la chn v kh nng; a s chng ta sng


18/131

theo nhng g c nh sn. Khng cn thit phi l nh vy, nhng li l cch thc sinh hot ca a s chng ta.

iu quan trng l chng ta c th phn bit c nh vy. n tht khngng ngha vi git hi sinh vt, v nh khc nhau. c Pht ra giilut ny, l t kim ch khng c git hi bt k sinh vt no, nh l mt

bc u tin hng ti vic tn trng s sng, ca c con ngi ln caloi vt. mi ch l bc u, ch cha phi l im n. V a s chngta cng khng th thc hin c ngay c iu . C bao nhiu ngi trntri t ny thc s kim ch khng git cht cc sinh vt no? Rt cth chng ta phi ri vo mt trn chin l tng xem v l do g mingi nn "n-chay-trng", nhng bn phi tha nhn mt thc t l tuyti a s nhng ngi trn hnh tinh ny vn cha t n mc "khngc st sanh". Ch cn h t n c mc thi, th mi s c th tt

p hn rt nhiu. Tm nhn ca c Pht ht sc thc tin, nn Ngi dy rng tt c chng ta t nht l hy bt u mc ny trc .

n y, ti trnh by nhng l l ti sao Pht gio li khng p bucphi n chay. Th th Pht gio c khuyn khch mi ngi n tht chng?Trong kinh in, chng ta khng c c on no c Pht ni, "Hyn nhiu tht, iu rt tt cho qu v". Chng ta cng khng tm thy onno Ngi ni, "Hy mang tht n cho con ngi." Khng c on kinh nokhuyn khch cng dng nhiu tht n cho ch tng. Kinh in chc chnkhng khuyn khch n tht; khng c on no ni nh vy c, khng cmt ngh no tng t nh vy. Nh th, chng ta phi hiu th no y?n gin l mi c nhn chng ta hy xem xt cn thn vn ny, v t rtra nhng kt lun cho chnh mnh v nhn trch nhim v nhng kt lun .

Nhng cu xt v mt lun l

Gi th chng ta phi xt xem n chay c thch hp vi gio l ca c Phtkhng. Ti c th ni l hon ton thch hp. n chay l cng vic thchnh ht sc b ch cho nhng ai ang pht trin hai iu kin m mi Pht

t nn c gng t n, l lng bi mn v tr tu. l iu chng ta nlc tu dng qua con ng tm linh. Lng t bi c ngha l cm thng vi,cm thng v, nhy cm vi nhng au kh ca ngi khc. Kt qu ngnhin do vic pht trin lng bi mn l chng ta khng mun st sanh, chngta khng mun lm tn thng n ngi khc,


19/131

Vi tr tu, chng ta bt u nhn thc r l hnh ng ca chng ta khngch gy ra nhng hu qu trc tip, nhng cn gy ra c nhng hu qu gintip na. y chnh l s hiu bit ang khi hin. Ti thng lun vin dnmt trong nhng lut t nhin c bn, gi l Duyn Sinh hay Pht Sinh Ciu Kin. "Khi ci ny c, ci kia s c" (c khi, phi c la). Ni cchkhc, mt s iu kin no s duyn sinh nhng kt qu no . Khi trhiu bit ca chng ta pht trin r rng hn v thc c nhiu hn,chng ta s nhn ra mi tng quan ny. Bt lun iu g chng ta lm, ugy ra nhng hu qu. Ngay c cch thc chng ta ang sng cng lm phtsinh nhng nguyn nhn v hu qu. Chng ta bt u nhn thc r y lmt lut t nhin c bn, v chng ta bt u thc nhiu hn cch thcchng ta ang sng ra sao, km theo nhng hu qu gn vi cc hnh ngca chng ta. Mt khi ta cm thng v khn ngoan hn, chng ta s bt unh hng cuc sng ca chng ta n ch "v hi" hn, hay l lm

gim bt au kh v thit hi trong cuc sng.

n y chng ta hy xem xt vn ny trn mt bnh din rng hn lvic ch n rau u, bi v ch "Pht gio v Ch ngha n chay" qu hnhp. Chng ta khng th tho lun v ch ngha n chay ging nh l mtiu g ring r l loi mt mnh. C rt nhiu vn lin quan n tiny, n chay dnh dng n c mi sinh, ngha l mi lnh vc trong cucsng. C l chng ta phi t tn cho ti ny li l: "Pht gio v Misinh", hay "Pht gio v i sng" mi ng.

Mt khi chng ta nhn thc c rng bt k chng ta sng ra sao cng ugy ra nhng hu qu, th th nh hng no s ny sinh do cch chng tasng? Chng ta thm nh nh th no v nhng g nhng g chng ta anglm? Mi vic lm, mi li ni ca chng ta u gy ra hu qu, v chng tal b phn ca mt h thng. Mi ngi ang ngi y u l mt b phnca mt h thng, ca ton b v tr.. Ch c mt h thng v chnh bn lmt phn ca h thng . Mi hnh vi ca bn u tc ng n v tr ny.

Bn c th ngh, "Ti lm c g m nh hng n s chuyn ng ca

cc hnh tinh v cc gii ngn h?" C l rt t tc dng, nhng theo nguynl tng quan tng tc, th mi hnh vi bn thc hin u nh hng ntt c mi th khc. Nu cc bn khng th nhn ra iu trong ton khica n, th chc hn bn c th nhn ra c iu trong cn phng ny.Bt k iu g bn lm y ti nay u nh hng n mi ngi khc.iu g ti lm ang nh hng n bn . iu chng ta ang lm s nh


20/131

hng n bn ngoi kia. Bt k iu g chng ta lm u c nh hng vlu v di n mi s vic khc.

Vy th khi chng ta n tht, cng s tt yu gy ra nhng hu qu. Nhnghu qu l g? Chng ta ang trc tip h tr cho mt k ngh m cngvic sn xut ca h l chn nui sc vt, thng th vi nhng iu kin vcng khng khip, ch vi mt mc tiu l git m. Tht c bn trongnhng gi nh gn, chng ta mua v n. nh ca chng ta khi nu vn mn tht khng phi l git hi (st sanh) th vt - ti khng ngh ai trongchng ta li c nh , tuy nhin, qua hnh vi mua, nu v n, chng tavn gin tip h tr cho vic git hi (st sanh) con vt . y khng phil hnh vi st sanh, m l h tr cho hnh vi st sanh .

Hiu nh vy, mt s c nhn c th quyt nh khng h tr cho hnh vi st

sanh. H khng mun l mt phn ca s git hi , h mun tch ra ngoih thng git hi . Nu c mt l do v sao ngi Pht t nn c quytnh ch n ton rau u, quyt nh nn t c s trn vin tng ny.Ch c mt l do hp l nht, tt nht, l lng bi mn - ngha l khngmun gy au kh cho bt k mt ai ngoi s bt buc.

n chay l mt vn chn la v trch nhim ca mi c nhn, khng thl s p buc, nhng rt ng khen v rt ph hp vi gio l ca c Pht.Th nhng, bn ch dng li thi sao? Hin gi bn c thanh tnh cha?Bn va tr thnh mt ngi n chay, nhng bn l ngi "v ti v"cha? Bn tay ca bn sch cha?

Ti xin bo cho bn bit bao lu bn cn sng trn hnh tinh ny, bao lubn cn l thnh vin ca h thng , bn tay ca bn s khng bao githanh sch c. Khi bn n bt k mn g, bn lun lun gp phn to ra cicht v s tn ph, cho d bn c lm g i chng na. Bn c th n tonrau u, nhng bn vn gp phn to ra s tn ph v bn l mt phn ca hthng ny. Bn khng th trn thot. Bn ang ngi trn gh, th th gh tu m ra? Gh li k trn tm thm, thm t u m c? Cn in kh, my

iu ha, cn nh ny, xe t, xe la, xe but, tt c nhng th t u mra? Tt c nhng th u c tng quan vi nhau. Vn vt u c quanh vi nhau. Chng ta lun d phn vo ton b mt h thng, v khi nochng ta cn sng trn i ny, chng ta lun lun d phn ng gp vo. Chng ta s dng my iu ha, chng ta s dng in nng, iu cngha l chng ta ang h tr cho cng vic xy dng cc p nc, dn ntn ph nhiu cnh rng. Khng cn g phi nghi ng na. Cc bn ai cng


21/131

ang mc y phc, ang i giy, c phi khng? Nu khng i giy da th bni giy nha. Th ai ch to ra giy nha? Hn phi l cc cng ty ha cht,cc cng ty ny cng l l ni ch ra bom na-pan v cc cht c. Cc

bn ang h tr cho h y!

Nh ti ni, vic hun luyn tu s l phi bit chp nhn nhng g ngikhc cho mnh v khng i hi iu g c bit c. Hu ht cc thc phmchng ti nhn c l chay, nhung khng phi l tt c (ngha l cng c tht c). Chnh v th m ti vn c th b kt n l ng gp (vo vic sthi). Ti phi th nhn l bn tay ca ti khng trong sch g c. Ngay cnu nh ti l ngi n chay, nh ti c th hnh tr trong a s thi giansng, th bn tay ca ti vn khng trong sch. Th bn ngh hoa qu v rauu t u m c? Lm sao nhng vn rau li sch bng khng cn bt kth cy rng v bi rm no c? Cy rng v bi rm bin i u? Cc

cnh ng bao la trng la m, ng bp v cy n tri ... iu g xy nvi nhng cnh rng nguyn sinh ngy xa? Chng bin mt vi nhnglung cy v thuc ha hc xt lin tc. Chng ta ang hng mt lng rauqu tuyt vi. Nhng c nhng gi rau qu tuyt vi , cc bn phix l mt s su b cn trng.

mc c nhn, nu bn thc s c lng t bi, nu bn thc s khnngoan, bn c th phc v tn kh nng ca bn gim thiu s tn hi.

Nhng khi bn xt rng hin ang c 6 t ngi trn hnh tinh ny, lmt lng ngi khng l nui n v nui mc, th nh th chc hn to ra bit bao nhiu l s hy hoi, trc tip hay gin tip. i sng l nhth !

Nhng g ti ang trnh by y khng da trn thuyt nh mnh. Nhngiu ch n gin gip chng ta thc c thc t m thi. Trong hintrng ny, tt c chng ta c th v phi xem xt cn thn iu g chng taang lm, chng ta ang sng ra sao, chng ta ang tiu th nhng g.Chng ta ang gp phn vo ci cht v s hy hoi ra sao? y khng chl chuyn n chay. Tht ng trn trng bit bao nu ta n chay mt cch

thch hp, v nh ti trnh by, l phi hp vi gio l ca c Pht,nhng cn phi lm nhiu vic hn th.

Bc i thn trng v d dt.

Ngay c nu nh chng ta khng n chay, chng ta cng cn rt nhiu iuphi lm. Ngy nay chng ta ang bt u hiu ra vn . Chng ta khng


22/131

th tip tc tiu th nhiu hn, khng th i hi nhiu hn na, c munc c th, cng nhiu cng tt v khng th k vng ci hnh tinhhu hn ny vi nhng ti nguyn hu hn ca n c th cung cp chochng ta mi th. Mt trong nhng li dy cn bn ca c Pht lhy bng lng vi nhng iu nh b. iu ny khng c ngha l hy nhni n cht, l ch vn hi lng, bit , vi nhng g bn ang c,ng lin tc b m nh kim c cng nhiu cng tt, y chnh l hichng ca x hi tiu th ngy nay, c phi khng? a s chng ta, nhngngi trong x hi Ty Phng u au kh v iu .

Ti c mt thin sinh ngi M lun phn nn than trch v y, ti ncc ny, cc loi thc n qu hn ch. C ta ni, " y qu v ch c ba lois-c-la, trong khi M, chng ti c n 20 loi khc nhau". Hai miloi s-c-la v mt trm hai mi th kem lnh khc nhau la chn -

tht l mt thnh tu tuyt vi ca nhn loi, l tt nh ca vn minh conngi! y chnh l tiu th ch ngha, trong c cha cc cm t "thmna i", "na i, na i, v na i". Lc no cng i thm na, m khngthy nhn mnh vo ch "mn nguyn, hi lng, va ".

Cc bn c th nhn ra x hi ny s i v u, vi hi chng con ma i -ng qu - lun lun mun c c nhiu hn, khng bao gi bit tha mn.

N ang hy dit ton b hnh tinh ny. Hnh tnh ny rt hu hn, cc huqu s rng ln v cng. Mt con ma i chc l khng my nguy him,nhng nu mt khi chng ta t n hng triu con ma i , lng hammun c c cng nhiu cng tt ny s thiu ri ton b hnh tinh chngta. N ang tn ph th gii vi mt mc ng bo ng.

c Pht ch ra mt nguyn l cn bn, l: - lng tham th l ngunpht sinh ra mi vn , v chng bao gi c th tha mn nu c chytheo n. S mn nguyn, tha mn vi nhng nhu cu ti thiu l v cng htrng. ng nhin y phi l mt phn on ca ring mi c nhn. cPht khng th ngi xung y v dy: "Ti ch phn phi c 20 gam ph-mai cho mi ngi mi ngy m thi." iu tht l khi hi! c Pht l

mt nhn vt c gic ng v Ngi cng mun mi ngi c gic ngging nh Ngi, v tr nn c trch nhim hn. c Pht khng tc trchnhim khi bn bao gi, iu ny ty thuc vo mi c nhn. Ngi ch ara nhng hng dn m mi ngi chng ta phi tn dng ly, qua suy gmv cuc sng ca mnh. Hy cn nhc nhng g chng ta ang lm, nhnghu qu ca chng, v nhn lnh trch nhim. Chng ta ang sn sng t b

bao nhiu? Mi ngi trong chng ta u phi tm cho ra gii hn ca mnh.


23/131

i vi mt s ngi c th l mt chic xe t, vi ngi khc c th lhai chic. Mt s ngi khc c l ch mun c mi mt chic xe p mthi. y chnh l thm nh nhu cu ca mi ngi chng ta.

Chng ta cng nhn mnh n lng t bi v hiu bit nhng hu qu ca cchnh ng, chng ta cng c th thc hin c nhng s chn la ngn, n gin ha, pht trin thm lng mn nguyn v hiu c thno l iu (tit ). iu ny cn quan trng hn l ch bit c n chay.n chay ch l mt yu t, mt kha cnh trong mt bc tranh ton cnh.Ton cnh cn rng ln hn rt nhiu, v phi cp n s lng chng tatiu th, ngay c hoa qu, rau u, qun o, giy dp, nng lng, khng kh,nhin liu v th khc... v mi nhu cu tiu dng u gy ra hy dit.

y l cch sng ca o Pht: hy bt u vun trng lng t bi v hiu bit,

v t ta bt u nh hng li cuc sng chng ta bng cch thc hinnhng la chn ng n. Ty mi c nhn chng ta quyt nh xem mnh

phi tin ti bao xa, bc nhng bc i rt thn trng trn hnh tinh ny, cho cuc sng chng ta khng phi l nguyn nhn ca bit bao nhiu shy dit khng cn thit.

y l mt s kin c nhn. Cc bn khng lm c g tt nu bn i vngquanh v ch tay im mt ngi khc ri i hi h phi ngng, "Qu vnn ngng dng cc loi giy v sinh c ty trng (v chng ph hoi misinh), nu khng th chng ti s bt b t qu v". Nu x hi tin ti imcc oan ny, th cm on sn phm cng l mt iu tt, nhng bnkhng th lm nh th cho n khi no c s ngi thng hiu v tnng nhu cu cn phi lm nh th. Mc ch chnh ca o Pht l lunlun khuyn khch lng t bi v tr tu. T , mi vic khc s xy ntng hp vi s p ng ca tng c nhn v s hiu bit trch nhim catng ngi.

Cc bn c th nhn ra l do ti sao ti tin tng rng c Pht li khngch trng b buc cc Pht t phi n chay, v khng phi l cch thc

Ngi tip cn vn . Mi bn tm chnh ca Ngi l ra mt tiu chun cbn, nhng ngay c tiu chun cng l t nguyn. T , ty bn cnn tun th theo hay khng. Ty mi c nhn, qua li dy ca Ngi, mtr nn t bi hn, khn ngoan hn, nhn ly trch nhim cho cuc sng cachnh mnh. Cho d bn c hay khng c ra mt lut l no, iu quantrng l ngi ta c tun th theo lut hay khng. ng hng ca cPht, mc nh chnh ca gio l ca Ngi, l khuyn khch mi ngi


24/131

hiu bit hn, t bi hn, gip mi c nhn c th thc hin c nhng sla chn thch hp - khng ch trong vic n chay, nhng cn trong nhiuvic khc na.

n chay l mt s la chn rt cao thng, nhng s la chn phi phtxut t mt v th ng - pht xut t lng bi mn v s hiu bit. Sau khi cmt s la chn nh vy, xin ng lm u n qua lng c cm i vinhng ngi khng n chay. Bi v nu nh th, s tt lnh pht sinh t vicla chn s tr nn bng hoi, v cch ny hay cch khc bn s tr nnt hn nhng ngi khng n chay. Chng ta thc hin s la chn ny xut

pht t lng t bi. Nu chng ta vo v th phi gii thch (v s chn la),chng ta gii thch cho ngi khc theo l tr v l-gch, khng phi bngcch ch trch h v h khng n chay.

Ti knh trng nhng ngi n chay. H c hnh ng rt cao thng; lmt c ch xut ly. n chay ch l chuyn nh nhng cao thng, v rt hahp vi nhng li dy ca c Pht v lng bi mn v s hiu bit. Nhngkhng c dng li . Ngay c khi bn khng n chay, cng xin ngngh l khng cn g cho bn thc hin c na. C rt nhiu iu cho bn thc hin trong cuc sng ny, trong cch ni nng ca bn, tronghnh ng ca bn, trong mi s vic. Xin hy l ngi hnh ng thntrng, xin hy l ngi khng to thm au kh cho nhn loi v cho misinh linh trn hnh tinh ny. Mt khi chng ta c nh n lc i theo chiuhng ng n , chng ta l nhng t tt ca c Pht. Mi ngichng ta phi bc i vi nhp chn ca chnh mnh.

Nguyn tc: "Buddhism and Vegetarianism", Ajahn Jagaro (1994). T kheoThin Minh dch.

---o0o---

C tm linh cao thng g khi l mt ngi n chay?

T kheo Kumara

Gii thiu: T kheo Kumara l ngi M Lai gc Hoa. Khi cn l c s,ng tng hot ng tch cc trong cc hi Pht gio ti M Lai, v l mttrong nhng sng lp vin ca din n Pht gio "Dhamma-List" trn mngInternet. Bi ny c vit v gi vo din n khi ng cn l mt Sa-di.


25/131

-ooOoo-

Trn din n ny ti bit c mt s ngi n chay. L mt ngi c nhiuquan tm v sc khe, ti hu nh cng thch n rau u. Tuy nhin, tinhn thy l c mt s ngi hnh nh bm vu ly mt quan im m theo ti cn phi c nghim tc cu xt li -- ngha l quan im cho rng cc mt tm linh cao thng g khi l mt ngi n chay.

i vi nhng ai c quan im nh th, xin c nhng g ti vit di y:

Nh cc bi kinh ch r, chnh c Pht - vi tr tu rng ln - khngbao gi i hi cc mn ca mnh, tu s hay c s, phi "n chay". V nhvy, bn nn xt li quan im cho rng c c mt tm linh cao thng g

khi l mt ngi n chay.

Chnh c Pht cng khng phi l ngi "n chay." V nh vy, bn nnxt li quan im cho rng c c mt tm linh cao thng g khi l mtngi n chay.

Mt s ngi c th tranh lun cho l qua dng thi gian, ai sa imt s chi tit trong cc kinh in. iu kh lng c th xy ra, v cc bikinh (t nht l theo truyn thng Pht Gio Nam Tng) c truyn li chon ngy nay qua mt nhm rt ng cc v tng ni, ch khng phi do mtvi c nhn no c. Nh vy h c th kim tra ln nhau v cc sai st, nuc. Khng mt c nhn no c th thay i iu g nu khng c s ng ca nhng ngi khc. Trong khong 500 nm, s tinh tuyn trong cc bkinh c duy tr qua truyn thng truyn khu do mt nhm rt ng cc vtng ni tng c. Cui cng, khi kinh tng c ghi chp vo u th k Tylch v cc cuc ni chin, cc v tng vi lng thnh tn v qu knh cPht chc chn phi c gng ht sc bo m c tnh chnh xc.

Gi s rng, mc d tt c nhng s kin l nh vy, vn c vi ngi

c tnh sa i cc bi kinh, th iu hon ton khng th xy ra c v"khng" h c "mt my may" du vt no trong Tam tng kinh in dycm nh th (gm cc tng Lut, tng Kinh, v tng Vi Diu Php) gi cho thy l c Pht khuyn chng ta nn "n chay". V nh vy, bnnn xt li quan im cho rng c c mt tm linh cao thng g khi lmt ngi n chay.


26/131

Ngay c nhng iu va nu trn vn cha thuyt phc c bn, th bnhy t hi chnh mnh iu ny xem sao, "Ti sao ti li cho rng ngi nchay l c c mt tm linh cao thng g ?" Bn c th ni l, "Nu tin tht, ti c th gin tip ng h s st hi cc th vt"; hoc gi, "Nu tin tht, ti c th gin tip tr thnh k chm git," hoc hn th na, "Nuti l ngi 'n chay trng', c ngha l c t th vt hn s b git hi."

Ti phi cng nhn mi quan tm ca bn tht ng khm phc. Nhngchng ta hy xem xt thm v iu ny c c mt tm nhn tt hn.Bn hy c gng t hi mnh xem: "Nhng th rau u bn s dng um ra?" Bn c th tr li ngay, "T cc nng tri". sa son trng ta,t ct cn phi c cy si ln, c phi khng? V khi cy c mc ln,chc hn thuc tr su cng c s dng xt cho cy c, c phi khng?Lm nh vy chng phi l git hi bit bao nhiu sinh vt, cho d chng

c th rt nh, v hnh nh khng ngha l g i vi con ngi chng ta, cphi khng? Ch l chng khng phi chu au kh?

Mt s ngi vn c th bin minh cho l chng ta c th c c rau u tcc nng tri trng rau trong nc (hydroponic farms). Tht l mt bin luntuyt vi. Ti phi cng nhn nh vy. Nhng chng ta hy xem xt k hn, c mt tm nhn tt hn. Nhng nng tri kiu cn s dng rt nhiunc - v nui dng cc loi rai ci, v vic cn gi v sinh cho chtrng ta, v dng nc vo nhiu th khc na. Phi chng vic s dngnc nh vy chng git hi bit bao nhiu sinh vt l g, cho d chng cth rt nh b, v hnh nh khng ngha l g i vi con ngi chng ta, c

phi khng? Ch l chng chng khng phi chu au kh?

V chng ta hy xem xt nhng chic hp v ng ng nha m cng victrng trt phi l thuc rt nhiu vo , v c nhng nguyn vt liu dng ln cc nh knh. Cc vt liu cn c ch to. V nh vy mtcch gin tip cc xng my cng rt cn thit. Nh vy, mt s t aicng phi b gii ta, khai quang dn mt bng. Lm nh vy chng phil git hi bit bao nhiu sinh vt, cho d chng c th rt nh, v hnh

nh khng ngha l g i vi con ngi chng ta, c phi khng? Ch lchng khng phi chu au kh?

My mc v cc trang thit b c s dng trong nh my cng cn phic ch to. V nh vy gin tip nhiu nh my khc cng phi cdng ln v nhiu t hn na cng phi c gii phng mt bng. Lmnh vy chng phi l git hi bit bao nhiu sinh vt, cho d chng c


27/131

th rt nh, v hnh nh khng ngha l g i vi con ngi chng ta, cphi khng? Ch l chng khng phi chu au kh?

Chng ta hy xem xt k hn na v vic cung cp in, nc, cc dch vvin thng v cc c s h tng khc. Ch cn xem xt nhng g cn phic thi hnh cung cp nhng hot ng thi. Lm nh vy chng

phi l git hi bit bao nhiu sinh vt, cho d chng c th rt nh, vhnh nh khng ngha l g i vi con ngi chng ta, c phi khng? Chl chng khng phi chu au kh?

V hy xem xt s vn chuyn tt c nhng nguyn vt liu n ch nych kia thit lp nhng nh my , cc kt cu h tng c s phc vcho cc nh my . cc nguyn vt liu c cung cp cho cc nhmy, cho cc hp trng rau, ng nha v cc nguyn vt liu dng

dng ln cc nh knh , thit lp cc nng tri "trng rau trong nc", vtt c nhng th cng phi c vn chuyn n cc nng tri c ththc hin cng tc "trng rau qu trong nc", v cui cng bn c thn mua v n chng. Lm nh vy chng phi l git hi bit bao nhiusinh vt, cho d chng c th rt nh, v hnh nh khng ngha l g i vicon ngi chng ta, c phi khng? Ch l chng khng phi chu au kh?

Nh th, c thch ng chng nu ta cho rng, "Nu ti ch dng ton l rauqu, th ti cng gin tip ng h vic st hi hng lot cc sinh vt;"hoc gi, "Nu ti khng dng tht, ti cng gin tip tr thnh mt kgit hi;" v hoc gi "Nu ti khng dng tht, iu khng c ngha l ssinh vt b git hi s t hn. V trn thc t, c l chng cn b st hi nhiuhn na l ng khc".

Ti c th tip tc nh th, nhng ti on chng gi y th bn nm btc mt thng ip. V v th, rt c th bn s mun xt li quan imcho rng c c mt tm linh cao thng g khi l mt ngi n chay.Chng ta phi hiu rng: chng ta ang sng trong "ci Ta-b" v ci nygi l "Ta-b" khng phi l khng c l do. Trn trn gian ny, s au kh

lc no cng c mt. l iu c Pht cng b. Cn nguyn ca sau kh chnh c Pht cng cng b. Ngi cng cng b v s kt thcau kh, cng nh con ng a n tn dit au kh.

Sau khi a ra nhng lun c hp l nh vy, mt s ngi "vn" nhnmnh thm l king n tht c th lm gim lng ham mun (tanha) cachng ta, v nh vy c c mt tm linh cao thng g khi l mt


28/131

ngi n chay. Ti xin hi li: "Ai ni tht ngon hn rau?" Bn tng nmth tht m khng cn thm mt s gia v no cha? Mt c c-rt sng cnngon hn rt nhiu. Chnh ti d dng thm n s-c-la hn l thm n tht.Ti c th ni tri Su ring cn ngon hn tht bit bao nhiu ln. Th nncho l king n tht c th gim thiu thm mun l khng thch hp my.Bn cnh , c c cm vi mt s vt "trung ha", nh tht chng hn, xemra khng cn thit m cn c th gy cn tr cho s pht trin tm linh cachng ta na. V nh vy, bn nn xt li quan im cho rng c c mttm linh cao thng g khi l mt ngi n chay.

Hy xt n iu c Pht dy: "Tc (cetana) chnh l nghip(kamma)". Khi chng ta n tht chng ta u c suy ngh l: "i, ch g hgit thm nhiu th vt na i, ti c nhiu tht hn m s dng. Khngh g nu nh mt s sinh vt phi chu au kh hay b git." Khi chng ta

n rau, qu v cc thc phm khng phi l tht, chng ta u c ngh: "i,ch g h trng thm nhiu hn cc loi thc phm nh vy. Khng h gnu nh mt s sinh vt phi chu au kh hay b git." Khi chng ta n, nh ca chng ta ch l n, th thi.

Tuy nhin, chng ta c th thc hnh thm nhiu iu sau y:

- Chng ta nn n ung c iu . ng bao gi ham mun nhiu hnnhng g ta thc s cn n. chnh l iu c Pht khuyn chng ta, vc mt s cao thng trong tm linh v iu ny, ch khng phi ch ngin l chuyn khng n tht.

- Bn c th chn ch dng ba "ng gi m thi" (t sng n tra). ycng l iu cn c khuyn khch cho c hng c s trong mt vi ngyno trong thng. chnh l iu c Pht khuyn chng ta, v c mts cao thng trong tm linh v i?u ny, ch khng phi ch n gin lchuyn khng n tht.

- Khi chng ta n, chng ta nn n vi chnh nim, nhai vi chnh nim,

nm vi chnh nim, v nut vi chnh nim. Lm nh th s gip ta n mkhng thm kht, ng thi tng cng nng lc chnh nim ca ta. chnh l iu c Pht khuyn chng ta, v c mt s cao thng trong tmlinh v iu ny, ch khng phi ch n gin l chuyn khng n tht.

Nu bn chn "n chay trng", cng tt thi, v bn hy tip tc nh th.Hy kim tra li vi nhng ngi "n chay trng" c nhiu hiu bit, c


29/131

c mt s cn bng trong cc khu phn chay. Bn cn bo m thc n c cht m, vitamin B-12, v cht km.

Nhng v li ch ca chnh bn, xin ng bm th vo quan im cho rngc c mt tm linh cao thng g khi l mt ngi n chay. Li na,chc hn l khng khn ngoan cht no khi chng ta ngh l chng ta s trivt hn ngi khc do vic chng ta la chn th thc phm n. Hy tkim li phn ng trong tm mnh mi khi bn thy ngi khc n tht.Thm vo , tht l mt iu hon ton khng thch hp cht no nu ta pt quan im sai lch nh vy ln ngi khc.

Bi vit ny nhm cung cp thng tin, ch khng h nhm ph phn hocxc phm n bt k ai. Mong rng n s c c vi mt thi ngn.

Nguyn tc: "Is there something spiritually wholesome about being avegetarian?",Samanera Kumara (1999). T kheo Thin Minh dch.

---o0o---

n chay, n mn

i c Thch Tr Siu

Gii thiu: i c Thch Tr Siu l mt tu s ngi Vit. i c nhpchng tu hc ti T vin Linh Sn, Paris, v th C tc gii vi Ha thngThch Huyn Vi. Mc d xut thn t Bc Tng, i c vn thch tm shc o, khng ngn ngi du phng tham vn hc hi vi cc thy thucnhiu truyn thng khc. Bi ny c trch t quyn "o g", xut bnnm 1996.

-ooOoo-

Trong mt chuyn hnh hng sang n , trn my bay vo gi n c viv S Nam Tng n tht do chiu i vin a ti. Thy th vi Pht t Vit

Nam x xo vi nhau: "My ng Thy ny tu hnh kiu g m n mn, khngbit t bi ch no!".


30/131

Mt dp khc, c mt Thy Vit Nam i cng vi Pht t n ving thmmt trung tm Pht Gio Ty Tng. Khng bit Thy ny th thn lm saom li i ngang nh bp thy h ang xo nu tht b, tr ra ni vi Pht t:"Tri i, y h n tht!".

Quan nim ca a s Pht t Vit Nam l ngi tu hnh khng c n tht,nu n tht th khng phi k tu hnh. Trong khi Pht t cc nc NamTng khi nhn vo ngi tu hnh Bc Tng th h ni: "Tu hnh g m li nchiu, khng gi ng gii lut ca Pht!". Khi thy qu Thy n chay, hhi: "B qu Thy theo B t a hay sao?". Nu khng may, Thy nothnh tht tr li: "Truyn thng chng ti tu hnh phi n chay" th h bli ngay: "Tru nga kia n chay n c, vy chng cng tu hnh sao?".

Ngi n chay th hnh din cho mnh tu tht. Cn ngi n mn nhngngy n mt ba th cho mnh tu ng li Pht dy.

L du Tng c dp lang thang qua cc Tu-Vin khng phi truyn thng VitNam nn ti thng cm, khng bnh bn no c. Ti ch ni v kinh nghimc nhn ca mnh bn c ty la chn.

Trc ht, tr v dng lch s. Xa kia c Pht v ch Tng i kht thc,ai cho g th cc ngi n ci , khng i hi phn bit chay mn. Trong bMahavagga c vi gii cm T Kheo khng c n tht ca mt s loi vtnh: voi, nga, s t, rn v ch. Nh th c ngha l c quyn n nhngloi tht khc. Khi i kht thc, T Kheo c php n nm th tht, gi lng tnh nhc:

1. Tht n m khng thy ngi git.2. Tht n m mnh khng nghe ting ca con vt ku la.3. Tht n m mnh khng nghi ngi ta git v mnh v cho mnh n.4. Tht ca con th t cht.5. Tht ca con th khc n cn d.

Cng cn thng cm l khi i xin n, mt v kht s khng th no i hi thch phi cng cho mnh th ny th kia theo khu v v thch ca mnhc. Hn na khi i kht thc, nhiu khi phi i n nhng lng mc xaxi ho lnh ni m th ch a s khng phi l Pht t.


31/131

Khi i kht thc, ai cho g mnh n ci ny, y l mt phng php tu hnhrt hay, n tp cho ta b tnh ham n ngon, n nhiu, b tnh i hi caolng m v, tng trng hnh tri tc v tnh bnh ng. in hnh l ic Pindola Bharadvaja (Tn-u-L Ph-La-a) thn nhin n ngntay ca mt ngi ci rng ri vo bnh bt ca ngi, khi ngi ny cngdng vt thc. trng hp ny ta thy vic n chay hay n mn khngcn l mt vn na. Ngoi ra trong gii Pratimoksha (Ba-la--mc-xoa)ca T kheo, d l 227 gii ca Tiu Tha hay 250 gii ca i Tha ukhng c gii no cm n tht c. Do mt T Kheo n tht lt hay thtmn, khng th b xem l phm gii c.

"n mn ni ngay, hn n chay ni di". Cu ny khng c ngha khuynngi nn n mn m ct cnh tnh ngi n chay. V c nhiu ngi nchay d dng nn sinh lng kiu mn, t cho mnh hn ngi ri khinh

ngi n mn. Hoc c ngi mi bc vo o n chay trng ngay,ct ngi khc khen ngi. n chay nh vy l do lng ho danh m ra.

Ti sao Pht t i Tha li c gii n chay? Trong hai kinh i Tha:Lng Gi v i Bt Nit Bn, c Pht dy t khng c n tht c.i trnh ch T Kheo lc ban u cn thp km, cha c th lnh thgio php i Tha nn Pht ni php Tiu Tha, phng tin cho cc Thydng ng tnh nhc. Sau ny trnh cc Thy kh hn, lnh th c phpi Tha nn Nh Lai cm tuyt khng cho n tht c na. Nu cn n ccth y th cn phm gii st sinh, khng trc tip th cng gin tip st sinh,lm mt ht ging t bi. Sau na i Tha c kinh Phm Vng ni v BTt gii: gm 10 gii trng v 48 gii khinh, trong gii khinh th 3 cmn tht. Bi th ngi no th gii B Tt phi trng trai.

Gn y nm 1987, Thng Ta c Nim son dch quyn Ti Gia B TtGii, gm 6 gii trng v 28 gii khinh, trong khng bt phi trng traina m phi gi t nht 6 ngy chay trong mt thng (gii khinh th 7).

Nu ta thch n chay v lng t bi hoc gi gii B Tt th ta c vic n

chay, nhng ng nn ch trch coi thng ngi n mn, v h cng c lca h.

Ngoi ra vo thi c Pht, B t a yu cu Pht ban hnh thmnm iu sau y trong gii lut ca hng xut gia:

1. T Kheo phi sng trn i trong rng.


32/131

2. T Kheo phi sng i du phng hnh kht.3. T Kheo phi p y Pamsakula (y may bng nhng mnh vi lm

ng rc hoc ngha a).4. T Kheo phi sng di gc cy.5. T Kheo phi n chay sut i.

Vi lng t bi v c khoan dung, c Pht tuyn b rng cc t ca ngic t do hnh ng v nm iu ny, mun p dng hay khng cngc. Ngi khng bt buc phi theo chiu no nht nh.

V l do ny nn khi thy qu Thy n chay, cc S Nam Tng mi ni: "Bqu Thy theo B t a hay sao?".

Nn bit ngy nay ch c ch Tng Vit Nam, Trung Hoa v i Hn l cn

truyn thng n chay, cc nc khc u n mn. Nht l Ty Tng, khngnhng n tht m li n c ba ba na.

Trong gii B Tt ca Ty Tng gm 18 gii trng v 64 gii khinh, khngc gii no cm n tht c. Ti th gii ny vi Ganden Tripa Rinpochth 98 ti Institut Vajrayogini trong dp l im o Yamantaka Tantra nm1987. Cng lc y ti cng th gii Kim Cang Tha gm 14 gii trng v 10gii khinh. Trong 24 gii ny cng khng c gii cm n tht. Bi vy chTng v cc Lt Ma Ty Tng n tht nh thng, nht l tht Yak (mt loi

b ni rt to).

Mt ln trong bui thuyt php ca Thrangou Rinpoch (mt v Lt Ma caocp ca phi Kagyupa), c ngi hi: "Ti sao cc S Ty Tng khng nchay?". Thrangou Rinpoch tr li: "Dn Ty Tng git mt con Yak nuic 10 ngi trong mt thng, trong khi nu ra v nu mt b ci lmcht bit bao cn trng su b m ch nui c mt ngi trong mt ba.Vy th ci no li v ai st sinh nhiu hn?".

Khng bit bn c c ng khng? Nhng theo ti cu tr li ca

Thrangou Rinpoch cng ch l mt li bin h cho ngi n tht m thi. Tac th tranh lun mi v vn ny, v ngi n tht s c l l ca ngi ntht v ngi n chay cng c l l ca ngi n chay. Khng ai chu thuaai! Tu hnh u phi n thua vi nhau dnh phn thng v mnh!

Nh vy, n chay hay n mn ci ty bn. Nhng nu l ngi mun tuhnh th chc bn s ng vi ti rng chng ta n sng ch khng phi


33/131

sng m n. n nui thn, cho thn c sc khe tu hnh, hoc nukhng tu th cng lm sao trnh khi bnh tt, sng i an vui.

C cu "bnh tng khu nhp, ha tng khu xut", c ngha l mi cnbnh u vo t ming v mi tai ha u t ming m ra. Con ngi c haiphn: th xc v tinh thn. Ngi i thng ch lo cho th xc, cn ngitu lo tinh thn. C nhiu ngi tu n chay ch n rau luc chm nc tngv cho rng vic n ung khng quan trng, vic tu nim quan trng hn.Sau mt thi gian c th thiu sinh t dinh dng, bnh hon th, lc lin tha ti "nghip"! Ti thy ci ng l ti nghip, nghip v minhkhng bit n ung ng vi lut dng sinh. Thn th v nh chic b qua sng sinh t n b Nit Bn. Mun qua sng m khng sn sc chic

b, b mc nt, cha n gia dng b tan r, nh vy c n c bbn kia khng?

n chay l iu rt tt nhng nn n chay mt cch thng minh. Nhnghnh gi Yogi n n ung rt k lng. H chia thc n theo ba loi:tamasique, rajasique v sattvique.

Thc n Tamasique l nhng loi c tnh cht lm hi c th tiu haonguyn lc v lm tm tr hn m n n. l thc n thiu chua hoc quchn, tht c, hnh ti, ru, thuc l, thuc phin, hp, ng lnh,v.v... n qu no cng c xem l Tamasique. Hnh gi Yogi tuyt itrnh n nhng loi thc n ny.

Rajasique l nhng loi kch thch c th, tm tr v cm xc. N kch thchlun c am m v lm mt t ch. Hnh gi Yogi c trnh nhng th nycng nhiu cng tt. l trng, c ph, tr, gia v mnh, qu chua, qung, ng trng, bt trng, ha hc, v.v... n qu nhanh hoc n nhiuth trn ln cng c xem l rajasique. Ngi tu thin n nhng th ny d

b lon tng chi phi.

Sattvique l loi thc n b dng cho c th, y sinh t, d tiu, gip

cho tm tr bn nhy, sng sut v vng lng. y l thc n chnh ca hnhgi Yogi, gm ng cc, hoa qu, rau ci ti, b, sa, fromage, u ht, mtong, nc tri cy, nc sui, v.v...

Ngi n chay nn n nhng thc n Sattvique, nhng cng phi bit ntheo thi tit bn ma, ty theo phong th v tng m dng.


34/131

Trch: "o g?", Thch Tr Siu, Php quc (1996).

---o0o---

C phi tt c Pht t u n chay?

John Kahila

Gii thiu: ng John Kahila l mt c s ngi M. ng l mt trongnhng ngi u tin sng lp din n Pht gio "talk.religion.buddhism"trn mng Internet.

-ooOoo-

Tt c cc Pht T u "n chay trng" c phi khng?

Khng phi th. Gii lut u tin ch khuyn chng ta km ch ng stsanh, nhng n tht khng xem l st sanh, v kinh Pht khng cm chng tan tht ( y, ch yu l chng ta cp n kinh in Pali. Mt s kinhBc Tng, nht l Kinh Lng Gi- Lankavatara Sutra, li ht sc ng h thchnh vic n chay. Xin xem phn ghi ch cui bi.)

Theo nh ghi chp trong kinh tng Pali, c Pht khng cm s dng tht,k c cc v tng ni na. Thc vy, Ngi dt khot bc b li ngh caDevadatta (-b-t-a) bt buc ch tng ni phi "n chay trng". Nicc x hi thuc h phi Pht Gio Nam Tng hin nay, mt v t kheo no

bm vu ly vic n chay gy uy tn ni ngi khc l mnh c tinh thnsiu nhin vt tri hn ngi khc th xem nh vi phm gii lut tu s.

Mt khc, c Pht nghim cm thng thng vic s dng cc loi thtca bt k con vt no c mt thy, tai nghe v khng nghi ng g convt c git m r rng l thit i cc v tng ni ( Kinh Jivaka,

Trung B 55). Gii lut ny ch p dng cho cc v tng ni m thi, nhngcng c xem nh l mt hng dn hp l cho cc c s sng o.

hiu r cch tip cn "l Trung o" ny v vic n tht, chng ta cnphi nh l vo thi Pht Thch Ca cha c cc "Pht t". Lc , ch c cckht s chia thnh nhiu loi khc nhau (k cc mn ca c Pht), cng


35/131

vi nhng ngi c s l nhng ngi b th cng dng m khng quantm n nhn hiu ca cc loi gio l.

Nu ngi ch nh c chn tht l thc phm b th, th cc v kht s cng phi nhn, khng c phn bit hay t v khng hi lng g c. T

b ca b th nh vy c th xc phm n lng mn khch v c th lmmt i c hi cho ngi ch nh c to phc -- v cng khng mang lili ch g cho con vt v n cht. Ngay c nhng ngi K-na gio c lcng c cng mt quan im tng t nh vy cng mt thi k lchs, mc d gio l V hi (Ahimsa) rt nghim khc.

n chay khng phi l ngun gc nhng bt ng nghim trng trong Tngon (Sangha), cho n khi c xut hin cc cng ng tu s tr ng tinhng ni c nh v h khng cn thc hin vic i kht thc tr bnh. Ti

cc cng ng , bt k loi tht no do cc Pht t mang cng cho TngNi, rt c th l t th vt b git c bit cho mc ch . l mt l doca s khc bit trong quan im gia hai phi Bc Tng v Nam Tng vvic n tht - s pht trin ca cc cng ng tu s thng tr ti mt ni cnh, chnh yu xy ra trong Bc Tng.

Vn n tht a n cc cu hi kh khn v o c. C phi chng thtby bn cc siu th v cc nh hng c git m "nhm" phc v chngta? C phi chng n tht l gin tip git hi?

Rt t ngi trong chng ta c t cch phn quyt nhng ngi n ththoc bt k ngi no khc v ti "y nhim st sanh" (killing by proxy).Bi v chng ta ang d phn trong nn kinh t ton cu, v iu ny an "y nhim st sinh" trong mi tc ng tiu th ca chng ta. in khchng ta dng chy my vi tnh l bt ngun t nhng phng tin anglm hy hoi mi trng. Nhng cun sch v kinh in Pht c in trngiy do mt cng ngh ang ph hy mi trng sng ca th rng. Su b,cn trng, cc loi gm nhm v nhiu ng vt khc b git mt cchu n hng lot trong qu trnh sn xut nhng nguyn liu cho cc loi

thc phm chay. Xin cho n vo ci Ta-b! i vi a s trong chng ta,tht khng th no thot ra ngoi khi mng li ny. Chng ta ch c th cgng c thc v nhng vng mc ny m thi. Ch c mt cch thc hiniu ny, l suy gm v s au kh v cht chc ca cc sinh vt ang

phi cng hin cho cc tin nghi ca chng ta. iu c th gip chng tabt thin v s tiu th lng ph n thun do lng tham lam thc y.


36/131

Ngoi tt c nhng g c ni trn, mt iu khng th chi ci cl c my kinh t sn xut ra tht cng gy ra bit bao nhiu s hi v aukh cho mt s ln cc sc vt. Tht ch li bit bao nu ta ghi nh iu ngay c khi chng ta s dng tht, chng li s pht trin ca tnh lnhm, chai l trong tm chng ta. Nhiu Pht T (c bit nhng ngi theo

phi Bc tng) hnh tr "n chay trng" nh l mt phng th vun bilng bi mn. Kinh Jivaka c gi chng ta c th thc hnh "n chay" btu bng mt trong bn tm v lng (t, bi, h, x). Mt iu ng ch l lng t i, khng phi lng bi mn, c cp n trc tin trongkinh Jivaka .

Nu bn ang quan tm thc tp "n chay" ln u tin, chng ti nghbn hy bn tho vi mt vi ngi c kinh nghim trong lnh vc ny.C nhiu vn cn phi c xem xt, lin quan n s cn bng trong

dinh dng, v.v...

Ghi ch:

Kinh Lng Gi- Lankavatara Sutra, mc d ghi li nhng li dy cac Pht ti o Lanka (Sri Lanka), ch yu l mt tc phm thuc giaion pht trin trng phi Bc Tng sau ny. Theo gio s H. Nakamura("Indian Buddhism", 1987), c nhiu phin bn ca b kinh ny, v ni dungcc phin bn c phn khc nhau. a s cc hc gi u kt lun rng c lkinh ny c bin son vo nhng nm 350-400 Ty lch. Thm vo ,theo nh thin s ni ting ca Thin tng Nht bn, ng D.T. Suzuki (trongcun "The Lankavatara Sutra - A Mahayana Text", 1931), chng cpn "n Tht" trong bn kinh c l mi c thm vo v sau ny trong cc

phin bn k tip. ng cng ng rng b kinh ny khng phi l nhngli do chnh c Pht ni ra, nhng c bin son v sau bi cc tc gi vdanh, da theo trit l Bc Tng.

Nguyn tc: "Are all Buddhists vegetarians?", John Kahila, T kheo ThinMinh dch.

---o0o---

C phi cc Pht t u l ngi n chay?John Bullitt


37/131

Gii thiu: ng John Bullitt l mt c s Pht t ngi M, tng thnhlp nhiu th vin in t Pht gio trong 10 nm qua. Trong my nm gny, ng l ch bin Th vin in t Pht hc Access-to-Insight ni tingtrn mng Internet vi rt nhiu ti liu kinh in Pht gio bng Anh ng,v ng l mt trong nhng c s h tng c lc ca tu vin Metta (T bi),min nam bang California, Hoa K.-ooOoo-C phi cc Pht t u l ngi n chay? Tr li: Mt s n chay, mt skhng n chay. Theo nhng g ti bit, khng c mt chng c no trongThnh in Pli cho rng c Pht cm cc mn c s ca Ngi khngc n tht. iu gii u tin ca ng gii c lin quan n hnh ng c st hi, nhng khng c lin quan g n vic dng tht t mt con vt cht. Theo quan im ca Pht gio Nguyn thy, vic chn la n haykhng n tht l mt s la chn hon ton c tnh cch c nhn.

Mc d cc tu s Nam Tng tun theo iu cm khng n mt vi loi tht[1], nhng khng c ngha h l nhng ngi n chay, v thc n ca hc cung cp bi lng qung i ca cc c s h tng [2], v chnh nhngngi ny c th l nhng ngi n hoc khng n chay [3]. Tu s NamTng khng bt buc phi n tt c nhng g c cng dng b votrong bnh bt ca h, v v th, mt v tu s no c pht nguyn n chay chcn b qua cc mn tht c trong bt ca mnh. Ti nhiu ni Chu,khi m ch trng n chay khng bao gi c nghe ni n, nhng v tu s

pht nguyn n chay nh th ch c mt trong hai chn la: n tht hoc chti.Tham d vo vic st hi c thc n (sn bn, nh c, by mi, v.v...)chc chn l khng ph hp vi gii cm thc nht, v cn nn trnh.Tuy nhin, nu ti n tht, hoc mua tht th sao? C phi chng ti khuyn khch ngi ta git hi thay cho ti? Lm sao s kin ny li tngthch vi nguyn l Pht gio v s v hi, l im mc ca Chnh QuytTm? [4] y l mt vn t nh. Theo ti, ti tin rng tht l sai quy khita ra lnh ngi khc: "Hy ct c con g kia cho ti!", bi v lm nh th lvi phm gii iu u tin [5]. iu ny chc chn l to nghip xu (Xinhy nh nh th mi khi bn c thm mun v t mn c s ti sng ti

mt nh hng). Th nhng, nu bn i mua mt ming tht t con th chtri, th li l mt vn khc. Mc d s mua sm ca ti c th gip ngihng tht duy tr c s thng mi ca ng ta, ti khng i ng ta phi githi nhn danh ti. ng ta c quyt nh git mt con b ngy mai hay khngl s chn la ca ng ta, khng phi ca ti. y l mt im kh khnnhng rt quan trng, bi v n vch ra mt s khc bit cn bn gia ccchn la c nhn (chn la nhm n thay i tnh tnh ca chnh mnh) v


38/131

cc chn la chnh tr (chn la nhm n thay i tnh tnh ca nhngngi khc). Mi ngi chng ta phi t khm ph u l ln ranh gia haivn ny. Tuy nhin, mt iu chnh yu cn phi ghi nh l cc li dyca c Pht trn c bn l nhng phng tin gip chng ta hc c ccchn la tt cho c nhn (nghip), v nhng li dy khng phi l nhng

phng thc cho hnh ng chnh tr.Chng ta khng th duy tr i sng ca mnh trong th gii ny m likhng gy tn hi n nhng sinh vt khc, bng cch ny hay cch khc.Cho d chng ta bc i ht sc cn thn, v s cn trng, mi kin v ccsinh vt nh b khc b git hi mt cch v di bn chn chng tatrong mi bc i. Nh th, lm th no chng ta vch c ln ranh gias tn hi c th "chp nhn c" v "khng chp nhn c"? Cu tr lica c Pht rt r rng v thc tin: dng ng gii. Ngi khng i hi ccmn ca Ngi phi tr thnh nhng ngi n rau u (mc d c mt s

s dn dn khng cn thm n tht); Ngi ch n gin bo chng ta nn tungi ng gii. i vi nhiu ngi trong chng ta, y cng l mt ththch. l ni chng ta khi u trn con ng o.Ch thch:[1] Tu s Nam Tng tun theo gii cm khng n tht ngi, tht voi, thtnga, tht ch, rn, s t, cp, beo, gu, lang si. Mt v tu s khng c ntht c sng, hoc tht c t con vt m v y thy, nghe, hoc nghi ng l

b git c bit cho v y (tam tnh nhc, xem thm phn m t "cc loi thcn" trong quyn Gii Lut Tu S Pht Gio - The Buddhist Monastic Code,ca T kheo Thanissaro). V tu s no n ci loi tht l phm li, v sau phi sm hi vi Tng on. Cc gii lut ny khng cm tu s n tht -m ch gip tu s phi thn trng khi chn la tht n.[2] Xem quyn "Vn kinh t ca cc qu cng dng" (The Economy ofGifts), T kheo Thanissaro.[3] Tu s trong mt vi trng phi ca Bc Tng hnh tr n chay trng.Xem quyn "o Pht: Gii thiu Lch s" (The Buddhist Religion: AHistorical Introduction) , ca R.H Robinson v W.L. Johnson, California1977.[4] "V Chnh Quyt Tm l g? Quyt tm x ly, quyt tm khng sn hn,

v quyt tm v hi: gi l Chnh Quyt Tm" -- Tng ng XL V.8.[5] y l tng thch vi lut ca tu s cm khng cho h n tht ca convt m h thy, nghe, hoc nghi git c bit cho h (tam tnh nhc).Xem quyn Gii Lut Tu S Pht Gio nh trn.

Nguyn tc: "Are Buddhists vegetarians?", John Bullitt. Bnh Anson dch.

---o0o---


39/131

Pht gio v vn chay mnPhn tch quan im ca c Pht v vic s dng tht

V.A. Gunasekara

Gii thiu: Tin s Victor A. Gunesekara l mt c s ngi c gc TchLan. ng l gio s ca i hc Queensland, v l Tng th k Hi PhtGio bang Queensland, c chu. ng vit nhiu sch v o Pht v c xut bn c, Singapore, v Sri Lanka.

-ooOoo-

Ni dung

1. Ghi ch ta .2. Lut tam tnh nhc ca c Pht.3. Quan im cc tn gio khc v vic n tht.4. Phn tch v gii lut ca c Pht.5. Nhng lun chng v n chay6. Kt lun.

---o0o---1. Ghi ch ta

Bi vit ny xut hin ln u tin trn tp ch Vmams ca Hi Pht GioQueensland vo thng 10 nm 1983. Ri sau c in li trn Tp ch

Ngi Pht T Tr (Young Buddhist) ti Singapore. Sau li c phthnh trn lot bi v Pht Gio ca Hi Pht Gio Queensland, v cc bn inkhng cn lu hnh na. Xt thy c nhiu ngi rt quan tm n ch ny chng ti li cho ti xut bn trong mt tp sch nh.

y cng l c hi c th thc hin mt s thay i vn phong, thm vomt vi t liu b sung v cc ch. Tuy nhin, khng c thay i no vcc lun c trnh bi trong tp sch.

---o0o---

2. Lut Tam Tnh Nhc ca c Pht


40/131

n chay l mt s thc hnh ang pht trin trong x hi hin i v mt sngi nhit tnh mi ni ln ch tay ph phn nhm vo c Pht lngui s dng tht nh c ghi chp li, v nhm c ti nhng Pht thin i s dng tht. y cng l c hi ng chng ta nghin cu lithi ca c Pht v vic s dng tht c. Trc tin chng ta s ni rgii lut c Pht li c lin quan n vic s dng tht c, v ri siu tra nghin cu cc bi phn tch v gii lut ny. Mc d gii lut cac Pht c cng b rt nhiu ln, c rt t bn lun v l l c bnca qui lut ny. Chnh v iu m bi vit ny c to ra.

C i iu gy tranh ci v thnh phn mn n cui cng,"skaramaddava", m c Pht dng. Mt s ngi (tin theo li bnhlun ca ngi Buddhaghosa - Pht m) cho l Ngi dng tht heo, mt s

ngi khc (tin theo trng phi Bc Tng - Mahayana) li cho l dcliu hay ch l mt loi nm rng. Tuy nhin cn c mt s s kin khcc ghi li v c Pht cng nh cc T Kheo tin khi n tht. Chi titc xa nht lin quan n v ny c ghi trong cu chuyn vit v vic "cio"ca v Tng Qun Siha c ghi trong Lut Tng (Mahvagga, VI,31-2). V tng qun ny mi c Pht v cc v T Kheo ca ngi dngmt ba trai Tng trong tht c cng dung. Nhng ngi K-nagio vn c hng s bo tr c bit ca vin tng ny t trc, lan truyn cu chuyn l v Tng Qun Siha git mt "con vt bo"(thla pasu) vo dp v chnh c Pht c tham d ba tic , vnh th, Ngi phm phi mt hnh vi gy hu qu nghip chng nghimtrng (pticcakamma). Trong thc t, con vt khng c git m ch dnh ring cho dp , nhng tht c mua ch. c Pht tn dngc hi ny, Ngi ra mt gii lut c lin quan n vic s dng tht vc.

c Pht ni vi ch tng: "Qu thy khng c c s dng tht c git m ch dnh ring cho qu thy; Nh Lai ch cho php s dngtht v c khng b phin trch [1] trong ba trng hp sau y: khng thy,

khng nghe v khng nghi ng c " (Lut I, 233). Chng ti s cp ngii lut ny khi ni v lut Tam Tnh Nhc ca c Pht quy nh v ntht [2]. Ba iu kin ny i hi khng c chng kin cng vic git m,khng c nghe ni tht c git m ( cung cp cho ngi trongcuc), v ngay c khi khng c thng tin nh vy th cng khng c g phinghi ng v hai trng hp trn (ngha l mt, tai v tm phi tha mnc "s v can" v mn tht ).


41/131

Vi s cn bn ca lut Tam tnh nhc , cc kinh vn Pli phn bit chai loi tht, gi l "uddissakatamasa" v "pavattamasa". Danh t th nht -uddissakatamasa - c dng ch loi tht c git m ch dnh ringcho mt ngi tiu th no . Loi tht ny khng c lut Tam tnh nhccho php n. Cho d khng xc minh, mt tiu chun th s c th dng xc nh loi tht ny l do ngi git m c nh r rng ch dnh ringcho mt ngi c bit no s dng, v nu nh ngi s dng thkhng nhng ngi cng chia s tht khng m thi, m cn chia s cnhng hu qu nghip chng gn lin vi vic cung cp loi tht . Danht th hai c dng ch mt loi tht khc c php dng - pavattamasa- theo ngha en c hiu l "loi tht sn c" (b Horner, Hi Thnhin Pli, dch l "tht c sn trong tay"). T , c mt s v tranh ci xem nhng loi tht no thuc vo loi "loi tht sn c". Mt s ngi

gii thch cho l l loi tht nhng con vt b git mt cch tnh c, hay bcc con vt khc git cht. Nhng trong thc t n gm c tht c bn ngoi th trng. iu ny c lm r bng mt s kin ghi chp trong tngLut, k v b Suppiy sai t gi ra ch mua tht v (nu sp cho mt vs m nng) v ngi y t gi v cho b bit l khng th kim uc loitht git m sn v "hm nay khng phi l ngy git m". iu ny chothy tht git m bn ngoi ch c coi nh l loi tht pavatta-masa, vdo l loi tht c php s dng. Loi tht ny c xem nh l "vcan". V loi ny thuc dng nghip chng trung ha i vi ngi tiudng (nhng ng nhin ngi git m v cung cp phi chu trch nhimnghip chng). Chng ta s cp n hai loi tht ny nh l "tht nghiptc" (karmically effective) v "tht nghip tr" (karmically neutral, "tht cnghip trung tnh, v can") [3]. Mt phin bn ngn v s kin ny cghi li trong Tng Chi B Kinh.

Trong kinh Jivaka thuc Trung B Kinh, cng mt gii lut nh trn c gii thch cho y s Jivaka. Bi kinh ny xc nh vi nhiu li l vnhng nghip c i km theo vic vi phm gii lut Tam Tnh Nhc. Giilut ny c ti khng nh khi c Pht t khc li yu cu ca

-b-t-a em vic n chay vo gii lut tu s [4]. Cng ghi nhn rnglut tam Tnh Nhc cng thy cc tng Lut ca cc b phi nguyn thykhc, nh b phi Php Tng v Hu B (tuy nhin khng thy vit trongkinh tng ca h). Vi th, c th xem lut Tam Tnh l mt gii lut chthc ca c Pht.


42/131

S phn bit gia hai loi tht nghip tc v nghip tr c da trn nhngc s o c. Tuy nhin cng cn c nhng lun c khc cho vic n chay,s c cp n trong phn 4 di y. c Pht cng gn cho tmquan trng t nht vo mt trong nhng l do . Da trn nhng c s nym tht ca mi sinh vt sau y b cm s dng, l: tht ngi, tht voi,nga, ch, rn, s t, cp, beo, gu v linh cu. Nhng bn vn ch n gincng b nhng loi tht l khng "thch hp" m khng a ra nhng

phn tch chi tit ti sao mi loi tht li l loi tht b cm. Nhng chng tac th on rng cm nh vy v c cng chng ng nh th. [5]

Da theo quan im loi tht nghip tr mi c php s dng trong cngng Pht gio, c Pht yu cu khng c s dng bt k loi thtno m khng tm hiu r rng cn nguyn ("na ca bhikkhaveappativekkhitv masam paribhunjitabbam"). Thiu hiu bit khng th l l

do t bo cha c nu nh mt loi tht sai quy nh c s dng.y l trch nhim ca ngi s dng xc nh loi tht no l thch hp tiu dng. Nhng gii lut c ra ch yu lin quan n cc v tngni, nhng cng c p dng rng ri cho ton th cng ng Pht t, tu sln c s.

Ngy nay, li hnh tr ti cc quc gia Nam Tng khng ging nhau. Nhnchung ti Sri Lanka, cc nh s ch c dng c trong cc ba n, mc ds cc nh s n chay ang gia tng. Ti Thi Lan, dng nh ngi tathng cng dng cc mn c tht trong cc ba n ca cc v s.

---o0o---

3. Quan im cc tn gio khc v vic n tht.

Nhng quan im ca c Pht v n tht phi c xt n trong khungcnh thi i ca Ngi. Cc bn vn tn gio n sm nht, nh V-, likhng cm s dng tht hay git m sc vt. Thc vy, mt s ln cc nghithc st t tr thnh qui lut, c bit l nghi thc tn nhn Asvamedha

dn d c tha nhn l cch t r sc mnh ca cc nh cm quynang gia tng.

Thot u mang tnh thm d, chnh nhng ngi Upanishads ranguyn tc "khng gy tn thng" (ahims - v hi) vo cuc sng tn gion . Nhng ngay c nghi thc st t cho cc thn linh cng c cho

php, tuy nhin khng phi trn qui m c tha nhn di thi V-d sau


43/131

ny. Ni nhng ngi Upanishads u tin, nh Chandogya, li cho php sdng tht c bit nu mt phn tht c cng cho cc v thn linh.Ch sau thi c Pht, mt s ngi theo o Hindu (n gio, B-la-mn gio) mi chp nhn vic n chay nh mt lut chung. Nhng gii lutny cng khng ph bin my v mt s gio phi Hindu nh nhng ngitheo vic th cng Tara li dnh lu n nghi thc git m v s dng tht.Tuy nhin a s tn Hindu li l ngi n chay, hay t nht cng trnh sdng mt vi loi tht, nh l tht b.

Chnh ni cc ngi K-na gio, chng ta thy r s khng nh c bit ivi nguyn tc v hi - ahims. H nghim cm git hi tt c cc hnh thcs sng, ngay c nhng sinh vt cc nh. Ton b nn o c ca ngiK-na bao gm hng lot nhng gii lut v cc iu khon lin quan nqui lut Ahims. Thc vy, tm iu king c c bn (mlaguna) ngi c

s K-na thng phi tun th lin quan n king c: tht, ru, mt, vnm loi qu vi c trng. By loi thc n sau b cm s dng v c thtm thy mt s sinh vt nh sng trong . Thm vo , ton b mt lotnhng gii lut khc cng phi c tun th, th d nh khng c dng

ba sau khi mt tri ln (v bp la nu n c th thu ht mt s cn trngn thiu thn.) v khng c ung nc cha c lc (rt c th trongnc c cha mt t sinh vt). Nhng ngi thng dn K-na cn loi

b c cng vic trng ta ra khi nhng ngh to"sinh k hp l" ca h, vcanh nng cng a n ph hoi s sng. Rt nhiu ngi ch lm nghthng mi v i chc. Cc gii lut dnh cho cc tu s o K-na (muni)cn nghim khc hn nhiu. Mt s gio phi cn trnh khng c mc quno v s c th hy dit cc loi k sinh trng sng trn thn th con ngi.Mt s cc tu s khc cn thi hnh vic tuyt thc n cht (sallekhana) vkhng c loi thc phm no c th thc s khng gy hi n cc th vt.(xin c phn di y bn v nhng lun chng v n chay).

Trong s cc Pht t, mt s nhm theo phi Bc Tng ht mc tn dngvic n chay. thy xut hin trong kinh i Nit-bn phin bn chSanskrit, li tuyn b sau y c gn cho l do c Pht ni: "Nh Lai ra

lnh ton th cc t t nay v sau khng cn c tham gia vo cc ban c tht." D nhin, li tuyn b ny khng thy xut hin trong phin bnting Pli ca bi kinh c cng tn. Mt iu c bit r rng l c nhiutuyn b khc na cng c thm vo bn kinh Sanskrit ny da vo uytn ca c Pht sau khi Ngi qua i. S kt n vic n tht c thytrong cc kinh in khc ca Bc Tng, nh trong phin bn ca h v kinhPhm Vng, v quan trng hn l kinh Lng Gi. Trong chng Tm ca


44/131

kinh ny c dnh trn vn cho vn n tht, v c n 24 lun cc a ra chng li vic n tht. Mt vi lun c tiu biu c vin dnchng li vic n tht trong kinh Lng Gi l:

1. Nhng th vt hin nay c th l bn b h hng vi chng ta trong qukh.

2. Chnh cha m v h hng chng ta c th c ti sinh l mt con vttrong cuc sng mai sau.

3. Theo l l thng thng th khng c l do g cm dng tht mt sloi vt, ang khi li khng cm s dng tt c cc loi tht khc.

4. Tht lun c xem l u v n lun lun b nhim cc cht phng uca thn xc

5. Vin cnh b git tht c th khin cho th vt phi kinh hong.6. Ton b tht chng l g khc hn l xc cht thi ra.

7. Vic dng tht c th kin cho ngi s dng tr nn c c v gi cmnhc dc.

8. Theo bn cht t nhin, con ngi khng phi l con vt n tht.

Trong kinh ny, c Pht ch v cho B Tt i Hu nh sau:"Khng cloi tht no li tinh khit, xt theo ba cch thc sau y: khng c d tnhtrc, khng c yu cu, v khng bi p buc; chnh v vy m nn trnhkhng n tht."

Tht r rng y l cu tr li ca phi Bc Tng v lut Tam Tnh Nhcca c Pht ra trong kinh Pli v trong kinh in ca cc b phinguyn thy khc. Nhng ba iu kin cp n trn khng n khp vinhng iu kin c c Pht qui nh trong cc kinh in Pli. Cho dc rt nhiu li ph phn trong kinh in v vic n tht, nhng ngi theo

phi Bc Tng nhn chung trong thc t cng vn tiu th tht. c bit iuny hon ton ng ni cc Pht t Ty Tng. c t Lai Lt Ma a rali bin h cho rng l v t ai v kh hu ti Ty Tng kh cn v khcnghit, khng c li cho vic trng ta. Nhng iu ny cng l do nhngnh hng ca mn phi Mt Tng trong , tht v c l hai trong s 5 loi

"tht" m ngi thuc phi Mt tng thng ham m thch th.

Nh chng ta thy, phi Nam Tng c gng tun gi gii lut ca cPht. Duy ch c mt ngoi l ng ch nht l cuc ly khai ca Bt a, trong c Pht thng thng t khc ngay vic a n chaythnh gii lut. Tuy vy mt s tn d ca ca cuc ly khai bi B ta vn thy xut hin ni mt vi phi Tpasa trong Nam Tng. [6]


45/131

Cc tn gio th c thn xut hin ti vng Trung ng (Do thi gio,Ky-t gio v Hi gio) khng pht trin nn o c "v hi" cho loisc vt. C Do thi gio ln Hi gio u qui nh dng sc vt lm t choThng . V h cn qui nh c cch thc git tht sc vt lm thc n chocon ngi (mt cch thc thng rt d man). Theo Kinh Thnh, ngay saukhi to dng nn tri t mun vt, Thng ra lnh cho con ngi

phi n rau u, tuy nhin hun th ny khng tn ti c lu v b hyb sau cn "Lt i hng thy" thn thoi. Gi y, con ngi c phpgit v n tht km theo mt s gii hn tht l k quc c lin quan n vicgy mu. l c bn ca mt phng php git m d man c ngiDo thi v ngi Hi gio s dng. Kinh thnh Do thi v Ky-t gio thanhn s "thng tr" m Thng t ln th vt v mi trng, v gy ra nhng hu qu nghim trng trong lch s.

Chng ta s thy Pht gio gi mt v th trung dung gia l tng V hica K-na gio v s b ri hon ton trong v th ca Do thi - Ky-t - Higio.

---o0o---

4. Phn tch v gii lut ca c Pht.

u l l l cn bn ca gii lut Tam Tnh Nhc ca c Pht v vic ntht? Khng th cho l bn tay ca ngi tiu th loi "tht nghip tr" lhon ton tinh khit, c bit nu nh ta ra ch mua th tht nh trnghp ca hu ht nhng ngi tiu th. Chnh v lut th trng cho thy lnu khng c cu th cng khng c cung [7]. Vn y l mc cand vo hnh vi st sinh nu l tht thuc bt k loi no c tiu th (ngoitr khi con vt b c git mt cch v tnh, hoc con vt cht mt cch tnhin.) Chng ta c th xc nh c nhiu mc can d ca ngi tiuth vi hnh vi st sinh:

* Mc trc tip nht l khi ngi tiu th trc tip git con vt ly thts dng.

* Mc can d th hai l khi ngi lm cng ca ai di quyn trctip ca ngi tiu th c yu cu thc hin vic st sinh . Cc chi titkhc nhau v mc can d ny l: khi ngi tiu th dng ba vi mntht do ngi bn gi tng hay mt ngi trong gia nh ln lt hoc trc


46/131

tip st sinh hoc to c cho con vt trc tip b git. C hai mc can dnu trn u nm ngoi phm vi Tam Tnh Nhc ca c Pht v u bnghim cm i vi cng ng Pht t.

* Mc can d th ba l khi ngi tiu th mua tht ch. Hnh nh cPht xem mc ny l ph hp vi lut Tam Tnh Nhc ca Ngi, vmc ny c xem nh "nghip tr" hay "nghip trung tnh". Nhng ldo tha nhn mc dnh lu th ba ny vi hnh ng st sinh khngc trc tip bn n trong Thnh in. Cho nn, cc l do ch c

phng on t v th ca c Pht ni chung. l l l chng ti hy vngs c trnh by trong chng ny.

Trc ht, tng quan ni mc can d ny trong vic st sinh i vigii lut u tin trong Pht gio (kim ch khng c st sinh) phi c

khai trin. Nghip gn lin vi nhng hnh vi la chn tuyt i. Thc vy,ngi t ch git sc vt bn tht m thi, nu nh ngi tiu thkhng mua tht, chc hn ngi khng git m. Nhng thc hinc iu , ngi t thc hin mt s la chn tuyt i. Khng ccng bch no i vi ngi tr thnh t, cng nh ngi lmngh nng bnh hay ngi sn xut chn nn. Nu khng c ngi cungcp v bn tht th ngi tiu th, nu nh h mun tip tc s dng tht, s

buc phi t mnh l chuyn st sanh, nh vy h phi gnh chu trchnhim nghip chng. Chnh v thiu s thc bch v pha ngi tiu th, thc s gii thot ngi tiu th tht khi ton b trch nhim nghipchng v hnh vi st sanh, khin cho ngi ny c th mua tht ngay tich. Th nn c Pht ch trng mt cch hp l c gii lut u tinca Pht gio v gii lut Tam Tnh Nhc v vic n tht c hai khngdn n xung khc.

Lun chng thuyt phc nht v gii lut ca c Pht chnh l ton b shin hu ca ci Ta-b u c dnh lu n st sanh, bng cch ny hay cchkhc. Nh s c trnh by phn k tip, vic cung cp thc phm chongi n chay cng c can d n vic tiu dit s sng, i khi cn su

rng hn c vic cung cp cc sn phm c cha tht. Mt thc t ph phngl c ngi n chay ln ngi n tht - t ngay chnh s hin din ca htrong ci Ta-b ny - u to ra s git hi nhng dng sinh vt khc nhau.Thc vy, ta khng th no sinh tn m khng gy tn ph cho s sng (nhcc v tu s K-na gio nhn thc c).


47/131

iu cn bn nht ni gio l ca c Pht chnh l ton b s hin hulun hi u dnh lu n mt vi hnh thc git hi. chnh l kha cnhca au kh (dukkha), mt thc t lun lun tn ti khp ni. Thay v phic gng v vng kt thc mi hnh thc st sanh, v bin th gii tr nnhon ho theo kiu , c Pht to ra mt li thot khi ci Ta-b vmi khim khuyt ca n. iu ny bao gm s xa lnh nhng hnh thc ths ca ti li, k c vic trnh s dng "tht nghip tc", cng vi vic phttrin nhng yu t khc ca Bt Chnh o.

c Pht cn nhn mnh n nhng khim khuyt lun l nghim trng hnl vic n tht. Mt bi kinh in hnh v vn ny l kinh magandhatrong Kinh Tp, mt trong cc quyn kinh nguyn s nht ca b Thnhin Pli. Trong bi kinh ny, mt nhn vt B-la-mn n chay trngkhuyt danh i din vi c Pht, v ng ta tuyn b nhng ti c v

vic s dng tht v c. Danh t "magandha" theo ngha en c ngha lmi hi thi ca tht c, v cng c dng m ch s u. Trong khi trli ng ta, c Pht tht ra mt s vn th lit k ra s u thc s anghy hoi t cch o c, ch khng phi l vic n tht c. phn cui cami on kinh, Ngi u tht ra cng mt ip khc: "... y chnh l thmi hi thi to hy hoi, ch khng phi ch l vic s dng tht m thi."("esmagandho ni hi mamsabhojanam").

Cch tip cn vn ca c Pht c minh chc ni hc thuyt Darwin.ng Darwin cho rng mun loi vn vt u xung t lin tc vi nhau vch c loi no mnh nht mi tn ti c. Theo hc thuyt ny th s sngcn ca bt k mt chng loi no u gy ra s hy hoi cho bt k chngloi no khc ang tranh dnh ly cng mt khng gian sinh hc c gii hn.S sng cn v s sinh si ny n ca nhn loi cn thit phi dnh lu ns hy dit ca v s sinh vt khc, bt k ch n ung ca nhn loi ctn l n chay hay n mn.

---o0o---

5. Nhng lun chng v n chay

K n, chng ta phi xem xt n ngha o c v nhng tc ng khcca ch ngha n rau u. C nhiu lun chng c a ra v vn nchay, trong s nhng lun chng sau y cn phi cu xt: lun chngo c, sinh hc, sinh thi, v vn ha - x hi.


48/131

* Xt theo quan im tn gio th lun chng o c l quan trng nht vs c cp n u tin. Nhiu ngi n chay rt thch th dng c so c cao. H cho l khu phn n ca h khng lin quan g n st sinhv gy au kh cho th vt, hoc cho d nu c lin quan i chng na thnu h chp nhn ch khng n chay th mc gy au kh cho sc vtv st sinh s cn ln hn. Tuy nhin, mt thc t n gin l nn nngnghip thng mi, vn l cn bn cho khu phn n chay, s khng ththc thi c nu khng c s hy dit s sng. Ngay c ch mt hnh ngcy t thi th cng hy hoi cuc sng ca nhiu cn trng sng trongt, nhng hnh thc st sinh chnh yu li xut hin t nhu cu bo v mamng v v thu hoch khi cn trng, d th v mt s th vt ph hoikhc. Chng ta ch cn ngm ngh n vic git hi ton b cc loi heorng, th rng, kng-ga-ru v.v... cho mc ch ny. Cc loi thuc c, cm

by, v nhng bnh dch cho chnh con ngi gy ra to ra nhng s hy

dit cht chc tn bo v khng khip. Nhng con c sn, chu chu, cccon gii, co co, v nhiu cn trng khc b hy dit bng cc cht thuctr su cc mnh, v con s phi ln n hng triu. Ngay c s chut b tiudit bo v nhng kho cha ng cc khi b chng ph hoi th cn lnhn con s on gia sc b git m phc v cho nhng ngi s dngtht. Tht th, c th tra

Documents

Van de an Chay Va an Man Trong Dao Phat - Nhieu Tac Gia