Upload
nhung-vu
View
222
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
1/40
CNG NGH v
KHOA HC VT LIUI CNG
Mng tinh th trong chtrn
NguynThNgc AnhEmail: [email protected]
T: 01247907676
mailto:[email protected]:[email protected]8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
2/40
2
Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th
Trong s cc loivt liu, loi c cutrc tinh th chim t l rt ln vthng mang cc tnh cht rt adngph thuc vo kiuspxp ccnguyn t:
Ccvtliuccptil dngchtrn
Tnhchtccvtliulin quantrctipncutrc tinhthca chngL tinhthhocl khng tinhth
Cc tinhthncht(camtnguynt thnhphn) v cc tinhthhpcht(gmnhiunguynt thnhphn)
Cutrc v kchthccc tinhth,
cc binhtH S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
3/40
3
Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th
Cht rn: n tinh th, a tinhth, v nh hnh, gi tinh th
cc cht n tinh th, cc hiung ca s sp xp cc nguynt trong tinh th thng d dngquan st mt cch v m, do hnhdng t nhin ca tinh ththng phn nh cu trc spxp nguyn t
Cc sai hng tinh th nh hng
rt r rt ln cc tnh cht vt lv ha hc ca vt liu. Cc kinthc v cu trc tinh th l rtquan trng hiu r v cc saihng trong tinh th
HtBinht
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/0/03/Galvanized_surface.jpg8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
4/40
4
Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th
Cu trc ntinh th
Cu trc vnh hnh
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
5/40
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
6/40
6
Cu trc Tinh th
Tinh th l s sp xp tun hon trong khng gian ca ccnguyn t hoc phn t, cc nhm nguyn t hoc phn t
S sp xp tun hon lp li theo c 3 chiu khng gian
Trong iu kin l tng, c th to n tinh th, trong ttc cc nguyn t trong cht rn u trong cng mt cu trc
= +
Cu trc tinh th = Mng tinh th + C s
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
7/40
7
Cu trc Tinh th
Cu trc tinh th = Mng tinh th + C s
Hoc
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
8/40
8
Gi Tinh th - Quasicrystals
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
9/40
9
Gi Tinh th - Quasicrystals
Gi tinh th l mt dng tnti khc bit ca cht rntrong cc nguyn t spxp dng nh l u nnhng khng c s lp li
c cp ti v nghincu ln u tin bi DanShechtman nm 1982
Hu ht cc gi tinh th thuc cho thy u l hp
kim ca Nhm (Al-Ni-Co, Al-Pd-Mn, Al-Cu-Fe), mt scc hp kim khc gm c(Ti-Zr-Ni, Zn-Mg-Ho)
T Gi tinh th c dng ch cc mu c trt t xanhng khng tun hon
Cc vt liu c cu trctun hon c nghincu nhiu. Cn t quan tmti cc vt liu gi tunhon(quasiperiodic) hocbt tun hon (aperiodic)
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
10/40
10
a hnh v th hnh
Mtsvtliu c thtntinhiuhnmtloicu hnhtinh th - cgi l tnhahnh(polymorphism)
Nuvtliu l mtchtrn cng mt nguyn t -cgi l c tnh th hnh,tnh khc hnh (allotropy)
Mt v d cho c tnh thhnhl nguyn t carbonc thtnti nhiudngnh kim cng, than ch,carbon nanotubes, C60, C70
v carbon v nh hnh
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
11/40
11
Tnh d hng Cc chiu khc nhau trong mt
tinh th c s xp xp khcnhaudn n khc nhau vmt s tnh cht vt l v hahc
V d cc nguyn t dc theocnh ca FCC cch xa nhauhn so vi hng cho
D hng v i xng trongkhng gian dn n d hngv nhiu tnh cht c bn
Trong a tinh th, s nhhng cc ht l hon ton
ngu nhintnh cht ca vtliu l ng hng Mt s vt liu c cc ht vi
chiu u tin
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
12/40
Tnh ixng i xng l mt trong nhng tnh cht quan trng ca tinh
th, n th hin hnh dng bn ngoi,cu trc bn trongcngnh cc tnh cht
Tnh ixngca tinh thcctrngbi cc yuti
xng. Miyu tixng tngngvimtbini hnhhc xc nh mt h thng im, ng, phn t,... ttrng lpvi chnh mnh trong khng gian
12H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svg8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
13/40
Tnh ixng Nhngyutixng quan trng l:
- Tm ixng (k hiu C): bng php nghcho qua tm ccims trng nhau- Mt chiugng (k hiu P): bng php phn chiu qua mtmtphng cc mts trng nhau
- Trcixng (k hiu L): cc ims trng nhau bng cchquay quanh trcmt gc , n=2/gi l bccatrcixng(n= 1,2,3,4,6)
13
a1
a2
a3
b3
b2
b1
C
P
a1
a2
a3
b1
b3
b2
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
14/40
c s
cs (nv) l mt cch spxpca ccnguyn t trong khng gian ba chiu,nu ta lpli n th n schimy khng gian v stonn tinh th.
Kch thc v hnh dng ca c s c xydng trn c s:- 3 vector n v: a, b, c tng ng vi 3 trc x,y, z theo 3 chiu khng gian.- Modun a, b, c ca 3 vector n v l kch thcca c s, cn gi l hng s mng
- Cc gc , , hp bi cc vector n v ivimicu trc tinh th,tntimt nv
quy c, thng c chn mng tinh thc tnh ixngcao nht. Do tnh ixng,tmt cstnhtin theo ba chiu trong khng
gian scmtmng tinh th 14H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
15/40
15
M t Mng Tinh thCC LOI VT LiU V S SP XP NGUYN T
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
16/40
16
5 Mng Tinh th hai chiu
a
ba b, 90
a b, = 90
a
b
a = b, = 90
a
a
a b, = 90
a
b
a = b, =120
a
a
Mng nghing
Mngchnht
Mngchnhttm mt
Mnglc gic
Mng vung
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
17/40
17
Cc Mng Tinh th c bnMng Bravais (Bravais Lattice)
Cch chn cc vct a1, a2, a3ca mng Bravais c tnh i xng cao nht ca h m tinh th c
xp vo
c s gc vung ln nht hoc s cnh bng nhauv s gc bng nhau nhiu nht c th tch nh nht ( nguyn t, c s)
Nu khng th ng thi tha mn c 3 yu t trn th chncc vct a1, a2, a3theo th t u tin 1, 2, 3Chc 7 dng c s c th dng lp y khng gian
mng tinh th
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
18/40
Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais
18
Lpphng
Bnphng
Trcphng
Lc gic
Ba phng
Mt nghing
Ba nghing
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
19/40
19
Tinh th l s sp xp tunhon trong khng gian cacc nguyn t hoc phnt, cc nhm nguyn t
hoc phn t S sp xp tun hon lpli theo c 3 chiu khnggian
Trong iu kin l tng, c
th to thnh n tinh th,vi tt c cc nguyn ttrong cht rn u trongcng mt cu trc
Ba nghing
Mt nghing
7 h tinh th14 mng tt Bravais
Tm y
Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
20/40
20
Trc phng(Trcthoi)
Su phngLc gic
Tm y =Tm cnh
Tm khi Tm mt
Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
21/40
21
Tinh th l s sp xptun hon trong khnggian ca cc nguyn thoc phn t, cc nhmnguyn t hoc phn t
S sp xp tun honlp li theo c 3 chiukhng gian
Trong iu kin ltng, c th to thnhn tinh th, vi tt ccc nguyn t trongcht rn u trong cngmt cu trc
Ba phng
Bn phng
Lp phng
Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
22/40
22
Mng Tinh th ba chiu7 h tinh th
Th tch cc mng Bravais c tnh nh sau
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
23/40
23
S nguyn t trong mt cs
1 nguyn t c s
2 nguyn t c s
4 nguyn t c s
6 nguyn t c s
Lp phng n gin Lp phng tm khi Lp phng tm mt Lc gic xp chtSimple cubic SC Body-centered cubic BCC Face-centered cubic FCC Hexagonal close-
packed HCP
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
24/40
24
H s xp cht APFtrong tinh th
H s xp chtnguyn t(H s lp ynguyn t) APF
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
25/40
Nt mng Da trn c s ca h to c th xc nh (k hiu, nh s) cc
nt mng, phng, mt tinh th Nt mng tng ng vi cc to trn 3 trc Ox, Oy, Oz chn
c t trong du mc vung [x,y,z] Gi tr m biu th bng du - trn ch s tng ng, v d trn t s
tng ng vi trc Oy c gi tr m l [x,y,z]
25H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
26/40
26
Chs Miller ca phng(chiu) trong Tinh th
Chs Miller chiucamtng trong mng tinh th c th xc nhcnu bit 2 nt mng m phng i qua. K hiu bng [uvw]
Do tnh quy lut trong sp xp nguyn t m cc phng song song vi nhauc tnh cht hon ton ging nhau, nn sc cng ch s phng ly theophng i qua gc to O.
Ba ch s u, v, w l ba s nguyn t l thun vi to ca mt nt mng nmtrn phng song gn vi gc to nht : Bng cch vng song songving qua gcta. Chs Miller cang l tacaimutin m ngi qua. Nutacaim l u, v, wth chschiucangs l [uvw].
Theo quy cngi ta dng tp cc s nguyn nhnht [1], [112], [224] chcc chiutngngngi ta dng [112]
Cc chs m c k hiu c gch ngang trn u [112]
Cch xc nh ba ch s v chiu trong tinh th
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Indices_miller_direction_exemples.png8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
27/40
Ch s Millerca chiu trong Tinh th
1. Vc t c di thch hpct sao cho i qua gchta. Mi vc tuc thdchchuyn trong mng tinh th m khng lm n thay inuvn duy trs song song
2. Xc nhchiu di ca hnh chiu vc t ln 3 trc: thango theonvca csa, b v c
3. B 3 s ny c nhn hoc chia bi cng mths (quy ngmus) rtgn chng vb ccs nguynnhnht
4. B 3 chsc cho vo trong mc vung khng phn cch biduphy [uvw].Rt gnb cc s nguyn u, v, wtngngvi hnh chiu theo cc trcx, yv z
27
Cch xc nh ba ch s v chiu trong tinh th
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Indices_miller_direction_exemples.png8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
28/40
28
Chs Millercachiu trong Tinh th Vector nh hnh vi qua gchta, do khng
cnphitnhtin. Hnh chiucavect ln cc trc x,y, vzlnlt l a/2, b, and 0c, cxcnh , 1,and 0theo thng sca cs (tc l khi chiuxunga, b, v c). Quyngmus ccs nyvbnhnhtca ccs nguynbng cch nhn michs
vi cng gi tr2.Kt qu l cc s nguyn 1, 2, v 0,scng trong ngoc vung [120]
Cc hng [100], [110], v [111]trong mt cbn trong tinh th
Cc hnh chiu
Quy ng mu s, rt gn
t trong du ngoc
Cc bc thc hin nh sau
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
29/40
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
30/40
30
Chs Millerca cc mt trong Tinh th
Cc ch s h, k, lc xc nhnh sau:- tm giao imca mt phngtrn 3 trc theo
th t Ox, Oy, Oz- xc nh dion thng t gcto n ccgiao im, ri lycc gi tr nghicho
- quy ng mu schung, ly cc gitr ca t s, chnh l cc ch sh, k, l ca mtphng cn tm
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
31/40
31
Chs Millerca cc mt trong Tinh th
Chs Miller camt A (403)
Quy ngmus, rt gn 4 0 3
Nghcho 2 0 3/2
imcttrcta 1/2 2/3
Mt (A)x y z
Chs Miller camt B (112)
Quy ngmus, rt gn 1 1 1
Nghcho 1 1 2
imcttrcta 1 1 1/2
Mt (B)x y z
H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
32/40
32
Ch s Millerca cc mt trong Tinh th
Trnh by cc hmt (a) (001),(b) (110), v (c) (111) ca ccmt trong tinh th
H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bnHng Yn 2011
Ch Mill hi t h
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
33/40
33
Chs Miller cachiu trong hsu phng
Ch s Miller trong h su phng c bn trc to Ox, Oy, Ou vaOz, trong ba trc u tin nm trn cng mt mt phng. K hiubng (hkil). Ch s th ba i (ca trc Ou) c quan h vi hai ch s uh, k (Ox, Oy) nh sau: i= -(h+k)
H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bnHng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
34/40
34
Chuynth 3 chs sang h 4 chsu, v, wu, v, t, w
a1a2z
a1a2a3z
Chs Miller cachiu trongh su phng
u'= a1= 1
v'= a2= 1
w'= z= 1
H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
35/40
35
Chs Miller camt trong hsu phng
t trong dungoc (111)Quy ngmus, rt gn 1 -1 1
Nghcho 1 -1 1
imcttrcta 1 -1 1
Mt x y z
a1 a2 z
Mt song song vi
trc a3i= 0
H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bn
Hng Yn 2011
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
36/40
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
37/40
Xc nh ch s phng Millertrong cc hnh sau
37H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bn
Hng Yn 2011
Mill
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
38/40
Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau
H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bn
Hng Yn 2011 38
Chs Miller camt B (011)
Quy ngmus, rt gn 0 -1 1
Nghcho 0 -1 1
imcttrcta -1 1
Mtx y z
Chs Miller camt B (012)
Quy ngmus, rt gn 0 -1 2
Nghcho 0 -1 2
imcttrcta a -1b c/2
Mtx y z
X h h Mill
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
39/40
Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau
39H S Phm K Thut Hng Yn
Khoa C bn
Hng Yn 2011
X h h t Mill
8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3
40/40
Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau
40H S Phm K Thut Hng Yn Hng Yn 2011