Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    1/40

    CNG NGH v

    KHOA HC VT LIUI CNG

    Mng tinh th trong chtrn

    NguynThNgc AnhEmail: [email protected]

    T: 01247907676

    mailto:[email protected]:[email protected]
  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    2/40

    2

    Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th

    Trong s cc loivt liu, loi c cutrc tinh th chim t l rt ln vthng mang cc tnh cht rt adngph thuc vo kiuspxp ccnguyn t:

    Ccvtliuccptil dngchtrn

    Tnhchtccvtliulin quantrctipncutrc tinhthca chngL tinhthhocl khng tinhth

    Cc tinhthncht(camtnguynt thnhphn) v cc tinhthhpcht(gmnhiunguynt thnhphn)

    Cutrc v kchthccc tinhth,

    cc binhtH S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    3/40

    3

    Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th

    Cht rn: n tinh th, a tinhth, v nh hnh, gi tinh th

    cc cht n tinh th, cc hiung ca s sp xp cc nguynt trong tinh th thng d dngquan st mt cch v m, do hnhdng t nhin ca tinh ththng phn nh cu trc spxp nguyn t

    Cc sai hng tinh th nh hng

    rt r rt ln cc tnh cht vt lv ha hc ca vt liu. Cc kinthc v cu trc tinh th l rtquan trng hiu r v cc saihng trong tinh th

    HtBinht

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

    http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/0/03/Galvanized_surface.jpg
  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    4/40

    4

    Ti sao li phi nghin cuCu trc tinh th

    Cu trc ntinh th

    Cu trc vnh hnh

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    5/40

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    6/40

    6

    Cu trc Tinh th

    Tinh th l s sp xp tun hon trong khng gian ca ccnguyn t hoc phn t, cc nhm nguyn t hoc phn t

    S sp xp tun hon lp li theo c 3 chiu khng gian

    Trong iu kin l tng, c th to n tinh th, trong ttc cc nguyn t trong cht rn u trong cng mt cu trc

    = +

    Cu trc tinh th = Mng tinh th + C s

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    7/40

    7

    Cu trc Tinh th

    Cu trc tinh th = Mng tinh th + C s

    Hoc

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    8/40

    8

    Gi Tinh th - Quasicrystals

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    9/40

    9

    Gi Tinh th - Quasicrystals

    Gi tinh th l mt dng tnti khc bit ca cht rntrong cc nguyn t spxp dng nh l u nnhng khng c s lp li

    c cp ti v nghincu ln u tin bi DanShechtman nm 1982

    Hu ht cc gi tinh th thuc cho thy u l hp

    kim ca Nhm (Al-Ni-Co, Al-Pd-Mn, Al-Cu-Fe), mt scc hp kim khc gm c(Ti-Zr-Ni, Zn-Mg-Ho)

    T Gi tinh th c dng ch cc mu c trt t xanhng khng tun hon

    Cc vt liu c cu trctun hon c nghincu nhiu. Cn t quan tmti cc vt liu gi tunhon(quasiperiodic) hocbt tun hon (aperiodic)

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    10/40

    10

    a hnh v th hnh

    Mtsvtliu c thtntinhiuhnmtloicu hnhtinh th - cgi l tnhahnh(polymorphism)

    Nuvtliu l mtchtrn cng mt nguyn t -cgi l c tnh th hnh,tnh khc hnh (allotropy)

    Mt v d cho c tnh thhnhl nguyn t carbonc thtnti nhiudngnh kim cng, than ch,carbon nanotubes, C60, C70

    v carbon v nh hnh

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    11/40

    11

    Tnh d hng Cc chiu khc nhau trong mt

    tinh th c s xp xp khcnhaudn n khc nhau vmt s tnh cht vt l v hahc

    V d cc nguyn t dc theocnh ca FCC cch xa nhauhn so vi hng cho

    D hng v i xng trongkhng gian dn n d hngv nhiu tnh cht c bn

    Trong a tinh th, s nhhng cc ht l hon ton

    ngu nhintnh cht ca vtliu l ng hng Mt s vt liu c cc ht vi

    chiu u tin

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    12/40

    Tnh ixng i xng l mt trong nhng tnh cht quan trng ca tinh

    th, n th hin hnh dng bn ngoi,cu trc bn trongcngnh cc tnh cht

    Tnh ixngca tinh thcctrngbi cc yuti

    xng. Miyu tixng tngngvimtbini hnhhc xc nh mt h thng im, ng, phn t,... ttrng lpvi chnh mnh trong khng gian

    12H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

    http://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Asymmetric_(PSF).svg
  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    13/40

    Tnh ixng Nhngyutixng quan trng l:

    - Tm ixng (k hiu C): bng php nghcho qua tm ccims trng nhau- Mt chiugng (k hiu P): bng php phn chiu qua mtmtphng cc mts trng nhau

    - Trcixng (k hiu L): cc ims trng nhau bng cchquay quanh trcmt gc , n=2/gi l bccatrcixng(n= 1,2,3,4,6)

    13

    a1

    a2

    a3

    b3

    b2

    b1

    C

    P

    a1

    a2

    a3

    b1

    b3

    b2

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    14/40

    c s

    cs (nv) l mt cch spxpca ccnguyn t trong khng gian ba chiu,nu ta lpli n th n schimy khng gian v stonn tinh th.

    Kch thc v hnh dng ca c s c xydng trn c s:- 3 vector n v: a, b, c tng ng vi 3 trc x,y, z theo 3 chiu khng gian.- Modun a, b, c ca 3 vector n v l kch thcca c s, cn gi l hng s mng

    - Cc gc , , hp bi cc vector n v ivimicu trc tinh th,tntimt nv

    quy c, thng c chn mng tinh thc tnh ixngcao nht. Do tnh ixng,tmt cstnhtin theo ba chiu trong khng

    gian scmtmng tinh th 14H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    15/40

    15

    M t Mng Tinh thCC LOI VT LiU V S SP XP NGUYN T

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    16/40

    16

    5 Mng Tinh th hai chiu

    a

    ba b, 90

    a b, = 90

    a

    b

    a = b, = 90

    a

    a

    a b, = 90

    a

    b

    a = b, =120

    a

    a

    Mng nghing

    Mngchnht

    Mngchnhttm mt

    Mnglc gic

    Mng vung

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    17/40

    17

    Cc Mng Tinh th c bnMng Bravais (Bravais Lattice)

    Cch chn cc vct a1, a2, a3ca mng Bravais c tnh i xng cao nht ca h m tinh th c

    xp vo

    c s gc vung ln nht hoc s cnh bng nhauv s gc bng nhau nhiu nht c th tch nh nht ( nguyn t, c s)

    Nu khng th ng thi tha mn c 3 yu t trn th chncc vct a1, a2, a3theo th t u tin 1, 2, 3Chc 7 dng c s c th dng lp y khng gian

    mng tinh th

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    18/40

    Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais

    18

    Lpphng

    Bnphng

    Trcphng

    Lc gic

    Ba phng

    Mt nghing

    Ba nghing

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    19/40

    19

    Tinh th l s sp xp tunhon trong khng gian cacc nguyn t hoc phnt, cc nhm nguyn t

    hoc phn t S sp xp tun hon lpli theo c 3 chiu khnggian

    Trong iu kin l tng, c

    th to thnh n tinh th,vi tt c cc nguyn ttrong cht rn u trongcng mt cu trc

    Ba nghing

    Mt nghing

    7 h tinh th14 mng tt Bravais

    Tm y

    Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    20/40

    20

    Trc phng(Trcthoi)

    Su phngLc gic

    Tm y =Tm cnh

    Tm khi Tm mt

    Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    21/40

    21

    Tinh th l s sp xptun hon trong khnggian ca cc nguyn thoc phn t, cc nhmnguyn t hoc phn t

    S sp xp tun honlp li theo c 3 chiukhng gian

    Trong iu kin ltng, c th to thnhn tinh th, vi tt ccc nguyn t trongcht rn u trong cngmt cu trc

    Ba phng

    Bn phng

    Lp phng

    Mng Tinh th ba chiu:7 h tinh th 14 mng Bravais

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    22/40

    22

    Mng Tinh th ba chiu7 h tinh th

    Th tch cc mng Bravais c tnh nh sau

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    23/40

    23

    S nguyn t trong mt cs

    1 nguyn t c s

    2 nguyn t c s

    4 nguyn t c s

    6 nguyn t c s

    Lp phng n gin Lp phng tm khi Lp phng tm mt Lc gic xp chtSimple cubic SC Body-centered cubic BCC Face-centered cubic FCC Hexagonal close-

    packed HCP

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    24/40

    24

    H s xp cht APFtrong tinh th

    H s xp chtnguyn t(H s lp ynguyn t) APF

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    25/40

    Nt mng Da trn c s ca h to c th xc nh (k hiu, nh s) cc

    nt mng, phng, mt tinh th Nt mng tng ng vi cc to trn 3 trc Ox, Oy, Oz chn

    c t trong du mc vung [x,y,z] Gi tr m biu th bng du - trn ch s tng ng, v d trn t s

    tng ng vi trc Oy c gi tr m l [x,y,z]

    25H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    26/40

    26

    Chs Miller ca phng(chiu) trong Tinh th

    Chs Miller chiucamtng trong mng tinh th c th xc nhcnu bit 2 nt mng m phng i qua. K hiu bng [uvw]

    Do tnh quy lut trong sp xp nguyn t m cc phng song song vi nhauc tnh cht hon ton ging nhau, nn sc cng ch s phng ly theophng i qua gc to O.

    Ba ch s u, v, w l ba s nguyn t l thun vi to ca mt nt mng nmtrn phng song gn vi gc to nht : Bng cch vng song songving qua gcta. Chs Miller cang l tacaimutin m ngi qua. Nutacaim l u, v, wth chschiucangs l [uvw].

    Theo quy cngi ta dng tp cc s nguyn nhnht [1], [112], [224] chcc chiutngngngi ta dng [112]

    Cc chs m c k hiu c gch ngang trn u [112]

    Cch xc nh ba ch s v chiu trong tinh th

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

    http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Indices_miller_direction_exemples.png
  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    27/40

    Ch s Millerca chiu trong Tinh th

    1. Vc t c di thch hpct sao cho i qua gchta. Mi vc tuc thdchchuyn trong mng tinh th m khng lm n thay inuvn duy trs song song

    2. Xc nhchiu di ca hnh chiu vc t ln 3 trc: thango theonvca csa, b v c

    3. B 3 s ny c nhn hoc chia bi cng mths (quy ngmus) rtgn chng vb ccs nguynnhnht

    4. B 3 chsc cho vo trong mc vung khng phn cch biduphy [uvw].Rt gnb cc s nguyn u, v, wtngngvi hnh chiu theo cc trcx, yv z

    27

    Cch xc nh ba ch s v chiu trong tinh th

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

    http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Indices_miller_direction_exemples.png
  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    28/40

    28

    Chs Millercachiu trong Tinh th Vector nh hnh vi qua gchta, do khng

    cnphitnhtin. Hnh chiucavect ln cc trc x,y, vzlnlt l a/2, b, and 0c, cxcnh , 1,and 0theo thng sca cs (tc l khi chiuxunga, b, v c). Quyngmus ccs nyvbnhnhtca ccs nguynbng cch nhn michs

    vi cng gi tr2.Kt qu l cc s nguyn 1, 2, v 0,scng trong ngoc vung [120]

    Cc hng [100], [110], v [111]trong mt cbn trong tinh th

    Cc hnh chiu

    Quy ng mu s, rt gn

    t trong du ngoc

    Cc bc thc hin nh sau

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    29/40

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    30/40

    30

    Chs Millerca cc mt trong Tinh th

    Cc ch s h, k, lc xc nhnh sau:- tm giao imca mt phngtrn 3 trc theo

    th t Ox, Oy, Oz- xc nh dion thng t gcto n ccgiao im, ri lycc gi tr nghicho

    - quy ng mu schung, ly cc gitr ca t s, chnh l cc ch sh, k, l ca mtphng cn tm

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    31/40

    31

    Chs Millerca cc mt trong Tinh th

    Chs Miller camt A (403)

    Quy ngmus, rt gn 4 0 3

    Nghcho 2 0 3/2

    imcttrcta 1/2 2/3

    Mt (A)x y z

    Chs Miller camt B (112)

    Quy ngmus, rt gn 1 1 1

    Nghcho 1 1 2

    imcttrcta 1 1 1/2

    Mt (B)x y z

    H S Phm K Thut Hng YnKhoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    32/40

    32

    Ch s Millerca cc mt trong Tinh th

    Trnh by cc hmt (a) (001),(b) (110), v (c) (111) ca ccmt trong tinh th

    H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bnHng Yn 2011

    Ch Mill hi t h

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    33/40

    33

    Chs Miller cachiu trong hsu phng

    Ch s Miller trong h su phng c bn trc to Ox, Oy, Ou vaOz, trong ba trc u tin nm trn cng mt mt phng. K hiubng (hkil). Ch s th ba i (ca trc Ou) c quan h vi hai ch s uh, k (Ox, Oy) nh sau: i= -(h+k)

    H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bnHng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    34/40

    34

    Chuynth 3 chs sang h 4 chsu, v, wu, v, t, w

    a1a2z

    a1a2a3z

    Chs Miller cachiu trongh su phng

    u'= a1= 1

    v'= a2= 1

    w'= z= 1

    H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    35/40

    35

    Chs Miller camt trong hsu phng

    t trong dungoc (111)Quy ngmus, rt gn 1 -1 1

    Nghcho 1 -1 1

    imcttrcta 1 -1 1

    Mt x y z

    a1 a2 z

    Mt song song vi

    trc a3i= 0

    H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bn

    Hng Yn 2011

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    36/40

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    37/40

    Xc nh ch s phng Millertrong cc hnh sau

    37H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bn

    Hng Yn 2011

    Mill

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    38/40

    Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau

    H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bn

    Hng Yn 2011 38

    Chs Miller camt B (011)

    Quy ngmus, rt gn 0 -1 1

    Nghcho 0 -1 1

    imcttrcta -1 1

    Mtx y z

    Chs Miller camt B (012)

    Quy ngmus, rt gn 0 -1 2

    Nghcho 0 -1 2

    imcttrcta a -1b c/2

    Mtx y z

    X h h Mill

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    39/40

    Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau

    39H S Phm K Thut Hng Yn

    Khoa C bn

    Hng Yn 2011

    X h h t Mill

  • 8/3/2019 Vat Lieu Hoc Dai Cuong-Bai Giang 3

    40/40

    Xc nh ch s mt Millertrong cc hnh sau

    40H S Phm K Thut Hng Yn Hng Yn 2011