emotie en beloningnetwerk

compassienetwerk

REPTIELhersenstam, autonome

ZST enbijniermerg

ZOOGDIERlimbische systeem en

HPA-as

MENSgedrag

adrenaline

cortisol

oxytocine en dopamine serotonine

Vijf stressnetwerken

Effecten

AngstDepressieHoofdpijn

Zenuwstelsel

Darmklachten zoals prikkelbare darm syndroom

Diabetes

Hoge bloeddruk

Hart- en vaatziekten

Verminderde afweer

De weg van Early Life Stress

(Felitti 1998)

Drie soorten stress

StressorenAcuut Chronisch

Concreet • Aanval van een hond• Giftig voedsel• Leren fietsen

• Tabaksrook of fijnstof• Binnenklimaat • Kindermishandeling

Abstract • Examenstress• Optreden• Op vakantie gaan

• Fear of Missing Out• Armoede• Prestatiedruk

Allostatische (fysiologische) stressbelasting

stressbelasting

Inzichten literatuuronderzoek

1. Stress is van alledag.2. Mogelijke effecten van Early Life Stress.3. Aangrijpingspunten voor preventie.

Drie knoppen voor preventie

1. Het kind Gehechtheid, veerkracht,

zelfregulatie, leefstijl, weerbaarheid, (mentale)

gezondheidsvaardigheden, etc.

2. De stressor Stoppen schadelijke

stressoren, aanbieden uitdagingen

3. De omgeving Bevorderen sensitiviteit en mentaliserend vermogen

van volwassenen en pedagogisch klimaat,

inrichten oefenomgeving

Wat is Early Life Stress?

Early Life Stress is……

Centrale boodschap?

Early Life Stress is……1. Chronische stress tijdens het opgroeien2. Naast deze chronische stress is er

ook positieve stress en verdraagbare stress.3. Pas wanneer stress langdurig of frequent

aanwezig is, is stress toxisch4. Early Life Stress kan op drie manieren beïnvloed worden: door de

oorzaak weg te nemen, door te zorgen voor een veilige sensitieve omgeving of door het kind te versterken

5. Dit is belangrijk omdat als stress chronisch wordt, de organen en de hersenen aangetast worden. Dit maakt dat je ziek wordt

Meer stress → minder gezondheid