ViRAL ENFEKSİYONLARDA TANI-uyg

8/7/2019 ViRAL ENFEKSYONLARDA TANI-uyg.

1/19

VRALVRAL

ENFEKSYONLARDAENFEKSYONLARDA

TANITANI


2/19

Virolojide laboratuvar tans gerektirenVirolojide laboratuvar tans gerektirendurumlar unlar olabilir:durumlar unlar olabilir:

Hastann tedavisinin devamn etiyolojikHastann tedavisinin devamn etiyolojiktan etkileyecekse,tan etkileyecekse,

Olayn kesin aklanmasna ilikinOlayn kesin aklanmasna ilikinepidemiyolojik bir merak varsa,epidemiyolojik bir merak varsa,

Bilimsel incelemeler ve aratrmalarBilimsel incelemeler ve aratrmalar

erevesinde kesin tan gerekiyorsaerevesinde kesin tan gerekiyorsavirolojik tan, temelde farkllk gsteren virolojik tan, temelde farkllk gsteren yntemle yaplr.yntemle yaplr.


3/19

11--) Virs kltr ve izolasyonu) Virs kltr ve izolasyonu

22--) Serolojik tan) Serolojik tan

33--) Direkt tan) Direkt tan


4/19

Tan ekliTan ekli YntemYntem SaptananSaptanan Olumlu veOlumlu veolumsuzolumsuzynleriynleri

zolasyonzolasyon HcreHcre

kltrlerindekltrlerinderetmek vs.retmek vs.

nfeksiyozitenfeksiyozite

PatojenitePatojenite

Yava, duyarlYava, duyarl

yntemler.yntemler.

Direkt TanDirekt Tan ElektronmikroElektronmikroskobisi EIA,skobisi EIA,

IF vs. InIF vs. In--situsituveya filtreveya filtrehibridizasyonhibridizasyon

VirusViruspartiklpartikl

AntijenAntijenGenomGenom

Hzl, fakatHzl, fakatdaha azdaha az

duyarl.duyarl.

SerolojiSeroloji EIA, IF, RIAEIA, IF, RIAvs.vs.

AntikorAntikor Retrospektif Retrospektif

Viruslarn Laboratuvar TansViruslarn Laboratuvar Tans


5/19

11--) KLTR VE ZOLASYON) KLTR VE ZOLASYON

Viral tanda altn standarttr.Viral tanda altn standarttr.

Virusun replikasyonunun zaman almas veVirusun replikasyonunun zaman almas ve

laboratuvar alanlarnn enfeksiyon riskilaboratuvar alanlarnn enfeksiyon riskialtnda olmalar gibi nedenler bu ynteminaltnda olmalar gibi nedenler bu yntemindezavantajdr. Muayene maddesinden aranandezavantajdr. Muayene maddesinden arananvirusa duyarl bir konaa ekim yaplarakvirusa duyarl bir konaa ekim yaplarak

virusun varl, enfeksiyzite ve patojenitesininvirusun varl, enfeksiyzite ve patojenitesiningsterilmesiyle saptanr. Konakta bazgsterilmesiyle saptanr. Konakta bazdeiimlerin vaya hastalk belirtilerinin ortayadeiimlerin vaya hastalk belirtilerinin ortayakmas virusun varln kantlar.kmas virusun varln kantlar.


6/19

A) Kltr;A) Kltr;

Viruslar yapay besiyerinde reyemediklerinden, hcreViruslar yapay besiyerinde reyemediklerinden, hcrekltrnden veya baka bir canl sistemde retilmelerikltrnden veya baka bir canl sistemde retilmeleri

gerekir, bunlar;gerekir, bunlar; a.1) Embriyonlu tavuk yumurtas, kabakulak vea.1) Embriyonlu tavuk yumurtas, kabakulak ve

influenza viruslarnn retilmesinde sk kullanlr.influenza viruslarnn retilmesinde sk kullanlr. a.2) Deney hayvanlar ( Gnmzde yerini byka.2) Deney hayvanlar ( Gnmzde yerini byk

lde hcre kltrne brakmtr.)lde hcre kltrne brakmtr.) a.3) Hcre kltr; hcrelerde yuvarlaklama, deva.3) Hcre kltr; hcrelerde yuvarlaklama, devhcre oluumu ve stopatik etki oluturur. Stopatikhcre oluumu ve stopatik etki oluturur. Stopatiketkinin grnm, sklkla, virusun kabaca ayrtetkinin grnm, sklkla, virusun kabaca ayrtedilmesi iin kullanlr.edilmesi iin kullanlr.


7/19

B) zolasyon;B) zolasyon;

Kltrde reyen virusun kesin olarakKltrde reyen virusun kesin olaraktanmlanmas iin ek testler yaplr.tanmlanmas iin ek testler yaplr.

1) Morfolojik inceleme; elektron mikroskobisiyle1) Morfolojik inceleme; elektron mikroskobisiyleyaplr.yaplr.

2) Serolojik yntemler; virusu kesin olarak2) Serolojik yntemler; virusu kesin olarak

tanmlamak iin u serolojik tetkikler kullanlr:tanmlamak iin u serolojik tetkikler kullanlr: 2. a) Ntralizasyon; hcre kltr ortamndan2. a) Ntralizasyon; hcre kltr ortamndan

elde edilen bilinmeyen bir virus ile bilinenelde edilen bilinmeyen bir virus ile bilinenantikorun karlatrlmasyla gerekletirilir.antikorun karlatrlmasyla gerekletirilir.


8/19

2. b) Hemadsorbsiyonun inhibisyonu, enfekte hcrede2. b) Hemadsorbsiyonun inhibisyonu, enfekte hcredehemadsorbsiyona neden olan bir virusun tanmlamashemadsorbsiyona neden olan bir virusun tanmlamasamacyla kullanlr. Antikorun virus ile reaksiyonaamacyla kullanlr. Antikorun virus ile reaksiyona

girdiini gsterir ve virusun tanmlanmasn salar.girdiini gsterir ve virusun tanmlanmasn salar. 2. c) Sitopotojenik etkinin engellenmesinin inhibisyonu;2. c) Sitopotojenik etkinin engellenmesinin inhibisyonu;hcre kltrnn, normalde sitopatojenik etki oluturanhcre kltrnn, normalde sitopatojenik etki oluturanbir baka virus tarafndan enfekte edilmesinibir baka virus tarafndan enfekte edilmesiniengellemi olan virusun belirlenmesini salar.engellemi olan virusun belirlenmesini salar.

2. d) Dorudan immnofloresans; hzl sonu veren bir2. d) Dorudan immnofloresans; hzl sonu veren biryntemdir.yntemdir.

2. e) mmnelektron mikroskobisi; rnein herpes2. e) mmnelektron mikroskobisi; rnein herpesviruslar gibi viruslar bu yntemle tanmlanr.viruslar gibi viruslar bu yntemle tanmlanr.


9/19

Muayene maddesininMuayene maddesinin

alnmas ve tanmasalnmas ve tanmas Muayene maddesinin seimi; hastala veMuayene maddesinin seimi; hastala ve

bulunmas tahmin edilen virusa gre deiir.bulunmas tahmin edilen virusa gre deiir.

Virus oalmas klinik belirtilerden nceVirus oalmas klinik belirtilerden ncegerekletii iin muayene maddesinin erkengerekletii iin muayene maddesinin erkenalnmas nemlidir.alnmas nemlidir.

Viruslarn muayene maddesinde genelde azViruslarn muayene maddesinde genelde az

sayda olmalar nedeniyle yeterli miktardasayda olmalar nedeniyle yeterli miktardaolabildiince steril muayene maddesi alnmaldr.olabildiince steril muayene maddesi alnmaldr. Muayene maddesi soukta ve hzl bir ekildeMuayene maddesi soukta ve hzl bir ekilde

laboratuvara ulatrlmaldr.laboratuvara ulatrlmaldr. Maddenin kuruma riski varsa transport besiyeriMaddenin kuruma riski varsa transport besiyeri

kullanlmaldr.kullanlmaldr.


10/19

Muayene maddesi laboratuvara gnderilmeden konuMuayene maddesi laboratuvara gnderilmeden konuile ilgili laboratuvar bilgilendirilmeli.ile ilgili laboratuvar bilgilendirilmeli.

Muayene maddesi konaa ekim yapmadan nceMuayene maddesi konaa ekim yapmadan nce

ierebilecei bakterilerin antibiyotikler, santrifj veierebilecei bakterilerin antibiyotikler, santrifj vefiltrasyonla uzaklatrlmas gerekir. Baz durumlardafiltrasyonla uzaklatrlmas gerekir. Baz durumlardarnein ultrasantrifgasyonuyla vruslarn oaltlmasrnein ultrasantrifgasyonuyla vruslarn oaltlmasda denenebilir.da denenebilir.

stisnalar dnda izolasyon yntemiyle yalnzca olgunstisnalar dnda izolasyon yntemiyle yalnzca olgunve enfeksiyz viryonlarn reyebildii buna karnve enfeksiyz viryonlarn reyebildii buna karnhcre iindeki latent viruslarn retilmediihcre iindeki latent viruslarn retilmediiunutulmamaldr.Yani latent dnemde tanda izolasyonunutulmamaldr.Yani latent dnemde tanda izolasyonolanakl deildir.olanakl deildir.


11/19

22--) SEROLOJK TANI) SEROLOJK TANI

Virus enfeksiyonu humoral bakla yolVirus enfeksiyonu humoral bakla yolatnda oluan antikorlardan serolojik tanatnda oluan antikorlardan serolojik tanamacyla yararlanlr.amacyla yararlanlr.

Kan rnekleri, hastaln olabildiince bandaKan rnekleri, hastaln olabildiince bandave bundan 2ve bundan 2-- 3 hafta sonra alnmaldr.3 hafta sonra alnmaldr.

Serolojik bulgular yorumlarken enfeksiyonunSerolojik bulgular yorumlarken enfeksiyonunyeni bir enfeksiyonmu yoksa ilgili virusla ilikiliyeni bir enfeksiyonmu yoksa ilgili virusla ilikilieski bir enfeksiyonmu olduuna karar vermekeski bir enfeksiyonmu olduuna karar vermekiin iki kriter kullanlr.iin iki kriter kullanlr.


12/19

-- IgM lerin saptanmas, ( IgG olmakszn)IgM lerin saptanmas, ( IgG olmakszn)geirilmekte olan yeni bir enfeksiyonungeirilmekte olan yeni bir enfeksiyonunkantdr. Kan rneinin ge alnmaskantdr. Kan rneinin ge alnmas

durumunda, IgG ve IgM lerin e zamanldurumunda, IgG ve IgM lerin e zamanlgsterilmesi yeni bir enfeksiyonu iaret eder.gsterilmesi yeni bir enfeksiyonu iaret eder. -- Hastalk seyri srasnda, IgG titresinde 10Hastalk seyri srasnda, IgG titresinde 10-- 1414

iinde en az drt kat art ve daha sonra ayniinde en az drt kat art ve daha sonra ayn

oranda byk d grlmesi nemli bir kantoranda byk d grlmesi nemli bir kantolarak kabul edilmelidir. IgM ler, spesifik olarakolarak kabul edilmelidir. IgM ler, spesifik olarakinsan IgM lerine kar hazrlanm bir bakinsan IgM lerine kar hazrlanm bir bakserumlarn kullanld bir EIA testi olanserumlarn kullanld bir EIA testi olanCaptureCapture-- test ile saptanmaktadr.test ile saptanmaktadr.


13/19

Serolojik tandaSerolojik tanda

yntemler;yntemler;1)1) Hemagltinasyonun inhibisyonuHemagltinasyonun inhibisyonu

2)2) Kompleman birlemesiKompleman birlemesi3)3) Enzimli immn assey ( EIAH)Enzimli immn assey ( EIAH)

4)4) Western blotWestern blot

5)5) NtralizasyonNtralizasyon6)6) mmn floresan ( IF)mmn floresan ( IF)


14/19

33--)VRUSLARIN DREKT GSTERLMES)VRUSLARIN DREKT GSTERLMES

Antijen gstermeAntijen gsterme mmunfloresan, ELISA vb.mmunfloresan, ELISA vb.

Elektron mikroskobisiElektron mikroskobisi Virus morfolojisi,Virus morfolojisi,mmun elektron mikroskobisimmun elektron mikroskobisi

Ik mikroskobisiIk mikroskobisi Histolojik grnmler,Histolojik grnmler,nklzyon cisimciklerinklzyon cisimcikleri

Viral genomuViral genomugstermegsterme

Spesifik nkleik asit problarSpesifik nkleik asit problarile hibridizasyon,ile hibridizasyon,

Polimeraz zincir reaksiyonuPolimeraz zincir reaksiyonu(PCR), vd.(PCR), vd.


15/19

Muayene maddesinin alnmas veMuayene maddesinin alnmas vetransportutransportu

Elektron mikroskobisi iin, negatif boyama yntemiyleElektron mikroskobisi iin, negatif boyama yntemiyleincelenecek muayene maddesi, iine hibir ilaveincelenecek muayene maddesi, iine hibir ilaveyaplmakszn seyreltilmeden laboratuvarayaplmakszn seyreltilmeden laboratuvaraulatrlmaldr.ulatrlmaldr.

Antijenlerin saptanmasnda immunfloresan yntemiAntijenlerin saptanmasnda immunfloresan yntemiuygulanmas amacyla alnan muayene maddesindenuygulanmas amacyla alnan muayene maddesindenhemen preparat hazrlanarak tespit edilir. EIAhemen preparat hazrlanarak tespit edilir. EIAyntemiyle inceleme iin zel ekstraksiyon ortamlaryntemiyle inceleme iin zel ekstraksiyon ortamlargerekmektedir.gerekmektedir.

Genomun saptanmasna ynelik yntemler iin deGenomun saptanmasna ynelik yntemler iin demuayene maddesiyle ilgili olarak, in situ bir ynteminmuayene maddesiyle ilgili olarak, in situ bir ynteminmi uygulanaca yoksa nce ekstraksiyon mumi uygulanaca yoksa nce ekstraksiyon muyaplacana gre eitli kriterler gz nne alnmaldr.yaplacana gre eitli kriterler gz nne alnmaldr.


16/19

AnlamAnlam

Duyarlln az olmas nedeniyle elektronDuyarlln az olmas nedeniyle elektronmikroskobisi yntemiyle elde edilen negatif birmikroskobisi yntemiyle elde edilen negatif birsonucun anlam azdr.sonucun anlam azdr.

Antijen ve genomun saptanmas, elektronAntijen ve genomun saptanmas, elektronmikroskobisi yntemine gre daha duyarlmikroskobisi yntemine gre daha duyarlolmakla birlikte, bu yntemlerle yaplanolmakla birlikte, bu yntemlerle yaplanincelemelerde kullanlan antikor eidi veyaincelemelerde kullanlan antikor eidi veyanukleik asit probuna bal olarak yalnzca belirlinukleik asit probuna bal olarak yalnzca belirliviruslarn selektif olarak saptanabileceiviruslarn selektif olarak saptanabileceiunutulmamaldr.unutulmamaldr.


17/19

Virusun kltr yntemleri veya biyokimyasalVirusun kltr yntemleri veya biyokimyasalyntemlerle amplifiye edilerek saptanmas :yntemlerle amplifiye edilerek saptanmas :

Amplifikasyon Kltr :Amplifikasyon Kltr : Virus, bir hcre kltrnde ksaVirus, bir hcre kltrnde ksabir sre iin retilir. Bu kltr sitopatik etkinin ortayabir sre iin retilir. Bu kltr sitopatik etkinin ortayakndan nce antijen ve genomun saptanmasnakndan nce antijen ve genomun saptanmasnaynelik yntemlerle incelenir. Gnmzde bu ynteminynelik yntemlerle incelenir. Gnmzde bu ynteminsklkla shell vial assay olarak tanmlanmasnnsklkla shell vial assay olarak tanmlanmasnnnedeni, hcrelerin, kapakl ieciklerdeki lamellerdenedeni, hcrelerin, kapakl ieciklerdeki lamellerderetilmesidir.Bu dzenekle yntemin duyarll, hcreretilmesidir.Bu dzenekle yntemin duyarll, hcre

kltr zerindeki muayene maddesinin santrifjkltr zerindeki muayene maddesinin santrifjedilmesiyle arttrlmaktadr. En byk zaman kazanc,edilmesiyle arttrlmaktadr. En byk zaman kazanc,tabii, infeksiyon siklsnde oluan virusa zg erkentabii, infeksiyon siklsnde oluan virusa zg erkenproteinlerin saptanmasyla salanmaktadr. Bu nedenleproteinlerin saptanmasyla salanmaktadr. Bu nedenlebu yntemle zellikle erken antijenler aranr.bu yntemle zellikle erken antijenler aranr.


18/19

Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR)Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR)

Virus genomunun saptanmas amacylaVirus genomunun saptanmas amacylauygulanan bu yntemle duyarlk okuygulanan bu yntemle duyarlk ok

artmaktadr. Hastaya ait muayeneartmaktadr. Hastaya ait muayenemaddesinden nkleik asit izole edilir. Olaslklamaddesinden nkleik asit izole edilir. Olaslklabunun iinde bulunan virus genomunun, RNAbunun iinde bulunan virus genomunun, RNA--viruslar sz konusu olduunda, nce reversviruslar sz konusu olduunda, nce revers

transkriptazla DNAya transkripsiyonu salanr.transkriptazla DNAya transkripsiyonu salanr.Bu DNA, ayn DNA viruslarnn DNAsndaBu DNA, ayn DNA viruslarnn DNAsndaolduu gibi, bir DNAolduu gibi, bir DNA--polimeraz ile in vitropolimeraz ile in vitrokoullarda u ekilde oaltlr:koullarda u ekilde oaltlr:


19/19

DNA nn ift iplii scaklk uygulanarak denatreDNA nn ift iplii scaklk uygulanarak denatreedildikten sonra, aranlan virus genom parasnn her ikiedildikten sonra, aranlan virus genom parasnn her ikiucuna komplementer olan ve bylelikle buralarda hibritucuna komplementer olan ve bylelikle buralarda hibritoluturabilecek iki sentetik oligonukleotit ortama ilaveoluturabilecek iki sentetik oligonukleotit ortama ilaveedilir. her seferinde nde bulunan kalp DNA, ortamaedilir. her seferinde nde bulunan kalp DNA, ortamapolimeraz ilavesiyle kopyalanr; bu sradapolimeraz ilavesiyle kopyalanr; bu srada

oligonkleotitler primer olarak i grrler. Eski ve yenioligonkleotitler primer olarak i grrler. Eski ve yenizincirler tekrar stlarak ayrlrlar ve reaksiyon yenidenzincirler tekrar stlarak ayrlrlar ve reaksiyon yenidenbalatlr. Bu reaksiyon zincirinin pek ok kezbalatlr. Bu reaksiyon zincirinin pek ok keztekrarlanmasyla, rnekte bulunan esas viral DNAtekrarlanmasyla, rnekte bulunan esas viral DNAmiktar binlerce kez oaltlm, yani amplifiye edilmimiktar binlerce kez oaltlm, yani amplifiye edilmiolur. Yeni sentezlenen DNA zincirleri 2. generasyondanolur. Yeni sentezlenen DNA zincirleri 2. generasyondan

itibaren, birimsel, tanmlanm bir uzunlua sahiptirler veitibaren, birimsel, tanmlanm bir uzunlua sahiptirler vebu nedenle jel elektroforezle gsterirler. Reaksiyonunbu nedenle jel elektroforezle gsterirler. Reaksiyonunzgll bu DNA zincirlerinin dizilerinin, rneinzgll bu DNA zincirlerinin dizilerinin, rneinhibridizasyonla, snanmasyla kontrol edilir.hibridizasyonla, snanmasyla kontrol edilir.

Documents

ViRAL ENFEKSİYONLARDA TANI-uyg