Vitamin APripremioProf dr Midhat Jai

Sadraj Povijesni podaciOblici vitamina - aktivne forme:Izvori Vitamin A iz KarotenoidaApsorpcija NedostatakFunkcije Potrebe

povijesni podaciElmer V. McCollum and M. Davis otkrili su vitamin A u periodu 19121914.

1913, Yalski istraivai, Thomas Osborne i Lafayette Mendel otkrili su da buter sdri liposolubilni nutrient Vitamin A

Vitamin A prvi puta sintetiziran 1947.Dodavao se djeci- dojenadi kao AD kapi ( vie se ne daje)

Oblici vitamina A

Tri aktivne forme vitamina A, a to su: retinol, retinal iretinoina kiselina.

retinol glavni igra u familiji vitamina A.

Retinoidi ( derivati retinoine kiseline)Karotenoidi-prekursori vitamina A

Od svih karotenoida, -karoten snabdijeva najvei dio vitamina A

izvori

Nalazi se u namirnicama ivotinjskog porijekla: meso, mlijeko, jaja, itd.

U biljkama u formi prekursora -karotena.

izvori

Vitamin A - apsorpcijaApsorpciju vitamina A i provitamina A (-karotena ) u tankom crijevu olakavaju soli unih kiselina: holna, henodezoksiholna,dezoksiholna, litoholna kiselina.

Emulgovanje olakava i hidrolizu retinil estera pomou pankreasne retinil ester hidrolaze. Nakon apsorpcije slobodni retinol se u mukoznim elijama reesteficira sa dugolananim masnim kiselinama, prvenstveno palmitinskom i stearinskom.

Vitamin A - apsorpcijaApsorpcija vitamina A se odvija u tankom crijevu. Apsorpciju ometaju alkohol, velike koliine eljeza, neki lijekovi, apsorpciju pomau vitamini C, D, E, F, B-kompleks i minerali cink, kalcijum i holin. Usljed nedostatka vitamina E dolazi do usporavanja apsorpcije vitamina A. Svi retinil esteri u lumenu crijeva enzimatski konvertiraju u retinol, koji se inkorporira u hilomikronske estice skupa s ostalim lipidnim tvarima, ukljuujui karotenoide i druge. liposolubilne vitamine

Vitamin A iz KarotenoidaKarotenoidi, koji se u elijama cijepaju pomou dioksigenaza, prevode se u retinal, a zatim reduciraju do retinola i estrificiraju. Retilni esteri asocirani na hilomikronima transportiraju putem limfnog sistema u jetru. Da bi uli u parenhimske elije jetre esteri retinola se ponovo hidroliziraju, veu za celularni retinol vezujui protein , reesterificiraju i pohranjuju u obliku lipoglikoproteinskih kompleksa.

Da bi se oslobodio u cirkulaciju retinol se mora odvojiti od ovog kompleksa pomou esteraza i vezati za plazmatski retinol vezujui protein .U cirkulaciji, nadalje, ovaj kompleks se asocira sa prealbuminom dajui agregate koji ne mogu proi glomerularni filter.

Vitamin A iz Karotenoida

Vitamin A iz KarotenoidaApsorpcija karotenoida u tijelu kree se izmeu 10% i 30%, a znaajno se smanjuje s poveanjem unosa. apsorpciju potiu masnoe, jer se karotenoidi apsorbiraju samo u prisutnosti unih soli. Vlakna iz hrane smanjuju, odnosno inhibiraju apsorpciju karotenoida.

Ukoliko ne doe do pretvorbe karotenodia u vitamin A, oni se ugrauju u hilomikrone te dolaze u jetru. U cirkulaciji se nalaze vezani za lipoproteine.

Vitamin A iz KarotenoidaKarotenoidi se pohranjuju prvenstveno u masnom tkivu, no takoer ih nalazimo i u jetri, pluima, prostati i sl. Raspored pojedinih karotenoida u tjelesnim organima vrlo je zanimljiv: u titnjai, slezeni, jetri i U guterai dominantni su beta - karoten i likopen; u testisima i prostati likopen, dok u jajnicima i masnom tkivu prevladava zeaksantin.

Karotenoidi

Izvori, apsorpcija i pohrana karotenoida.Narandasto i uto voe i povre sadri -karoten, -karoten i kriptoksantin. Dobri izvori -karotena su mrkva, paradajz, tikvice, dinja, kajsije i mango. Tamnozeleno povre takoer sadri karotenoide, s tim to su boje karotenoida sakrivene u bogatom zelenom pigmentu hlorofilu. narande i mandarine imaju nizak sadraj -karotena, ali su bogate kriptoksantinom. Likopen ima ga u paradajzu, crvenom grejpu i lubenici. Lutein i zeaksantin se nalazi u zelenom povru, crvenom biberu i tikvi. Nae tijelo apsorbuje samo 20-40% karotenoida koje pojedemo, ak i ako je unos veliki. Faktori koji ograniavaju apsorpciju masti takoer ograniavaju apsorpciju karotenoida. To ukljuuje holesterol, koji se nalazi u brzoj prehrani.

Retinol (vitamin A)Vitamin A u svojoj aktivnoj formi (retinol) se prirodno nalazi samo u hrani ivotinjskog porijekla

Aktivne forme:Aktivne forme: Retinol:Deponovan u jetri. elije mogu konvertovatu retinol u druge aktivne forme RetinalRetinoinu kiselinu

Retinol (vitamin A)Deficijencija dovodi do: kokoijeg sljepila smanjenja razvoja kostiju i zubi i zaostajanja u razvoju mlaih osoba.

Funkcije u organizmu vitamina AGlavna funkcija vitamina A rast, reprodukcija i produkcija vidnog pigmenta rodopsina.

Retinol (vitamin A)Nedostatak Dovodi do bolesti epitelnih stanica i nosa, smanjena ope otpornosti organizma na infekcije.Potreban je za rast i diferencijaciju epitelnog tkiva dinog, urogenitalnog i probavnog sustava.Vaan za funkcioniranje imunolokog sustava.Vitamin A u svojoj aktivnoj formi (retinol) se prirodno nalazi samo u hrani ivotinjskog porijekla

Rodopsin i vitamin AShema po kojoj se odvija nastanak rodopsina je:

Nono sljepiloU retini, senzitivnost na svjetlost daje pigment rodopsin

Retinol (vitamin A)Toksinost vitamina A-Koritenje saplemenat ( trudnice) izaziva malformaciju kod djeteta

Imune funkcije i vitamin ADeficit se javlja kod osoba koje su osjetljive na infekcije.Oteeni epitel doputa mikroorganizmima da prekorae prvu liniju odbrane. Pod normalnim okolnostima, invazija ovakih pojava bi aktivirala zatitni sistem na brzo umnoavanje imunih elija.

Sa samo nekolicinom imunolokih elija, protiv ovako jakog napada, negativni mikroorganizmi mogu prouzrokovati ozbiljne, ak fatalne, posljedice kao to je diareja ili disajna infekcija. Kada se kod djece javi deficit, bezopasna infekcija kao to su ospice postaje ubica.

Ostale funkcijePoto je vitamina A esencijalan za rast elija i diferencijaciju, deficit uzrokuju nekoliko problema kao npr. deformaciju kostiju, bubrene kamence i dr. Nedostatak retinola uzrokuje smetnje u proizvodnji epitelnih elija i preko proteinskog keratina ispadanje korijena konih dlaka. Deficit naruava normalnu sekreciju, zaustavljajui znoj i sluz. Nedostatak sluzi oteuje respiratorni, urinarni i genitalni trakt. Produkcija spermija je sporija i kod ena plodnost opada

Preporuke za uzimanje vitamina A u ishrani

Ekvivalent aktivnosti retinola (EAR). EAR je jednak jednom mikrogramu retinola. 12 mikrograma beta karotena iz hrane, proizvodi 1 mikrogram retinola. Alfa karoten 24 mikrograma 1 mikrogram retinola. Jedana IU je jednaka 0.3 mikrograma retinola, uzeta iz ivotinjske hrane (meso) i 3.6 mikrograma beta karotena iz biljne hrane.Veina stanovnitva ima adekvatan unos vitamina A i imaju zalihe tog vitamina u jetri. RDA za vitamin A kod mukaraca starosti od 14 god. i starijih je 900 g RAE na dan.

Ze ene starosti od 14 god. i vie, RDA je 700g RAE na dan. Trudnice bi trebale konzumirati malo vie vitamina A (770 g) a dojilje trebaju da unose 1,300g.1 ekvivalent aktivnosti retinola (RAE) = 1 g retinola = 2 g suplementiranog -karotena = 12 g prehrambenog -karotena = 24 g drugih prehrambenih karotenoida

Retinol (vitamin A)DRI Mukarci: 900 g/dayene: 700 g/daynajvee probleme vitamin A moe izazvati prevelikim unoenjem u organizam. toksini uinci praeni poremeajima u probavi, na koi, kostima i zglobovima.Tollerable Upper Intake Levels (UL): Gornja granica unosa: 3,000 ug/danIzbjegavati toksinost :Oprez sa saplementimaUzimati vitain A iz hraneAnaliza iz jednog lanka Nurses Health Study nagovjetava da visoke konzumacije vitamina A ( 2,000g retinola na dan) su u vezi sa poveanjem rizika frakture kuka kod starijih ena. Terapijske doze vitamina A tj. vee od 5000 IJ mora nadzirati lijenik

Dnevne potrebe za vitaminom A (RDA)

UZRASTRDA (i.j)Bebe mlae od 1 godine1500-2000Djeca, starosti 1-3 godine2000-2500Djeca, starosti 4-6 godina2500-3000Djeca, starosti 7-10 godina3000-3500Mukarci, stariji od 11 godina5000-6000ene starije od 11 godina4000-5000Trudnice i dojilje6000-7000

PitanjaKoje su funkcije u organizmu ?Zbog ega se moe pojaviti nedostatak ?U kojim namirnicama se nalazi ?Koji su preporueni unosi za odrasle, EAR, RDA, ?Koje su maksimalne doze kod saplementiranja?Koje naminice mogu inhibirati ia koje poboljati bioiskoristivost?S kojim lijekovima interreagira?Kod kojih nutritivnih intervencija se moe koristiti?