voja Lokalna strategija održivog ra 2014

Opština:

Žagubica, Trg oslobođenja 1, Žagubica

razv

oja

- Opš

tina

Žag

ubic

a

2010

- 20

14

Loka

lna

stra

tegi

ja o

drži

vog

razv

oja

Ova strategija je izrađena u saradnji između opštine Žagubica i njenih stanovnika, uz savete i vođstvo Programa podrške opštinama severo-istočne Srbije finansiranog od strane Evropske Unije.

STRATEGIJA ODRŽIVOG RAZVOJA OPŠTINE ŽAGUBICA 2010-2014

Septembar 2009

www.mspne-serbia.org

Lokalna strategija održivog razvoja opštine Žagubica 2010 - 2014 | 2

Vrsta dokumenta: Strategija održivog razvoja opštine Žagubica 2010 - 2014

Usvojeno od Skupštine opštine 23.09.2009

Odgovorna osoba: Dr Dragi Damnjanović, predsednik Opštine

Predsedavajući Partnerskog saveta: Dr Dragi Damnjanović, predsednik Opštine

Koordinator strategije: Radiša Milošević, rukovodilac odeljenja za privredu,

građevinske i inspekcijske poslove

Članovi lokalnog partnerkog tima: 1.Dr Dragi Damnjanović, predsednik Opštine, 2.Vojislav Babejić, zamenik predsednika Opštine, 3.Dragiša Vučković,direktor Direkcije za izgradnju i razvoj Opštine Žagubica, 4.Dragiša Bogdanović, TO Zagubica 5.Radiša Milošević, rukovodilac Odeljenja za privredu,građevinske i inspekcijske poslove, 6.Željko Motić, rukovodilac Odeljenja za finansije i budžet, 7.Nenad Zarić, MZ Žagubica, predsednik, 8.Neša Pećić, direktor OŠ Žagubica 9.Jovica Stojanović, NVO Asocijacija za razvoj opštine, 10.Dejan Nikolić, sekretar Crvenog krsta 11.Siniša Tufonić, MZ Laznica, predsednik 12.Vladan Milošević, MZ Krepoljin, predsednik 13.Aleksandar Tošić, predsednik Omladinskog centra 14.Dragiša Perić, inženjer poljoprivrede, preduzetnik, 15.Dragica Petrović, direktor Turističke organizacije Žagubica, 16.Novica Obrenović, direktor KPC Žagubica,

Predsedavajući radnih grupa: Radna grupa za privredu i preduzetništvo – Vojislav Babejić; Radna grupa za društvene delatnosti (bolji život) – Neša Pećić; Radna grupa za ruralni razvoj (turizam i poljoprivreda) – Dragica Petrović; Radna grupa za infrastrukturu i zaštitu životne sredine – Željko Motić;

Eksperti MSPNE programa: Timothy Madigan, EU regionalni koordinator za razvoj Braničevskog i Podunavskog okruga Slavka Zupan, ekspert za regionalni razvoj Branka Bukvić, ekspert za lokalni razvoj Dragan Rajković, koordinator za lokalni razvoj Saša Dedeić, asistent na projektu

Datum: 23. septembar 2009. godine

Sadržaj SADRŽAJ ........................................................................................................................................................... 2

0 UVODNA REČ .......................................................................................................................................... 4

1 UVOD ...................................................................................................................................................... 5

2 ANALIZA TRENUTNE DRUŠTVENO - EKONOMSKE SITUACIJE I ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ....................... 9


2.1 OSNOVNE INFORMACIJE ............................................................................................................................ 9 2.2 GEOGRAFSKI I ISTORIJSKI PODACI: TERITORIJA KROZ VREME I PROSTOR ................................................................. 10 2.2.1 POLOŽAJ I VELIČINA: ........................................................................................................................... 10

2.2.2 Istorijski podaci: Teritorija kroz istoriju ..................................................................................... 12 2.3 ŽIVOTNA SREDINA I PRIRODNI RESURSI ......................................................................................................... 13

2.3.1 Prirodni resursi ......................................................................................................................... 13 2.3.2 Upotreba prirodnih resursa u sadašnjosti i zagađenost ............................................................. 15

2.4 LJUDI: DEMOGRAFIJA, OBRAZOVANJE, LJUDSKI POTENCIJAL ............................................................................... 18 2.4.1 Demografski trendovi ............................................................................................................... 18 2.4.2 Obrazovanje ............................................................................................................................. 19 2.4.3 Zdravlje ljudi i socijalna situacija ............................................................................................... 20

2.5 LOKALNA EKONOMIJA I TRŽIŠTE RADA: ......................................................................................................... 22 2.5.1 Makroekonomska pozicija opštine ............................................................................................ 22 2.5.2 Preduzeća i radna mesta .......................................................................................................... 23 2.5.3 Nezaposlenost .......................................................................................................................... 25 2.5.4 Poljoprivreda............................................................................................................................ 25 2.5.5 Turizam .................................................................................................................................... 27

2.6 ANALIZA POSTOJEĆIH SEKTORSKIH STRATEGIJA I PROGRAMA .............................................................................. 29 2.7 ANALIZA INSTITUCIONALNOG OKVIRA PODRŠKE I JAVNIH SERVISA ........................................................................ 29 2.8 BUDŽETSKI IZVORI .................................................................................................................................. 31

3 SWOT ANALIZE ZAJEDNO SA GLAVNIM TRENDOVIMA I PITANJIMA ZA BUDUĆNOST ............................ 33

3.1 SWOT ANALIZA OPŠTINE ......................................................................................................................... 33 3.1.1 SWOT: Privreda i turizam ......................................................................................................... 35 3.1.2 SWOT: Poljoprivreda i ruralni razvoj......................................................................................... 36 3.1.3 SWOT: Ljudi (obrazovanje, zdravlje, socijalna pitanja...) ........................................................... 37 3.1.4 SWOT: Okruženje, energija, infrastruktura i pristupačnost ....................................................... 38

3.2 ZAKLJUČCI: KONKURENTNE PREDNOSTI, GLAVNI TRENDOVI, MOGUĆE INTERVENCIJE ................................................ 39

4 STRATEGIJA: VIZIJA, MISIJA, CILJEVI I PRIORITETI ................................................................................. 40

4.1 VIZIJA ................................................................................................................................................. 40 4.2 MISIJA I VREDNOSTI ................................................................................................................................ 41 4.3 STRATEŠKI CILJEVI, PRIORITETI I MERE .......................................................................................................... 41

5 PRIORITETNE OBLASTI I MERE DELOVANJA ........................................................................................... 42

5.1 PRIORITETNA OBLAST 1: UNAPREĐENJE TURISTIČKE INFRASTRUKTURE I PONUDE .................................................... 42 5.1.1 Mera 1.1 Priprema poljoprivrednih domaćinstava za bavljenje ruralnim turizmom .................... 42 5.1.2 Mera 2.1 Unapređenje naselja.................................................................................................. 43 5.1.3 Mera 3.1 Priprema za investicije u rekreacijsku infrastrukturu ................................................... 43 5.1.4 Mera 4.1 Promocija i realizacija novih sadržaja kulturne baštine i lokalnih proizvoda ................ 43

5.2 PRIORITETNA OBLAST 2: RAZVOJ PREDUZETNIŠTVA I STVARANJE AMBIJENTA ZA PRIVLAČENJE INVESTICIJA ..................... 43 5.2.1 Mera 2.1. Podrška osnivanju i projektima strukovnih udruženja i poljoprivrednih zadruga ........ 43 5.2.2 Mera 2.2. Organizovanje neformalnog obrazovanja u oblasti preduzetništva, poljoprivrede i turizma.........................................................................................................................................................44 5.2.3 Mera 2.3. Promocija resursa opštine i program podrške budućim investitorima ........................ 44

5.3 PRIORITETNA OBLAST 3: UNAPREĐENJE INFRASTRUKTURE ................................................................................ 44 5.3.1 Mera 3.1. Rekonstrukcija postojeće putne mreže i izgradnja novih lokalnih saobraćajnica ......... 45 5.3.2 Mera 3.2. Rekonstrukcija, sanacija i izgradnja vodovodne mreže u naseljima ............................ 45 5.3.3 Mera 3.3. Rekonstrukcija nisko-naponske elektro mreže ........................................................... 45 5.3.4 Mera 3.4. Unapređenje telekomunikacione infrastrukture ........................................................ 46

5.4 PRIORITETNA OBLAST 4: ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ........................................................................................ 46

5.4.1 Mera 4.1 Promocija obnovljivih izvora energije ......................................................................... 46 5.4.2 Mera 4.2. Regulisanje problema odlaganja otpada .................................................................. 46 5.4.3 Mera 4.3. Izgradnja kanalizacione mreže .................................................................................. 46

5.5 PRIORITENA OBLAST 5: UNAPREĐENJE INSTITUCIJA OBRAZOVANJA, SPORTA, ZDRAVSTVA I SOCIJALNE ZAŠTITE ................ 47 5.5.1 Mera 5.1. Unapređenje ponude zdravstvenih usluga ................................................................. 47 5.5.2 Mera 5.2. Rekonstrukcija i adaptacija škola i modernizacija nastave ......................................... 47


5.5.3 Mera 5.3. Rekonstrukcija, izgradnja i opremanje sportskih objekata i podrška osnivanju novih klubova................... ............................................................................................................................... 47 5.5.4 Mera 5.4. Unapređenje i promocija novih vidova socijalnih usluga na području opštine ............. 47

6 INTER – SEKTORSKE TEME (SLEDEĆI KORAK) ......................................................................................... 48

6.1 POL I JEDNAKOST I SMANJENJE SIROMAŠTVA .................................................................................................. 48 6.2 ŽIVOTNA SREDINA I PROSTORNO I URBANO PLANIRANJE ................................................................................... 49

7 IMPLEMENTACIJA (SLEDEĆI KORAK) ...................................................................................................... 50

7.1 INSTITUCIONALNI OKVIR ........................................................................................................................... 51 7.2 MEĐUOPŠTINSKA I MEĐUNARODNA SARADNJA .............................................................................................. 51 7.3 MONITORING I EVALUACIJA ...................................................................................................................... 52 7.4 JAVNOST I INFORMISANJE ......................................................................................................................... 52

8 LITERATURA .......................................................................................................................................... 52

9 PRILOZI ................................................................................................................................................. 53 0 Uvodna reč Opština Žagubica sa izuzetnim prirodnim potencijalima oduvek je nastojala da ofanzivnoim korakom izađe iz kruga najnerazvijenijih opština i sve raspšoložive resurse stavi u funkciju razvoja. Nažalost, brojni su razlozi što se izuzetna atraktivnost i privlačnost područja i sve ono što nam je priroda podarila nije našlo na meti investitora i što je korak Žagubice ka razvijenijima bio ili isuviše spor ili se pak tapkalo u mestu. Polazeći od pretpostavke da uspeh zajednice zavisi od mogućnosti prilagođenja dinamičnoj tržišnoj ekonomiji, pristupili smo strateškom planiranju lokalnog održivog razvoja koji treba da nam omogući i bolju iskorišćenost i odgovorniji pristup svim potencijalima sa kojima raspolaže opština Žagubica. Ovaj dokument treba u potpunosti da odgovori na izražene zahteve građana u pogledu ekonomnskog jačanja , poboljšanja kvaliteta života i rešavanja problema u zajednici i predstavlja uokvirenu celinu budućeg angažovanja svih subjekata u Opštini na razvoju lokalne zajednice.


Aktivnosti predviđene ovim planom stvoriće mogućnosti za poboljšanje i unapređenje poslovnog okruženje i omogućiti opštini Žagubica da svoje resurse i bogatu i nedirnutu prirodu stavi u funkciju razvoja zajednice, i da opština postane intersantna investitorima. Zahvaljujući svom geografskom položaju i prirodnim potencijalima, opština Žagubica ima ambiciozne planove u oblasti razvoja turizma, proizvodnje zdrave hrane i zaštiti životne sredine. Prilikom opredeljivanja za izradu Lokalne strategije održivog razvoja pošlo se od realnih potreba da se kroz adekvatniju iskorišćenost postojećih prirodnih, ljudskih i privrednih potencijala stvore uslovi za pokretanje privrede i ekonomski razvoj i u početku uspore, a kasnije i zaustave krajnje nepovoljni procesi migracionih kretanja, a time i demografskog starenja i napuštanja Opštine.

Predsednik opštine Žagubica Dr Dragi Damnjanović

1 Uvod Ova strategija je izrađena u saradnji između opštine Žagubica i njenih građana uz savete i vođstvo Programa podrške opštinama severo-istočne Srbije podržanog od strane Evropske Unije. Proces je započeo odlukom Skupštine Opštine dana 29.12.2008. i završen je konačnim usvajanjem strategije dana 23.09.2009 od strane istog tela.

Pristup: strateški i partnerski proces Zakon o lokalnoj samoupravi definiše izradu, usvajanje i realizaciju strategije lokalnog razvoja kao jednu od glavnih odgovornosti opština (članovi 18 i 30 zakona, Službeni Glasnik Republike Srbije, 09/02 i 33/02). Ni institucionalni okvir, niti procedura ili sadržaj ovih dokumenata nisu propisani zakonom ili podzakonskim aktima. Kakogod, neke odredbe zakona mogu se primeniti u procesu izrade, usvajanju i realizaciji strategije lokalnog zakona.

Tokom našeg rada sledili smo Vodič za opštinsko razvojno planiranje razvijen od strane ekspertskog tima MSPNE programa u oktobru 2007 i individualni akcioni plan usvojen od strane opštinskog Partnerskog saveta. Opštinsko razvojno planiranje po prvi put predstavlja strateški i partnerski proces kroz koji zainteresovane


strane (stejkholderi)1 iz javnog, poslovnog i civilnog sektora ocenjuju lokalne potencijale, uočene mogućnosti za brži društveno-ekonomski razvoj i poboljšanje životnih uslova u opštini. Proces je bio fokusiran na zajednički rad i donošenje zajedničke odluke (plana) o budućnosti opštine. Slika 1: Organizaciona šema

Partnerski savetOpštinski tim za planiranje (3-5 ključnih osoba)

Zainteresovane strane iz poslovnog sektora i civilnog društva (oko 10-20)

Predsednik opštine Skupština opštine

Koordinator

predlaže

odobrava

imenuje Priprema LSOR

MSPNEtehnička podrška–pom

aže i olakšava

Radna grupa –Društvene delatnosti

Radna grupa –Infrastruktura i zaštita životne

sredine

Radna grupa –Privreda I

preduzetništvo

Radna grupa –Poljoprivreda i ruralni razvoj

Glavni principi: od učešća do održivosti

- Pristup "od dole ka gore": Strategija je vođena i razvijena od strane lokalne uprave i naših zainteresovanih strana, ne od strane eksperata. Eksperti su obezbedili samo savet, trening opštinskih koordinatora i iscrpnu stručnu i tehničku podršku. Jezgro opštinskog tima je obučeno pre svakog koraka procesa planiranja, a završena strategija je usvojena od strane Skupštine opštine.

- Aktivno učešće i otvorenost: Proces je bio otvoren za javnost kroz učešće predstavnika civilnih i poslovnih organizacija i opštinskih predstavnika u telima ustanovljenim za izradu ove strategije: Partnerski savet 16 članova i četiri tematske radne grupe 60 članova. Pored toga, javnost je redovno informisana putem štampe, a i upitnik je bio ponuđen građanima putem interneta. (120 odgovora građana, vidi Aneks 2). Različite interestne grupe su razmatrale nacrt strategije kroz proces konsultacija koji je trajao između jula i septembra 2009. Ukupno je oko 200 ljudi bilo uključeno u proces. Na ovaj način, kapacitet administracije kao i zainteresovanih strana je značajno povećan i nova mreža saradnje je uspostavljena. Vidi Aneks 1 – lista učesnika.

- Radionice, a ne sastanci: Tokom procesa, niz od 5 radionica, sastanaka i konsultacija je bio organizovan što je dalo svim učesnicima mogućnost da budu saslušani i da kažu nešto o budućnosti njihove zajednice.

Slika 2: Proces planiranja u 5 faza

1 strana na koju utiču ili koja može uticati na opštinske aktivnosti


• TRENINGMODUL 1:

• Ključni koncepti opštinskog razvoja

Uspostavljanje saradnje

•TRENINGMODUL 2: Mobilizacija lokalne zajednice, fasilitacija SWOT

1. radionica SWOT

• TRENINGMODUL 3:

• Strateško planiranje I LER

2. radionica Strategija

• TRENINGMODUL 4:

• Razvoj i vodjenje projekta

3. radionicaListe projekata

• TRENINGMODUL 5:

• Drafting plana

• Javne konsultacije

•Priprema za implementaciju

• Monitoring• Fundraising

4. radionicaSastanak

koordinatora

Sastanak koordinatora



- Jednak odnos prema svima: Ne postoje razlike. Radili smo zajedno i imali smo jednak odnos prema svima,

bez obzira da li se radi o predstavnicima političkih partija, poslovnim ljudima, predstavnicima nevladinih organizacija, poljoprivrednicima, sveštenicima, prosvetnim radnicima, mladim ljudima i sl. Ponosni smo da su 17% % svih učesnika bile žene, dok su približno 35% bili mladi a 65% pripada starijim generacijama.

- Kratak, jasan i fokusiran: Ovaj dokument je kratak i razumljiv ljudima koji treba da ga usvoje, implementiraju, a i onima koji će imati koristi od njegove realizacije.

- Privrženost principima održivost: Ključni princip primenjen pri određivanju naše vizije, ciljeva i prioriteta jeste princip održivog razvoja. Naša opština će nastojati da iskoristi svoje resurse na način da odgovori na potrebe naših građana, vodeći računa o životnoj sredini. Mi verujemo da će današnje potrebe postojati, ne samo u sadašnjosti, već i u neodređenoj budućnosti. Održivi razvoj se ne fokusira isključivo na zahteve okruženja već je sveobuhvatno podeljen na tri bitna dela: održivost životne okoline (zaštita), ekonomska održivost (razvoj) i društvena održivost (razvoj). Zbog toga ova strategija povezuje multidisciplinarne potencijale i kapacitete i predstavlja ih kao ključne elemente nove strategije održivog razvoja.

Slika 3: Multidisciplinarni koncept održivog razvoja


Izvor: http://en.wikipedia.org/wiki/Sustainable_development - Ravnoteža potencijala, potreba, ideja, resursa i kapaciteta: Naša strategija nije "lista lepih želja". Ona

odražava stvarne potrebe, kao i realnu procenu naših resursa, komparativnih prednosti, finansijskih mogućnosti i kapaciteta naše zajednice.

- Osnovna procena trenutne situacije: U cilju određivanja realne opštinske razvojne strategije urađena je analiza trenutnog stepena razvoja. Sve dostupne informacije i podaci, u vreme izrade plana, su korišćeni ali treba ih uzeti sa izvesnom rezervom zbog nedostatka izvesnih podataka, njihove zastarelosti ili obezvređivanja.

Proces usvajanja strategije i promene

Na kraju procesa, diskutovano je o završnom nacrtu strategije i on je usvojen od strane Skupštine opštine. Sve promene strategije su donete kroz Skupštinu osim akcionog plana koji je operativni dokument i samim tim više fleksibilan.

Strateški okvir Strategija održivog razvoja je najvažniji strateški dokument opštine za period 2009-2013, premda opština ne može delovati samostalno u cilju rešavanja svih svojih problema. Ona treba da prepozna važnost među-opštinske saradnje i saradnje sa nacionalnim nivoom. Predložena vizija, strateški ciljevi i prioreteti slede glavne pravce svih relevantnih nacionalnih strategija, a posebno: - Strategija privrednog razvoja Srbije 2006 - 2012 - Strategija održivog razvoja Srbije - Strategija smanjenja siromaštva u Srbiji

Sa druge strane, ona pruža opšti okvir za budući razvoj bilo kog sektorskog plana, prostornog plana i godišnjeg planiranja budžeta. Slika 4: Strateški okvir

Prihvatljivop

Pravično

Plodno

Održivo


Dugoročno planiranje

Srednjeročno planiranje

Kratkoročno planiranje(1 g)

Lokalna strategija održivog razvoja2009 - 2013

Prostorni planSocijalna politikaPoljoprivredna politikaSektorski planovi:

Godišnji program Godišnji budžet

VizijaCiljeviPrioritetiMere/ projekti

PrioritietiPolitike

Višegodišnji akcioni plan Višegodišnji finansijski plan

…

Regionalna strategija razvoja za Braničevo i Podunavlje 2009 - 2013

Nacionalne strategije I politike

Izvor: Municipal Development Program, Elaboration of the municipal strategic development plan document, methodology and approach, MSP, November 2007, revised by MSPNE

2 Analiza trenutne društveno - ekonomske situacije i zaštite životne sredine

2.1 Osnovne informacije


Tabela 1: Osnovni profil opštine Žagubica

2006 Žagubica Braničevski

okrug Republika Srbija

Veličina oblasti u km2 760 3,865 88,361 % obradive zemlje 48,5 62,87 65,90 Broj stanovnika 14, 234 200,503 7,498,001 Broj aktivnih stanovnika 6,440 89,273 3,398,227 Udeo aktivnog stanovništva % 43,45 44,52 45,32 Broj nezaposlenih 327 9,787 904,494 % nezaposlenih 5,07 10,96 26,62 % zaposlenih u poljoprivredi 17,84 6,02 4,90 % zaposlenih u industriji 31,32 51,43 45,95 % zaposlenih u sektoru usluga 51,84 42,50 49,08

Izvor: Republički Zavod za statistiku 2.2 Geografski i istorijski podaci: Teritorija kroz vreme i prostor

2.2.1 Položaj i veličina:

Opština Žagubica, nalazi se u jugoistočnom delu Braničevskog okruga i istočnom delu Srbije na 170 kilometara jugo-istočno od Beograda, i 83 kilometara od Požarevca. Opština Žagubica nalazi se između 45 0 005’ i 44 0 022’ severne geografske širine i i između 21 0 031’ i 21 0 050’ istočne geografske dužine, i zahvata gornji deo doline Mlave i njenih pritoka pa je prirodno izdiferencirana na dva kotlinska dela, pobrđe i planinski obod. Glavni i središnji deo predstavlja Žagubička kotlina čiji je niži deo prosečne nadmorske visine oko 300 m. Drugi, manji i niži deo je Krepoljinsko-krupajska kotlina, sa nižim delom oko 220 m n.v. Između kotlina je pobrđe. Najveći deo kotlinskog oboda sa zapadne, severne i severoistočne strane lučno zatvaraju niže Gornjačke (do 825m) i Homoljske planine (do 940 m) do Omana (963 m), dok joj južni i istočni obod čine viši i strmiji delovi Beljanice (1.339 m) i masiv Crnog vrha (1.043 m). Tertitorija opštine ima oblik razvučenog pravougaonika, dužine oko 35 i širine oko 26 km. U tim okvirima zahvata površinu od 760 km², u 16 naselja, i uz prosečnu gustinu naseljenosti od 19 stanovnika na kvadratni kilometar te iako, po površini spada među najveće opštine u Srbiji ona je i u kategoriji najnenaseljenijih.

Prirodno-geografski faktori, naročito reljef i klima uticali su na izvesnu geografsku zatvorenost i osobenost ovog područja, što je imalo velikog uticaja na naseljenost, organizaciju i razvoj privrednog i kulturnog života, a geografski položaj uticao je i na strukturu saobraćaja na području ove opštine.

Postoji prirodna predisponiranost za izgradnju saobraćajnih koridora kroz opštinu Žagubica, prateći tok reke Mlave. Međutim, Homolje daleko zaostaje u izgrađenosti saobraćajne infrastrukture za republičkim prosekom. Glavni saobraćajni koridor jeste regionalni put R105 Požarevac – Petrovac – Žagubica - Bor.

Od Žagubice vodi još jedan regionalni put, R104 (Žagubica – Laznica – Jasikovo - Majdanpek) koji je lošijeg kvaliteta. Ista konstatcija važi i za regionalni put R 216 (Krepoljin - Despotovac). Lokalnom mrežom puteva su sva sela povezana na teritoriji opštine, ali je ona u dosta lošem stanju jer se neredovno održava. Ukupna dužina puteva na teritoriji opštine iznosi 204 km, od čega savremenom kolovozu pripada 154 km puta. Magistralnim putevima pripada svega 14 km, regionalnim 88 km, dok je najduža lokalna putna mreža sa 102 km. Opština nije povezana železničkom mrežom, niti postoji razvijen vazdušni saobraćaj.


Opština Žagubica se graniči sa pet opština iz tri okruga od koji su Bor , Majdanpek i Petrovac udaljeni po 46 kilometara dok je Despotovac od Žagubice udaljen 60 kilometara, a Kučevo preko Petrovca 75 kilometara.

Tabela 2: Veličina i stanovništvo opštine Žagubica

Opština, Okrug,

Republika

Površina u km2

Stanovništvo Gustina

naseljenosti

Broj

naselja

1991 2002 Porast ili pad stanovništva 2002 - 1991

Žagubica 760 16.755 14.823 -1.932 19 16 Braničevski okrug

3.865 220.225 200.503 -19.722 51,9 189 Srbija 88.361 7.576.837 7.498.001 -78.836 84,9 6168

Izvor: Republički zavod za statistiku

Mapa 1: Geografski položaj opštine Žagubica Mapa 2: Opština Žagubica

Izvor: http://www.wikipedia.org/


2.2.2 Istorijski podaci: Teritorija kroz istoriju Pouzdani podaci o prvim naseljima u Homolju – opštini Žagubici ne postoje. Prvi pisani izvori javljaju se u XV veku, ali sa podacima koji ne daju potpunu sliku o naseljima ovog dela istočne Srbije. Prvi sačuvani katastarski popis Homolja datira iz 1467. godine. U tom popisu Braničevskog subašiluka navedene su oblasti: Lučica, Ždrelo, Pek, Homolje, Zvižd, Resava i Ravanica sa naseljima i lokalitetima. Pošto slični domaći izvori iz vremena samostalne srpske države ne postoje, ovaj popis ima izuzetnu važnost jer je njime prikazano zatečeno stanje stanovništva i teritorije Homolja prilikom turskog osvajanja. Popis naselja Homolja 1467. godine iako dosta nejasan, navodi lokacije nekoliko sela među kojima su se pojavljivali različiti nazivi za ista sela (Žabukovica – Žabukica, Topolovo –Topola, Zagrađe – Zagraci, Izvar – Izvarica), što govori u prilog činjenici da je popis u to vreme radilo više osoba u različito vreme pa otud i ovakve zabune.

Žagubica spada u starija Homoljska naselja, iako se pod ovim imenom pominje tek 1735. godine. Na kartama Braničevskog teftera 1467. godine na lokaciji sadašnje Žagubice ucrtano jedno od najmanjih homoljskih sela-Jabukovica. Po narodnoj tradiciji Žagubicu su osnovali Grbići, koji su se na ove prostore naselili iz ravne Sjenice sa porodicom Stošića, odmah po propasti srpskog carstva na Kosovu.

Razvoj Žagubice i njenih naselja pouzdanije se može pratiti od 1733. godine, kada je pod nazivom Vrelo (najverovatnije sinonim za Žagubicu), imala 25 domova. U to vreme u čitavom Homolju bilo je 10 sela sa ukupno 155 domova. Raseljavanjem Trga, prvobitnog centra Homolja, posle 1735. godine, Žagubica preuzima ulogu centra i od tada postaje glavno trgovačko i upravno naselje ove oblasti. Žagubica se kao tržište razvija tek početkom XIX veka, a 1845. godine, dobija prvu školu u ovom kraju. Status varošice Žagubica dobija 1871. godine.

Krajem XIX i početkom XX veka Žagubica je u velikoj razvojnoj ekspanziji. Podelom Istočne Srbije na okruge 1896. godine, Žagubica postaje upravno središte sreza Homoljskog, koji je pripadao požarevačkom okrugu sa 17 naseljenih mesta. O brzom razvoju Žagubice govore i podaci da je 1890. godine imala 2.500 stanovnika i 500 domaćinstava, 1910. godine 616 domaćinstava i 3.106 stanovnika. Pored trgovačkog i upravnog značaja (sedište Homoljskog sreza), 1922. godine postaje i finansijsko središte osnivanjem Homoljske banke.

U periodu između dva svetska rata Žagubica i dalje zadržava svoje ranije funkcije. Najveći deo stanovništva u to vreme bavi se poljoprivredom posebno stočarstvom zbog čega ovo naselje, pa i čitavo Homolje, ne uspeva da ide u korak sa ostalim gradovima i varošima u Istočnoj Srbiji. Žagubica i Homolje u to vreme doživljaju stagnaciju jer se u uslovima slabe saobraćajne povezanosti nalazi u zaleđu gradskog centra ovog dela Srbije, odnosno danas sedišta Braničevskog okruga – Požarevca. Industrijski razvoj posle drugog svetskog rata zaobišao je opštinu Žagubica pa se i ekonomska struktura stanovništva nije bitnije menjala u odnosu na prvu polovinu dvadesetog veka.

Usporeni razvoj Žagubice (sve do kraja šesdesetih godina) bio je uslovljen odsustvom industrije i saobraćajnicama sa okolnim gradovima i opštinama što se neminovno odrazilo i uticalo na sve sfere života i rada u ovoj opštini Istočne Srbije. Bitnije promene u razvoju Žagubice zabeležene su od sedme decenije prethodnog veka kada se događaju kvalitativne promene u privrednoj i socijalnoj strukturi sa početnim obeležjima korišćenja prirodnih resursa i njihovim stavljanjem u funkciju razvoja. Nažalost dinamika razvoja nije omogućila da se Žagubica razvije i postane ekonomski moćnija u kojoj bi stanovništvo živelo kvalitetno, a standard života bio na nivou proseka okruga i republike.

Tabela 3: Istorijske prekretnice

Godina Istorijski događaj/prekretnica 1467 Prvi katastarski popis Homolja, selo Jabukovica na mestu današnje Žagubice 1735 Prvi put se spominje ime Žagubica 1845 Otvorena prva škola u ovom kraju 1871 Žagubica dobija status varošice


1896 Žagubica postaje središte Homoljskog sreza 1944 25. septembar – Žagubica oslobođena od Nemaca u II Svetskom ratu

Izvor: Opština Žagubica

Slika 5: Istorijska fotografija Žagubice

Izvor: Arhiva Steve Mitića 2.3 Životna sredina i prirodni resursi

2.3.1 Prirodni resursi

Poljoprivredno zemljište Pod poljoprivrednim zemljištem nalazi se 36,880 ha ili 48,5% teritorije opštine. Od toga je 43% pod livadama, 26% pod pašnjacima i 31% pod obradivim zemljištem. Poljoprivredno zemljište je danas skoro čitavo u privatnom vlasništvu (96,5%), a poljoprivreda je tradicionalna i osnovna delatnost stanovništva, posebno stočarstvo, zbog veoma povoljnih prirodnih uslova na pretežno brdsko-planinskom području. Šume Šumske površine zauzimaju 36.421 ha, ili 48% teritorije opštine pa ovo područje spada među najšumovitije u Srbiji jer je prosečna pošumljenost u Republici 26,7%, a u središnjoj Srbiji 31,8% teritorije. Najzastupljenije su kvalitetne bukove i hrastove šume. U državnom vlasništvu se nalazi oko 16.000 ha i na tom prostoru se godišnje seče prosečno oko 20.000 m³ drveta za ogrev i preradu u drvoprerađivačkim pogonima u opštini Žagubica. Šume su bogate šumskim plodovima, lekovitim i aromatičnim biljem kao i raznovrsnim fondom divljači. Klima Homolje pripada podneblju umereno kontinentalne klime sa četiri godišnja doba, gde su zime dosta hladne, proleća sveža, leta umereno vruća, a jeseni tople i prijatne, suvlje od proleća. Prosečna godišnja temperature vazduha u Žagubici iznosi 9,50 C dok godišnje amplitude od 21,30 C daju klimi umereno kontinentalno obeležje. Zbog zatvorenosti relativno niske kotline u kojoj se nalazi Žagubica vetrovitost je smanjena i dominirijau tišine. Zimski vetrovi duvaju iz istočnog i zapadnog pravca. Prosečna godišnja vlažnost vazduha od 83% je slična je srednjoj vrednosti u istočnoj Srbiji. Godišnja suma padavina u Žagubici iznosi 595 mm. Hidrografski potencijal

Mapa 3: Mreža voda


Izvor: Zvanični sajt RHMZ Srbije Hidrografska mreža opštine je veoma razvijena sa dužinom reka od 510 km ili u proseku oko 0,67km na km2. Njen glavni rečni tok je reka Mlava, koja sa svim svojim pritokama čini vrlo gustu hidrografsku mrežu. Pritoke Mlave su: Tisnica, Laznička reka, Milatovačka reka, Vukovačka reka, Jošanica, Osanica sa Carinskim potokom, Krepoljinska reka, Breznička reka, reka Do, Krupajska reka, Medveđička reka, Dubočica. Po proticaju Mlava spada u red srednje vodnih reka Srbije, ali se odlikuje dosta čistom vodom, s obzirom na to da u svom slivu, posebno u gornjem toku, nema industrijskih zagađivača. Hidrografsku sliku upotpunjuju brojni izvori i vrela (Žagubičko vrelo, Belosavac, Suvodolsko i Izvaričko vrelo) kao i termalni izvori Banja, Krupaja, Toplik i Banjica. Slika 6: Reka Mlava

Izvor: Internet Zaštićeni spomenici prirode u opštini Žagubica Na području Homolja do sada je zaštićen samo deo objekata takvih vrednosti. To su lokaliteti Busovata i klisura Osaničke reke, zaštićeni kao prirodni rezervati značajnih morfoloških i vegetacijskih vrednosti, zatim Vrelo Mlave, Krupajsko vrelo i Homoljska potajnica kao retki reprezentativni hidrološki objekti visoke atraktivnosti, fenomenalnog oblika pojavljivanja i međunarodnog ranga. Istog su značaja i kameni prozori ili prerasti Samar i Osanička prerast.

Slika 7: Prerasti u klisuri Osaničke reke


Izvor: Internet

2.3.2 Upotreba prirodnih resursa u sadašnjosti i zagađenost

Vodni resursi opštine Žagubica Homolje je u celini vrlo bogato vodom. Njegovi česti izvori, vrela i potoci koriste se najviše za potrebe stočarstva i vodosnabdevanje, a reke za vodosnabdevanje većih naselja, za industriju. Deo ovog hidrografskog sistema su i termalni izvori kod Suvog Dola i Krupajskog vrela koji se zbog dovoljne izdašnosti mogu koristiti za kupališnu rekreaciju i rekreativno-zdravstveni turizam. Ipak, ovaj dragoceni i obilni hidrološki i vodoprivredni potencijal Mlave izložen je rizicima zagađivanja otpadnim vodama gradske kanalizacije i neuređene komunalne deponije, pa stabilno prečišćavanje otpadnih komunalnih i industrijskih voda i dislokacija divlje gradske deponije moraju da budu najpreči prioriteti opštine među merama zaštite životne sredine. Krupajsko vrelo izbija na zapadnoj strani Beljanice na nadmorskoj visini 220 m i predstavlja jedno od najinteresantnijih kraških vrela u Srbiji. Nalazi se u jugoistočnom delu Krepoljinsko-krupajske kotline u ataru sela Milanovca. Vode ovog vrela velikom snagom izbijaju iz velikog pećinskog otvora, a pritiču podzemnim kanalima sa Beljanice. Ovo vrelo spada među najveće i najjače kraške izvore kod nas. Vrelo Mlave ili Žagubičko vrelo, kako se još u narodu naziva, glavna je turistička atrakcija Žagubičke kotline. Leži u njenom jugoistočnom delu, ispod severnih padina Beljanice na nadmorskoj visini 312 m, upravo na južnoj periferiji varoši od čijeg je centra udaljeno 1 km. Voda Žagubičkog vrela je bistra i hladna (9-110C). Lepotu i atraktivnost Žagubičkog vrela upotpunjuju pošumljena okolina i lepo uređena otoka. Četinarska šuma spušta se do samog vrela, dajući mu tamnozelenu boju. Vrelo Belosavac koje se nalazi na nadmorskoj visini od 220 m i ima izgled manjeg jezera nepravilnog oblika. Karakteriše ga postojanost vode zbog čega je iskorišćeno za kaptiranje i vodosnabdevanje Žagubice i Suvog Dola Vodosnabdevanje Vodovodi postoje u 14 naselja (osim u Milatovcu). Potisno gravitacioni vodovodi su u Suvom Dolu i Žagubici, a u ostalim naseljima gravitacioni. U sušnim mesecima prisutna je loša snabdevenost. Ukupno ima 2575 priključaka na vodovod (Žagubica, Suvi Do, Laznica i preduzeća). • Naselja koja imaju organizovan sistem vodosnabdevanja Žagubica i Suvi Do - na vodovod je priključeno 99% stanovništva; Laznica - 2063 stanovnika se napaja iz seoskog vodovoda; Izvarica - oko 85 % domaćinstava je priključeno na seoski vodovod; Selište - oko 95 % domaćinstava koristi ovaj vodovod; Vukovac - vodovod koristi oko 95 % domaćinstava; Jošanica - 100 % domaćinstava je priključeno na vodovod; Osanica-oko 90 % domaćinstava je priključeno na vodovod; Krepoljin - na vodovod je


priključeno oko 90 % domaćinstava, odnosno ima oko 600 priključaka; Sige - 100 % domaćinstava sela priključena na vodovod; Milanovac - na vodovod je priključeno 80 % domaćinstava; Krupaja - oko 80 % domaćinstava je priključno na vodovod; Medveđica - samo 8 domaćinstava koristi vodovod, a to je 75 % od ukupnog broja; Bliznak - na vodovod je priključeno 70 % domaćinstava. Opšta je ocena da je vodovodna mreža u većini naselja u lošem stanju i nalaže radove na zameni azbestnih cevi i sigurnosnih ventila duž čitave mreže, kao i zamenu pumpi na izvorištu i povećanje bazena za kaptaže(Žagubica i Suvi Do) i kaptiranje novih izvora i proširenje mreža u ostalim naseljima opštine Žagubica. • Naselja u kojima je vodosnabdevanje rešeno individualno po domaćinstvima. Milatovac - 828 stanovnika nema vodovod, već se koriste individualni izvori; Breznica - domaćinstva se uglavnom oslanjaju na sopstvene kopane bunare. Kanalizacija Samo opštinski centar, naselje Žagubica ima izgrađen deo kanalizacije, tačnije deo glavnog kolektora, dužine 1,530 m. U opštinskom centru dominira korišćenje individualnih septičkih jama, koje u većini slučajeva nisu izgrađene po sanitarno-higijenskim propisima i standardima. Veoma je izražen problem evakuacije otpadnih voda. Trenutno se sve otpadne vode bez prečišćavanja upuštaju u Tisnicu i Mlavu. Projektom kanalizacije predviđeno je postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) i glavni kolektor. U ostalim naseljenim mestima kanalizacija ne postoji. Koriste se individualne septičke jame, koje nisu izgrađene po sanitarno - higijenskim propisima i standardima, a često se otpadne vode izlivaju u lokane vodotokove. Telefonija i elektrosnabdevanje Broj telefonskih priključaka iznosi 3,949. Snabdevanje električnom energijom obavlja se dalekovodima od 35 KW dužine 3 km i dalekovodima od 10 KW dužine 170 km. Niskonaponska mreža je dužine 600 km. Postoje 2 trafostanice 35/10 kw i 150 trafostanica 10/04 KW. Ukupno je 6,500 priključaka u kategoriji domaćinstava i 700 u kategoriji pravnih lica. Odlaganje otpada Odnošenje smeća povereno je preduzeću Trojan i Fišer koje usluge obavlja u 17 naselja. Prikupljanje procesom sakupljanja otpadnih materija pretežno je obuhvaćeno stanovništvo opštinskog centra i većih naselja (oko 50% stanovništva), za razliku od ruralnih područja u kojem se se ovaj postupak veoma retko sprovodi, što ima za posledicu stvaranje nehigijenskih smetlišta sa nepovoljnim uticajem na ekološku sliku područja, često lociranim na nepovoljnim terenima (u dolini rečnih tokova, manjim kraškim uvalama, u blizini stambenih područja, itd.). Na području opštine ne postoji precizna evidencija o postojećima smetlištima i deponijama u naseljenim mestima. Prikupljeni otpad trajno se odlaže na ograđenu, sanitarno nehigijensku deponiju, lociranu u vrtači, udaljenu oko 1,5 km istočno od opštinskog centra, iznad groblja u Žagubici. Rudna bogatstva Prema trenutno dostupnim podacima postoji eksploatacija građevinskog, ukrasnog i tehničkog kamena na 8 različitih mesta. Ukrasni kamen se vadi na 4 mesta u iznosu od oko 12.500 m3 kamena. Tehnički kamen se vadi na 4 mesta, i to na 2 tucanik eruptiv oko 350,000 m3 i na 2 mesta običan tucanik oko 43,000 m3. Eksploatacija uglja se vrši na jednom mestu Rudnik „Jasenovac“ 5 u količini od oko 60,000 tona godišnje. Zemljište Poljoprivrednom zemljištu pripada 37,005 hektara ili skoro 48,5% ukupne površine Opštine. U strukturi poljoprivrednih površina je najveći udeo livada 15,935 ha (43%), zatim pašnjaka 9,497 ha (26%), te njiva 8,975 (17%), voćnjaka 2,567 ha (7%) i vinograda 31 ha. Značajan je udeo neobrađenih oranica, sa zabrinjavajućom tendencijom porasta.

Grafik 1: Iskorišćenost zemljišta u opštini Žagubica


Poljoprivreda48.50%

Šume, kamenjari i neplodno zemljište51.50%

Izvor: Republički zavod za statistiku Republike Srbije

Šumska vegetacija Ukupna šumska vegetacija pod šumama u opštini Žagubica iznosi 36,421 ha od čega su 38,5% državne, a 61,5% šume u privatnom posedu. Šumsku vegetaciju Homolja predstavljaju u nižim predelima pored reka: vrba, topola, crna jova, a na srednjim visinama: hrast cer, hrast kitnjak, grab, klen, glog itd. Najveće prostranstvo zauzimaju bukove šume, prvenstveno na većim visinama, dok na obešumljenim terenima sa oskudnim pedološkim pokrivačem, postoje manje površine pod četinarima (bor, smrča, jela). Livade i pašnjaci su bogati mnogobrojnim zeljastim vrstama od kojih su mnoge i lekovite. Velika je i rasprostranjenost jestivih gljiva (vrganj, lisičarka, rudnjača, sunčanica i mletac). Životinjski svet - Fauna Homolje predstavlja stanište raznih vrsta krupne i sitne divljači. Zastupljene su: divlja svinja, srna, zec, vuk, lisica, veverica, pernata divljač i dr. Ukupna površina lovišta je 68,286 ha. U Homolju, posebno u gornjem slivu reka koje okružuju Beljanicu, izgrađena su tri ribnjaka za uzgoj kalifornijske pastrmke. Ribnjak Mlava u Žagubici je kapaciteta 250 t godišnje proizvodnje, a ribnjak Vrelo na Krupajskoj reci kapaciteta 20 t godišnje. Ribnjak za uzgoj pastrmke u Žagubici spada u veće u Srbiji. Napaja se vodom iz Žagubičkog vrela.

Slika 8:Nalazišta ukrasnog kamena Slika 9. Lokalitet Busovata

Izvor: Opština Žagubica Izvor: Internet


2.4 Ljudi: demografija, obrazovanje, ljudski potencijal

2.4.1 Demografski trendovi Stanovništvo opštine ima izuzetno značajnu ulogu u ekonomskom razvoju jer se pojavljuje s jedne strane kao proizvođač i učesnik u procesima razvoja (radno sposobno stanovništvo), a sa druge strane kao potrošač (radno sposobno, radno neangažovano). Na površini od 760km2 u 16 naselja i 15 mesnih zajednica živi po popisu iz 2002. godine 14,823 stanovnika, što predstavlja 19 stanovnika na kvadratni kilometar i po ovim parametrima opština Žagubica spada u red najređe naseljenih opština. Negativni priraštaj prisutan je u poslednje četiri decenije na šta ukazuju i podaci iz popisa iz 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. godine, a posebno izraženo smanjenje broja stanovnika je od 1981. do 1991. godine, kada je na području opštine u proseku godišnje manje živelo 250 stanovnika.

Grafik 2: Pregled broja stanovnika opštine Žagubica

2260221055 20275

17777 16975

0

5000

10000

15000

20000

25000

1961 1971 1981 1991 2002

Broj stanovnika


Pokazatelji iz popisa 2002. godine kao i statistički godišnjaci pokazuju da je opština Žagubica demografski stara opština sa prosekom od 45 godina.

Grafik 3: Stanovništvo opštine Žagubica po starosti



Izuzetno nepovoljna demografska kretanja nastavljena su i u periodu nakon poslednjeg popisa pa sve do 2005. godine. Prema podacima mesnih kancelarija, Doma zdravlja i matičnih službi u periodu od 2002. do 2005. godine rođeno je 360, a umrlo 615 lica. Na osnovu ovakvih pokazatelja procenjeni broj stanovnika 2015. bio bi 12.500. Po metodologiji popisa 2002. godine na području opštine Žagubica živelo je 14.823 stanovnika, dok je na privremenom radu u inostranstvu bilo 2.152 stanovnika. Podaci prikupljeni od strane mesnih kancelarija govore da je od 2002. do 2005. godine u zemlje zapadne Evrope i inostranstvo otišlo još oko 750 građana starosnog doba između 20 i 35 godina. U odnosu na ukupan broj stanovnika, broj radno sposobnog stanovništva iznosi 56% ili 8.198 stanovnika (po ovim pokazateljima opština je na drugom mestu u okrugu). Od ukupnog broja radno-sposobnih stanovnika, radno neaktivnih je 32,47%. Prosečan broj članova po jednom domaćinstvu iznosi 3,14 po čemu je opština Žagubica druga u Braničevskom okrugu.

Tabela 4: Etnička struktura (uporedni pregled Žagubica/Braničevski okrug/Republika Srbija)

populacija prema etničkoj strukturi

Srbi Vlasi Romi Rumuni ostali ukupno

Žagubica 10,985 3,268 8 54 508 14,823

Braničevski okrug 174,818 14,083 3,188 887 7,527 200,503

Republika Srbija 6,212,838 40,054 108,193 34,576 1,102,340 7,498,001


2.4.2 Obrazovanje Predškolsko vaspitanje i obrazovanje odvija se u dečjem vrtiću “Poletarac”. 2008 godine je ukupno bilo upisano 212 dece što je povećanje od 18% u odnosu na 2006 godinu. Osnovno obrazovanje odvija se u tri matične osnovne škole u Laznici, Žagubici i Krepoljinu, 2008. godine je bilo upisano ukupno 1,086 učenika što je povećanje od 4% u odnosu na 2006. godinu. Najveći broj škola, naročito područnih odeljenja, prema opremi I komunalnoj opremljenosti je na granici minimalnog standarda (loše stanje ili nepostojanje fiskulturne sale, mokrog čvora I slično). Na teritoriji opštine Žagubica ne postoji specijalna škola za decu ometenu u razvoju, kao i dnevni boravak za hedikepiranu decu. Srednjoškolsko obrazovanje odvija se u Srednjoj tehničkoj školi sa ukupno 204 učenika. Učenici se osposobljavaju za zanimanja ekonomiski tehničar (92), kuvari (62), automehaničari (50). Ukupan broj zaposlenih je 28, od toga je 21 nastavnik, a 7 zaposlenih je administrativno osoblje. Stručna zastupljenost nastave na zadovoljavajućem nivou sem kod sledećih predmeta: srpski jezik, matematika, istorija i engleski jezik. Trenutno se 42 studenta stipendira iz fonda opštine Žagubica. Neformalno obrazovanje putem kurseva, seminara i predavanja je organizovano samo za radnike opštinske uprave u okviru programa EXCHANGE. Postoji velika potreba za proširenim vidom obrazovanja, naročito u oblasti učenja stranih jezika i rada na računaru.

Grafik 4: Obrazovna struktura populacije preko 15 godina starosti



Kao što se iz grafika može videti veliki je udeo stanovništva bez obrazovanja kao i sa nezavršenom osnovnom školom.

2.4.3 Zdravlje ljudi i socijalna situacija U Žagubici postoji jedan Dom zdravlja smešten u tri objekta nedovoljnog kapaciteta. U njemu rade 11 ambulanti I 6 specijalističkih odeljenja. U Domu zdravlja je zaposleno 11 lekara opšte prakse, 7 specijalista i 63 srednjeg medicinskog osoblja. Dom zdravlja u Žagubici, pored primarne zdravstvene zaštite za stanovništvo opštinskog centra Žagubice i gravitacionog područja Suvi Do, Izvarica, Jošanica, Milatovac, Vukovac I Ribare, poseduje i specijalističke službe za stanovništvo ostalih naselja opštine. Dom zdravlja raspolaže sa 5 sanitetskih vozila. Nedostatak rentgen aparata značajno smanjuje učinak zaposlenih u Domu zdravlja. Pri domu zdravlja radi jedna apoteka. Zdravstvene stanice i ambulante su raspoređene da opslužuju stanovništvo sledećih naselja:

- Zdravstvena stanica Kepoljin-Krepoljin, Bliznak, Breznica, Krupaja, Medveđica, Milanovac, Stige - Zdravstvena stanica Osanica-Osanica - Zdravstvena stanica Laznica-Laznica i Selište - Ambulanta Suvi Do-Suvi Do - Ambulanta Milanovac-Milanovac - Ambulanta Vukovac-Vukovac, Jošanica, Ribare i Izvarica

Grafik 5: Proj stanovnika po doktoru medicine


zvor: Republički zavod za statistiku Kao što se iz priložene tabele može videti u opštini Žagubica na jednog lekara dolazi čak 959 stanovnika, što je skoro dva puta više u odnosu na prosek regiona i skoro tri puta više u odnosu na republički prosek. Socijalna zaštita Glavni nosilac i realizator aktivnosti iz delokruga socijalne zaštite na teritoriji opštine Žagubica je Centar za socijalni rad Petrovac i Žagubica. Ukupno je zaposleno 4 radnika od toga 2 sa VSS, 1 sa VŠS i 1 sa SSS. Broj korisnika socijalne zaštite 2006. godine iznosio je 483, a 2008. godine 544 lica što je povećanje od 12%. Delatnost Centra za socijalni rad usmerena je ka ostvarivanju prava koja su predviđena Zakonom o socijalnoj zaštiti i obezbeđivanju socijalne sigurnosti porodično-pravne zaštite u skladu sa Porodičnim zakonom. Korisnicima se pruža novčana pomoć u vidu materijalnog obezbeđenja siromašnih, dodatka za negu i pomoć obolelih, zbrinjavanja u ustanovama socijalne zaštite i drugim porodicama, kao i jednokratne novčane naknade koje se obezbeđuju licima u stanju socijalne potrebe. 2008. godine je realizovan projekat pomoći u kući starim osobama kojim je bilo obuhvaćeno dvadeset korisnika i angažovane četiri geronto-domaćice. Usluge koje se pružaju u Centru odnose se na informisanje, savetodavni rad, posredovanje i zastupanje korisnika, kao i procenu potreba korisnika i planiranje daljih aktivnosti, sve pomenuto u saradnji sa korisnikom uvek kada je to moguće. Postoji potreba za uslugama psihosocijalne podrške od strane kliničkog tarapeuta kada su u pitanju intezivnije psihičke tegobe i poremećaji u ponašanju, kao i nekog vida socijalnog stanovanja kojim bi se obezbeđivalo privremeno i trajno zbrinjavanje pripadnika ranjivih grupa. Na evidenciji Centra za socijalni rad registrovano je 63 porodica i pojedinaca korisnika stalne novčane pomoći, što sa članovima porodice ukupno iznosi 110 korisnika. Od ukupnog broja porodica na evidenciji 20 su romske, od toga je 8 romskih porodica koje imaju veći broj dece koji se kreću u rasponu od 3 do 5 deteta. Problemi koji opterećuju ovu populaciju jesu siromaštvo, neadekvatni stambeni i higijenski uslovi, nepismenost ili nepotpuno obrazovanje, što sve zajedno stvara stanje zavisnosti od socijalnih davanja, nedovoljan potencijal da budu konkurentni na tržištu rada i više socijalno pokretljivi. Na evidenciji Centra nema izbeglih lica kao registrovanih korisnika.

Tabela 5: Struktura korisnika usluga centra za socijalni rad

Struktura korisnika u 2006 Struktura korisnika u 2008

Maloletna lica 141 Maloletna lica 172 Punoletna lica 342 Punoletna lica 372

Izvor: Centar za socijalni rad Petrovac i Žagubica. Kultura Najznačajniji objekat kulture je Kulturno prosvetni centar „Jovan Šerbanović“. Korisna površina KPC-a je 1,000m2, broj zaposlenih je ukupno 6 (5 zaposlenih su stručno osoblje a 1 zaposleni pomoćno osoblje). Objekat poseduje dvoranu za posetioce sa 392 sedišta. U ostalim naseljima postoje domovi kulture koji su uglavnom u prilično lošem stanju i zahtevaju znatna ulaganja za rekonstrukciju. U okviru KPC radi Narodna biblioteka i bioskop Novo Homolje. KPC je u toku ovih 20 godina rada i postojanja uspešno organizovao i učestvovao u organizovanju sledećih smotri i manifestacija: Susreti sela; Okružna smotra recitatora; organizovanje bioskopskih predstava po selima; Sabor “Vrela Homolja”u Žagubici , Priveg u Laznici i Spasovdanski susreti u Krepoljinu ; Noć u Gornjaku; Dani hrizantema; slikarske kolonije; književne večeri; izdavanje časopisa "Vrelo" u saradnji sa osnovnom školom; organizovanje koncerata.

NVO i udruženja građana Na području opštine Žagubica registrovano je i u radu 11 udruženja građana i NVO. Najbrojnija udruženja su: lovačko udruženje “Jovan Šerbanović” u Žagubici koje broji 600 članova i udruženje ribolovaca Žagubica i Krepoljin. Imajući u vidu potencijal za razvoj pčelarstva postoje 3 udruženja pčelara sa oko 220 registrovanih članova. Registrovana su i rade 3 ekološka udruženja koja se nalaze u Žagubici, Laznici i Krepoljinu. U Žagubici postoji i radi udruženje Pokret Gorana. Od ostalih nevladinih organizacija registrovane su i rade: Asocijacija za razvoj opštine Žagubica i “Lisac” Žagubica.


Sport

U Žagubici postoji sportska balon hala, otvoreni sportski tereni i fudbalsko igralište. Drugi objekat za sport i rekreaciju u Opštini Žagubica je stadion malih sportova u Krepoljinu. U Krepoljinu postoji i veliko fudbalsko igralište površine 6,000m2, koje koristi fudbalski klub „Rudar“ iz Krepoljina. U seoskim naseljima Bliznak, Osanica, Selište, Laznica, Vukovac, Jošanica, Izvarica, Milatovac, Ribare, Suvi Do, Krupaja i Sige se nalaze fudbalska igrališta, a u naselju Vukovac i igralište za odbojku. Na područiju opštine registrovano je i radi 8 sportskih klubova 2.5 Lokalna ekonomija i tržište rada:

2.5.1 Makroekonomska pozicija opštine Opština Žagubica je u 2000. godini imala nacionalni dohodak od 15,217 dinara i to je tada iznosilo 43% od republičkog proseka. 2005. nacionalni dohodak je povećan u apsolutnom iznosu na 42,664 dinara, ali je u relativnom odnosu na republički prosek pao na 34,5%. Opština Žagubica ima najmanje učešće u stvaranju nacionalnog dohotka u Braničevskom okrugu od samo 3%.

Grafik 6: Prikaz nacionalnog dohotka u Braničevskom okrugu za 2005. godinu


Društveni proizvod u opštini Žagubica u 2005. bio je na nivou od 50,081 dinara što je iznosilo samo 34,8% republičkog proseka. Učešće privrednih sektora u stvaranju nacionalnog dohotka Braničevskog okruga u periodu 2002-2005 godina je prikazano na grafiku 11. Najveće učešće ima poljoprivreda, ali se to učešće smanjilo sa 42,51% u 2002. godini na 36,54% u 2005. godini. Manji broj zaposlenih ljudi u poljoprivredi i napuštanje seoskih domaćinstava uslovljeno lošom situacijom u poljoprivredi neki su od razloga za to. Učešće industrije, trgovine, transporta i ostalih sektora beleži blagi porast u 2005. godini. Na nivou Republike Srbije je sličan trend. Naime došlo je do smanjenja učešća poljoprivrede, ali i industrije u stvaranju nacionalnog dohotka.

Grafik 7: Učešće sektora u stvaranju nacionalnog dohotka



U strukturi nacionalnog dohotka po tipu svojine u 2005. godini za Braničevski okrug prednjači privatna svojina sa 75,03%, državna svojina sa 19,1%, društvena svojina sa 3,02%, mešovita sa 2.68%, zadruge sa 0,18%. U odnosu na podatke iz 2002. godine smanjeno je učešće društvene i mešovite, a povećano učešće privatne svojine što je posledica ubrzanja procesa privatizacije društvenih preduzeća. Takođe je učešće državne svojine povećano sa 14,36% na 19,1% što je posledica jačanja javnog sektora poslednjih godina.

2.5.2 Preduzeća i radna mesta Na području opštine Žagubica ukupno je zaposleno i radno-angažovano 1,328 stanovnika. U oblasti poljoprivrede, šumarstva, vodoprivrede i ribarstva radno je angažovano 237 radnika. U rudarstvu je zaposlen 381 radnik, prerađivačka industrija zapošljava 165 radnika, a trgovina 60. U građevinarstvu je zaposleno 40, a najveći broj zaposlenih je u organima uprave, zdravstvu i obrazovanju 447 radnika. Privatno preduzetništvo koje se u drugoj polovini prethodnog veka poistovećivalo ili bilo bliže zanatstvu, pretežno se oslanjalo na domaću radinost koja je u drugoj polovini prošlog veka predstavljala jednu od osnovnih delatanosti, da bi kasnije dobila karakter dopunskog rada, a u poslednjoj deceniji prethodnog veka i prvih pet godina ovog veka pokušalo da postane osnovni nosilac privrednog razvoja opštine Žagubica.

Grafik 8: Broj zaposlenih u malim i srednjim preduzećima 2005 godine



Kao i ostalim opštinama u Srbiji, i opštini Žagubica izvršena je delimična privatizacija proizvodnih pogona. Neka od preduzeća koja su u fazi transformacije i usled toga ne rade ili rade sa smanjenim kapacitetom: Pogon konfekcije u Krepoljinu privatizovan, ne radi zbog nerešenih imovinskopravnih odnosa; Konfekcija Žako ne radi; „Mat – produkt“, koji se bavi eksploatacijom kamena (kalcita), sa projektovanom proizvodnjom od 100,000t/g ali sa nedovoljnim korišćenjem kapaciteta, koji zapošljava 8 radnika iz Topole i Žagubice. Raspolaže sa 20 ha zemljišta i novim objektom od 350m2. Postoje potrebe da se kompleks proširi. Do proizvodnje finalnih proizvoda nije došlo, a jalovina se koristi u građevinarstvu; Industrija prerade metala koja radi i posluje u sastavu RTB Bor još uvek nije privatizovana, ali je proizvodnja obustavljena sredinom 2004. godine. Projektovani kapaciteti su 400 – 500 tona liva /godišnje; Pogon za flaširanje vode u Žagubici, privatizovan od strane “Knjaz Miloša” ne radi.

Najznačajniji poslodavci u opštini Žagubica:

Na području opštine Žagubica najveći broj zaposlenih ima „Rudnik Jasenovac” koji upošljava 257 radnika sa godišnjim prihodom od 114.259,000 dinara i prosečnom bruto zaradom od 48,000, odnosno neto zaradom od 34,630 dinara.

DOO „Saturn” Žagubica, koje se bavi trgovinom, transportom, ugostiteljetvom, eksploatacijom drveta i rezanjem građe zapošljava 34 radnika sa prosečnom bruto zaradom od 19,000 dinara i godišnjim prihodom od 73 miliona dinara.

DOO „Vrelo” Žagubica koje se bavi turizmom i ugostiteljstvom sa 8 zaposlenih ostvarilo je godišnji prihod od 15 miliona dinara sa prosečnom bruto zaradom zaposlenih od 19,000 dinara.

STR "Kića" zapošljava 20 radnika, bavi se trgovinom i poseduje 5 prodajnih objekata. Prosečna zarada zaposlenih je 15,000 dinara u neto iznosu.

STR „Seljak” Žagubica zapošljava 8 radnika, bavi se trgovinom na veliko i malo i prosečna zarada je oko 15,000 dinara.

SR „Duga” bavi se trgovinom na veliko i malo i ugostiteljstvom i zapošljava 19 radnika sa prosečno ostvarenom zaradom od 14,000 dinara.

DOO „Nacilo” iz Vukovca zapošljava 3 radnika sa prosečnom neto zaradom od 14,700 i bavi se eksploatacijom šuma, transportom i izvođenjem građevinskih radova.

PP „Lagor” iz Laznice obavlja poslove u građevinarstvu i putogradnji, zapošljava 9 radnika sa prosečnom zaradom od 14,700 dinara

PP „Dren” Žagubica radi na poslovima eksploatacije šuma i rezanja građe, zapošljava 10 radnika sa prosečnom zaradom od 14,700 dinara

PTP „Tisnica” preduzeće koje se bavi transportom, remontom i tehničkim pregledom vozila zapošljava 8 radnika sa prosečnom zaradom od 14,000 dinara.

DOO SUDEX Suvi Do bavi se transportom i građevinskim radovima i zapošljava 5 radnika sa prosečnom zaradom od 14,700 dinara.

STR „Tanja” se bavi trgovinom na veliko i malo i zapošljava 34 radnika i ima prodajne objekte u svim naseljima opštine.

AD „Homolje” se bavi trgovinom zapošljava 12 radnika sa prosečnom zaraom od 13,000 dinara. DOO „Nova Osanica” bavi se preradom drveta i ima 41 zaposlenog sa prosečnom zaraom od 19,000

dinara u bruto iznosu. ZZ „Mlava” Vukovac bavi se poslovima u oblasti trgovine i poljoprivrede , zapošljava 16 radnika . ZZ „Laznica se bavi preradom drveta poslovima u trgovini i poljoprivredi zapošljava 16 radnika. AD „Mermer” Žagubica bavi se eksploatacijom i preradom kamena , zapošljava 13 radnika. Preduzeće „Braća Antić” zapošljava 8 radnika i bavi se poslovima u oblasti trgovine. Preduzeće „Pavlović SJ „ Krepoljin bavi se poslovima izvođenja građevinsih radova i transporta i

zapošljava 6 radnika sa prosečnom zaradom od 14.700 dinara DOO „Nova zadruga” Osanica bavi se poslovima eksploatacija šuma,rezanjem građe,trgovinom i

poljoprivredom i zapošljava 8 radnika

Nakon prestanka rada FOŽ-a koja je svoje proizvode izvozila prvenstveno u Italiju i promenama koje su usledile na tržištu rezane bukove građe nijedno preduzeće iz Žagubice nije ostvarilo izvoz u prethodne dve godine. Inače, zbog malog procenta obradivog i zemljišta pogodnog za nove investicije i otvaranje pogona cena zemljišta varira u zavisnosti od pokazanog interesovanja investitora. Poslednje analize tržišta zemljišta i obavljeni promet ukazuju da se cena po jednom aru kreće od 50 eura do 100 eura, dok su cene u ponudi


zemljišta za investitore od 150 do 300 eura po aru. 2.5.3 Nezaposlenost

Prema evidenciji Nacionalne službe za zapošljavanje ukupno je nezaposlenih i lica koja traže posao 347 (promenljiva kategorija). Po školskoj spremi sa SSS i KV je 164, sa višom školskom spremom 4, sa visokom školskom stručnom spremom 1 i ostale kategorije nezaposlenih (polukvalifikovani, nekvalifikovani, osnovno obrazovanje, dodatne kvalifikacije) 175. Od ukupnog broja nezaposlenih i lica koja traže posao po prvi put zaposlenje traže 189 lica dok su po drugom osnovu kod Nacionalne službe za zapošljavanje evidentirani 158 nezaposlenih (tehnološki višak, prestanak rada po drugim osnovama i korišćenje otpremnine i sl). Međutim, broj nezaposlenih lica je daleko veći jer su se u međuvremenu promenili kriterijumi za status nezaposlenog lica kod Nacionalne službe. Po evidencijama dobijenim od strane mesnih kancelarija i na osnovu sprovedenih anketa, broj nezaposlenih na području Opštine iznosi oko 1900 građana.

Tabela 6: Struktura nezaposlenih 2007. i 2008. godine Region, opština,

republika

Nezaposlenost 2007 Nezaposlenost 2008

muškarci žene % žena

muškarci žene % žena

Promena 2007-2008

Braničevski 4,663 5,463 54% 4,408 5,253 54% -5% Žagubica 159 146 48% 124 133 52% -16% Srbija 371,159 437,041 54% 331,025 395,440 54% -10%


Grafik 9: Prikaz stručne osposobljenosti radno neangažovanog stanovništva

SSS43.4%

VSS VŠS0.4%

NKv42.4%

Bez.obr.7.1%

Ostali6.7%

Izvor: Nacionalna služba za zapošljavanje

2.5.4 Poljoprivreda

Opština Žagubica pripada izrazito poljoprivredno-ruralnom tipu opštine što se može videti iz sledećih podataka: • 56% dohotka Opštine stvara poljoprivreda, što jasno govori o njenoj dominaciji; • 49% od ukupnih površina u Opštini su poljoprivredne površine (37,000 ha); • 100% ukupnog broja naselja su seoska naselja; • 100% stanovništva živi u seoskim naseljima;

Tabela 7: Promena u korišćenju poljoprivrednog zemljišta u periodu 1981 – 2008 izražena u ha

Površine 1981 2008 2008-1981 2008-2001 Njive 9,221 8,975 -246

Voćnjaci 2,654 2,567 -87 Vinogradi 34 31 -3

Livade i pašnjaci 25,008 25,432 +424 Poljoprivredno zemljište 36,917 37,005 +88


Izvor: JUGINUS Jugoslovenski Institut za urbanizam i stanovanje

Poljoprivredu karakterišu mali posedi sa „svaštarenjem“ kao dominatnim tipom proizvodnje (poljoprivredna domaćinstva nisu specijalizovana za odgovarajuću vrstu proizvodnje već proizvode od svega po malo). Preovlađuje veličina poseda do 5 hektara.

Grafik 10: Udeo gazdinstava prema veličini poseda


U strukturi poljoprivrednog zemljišta preovlađuje zemljište koje pripada slabijim katastarskim klasama (V,VI,VII i VIII) sa 2,3537 ha ili 63,6% ,zemljište treće i četvrte klase zauzima 12,057 ha ili 32,5% dok u najkvalitetniju klasu spada samo 1,411 ha ili 3,8%. Od ukupnih površina poljoprivrednog zemljišta Braničevskog okruga na opštinu Žagubica dolazi 15,4% poljoprivrednih površina.

Ratarstvo i Voćarstvo u Homolju uglavnom služe za podmirivanje potreba stanovništva sa znatno manjim prinosima u odnosu na region. Kukuruz je najznačajnija i najrasprostranjenija ratarska kultura u Homolju. Prinosi se kreću oko 4,5 t/ha. Na prostorima opštine Žagubica proizvede se oko 7% ukupne proizvodnje Braničevskog okruga. U opštini Žagubica je 2007. godine proizvedeno 2,197 t pšenice sa postignutim prinosom od 2,466 kg/ha. Opština Žagubica sa 3.1% učestvuje u ukupnoj proizvodnji pšenice u Braničevskom okrugu. Opština učestvuje u voćarskoj proizvodnji Braničevskog okruga sa 2,9% u proizvodnji jabuka i 7.0% u proizvodnji šljiva

Stočarstvo je stara delatnost kojom su se tradicionalno najviše bavili žitelji ovog kraja. Glavni pašnjaci bili su na obroncima Homoljskih, Gornjačkih planina i Beljanici. Za razliku od ostalih delova Srbije, stočarstvo u Homolju je u velikoj meri ekstenzivno, tako da se samo delimično iskorišćava ogroman prirodni potencijal kojim ova oblast raspolaže. Ovde se mogu videti mnogobrojni katuni i bačije, starinska stočarska staništa koja su i dan danas u upotrebi. Tokom leta, između Đurđevdana i Mitrovdana, ovde se može sresti mnoštvo stočara, koji napasaju stada ovaca od čijeg se mleka pravi nadaleko poznati homoljski sir.

Tabela 8: Kretanje u broju grla stoke u opštini Žagubica za period 2000-2005 Goveda Svinje Ovce Živina

2000 2005 2000 2005 2000 2005 2000 2005

7831 10106 8003 13579 18654 20140 49427 59321

Index 2005/200 130 170 108 120

Izvor: Republički zavod za statistiku Iz tabele se vidi da je u periodu od 2000 do 2005 došlo do povećanja broja svih vrsta domaćih životinja što ukazuje na oporavak stočartsva u ovom kraju.


Ribarstvo je na ovom području novijeg datuma. U Homolju ribolov je posebno zastupljen u gornjem slivu reka koje okružuju Beljanicu. Izgrađena su tri ribnjaka za uzgoj kalifornijske pastrmke. Ribnjak Mlava u Žagubici je kapaciteta 120 t godišnje proizvodnje i spade u veće ribnjake u Srbiji. Nalazi se na periferiji opštinskog centra Žagubice i lako je pristupačan. Napaja se vodom iz Žagubičkog vrela. Postoje i manji ribnjaci-ribnjak Vrelo na Krupajskoj reci kapaciteta sa proizvodnjom od 6 t godišnje i ribnjak Belosavac sa 8 t proizvodnje godišnje. Pčelarstvo. Zahvaljujući prirodnim osobenostima pčelarstvo u Homolju, ima velike šanse za razvoj i uslove da postane jedna od prioritetnih grana razvoja ovog kraja. Krajem 2008. godine geografski je zaštićen Homoljski med , a krajem 2006. godine oformljena je Pčelarska zadruga «Homolje med» koja aktivno radi. Realizovani Projekat unapređenja proizvodnje meda omogučio je pčelarima Homolja pomoć u kupovini 700 košnica, 6 centrifugalnih mašina za med i 3 solarne mašine je za topljenje voska. Ekološka poljoprivreda predstavlja veliki razvojni potencijal. Potencijali za taj vid proizvodnje postoje u atarima svih sela, jer na mnogim zemljištima poslednjih desetak godina nije bilo nikakve poljoprivredne proizvodnje (rezultat napuštanja sela i poljoprivrede), pa ni zagađenja zemljišta. Verovatno da bi prekograničnom saradnjom (i u Rumuniji i Bugarskoj postoje solidni potencijali) i promocijom «karpatskih» eko proizvoda, ova linija poljoprivredne proizvodnje još više dobila na značaju. Šumarstvo. Ukupna površina pod šumama opštine Žagubice je 36,421 ha, od čega su 38.5% državne, a 61,5% privatne. Mogućnost plasmana drvne mase bazirana je na postojećem Šumsko-industrijskom kombinatu „Slobodan Jović“ iz Kučeva, koji je najveći potrošač tehničkih sortimenata, kao i u manjim pilanama koje se nalaze u blizini (Osanica, Laznica i dr.). Celulozni materijal može se plasirati na postojećem tržištu celuloze. Na području Žagubice utvrđene su sledeće prioritetne funkcije šuma: proizvodnja tehničkog drveta; zaštita zemljišta I stepena; stalna zaštita šuma; rekreativno-turistički centar; izletište; strogi prirodni rezervat. U skladu sa prirodnim stanišnim uslovima dominira bukva, sa učešćem od 63.7% do 97.8% . S obzirom na visok sadržaj bukve, ostale vrste su znatno manje zastupljene. Poljoprivredna infrastruktura. Stanje prateće infrastrukture je nezadovoljavajuće i ne prati mogućnosti razvoja savremene poljoprivrede. Postoji nekoliko zemljoradničkih zadruga (u Krepoljinu je u stečaju) i mali broj drugih organizacionih formi – Agro firma „Zlatne niti“ u Suvom Dolu, „Ekohom“ u Osanici, PP „Obnova“ u Laznici i dr. Poslednjih godina u opštini se beleži porast tehničke opremljenosti porodičnih poljoprivrednih gazdinstava (mehanizacije i alata). Ne postoji ovlašćeni servisi za poljoprivrednu mehanizaciju, snabdevanje rezervnim delovima je relativno otežano. Nedostaju i kapaciteti za otkup i skladištenje poljoprivrednih proizvoda koji zahtevaju posebne uslove skladištenja (voće i povrće). Izražen je i nedostatak poljoprivrednih apoteka, veterinarskih i benzinskih stanica Na osnovu analize stanja, proizvodnje i potencijala može se zaključiti da na prostorima opštine Žagubica postoje solidni potencijali za proizvodnju pre svega zdrave hrane, ekološki čiste hrane visokog biološkog kvaliteta, hrane bez upotrebe hemijskih preparata, koja u svetu postiže sve veću cenu. Kako se na prostorima opštine ne nalazi niti jedan veći zagađivač, a od susednih zagađivača opština ma prirodnu planinsku prepreku, može se zaključiti da ovaj vid poljoprivredne proizvodnje treba favorizovati na celokupnoj teritoriji opštine. U stočarstvu poseban potencijal predstavlja ovčarstvo, bazirano na velikim površinama pod livadama i pašnjacima, zatim proizvodnja i sakupljnje pečurki, lekovitog bilja i šumskih plodova.

2.5.5 Turizam Turistički potencijal opštine Žagubica mogao bi se definisati kroz nekoliko parametara kao što su: Turistički položaj opštine Žagubica predstavlja odnos prema pravcima turističkih kretanja, kako domaćih tako i inostranih. Osnovni značaj ima drumski saobraćaj s obzirom na izgrađenost infrastrukture. Kvalitet i gustina mreže drumske infrastrukture je na veoma niskom nivou. Prirodne turističke vrednosti. Opštinu Žagubica karakteriše bogatstvo prirodnih znamenitosti kao što su venci planina koji je okružuju (Beljanica, Homoljske planine, Gornjačke planine, Crni Vrh); klisure i kanjoni (Gornjačka klisura); veliki broj izvora i vrela (vrelo Mlave, Krupajsko vrelo); termalni izvori (Banja); prerasti (retki oblici kraškog reljefa u obliku prirodnih mostova - Osanička prerast), vrtače, uvale; hidrografske vrednosti (reka Mlava, mnogobrojni izvori i vrela); biogeografske vrednosti (šumska prostranstva, lovišta, ribolovna područja). Istorijske turističke vrednosti ogledaju se u arheološkim lokalitetima iz rimskog perioda koji su služili za osiguranje važnog rimskog puta "Via militaris" koji je vodio kroz klisure Mlave; spomenicima srednjovekovne kulture (ostaci srednjevekovnog utvrđenog grada Ždrelo, manastir Blagoveštanje, manastir Gornjak, Trška crkva). Etnografske turističke vrednosti ovog kraja povezane su sa srpskim i vlaškim stanovništvom. Ogledaju se u obilju običaja, folklora, narodne nošnje, kulinarskim specijalitetima.


Manifestacione turističke vrednosti “Sabor Vrela Homolja” u Žagubici održava se poslednjeg vikenda u junu mesecu, Spasovdanski susreti u Krepoljinu; “Dani gljiva i bilja” u Krepoljinu, održavaju se svake godine u septembru.

Tabela 9: Turistički promet Braničevskog okruga i opštine Žagubica 2000 2006

Broj noćenja

Domaći Inostrani Broj noćenja

Domaći Inostrani

Braničevski okrug

100,789 98,829 1,960 76,698 68,543 11,155

Žagubica 3,167 3,145 22 1,282 1,260 22

Izvor: Republički zavod za statistiku Očigledno je da opština Žagubica ima minornu ulogu u turističkom prometu Braničevskog okruga, što je nesumnjivo posledica nerazvijenosti ove delatnosti. Turistički promet u opštini Žagubica karakteriše dominacija domaćih turista koji čine skoro 99% od ukupnog turističkog prometa. Na teritoriji opština Žagubica smeštajni kapaciteti su slabo razvijeni, postoji samo jedan motel i nešto od ostalog smeštajnog kapaciteta (prenoćišta, pansioni i lovački dom). Osnovne karakteristike smeštajnih kapaciteta su sledeće: smeštajne jedinice su nižeg kavaliteta i prosečan stepen zauzetosti kapaciteta je nizak. Izazovi za turizam u ovom prostoru su sledeći: iskorišćavanje turističkih potencijala za stvaranjem turističkih proizvoda koji se mogu plasirati na domaćem i inostranom tržištu, razvijanje specifičnih oblika turizma (lov, ribolov, eko turizam, kulturni turizam, đački turizam, planinarenje, šetnje, poslovni turizam, etno turizam, gastronomski turizam...); poboljšanje promocije i propagandu destinacije na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom tržištu...

Mapa 4: Pregled relevantnih turističkih resursa opštine Žagubica

Izvor: «Elaborat o opravdanosti proglašenja turističkog prostora «Beljanica - Kučaj»

Slika 10: Manastir Gornjak Slika 11: Manstir Trška crkva


Izvor: Opština Žagubica Izvor: Opština Žagubica

2.6 Analiza postojećih sektorskih strategija i programa U ovom trenutku u opštini već postoje sektorske strategije i programi koje se realizuju i završavaju u narednim godinama. Tabela ispod predstavlja pregled tih dokumenata i problematike na koju se odnose.

Postojeće sektorske strategije i programi Strategija 1 Naziv: Master plan Stig-Beljanica-Kučajske planine

Datum usvajanja: oktobar 2007 Period: 2008-2020 Ključna pitanja vezana za ovu integrativnu RRP/LER strategiju: Sagledani su ključni potencijali razvoja turističkog sektora na području opštine i šire koji pokazuju da su razvoj turizma i uslužnog sektora privrede ključni za razvoj opštine i čitavog regiona.

Strategija 2 Naziv: Strategija Socijalne politike Datum usvajanja:2008 Period:2008-2013 Ključna pitanja na koje se odnosi ova strategija: Strategija je usmerena na rešavanje socijalnih potreba i problema građana opštine Žagubica. Planirane lokalne usluge zasnovane su na identifikovanim prioritetima u opštini Žagubica: 1. Jačanje kapaciteta zajednice za kvalitetan rast i razvoj dece i mladih 2. Podrška marginalizovanim i ranjivim grupama – Romi, osobe sa invaliditetom,

izbegla i raseljena lica 3. Razvoj mreže usluga za starija lica

2.7 Analiza institucionalnog okvira podrške i javnih servisa Skupština opštine čine 33 odbornika iz sledećih političkih partija : G 17 (11), DSS (5), SRS (5), DS (2), Pokret za Homolje (5) i Jedinstvena Srbija (5). Opštinsko veće ima 7 članova. Opštinska uprava i odeljenja: opšti poslovi, privreda, građevinski i inspekcijski poslovi, budžet i finansije. Mesne kancelarije postoje u 13 naselja u opštini. Zaposleno ukupno 64 radnika (VSS 11), (VŠS 6), (SSS 33), (NKV 14)


Opštinski uslužni centar Opštinski uslužni centar pruža usluge iz 6 oblasti a to su: Pisarnica (prijem podnesaka); Overe (overa dokumenata, overa punomoćja, overa potpisa); Informacije (izdavanje radnih knjižica, informacije vezane za boračko invalidsku zaštitu, informacije vezane za građanska stanja, informacije vezane za skupštinske poslove, informacije vezane za poslove opštinskog veća); Dečja zaštita (dečji dodatak, roditeljski dodatak, informacije vezane za dečju zaštitu); Urbanizam i odobrenje za gradnju (urbanistička obaveštenja, odobrenja za gradnju, potvrda o prijavi radova, informacije vezane za građevinarstvo); Matična služba (izdavanje izvoda iz MKR, izdavanje izvoda iz MKV, izdavanje izvoda iz MKU, izdavanje uverenja o državljanstvu, izdavanje uverenja o slobodnom bračnom stanju, davanje informacija)

Postojeće javne institucije u opštini od važnosti za strategiju Ime organizacije: JP Direkcija za izgradnju

Glavne aktivnosti: Izgradnja prostornih i urbanističkih planova, investicije,održavanje i izgradnja lokalnih i nekategorisanih puteva , komunalna delatnost, nekretnine i javno građevinsko zemljište Osnivači: Skupština opštine Žagubica Pravni oblik: Javno preduzeće Broj zaposlenih: 6 radnika (čega sa VSS 3 VŠS 2 i SSS 1 radnika) Osnovne nadležnosti: investicije,uređenje prostora,izgradnja zgrada i objekata, građevinsko zemljište (upravljanje i pribavljanje) realizacija različitih projekata od značaja za lokalnu samoupravu, projektovanje i nadzor na izgradnji , održavanje i izgradnja lokalnih i nekategorisanih puteva Principi finansiranja: budžet, projekti, Godišnji operativni troškovi u € za 2008: 914,000 Godišnji programski troškovi u € za 2008: 988,000

Ime oganizacije: JP Turistička organizacija Žagubica

Glavne aktivnosti: Razvoj, očuvanje i zaštita turističkih vrednosti na teritoriji opštine Žagubica, podsticanje programa izgradnje i unapređenje turističke infrastrukture i drugi poslovi od značaja za razvoj informativno-propagandne i promotivne delatnosti u turizmu Žagubice utvrđene zakonom Osnivači: Skupština opštine Žagubica Pravni oblik: Javno Preduzeće Broj zaposlenih: 3 Osnovne nadležnosti: Prati i analizira kretanja na domaćem i inostranim tržištima i organizuje istraživanja turističkog tržišta od interesa za informativno-propagandnu delatnost Žagubice; organizuje turističke informativno-propagandne i promotivne delatnosti, kulturne, sportske i druge manifestacije od interesa za unapređenje turizma opštine, obezbeđuje propagandno-informativna sredstva; programira i organizuje turističko-informativne punktove, priprema operativni program razvoja turizma Žagubice; učestvovanje i prezentovanje turističkih potencijala Žagubice na sajmovima turizma, vrši i druge poslove utvrđene Statutom i Zakonom Principi finansiranja: budžet, projekti, honorari, sopstvena sredstva Godišnji operativni troškovi u € za 2008: 34,150 Godišnji programski troškovi u € za 2008: 14,400

Ime oganizacije: JKP Belosavac

Glavne aktivnosti: Komunalne delatnosti I pružanje usluga građanima u oblastima od posebnog značaja. Osnivači: Skupština opštine Žagubica Pravni oblik: Javno preduzeće Broj zaposlenih: 46 radnika (od čega sa VSS 1 VŠS 1 i SSS 44 radnika) Osnovne nadležnosti: Prečišćavanje i ditribucija vode,održavanje higijene, uređenje zelenih površina i javnih prostora,održavanje ulica i puteva u naseljima,uređenje i održavanje groblja, prečišćavanje i odvođenje atmosferskih i otpadnih voda. Principi finansiranja: budžet, projekti, honorari, sopstveni prihodi Godišnji operativni troškovi u € za 2008: 682,000 Godišnji programski troškovi u € za 2008: 740,000

Ime oganizacije: Elektrodistribucija ekspozitura u Žagubici

Glavne aktivnosti: Distribucija električne enrgije i održavanje niskonaponskih i visokonaponskih sistema distribucije Osnivači: EPS Pravni oblik: Ekspozitura


Broj zaposlenih: ukupno 22 radnika Osnovne nadležnosti: Distribucija i održavanje sistema i naplata potrošnje Principi finansiranja: budžet, projekti,

Ime oganizacije: Preduzeće za puteve

Glavne aktivnosti: Održavanje, izgradnja, rekonstrukcija i sanacija putne mreže u nadležnosti Republičke direkcije za puteve Osnivači: Državno preduzeće privatizovano 2007 Pravni oblik: Privatno preduzeće Broj zaposlenih: ukupno 8 radnika Osnovne nadležnosti: Projektovanje i Izvođenje radova Principi finansiranja: projekti, honorari

Nivo zadovoljstva kvalitetom javnih usluga je dobar

Tokom proleća 2009, ispitivali smo nivo zadovljstva stanovništva javnim uslugama putem upitnika. Rezultati pokazuju sledeće:

1 – nedovoljan, 2 – dovoljan, 3 – dobar, 4 – vrlo dobar, 5 – odličan

2.8 Budžetski izvori

Najvažnija karakteristika prihoda budžeta opštine Žagubica je da su sredstva od transfera odnosno dopunska sredstva iz Budžeta Republike najznačajnija. Udeo ovih sredstava se iz godine u godinu povećavao (sa 62% u 2006. do planiranih 75% u 2009. godini). Sredstva opštinskog budžeta, koja direktno zavise od uspešnosti poslovanja privrednih subjekata

(uglavnom poreska) su po značaju daleko ispod transferisanih sredstava. Udeo najobimnijeg poreskog izvora, poreza na dohodak, se smanjio sa 19% u 2006 na 18% u 2009. godini

Tabela 10: Budžetski prihodi za 2006, 2007, 2008 i 2009. godinu Br. Tip prihoda 2006 2007 2008 2009

RSD m % RSD m % RSD m % RSD m %

1 2 5 6 7 8 9 10 11 12

I Izvorni prihodi 8,937 6% 6,825 5% 6,408 4% 14,205 8%

Usluga 1 2 3 4 5 Vrtići Osnovna škola Srednja škola Obrazovanje odraslih Dom i usluge za stare osobe Zdravstvene usluge i ustanove Uređenost parkova i zelenih površina Igrališta za decu Pešačke staze i pristupačnost za invalide Održavanje gradskih trgova i ulica Uređenost sela Održavanje putne mreže Parkirališta Dostupnost i učestalost javnog prevoza Kvalitet vode i vodovodne mreže Smeće-prikupljanje, sortiranje i odlaganje Kanalizacija Prečišćavanje otpadne vode Dostupnost interneta visokog protoka Održavanje groblja Sportski objekti i programi Biblioteka Ponuda programa za mlade Javna bezbednost Raspoloživost površina za investicije Trgovačka ponuda Kvalitet usluga opštine Rad inspekcijskih službi Podrška opštine nevladinom sektoru Bioskop


1.1. Takse (administrativne,

komunalne, turisticke)

4,356 3% 4,197 3% 4,247 3% 4,500 2%

1.2. naknada za građevinsko

zemljistre

0% 0% 0% 0%

1.3. Ostalo 4,581 3% 2,628 2% 2,161 1% 2,005 1%

1.4 Porez na imovinu 0% 0% 0% 7,700 4%

II Ustupljeni prihodi 136,303 90% 129,842 95% 155,705 96% 174,410 92%

2.1. Porez na promet 0% 23% 0% 0%

2.2. Porez na prihod 28,660 19% 28,294 23% 31,545 19% 33,410 18%

2.3. Porez na imovinu 11,832 8% 7,309 4% 5,761 4% 0%

2.4. Porez na imovinu i prenos

apsolutnih prava

0% 0% 0% 0%

2.5. Transferi 93,925 62% 90,795 86% 118,399 73% 141,000 75%

2.6. Ostalo 1,886 1% 3,444 3% 0% 0%

III Prihodi od privatizacije 274 0% 328 0% 149 0% 0%

IV Krediti 6,000 4%

-

0% 0 0% 0 0%

V Prihodi iz prethodnih godina 0% 0% 0% 0%

UKUPNI PRIHODI

151,514

100% 136,995 100% 162,262 100% 188,615 100%

Izvor: Odeljenje za finasije opštine Žagubica U strukturi budžetskih rashoda primetna je tendencija smanjivanja učešća udela troškova opštinskih tela i administracije, povećanje udela finansiranja socijalne funkcije i stvaranje makar minimalnih rezervi. Subvencije u 2009. beleže pad u odnosu na prethodne godine.

Tabela 11: Budžetski rashodi za 2006, 2007, 2008 i 2009. godinu Br. Tip rashoda 2006 2007 2008 2009

RSD m % RSD m % RSD m % RSD m %

1 2 5 6 7 8 9 10 11 12

I Opstinska tela i administracija 68,975 46% 56,319 41% 59,455 38% 74,925 40%

II Socialne funkcije (obrazovanje,

sport, kultura, socijalne

ustanove) 29,490 19% 38,684 28% 51,384 33% 54,535 29%

III Rezerve 0% 0% 0% 0%

IV Fondovi & ostalo 26 0% 92 0% 64 0% 1,350 1%

V Direkcija za izgradnju 30,703 20% 8,300 6% 14,948 10% 26,756 14%

VI Subvencije 22,122 15% 30,156 22% 31,225 20% 31,049 16%

1 Tekuce subvencije 22,122 15% 30,156 22% 31,225 20% 0%

2 Kapitalne subvencije 0% 0% 0% 0%

VII Samo-doprinosi 0% 0% - 0% 0%

VIII Ostali budzecki troskovi 0% 3,444 3% 0% 0%

UKUPNI TROSKOVI 151,316 100% 136,995 100% 157,076 100% 188,615 100%

Izvor: Odeljenje za finansije opštine Žagubica


Kapitalne investicije u opštini Žagubica, nakon 2 godine pada i stagnacije, u 2009. godini beleže rast. Grafik 11: Kapitalne investicije u opštini Žagubica za 2006, 2007, 2008 i 2009. godinu

Izvor: Izvor: Odeljenje za finansije opštine Žagubica

3 SWOT Analize zajedno sa glavnim trendovima i pitanjima za

budućnost SWOT analiza (snage, slabosti, šanse i pretnje) opštine je osnovni korak u razvoju dugoročne razvojne strategije. Zasnovan je na mišljenju i pogledima građana, političara i poslovnih ljudi kao i na analitičkom ispitivanju trenutne situacije. U ovom poglavlju naći ćete sveobuhvatan SWOT trenutnih prednosti i nedostataka naše opštine. Glavni SWOT je onda rasčlanjen na SWOT-ove: Privreda i turizam; Poljoprivreda i ruralni razvoj; Ljudi (obrazovanje, zdravlje, socijalna pitanja); Okruženje, energija, infrastruktura i pristupačnost

3.1 SWOT analiza opštine SNAGE (Strenghts)

SLABOSTI (Weaknesses)

- Ekološki čista i zdrava sredina -Poljoprivredne površine - Dobra pokrivenost infrastrukturom -Uređeno lovište, lovstvo i lovna privreda -Razvijeno pčelarstvo (oformljena Pčelarska zadruga „Homoljemed“, koja aktivno radi) -Prirodni resursi (rudna blaga, vode, šume, klima...) -Drvna industrija (pilane, ćumurane,) -Vezanost i privrženost građana opštine svojoj sredini – Vredna, kvalifikovana i marljiva radna snaga - Proizvodi sa zasticenim geogrfaskim poreklom (sir ovčiji, kravlji, koziji, med homoljski) -Niske cene priključaka na komunalnu infrasrukturu -Lokalna samouprava spremna za podršku svim strukturama u cilju unapređenja uslova života -Formiran Opštinski uslužni centar -Dom zdravlja i službe u naseljima (ambulante u

- Nedovoljno kvalitetna infrastruktura - Divlje deponije, zagađenost - Nepostojanje precizne strategije održivog razvoja - Nekontrolisano uništavanje šuma - Niska svest građana i odnos prema očuvanju životne sredine i prirodnih potencijala - Nedovoljni smeštajni turisticki kapaciteti -Neadekvatni sadržaji za mlade, -Nepostojanje adekvatnih mogućnosti za neformalno obrazovanje -Neefikasne i spore mesne zajednice. -Demografska starost područja. -Migraciona kretanja -Loša privatizacija i stečaj društvenih firmi -Mali stepen finalizacije proizvodnje -Zastarelost opreme -Prisutnost sive ekonimije


Krepoljinu, Osanici, Laznici). - Domovi kulture u svim naseljima -Udruženja građana i NVO (ekološka udruženja, lovačke i ribolovačke organizacije, kulturno umetnička društva) - Tradicionalna gostoljubivost stanovništva - Centar za socijalni rad i podrška različitim kategorijama stanovništva u stanju socijalne potrebe

-Nedostatak centra za razvoj malih i srednjih preduzeća -Nepostojanje organizacija i udruženja preduzetnika poljoprivrednika -Neiskorišćenost kapaciteta (klanica, mlekara...) - Neorganizovan otkup poljoprivrednih proizvoda - Prekomerena upotreba pesticida i herbicida u poljopriveredi

MOGUĆNOSTI (Opportunities)

PRETNJE (Threats)

-Manifestacije (međunarodni sajmovi, izložbe...) -Start up krediti -Subvencije I bespovratna sredstva -Udruživanje preduzenika i stvaranje klastera -Državne olakšice -Investitori (strani i domaći) -Izvoz poljoprivrednih proizvoda -Pristup EU,IPA-fondovi -Investiranje od strane države - Privlačenje investicija i kapitala sa strane - Projekat Regionalne deponije u Petrovcu -Osnivanje udruženja Homoljaca u opštinama u Srbiji, okruženju i inostranstvu. -Prekogranicna saradnja -Zakon o ravnomernom reg.razvoju -Projketi za zaposljavanje (subvencije za samozaposljavanje)

-Loš ravnomerni regionalni razvoj -Ukidanje državnih olakšica -Dalja nepovoljna kretanja u oblasti kreditne politike -Liberalizacija tržišta -Politička situacija i promena političkog ambijenta - Zakonska regulativa (marginalizovanje opštine) - Disparitet cena i monopol -Svetska ekonomska kriza -Politička nestabilnost -Neblagovremeni prilivi sredstava iz budžeta RS -Preusmerenje glavnih saobraćajnih koridora na teritorije drugih opština -Globalno zagađenje -Komplikovana zakonska procedura za investicije. -Gašenje pojedinih državnih službi na nivou opštine -Udaljenost visokoškolskih ustanova i srednjih stručnih škola -Beogradizacija (centralizacija)


3.1.1 SWOT: Privreda i turizam

SNAGE (Strenghts)



3.1.2 SWOT: Poljoprivreda i ruralni razvoj

-Prirodni resursi (rudna blaga, vode, šume, klima...) -Lokalne manifestacije -Drvna industrija (pilane, ćumurane,) -Proizvodni pogoni -Ljudski resursi -Stabilna politička situacija -Rudarstvo (mrki ugalj, ukrasni kamen, kvarcni pesak, volfram, zlato...) -Izgradnja etno sela -Poljoprivredna gazdinstva -Turizam (seoski, lovni, ribolovni, manastirski, magijski) --Lovišta i reke (potencijali za lov i ribolov, pastrmka, krupna i sitna divljač)) -Domaća radinost -Jedinstvena specifična hrana sa geografskim zaštićenim poreklom (rakija, jagnje, med) -Likovne kolonije -Flaširanje vode -Jevtine usluge -Vezanost i privrženost građana opštine svojoj sredini

-Vredna, kvalifikovana i marljiva radna snaga -Niske cene priključaka na komunalnu infrasrukturu

-Udaljenost od velikih gradskih centara -Loše stanje puteva -Loša privatizacija i stečaj društvenih firmi -Mali stepen finalizacije proizvodnje -Pasivnost stanovništva -Nepostojanje industrijskih zona -Nedovoljan preduzetnički duh i samoinicijativa -Nedovoljno visoko kvalifikovana radna snaga -Zastarelost opreme -Visoka starosna struktura stanovništsva -Nedostatak novca i siromaštvo stanovništva -Nedovoljno znanje stranih jezika -Rast nezaposlenisti -Odliv mladih i kvalifikovanih kadrova -Prisutnost sive ekonimije -Nedostatak sopstvenih razvojnih sredstava -Nedostatak centra za razvoj malih i srednjih preduzeća -Nepovoljna starosna struktura zaposlenih -Nerazvijen preuzetnički duh -Nizak životni standard -Nepostojanje organizacija i udruženja preduzetnika -Loša struktura MSP - Nedostatak kadrova angažovanih u turizmu

MOGUĆNOSTI (Opportunities)

PRETNJE (Threats)

-Manifestacije (međunarodni sajmovi, izložbe...) -Mogućnost korišćenja novih energetskih potencijala i ulaganje u nerazvojena područja -Start up krediti -Subvencije i bespovratna sredstva -Udruživanje preduzetnika i stvaranje klastera -Državne olakšice -Marginalno područje -Interesovanje investitora za Crni vrh -Investitori (strani i domaći)

-Loš ravnomerni regionalni razvoj -Elementarne nepogode -Ukidanje državnih olakšica -Dalja nepovoljna kretanja u oblasti kreditne politike -Liberalizacija tržišta -Usporavanje reformi -Neulazak u EU -Politička situacija i promena političkog ambijenta -Neselektivna i nestimulativna ekonomska politika

SNAGE (Strenghts)



3.1.3 SWOT: Ljudi (obrazovanje, zdravlje, socijalna pitanja...)

- Ekološki čista i zdrava sredina - Područje pogodno za bavljenje poljoprivredom (stočarstvo i voćarstvo) - Kvalitetni poljoprivredni proizvodi (med, sir, jagnje, rakija, jagnje...) - Proizvodi sa zaštićenim poreklom (sir ovčiji, kravlji, koziji, med homoljski) -Poljoprivredne površine -Velike mogućnosti za razvoj stočarstva, proizvodnja zdrave hrane -Oformljena poljoprivredna služba - Pozitivan imidž opštine - Dovoljno nezaposlenog stanovništva koje može da se bavi poljoprivredom - Lov i ribolov -Uređeno lovište

- Staračka domaćinstva - Zastarela mehanizacija - Neprobuđena svest o udruživanju - Nezainteresovanost - Nestručnost i nedostatak potrebnih stručnih kadrova - Neiskorišćenost kapaciteta (klanica, mlekara...) - Usitnjenost parcela - Neorganizovan otkup poljoprivrednih proizvoda - Tradicionalno bavljenje poljoprivredom (svaštarenje) - Slaba edukovanost poljoprivrednika - Prostorna udaljenost od većih gradskih centara - Nekontrolisana upotreba pesticida i neorganskih sredstava -Sitni posedi - Loše stanje infrastrukture

Mogućnosti (Opportunities)

Pretnje (Threats)

- Pokretanje i aktiviranje kapaciteta - Izvoz poljoprivrednih proizvoda - Potencijali zakoni u oblasti upravljanja imovinom -IPA fondovi

- Svetska ekonomska kriza - Zagađenje - Zakonska regulativa (marginalizovanje opštine) - Disparitet cena i monopol

SNAGE (Strenghts)



3.1.4 SWOT: Okruženje, energija, infrastruktura i pristupačnost

-Lokalna samouprava spremna za podršku svim strukturama u cilju unapređenja uslova života -Opštinski uslužni centar -Mreža ustanova prilagođena potrebama stanovništva (predškolsko, osnovno, srednje obrazovanje, javneslužbe) -Dom zdravlja i službe u naseljima (ambulante u Krepoljinu, Osanici, Laznici). -Domovi kulture u svim naseljima -Sport-turniri,tereni, -Udruženja građana i NVO (ekološka udruženja, lovačke i ribolovačke organizacije, kulturno umetnička društva) -Državne institucije (Katastar, Uprava prihoda, Policija,Sud, republičke inspekcije) -Biblioteka -Zainteresovanost građana za unpaređenje kvaliteta i standarda života -Tradicionalna gostoljubivost stanovništva -Vašari i slične manifestacije. -Crkve i manstiri -Organizovanost poljoprivredne službe. -Međugradski prevoz- dovoljan broj polazaka -Relativno dobra pokrivenost prodajnim i uslužnim delatnostima -Centar za socijalni rad i podrška različitim kategorijama stanovništva u stanju socijalne potrebe

-Neadekvatni sadržaji za mlade, -Nepostojanje adekvatnih mogućnosti za neformalno obrazovanje -Neadekvatna iskorišćenost NVO sektora i udruženja građana u okviru realizacije razvojnih projekata. -Nebriga o kulturi, prirodi i tradiciji područja -Nemogućnost organizovanog učenja stranih jezika -Spor priliv investicija i nemogućnost zaposlenja mladih -Skupo školovanje dece na strani. -Nekvalitetan autobuski prevoz u lokalu. -Nezainteresovanost mladih za život i rad u lokalnoj zajednici -Neefikasne i spore mesne zajednice. -Nedostatak sredstava. -Demografska starost područja. -Migraciona kretanja -Neadekvatna struktura uslužnih delatnosti po naseljima -Nepostojanje parka u Žagubici


Pretnje (Threats)

-Privlačenje investicija i angažovanje kapitala naših ljudi -Povoljni kreditni uslovi i podsticaji -Osnivanje udruženja Homoljaca u opštinama u okruženju, Srbiji i inostranstvu. -Konkursi međunarodnih organizacija i donatora -IPA fondovi -Priključenje Srbije i ulazak u EU --Novi projekti i programi (Exchange i Pomoć u kući, kancelarija za mlade)

-Nedovoljna saradnja državnih institucija sa lokalnom samoupravom -Svetska ekonomska kriza -Gašenje pojedinih državnih službi na nivou opštine -Zakonska regulativa -Neadekvatan odnos Ministarstava prema resursima u Homolju -Politička nestabilnost -Populaciona politika - Udaljenost visokoškolskih ustanova i srednjih stručnih škola

SNAGE (Strenghts)



3.2 Zaključci: konkurentne prednosti, glavni trendovi, moguće intervencije Zasnovano na socio ekonomskoj, analizi životne sredine i SWOT-a, razmotreni su sledeći glavni pravci i mogućnosti delovanja u opštini Žagubica. Zaključak 1 Osnovni trend u opštini Žagubica bazira se na prepoznavanju šansi koje se ukazuju na bazi povećane tražnje kako za ekološki čistom i nezagađenom hranom, tako i za ostalim proizvodima koji proističu iz rada proizvodnih pogona koji ne bi narušavali očuvanu prirodnu sredinu. Zaključak 2

-Povoljni klimatski uslovi - Hidropotencijal -Dobra razvijenoost distributivne elektro mreže (dalekovodi) - Čist vazduh - Čista netaknuta priroda (ekologija) -Konstantno povoljni vetrovi u cilju izgradnje vetrenjača -Vodni resursi - Dobar geografski položaj - Pokrivenost mobilnom telefonijom - Pokrivenost fiksnom telefonijom - Rasprostranjenost lokalnih puteva - Prirodne retkosti i znamenitosti -Šuma i šumska bogatstva -Postojanost strukture vodosnabdevanja u naseljima -Organizovano iznošenje smeća - Interesovanje dece i omladine za unapređenje životne sredine - Ambijentalnost područja i atraktivne lokacije

- Nepostojanje optičkog kabla - loša telefonska i net komunikacija - Prekomerena upotreba pesticida i herbicida u poljopriveredi - Divlje deponije, zagađenost - Loša regionalna putna infrastruktura kao prepreka razvoju turizma - Nepostojanje planskih dokumenata - Nepostojanje precizne strategije održivog razvoja - Nekontrolisano uništavanje šuma - Neadekvatno vodosnabdevanje stanovništva - Pogrešna percepcija reka - Nedostatk kanalizacije - Niska svest građana i odnos prema očuvanju životne sredine i prirodnih potencijala - Loše stanje lokalne putne infrastrukture - Nedostatak kadrova - Sve lošiji estetski izgledi naselja - Nezainteresovanost stanovništva - Nebriga stanovništva za očuvanje i zaštitu reka i izvorišta


Pretnje (Threats)

-Pristup EU,IPA-fondovi -Investicije iz EU -Investiranje od strane države - Projekat Regionalne deponije u Petrovcu

-Svetska ekonomska kriza -Kašnjenje u procesu pridruživanja EU -Politička nestabilnost -Neblagovremeni prilivi sredstava iz budžeta RS -Preveliki uticaj politike -Preusmerenje glavnih saobraćajnih koridora na teritorije drugih opština -Globalno zagađenje -Komplikovana zakonska procedura za investicije - Nove tehnologije i zagađenje područja - Ukidanje pojedinih instiitucija - Nepovoljna demografska kretanja i status opštine - (gašenje) -Primena novih tehnologija i mogućnosti zagađenja


Položaj opštine Žagubica, koji sa izvesnog aspekta deluje restriktivno na razvoj privrede usled udaljenosti od većih centara, usled nepostojanja zagađivača predstavlja veliku prednost u ekonomiji baziranoj na korišćenju čistih tehnologija, ruralnom turizmu i proizvodnji zdrave hrane. Zaključak 3 Veliki priodni resursi u vidu hidropotencijala, rudnog blaga, šuma pa i mogućnosti za korišćenje alternativnih izvora energije (energija vetra), pružaju mogućnost za razvoj različitih privrednih grana kao što su gajenje pastrmke, dobijanje struje iz manjih hidrocentrala, eksploatacija mrkog uglja, ukrasnog kamena, kvarcnog peska, volframa, proširenje primarne drvne industrije (pilane i ćumurane). Naročit akcenat mora biti stavljen na razvoj privrede koja će većim stepenom finalizacije u svim gore nabrojnim oblastima doneti veći prihod i omogućiti veću zaposlenost u poređenju sa pukom eksploatacijom sirovina koja je dominirala do sada. Zaključak 4 Opšta spoznaja u svetu o vrednosti čiste i nezagađene hrane predstavlja izuzetnu šansu za dalji razvoj ionako specifične poljoprivrede u opštini Žagubica. Planiniski venci koji okružuju ovu oblast, stvaraju mikroklimat i daju sredinu izolovanu od negativnih uticaja u kojoj se može podići na viši nivo proizvodnja meda, sira, ovaca, lekovitog bilja. Dalji rad na priznavanju geografskog porekla poljoprivrednih proizvoda sa ovog područja je samo preduslov za stvaranje brendova u punom značenju tog pojma, koji bi omogućili plasman čak i na probirljivom EU tržištu. Zaključak 5 Izuzetne prirodne lepote u kombinaciji sa tradicionalnom gostoljubivošću stanovništva i ponudom izvrsne hrane daju velike mogućnosti za razvoj turizma. Sve veća potražnja za seoskim turizmom stavlja opštinu Žagubica u sam fokus ukoliko bi sve prednosti bile valorizovane, a nedostaci otklonjeni. Obilje ribom bogatih vodotokova, kao i razvijena tradicija lovstva, dobra su osnova za lovni i ribolovni turizam. Za razliku od gore navedenih vidova turizma koji se mogu unaprediti u relativno kratkom vremenskom periodu, zimski, skijaški turizam sa pratećom infrastrukturom i obučenosšću koju zahteva, može biti dugoročnije stremljenje opštine Žagubica. U svakom slučaju potrebno je krenuti sa pripremnim aktivnostima i za ovaj vid turizma jer su prirodni potencijali veliki. Zaključak 6 Preduslov za iskorišćavanje svih šansi koje su nabrojane u prethodnim zaključcima je eliminacija ili bar ublažavanje nedostataka koji se sreću u opštini Žagubica, a vezani su za sledeće oblasti: nepovoljna kvalifikaciona i starosna struktura stanovništva, nedovoljan preduzetnički duh i pasivnost stanovništva, neplanska eksloatacija prirodnih resursa, opasnost od zagađenja usled postojanja divljih deponija, loša sveukupna komunalna infrastruktura. Rad na prethodno pobrojanim nedostacima stvorio bi takođe uslove za poboljšanje situacije u oblasti socijalne zaštite, kulture i sporta. Lokalna strategija održivog razvoja uzela je u obzir sve nabrojane prednosti i nedostatke i na osnovu njih predložila Strateške Ciljeve, Prioritete i Mere kao instrumente kojima će se prednosti valorizovati na tržištu, a nedostaci otkloniti u maksimalno mogućem obimu. Implementacija strategije će se vršiti kroz pripremu i sprovođenje akcionih planova koji će sadržati listu konkretnih projekata koji treba da se realizuju u cilju razvoja privrede, unapređenja sporta, kulture, obrazovanja i socijalne zaštite, poljoprivrede i turizma kao i poboljšanja infrastrukture.

4 Strategija: Vizija, misija, ciljevi i prioriteti Analiza stanja opštine, kao i znanje i iskustvo zainteresovanih strana predstavljeno kroz SWOT analizu, bili su glavni temelji pri izradi Lokalne strategije održivog razvoja u opštini Žagubica 4.1 Vizija

Opština Žagubica – oaza očuvane prirode, zajednica zadovoljnih građana zaposlenih u privredi zasnovanoj na dostupnim

prirodnim resursima, čistim tehnologijama i tradiciji.


Koristeći svoju osnovnu komparativnu prednost-očuvanu životnu sredinu, opština Žagubica će nastojati da unapredi privredu baziranu na čistim tehnologijama, organsku proizvodnju hrane i ruralni turizam utemeljen na tradiciji kako bi stvorila uslove uslove za zapošljavanje, rad i ostanak mladih i privlačenje investicija od strane dijaspore i drugih zainteresovanih investitora. 4.2 Misija i vrednosti Misija Opštine Žagubica je ekonomsko jačanje kroz korišćenje i valorizaciju raspoloživih resursa. Jačanje kapaciteta lokalne zajednice i unapređenje infrastrukture putem angažovanja svih članova zajednice, a uz očuvanje ekoloških i prirodnih vrednosti i kulturnog nasleđa. U ostvarenju misije, poštovaćemo sledeće vrednosti: Racionalno i savesno korišćenje resursa. Briga o izuzetnom priodnom potencijalu opštine. Privreda u službi prirode, a ne obrnuto. Odgovornost Opštinski funkcioneri i svi javni službenici odgovorni su za svoj rad i odnose prema građanima što se svakodnevno kontroliše. Timski rad Podela nadležnosti u sprovođenju misije uz preciznu koordinaciju i dogovor. Uključenje svih stručnih potencijala Angažovanje pojedinaca i institucija iz opštine, regiona, republike na ostvarenju misije. Doslednost Istrajavanje u zacrtanim ciljevima. Otvorenost Svi procesi i radnje na realizaciji misije opštine će biti stalno dostupni svim građanima na uvid. Kontinuirano obrazovanje Praćenje trendova, inovacija i rešenja koja mogu da se primene u realizaciji misije. 4.3 Strateški ciljevi, prioriteti i mere Ciljevima i prioritetima želimo jasnije da prikažemo pravce razvoja u naredne 4 godine. U cilju realizacije vizije, naša zajednica je postavila 2 strateška cilja i 5 prioritetnih područja (osnove razvoja). Slika 12: Naša strategija

Opština Žagubica-oaza očuvane prirode,zajednica zadovoljnih gradjana zaposlenih u privredi zasnovanoj na dostupnim

prirodnim resursima, čistim tehnologijama i tradiciji


Unapredjenje uslova za razvoj privrede i otvaranje

radnih mesta

Unapredjenje uslova življenja

Unapredjenje

turističke, poljoprivredne i

ruralne infrastrukture i ponude

Razvoj preduzetništva i

stvaranje ambijenta za privlačenje

investicija

Unapredjenje infrastrukture

Zaštita životne sredine

Unapredjenje institucija obrazovanja, zdravstva,

sporta, kulture i socijalne zaštite

Priprema domaćinstva za

bavljenje poljoprivredom i

rurarlnim turizmom

Podrška osnivanju i projektima

strukovnih udruženja i poljoprivrednih

zadruga

Rekonstrukcija postojeće putne mrežei izgradnja

novih lokalnih saobraćajnica

Promocija

obnovljivih izvora energije

Unapredjenje ponude zdravstvenih usluga

Unapredjenje naselja

Organizovanje neformalnog

obrazovanja u oblasti

preduzetništva poljoprivrede i

turizma

Rekonstrukcija, sanacija i izgradnja vodovodne

mreže u naseljima

Regulisanje problema odlaganja

otpada

Rekonstrukcija i adaptacija škola i

modernizacija nastave

Priprema za investicije u rekreacijsku infrastrukturu

Promocija resursa opštine i program podrške budućim

investitorima

Rekonstrukcija NN elektro mreže

Izgradnja kanalizacione mreže

Rekonstrukcija,izgradnja

i opremanje sportskih objekata i podrška

osnivanju novih klubova

Promocija i realizacija novih sadržaja kulturne baštine i lokalnih

proizvoda

Podrška razvoju

industrije i rudarstva i stvaranje uslova za

unapredjenje poslovnih kapaciteta

Unapredjenje telekomunikacione

infrastrukture

Unapredjenje i

promocijanovih vidova socijalnih usluga na

području opštine

5 Prioritetne oblasti i mere delovanja 5.1 Prioritetna oblast 1: Unapređenje turističke,poljoprivredne i ruralne

infrastrukture i ponude

5.1.1 Mera 1.1 Priprema poljoprivrednih domaćinstava za bavljenje poljoprivredom I ruralnim turizmom

Opis:

Organizovanje seminara i edukacija za poljoprivredna domaćinstva zaintresovana za poljoprivredu ruralni turizam; Priprema smeštajnih kapaciteta za kategorizaciju, Organizovanje promotivnih tura u poljoprivrednim domaćinstvima zainteresovanim za ruralni turizam,definisanje I promocija ponude

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009

2016


Broj edukacija Broj kategorisanih ležajeva Broj promotivnih tura Potpisani ugovori sa turističkim agencijama I definisani sadržaji ponude

1 0 0 0

5 300

5 5

5.1.2 Mera 2.1 Unapređenje naselja Opis:

Donošenje seta mera od strane opštine u cilju unapređenja izgleda naselja i sporovođenje tih mera


2016

Izgled naselja Organizovanost službi za podršku ruralnom razvoju naselja

Nesređeni prilazi turističkim atrakcijama

Nepostojanje službe za poderšku ruralnom razvoju

Sređeni prilazi turističkim atrakcijama

Osnovana agencija-kancelarija za podršku ruralnom razvoju

5.1.3 Mera 3.1 Priprema za investicije u rekreacijsku infrastrukturu Opis: Obeležavanje biciklističkih, trim I planinarskih staza i vidikovaca Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009

2016

Obeležene staze Vidikovci Izletišta

Nesređene bicilkističke i pešačke staze u dužini od 600 km

- -

Potpuno sređene, markirane staze u dužini od 300 km

5 sređenih vidikovaca 3 sređena izletišta

5.1.4 Mera 4.1 Promocija i realizacija novih sadržaja kulturne baštine i lokalnih proizvoda

Opis:

Formiranje baze podataka za svako mesto sa svim specifičnostima kulturne baštine; Promocija kulturne baštine na sajtu, manifestacijama i promocijama; Organizovanje novih manifestacija sa lokalnim specifičnostima; Zaštita geografskog porekla sira i rakije


2016

Baza podataka o specifičnostima kulturne baštine Proizvodi sa zaštićenim geografskim poreklom

-

-

Formirana i operativna

Sir i rakija sa zaštićenim geografskim poreklom

5.2 Prioritetna oblast 2: Razvoj preduzetništva i stvaranje ambijenta za

privlačenje investicij 5.2.1 Mera 2.1. Podrška osnivanju i projektima strukovnih udruženja i

poljoprivrednih zadruga Opis: Obezbeđivanje kancelarija sa pratećom infrastrukturom za rad


udruženja; Oživljavanje starih i stvaranje novih strukovnih udruženja I zadruga


2016

Broj udruženja Broj zadruga

4 5

6 7

5.2.2 Mera 2.2. Organizovanje neformalnog obrazovanja u oblasti preduzetništva, poljoprivrede i turizma

Opis:

Organizacija seminara, radionica, zimskih i letnjih škola, razmena iskustava sa primerima dobre prakse


2016

Broj učesnika na predavanjima i seminarima Broj seminara godišnje

100

3

400

6

5.2.3 Mera 2.3. Promocija resursa opštine i program podrške budućim investitorima

Opis:

Prezentacija resursa opštine putem medija; Izrada prezentacije resursa na sajtu opštine Žagubica; Izrada reklamnog materijala (brošure, leci, posteri, bilbordi); Učešće na sajmovima


2016

Broj investitora 5 20 5.2.4 Mera 2.4. Podrška razvoju industrije i rudastva i stvaranje uslova za unapredjenje poslovnih kapaciteta Opis:

Podrška aktiviranju postojećih industrijskih I rudarskih kapaciteta, otvaranje novih kapaciteta na bazi raspoloživih resursa I obezbedjivanje uslova za otvaranje zona privređivanja


2016

Kapaciteti u radu Kapaciteti van funkcije (ne rade) Obezbedjene lokacije

4 5 -

9 1

1 5.3 Prioritetna oblast 3: Unapređenje infrastrukture


5.3.1 Mera 3.1. Rekonstrukcija postojeće putne mreže i izgradnja novih lokalnih saobraćajnica

Opis:

Izvršiti rekonstrukciju, sanaciju i popravku lokalnih i nekategorisanih puteva kao i ulica u naseljima (poboljšati uslove korišćenja puta-putni jarkovi, nivelete, kolovozni zastor, trase, rigole, propusti, saobraćajna signalizacija)

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Stanje puteva

60 km pod asfaltom od toga 50% u lošem stanju

60 km lokalnih puteva pod tucanikom; na 50% puteva udarne

rupe Preko 300 km nekategorisanih

puteva; 70% ovih puteva oštećeno

70 km pod asfaltom, uređen kolovozni zastor

Sanirani lokalni putevi pod tucanikom (poravnati, uvaljani)

Uređeno 60% nekategorisanih

puteva

5.3.2 Mera 3.2. Rekonstrukcija, sanacija i izgradnja vodovodne mreže u

naseljima Opis:

Izvršiti rekonstrukciju postojeće zastarele vodovodne mreže, izgraditi novu vodovodnu mrežu u naseljima gde ne postoji; Izvršiti rekonstrukciju izvorišta i kaptirati nova izvorišta; Poboljšati higijensku ispravnost vode.


2016

Stanje vodovodne mreže

Seoski vodovodi

Sistem “Belosavac” za Žagubicu i Suvi Do dotrajao (izgrađen 1974);

azbestni ceveovod

14 samostalnih seoskih vodovoda sa nedovoljnom količinom vode lošeg kvaliteta iz neadekvatne

vodovodne mreže

Rekonstruisan I proširen sistem “Belosavac” na Izvaricu, Ribare, Vukovac, Milatovac, Jošanicu i

Laznicu Izgrađen sistem “Krupajsko vrelo” za naselja Krupaja, Sige, Milanovac

i sanirani preostali samostalni vodovodi (Laznica i Selište)

5.3.3 Mera 3.3. Rekonstrukcija nisko-naponske elektro mreže Opis:

Izvršiti rekonstrukciju nisko-naponske mreže uvođenjem novih trafo stanica (10/04kV); zamena drvenih stubova betonskim, zamena neodgovarajućih elektro kablova radi obezbeđenja zadovoljavajućeg napona u svim delovima naselja.


2016

Trafo-stanice Noseći stubovi za električnu instalaciju

20 starih trafo-stanica neadekvatne funkcije 1000 drvenih stubova

Dograđeno 10 novih trafo-stanica

300 drvenih stubova (700 betonskih)


5.3.4 Mera 3.4. Unapređenje telekomunikacione infrastrukture Opis:

Izvršiti postavljanje optičkog kabla; Poširiti TT mrežu u svim naseljima

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Stanje optičkog kabla Pokrivenost TT mrežom

Postoji optički kabl do Ždrela, nedostaje 29 km opt.kabla

10% stanovništva nije obuhvaćeno TT mrežom

Postavljen potpuno optički kabl kroz opštinu

Manje od 5% stanovništva nije obuhvaćeno TT mrežom

5.4 Prioritetna oblast 4: Zaštita životne sredine

5.4.1 Mera 4.1 Promocija obnovljivih izvora energije

Opis:

Upoznavanje stanovništva sa započetim aktivnostima na iskorišćavanju potencijalnih obnovljivih izvora energije (energija vetra, hidroenergija, biomasa, energija sunca)

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Informisanost stanovništva o obnovljivim izvorima energije Projekti korišćenja obnovljivih izvora energije

Niska svest i informisanost stanovništva

Započeto nekoliko projekata

Upoznato 60% stanovništva sa ovom temom

Puštene u rad 2 centrale sa različitim izvorima energije

5.4.2 Mera 4.2. Regulisanje problema odlaganja otpada Opis:

Reorganizacija postojećeg sistema odlaganja otpada kroz selektivno odlaganje (reciklaža) iz domaćinstava i privrede; Ukalanjanje divljih deponija i izgradnja opštinske ili regionalne sanitarne deponije; Regulisanje odlaganja otpada sa javnih površina

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Broj stanovnika obuhvaćen odnošenjem smeća Broj divljih deponija Broj kanti za smeće na javnim površinama

25 %

Preko 200 30

70%

30 100

5.4.3 Mera 4.3. Izgradnja kanalizacione mreže Opis:

Izgraditi kanalizacione sisteme u većim naseljima; Izraditi nedostajuću projektnu dokumentaciju; Izvršiti priključenje 30% stanovnika na novu mrežu.

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Sistem odvođenja otpadnih voda Projektna dokumentacija za Krepoljin

Ne postoji organizovano odvođenje otpadnih voda

Započeta izrada projektne

dokumentacije

Završena izgradnja sistema u Žagubici ipri kraju izgradnja Laznici

i priključeno 60% stanovništva u tim naseljima

Završena projektna dokumentacija i započeti radovi

Septičke jame Velik broj septičkih jama Sanirano 50% septičkih jama


5.5 Prioritena oblast 5: Unapređenje institucija obrazovanja, sporta, zdravstva,kulture i socijalne zaštite

5.5.1 Mera 5.1. Unapređenje ponude zdravstvenih usluga

Opis: Kupovina rentgen aparata i otvaranje odeljenja za dijalizu; Stavljanje u

funkciju zatvorenih ambulanti

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Oprema Odeljenje za dijalizu Seoske ambulante

1 stari rentgen aparat - 3 neaktivne seoske ambulante

1 novi rentgen aparat otvoreno odeljenje za dijalizu 2 seoske ambulante u funkciji

5.5.2 Mera 5.2. Rekonstrukcija i adaptacija škola i modernizacija nastave Opis:

Rekonstrukcija krovova, plafona, zamena dotrajale stolarije; Otvaranje i opremanje kabineta; Pokretanje inicijative za otvaranje novih obrazovnih smerova

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Škole Kabineti Smerovi u srednjoj školi

- -

1 odeljenje IV stepen

Rekonstruisani krovovi i zamenjena stolarija

Novi opremljeni kabineti 2 odeljenja IV stepen

5.5.3 Mera 5.3. Rekonstrukcija, izgradnja i opremanje sportskih objekata i

podrška osnivanju novih klubova Opis:

Izgradnja sportskog kompleksa “Izvor” u Žagubici;Izgradnja sportskih terena za male sportove po naseljima; Osnivanje opštinskog sportskog saveza

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Sportski kompleks “Izvor” Sportski tereni u naseljima

Opštinski sportski savez

Delimični izgrađen 9 terena u naseljima

-

Sportski kompleks u završnoj fazi 13 terena u naseljima Osnovan i u funkciji

5.5.4 Mera 5.4. Unapređenje i promocija novih vidova socijalnih usluga na

području opštine Opis:

Unapređenje projekta “Pomoć u kući” kroz institucionalizaciju; Otvaranje savetovališta za mlade; Pomoć korisnicima socijalne zaštite putem radnog angažovanja.

Indikatori ostvarenja: Najnoviji dostupni podaci 2009 2016 Broj geronto domaćica Agencija za pružanje podrške Savetovalište za mlade

4 povremeno angažovane -

-

6 stalno angažovanih Oformljena agencija za pružanje gerento podrške Otvoreno I funkcionalno

Lokalna strategija održivog razvoja opštine Žagubica 2009 - 2014 48

6 Inter – sektorske teme (sledeći korak) 6.1 Pol i jednakost I smanjenje siromaštva

Prioritet Меra Usklađenost sa prioritetima nacionalne strategije za smanjenje siromaštva

Aspekt rodne ravnopravnosti: donošenje odluka, ekonomski razvoj

Socijalna uključivost: potencijalni trošak/ dobit od mere

Povećana mogućnost zapošljavanja (preduzetništvo i MSP)

Povećana efikasnost socijalne zaštite i podrške (veća pokrivenost i kvalitet)

Poboljšana zdravstvena zaštitu ugroženih grupa (primarna i preventivna)

Poboljšano obrazovanje ugroženih grupa (uključenost i tržišna orijentacija)

1. Unapređenje

turističke poljoprivredne i

ruralne infrastrukture i

ponude

1.1

Priprema poljoprivrednih domaćinstava za bavljenje poljoprivredom i ruralnim turizmom

+ 0 0 0 + +

1.2

Unapređenje naselja + 0 0 0 0 +

1.3

Priprema za investiciju u rekreacijski turizam

+ 0 0 0 + +

1.4

Promocija I realizacija novih sadržaja kulturne baštine i lokalnih proizvoda

+ 0 0 0 * *

2. Razvoj

preduzetništva i stvaranje

ambijenta za privlačenje investicija

2.1

Podrška osnivanju i projektima strukovnih udruženja i poljoprivrednih zadruga

+ 0 0 0 + +

2.2

Organizovanje neformalnog obrazovanja u oblasti preduzetništva, poljoprivrede i turizma

+ 0 0 0 + +

2.3

Promocija resursa opštine i program podrške budućim investitorima

+ 0 0 0 + +

2.4

Podrška razvoju industrije i rudarstva stvaranju uslova za unapredjenje poslovmnih kapaciteta

+ 0 0 0 + +

3. Unapređenje infrastrukture

3.1

Rekonstrukcija postojeće putne mreže i izgradnja novih lokalnih saobraćajmica

+ 0 0 0 0 +

3.2

Rekonstrukcija, sanacija i izgradnja vodovodne mreže u naseljima

+ 0 + 0 0 +

3.3

Rekonstrukcija NN mreže

+ 0 0 0 0 +

3.4

Unapređenje telekomunikacione infrastrukture

+ 0 0 0 0 +

4. 4. Promocija obnovljivih 0 0 0 0 0 +


Zaštita životne sredine

1 izvora energije 4.2

Regulisanje problema odlaganja otpada + 0 + 0 0 +

4.3

Izgradnja kanalizacione mreže + 0 + 0 0 +

5. Jačanje institucija

obrazovanja, zdravstva, sporta i

socijalne zaštite

5.1

Unapređenje ponude zdravstvenih usluga

0 0 + 0 0 +

5.2

Rekonstrukcija i adapracija škola i modernizacija nastave

0 0 0 + 0 +

5.3

Rekonstrukcija, izgradnja i opremanje sportskih objekata i osnivanje novih klubova

0 0 0 0 0 +

5.4

Unapređivanje i promocija novih vidova socijalnih usluga na području opštine

+ + + 0 + +

(+ usklađeno/pozitivna veza) (0 nema uticaja) (- negativan uticaj)

6.2 Životna sredina i prostorno i urbano planiranje Prioritet Меra Uticaj na

korišćenje zemljišta i

infrastrukturu

Uticaj na očuvanje životne sredine

Uticaj na prostorno i

urbano planiranje

Uticaj na prirodno i kulturno nasleđe

Potencijalna šteta/korist

akcije za životnu sredinu

1. Unapređenje turističke infrastrukture i ponude

1.1 Priprema poljoprivrednih domaćinstava za bavljenje ruralnim turizmom

+ + 0 0 +

1.2 Unapređenje naselja + + + 0 + 1.3 Priprema za

investiciju u rekreacijski turizam

+ + 0 0 +

1.4 Promocija I realizacija novih sadržaja kulturne baštine i lokalnih proizvoda

0 + 0 + +

2. Razvoj preduzetništva i stvaranje ambijenta za privlačenje investicija

2.1 Podrška osnivanju strukovnih udruženja i poljoprivrednih zadruga

0 0 0 0 +

2.2 Organizovanje neformalnog obrazovanja u oblasti preduzetništva, poljoprivrede i turizma

0 0 0 0 +

2.3 Promocija resursa opštine i program podrške budućim investitorima

+ 0 0 0 +

3. Unapređenje infrastrukture

3.1 Rekonstrukcija postojeće putne mreže i izgradnja novih lokalnih saobraćajmica

+ + + 0 +

3.2 Rekonstrukcija, sanacija i izgradnja vodovodne mreže u naseljima

+ + + 0 +

3.3 Rekonstrukcija NN + 0 0 0 +


mreže 3.4 Unapređenje

telekomunikacione infrastrukture

+ 0 0 0 +

4. Zaštita životne

sredine

4.1 Promocija obnovljivih izvora energije

+ + 0 0 +

4.2 Regulisanje problema odlaganja otpada + + 0 0 +

5. Jačanje

institucija obrazovanja,

zdravstva, sporta i

socijalne zaštite

5.1 Unapređenje ponude zdravstvenih usluga

0 0 0 0 0

5.2 Rekonstrukcija i adapracija škola i modernizacija nastave

0 0 + + +

5.3 Rekonstrukcija, izgradnja i opremanje sportskih objekata i osnivanje novih klubova

0 0 0 0 +

5.4 Unapređivanje i promocija novih vidova socijalnih usluga na području opštine

0 0 0 0 0

(+ usklađeno/pozitivna veza) (0 nema uticaja) (- negativan uticaj) 7 Implementacija (sledeći korak) Usvajanje strategije nije kraj procesa. To je početak njegovog najtežeg dela – implementacije. To je obaveza prema našim stanovnicima i građanima tako da je - Opštinsko veće odgovorno za nadgledanje implementacije strategije.

- Partnerski savet, stručne službe Opštinske uprave i radna tela (po oblastima) su odgovorni za implementaciju strategije i sprovode aktivnosti : podrška procesu strateškog planiranja, priprema, praćenje i izveštavanje o procesu realizacije projekata za lokalni razvoj, privlačenje novih i širenje lokalnih poslovnih aktivnosti, direktna podrška lokalnoj zajednici kroz organizovanje kontakata sa preduzetnicima, edukaciju i treninge, priprema i organizovanje kampanja, promocija opštine i njenih potencijala, predlaganje mera za unapređenje privrednog razvoja.

- Sistem monitoringa i evaluacije će biti ojačan uključivanjem stalnih radnih tela Skupštine opštine Žagubica u proces nadgledanja implementacije

- Koordinator strategije treba da izveštava na svakih šest meseci Opštinsko veće, a godišnje Skupštinu opštine o svom napredovanju.

- Akcioni plan se prepravlja i dopunjava svake godine. - Strategija se smatra glavnom osnovom za budžet, prostorno planiranje kao i druge sektorske

programe.


7.1 Institucionalni okvir Opštinsko veće je odgovorno telo za nadgledanje implementacije strategije. Partnerski savet, stručne službe Opštinske uprave i radna tela (po oblastima) su odgovorni za implementaciju strategije. Stalna radnih tela Skupštine opštine su odgovorna za monitoring postignutih rezultata definisanih na nivou mera i podnose izveštaj o napretku Opštinskom veću, dva puta, a Skupštini opštine jednom godišnje. Članovi radnih tela biće angažovani u projektnim timovima za realizaciju projekata. Koordinatori projekata su odgovorni za monitoring postignutih rezultata na nivou projekata i podnose Izveštaj o napredku šestomesečno i godišnje Opštinskom veću. Kordinator strategije organizuje proces implementacije strategije, pomaže i sarađuje sa telima odgovornim za implemantaciju strategije. Stalna radna tela Skupštine opštine (Savet za privredni razvoj, Savet za mlade, Savet za budžet i finansije, Savet za društvene delatnosti, Savet za urbanizam i imovinu i Savet za komunalne delatnosti i zaštitu životne sredine) sprovode aktivnosti monitoringa postignutih rezultata na nivou mera Slika 12: Šema implementacije strategije 7.2 Međuopštinska i međunarodna saradnja

Skupština Opštine

Opštinsko veće

Partnerski savet

Koordinaor strategijee

Stručne službe

OU

Radna tela po oblastima

Projketni tim

Projektni tim

Projektni tim

Projketni tim

Stalna radna tela Skupštine opštine -Savet za komunalne delatnosti i zaštitu životne sredine -Savet za mlade -Savet za privredni razvoj -Savet za budžet i finansije -Savet za urbanizam i imovinu


Savremena lokalna samouprava, kao i privreda, treba da je otvorena prema susednim, regionalnim ali i međunarodnim teritorijama. U narednim godinama očekuje se povećanje sredstava iz fondova Evropske Unije za međunarodnu saradnju, zbog čega je potrebno što pre započeti sa jačanjem postojećih i razvijanjem novih kontakata. Saradnja se odnosi na više nivoa: saradnja lokalne samouprave sa drugim opštinama i gradovima u zemlji i inostranstvu i saradnja sa NVO, preduzećima i institucijama u zemlji i inostranstvu. Svrha saradnje:

- razmena iskustava - praćenje trendova razvoja - razvoj zajedničkih projekata za realizaciju Strategije održivog razvoja grada Požarevca i apliciranje za

različite fondove (u zemlji i inostranstvu) - razmena kadrova

Opština Žagubica ostvaruje aktivnu saradnju sa svim opštinama u Republici Srbiji i u okviru toga realizovan je zajednički projekat „Prekogranične saradnje“ sa opštinama Malo Crniće i Petrovac na Mlavi, a razmenjena su iskustva u okviru primera dobre prakse sa 22 opštine iz Srbije. Saradnja je ostvarena i u okviru međunarodni projekat sa opštinama Banja Herkuliana, Rešice, Nova Moldava i Sokolovacu Rumuniji i gradom Pijotrkow Trybulalski u Poljskoj gde su razmenjena iskustva iz oblasti funkcionisanje lokalne samouprave i unapređenja uslova za rad Opštinske Uprave. Iskustva iz ove sardanje biće dragocena u budućim aktivnostima na realizaciji pojedinih projekata iz Lokalne strategije održivog razvoja, posebno onih koji se tiču unapređenje turističke infrastrukture i ponude i zaštite životne sredine.

7.3 Monitoring i evaluacija Skupština opštine i Opštinsko veće su odgovorna tela za nadgledanje postignutih rezultata. Nadgledanje će ići na dva nivoa: Revizija Strategije: monitoring indikatora na nivou mera. Godišnji izveštaj koji sadrži analizu i zaključke dostaviće se predsedniku opštine, Partnerskom savetu i Skupštini opštine do kraja juna za prethodnu godinu. Izveštaj mora uključiti definiciju indikatora, njihove istorijske vrednosti u prethodnim godinama, njihove trenutne i ciljane vrednosti. Izveštaj bi trebao predstavljati ulazne podatke za reviziju višegodišnjeg akcionog plana kao i za planiranje budžeta. Nadgledanje projekta (Akcioni plan): tiče se nadgledanja napredka u sprovođenju projekata koji su predloženi u višegodišnjem akcionom planu. Uglavnom se fokusira na blagovremeni razvoj projekta i proveru zrelosti projekta kao i na obozbeđivanje finansijskih sredstava za glavne projekte. Svake godine, nakon dopune višegodišnjeg akcionog plana i usvajanja opštinskog budžeta, sve jedinice i odeljenja koje rukovode određenjim projektima, moraju da dostave koordinatorima nacrt projekta (project fich)... uključujući plan za monitoring i evaluaciju za svaki pojedinačno. Koordinator saziva redovni sastanak projektnih menadžera na mesečnom nivou. Prelazna evaluacija će se uraditi 2011. godine, a ex-post nakon završetka perioda za koji je rađena strategija. 7.4 Javnost i informisanje O informacijama vezanim za implementaciju Strategije održivog razvoja opštine Žagubica javnost će biti blagovremeno informisana u skladu sa dinamikom planiranih aktivnosti, uz pomoć lokalnih TV i radio stanica, novina, biltena, javnih tribina i sl. Za odnose sa javnošću biće zadužen kordinator Strategije održivog razvoja. Prilikom informisanja građana o aktuelnostima vezanim za Strategiju održivog razvoja opštine Žagubica, građanima će se ujedno i uputiti poziv da uzmu aktivno učešće u realizaciji postojeće Strategije i njenom inoviranju predlaganjem novih ideja. 8 Literatura - Vodič za opštinsko razvojno planiranje, MSPNE Program, Oktobar 2007


- Opštinski razvojni program, Elaboration of the municipal strategic development plan document, methodology and approach, MSP, Novembar 2007

- The led toolkit, VNG international - The manual of Strategic planning for local economic development, A Resource Guide for local governments

and civil society organizations, William Trousdale, UN-HABITAT, Ecoplan International, Inc., November 2003

- Prof Dr Ljupče Miljković - Homolje monografija - Republički zavod za statistiku - Republički godišnjaci - Privredna moniografija Braničeva-Regionalna privredna komora

9 Prilozi Aneks 1: Lista učesnika Aneks 2: Primerak i analiza upitnika

Documents

voja Lokalna strategija održivog ra 2014