Wandelspecial Rivierenland

Special Rivierenland

Wandelspecial

RivierenlandRivierenland, een waar paradijs voor wandelaars!Nieuw: Wandelkeuzenetwerk Rivierenland

Struinen langs de Waal: genieten langs de Grote Rivieren

Ommetjes over landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt

Met 3 extra wandelroutes in de Betuwe, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal!

2 Wandelmagazine.nu wandelspecial Rivierenland

Inhoud

Special: Rivierenland

3

5

9

6

Colofon

Uitgave

Regionaal Bureau voor

Toerisme (RBT) Rivierenland

in samenwerking met

Wandelmagazine Op Lemen

Voeten.

Deze uitgave is mede mogelijk

gemaakt door:

Wandelmagazine

Op lemen voeten

bladmanager Klaartje Grol,

tel. 030-6933727

[email protected]

www.wandelmagazine.nu

www.facebook.com/

WandelMagazine

@Wandelmagazine

Eindredactie

Jonathan Vandevoorde

Vormgeving

Twinmedia bv

Druk

Veldhuismedia bv, Raalte

Foto voorpagina

Regionaal Bureau voor Toerisme

(RBT) Rivierenland

Maak je eigen wandeling op maat!Wandelkeuzenetwerk Rivierenland

Het nieuwe Wandelkeuzenetwerk Rivierenland brengt 1000 kilometer aan bestaande wandelroutes samen, met elkaar verbonden door handige en makkelijk herkenbare bewegwijzering. Of je nu een stadswandeling wilt maken of lekker wilt gaan struinen, alleen of met elkaar, voor een paar uur of een paar dagen: alles kan!

3 extra wandelroutes in de Betuwe, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal!

Heerlijkheid Mariënwaerdt(On-)Nederlands landgoed

De Heerlijkheid Mariënwaerdt is een 900 hectare groot domein in het hart van de Betuwe en vormt een prachtige wandelbestemming. Verschillende routes nodigen uit tot een dagje genieten van historisch en natuurlijk schoon.

Struinen langs de WaalGenieten langs de grote rivieren

Nergens liggen onze grote rivieren en de bezienswaardigheden zo dicht bij elkaar als tussen Heerewaarden en Tiel. Begin je struintocht langs de Waal daarom op tijd, want voor je het weet is je wandeldag voorbij ...

3

56

9WandelmagazineOp lemen voeten


Mariënwaerdt.

Wandelmagazine.nu wandelspecial Rivierenland 3

Het nieuwe Wandelkeuzenetwerk Rivierenland brengt 1000 kilometer aan bestaande wandelroutes samen, met elkaar verbonden door handige en makkelijk herkenbare bewegwijzering. Of je nu een stadswandeling wilt maken of lekker wilt gaan struinen, alleen of met elkaar, voor een paar uur of een paar dagen: alles kan!

Eenvoudig zoekenOp de website Wandeleninrivierenland.nl vind je alle wandelingen door Rivieren-land overzichtelijk bij elkaar. Aan de hand van diverse opties kies je eenvou-dig en snel de route die het best bij jouw wensen past. Hoe lang wil je bijvoor-

beeld wandelen, moet de route geschikt zijn voor kinderen, wil je onderweg graag water zien of wil je in de buurt van een bepaalde plaats wandelen? Handig: bij de routes staan ook foto’s en video’s, een waardering van eerdere wandelaars en tips voor onderweg.

Wandeling op maatDoor verschillende wandelingen met elkaar te combineren, maakt iedereen zijn eigen wandeling op maat door Rivie-renland. Het Wandelkeuzenetwerk bestaat uit 500 kilometer reeds bestaande ‘merkenpaden’ zoals Lange-

Wandelkeuzenetwerk Rivierenland

Tekst en foto’s Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT) Rivierenland

Nieuw: maak je eigen wandeling op maat!


dekken en met elkaar te verbinden. Op deze manier komen nog veel meer men-sen in aanraking met de prachtige natuur in de gebieden die wij beheren.”

“De wandelingen in onze gebieden ken-merken zich met name door variatie”, aldus Dianne. “Met kinderen een frisse neus kan bijvoorbeeld goed op Land-goed Soelen, maar je kan ook sportief met zijn tweeën gaan struinen door de uiterwaarden langs de Waal. Het is maar net waar je zin in hebt!” Haar eigen favo-riete natuurgebied verschilt per seizoen. Dianne: “In mei en juni wandel ik graag langs de Linge; de gebieden daar staan dan volop in bloei met orchideeën. Op warme zomerdagen is het met een ver-koelend briesje heerlijk struinen langs de Waal en in de herfst geniet ik van de kleuren en paddenstoelen op Landgoed Loenen of in het Lingebos. Aan het eind van de winter vind je mij vaak rond het kasteel in Nederhemert-Zuid; daar bloeien dan massaal sneeuwklokjes en winterakonieten.”

Kijk voor meer informatie op Wandeleninrivierenland.nl

het om de bruine route, die je onder meer meeneemt langs lange rechte lanen met imposante bomen, kenmer-kend voor de Franse landschapsstijl. Die stijl zie je eveneens terug in de doorkijk-jes en de verschillende zichtassen. Ook de lossere Engelse landschapsstijl vind je op dit landgoed. De combinatie van beide stijlen wordt wel de ‘Soelense stijl’ genoemd.

Kasteel Natuurlijk kom je tijdens deze wandeling ook langs het kasteel. Het terrein binnen de gracht is niet opengesteld voor het publiek, maar wie eromheen wandelt, krijgt toch een goede indruk van het gebouw. Al in de dertiende eeuw was sprake van een ‘huis te Soelen’; het hui-dige kasteel en het bijbehorende koets-huis stammen uit de zeventiende eeuw. Genoeg te zien dus op Landgoed Soelen!

Op pad met StaatsbosbeheerIn het Wandelkeuzenetwerk Rivierenland zijn ook een aantal wandelroutes opge-nomen door natuurgebieden van Staats-bosbeheer. Boswachter Dianne Renders van SBB: “Uiteraard hebben wij zelf ook de nodige wandelroutes, maar de komst van dit netwerk maakt het voor bezoe-kers van Rivierenland nog makkelijker om mooie, nieuwe wandelingen te ont-

Afstand-Wandelpaden (LAW’s), Streek-paden, Struinroutes en Klompenpaden. Daarnaast zijn er nieuwe wandelroutes van 5 tot 8 kilometer. In het totale net-werk zijn ook voetveren en camperplaat-sen opgenomen, zodat deze samen met de routes één geheel vormen. Je ver-kent nu dus nog makkelijker te voet de Betuwe, Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal!

Meer weten? Ga naar Wandeleninrivierenland.nl

Wandelen in ‘Soelense stijl’Landgoed Soelen is een goed voorbeeld van een prachtig wandelgebied dat onderdeel is geworden van het Wandel-keuzenetwerk Rivierenland. Het kenmer-kende van dit landgoed is de afwisseling van bos met akkers, waardoor je op sommige plekken een prachtig vrij zicht hebt. De wandeling die hier is uitgezet, is zo’n drie kilometer lang. Wie de tijd heeft en onderweg geniet van al het moois dat Landgoed Soelen te bieden heeft, is zo’n anderhalf uur onderweg. Ook een zeer geschikte route dus om met kinderen te wandelen.

Van start Je start deze route bij de parkeerplaats achter Huize Aldenhage, aan de Achter-straat in Zoelen. Om precies te zijn gaat

Wandelevenementen Heb je de smaak van het wandelen te pakken? Noteer dan deze data in je agenda:

16 april: Rode Kruis Bloesemtocht, Geldermal-sen – Rodekruisbloesemtocht.nl

18 t/m 21 augustus: Ri4daagse – Ri4daagse.nl

April t/m oktober: Gratis stadswandeling, iedere eerste zondag van de maand, Culemborg

Spelen in het Lingebos

Landgoed Soelen. Foto: Staatsbosbeheer



Klompenpad Baanbrekerpad (10 km)Het Baanbrekerpad, een ‘klompenpad’ van 10 kilo-

meter lengte loopt door het buitengebied van

Ammerzoden en Well en laat je kennismaken met het

rivierenlandschap in al haar dynamiek. Het landschap

wordt gekenmerkt door stroomruggen, vroegere

rivierbeddingen, relicten van vroegere dijkdoor-

braken en verdedigingswerken.

Om de wateroverlast te verminderen werd in 1904

De Maas verlegd. De vroegere rivierbedding is nog

te zien. Sta ook even stil bij Gemaal De Baanbreker,

dat samen met andere gemalen in het gebied zorgde

voor betere ontwatering van de landbouwgrond.

Een andere parel is Kasteel Ammersoyen, de best

bewaarde waterburcht van Nederland dat gehele

jaar kan worden bezocht onder leiding van een gids.

Struinen door de Moringerwaarden (9 km)

Deze bewegwijzerde struinroute loopt

door het oostelijk deel van recreatieplas

De Gouden Ham; de Moringerwaarden.

Via een bruggetje kom je op een smalle strook land

dat vele doorkijkjes biedt op het binnenmeer en het

recreatiegebied. Het unieke natuur- en wandelgebied

herbergt een grote variatie aan water- en zangvogels.

De begroeiing is zeer divers met kruidenrijk gras en

vele soorten bomen en struiken.

De route loopt gedeeltelijk over de dijk; omdat je wat hoger loopt kun je tot ver in

het landschap kijken. Bewonder ook de oude knotessen.

Tip: als het Pontje Ham tussen Langeland en Maasbommel niet vaart kun je de

alternatieve bruine route van 13 km lopen.

Rondje Liniepontje (10 km)

Type bewegwijzering: Klompjesmarkering

Startpunt: Wellse Veerhuis, Wellsedijk 29, Well

Type bewegwijzering: Groene Paaltjes

Startpunt: Hotel Moeke Mooren, Blauwe

Sluis 1b, Appeltern

1

2

Type bewegwijzering: Rood-witte markering

van het Waterliniepad

Startpunten: Werk aan het Spoel,

Goilberdingerdijk 40, 4106 LC Culemborg

en station Culemborg.

Deze route loopt tussen Schalkwijk en Culemborg en volgt een

deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit was tot 1940 een

oude verdedigingslinie tussen Muiden en de Biesbosch. Als de

vijand eraan kwam konden stroken weiland onder water wor-

den gezet (inundatie). De linie deed dienst tot ongeveer 1940.

Tegenwoordig heeft de Nieuwe Hollandse waterlinie een

nieuwe functie en is het een gebied waarin je de geschiedenis

volop kunt beleven. Deze route maakt gebruik van de Liniepont

die alleen van mei tot september vaart tussen Werk aan de

Groeneweg, Werk aan het Spoel en Fort Everdingen. Actuele

vaartijden vind je op www.uiterwaarde.nl of via de gratis over-

zetveren app.

3

3 extra wandelroutes in de Betuwe, Bommelerwaard en Land van Maas en Waal!


(On)Nederlands landgoed

Heerlijkheid Mariënwaerdt

n de brede bermen staan een paar auto’s geparkeerd. Een moeder met twee dochters en een paar eenzame mannen lopen zwijgend door het gras met hun ogen strak op de grond gericht. In de hand een plastic zak.

“We komen hier elk jaar om walnoten te rapen”. Ze zijn duidelijk aan de late kant want in hun zak zit slechts een handje vol noten. Zwart en nat zijn ze. “Die moeten thuis nog even drogen,” legt de vrouw ons uit.

De Heerlijkheid Mariënwaerdt is een mooie wandelbestemming. Dit landgoed van ruim 900 hectare ligt op de rand van een oeverwal van de rivier de Linge, tussen de dorpen Beesd, Tricht, Deil en Enspijk. ‘Waerdt’ duidt op een hoger gelegen stuk land dat door rivieren wordt omsloten. Het landgoed is al sinds 1734 in handen van dezelfde familie. Daarvoor maakte het deel uit van een aan Maria gewijd Norbertijnen-klooster. Tijdens de reformatie werd het goed onteigend, zoals alle eigendommen

van de Katholieke Kerk in de toenmalige (protestantse) Republiek. Om de verkoop van het landgoed aantrekkelijk te maken werden er heerlijke rechten aan toegekend zoals het jacht-, pacht- en visrecht. Ook het beheer van wegen en watergangen hoorde daartoe. Inmiddels beheert de negende generatie van de familie Van Verschuer het landgoed. Waar nu het huis staat, stond vroeger het klooster.Het landhuis ligt verscholen tussen hoge essen, iepen en beuken. Hier is al heel wat bedrijvigheid. Het dichte struikgewas ont-neemt de wandelaar grotendeels het zicht op het woonverblijf van de baron. Via een weide vol knalgele duiventillen lukt het ons om een blik te werpen op de neoclassisti-sche gevel van het landhuis. Mariënwaerdt, met zijn al eeuwen vrijwel ongewijzigde grenzen, telt veertig Rijks-monumenten, waaronder veertien monu-mentale boerderijen en drie landhuizen en vele hooibergen en vloedschuren.

I

Op de zonovergoten zaterdagochtend is het al druk langs de oprijlaan. Hier kom je het landgoed binnen door een poort met gietijzeren hekken. De beide leeuwenstandbeelden en de wapenschilden, geel blazoen met een zwart kruis, maken duidelijk dat hier een heer van stand woont.

Tekst en beeld Jan Erik Burger

Noten rapen op de Notenlaan



Fo

to: R

eg

ion

aa

l Bu

rea

u vo

or To

erism

e (R

BT

) Rivie

ren

lan

d

licht rijkelijk door het bladerdek. Dan komen we op de Appeldijk, waar we tussen de appelbomen vrij zicht hebben op de bochtige Linge. In het voorjaar kleurt en geurt hier de bloesem aan de appelbomen, nu moeten we de verlokking weerstaan om rode appels van de boom te plukken. De Lingedijk is deels afgesloten voor gemotori-seerd verkeer.

Op Mariënwaerdt worden delicatessen bereid volgens traditionele receptuur. Het assortiment omvat maar liefst vijftig ‘heer-lijkheden’ zoals kaas, jam, chutney, vruch-tencurd, sappen en sauzen. Het malse vlees van de Lakenvelder runderen is een aan-rader, blijkt. Na onze wandeling wilden we een stuk entrecote kopen, maar de waar was al uitverkocht. Alleen ander vlees was nog te koop. Hier komt een kwaliteits-bewust publiek.

KomgrondenEcht rustig wordt het als we de Lingedijk bij gemaal de Neust verlaten en langs B&B

Onlangs zijn de twee monumentale kapber-gen in de buurt van het landhuis gerestau-reerd. Als je het domein bezoekt, lijkt de tijd er te hebben stilgestaan, maar niets is minder waar. De familie Van Verschuer heeft inmiddels een bedrijf van 150 mede-werkers om het landgoed in stand te hou-den. Sterker nog: het landgoed breidt uit. Toen de visvijvers van het Proefbedrijf voor de Binnenvisserij beschikbaar kwamen, kocht de familie die ijlings aan.

Pracht delenLandgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt valt onder de Natuurschoonwet. Dat betekent onder meer dat het landgoed voor het publiek opengesteld moet zijn. Maar mis-schien een nog belangrijker argument voor de openstelling is dat de familie de pracht van het landgoed graag deelt met haar gas-ten. Het motto van de familie is, het zal niet verbazen: duurzaamheid, ecologie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat betekent ook maatschappelijk draag-vlak creëren.Op het landgoed bevindt zich een groot gemengd agrarisch bedrijf met biologische akkerbouw, fruitteelt en melk- en slachtvee. Er is een eendenkooi, meerdere bos-partijen, statige lanen, waaronder de beroemde Notenlaan, en kronkelende dij-ken. Vanaf het landhuis voert de route ons over de Hooidijk, een waterkerend dijkje langs de uiterwaard van de Linge. Hier valt het

‘ Mariënwaerdt, met zijn al eeuwen vrijwel ongewijzigde grenzen, telt veertig Rijksmonumenten’

De Neust het lager gelegen deel van de heerlijkheid in lopen. Deze zogenaamde komgronden bestaan uit vette rivierklei en zijn uitermate geschikt voor veeteelt. Sloten en percelen zijn hier kaarsrecht. Hier bevindt zich het biologisch melkveebedrijf van het landgoed met zo’n 200 zwartbonte koeien.

UithovenBlijkens een oorkonde uit 1129 stelde de Utrechtse bisschop Andreas grond beschik-baar voor het stichten van een abdij op de noordoever van de Linge. Zoals dat ging groeiden de kloosterlijke bezittingen in de loop van de eeuwen fors. Er is bij klooster-gemeenschappen namelijk geen sprake van deling door vererving. Onder de dichtbij-gelegen bezittingen vielen de 45 hoeven in het ontginningsgebied Schonauwen en het patronaatsrecht op de kerk in Beesd. Aan dit patronaatsrecht waren tiendrechten

Over het landgoed lopen vier wandel-

routes: de Stapelroute van 2,5 km, de

Kloosterroute van 4,8 km, de Molen-

route van 7,5 km en de Kooiroute van

12,5 km. Wij voegden twee routes

samen, de Kooiroute en de Klooster-

route, om zo het landgoed in al zijn

heerlijkheid te kunnen beleven. Langs de Appeldijk


Wandelen

Op het landgoed zijn vier wandelroutes

uitgezet, variërend in lengte. De langste

route is de Kooiroute van 12,5 kilometer.

Een heldere folder met de wandelroutes

is te koop in de Landgoedwinkel. Wij

combineerden de Kooiroute met de

Kloosterroute, want de statige Noten-

laan, het landhuis en het parkbos wilden

we niet overslaan. De lange route is

voor een groot deel onverhard, en voert

door een plezierige afwisseling van

bos(stroken), weilanden en lanen. In het

zuiden is er de Appeldijk langs de Linge

die naar het landhuis voert. De wandel-

routes maken onderdeel uit van het

nieuwe wandelkeuzenetwerk Rivieren-

land waarin 1000 kilometer aan

wandelroutes met elkaar verbonden

zijn.

Zie www.wandeleninrivierenland.nl.

Hoe er te komen?

NS-station Beesd ligt op minder dan

500 meter van het landgoed aan de

spoorlijn Geldermalsen-Dordrecht. Met

de auto kom je er via de A2 afslag

Beesd. Je rijdt langs het NS-station.

Vandaar is het landgoed en de bijbeho-

rende uitspanningen met bruine bordjes

aangegeven.

Accommodatie

Achter het parkeerterrein van het

landgoed ligt de boerderij De Stapel-

akker met de Landgoedwinkel, het

pannenkoekenhuis de Stapel(b)akker en

het restaurant Brasserie Marie. Je kunt

ook op diverse plekken op het land-

goed logeren:

zie www.marienwaerdt.nl.

Kaarten en gidsen

Topografische kaart 1:50.000 Blad 39

West (Tiel). Een folder met de beschre-

ven wandelingen is te koop in de

Landgoedwinkel voor € 1,50

PRAKTISCHE INFORMATIE

1624, het huis op de grondvesten van de oude abdij is gebouwd door de Bylandts en in 1790 in classicistische stijl uitgebreid.

MariëngaardIn 1134 stichtten de Norbertijnen vanuit Mariënwaerdt de Abdij van Berne. Deze

verbonden, het afstaan van een tiende gedeelte van de oogst. De landbouwgron-den werden beheerd door zogenaamde uit-hoven, die elk onder leiding stonden van één van de kanunniken van Mariënwaerdt.De landbouwgronden die direct rond de abdij lagen, werden bebouwd door de monniken zelf. Daarnaast werd een deel van de gronden in het Mariënweerdse Veld verpacht. Lange tijd ontbrak afdoende bedijking. Het gebied stond regelmatig onder water door overstromingen van de rivieren Lek, Waal en Linge, zelf een oude arm van de Waal. De boerderijen werden dan ook op terpen gebouwd, die hier woer-den heten. Mooie voorbeelden zijn het res-taurant Brasserie Marie bij pannenkoeken-huis de Stapel(b)akker, het beginpunt van alle wandelroutes op het landgoed. Ook de Hooge Schuur in het bos en de kooiker-woning vlakbij de eendenkooi zijn woerden. Door de geïsoleerde ligging van Mariën-waerdt in een uithoek van Gelre (Gelder-land) op de grens met Holland was het rijke klooster meermalen doelwit van plun-deringen en verwoestingen. Steeds volgde wederopbouw. Reformatie en beeldenstorm eisten hun finale tol. Godsdienstijver was in die jaren vaak een rookscherm voor plun-dering en brandstichting. In 1566 en 1567 roofde Hendrik van Brederode de kost-baarheden uit het klooster, dat daarna in brand gestoken werd.

Tipje van de sluierOver ligging en omvang van de vele abdij-gebouwen is weinig bekend, omdat er helaas nog geen archeologisch onderzoek is uitgevoerd. Wel licht archiefonderzoek een tipje van de sluier op in de vorm van zes-tiende-eeuwse rekeningen van metselaars en andere vaklieden. Daarin worden naast de abdijkerk en de kapittelzaal een groot aantal opslagkelders voor bier, wijn, zuivel en fruit genoemd. De abdij beschikte natuurlijk over een brouwerij – ideetje voor uitbreiding van het ‘heerlijke’ productie-pakket? Na de Reformatie werden de abdijgoede-ren beheerd door Gedeputeerde Staten van het Kwartier van Nijmegen, die echter in het begin van de achttiende eeuw tot ver-koop besloten. Om het goed aantrekkelijker te maken voor de koper, kreeg het de status van Hoge Heerlijkheid, met daaraan ver-bonden heerlijke rechten, zoals het recht van jacht en visserij. In 1734 kwam Mariën waerdt in handen van de familie Van Bylandt, voorouders van de huidige eigenaar. Tuinen en parken dateren al uit

dochterabdij met ook een bewogen geschiedenis is tegenwoordig gevestigd in Heeswijk en is de langst bestaande kloos-tergemeenschap van Nederland. Onder de abdij valt ook de communiteit Mariëngaard in Hierden. Zo wordt de Norbertijnse tra-ditie voortgezet.

De knechterij



Struinen langs de Waal

Genieten langs de grote rivieren

“Struinen”, dat woord draagt iets in zich van onbezorgd rond scharrelen, een beetje rondneuzen en rommelen, zonder op de tijd of route te letten. Met het risico dat je geplande tocht toch iets langer duurt, omdat je onderweg allerlei interessants tegenkomt. We namen de proef op de som langs de Waal, tussen Heerewaarden en Tiel.

et Land van Maas en Waal is maar een paar honderd meter breed bij Heerewaar-den, waar aan twee kanten een grote rivier voor de deur ligt. De aandrang om

dan ook maar even aan de oever van de Maas te gaan kijken, voordat we aan de struinroute langs de Waal beginnen, is dan ook onweerstaanbaar. Want nergens in Nederland loop je zo gemakkelijk van de

ene naar de andere grote rivier. De attente uitbater aan de Maas, dat over een prachtig terras beschikt (nee, geen tijd!), biedt onmiddellijk aan om ons over te zetten, maar dat zou ons nog verder van Varik brengen, ons einddoel van vandaag.

WaterwegMet gevulde veldflessen en rugzakken gaan we na ons bezoek aan de Maas en het bezoekerscentrum De Grote Rivieren in

H

Tekst Paul van Bodengraven Foto’s Marco Barten

Uitwaaien langs de drukste vaarroute van Nederland. Foto: Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT) Rivierenland

Heerewaarden op stap. De wandelroute langs de Waal voert ons al snel richting de Waalbandijk en de uiterwaarden van de rivier. Twee zwaarbeladen binnenvaart-schepen tuffen voorbij, om nog maar eens te benadrukken dat deze waterloop nog altijd een belangrijke transportfunctie heeft. Dit is het drukst bevaren deel van de Waal; heel wat goederen worden via deze vaarroute naar Duitsland gebracht. Het stampende geluid van de dieselmotoren vormt een mooi contrast met de rust die er in de uiterwaarden heerst op deze mooie na zomerdag. Groene velden, rondcirke-lende en foeragerende vogels, een paar lome, herkauwende koeien en vooral heel veel water bepalen het beeld.

Ruimte voor de rivierNederland heeft altijd een haat-liefde-verhouding gehad met het water, tot in recente tijden. Enerzijds zijn we vergroeid


waarden op meerdere plekken uitgegraven tot overloopplaatsen die bij hoogwater tijdelijk grote volumes water aankunnen. De natuur profiteert daar volop van mee, waardoor het nu een heerlijk gebied is om in rond te struinen.Onze 20 kilometer lange route gaat langs de zuidoever naar Wamel, waar we gaan oversteken naar Tiel. De struintocht loopt dan langs de overzijde weer terug naar Varik. We passeren een paar oude huisjes die nog in de uiterwaarden zijn gebouwd. Iemand is aan het werk in de tuin, die vrij-wel naadloos overgaat in de omliggende

met het voor het landschap zo kenmer-kende water en hebben we leren wonen en werken in de rivierdelta. Anderzijds kan datzelfde water soms een groot gevaar wor-den. Begin jaren negentig stond het water hier twee winters zo hoog, dat er groot-scheepse evacuaties nodig waren, omdat het maar de vraag was of de dijken het was-sende water wel tegen konden houden. In die tijd is ook het inzicht gekomen dat de grote rivieren meer ruimte nodig hebben om in voorkomende gevallen hun overtol-lige water kwijt te kunnen. Onder het motto “ruimte voor de rivier” zijn de uiter-

Klein uitstapje in Heerewaarden, naar de Maas

weiden. Als je het risico op natte voeten voor lief neemt, woon je hier op een fantas-tische plek, met een uitzicht op het rivier-landschap dat zich vandaag in de oktober-zon van zijn beste kant laat zien.

Zomerse sferenZelfs in oktober is er nog volop bloeiends te vinden in de uiterwaarden, van een paar late klaprozen tot watermunt, van verscho-ten margrieten tot (toepasselijk) ooievaars-bek. Eenmaal in de groene velden, met namen als ‘De Kop van Heerewaarden’ en ‘Bato’s Erf’, ontdekken we hoe rijk het vogelleven hier is. Een paar meeuwen krij-sen in de lucht, een scholekster dribbelt langs de waterrand en even verder, boven ons hoofd, draait een ooievaar zijn (of

haar) cirkels, alsof hij wacht tot we vertrok-ken zijn om weer aan de grond te komen. De herfst mag dan op komst zijn, de bomen zijn nog overwegend groen. En wij lopen dan toch maar mooi in onze T-shirts door het Gelderse Rivierenland. Een pick-nick aan de waterkant maakt het nazomer-gevoel compleet.

OverwinterplaatsOngemerkt tikt de tijd weg. We wandelen langs het water, proberen koeien te verlok-ken om te poseren voor onze foto’s en kij-ken bij een wiel dat is ontstaan door een dijkdoorbraak. Zo struinen we van de ene bezienswaardigheid naar de andere. Eén van de plassen in de uiterwaarde blijkt een enorme kolonie grauwe ganzen te huisves-ten. Als je zo’n grote groep ziet is het nau-welijks voor te stellen dat van deze vogels in de jaren tachtig van de vorige eeuw nog extra broedparen werden uitgezet. Anno 2015 is Nederland dé favoriete broed- en overwinterplaats van vele duizenden de grauwe ganzen, die ‘s zomers uitwaaieren

‘ Het stromende water van de rivieren blijft nagenoeg altijd ijsvrij en vormt zo een aantrekkelijke overwinterplek voor grauwe ganzen.’



Hoe er te komen?

Het beginpunt van de beschreven

struinroute is het bezoekerscentrum

De Grote Rivieren aan de Langestraat

in Heerewaarden. Je kunt de route

ook beginnen in Varik, Wamel of Tiel.

Houd er rekening mee dat het fiets-

en voetveer tussen Varik en Heere-

waarden een zomerdienst heeft en

alleen tussen mei en september vaart.

De actuele vaartijden zijn te vinden

op www.uiterwaarde.nl. Buiten het

seizoen moet je wat anders regelen.

In het weekend rijdt alleen een belbus

van Tiel naar Varik.

De route

De beschreven route heet de Struin-

route Heerewaarden-Tiel en maakt

onderdeel uit van het nieuwe wandel-

keuzenetwerk waarin 1000 kilometer

aan wandelroutes met elkaar verbon-

den zijn. Horeca vind je onderweg in

Heerewaarden, Tiel en in Varik.

Kijk op Wandeleninrivierenland.nl

PRAKTISCHE INFORMATIE

ters van deze tocht. Té lang dus, want het is inmiddels al vijf uur geweest. En de tempe-ratuur mag dan weliswaar zomers aanvoe-len, het is al oktober en als we in dit tempo doorgaan, zijn we niet voor het donker terug! Na ‘rijp beraad’ kiezen we voor de luie-mensen-optie: een terrasje in Tiel en dan met de buurtbelbus naar Varik, ons eindpunt. Ongetwijfeld missen we daarmee veel moois, zoals de aangelegde wetlands en de uitgegraven plassen, maar die bewa-ren we dan maar voor een tweede struin-tocht. Hebben we tenminste een goede reden om hier nog een keer te komen.Ook het ritje over de smalle dijken naar Varik met een taxi die als belbus dienst doet, is geen straf. We worden afgezet bij de statige kerktoren die pal aan de dijk staat, als een welkomstbaken dat schepen en wandelaars binnen laat. Vandaar vaart een voetveer van mei tot en met september

over Noord-Europa. In koudere tijden komen ze uit het noorden massaal naar ons waterrijke landje om de ergste kou te ont-vluchten. Het stromende water van de rivieren blijft nagenoeg altijd ijsvrij en vormt zo een aantrekkelijke overwinterplek. Deze exemplaren zijn er vroeg bij om hun eigen plaatsje alvast te bemachtigen. Erg gesteld op wandelaars zijn ze niet, want ze vliegen schreeuwend op als we op zo’n 70 meter afstand passeren.

Té langOp ons gemakje wandelen we zo naar Wamel, waar de veerpont Pomona fietsers en wandelaars overzet naar Tiel. Daar aan-gekomen is het wel erg verleidelijk om de oude binnenstad nog even aan te doen voor een kop koffie of een dorstlessend drankje. Pas dan krijgen we in de gaten hoe lang we hebben gedaan over de eerste 12 kilome-

Eén van de uitgegraven uiterwaarden, nu rustplaats voor ganzen

De Hendrikus zet ons over naar Tiel.

Deze veerpont is onlangs vervangen door de Pomona. Ooievaar op zoek naar geschikte landingsplaats

voetgangers voor één euro terug naar Heerewaarden. Goed voorbereide wande-laars, zoals wij, hebben in oktober gezorgd dat daar dus een tweede auto klaar staat. Via binnenwegen, een stukje A2 en wat dijkjes ‘autostruinen’ we terug naar Heere-waarden. Op naar een terrasje om met een lekker biertje deze nazomerdag af te slui-ten!

Heerlijk wandelen inRivierenland

Hoeveel stappen zet jij binnenkort in Rivierenland?

NIEUW! Wandelkeuze-

netwerk Rivierenland

✔ 1000 km aan bewegwijzerde wandelroutes ✔ Struinroutes✔ Historische stadswandelingen ✔ Lange Afstand Wandelingen (LAW’s) ✔ Streekpaden ✔ Klompenpaden ✔ Thematische rondwandelingen✔ Tips voor onderweg

Documents

Wandelspecial Rivierenland