Warszawa, styczeń 2005

Wstępny projekt Narodowego Planu

Rozwoju na lata 2007-2013

przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do ogólnonarodowej

debatyWarszawa, styczeń 2005

Horyzont czasowy NPR

Tożsamy z najbliższym horyzontem programowania i finansowania polityk z budżetu UE dotyczącym lat 2007-2013

Harmonogram pracstyczeń 2005 Przyjęcie przez Radę Ministrów

wstępnego projektu i skierowanie go do ogólnonarodowej debaty

luty – kwiecień 2005 Debata

maj 2005 Opracowanie i przyjęcie projektu NPR wraz z załącznikami

IV kwartał 2005 Ostateczne zatwierdzenie NPR

2006 Operacyjne i legislacyjne oprzyrządowanie wdrożenia NPR

styczeń 2007 Rozpoczęcie realizacji

Ewolucja NPR

2004-2006Działania współfinansowane ze środków funduszy strukturalnych i z Funduszu Spójności

2007-2013Całokształt działań rozwojowych, realizowanych zarówno ze środków unijnych jak i wyłącznie krajowych

Czym jest NPR ? Polska wersja „Strategii Lizbońskiej” Koncepcja modernizacji polskiej gospodarki, wdrażana w

warunkach członkostwa w UE Podstawa negocjacji z KE środków funduszy strukturalnych Kompleksowa strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski

i jej regionów Narzędzie zapewnienia faktycznej podmiotowości samorządom

województw w zakresie programowania i stymulowania rozwoju regionów

Ma służyć zaktywizowaniu i lepszemu wykorzystaniu krajowych zasobów rozwoju, zwłaszcza kapitału ludzkiego i społecznego

Program kompleksowych zmian instytucjonalnych, całościowa koncepcja unowocześnienia gospodarki i państwa

Struktura treści NPR

Tło społeczno-gospodarcze tworzenia NPR Podstawy aksjologiczne, misja, cele i obszary priorytetowe Przedsięwzięcia i działania służące realizacji celów i

priorytetów strategicznych System realizacyjny Instrumenty finansowe Program zmian instytucjonalnych warunkujących

realizację NPR Monitoring i ewaluacja NPR Stanowisko Polski wobec unijnej polityki spójności

Aksjologia NPR (1)

Podstawowe wartości:1. Obywatelska suwerenność jednostki – swobody obywatelskie

i gospodarcze, przedsiębiorczość, innowacyjność, prawo do autonomii i samorealizacji, poczucie odpowiedzialności za jakość własnego życia i za dobro wspólne, aktywność społeczna i polityczna sprzyjająca ładowi demokratycznemu

2. Spójność i solidarność społeczna – równe szanse wszystkich społeczności i grup społecznych, silna tożsamość kulturowa na poziomie lokalnym i regionalnym, usunięcie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonych

3. Zrównoważony rozwój – orientacja na poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz właściwej struktury demograficznej społeczeństwa

Aksjologia NPR (2)

Zasady sprzyjające realizacji podstawowych wartości:

1. Uznanie wykształcenia, wiedzy, informacji i kultury za fundament społeczno-gospodarczego rozwoju

2. Pomocniczość państwa – umacnianie samorządności terytorialnej i społeczeństwa obywatelskiego, przy zachowaniu autonomii i partnerstwa w relacjach między administracją państwową oraz strukturami samorządowymi i pozarządowymi

3. Polityka prorodzinna – przyczynianie się do wyższego poziomu dzietności, gwarantująca prawidłowy rozwój dzieci i promująca partnerski model rodziny

Aksjologia NPR (3)

4. Ochrona rynku i konkurencji

5. Zapewnienie równego dostępu do sądu i ochrony konstytucyjnych praw

6. Dialog obywatelski i partnerstwo społeczne

7. Kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymi oraz jej uczestnictwa w globalnej polityce i gospodarce

Misja NPR

Podjęcie i uruchomienie przedsięwzięć, które zapewnią utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu, w następstwie umocnienia konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrostu zatrudnienia, przy zapewnieniu wyższego poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Cele strategiczne NPR

Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego

Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów oraz wzrost zatrudnienia

Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Priorytety NPR

1. Inwestycje

2. Zatrudnienie

3. Eksport

4. Przedsiębiorczość

5. Innowacyjność

6. Ochrona rynku7. Integracja społeczna8. Wiedza i

kompetencje 9. Aktywizacja i

mobilność 10.Gospodarowanie

przestrzenią

NPR tezy (1)

Formułując NPR zajmujemy się przede wszystkim kategorią „rozwoju”, rozumianą jako ukierunkowaną zmianę dokonującą się w gospodarce i kulturze, zgodną z przyjętą aksjologią, czyli respektującą określone zasady – wartości.

NPR tezy (2)

Aksjologia NPR ma respektować szeroką definicję rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia, co będzie sprzyjać realizacji społecznych wartości i dążeń, równoważąc orientację indywidualistyczną i kolektywistyczną, postęp ekonomiczny z kulturowymi aspiracjami poszczególnych wspólnot.Z aksjologii ma wynikać dbałość o ekologiczne warunki życia, wymóg łagodzenia konfliktów międzygeneracyjnych oraz kompromisu między centralnym sterowaniem rozwojem a potrzebami i celami społeczności lokalnych i regionalnych.

NPR tezy (3)

Istotą zasad normatywnych NPR –

ich wewnętrzna spójność, komplementarność, pozostawienie rozwiązywania problemów na najniższym możliwie poziomie organizacji życia społecznego (respektowanie zasady subsydiarności i zróżnicowania regionalnego) oraz jednoczesne uwzględnianie trzech podstawowych perspektyw w programowaniu rozwoju – obywatela, wspólnoty i następnych pokoleń.

NPR tezy (4)

NPR narzędziem programowania i koordynowania działań rozwojowych różnych podmiotów – publicznych, prywatnych i społecznych.

NPR tezy (5)

Fundamentem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w perspektywie co najmniej kilkunastu lat musi być wysokie tempo wzrostu gospodarczego - rzędu 5% wzrostu PKB rocznie.

NPR tezy (6)

Wysoki wzrost gospodarczy podstawą dla stopniowego usuwania zasadniczych barier rozwoju (negatywne cechy strukturalne gospodarki, deficyt kapitału ludzkiego i społecznego), ale bez zapewnienia wyeliminowania wszystkich barier.Wysoka dynamika gospodarcza wywołuje efekty mnożnikowe (efekty skali) oraz dyfuzyjne (efekty zakresu), ale nie może samoczynnie wywoływać skutków rozwojowych we wszystkich sektorach i obszarach gospodarki.Wymaga to ukierunkowanych, interwencyjnych działań państwa, zorientowanych na stymulowanie i utrwalanie tendencji rozwojowych - zapewniających wzmocnienie konkurencyjności gospodarki oraz zachowanie niezbędnego poziomu spójności społecznej.

NPR tezy (7)

Osiągnięcie strategicznych celów rozwojowych warunkowane harmonizacją działań podejmowanych równolegle w trzech wymiarach:- strukturalnym – oddziaływanie na cechy

strukturalne gospodarki- przestrzennym – oddziaływanie na zagospodarowanie przestrzeni kraju- regionalnym – oddziaływanie na rozwój i

konkurencyjność regionów (województw).

NPR tezy (8)

Wyróżnienie trzech wymiarów działań rozwojowych wynika z ich odrębnych i specyficznych funkcji

Problemem do rozwiązania jest stworzenie instytucjonalnego układu zapewniającego efektywne i skoordynowane wypełnianie tych funkcji i wynikających z nich zadań przez określone podmioty władzy publicznej.

NPR tezy (9)

Właściwy układ instytucjonalny dotychczas w Polsce nie został ustanowiony (mimo ogromnych wysiłków reformatorskich)

Rezultatem jest ograniczona instytucjonalna zdolność do inicjowania skutecznych działań rozwojowych.

NPR tezy (10)

Praktyczne formowanie właściwego układu instytucjonalnego pobudzania rozwoju społeczno-gospodarczego przyczyną chaosu

(centralizacja i decentralizacja, podejście sektorowe i horyzontalne, resortowość i samorządność).

NPR tezy (11)

Wśród obywateli wywołuje to przekonanie o „biurokratycznej anarchii państwa”

Państwo – zgodnie z tym odczuciem –źródłem nieładu i rozkładu więzi społecznych.

NPR tezy (12)

Niezbędne jest podjęcie wyboru modelu instytucjonalnego i jego konsekwentne wdrożenie i przestrzeganie.

NPR tezy (13)

Zasadniczym problemem jest wyznaczenie w tym modelu pozycji i roli województwa i jego samorządowych władz

Tym samym, odpowiedź na pytanie co dalej z polskimi regionami staje się jednym z kluczy do przyszłości Polski.

NPR tezy (14)

Nie można oderwać procedury formułowania celów rozwoju społeczno-gospodarczego od formowania układu instytucjonalnego, który może inicjować działania doprowadzające później do realizacji tych celów

Stąd Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 jest także programem niezbędnych zmian instytucjonalnych.

NPR tezy (15)

2005 rok zostanie poświęcony ogólnokrajowej debacie nad projektem NPR, w rezultacie której zostanie opracowana finalna wersja NPR. W tym roku powinno też nastąpić jej ostateczne zatwierdzenie przez rząd i parlament. Natomiast rok 2006 zostanie wówczas wykorzystany na przeprowadzenie wszystkich przygotowań instytucjonalnych i operacyjnych warunkujących kompleksowe podjęcie realizacji Planu od początku 2007 r.

NPR tezy (16)

Formułowanie NPR ściśle związane z potrzebą wypracowania przez odpowiedzialne organy państwa zwartej i długofalowej strategii integracji Polski z krajami Unii Europejskiej, określającej miejsce Polski w Unii i polską wizję jej rozwoju.

NPR tezy (17)

Realizacja określonej strategii integracyjnej powinna stać się osią długofalowej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego sformułowaną w NPR 2007-2013, obejmującą następną perspektywę budżetową Unii Europejskiej.

NPR powinien określać przyszłą pozycję Polski w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz cele polityki gospodarczej i środki do uzyskania tej pozycji w założonym czasie.

NPR tezy (18)

Dzięki przyjęciu i konsekwentnej realizacji takiej strategii Polska będzie aktywnym, wykazującym inicjatywę, wiarygodnym i szanowanym partnerem krajów członkowskich i organów Unii Europejskiej, co powinno jej stopniowo zapewniać pozycję w grupie krajów nadających kierunek i tempo rozwoju Unii.

Przygotowanie programów

operacyjnychPracami nad NPR kieruje Międzyresortowy Zespół do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 powołany przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 6 lutego 2004 r. W myśl ustaleń z posiedzenia Zespołu w dniu 13 stycznia 2005 r. w ramach jego prac powołanocztery Podzespoły:

ds. Programów Operacyjnychds. Ewaluacjids. Konsultacji społecznej i promocji ds. Zmian instytucjonalnych

Układ realizacyjny NPR 2007-2013

Programy horyzontalne/Kierunki rozwoju

1. Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich

2. Infrastruktura techniczna

3. Zasoby naturalne

4. Inwestycje w przedsiębiorstwach

5. Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego

6. Pomoc techniczna

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego

Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne

obszarów wiejskich16 Regionalnych programów operacyjnych RPO – Spójność i konkurencyjność

regionówProgramy operacyjne współpracy

przygranicznej i terytorialnej PO Rozwój obszarów wiejskichPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb


Infrastruktura techniczna

PO Infrastruktura drogowaPO Infrastruktura kolejowa PO Sieci energetyczne


Zasoby naturalne

PO Środowisko


Inwestycje w przedsiębiorstwach

PO Rozwój i modernizacja przedsiębiorstw

PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne


Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego

PO Wykształcenie i kompetencjePO Zatrudnienie i integracja społecznaPO Społeczeństwo obywatelskie


Pomoc techniczna

PO Pomoc techniczna

Środki na realizację NPR mld Euro % %

EFRR 30,0 Fundusze strukturalne EFS 9,4

53,5 34,5

FS 23,7 32,2 20,8 Wspólna Polityka Rolna EFRROW 6,8 9,2 6,0

Wspólna Polityka Rybacka

EFR 1,1 1,5 1,0

Programy Celu 1a NPF

2,6 3,5 2,3

ogółem środki publiczne UE

73,6 100,0 -

Wkład krajowy na dofinansowanie ze środków publicznych

24,5 - 21,5

Priorytety i działania finansowane wyłącznie z krajowych środków publicznych

16,0 - 14,0

ogółem środki publiczne krajowe

40,5 - -

ogółem środki publiczne (UE i krajowe)

114,1 - 100,0

Prywatne 28,0 - -

Udział środków UE i krajowych w finansowaniu

programy operacyjne w ramach NSRO

0,0

2500,0

5000,0

7500,0

10000,0

12500,0

15000,0

17500,0

20000,0

22500,0

25000,0

27500,0

16 R

PO

Kon

kure

ncyj

ność

regi

onów

Wsp

ółpr

aca

przy

gran

iczn

a i

tery

toria

lna

Roz

wój

obs

zaró

w w

iejs

kich

Ryb

ołów

stw

o

Infr

astr

uktu

ra d

rogo

wa

Infr

astr

uktu

ra k

olej

owa

Siec

i ene

rget

yczn

e

Środ

owis

ko

Roz

wój

prz

edsi

ębio

rstw

Nau

ka, t

echn

olog

ie

Wyk

szta

łcen

ie i k

ompe

tenc

je

Zatr

udni

enie

i int

egra

cja

społ

eczn

a

Społ

ecze

ństw

o ob

ywat

elsk

ie

Pom

oc te

chni

czna

PolskaUE

Rozwiązania instytucjonalne

obszaryRozwój regionalnyNauka i szkolnictwo wyższeEdukacjaRynek pracySystem finansów publicznychStruktura centralnej administracji rządowejUstawodawstwo i egzekucja prawa


ProgramowaniePodstawa programowa rozwoju

regionalnego w latach 2007-2013:Narodowy Plan RozwojuNarodowa Strategia Rozwoju RegionalnegoWojewódzkie Strategie Rozwoju16 Regionalnych Programów Operacyjnych


Rozwój regionalny Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i

samorządowej - wymaga ustawowego zapewnienia stronom partnerstwa stabilnych i wydajnych źródeł dochodów własnych

Wieloletnie planowanie budżetowe, uregulowane w ustawie o finansach publicznych dla wieloletnich programów rozwojowych

Wieloletnie programy rozwojowe powinny wynikać z Narodowego Planu Rozwoju

Kontrakty regionalne – wieloletnie porozumienia rządowo-samorządowe

Osoby, korporacje prawa publicznego Warunkiem wdrożenia koncepcji wojewódzkich programów

operacyjnych jest utrzymanie przez UE wielofunduszowych programów operacyjnych w latach 2007-2013


Rozwój regionalny Koncentracja działań rozwojowych w wybranych centrach

metropolitalnych Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – katowickiej,

trójmiejskiej i warszawskiej Rewitalizacji miast – umożliwienie dyfuzji innowacyjności i

rozwoju w regionalne otoczenie, zwłaszcza na obszary wiejskie

Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, wiejskie)

Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego określającego mechanizmy i metody stymulowania rozwoju tych trzech obszarów


Rozwój regionalny Utrzymanie ustanowionej w 1998 r. organizacji terytorialnej

państwa, przy modyfikacji przyjętego modelu Ograniczenie nadmiernej liczby powiatów o nie wystarczającym

potencjale ekonomicznym i administracyjnym, zniesienie rozdzielenia powiatów grodzkich i ziemskich

Wzmocnienie kompetencji i zdolności rozwojowych samorządu województwa

Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia wojewódzkiej administracji rządowej

Utworzenie w ramach służby cywilnej korpusu wojewodów Służba cywilna w samorządzie terytorialnym


Rozwój regionalny Wzmocnienie pozycji marszałka w zarządzie

województwa Umocnienie instytucji kontrolnych w samorządzie

województwa Rozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne

działanie organów nadzoru w samorządzie terytorialnym Rozdzielenie planowania od zagospodarowania

przestrzennego Przypisanie planowania przestrzennego Narodowemu

Centrum Studiów Strategicznych


Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy Ustawa o wspieraniu działalności innowacyjnej

Ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych Ustawa o finansowaniu nauki Ustawa o szkolnictwie wyższym Przełamanie strukturalnych słabości przez tworzenie

centrów badawczo-rozwojowych, platform technologicznych, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości

Nadanie szkołom wyższym formy spółki kapitałowej użyteczności publicznej


Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy Uchwalenie ustawy o sposobie sprawowania pieczy nad

samorządami zawodów zaufania publicznego Dostosowanie sieci szkół do tendencji demograficznej i

zmniejszenie zatrudnienia nauczycieli Nowelizacja Karty Nauczyciela Utworzenie funduszu szkoleniowego (obligatoryjnie w

przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 50 osób) Nowa ustawa kodeksowa regulująca zbiorowy stosunek

pracy


System finansów publicznych Poprawa płynności i minimalizacja potrzeb

kredytowych budżetu oraz racjonalizacja wydatków jednostek sektora finansów publicznych

Nowelizacja ustawy o finansach publicznych Nowelizacja ustawy o dochodach jednostek

samorządu terytorialnego

Zmiana systemu podatkowego

Rozwiązania instytucjonalne Struktura

centralnej administracji rządowej Określenie relacji między ministerstwem

gospodarki i ministerstwem skarbu państwa Wyprofilowanie funkcji i zadań ministerstwa

infrastruktury, aby nie pokrywały się one z kompetencjami ministerstw: gospodarki, skarbu państwa oraz nauki i informatyzacji,

Ustanowienie Narodowego Centrum Studiów Strategicznych


Ustawodawstwo i egzekucja prawa Przyjęcie zasady - po trzech nowelizacjach danej ustawy

następna inicjatywa legislacyjna w tym zakresie musi oznaczać uchwalenie całościowej ustawy a nie jej cząstkową zmianę

Wzrost nakładów i gruntowna reforma wymiaru sprawiedliwości prowadząca do uproszczenia procedur, szczególnie w tzw. sprawach drobnych

Podniesienie wymagań wobec sędziów i eliminowanie z zawodu osób naruszających pragmatykę służbową i postępujących nieetycznie

Monitoring i ewaluacja NPR

Realizacja NPR oraz wynikających z niego programów operacyjnych będzie przedmiotem systematycznego procesu monitorowania i ewaluacji (oceny) zgodnie z zapisami ustawy o NPR z dnia 20.04.2004 r.

Punktem odniesienie dla tych procesów będą wskaźniki określone w NPR w trzech podstawowych sferach: aksjologicznej – odnoszące się do podstawowych wartości i zasad

formułowanych w NPR strategicznej – odnoszące się do celów i priorytetów strategicznych NPR europejskiej – odnoszące się do tych samych zagadnień, które uznano za

najistotniejsze dla śledzenia postępu realizacji Strategii Lizbońskiej (uzupełnionej o zapisy z Goeteborga)

Dla prawidłowego sformułowania pełnej listy wskaźników znaczenie będą miały ewaluacja ex-ante, wyniki konsultacji społecznych oraz postęp prac nad strategiami sektorowymi i horyzontalnymi

Zasady konsultacji społecznych projektu NPR kompleksowości – mają charakter ogólnopolski, sektorowy

i regionalny dokumentacji – poszczególne idee i stanowiska są

dokumentowane ciągłości – prowadzone są systematycznie i zmierzają do

sformułowania społecznie legitymizowanego projektu NPR sprzężenia zwrotnego – uczestnicy uzyskują odpowiedzi na swoje

propozycje i stanowiska przejrzystości – powszechnie dostępne są wszystkie rządowe

dokumenty dotyczące projektu jak i opinie wyrażane przez uczestników konsultacji

równości – w konsultacjach mogą wziąć udział wszyscy zainteresowani

Konsultacje NPR działania

Przebieg konsultacji reguluje Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13.01.2005 r. (Dz. U. Nr 10 poz. 74) w sprawie trybu i terminów konsultacji, współdziałania i współpracy przy opracowywaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności

Rozpoczęcie ogólnopolskiej debaty nad NPR - konferencja otwierająca proces konsultacji z udziałem Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i Wiceprezesa Rady Ministrów oraz Komisarz Danuty Hübner

Konsultacje NPR działania

Kolejnym etapem dyskusji są konsultacje regionalne: Data Miejsce

1. 2.02.2005 Pomorskie2. 4.02.2005 Lubelskie 3. 9.02.2005 Kujawsko-pomorskie4. 14.02.2005 Podkarpackie5. 16.02.2005 Warmińsko-mazurskie 6. 2.03.2005 Dolnośląskie 7. 9.03.2005 Lubuskie8. 16.03.2005 Zachodniopomorskie9. 18.03.2005 Wielkopolskie

10. 30.03.2005 Świętokrzyskie11. 1.04.2005 Mazowieckie12. 6.04.2005 Podlaskie13. 13.04.2005 Śląskie14. 15.04.2005 Łódzkie15. 20.04.2005 Małopolskie16. 27.04.2005 Opolskie

Konsultacje NPRdziałania

Konsultacje NPR będą realizowane przez administrację centralną ponadto za pomocą:konferencji zamykającej konsultacjespotkań środowiskowych (centralnych)bezpośredniej komunikacji z MGiP –

możliwość złożenia opinii pisemnejstrony internetowej

Konsultacje NPR uczestnicy

samorządy województw i innych JST środowiska eksperckie profesjonalno-naukowe i

jednostki naukowe partnerzy społeczni i gospodarczy

(organizacje przedsiębiorców i pracodawców, związki zawodowe, samorządy zawodowe, organizacje pozarządowe, władze kościelne)

parlamentarzyściprzedstawiciele Komisji Europejskiejobywatele

Osie dyskusji

Jak godzić umacnianie konkurencyjności z podnoszeniem poziomu spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej?

W jaki sposób utrzymać wysoki wzrost gospodarczy i jednocześnie zapewniać zrównoważony rozwój?

Jak przekształcać obszary społecznej i gospodarczej zapaści w ogniwa rozwoju?

Jak odchodzić od modelu państwa resortowo-korporacyjnego na rzecz modelu państwa samorządowo-obywatelskiego?

Jak przeprowadzić Polskę z cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji informacyjnej?

Documents

Warszawa, styczeń 2005