Қарағанды облысыШахтинск қаласыӘ.Бөкейханов атындағы мектеп-лицейбиология пәнінің мұғалімі: Б.Т.КурмановаСабақ жүргізген мұғалімнің аты-жөні

Курманова Б.Т. 8 «А» сыныбы

17.11.2015 №24 кабинетСабақтың тақырыбы І: Сезім мүшелері және олардың маңызы.Сілтеме Биология 8 сынып оқулығы. Алматы. «Мектеп» 2012. Е.Очкур, Л.Аманжолова, Р.ЖұмабаеваЖалпы мақсаты Жеті модульді ықпалдастыра отырып, сезім мүшелерінің құрылысын,атқаратын қызметін,

ролін анықтау Міндеттер: -бездердің адам ағзасы үшін маңызын анықтап,оның медицинадағы ролін аша біледі,адам

организмдердің алмасу процестеріндегі гормондардың ролін жаңа модульдік оқыту технологиялармен көрсету. - Сыни тұрғыдан ойлана отырып ойларын жинақтайды, білімдерін қолданады. - Алған білімдерінің нәтижесін қорытындылайды, бағалайды.

Мұғалімдер үшін оқу нәтижелері

1.Оқушылардың бірін-бірі оқытуы арқылы аталған тақырыпты меңгеріп шығу;2.Мұғалім оқуға бағыттап отыру;3.Оқушылардың өзін және достарын бағалау мүмкіндіктерін жасау;4. Сезім мүшелері жайлы түсініктердің пайда болуы.

Сабақта туындаған негізгі

1. Сезім мүшелерінің құрылысын, жүйесін, қызметтерін анықтау.2. Жаңа теориялық ақпаратты беру арқылы оқушыға жаңа ойлау дағдысын, мәнерін,

идеялар амалдарын қалыптастыруға ықпал жасау.Тақырыбы: : Сезім мүшелері және олардың маңызыСезім мүшелері және олардың маңызымен танысу.Сабақтың жүрілуі бойынша мұғалімнің жазбалары: Мұғалімдер мен оқушылар іс-әрекеті.Оқушыларды ұйымдастыру, сәлемдесу /1-2 мин/СТО сұрақтары Сабақ барысында жасаған мұғалім мен оқушының іс-әрекетіСабақтың маңыздылығы не?-оқушылар не алады?-бұрынғы білімін қалай пайдалана алады?-өмірден алған тәжірибесінің әсері?-сабақтың болашақта оқушыға қандай пайдасы бар?

Оқушылар өтілетін тақырыпты келтіріп шығарадыҰйымдастыру кезеңіОқушыларды топқа бөлу. Оқушыларға құстардың суреті арқылы оқушылар топқа бөлінеді./2 мин/

Сын тұрғысынан ойлау үшін мүмкіндіктер-еркін ойлауға қандай мүмкіндіктер жасалды?-өздігінен ізденуге қандай мүмкіндіктер жасалады?

І. Қызығушылығын ояту Слайд1,2 Мұғалім: ІІ. Өткен сабақты қайталау «Қайталау білім анасы»Әрбір топтан бір оқушы шығып тақтада алдын ала жапсырылған жапсырма қағаздарын таңдап алады.1.Ұй тапсырмасын тексеру.топтық жұмыс.1-топ тест2-биологиялық диктант3-топ сурет арқылы жұмыс4-топ «Бір минуттық эссе » . (8 минут)Қызығушылығын ояту мақсатында жылдам сұрақтар:1 Ми діңіне құрамына қандай бөлімдер кіреді?2. Мидың құрылысы мен қызметі қандай? .3.Жұлын мен ми діңі қызметінің ұқсастығы мен айырмашылығы?

4.Үлкен ми сыңарлары қыртысының қызметі?5 Үлкен ми сыңарлары қандай бөлімдерден тұрады?6.Үлкен ми сыңарлары қыртысында қандай аймақтарды ажыратады?7.Вегатативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінің алғашқы нейрондарының денелері қайда орналасқан.8.Олар жүйке түйіндерін қайда түзеді.ІІІ. Интерактивті тақтада оқушылардың білімдерін жан-жақты тексеру:Биологиялық диктант. 1)Көзді қимылдадатын бұлщық еттердің саны...............................................................2)Көэдің көмекші аппараттары.............................................................3)Вестибула аппараты жартылай--------------------------------------- тұрады .4).Есту сүйекшелері дегеніміз-бұл ---------------------------------------------------------------------------.5).Фоторецепторлар дегеніміз -----------------------------------мен-------------------------------------------------.Сурет арқылы жұмыс1Үй тапсырмасын сұрау бөлімін қорытындылау мақсатында мидың суреті бейнеленген тапсырма таратылады. Суретте ми бөлімдері көрсетілген, оқушылар аттарын тауып жазулары тиіс.. « Өрмекші торы »1 1. Ми бөлімдерін ата.2. Адам миының өзіне тән қандай ерекшеліктерін білесіңдер?3. Ер адам мен әйел адамның миында айырмашылық бар ма? Болса қандай?4. Мидың сұр заты мен ақ заты туралы не білесіңдер?5. Ми қыртысы дегеніміз не?6.Үлкен ми сыңарында қандай аймақтар орналасқан.

Мағынаны ажырату сатысы (жаңа ақпарат)-оқушыларды белсене қатыстыру-стратегияларды

- оқушыларды белсенділігін арттыруІІ. Мағынаны тануМағынаны тану мақсатында Алдымен оқушылардың сезім мүшелері туралы тақырыпқа қызығушылықтарын арттыру мақсатында көздерін байлап «Кім сезгіш» ойынын ойнаймыз.

жүйелі қолдану арқылы оқушылардың жұмысын ұйымдастыру (сауал қоя білу, талдау жасай білу, баяндау және қызу ой талқысын жасай білу қабілеттерін жетілдіру жолдарын беру)-оқушылармен бірлесіп жұмыс жасау, қарым-қатынас шеберлігін ұтымды пайдалана білу-оқулықтан басқа ақпараттар көзін ашу

Алдарына ащы құрт, тәтті конфет, ерлер мен әйелдер әтірлері және түрлі заттар беріледі. Оқушылар қысқа уақыт ішінде, көздері жабулы күйінде әр затты сипап сезу, иіскеп сезу және дәм сезу мүшелері арқылы заттардың атауларын табулары қажет. Осылайша кімнің сезгіш екендігін анықтаймыз және сезім мүшелері дегеніміз не екендігін қысқаша түсіндіріп өтемін.Сезім мүшелері туралы не білесіңдер? «Джигсо» стратегиясын қолданамын. «Сезім мүшелері және оның маңызы» тақырыбына4-топқа тақырыпты оқып тапсырма беріледі.1. Ішкі секреция бездері.2.Сыртқы секреция бездері3. Аралас безлер,4. Сөздік жұмыс.Ішкі,сыртқы және аралас секреция бездерін атап,олардың айырмашылықтарын ажыратады.Бездер түзетінгормондар мен қызметін анықтап, постер дайындайды, бездердің жалпы сипаттамасы туралы талдай аладыГуморальдық реттелу гормондар арқылы жүзеге асырылады. Бездер үшке бөлінеді.1.Сыртқы секрециялық бездері-секретін (сөл) қуысқа немесе сыртқы ортаға бөледі-арнайы өзектері бар-сілекей бездері, асқазан бездері, ішек бездері, тері бездері, сүт бездері, май бездері, жас бездері2.Аралас секрециялық бездер-ұйқы безі-жыныс бездері3.Ішкі секреция бездері-секретін (гормон) қан немесе лимфаға бөледі-бөліп шығаратын өзектері жоқ-гипофиз, эпифиз, қалқанша безі, қалқанша маңы бездері, айырша без, бүйрек үсті бездеріСергіту сәті: Сурет қималары арқылы бездерді орналастыру (2 минут).Мұғалім "доп лақтыру" арқылы сұрақ қояды.1.Ішкі және секреция бездерінің айырмашылығы?

2. Ішкі секреция бездерінің ауруларын емдейтін дәрігер?3.Тироксин гормонын бөлетін без ?4. Аралас бездерге жататын сыңар без?5.Гормондардың әсерінен болатын реттелудің аты.6.Алқым ісуі ауруына жетіспейтін химиялық элемент.7.Бүйрекүсті безінің милы затынан бөлінетін гормон.8.Гипофиздің зәрдің түзілу жылдамдығын бәсеңдетіп, су алмасуды өзгертетін бөлігі.9.Инсулин жетіспегенде болатын ауру.10.Жас балаларда бойы өспей,жыныстықжетілуінің тоқталып,ақыл-есінің кему ауруы.VI.Жаңа сабақты бекіту:

Толғаныс (рефлексия)-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру-жаңадан үйренгенін пайдалана отырып, білімін жүйелеужауап шешімі осыған байланысты жұмыстар беру арқылы түсінік деңгейін тексеру

ІІІ. Ой қорытындыБүгінгі сабаққа сараптама

1. Бүгінгі сабақта қандай жаңа заттарды үйрендіңдер?2. Қай жерінде қандай қиындықтарға тап болдыңдар?3. Сіз қиындықтарды қалай жеңе білдіңдер?4. Топпенен жұмыс жасағанда қандай заттарды толықтыруға болады немесе алып

тастауға болады?Бүгін біз не білдік 1. Адамдар организміндегі мүшелер жүйелері, қызметінің үйлесімділігі 2.Гормондарды арнайы ішкі секреция бездері бөліп шығарады, олар қан мен лимфаға түседі 3. Сыртқы секреция бездері, олар секретін қуыс мүшелерге немесе сыртқы ортаға бөледі 4.Аралас секрециялы бездер ұйқы безі және жыныс бездерінің қызметі 5. Организмде жүретін процестердің гуморальдық реттелуінің мәні6. Физиологиялық процестердің гуморальдық реттелуі биологиялық белсенді зат гормондардың көмегімен жүзеге асады

Бағалау түрлері- оқушының өзін-

өзі бағалауы;- топтық өзін-өзі

бағалауы;- мұғалімнің

VIII.Оқушылардың білімдерін бағалау.Бағалау: /4мин/ Өзін-өзі және достарын бағалау парағыОқушының аты-жөні____________________________________№ Оқушының

аты-жөніСыныптасыңды бағалау

Мұғалімнің бағалауы

бағалауы;- жалпы бағалау;- критерийлер

арқылы бағалау

1234

-сабақты қалай аяқтауды жоспарлау

Тапсырмалар орындау арқылы аяқтау

Сабақты аяқтау түрлері-бір пікірге келу...-өз пікірін дәлелдеу...-үйде жалғастыру...

Үй тапсырмасы: Үйге тапсырма:пар. 8 оқу, сұрақтарға жуап беру. Cезім мүшелеріне байланысты реферат жазу /1,5 мин/45 мин. Сабақтың соңы

Сабақ барысын ұйымдастырудағы қосымша іс-әрекеттер немесе сабақ бойынша өзгертулер-оқушы алған білімінің деңгейін қандай дәлел арқылы білуге болады?- оқушының білмегенін жеткізе аламыз ба?-мүкіндіктер мен уақыт жеткілікті болды ма?

оқушының белсенділігі, оған деген сенім, бірігіп жұмыс жасау ынтымақтастық арқылы дәлелдей аламын. Мысалы: топтардың суреттерді талқылап, салыстыра алуы, жұмбақтар шешу, мәтіндегі анықтамаларды түсініп нәтижесін флипчартта салу, жазу арқылы ғана түсіндіруге болады. Мұнда оқушылар ынтымақтаса отырып білім беру үдерісіне белсенді араласуы, жеке тұлға ретінде өз-өзіне сеніммен қарап жұмыс жасауы(өзін-өзі бағалауы), білім берудегі жаңа мүмкіндіктерді (достарымен бірге жұмыс жасау) пайдалана алды. Бұл жердегі ең негізгі принцип сенім білдіру мен ынтымақтастық болды.

-қандай әдіспен олардан топ құрамын? (білім деңгейі, өз қалаулары, өзара үйрету топтары)

1.Топтарды құрастыру кезінде алдын ала іріктеу және саралау жүргізілген жоқ. Топтар сол сабақ үстінде ойындар арқылы топқа бөлінді.2. Барлық оқушылар үшін тапсырмалар бірдей деңгейлі қиындықтары бар.3. Бұл арада мұғалім балаларға сеніп, олардың білімін арттыру, кеңейту жайлы ғана іс-әрекеттер жасады. Мұғалімнің мақсаты мен міндеті әр бала- ның өзінің қабілет қарымын аша түсуге күш салдым.

Оқушының аты-жөні____________________________________№ Оқушының аты-жөні Сыныптасыңды

бағалауМұғалімнің бағалауы

123456

Оқушының аты-жөні____________________________________№ Оқушының аты-жөні Сыныптасыңды

бағалауМұғалімнің бағалауы

123456

Оқушының аты-жөні____________________________________

«Сезім мүшелеріне» тест сұрақтары1 Ұлпа дегеніміз не, ұлпалар неше топқа бөлінеді?2.Эпителий ұлпасы дененің қай жеріне орналасқан,құрылысы мен қызметі қандай? .3.Дәнекер ұлпасының қандай типтері бар? 4.Сүйек және шеміршекті ұлпаның қызметі қандай5 Қан мен лимфа қандай қызмет атқарады 6.Қандай мүшелердің қабырғаларын бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпалары құрайды.7.Қандай бұлшық еттердің жиырылуына байланысты қимыл-қозғалыс жүзеге асады .8.Жүйке ұлпасының қандай қасиеттері бар,құрылысы,қандай өсінділері бар.9.Дәнекер ұлпасының сұйық түрі.10.Қозғыштық және қозу өткізгіштік қасиеті бар ұлпа.11.Ұлпа дегеніміз не?12.Ұлпаның типтерін ата13.Құрылысы мен шығу тегі әртүрлі, бірақ ортақ белгілерімен біріктірілген ұлпалар тобы қалай аталады?14.Шеміршекті, сүйек, май, қан ұлпалары қай ұлпа түріне жатады?15.Органзмнің ішкі ортасының тұрақтылығын сақтау, қорғағыш және зат алмасуды реттеу қай ұлпаның негізгі қызметі?16.Арнайы затты қандай жасушалар бөледі? 17.Қаңқа сүйектеріне бекітілген және оның қимыл-қозғалысын қамтамасыз ететін қаңқа бұлшық етін қай ұлпа түзеді? 18.Нейрон денесіне жақын орналасқан, қысқа, жиі тармақталған өсіндісі қалай аталады? 19.Ішкі мүшелердің, қан және лимфа тамырларының, без өзектерінің қабырғаларының құрамына кіретін ұлпаны ата. 20.Жүйке ұлпасы қандай жасушалардан тұрады?21.Ішкі және секреция бездерінің айырмашылығы?22. Ішкі секреция бездерінің ауруларын емдейтін дәрігер?23.Тироксин гормонын бөлетін без ?24. Аралас бездерге жататын сыңар без?25.Гормондардың әсерінен болатын реттелудің аты.26.Алқым ісуі ауруына жетіспейтін химиялық элемент.27.Бүйрекүсті безінің милы затынан бөлінетін гормон.28.Гипофиздің зәрдің түзілу жылдамдығын бәсеңдетіп, су алмасуды өзгертетін бөлігі.

29.Инсулин жетіспегенде болатын ауру.30.Жас балаларда бойы өспей,жыныстықжетілуінің тоқталып,ақыл-есінің кему ауруы.

Жоспарланған тізбектелген сабақтар топтамасынан алынған бір сабақ бойынша есеп

Сабақтың тақырыбы: Сезім мүшелері және оның маңызы.

Сабақтың мақсаты: Жеті модульді ықпалдастыра отырып,организм тіршілігін гуморальдық реттелудегі ішкі секреция бездерінің гормондарының ролін анықтау. Сабақты ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырудан бастадым. Ол үшін «Кім сезгіш» стратегиясын қолдандым. Бұл ойым өте сәтті болды деп ойлаймын, себебі балалар бір-біріне өздеріне ұнайтын мінезі, қылықтары, келбеті туралы айтып,осыдан кейін бірден жақсы көңіл күймен сабақты бастадық. Топқа мүшелер таңдау арқылы бөлінді. Топқа бөлу өте жақсы дәрежеде өтті, себебі бұл оқушылар жақсы топқа бөлініп дағдыланған. Ары қарай сабағымның тақырыбын ашу барысында оқушыларға сыни тұрғыдан сұрақ қойып және олардың жауаптарына қарай әрекет еттім. Сурет қималары арқылы оқушылар тақтада ілінген сезім мүшелері туралы сипаттап айтты. Бұл әдісім сәтті өтті деуге болады. Оқушылар өз ойларын айтып бір-бірінің жауаптарын тыңдау арқылы сабақтың тақырыбын қиындықсыз ашып алды. Қызығушылығын ояту мақсатында жылдам сұрақтар:1 Ұлпа дегеніміз не, ұлпалар неше топқа бөлінеді?2.Эпителий ұлпасы дененің қай жеріне орналасқан,құрылысы мен қызметі қандай? .3.Дәнекер ұлпасының қандай типтері бар? 4.Сүйек және шеміршекті ұлпаның қызметі қандай5 Қан мен лимфа қандай қызмет атқарады 6.Қандай мүшелердің қабырғаларын бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпалары құрайды.7.Қандай бұлшық еттердің жиырылуына байланысты қимыл-қозғалыс жүзеге асады .8.Жүйке ұлпасының қандай қасиеттері бар,құрылысы,қандай өсінділері бар.9.Дәнекер ұлпасының сұйық түрі.10.Қозғыштық және қозу өткізгіштік қасиеті бар ұлпа.ІІІ. Интерактивті тақтада оқушылардың білімдерін жан-жақты тексеру:Биологиялық диктант.1)Шығу тегі, құрылымы және атқаратын қызметтері ұқсас жасушалар мен жасушараалық заттардың жиынтығы – бұл .ұлпа...............................................................2)Дененің белгілі бір пішінге, құрылымға, орынға ие, бір немесе бірнеше қызметтерді атқаратын бөлігі – бұл .мүше.............................................................

3)Белгілі бір физиологиялық қызметі бойынша біріктірілген, шығу тегі бір, бірақ құрылысы әртүрлі мүшелер – бұл . Бұл сабақтың жоспарында оқушылардың жоғарырақ деңгейде ойлауын дамыту мақсатында негізгі сұрақтарды сабақтың әр кезеңі үшін дайындап алдым. Сұрақтар арқылы мен оқушылардың нені үйренгенін, нені түсінгенін бақылай отырып берген жауаптарының негізінде бағалай алдым. Әрбір тапсырмадан кейін оқушылар бағалау парағына бағалап отырды.Бұл сабақта тест жұмысы, биологиялық диктант, сурет қималары, бір минуттық эссе, арқылы өткіздім.Бұл күнгі өткізілген сабағым мақсатына жетті деп ойлаймын. Тізбектелген сабақтар топтамасының екінші сабағымда оқушылардың өздігінен оқуын қалыптастыру мақсатында ББҮ әдісін қолданып сабақ өткіздім. Бұл сабағымда да оқушылардың көмегімен көздеген мақсатыма жеттім. Оқушылар бұл әдісті бірден түсініп тез қабылдап сабаққа белсене қатысып кетті. Жоспарға сәйкес сабақтарыма сыни тұрғыдан ойлауды дамыту мақсатында топтық, жұптық жұмысты енгіздім. Бағдарламада қамтылған модулдер тізбегіндегі сыни тұрғыдан ойлауға үйрету модулінің топтық, жұптық жұмыс стартегиясын пайдалану оқушылардың ойлау қабілетінің дамуына ықпалы зор. Бұрыннан топпен, жұппен жұмыс жасап дағдыланбағандықтан жұптық жұмыс стратегиясын пайдалану барысында сыныпта оқушыларды топтастырып, жұптастырып бөліп, өзінің тобымен, жұбымен талқылай алатын және де кейіннен барлық сынып болып талқылай алатын сұрақтарды бере отырып, олардың жұмыстарын бақыладым. Топтық жұмыс кезінде өз пікірін айтпаған оқушы қалмады. Бұл тапсырманы орындау барысында барлық оқушылар сабақта өте белсенділік танытты. Тәжірибе кезінде таланты және дарынды оқушыларды анықтау мақсатында да әртүрлі деңгейде тапсырмалар берілді. Топтық жұмыс жасау барысында сыныптағы кейбір оқушылардың көшбасшылық қасиеттерін де байқадым.

Әлихан Бөкейханов атындағы мектеп-лицей

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Тақырыбы Сезім мүшелері және олардың маңызы.

Сыныбы: 8 «А»

Жүргізген биология пәнінің мұғалімі: Б.Т.Курманова

Шахтинск-2015