อาณาจกรตาง ๆ อาณาจกรตามพรลงกซงตอมาไดกลายเปนอาณาจกรนครศรธรรมราชนน

เปนอาณาจกรโบราณทมมาตงแตกอนสมยพทธศตวรรษท 7 [1] มศนยกลางอยทนครศรธรรมราชในปจจบน(อาจจะเปนบรเวณบานทาเรอ หรอบานพระเวยง)

อยทางดานเหนอ ของอาณาจกรลงกาสกะ(บรเวณปตตาน) มอาณาเขตทางตะวนออก และตะวนตกจรดทะเลอนดามนถงบรเวณทเรยกวาทะเลนอก ซงเปนบรเวณจงหวดกระบในปจจบน คำาวา ตามพ เปนภาษาบาล แปลวา ทองแดง

สวนลงก เปนเครองหมายบอกเพศ เขยนเปนอกษรภาษาองกฤษวา Tambalinga

หรอ Tanmaling หรอ Tamballinggam จนเรยก ตนเหมยหลง หรอโพ-ลง หรอโฮลง(แปลวาหวแดง) บางทเรยกวา เชยะโทว(แปลวาดนแดง) อาณาจกรตามพรลงก ม+++สำาคญคอพระเจาศรธรรมาโศกราช และพระเจาจนทรภาณศรธรรมราช

อาณาจกรตามพรลงกนเปนเสนทางการเผยแพรพระพทธศาสนาแบบลงกาวงศ ไปยงอาณาจกรสโขทยและดนแดนทวแหลมมลายเนองจากอาณาจกรตามพรลงกกบศรลงกามความสมพนธแบบบานพเมองนองมาแตสมยโบราณ

ความสมพนธกบอาณาจกรอน

อาณาจกรฟนน

อาณาจกรตามพรลงก เปนสวนหนงของอาณาจกรฟนน ตอมาใน พ.ศ. 1318

อาณาจกรตามพรลงกและเมองไชยาไดกลายมาเปนศนยกลางของอาณาจกร

ศรวชย และพ.ศ. 1568 ไดถกอาณาจกรโจฬะยกกองทพเรอเขายดครอง ในปพ.ศ.

1658 ไดมการสงคณะทตไปเฝาฮองเตจนราชวงศซอง ทเมองไคฟง

อาณาจกรเขมร

อาณาจกรตามพรลงกไดสงไพรพลไปชวยพระเจาสรยวรมนท 2 สรางเมองนครธม พ.ศ. 1813 อาณาจกรตามพรลงกไดตกอยใตอทธพลของอาณาจกรลงกาสกะ และ พ.ศ. 1893 เมองนครศรธรรมราชไดถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยา

เมองนครศรธรรมราชในระยะแรกประกอบดวยเมองสำาคญ 12 เมอง คอ สายบร ปตตาน กลนตน ปาหง ไทรบร พทลง ตรง ชมพร บนทายสมอ สงขลา ตะกวปา

และครหหรอกระบร ใชสตวประจำาปเปนตราประจำาเมอง เชน สายบรใชตราหน

ปตตานใชตราวว กลนตนใชตราเสอ ปาหงใชตรากระตาย เรยงลำาดบไป สำาหรบเมองบนไทสมอ ซงใชตราลงนน นกโบราณคดบางทาน เชน หมอมเจาจนทรจราย รชน สนนษฐานวาอยทเมองกระบ ซงอาจเปนทมาของชอเมองกระบในปจจบน

จน

ในจดหมายเหตจน ระบวา นครโฮลง(ตามพรลงก) สงทตไปเฝาฮองเตจนใน พ.ศ.

1291,1310,1311,1356,1358 และ พ.ศ. 1361 ตอมาไดมการเรยกชออาณาจกรตามพร

ลงกใหมวา อาณาจกรศรธรรม ภายหลงเมออยในอำานาจอาณาจกรสโขทยไดเปลยนมาเปน เมองศรธรรมราช

อางอง

1.^ http://archaeology.thai-archaeology.info/index.php?option=com_content&task=view&id=267&Itemid=0

แหลงขอมลอน

http://www.e-learning.sg.or.th/ac4_22/content2.html

Leeds01:

• จกรวรรดสวรรณภม

กอนพทธศตวรรษท 3-5

สวรรณภม เปนชอเรยกดนแดนทมการกลาวถงในคมภรโบราณหลายฉบบในทางพทธศาสนา ซงคำาวาสวรรณภมนมความหมายวา "แผนดนทอง"

คำาวาสวรรณภม แปลวา "แผนดนทอง" ปรากฏในคมภรพทธศาสนา สวนมากปรากฏในคมภรชาดก(เรองราวทมอดตมายาวนาน) เชน มหาชนกชาดก กลาวถงพระมหาชนกเดนทางมาคาขายทสวรรณภม แตเรอแตกกลางทะเล ในสมยสงคายนาครงท 3 ราว พ.ศ. 234 พระเจาอโศกมหาราชไดสงพระธรรมทตมาเผยแผพทธศาสนาทสวรรณภม โดยมพระโสณะและพระอตตระเปนประธาน

เมอทานมาถง ไดปราบผเสอสมทรทชอบเบยดเบยนชาวสวรรณภม ทำาใหชาว

สวรรณภมเลอมใส จากนนทานไดแสดงพรหมชาลสตร เปนทนาสงเกตวา ตอนปราบผเสอสมทร ทานไดสวดพระปรตรปองกนเกาะสวรรณภมไว จงมคำาเรยก

สวรรณภม อกชอหนงวา สวรรณทวป แปลวา เกาะทอง เมอสนนษฐานจากสองคำาน ทำาใหไดขอสรปอยางนอย 2 อยาง คอ 1 สวรรณภมเปนดนแดนทเปนแผนดนใหญ และ 2 สวรรณทวป คอ เกาะทอยตดกบสวรรณภม และเนองจากในชาดกกวาวา สวรรณภมอยทางทศตะวนออกของอนเดย เมอพจารณาจากแผนทโลก จงนาจะสนนษฐานไดตอไปวา สวรรณภม สวนทเปนแผนดน ไดแก พมา ไทย กมพชา สวน สวรรณทวป ทเปนเกาะ นาจะไดแก หมเกาะชวา สมาตรา

หรออนโดนเซย ตลอดทงฟลปปนส เมอพจารณาหลกฐานทางโบราณคดเกยวกบพระพทธศาสนาพบวา เมองหงสาวด และเมองนครปฐมสมยทวารวด มอายเกาแกทสด และรวมสมยกน คอ ราว พทธศตวรรษท 6 แตศนยกลางพระพทธศาสนาในแถบน ยคทรงเรองทสดราว พทธศตวรรษท 11-12 อยทจงหวดนครปฐม โดยพบธรรมจกรมากมาย จงสนนษฐานวา ศนยกลางสวรรณภมนาจะอยทเมองโบราณ บรเวณพระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม

• จกรวรรดสวรรณโคมคำา

พศว. 4-5

ทตงของเมองตนผง หรอ เมองสวรรณโคมคำารางนนยงเปนสดเขตตะวนตกของประเทศลาว คอ หางจากเมองหวยทรายไปทางทศตะวนตกประมาณ 40

กโลเมตรทางอากาศ

พรอมหนน เชยงแสน’ -สวรรณโคมคำา เปนมรดกโลก’

ธระ สลกเพชร

รมว.วธ. เผย ไทย-ลาวพรอมเสนอแหลงโบราณคดเชยงแสน- สวรรณโคมคำา

เปนเมองมรดกโลกรวม นบเปนแหลงโบราณคดทมความสมบรณ มหลกฐานประวตศาสตรทชดเจน …

วานน (25 ส.ค.) นายธระ สลกเพชร รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม (วธ.)

กลาววา จากการทตนไดหารอรวมกบ นายหมนแกว อรบน รฐมนตรวาการกระทรวงแถลงขาวและวฒนธรรมสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) และคณะเจาหนาท สปป.ลาว เรองการเสนอแหลงโบราณคดเชยงแสน-

สวรรณโคมคำา เปนเมองมรดกโลก รวมกนระหวางประเทศไทย และสปป.ลาว

โดยจากการหารอระหวาง 2 ประเทศ ไดขอสรปเบองตนวารฐมนตรวาการกระทรวงแถลงขาวฯ สปป.ลาว มความเหนดวยในหลกการตามทประเทศไทยเสนอ โดยมความยนดทจะใหความรวมมอในการสนบสนนการดำาเนนงานระหวาง 2 ประเทศอยางเตมท

รมว.วธ. กลาวตอวา ทางรฐมนตรวาการกระทรวงแถลงขาวฯ สปป.ลาว ยงไดหารอกบไทยวา ขณะน สปป.ลาว ประสบปญหาของการอนรกษแหลงโบราณสถาน เนองจาก สปป.ลาว ขาดแคลนนกวชาการ เจาหนาท ในการดแลและอนรกษโบราณสถาน รวมถงแหลงโบราณคด ตนเหนวา หาก สปป.ลาว ขอความชวยเหลอสนบสนนเจาหนาทมา กจะรวมมอและใหการสนบสนน

คมภรสวรรณโคมคำา ความเปนมาของคมภรสวรรณโคมคำา (โดยยอ)

สวรรณโคมคำา เปนชอดนแดนในอดต มมาตงแตสมยพระกกสนธพทธเจา ในสมยนนเรยกวา ถำากมภ“ ” เปนสถานอนพระกกสนธสมมาสมพทธเจาเสดจมาฉนบณฑบาต และทรงมพทธทำานายไววา พระสมมาสมพทธเจาทเหลออก ๔

พระองค ในอนาคตจะมาฉนบณฑบาตทถำานเหมอนเชนกบพระองค เพราะเปนสถานททจะทรงประดษฐานพระพทธศาสนาไวอยางมนคงในอนาคต ภายหลงสถานทแหงน ไดมชอวา เมองสวรรณโคมคำา แปลวา โคมทอง เมองสวรรณโคมคำามอาณาเขตกวางใหญไพศาล (ดในตำานานเมองสวรรณโคมคำา) มอาณาบรเวณสดลกหลกตา เปนเมองแหงพทธศาสนา มพระพทธศาสนาเปนศนยรวมใจ

ครบาอาจารยในสายสวรรณโคมคำา เลาสบมาวา ทานผมฤทธฌานและบรรลธรรมขนสงในพทธศาสนาไดรจนาไว เพราะเหนวา สตวโลกยอมเปนไปตามกรรมกจรง แตจะรไดเฉพาะผทมบารมธรรมและฤทธฌานแกกลา สำาหรบปถชนคนธรรมดาทวไปไมอาจจะรได ทำาใหดำาเนนชวตดวยความประมาท

อยางไมรโลก ดวยเหตน ทานเหลานนจงไดรจนาคมภรสวรรณโคมคำาขน เพอใชคำานวณบญกรรมใหเหนเปนรปธรรม คมภรสวรรณโคมคำาจงถออบตขนแตบดนนเปนตนมา และเพราะเหตวา คมภรนเกดขนในแผนดนสวรรณโคมคำา

บรพาจารยสวรรณโคมคำาจงไดเรยกขานคมภรนวา คมภรสวรรณโคมคำา“ ”

หรอเรยกอกชอวา "คมภรมหาจกรพรรดราช"

คมภรนแสดงสตรคำานวณบญบาปทใหผลตามกาลเวลาไว และยงรวมเอาศาสตรอน ๆ ทมหลกการเดยวกนผนวกไวอยางครอบคลม รวมทงหมด ๑๖

สวน ไดแก

๑. ลคนา วาดวย สภาพชวต ความเปนอย รปราง บคลก

๒. โหรา วาดวย ความเจรญ ความเสอมฐานะ

๓. ตรยางค วาดวยความสข ทกขทงหลาย

๔. จตรทสำส วาดวย ความรงโรจนสงสด

๕. ตมสำส วาดวย อนาคตอนใกล (แบงออกเปน ๗ ปกรณ)

๖. นวางค วาดวย อบตกาลค

๗. ทสมสำส วาดวย ตำาแหนง อำานาจ อทธพล บารม (แบงออกเปน ๑๐

ปกรณ)

๘. ทวาทสำส วาดวย ผอปถมภ บพพการ วงศสกล (แบงออกเปน

๒๐ปกรณ)

๙. โสทสำส วาดวย ทรพยอนเปนมรดก ดนแดน การยดครอง

๑๐ วมสำส วาดวย กรรมเกา ( แบงออกเปน ๒๐ ปกรณ)

๑๑. จตรวมสำส วาดวยความสำาเรจในการศกษาวทยาการ (แบงออกเปน ๒๐

ปกรณ)

๑๒. ภงส วาดวยธาต ปราณ และสมนไพร (แบงออกเปน ๒๗ ปกรณ)

๑๓. ตรมสำส วาดวยขาศก ศตร อบาทว และอปสรรค (แบงออกเปน ๓๐

ปกรณ)

๑๔. อคคเวทสำส วาดวยพฤตแหงอาชวะ (แบงออกเปน ๑๕ ปกรณ)

๑๕. ขวทสำส วาดวยการหามฤกษ และวางฤกษตามกลมนกษตร

๑๖. ฉฎฐองส วาดวยอรรถยอยทงหลาย

ทง ๑๖ สวนน รวมเรยกอกอยางหนงวา โสฬส“ ” เปนการแบงวชาเทากบจำานวนสวนทง ๑๖ ของดวงจนทรตามคมภรสวรรณโคมคำานนเอง ผเรยนเจนจบครบสตรทงหมดนเรยกวา สำาเรจโสฬส“ ” กลายเปนยอดคนครบถวนกระบวนยทธ คมภรสวรรณโคมคำาไดสบตอเรอยมารนแลวรนเลาโดยเหลาศษยผไดรบการถายทอด

ดวยศกดานภาพของคมภรทมากลนน ลวนเปนทหมายปองของผแสวงหาวชายงนก (คลาย ๆ คมภรกลยทธซนจอ ทไดรบการสบทอดโดยซนปง) ถงกบยกทพจบศกแยงชงตามทปรากฏในประวตศาสตร

คมภรสวรรณโคมคำาไดผานกาลสมยมาชานาน ตอมาคมภรนไดตกทอดมาถง

"สมเดจพระมหาเถรศรศรทธาราชจฬามนศรรตนลงกาทปมหาสวาม" นามเดม

คอ พระศรศรทธา เปนโอรสของกมรเตงอญรามคำาแหง ประสต ณ เมองสองแคว (พษณโลก) เมอเจรญชนษาไดศกษาศลปวทยา และเจนจบคมภรมหาจกรพรรดราช หรอคมภรสวรรณโคมคำา สำาเรจโสฬสแตครงเยาววย

นอกจากน ยงทรงเชยวชาญในวชาคชศาสตร และอศวศาสตร (อนหนงรคณชาง อนหนงรคณมา อนหนงรคณสหะ จารกวดศรชมวางน) ในชวงวยหนม

พระศรศรทธาไดสรบกบขนตาง ๆ มากมาย จนสดทาย ไดทำายทธหตถกบขนจง แทนพอขนรามคำาแหง ไดรบชยชนะอยางสงางาม

ตอมาพระศรศรทธาเหนภยในการครองเรอน ไดทงอาวธ นำาทรพยสมบตออกบรจาคทาน และไดยกพระธดา และพระชายาใหแกผทมาขอ ไดเจรญรอยตามพระเวสสนดรโพธสตว เสดจผนวชบวชเปนพระภกษในพทธศาสนา ครงหนง

สมเดจพระมหาเถรศรศรทธาไดจารกไปแสวงบญทเกาะลงกา หลงจากทกลบจากการแสวงบญทเกาะลงกา ดวยสมเดจพระธรรมราชาลไทย ตรสใหบณฑตไปอาราธนานมนตกลบสกรงสโขทยแลว ครบาอาจารยสายสวรรณโคมคำา

เลาสบมาวา "สมเดจพระมหาเถรศรศรทธาฯ ไดผนวกเนอหาของพระอภธรรมเขาไวในคมภรสวรรณโคมคำา (ซงทานชำานาญอยแลว) จนครบสมบรณ ซงแตเดมนน คมภรสวรรณโคมคำามเนอหาธรรมะครบถวนอยแลว แตดวยผานกาลเวลามาชานาน ทำาใหหลกธรรมกรอนไปเปนอนมาก เหลอเพยงหลกการคำานวณ และคำาพยากรณเทานน ดงนน ผทศกษาวชาในคมภรสวรรณโคมคำา

เพอใหสำาเรจในขนสง จำาเปนตองศกษาธรรมะ และฝกกสณสมาธควบคไปดวย"

เมอบนปลายชวตของสมเดจพระมหาเถรศรศรทธาราชจฬามน ทานไดกลบมาจำาพรรษาทวดบานเกด คอ วดจฬามณ จนกระทง ละสงขารลาจากโลกนไป

รวมอายไดประมาณ ๘๓ ป

เชอกนวา แมพญาลไทกไดรบการถายทอดคมภรนจากสมเดจพระมหาเถรศรศรทธาฯ ดวยเชนกน ตอมาในสมยหลง คมภรนตกทอดมาจนถงสมเดจพระนเรศวรมหาราช คงประกอบดวยเหตน พระองคทานจงปรชาสามารถกอบกเอกราชไดสำาเรจภายในเวลาอนสน และกอนสวรรคต โปรดใหคนนำาคมภรสวรรณโคมคำาไปคนไวทเมองสวรรณโคมคำาเดม (ประเทศลาว)

• อาณาจกรทวาราวด

การคนพบ

ดหนา การคนพบอาณาจกรทวาราวด

หลกฐานการคนพบ

ปจจบนรองรอยเมองโบราณ รวมทงศลปโบราณวตถสถานและจารกตางๆในสมยทวารวดน พบเพมขนอกมากมาย และทสำาคญไดพบกระจายอยในทกภาคของประเทศไทยโดยไมมหลกฐานของการแผอำานาจทางการเมองจากจดศนยกลางเฉกเชนรปแบบการปกครองแบบอาณาจกรทวไป เชน

ภาคเหนอ : ทจงหวดลำาพน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ : พบเกอบทกจงหวด

ภาคตะวนออก : ทจงหวดปราจนบร และ จงหวดสระแกว

ภาคใต : ทจงหวดปตตาน

ภาคกลาง : กระจายอยตามลมแมนำาสำาคญตางๆ เชน แมนำาเพชรบร แมนำาแมกลอง แมนำาทาจน แมนำาลพบร แมนำาปาสก และแมนำาเจาพระยา

จากการศกษาจากภาพถายทางอากาศพบเมองโบราณสมยนถง 63 เมองดวยกน นอกจากนจากการสำารวจและขดคนทางโบราณคดยงพบวาเมองโบราณแทบทกแหงจะมลกษณะของการตอเนองทางวฒนธรรมจากชมชนสมยกอน

ประวตศาสตร พฒนาการขนมาสชวงสมย ทวารวด เมอมการตดตอกบอารยธรรมอนเดย

ดงนนทฤษฎของนกวชาการรนกอนโดยเฉพาะความเชอเรองรปแบบการปกครองแบบอาณาจกร และเมองศนยกลางจงเปลยนไป วานาจะอยในขนตอนของเมองกอนรฐ(Proto-State)

อาณาเขตของอาณาจกรในรปของเมองเบดเสรจหรอเมองทมองคประกอบสมบรณในตวเองทงทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และความเชอศาสนา หากจะมอำานาจทางการเมองกหมายถงมอำานาจเหนอเมองบรวารหรอชมชนหมบานรอบๆ ในพนทใกลเคยงเทานน เมองใหญเหลานแตละเมองจะมอสระตอกน

และเกดขนมาพรอมๆ กนเพราะผลจากการตดตอคาขายและรบวฒนธรรมจากอนเดยโดยเฉพาะทางดานศาสนาพทธแบบหนยาน รวมทงภาษา และรปแบบศลปกรรมแบบเดยวกน

วฒนธรรมทวารวดเรมเสอมลงราวปลายพทธศตวรรษท 16 เมออทธพลวฒนธรรมแบบขอมหรอเขมรโบราณจากประเทศกมพชาทมคตความเชอทางศาสนาและรปแบบศลปกรรมทแตกตางออกไปเขามาแทนท

แตอยางไรกตาม ปญหาเรองทวารวดยงตองการคำาตอบอกมากไมวาปญหาเรองของอาณาจกรหรอเมองอสระ ปญหาเมองศนยกลาง ปญหาอาณาเขต

ปญหาชนชาตเจาของจะเปนชาวมอญจรงหรอไม หรอแมแตชอ ทวารวด จะเปน

ชออาณาจกร หรอชอ+++ หรอชอราชวงศหนง หรออาจเปนชอทใชเรยกกลมเมองเจาของวฒนธรรมแบบเดยวกนเฉกเชนกลมศรวชยทางภาคใต กยงเปนปญหาทตองขบคดและหาหลกฐานมาพสจนกนตอไป

สภาพสงคมทวารวดนนลกษณะไมนาจะเปนอาณาจกร คงเปนเมองขนาดตาง

ๆ ซงพฒนาขยายตวจากสงคมครอบครว และสงคมหมบานมาเปนสงคมเมองทมชมชนเลก ๆ ลอมรอบ มหวหนาปกครอง มการแบงชนชนทางสงคม

นอกจากนยงมการใชศาสนาเปนเครองมอในการปกครอง ความสมพนธระหวางเมองตอเมองหรอรฐตอรฐ ไมใชความสมพนธโดยการเมอง แตโดยการคา ศาสนา และความเหมอนกนทางวฒนธรรม

เศรษฐกจของชมชนทวารวดคงจะมพนฐานทางการเกษตรกรรม มการคาขายแลกเปลยนระหวางเมอง หรอการคาขายแลกเปลยนกบชนชนภายนอก ชมชนทวารวดเรมตนแนวความเชอแบบพทธศาสนา ในลทธเถรวาท ควบคไปกบการนบถอศาสนาพราหมณหรอฮนด ทงลทธไศวนกาย และลทธไวษณพนกาย โดยศาสนาพราหมณ หรอศาสนาฮนดจะแพรหลายในหมชมชนชนปกครอง ในระยะหลงเมอเขมรเขาสสมยเมองนคร เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมทวารวดกถกครอบงำาโดยเขมร และในตอนทายคตความเชอไดเปลยนแปลงไป

ชาวทวารวดไดมการพฒนาการทางเทคโนโลยดนกาวหนา จากการจดระบบชลประทานทงภายในและภายนอกเมอง มการขดคลอง สระนำา การทำาคนบงคบนำาหรอทำานบ ซงสงตาง ๆ เหลานไดถายทอดสชนรนหลงในสมยลพบร และสมยอาณาจกรสโขทย ในดานการคมนาคม คนในสมยทวารวดมการสญจรทางนำาและทางบก นอกเหนอจากการตดตอกบชาวเรอทเดนทางคาขายแลวยงปรากฏรองรอยของคนดนซงสนนฐานวาอาจเปนถนนเชอมระหวางเมอง

นอกจากนหลกฐานทางโบราณคดทพบไมวาจะเปนสถาปตยหรอประตมากรรมลวนแลวแตแสดงความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย และศลปกรรม เชน

เทคนคตดศลาแลง การสกดหน การทำาประตมากรรม การหลอสำารด การหลอมแกว ฯลฯ.

ธรรมจกรในสมยทวารวด

โบราณสถานสมยทวารวด

สงทปฏเสธไมไดแมวาชอทวารวดจะเปนชอของสงใดกตาม นนคอหลกฐานโบราณสถานโบราณวตถทพบมากมาย ซงลวนมลกษณะฝมอทางศลปกรรมทคลายคลงกนทกแหงทกภาค ไมวาจะเปนงานประตมากรรมทสวนใหญเปนพระพทธรป พระพมพ ธรรมจกร ใบเสมา ภาพปนป น และภาพดนเผาประดบทมลกษณะเฉพาะ หรอ งานสถาปตยกรรมอนไดแก สถปเจดยและวหารทมแผนผง รปแบบ วสด เทคนคการสราง ตลอดจนคตทางศาสนาแบบเดยวกน

ซงหากพจารณาจากสภาพทางภมศาสตร ลกษณะของความสมพนธรวมกนเชนนเปนเพราะตำาแหนงทตงของเมองแตละเมองสามารถตดตอถงกนไดสะดวกทงทางบกและทางนำา โดยเฉพาะเมองในทราบภาคกลาง มกตงใกลชายฝงทะเลเดม มรองรอยทางนำาตดตอกบเมองในภมภาคภายในและยงมทางนำาเขาออกกบฝงทะเลโดยตรงดวย อนสะดวกตอการตดตอภายในกนเองและตดตอคาขายกบชาวตางประเทศโดยเฉพาะชาวอนเดยไดเปนอยางด เมองโบราณสมยทวารวดโดยทวไป มความคลายคลงกนตงแตพนทตงและผงเมอง

คอมกตงอยบนดอนในทลม ใกลทางนำา มแผนผงรปสเหลยมมมมนหรอคอน

ขางกลม มคนำาคนดนลอมรอบหนงหรอสองชนเพอกกเกบนำาไวใชหรอปองกนนำาทวม โบราณสถานขนาดใหญมกตงอยเกอบกงกลางเมองเชน เมองโบราณนครปฐม มวดพระประโทน และเจดยจลประโทนตงอยกงกลางเมอง เมองโบราณคบว จงหวดราชบร มโบราณสถานหมายเลข 18 ในวดโขลงสวรรณคร

ตงอยกงกลางเมอง เมองในของเมองโบราณศรเทพ มโบราณสถานเขาคลงใน ตงอยบรเวณใจกลางเมอง เปนตน

โบราณสถานแทบทงหมดใชอฐเปนวสดหลกในกอสราง อาจมการใชศลาแลงบางแตไมใชหนกอสรางเลย อฐเผาอยางดไสสกตลอด เนออฐแขงพอสมควร

สวนยาวจะเทากบสองเทาของความกวาง สวนกวางเปนสองเทาของความหนา

อฐมขนาดใหญ ขนาด 32x16x8 เซนตเมตรขนไป ผสมแกลบมาก เปนแกลบขาวเหนยวปลก

การกอใชอฐทงกอน ไมขดผวแตกประณต รอยตออฐแนบสนท สอดวยดนบางๆ เปนสวนผสมของดนเหนยวละเอยด ผสมกบวสดยางไมหรอนำาออย จนเหนยวคลายกาว ทำาใหอฐจบกนแนนสนทเหมอนเปนเนอเดยวกน แลวจงถากเปนลวดลาย แลวป นปนประดบ เนองจากสงคมทวารวดยอมรบพทธศาสนาลทธเถรวาทจากอนเดยเปนหลก (พบหลกฐานเนองในศาสนาฮนดดวยแตไมมากนก) ทำาใหสงคมทวารวดโดยทวไปเปนสงคมพทธ ดงนนอาคารโบราสถานทงหลายจงเปนพทธสถานแทบทงสน โบราณสถานเหลานแสดงอทธพลศลปะอนเดยแบบคปตะ และหลงคปตะ และปาละเสนะตามลำาดบ แตไดดดแปลงผสมผสานใหเขากบลกษณะทองถนจนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะตน

ประเภทและลกษณะของโบราณสถานสมยทวารวด

เชอกนวาศลปกรรมอนเดยไดมอทธพลตองานศลปกรรมในดนแดนประเทศไทยมานานตงแตครงพระเจาอโศกมหาราช แหงราชวงศโมรยะ (พ.ศ.

269-307) ททรงสงสมณทต 9 สายออก เผยแพรพระพทธศาสนาทวประเทศและนอกประเทศอนเดย และสมณทตสายท 8 คอพระอตตรเถระและพระโสณเถระผเดนทางมายงดนแดนชอสวรรณภมนน สนนษฐานกนวานาจะหมายถง ดนแดนในประเทศไทยปจจบน อนมภาคกลางเปนศนยกลางโดยเฉพาะทเมองนครปฐมโบราณ และยงเชอกนวาเจดยเดมองคในทองคพระปฐมเจดยสรางครอบทบไว นาจะเปนเจดยทสรางขนในสมยนนโดยอาศยการศกษาเปรยบเทยบรปแบบกบเจดยสาญจของอนเดย สวนอาคารพทธสถานอนๆทไมเหลอปรากฏในปจจบน

อาจจะสรางดวยไมจงปรกหกพงไปหมด

รองรอยของโบราณสถานมาปรากฏหลกฐานแนชดอายเกาทสดตงแตสมยทวารวดอายประมาณพทธศตวรรษท 11 เปนตนมา ทกแหงแสดงใหเหนถงอทธพลศลปะอนเดยสมยราชวงศคปตะ-หลงคปตะและราชวงศปาละราวพทธศตวรรษท 9-13 และ 14-16 ตามลำาดบ โบราณสถานสวนใหญสรางขนเนองในพทธศาสนา กำาหนดอายอยระหวางพทธศตวรรษท 11-16 เกอบทกแหงปรกหกพงเหลอแตเฉพาะสวนฐาน แบงออกไดเปน 3 ประเภทคอ ฐานสถปเจดยพบมากทสดกระจายอยตามเมองโบราณตางๆทกแหง นอกนนเปนฐานวหาร พบนอย

และสมาหรอหลกกำาหนดเขตบรเวณศกดสทธทประกอบพธกรรมในศาสนาซงมกพบตามเมองโบราณในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

สถปเจดย

สำาหรบความหมายของเจดย ดทบทความหลก : เจดย

สถปเจดยสมยทวารวด คงจะสรางขนเพอจดประสงคใหเปนอเทสกเจดย (เพอเปนการระลกถงเหตการณหรอบคคลทลวงลบไปแลว) มากทสด จากหลกฐานทเหลออยเพยงเฉพาะสวนฐานนน สามารถแบงตามลกษณะแผนผงไดเปน 4 รปแบบใหญๆ คอ ฐานรปกลม ฐานรปสเหลยม ฐานรปสเหลยมยอมม และฐานแปดเหลยม หรอสามารถแบงตามรายละเอยดทตางกนไดเปน 13 รปแบบยอย

ซงแตละแบบลวนแสดงววฒนาการท สบทอดจากตนแบบในอนเดยเปนระยะๆ

และยงเปนตนแบบใหสถปเจดยในยคตอๆมาดวย คอ

แบบท 1 สถปเจดยฐานกลม นาจะเปนแบบทเกาทสด รบอทธพลตนแบบมาจากสถปสาญจของอนเดยเชน โบราณสถานหมายเลข 3 (ภเขาทอง) ทอำาเภอศรมหาโพธ จงหวดปราจนบร สถปกลมทอทอง จงหวดสพรรณบร และพระปฐมเจดยองคเดม จงหวดนครปฐม เปนตน ลกษณะการกอสรางใชดนแลงอดหรอกออฐ สถปเจดยลกษณะนนาจะเหมอนตนแบบ คอลกษณะเปนครงวงกลม มเวทกาหรอรวกนโดยรอบ บนองคสถปประดบดวยหรรมกาหรอบลลงก และมฉตรซอนกนสามชน และอาจมบนไดทางขนเพอกระทำาประทกษณและมประตทางเขาขนาดใหญสทศ (โตรณะ)

แบบท 2 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส มองคสถปรปกลมกอขางบน แตปจจบนสถปกลมไดพงทลายหมด เชน โบราณสถานหมายเลข 8,9,11 และ 15 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค โบราณสถานหมายเลข 11 ทอำาเภออทอง จงหวดสพรรณบร และโบราณสถานหมายเลข 6,20 และ 23/2 ทอำาเภอศรมหาโพธ จงหวดปราจนบรเปนตน สนนษฐานวาองคสถปเดมนาจะมลกษณะคลายหมอนำาหรอบาตรควำา ตอนบนประดบดวยฉตรเปนชนๆ ปลายสดมยอดรปดอกบวตมและทแทน(หรรมกา)ทตงกานฉตรมคาถาเย ธมมา สลกอย

แบบท 3 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรสมองคสถปกอขางบน มแนวบนไดเพยงดานเดยว แนวบนไดบางครงกออฐเปนรปอฒจนทร เชนโบราณสถานหมายเลข 13,16 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 4 สถปเจดยฐานสเหลยมซอนกนสองชน ฐานชนทสองทำาเปนชองๆใหสวยงาม เชนโบราณสถานหมายเลข 4 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 5 สถปเจดยฐานสเหลยม ซอนทบบนฐานแปดเหลยม เชนโบราณสถานหมายเลข 7 และ 10 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 6 สถปเจดยฐานแปดเหลยม เชนโบราณสถานหมายเลข 5 ทอำาเภออทอง

จงหวดสพรรณบร

แบบท 7 สถปเจดยฐานสเหลยมซอนกนสองชน มลานประทกษณรอบ ลอมรอบดวยกำาแพงแกวทเวนชองประตทางเขาออกดานทศตะวนตกอกชนหนง ทลานประทกษณมบนไดขนลง 3 ดาน(ยกเวนทศตะวนตก)เดมอาจมซมประดษฐานพระพทธรป พบทโบราณสถานหมายเลข 2 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 8 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส ยอเกจทกดาน ฐานแบงเปนชองๆใหญเลกสลบกน ประดบดวยภาพปนป นเลาเรองชาดก และรปสตวเชน สงห กนร

เชนโบราณสถานหมายเลข 3 ทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 9 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส ฐานลางแตละดานมสถปจำาลองประดบทมมทงส พบทโบราณสถานหมายเลข 2 ทอำาเภออทอง จงหวดสพรรณบร และวดพระเมร จงหวดนครปฐม

แบบท 10 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส แตละดานมมขยน เหนอขนไปเปนสถปกลม พบทบานโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค

แบบท 11 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส ฐานมชองประดษฐานพระพทธรปปนป น ลอมรอบดวยลานประทกษณ เชนโบราณสถานหมายเลข 1 ทบานคบว จงหวดราชบร

แบบท 12 สถปเจดยฐานสเหลยมจตรส ยอเกจ ตงซอนอยบนฐานสเหลยมทใชเปนลานประทกษณ ทลานมบนไดยนทงสทศและมอฒจนทรอยทกดาน ทองไมของลานประทกษณมเสาองแบงเปนชองประดบภาพชาดก องคสถปประดบดวยพระพทธรปยนในซมแตละดาน เชนเจดยจลประโทน จงหวดนครปฐม

แบบท 13 สถปเจดยฐานแปดเหลยมซอนสองชน ฐานแตละดานทำาเปนชองแบบซมพระดานละสองซม นบเปนแบบสวยพเศษสด พบทโบราณสถานหมายเลข

13 ทอำาเภออทอง จงหวดสพรรณบร

ฐานสถปเหลานสามารถเปรยบเทยบไดกบสถปอนเดยสมยคปตะเปนตนมา และแมองคสถปจะหกพงไปหมดแลว แตอาจสนนษฐานรปทรงตามรปจำาลองหรอภาพสลกสถปเจดยทพบในประเทศไดวามดวยกน 3 แบบใหญๆ คอ

1. สถปทมองคระฆงเปนรปโอควำาหรอครงวงกลม มยอดเปนกรวยแหลมเรยบอยขางบน ไดรบอทธพลศลปะอนเดยสมยปาละ ซงเจรญขนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศอนเดย ระหวางพทธศตวรรษท 14-17

2. สถปทมองคระฆงคลายหมอนำาหรอบาตรควำา ยอดทำาเปนแผนกลมเรยงซอนกนขนไปตอนบน บนยอดสดมลกแกวหรอดอกบวตมประดบ ทแทน (หรรมกา)

ทตงฉตรมจารกคาถา เย ธมมาอนเปนหวใจของพระพทธศาสนาโดยรอบ

3. สถปทมองคระฆงคลายหมอนำา ยอดสถปคลายกรวยแตมลกษณะเปนปลองๆ ซอนตดกน

วหาร

เปนอาคารทคมากบการสรางวดตงแตสมยพทธกาลในอนเดย เดมหมายถงอาคารทเปน ทอยของพระภกษสงฆ ตอมาเมอมพระภกษเพมขนวหารจงเปนทประชมสงฆกรรม และใชเปนทประดษฐานพระพทธรปตวแทนของพระพทธองคอนเปนประธานของการประชมนน

ในประเทศไทย วหารพบตงแตสมยทวารวดเปนตนมาประมาณพทธศตวรรษท

12-13 แตพบไมมากนก มกตงหนาสถปเจดยเพอใชเปนทกราบสกการะบชาพระธาต ดงนนวหารจงสรางไวหนาเจดยเสมอ จากการขดคนของกรมศลปากรเมอพ.ศ. 2507 ทวดโคกไมเดน จงหวดนครสวรรค และทโบราณสถานหมายเลข 16

อำาเภออทอง จงหวดสพรรณบร ไดพบพนอาคารปอฐและศลาแลง มแผนผงรปสเหลยมผนผาอยดานหนาเจดย ผนงและหลงคาไมปรากฏคงเปนเครองไม สนนษฐานวานาจะเปนวหารทสรางสมยแรกๆ แตเนองจากพบนอยเขาใจวาวหารสวนมากอาจจะสรางดวยไมจงผพงไปหมด

อาคารทคาดวานาจะเปนวหารอก พบทเมองศรมโหสถ อำาเภอศรมหาโพธ

จงหวดปราจนบร มทงวหารในศาสนาพทธและศาสนาพราหมณ วหารในศาสนาพทธมกอยนอกเมองเชนโบราณสถานหมายเลข 1, 5, 7 และ 14 เปนตน สวนวหารในศาสนาพราหมณหรอฮนดมกสรางอยในเมองเชน โบราณสถานหมายเลข 10

และ 22/1-5 เปนตน แผนผงของอาคารสวนใหญเปนรปสเหลยมผนผา ฐานเตย

ภายในมแทนประดษฐานรปเคารพ มพนทวางพอสำาหรบประกอบพธกรรมทางศาสนา มทงวหารผนงทบและวหารโถง หลงคาเครองไมมงกระเบอง วหารยงพบอกกำาหนดอายประมาณพทธศตวรรษท 13 เปนวหารทแสดงถงอทธพลศลปะแบบราชวงศปาละ ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของอนเดย (มหาวทยาลยนาลนทา) ตามคตพทธแบบมหายานลทธวชรยานหรอตนตระทกำาลงแพรหลายในขณะนน รปแบบวหารมอยดวยกน 2 ลกษณะ คอ

วหารรปสเหลยมผนผา ฐานสง เชนวหารวดโขลง ทคบว จงหวดราชบร มบนไดขนดานทศตะวนออกสลานประทกษณ ฐานประดบเสาองและซม แตเดมคงจะมภาพปนป นประดบอย

วหารรปสเหลยมจตรส มมขยนออกมาทงสดาน คอวหารทวดพระเมร จงหวดนครปฐม มฐานรองรบ มมขทางเขาทงสทศตรงกบพระพทธรปสองคทประดษฐานอยหนาผนงทบตนสดานภายในวหาร

ใบสมา หรอ ใบเสมา หมายถง เขตกำาหนดความพรอมเพรยงของสงฆ หรอเขตชมนมสงฆ เปนเขตทสงฆทงหลายตองทำาสงฆกรรมรวมกน เนองดวยพระพทธเจาไดทรงกำาหนดใหสงฆตองทำาอโบสถ ปวารณาและโดยเฉพาะการสวดปาฏโมกข ซงตองสวดพรอมกนเดอนละ 2 ครง จงทรงกำาหนดเขตสมาทมเครองหมาย (นมต) ทเปนททราบกน นมตททรงกำาหนดม 8 อยางไดแก ภเขา

ศลา ปาไม ตนไม จอมปลวก ถนน แมนำา และนำา และเขตสมาทสมบรณตองม

ขนาดใหญพอทพระสงฆ 21 รปเขาไปนงหตถบาสได แตไมกวางเกน 3 โยชน แตเดมครงพทธกาลเขตสมานาจะกำาหนดเพอแสดงเขตวดหรออารามคลายกำาแพงวดในปจจบนมใชกำาหนดเฉพาะเขตอโบสถเทานน ตอมาจงมการนำาสมามาปกรอบเปนเขตอโบสถแทนเพอเปนการแสดงเขตสงฆกรรมชมนมสงฆโดยเฉพาะ ซงการเปลยนแปลงดงกลาวนจะเรมเมอใดนนยงไมอาจหาหลกฐานได การกำาหนดนมตของสมามจดกำาหนดอยางนอยทสดตงแต 3 แหงเปนใชได จงเกดวงสมาเปนรปตางๆคอ รปสามเหลยม (สมามนมต 3 แหง) รปสเหลยมตางๆ (สมามนมต 4 แหง) รปตะโพน (สมามนมต 6 แหง)

สมา พบตงแตสมยทวารวด โดยพบมากในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชนทบานกดโงง จงหวดชยภม ทเมองโบราณฟาแดดสงยาง จงหวดกาฬสนธ ทบานตาดทอง จงหวดยโสธร ทวดพทธมงคล อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

เปนตน สมาทวารวดพบวามการปกรอบสถปเจดยดวย และบอยครงไมพบซากอาคารเขาใจวาอาคารเดมอาจสรางดวยไมจงผพงไป บางแหงปก 3 ใบและบางแหงพบถง 15 ใบ นอกจากนบางครงยงพบปกรอบเพงหนธรรมชาต เชน ทหอนางอสา อทยานประวตศาสตรภพระบาท จงหวดอดรธาน ซงบรเวณนอาจเคยเปนสถานทศกดสทธมาแตสมยกอนประวตศาสตร เมอผคนหนมานบถอศาสนาพทธ จงนำาคตการใชหนปกแบบ

วฒนธรรมหนตงเขาผสมกบคตทางศาสนา มการปกสมาขนกลายเปนวดปาหรออรญญวาสไป สมาสมยทวารวดพบหลายแบบทงเปนแผนคลายเสมาปจจบน เปนเสากลมหรอแปดเหลยมหรอรปสเหลยม โดยทวไปสลกจากหนทราย มขนาดใหญสงตงแต 0.80 - 3 เมตร มภาพสลกโดยทวไปเปนภาพสถป

ยอดแหลม หรอสลกภาพเลาเรองชาดก ภาพพทธประวต และลายผกกดกานขด เปนตน

โบราณวตถ และ ศลปะ

ดไดทบทความหลก ศลปะทวารวด

แหลงขอมลอน

สมยประวตศาสตรในประเทศไทยกอนพทธศตวรรษท19

รายงานเรอง อาณาจกรทวารวด www.chanpradit.ac.th

เมองโบราณอทอง

อาณาจกรทวาราวด ( มอญโบราณ )

ชดเครองแตงกายแบบทวาราวด www.bangkokstudiothai.com

Leeds01:

• อาณาจกรทวารวด (มอญโบราณ)

อาณาจกรทวารวด

(พทธศตวรรษท ๑๑ ๑๖– )

ในสมยกอนพทธศตวรรษท ๑๑ นนดนแดนอาณาจกรสวรรณภม ไดถกครอบครองโดยแควนอศานประ ของอาณาจกรฟนน(หรอฟนาน) และอาณาจกรเจนละ (หรอเจนละ) ซงปรากฏหลกฐานวา ขณะทอาณาจกรฟนนสลายตวลงในพทธศตวรรษท ๑๑ นน ไดมชนชาตอกพวกหนง ทแตกตางกบชาวเจนละ ในดานศาสนาและศลปกรรม ไดมอทธพลเขาครอบครองดนแดนทางตะวนตกของอาณาจกรเจนละ ตงแตเมองเพชรบร เมองราชบรขนไปทางเหนอจนถงเมองลำาพนได

จดหมายเหตของภกษจน ชอเหยนจงหรอพระถงซมจง(Hieun Tsing) ซงเดนทางจากเมองจนไปประเทศอนเดยทางบก ราว พ.ศ. ๑๑๗๒ ๑๑๘๘– และภกษจน อจง (I-Sing) ไดเดนทางอนเดยไปทางทะเล ในชวงเวลาตอมานน ไดเรยกอาณาจกรใหญแหงน ตามสำาเนยงชนพนเมองในอนเดยวา โลโปต หรอจยลอพดด(ทวารวด) เปนอาณาจกรทตงอยระหวางเมองศรเกษตร(อยในพมา) ไปทางตะวนออกกบเมองอศานประ(อยในเขมร) ปจจบนคอสวนทเปนดนแดนภาคกลางของประเทศไทย

พงศาวดารจนสมยราชวงศฮน ไดกลาวถงดนแดนแหงนไววา สามารถ“เดนเรอจากเมองกวางตงถงอาณาจกรทวารวดไดในเวลา ๕ เดอน”

หลกฐานทางโบราณคดทพบในสมยพทธศตวรรษท ๑๑ ๑๓– คอเหรยญเงนเสนผาศนยกลาง ๑๙ ม.ม. พบทนครปฐม และอทองนน พบวามอกษรจารกไววา ศรทวารวดศวร และ“ ” มรปหมอนำากลศอยอกดานหนง ทำาใหเชอไดวา ชนชาตมอญโบราณ ไดตงอาณาจกรทวารวด(บางแหงเรยกทวาราวด) ขนในภาคกลางของดนแดนสวรรณภม และมชมชนเมองสมยทวาราวดสำาคญหลายแหงไดแก เมองนครชยศร (นครปฐมโบราณ นาจะเปนศนยกลางของ

อาณาจกรในลมแมนำาทาจน) เมองอทอง (จงหวดสพรรณบรในลมแมนำาทาจน)

เมองพงตก(จงหวดกาญจนบร ในลมแมนำาแมกลอง ) เมองละโว(จงหวดลพบรใน ลมแมนำาลพบร) เมองคบว(จงหวดราชบร ในลมแมนำาแมกลอง) เมองอตะเภา(บานอตะเภา อ.มโนรมย จงหวดชยนาท ในลมแมนำาเจาพระยา) เมองบานดาย(ต.หนองเตา อ.เมองจ.อทยธาน ในแควตากแดด) เมองซบจำาปา(บานซบจำาปา จงหวดชยนาทในลมแมนำาปาสก ) เมองขดขน(อยในจงหวดสระบร) และบานคเมอง(ทอำาเภออนทรบร จงหวดสงหบร) นอกจากนนพบเมองโบราณสมยทวารวดอกหลายแหง เชน ทบานหนองปรง อำาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร

รวมทงหมบานในเขตอำาเภอบานหม และโคกสำาโรง จงหวดลพบรเปนตน

ชมชนเมองสมยทวารวดในภาคเหนอ พบทเมองจนเสน(อยทตำาบลจนเสน อำาเภอตาคล จงหวดนครสวรรค ลมแมนำาลพบร) เมองบงโคกชาง (อยในตำาบลไผเขยว อำาเภอสวางอารมณ จงหวดอทยธานในแควตากแดด ลมนำาสะแกกรง) เมองศรเทพ(ทจงหวดเพชรบรณ ลมแมนำาปาสก) เมองหรภญชย(ทจงหวดลำาพนในลมแมนำาปง) และ เมองบน(อยท อำาเภอพยหคร จงหวดนครสวรรค ในลมนำาเจาพระยา)

ชมชนเมองสมยทวารวดทในภาคตะวนออก มเมองโบราณสมยทวารวด อายราวพทธศตวรรษท ๑๑ ๑๘– อยทเมองพระรถ (อยตำาบลหนาพระธาต อำาเภอพนสนคม จงหวดชลบร ซงพบเครองถวยเปอรเซยสฟา) มถนนโบราณตดตอกบเมองศรพะโล ซงเปนเมองทาสมยพทธศตวรรษท ๑๕ ๒๑– (อยตำาบลหนองไมแดง อำาเภอเมองชลบร ลมนำาบางปะกง)ซงพบเครองถวยจน และญปนจากเตาอะรตะแบบอมาร อายราวพทธศตวรรษท ๒๒ และตดตอถงเมองสมยทวาราวดทอยใกลเคยงกนเชนเมองศรมโหสถ (ทอำาเภอโคกปบ

จงหวดปราจนบร) เมองดงละคร(ทนครนายก) เมองทาวอทย และ บานคเมอง(จงหวดฉะเชงเทรา)

ชมชนเมองสมยทวาราวด ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนน มเมองฟาแดดสงยาง หรอฟาแดดสงยาง(ทอำาเภอกมลาไสยจงหวดกาฬสนธ) ภพระบาท(ทอดรธาน) เมองโบราณทพบในอำาเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย

จงหวดอบลราชธาน จงหวดนครพนม จงหวดสกลนครและเมองเวยงจนทน

ประเทศลาว

สวนชมชนเมองสมยทวาราวดในภาคใตนน ปรากฏวาอทธพลของอาณาจกรทวาราวดนน สามารถแพรลงไปถงเมองไชยา(สราษฎรธาน) เมอง

นครศรธรรมราช และเมองยะรง( ปตตาน) ของอาณาจกรศรวชยดวย

อาณาจกรทวารวดนนจงเปนดนแดนเปนของ ชนชาตมอญโบราณ มศนยกลางทเมองนครปฐมโบราณ( ลมแมนำาทาจนหรอนครชยศร) กบเมองอทองและเมองละโว(ลพบร) ตอมาไดขยายอำานาจขนไป ถงเมองหรภญชยหรอลำาพน มหลกฐานเลาไววา ราว พ.ศ.๑๑๐๐ พระนางจามเทว ราชธดาของเจาเมองลวประหรอละโวลพบร ไดอพยพผคนขนไปตงเมองหรภญชยทลำาพน

สวนทเมองนครปฐมนนมการพบ พระปฐมเจดย ซงเชอกนวาบรรจพระบรมธาตของพระพทธเจา เมอแรกสรางมลกษณะคลายสถปแบบสาญจ ทพระเจาอโศกมหาราชสรางไวในอนเดย เมอพทธศตวรรษท ๓-๔ และมการพบจารกภาษาปลลวะ บาล สนสกฤต และ ภาษามอญ ทบรเวณพระปฐมเจดยและบรเวณใกลเคยง พบจารก ภาษามอญ อกษรปลลวะ บนทกเรองการสรางพระพทธรป

เสาหงส วหาร และแนวตนมะพราวเปนอาณาเขตพระอารามทวดโพธราง

จงหวดนครปฐม อายราว พ.ศ.๑๒๐๐ (ปจจบนอยทพพธภณฑพระปฐมเจดย) และพบ จารกมอญ ทลำาพนอายราว พ.ศ.๑๖๒๘(ปจจบนอยทพพธภณฑสถานแหงชาต หรภญไชย จงหวดลำาพน)

สำาหรบเมองอทองนน ตงอยทางทศตะวนตกของแมนำาจรเขสามพนโบราณ เปนสาขาของแมนำาทาจน ซงเปลยนทางเดน ดวยปรากฏมเนนดนและคเมองโบราณ เปนรปวงรกวางประมาณ ๑ กโลเมตร ยาวประมาณ ๒ กโลเมตร

มปอมปราการกอดวยศลาแลง มการพบโบราณวตถอายสมย พ.ศ.๖๐๐ ๑๖๐๐–

จำานวนมาก นอกจากนยงไดสำารวจพบแหลงโบราณคดทสำาคญอกหลายแหงเชน

แหลงโบราณคดทโบราณสถานคอกชางดน ตำาบลจรเขสามพน อำาเภออทอง จงหวดสพรรณบรนน พบเงนเหรยญสมยทวารวดเปนตรารป แพะ สายฟา พระอาทตย พระจนทร และรปหอยสงข บางเหรยญจารกอกษรปลลวะและพบปนป นรปสตรหลายคน เลนดนตรชนดตางๆ เปนตนเปนหลกฐานนชใหเหนวา เมองอทอง มฐานะเปนเมองสำาคญแหงหนงของอาณาจกรทวารวด

เมองนครไชยศรโบราณ ซงอยบรเวณทตงของวดจลประโทณ จงหวดนครปฐมในปจจบน และถดออกจากองคพระปฐมเจดยไปทางทศใต ประมาณ

๕๒ กโลเมตรนนมทดอน สำารวจพบคเมองโบราณรปสเหลยม ขนาด ๓,๖๐๐ x

๒,๐๐๐ เมตร มลำานำาบางแกวไหลผานกลางเมองโบราณออกไป ตดคลองพระประโทณ ผานคลองพระยากง บานเพนยด บานกลาง บานนางแกว แลวออกสแมนำานครไชยศร พบโบราณวตถสมยทวารวดจำานวนหนง ของเมองนครไชยศรโบราณแหงน ปจจบนเกบรกษาไวในพพธภณฑสถานแหงชาต

เมองโบราณกำาแพงแสน จงหวดนครปฐม มลกษณะคลายสำาเภาโบราณ ขนาดประมาณ ๓๒๕ ไร ( ปรากฏคนดนคนำา สระนำาและทางนำาเกาตอกบหวยยาง ปจจบนสวนใหญมกจะตนเขน) เปนเมองใหญของ อาณาจกรทวารวดโบราณ มวดพระประโทณเปนศนยกลาง ลกษณะเกอบเปนสเหลยมจตรส ม

การขดสระนำาขนาดตาง ๆ มคลองขดจากคลองพระประโทณผานไปยงดอนยายหอม ยาวประมาณ ๘ กโลเมตร มเสนทางนำาหลายสายทยงปรากฏอย เชน

คลองบางแกว คลองรงไทร และคลองรางพกล เปนตน

การพบศลาสลกรปวงลอพระธรรมจกรกบกวางหมอบ เปลอกหอยทะเล

สมอเรอ และสายโซเรอขนาดใหญในเมองนครปฐมโบราณ เปนหลกฐานสำาคญทแสดงวาในสมยกอนนน เมองโบราณแหงนอยตดกบทะเล หรอเปนเมองสำาคญของอาณาจกรทวารวด ซงมการพบชนสวนของพระพทธรปจำานวนมาก และยงไดพทธรปหนทรายสลกประทบนง ขนาดใหญ สมยทวารวด

จำานวน ๔ องค ทวดพระเมร ใกลองคพระปฐมเจดย ปจจบนนพระพทธรปองคหนง ไดอญเชญไปไวทพพธภณฑสถานแหงชาต เจาสามพระยาจงหวดอยธยา

องคทสองอยในอโบสถวดพระปฐมเจดย องคทสามอยทลานประทกษณดานทศใตขององคพระปฐมเจดย และองคทส อยในวหารนอยวดหนาพระเมร

จงหวดอยธยา นอกจากนยงพบพระพทธรปนงหอยพระบาท ศลปทวารวดสลกอยในถำาฤาษ เขาง จงหวดราชบร ดวย จากหลกฐานทพบสถาปตยกรรมศลปสมยทวารวด จากลายปนป นประดบฐานเจดยทวดพระเมร และเจดยจลประโทณทเมองนครชยศร หรอนครปฐมโบราณนนปรากฏวา เปนศลปทมรปแบบคลายคลงกบ อานนทเจดยทพกาม ประเทศพมา

นอกจากนยงมแหลงโบราณคดอนๆ ทสำารวจพบเมองโบราณ และชนสวนรปป นดนเผา ปนป นลายผกกดศลปสมยทวารวดอก เชน ทบานคบว

จงหวดราชบร

ในจงหวดเพชรบรณขดพบธรรมจกรศลาขนาดใหญ สมยพทธศตวรรษท

๑๓ ๑๔– ทเมองโบราณศรเทพ อำาเภอศรเทพ จงหวดเพชรบรณ นนเปนหลกฐาน

ทแสดงวาชมชนแหงน ไดมการนบถอศาสนาพทธแลว สวนหลกฐานสำาคญของพทธศาสนาสมยทวารวดนน พบทวดโพธชยเสมาราม เมองฟาแดดสงยาง(หรอฟาแดดสงยาง) อำาเภอกมลาไสย จงหวดกาฬสนธ ใกลแมนำาช ซงพบเสมาหนจำานวนมาก เปนเสมาหนทรายสมยทวารวด ขนาดใหญอายราว ๑,๒๐๐

ป มอายเกาแกกวาสมยขอมนครวด ใบเสมานนจำาหลกเรองพทธประวต โดยรบอทธพลมาจากศลปแบบคปตะ ของอนเดย พบเสมาหนบางแทงมจารกอกษรปลลวะ ของอนเดยใตไวดวย

บรเวณอทยานประวตศาสตรภพระบาท อำาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน

พบภาพสลกภาพนนสง อยในซอกผนงหนทราย เปนพระพทธรปศลปทวารวด ประทบนงขดสมาธ ในบรเวณทเรยกวาถำาพระ เศยรพระพทธรปองคนถกทำาลายตอมาไดซอมแซมใหสมบรณแลว

สำาหรบดนแดนภาคใตนน มการขดพบดนเผาลวดลายดอกบวศลป สมยทวารวดทเมองโบราณยะรง จงหวดปตตาน ใชสำาหรบตกแตงโบราณสถาน

สมเดจฯ กรมพระยาดำารงราชานภาพ ไดกลาวถงการสนสดของอาณาจกรทวารวดไววา

“พระเจาอนรทรมหาราชแหงเมองพกามประเทศพมา ทรงยกกองทพเขามาโจมตอาณาจกร ทวาราวด จนทำาใหอาณาจกรทวารวดสลายสญไป”

ตอมาอาณาจกรขอมหลงจากพระเจาชยวรมนท ๗ สวรรคตใน พ.ศ.

๑๗๓๒ อำานาจกเรมเสอมลง ทำาใหบรรดาเมองประเทศราช ทอยในอทธพลของขอมตางพากนตงตวเปนอสระ ดงนนในปลายพทธศตวรรษท ๑๘ พอขนบางกลางหาว เจาเมองบางยาง และพอขนผาเมอง เจาเมองราด ซงไดพระนางสขร

เทวพระธดาขอม เปนมเหสและไดรบพระนามวา ขนศรอนทราทตย พรอมพระ” ”ขรรคชยศร ไดรวมกนทำาการยดอำานาจจากขอม และใหพอขนบางกลางหาว

สถาปนาเปน พอขนศรอนทราทตย และประกาศตงอาณาจกรสโขทย เปนอสระจากการปกครองของขอม

พอขนรามคำาแหง พระราชโอรสของขนศรอนทราทตย ไดครองราชยและทรงดดแปลงอกษรขอมและ มอญ มาประดษฐเปนลายสอไทย

ในศลาจารกสโขทย หลกท ๑ ของพอขนรามคำาแหง ไดระบชอเมองทอยในอำานาจของสโขทยหลายเมอง กอนนนเมองเหลาน เคยอยในอาณาจกรทวารวดโบราณ เชนเมองสพรรณภม(สพรรณบร) เมองราชบร เมองเพชรบร

เมองแพรก(ชยนาท) เปนตน

ปลายพทธศตวรรษท ๑๗ พระเจาไชยศร โอรสของพระเจาพรหมแหงโยนกนครทางเหนอ ถก+++เมองสธรรมวดยกกองทพมารกราน พระเจาไชยศรสไมไดจงหนขาศกมาเมองกำาแพงเพชร และอพยพหนลงมาถงดนแดนทเคยเปนอาณาจกรทวารวด แลวตงราชวงศอทองขน

ตอมา พ.ศ. ๑๘๙๓ พระเจาอทองทรงยายราชธานจากเมองอทอง มาตงมนทบรเวณใกลเมองอโยธยาเดมทปละคจาม ใกลหนองโสน (อาจเปนเพราะแมนำาจรเขสามพนเปลยนทางเดน หรอ เกดโรคระบาด) แลวพระองคไดทรงสถาปนากรงศรอยธยาเปนราชธาน นามวา กรงเทพทวารวดศรอยธยาฯ“ ”

ขอมลจาก http://www.geocities.com/siam_discovery/history.html

- อาณาจกรทวารวด (มอญโบราณ) -

เมอ 29 / 06 / 2549 http://monstudies.com/show_content.php?topic_id=157&main_menu_id=1

เปรยบเทยบกบบทความ ประวตศาสตรมอญ - มอญ เปนชาตเกาแกทสด ?

ทมา: http://www.monstudies.com

ซงกระท รฐของประชาชน ทลกขนเปนกองทพ พรอมกนทงประเทศ สรางประชาธปไตยทแทจรง ใหไวทหนา 4 ระหวาง จกรวรรดฮน (องกฤษ: Hunnic Empire)

เปนจกรวรรดทกอตงโดยชนฮน (ฮนเปนสมาพนธของกลมชนยเรเชยทสวนใหญอาจจะพดภาษากลมเตอรกก) กบ ราชวงศจาลกยะ

ಚಾಲುಕಯ ರಾಜವಂಶ

http://nopeter.org/forum/index.php?topic=755.75

ทตงเมองโบราณอทอง

แผนทประเทศไทยแสดงแหลงโบราณคดในวฒนธรรมทวารวด

ถนนมาลยแมนและสวนหนงของคเมองโบราณหนาพพธภณฑสถานแหงชาต

อทอง

ทตงเมองโบราณอทอง เมองโบราณอทอง ตงอยในเขตพนทราบของประเทศไทย ทางทศตะวนตกของตำาบลอทอง (เดมชอตำาบลทาพระยาจกร)

อำาเภออทอง จงหวดสพรรณบร ตงอยทเสนละตจดท ๑๔ องศา ๒๒ ลปดา ๑๐

ฟลปดาเหนอ เสนลองจจดท ๙๙ องศา ๕๓ ลปดา ๑๒ ฟลปดาตะวนออก บนฝงตะวนตกของแมนำาจระเขสามพน มคนำากำาแพงดนลอมรอบ ลกษณะภมประเทศของเมองโบราณอทองตงอยบนฝงตะวนตกของแมนำาจระเขสามพนซงไหลมาจากทศใตและโคงออกทางตะวนออกลงสทราบตำา ทางทศตะวนออกของเมองเปนทราบลมตำากวาทตงของเมอง มรองรอยของทางนำาเกาหลายแหง สวนทางทศตะวนตกหางจากตวเมองประมาณ ๑ กโลเมตรเปนทวเขายาวในแนวเหนอจรดใต ไดแก เขาทงดนดำา เขาพทอง เขาตาเกา และเขารางกะเปด ซงอยใตสด ดานตะวนออก เปนพนทลาดตำาลงมาจนถงแมนำาทาจน และตอเนองถงบรเวณ ซงเปนทราบลมตำา หลกฐานแสดงวาเปนทะเลมากอน ตวเมองโบราณอทองปจจบนมความสงจากระดบนำาทะเลปานกลาง ๖ เมตร จากหลกฐานบนทกเรองเมองอทองของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำารงราชานภาพทไดเสดจตรวจราชการเมองสพรรณบร ทรงบรรยายถงสภาพเมองอทองเมอ พ.ศ. ๒๔๔๖ (รศ.๑๒๒) ไวดงน “............มเมองโบราณเมองหนงอยในแขวงสพรรณบร ทางทศตะวนตกเฉยงใตใกลกบเทอกเขาซงเปนเขตแดนสพรรณบรตอกบเมองกาญจนบร และมแมนำาเกายานหนาเมองโบราณนเรยกวา ลำานำาจระเขสามพน แตทกวนนตนเขนเปนหวงเปนดอนเสยแลว ............... ..............เมองโบราณนพวกราษฎรทอยในแควนน เรยกวาเมองทาวอทอง มเรองราวเลาสบตอกนมาแตโบราณวา ทาวอทองไดครอบครองเมองนมาจนกาลครงหนงเกดไขหา ราษฎรลมตายมากนก ทาวอทองจงอพยพผคนจากละเมองนหนหาไปทางทศตะวนออก................” “................เมองทาวอทอง เมองตงอยทางฟากตะวนตก

ลำานำาจระเขสามพน ดเปนเมองเกาแกใหญโต เคยมปอมปราการกอดวยศลา

แตหกพงไปเสยเกอบหมดแลว ยงเหลอคงรปอยแตประตเมองแหงหนง กบปอมปราการตอจากประตนนขางละเลกนอย แนวปราการดานหนาตงบนทดอน

ดเปนตระพง สงราว ๖ ศอก แลวเปนแผนดนตำาตอไปสก ๕ เสน ถงรมนำาจระเขสามพนมรอยถนนจากประตเมองตรงไปถงทา เรยกวาทาพระยาจกร พเคราะหดลำานำาจระเขสามพน เดมเหนจะเปนแมนำาใหญทสง ซงสรางปราการเปนตลง

ครนนานมา เกดมชองทางเขาสายนำาทไหลไปเสยทางอน แมนำาเดมกตนเขนแคบเขาโดยลำาดบ........” (กรมศลปากร ๒๕๐๙ : ๓๗) ในปจจบน แนวคนดนและปอมปราการเมองโบราณอทอง ถกบกรกโดยประชาชน และถนน มาลยแมนไดกอสรางทบแนวจนแทบไมเหลอรองรอยหลกฐานเดม

http://www.suphanburi.thai-culture.net/detailcontent.php?sub_id=46

Leeds01:

• อาณาจกรโยนกนาคพนธ

แควนโยนก

จากวกพเดย สารานกรมเสร

อาณาจกรโยนก เชยงแสน และลานนา (พ.ศ. 1835–2435)

ในตำานานและพงศาวดารลานนา เลาวา นานมาแลว (ราวตนพทธศตวรรษท 13) มพวกลวะ หรอละวา ตงบานเรอนอยบรเวณใกลดอยตง มปเจาลาวจกหรอลว

จกราช เปนหวหนา(จกคอจอบขดดน) ตอมาไดสรางบานเมองในทงราบเรยกชอวา หรญนครเงนยางเชยงแสน“ ” ลกหลานของปเจาลาวจกหรอลวจกราช ไดขนครองเมองตอเนองกนมาหลายสบคน และไดมการสรางเมองใหมเรยกวา

ภกามยาวหรอพะเยา“ ” มผครองเมองตอมาหลายคนจนถง ขนเจอง (พทธศตวรรษท 17) และพญางำาเมอง

อาณาจกรหรญนครเงนยางเชยงแสนหรออาณาจกรเงนยาง (หรญเงนยางฯ)

พ.ศ.

1181 - 1805 นประกอบดวย เมองเงนยาง เมองไชยนารายณ เมองลานชาง และเมองเชยงรงในสบสองพนนา

พงศาวดารโยนก

พทธศตวรรษท 11–18 นนในพงศาวดารโยนก ไดกลาวไววา ไดเกดชมชนนครสวรรณโคมคำา เมองโยนกนาคนคร เชยงแสน และอาณาจกรลานนาไทยขน

บรเวณ ลมแมนำาโขง แมนำากก แมนำาอง และแมนำาปง แมนำาวง แมนำายม แมนำานาน ตงแตสบสองปนนาลงมาจนถงเมองหรภญชย(ลำาพน) นนไดมเจาผครองนครคนสำาคญคอ พญาสงหนวต พระเจาพงคราช พระเจาพรหม และพระเจาเมงรายมหาราช(ครองราชยทเมองเงนยางเมอ พ.ศ. 1804)

สถาปนาเมอง

พญาสงหนวตไดสถาปนาเมองโยนกนาคพนธสงหนวตนครขนทลมแมนำาโขง

ดนแดนทราบในเมองเชยงราย ใน พ.ศ. 1117 โดยทำาการแยงชงดนแดนมาจากพวกทมอทธพลอยกอนคอ พวกขอมดำาหรอกลอม ทพากนหนไปตงหลกแหลงอยทางใตบรเวณถำาอโมงคเสลานคร พญาสงหนวต ทรงรวบรวมพวกมลกขหรอคนปาคนดอยเขามาอยในอำานาจของเมองโยนกนาคนคร มอาณาเขตทศเหนอจดเมองนาน ทศใตจดปากนำาโพ ทศตะวนออกจดแมนำาดำาในตงเกย ทศตะวนตกจดแมนำาสาละวน มเมองสำาคญ คอเมองเวยงไชยปราการ อยบรเวณแมนำาฝางและแมนำากก ดนแดนทางใตสดคอทเมองกำาแพงเพชร

อาณาจกรโยนกนาคนครนมพระเจาแผนดนหลายพระองค เชน พระเจาพงคราช พระเจาพรหม พระเจาชยสร ตอมาประมาณ พ.ศ. 1552 อาณาจกรโยนกนาคนครในสมยพระเจามหาชยชนะ ไดเกดนำาทวมฉบพลน เนองมาจากพนงกนนำาหรอเขอนเหนอนำาพงทลายลง จนทำาใหทตงเมองกลายเปนหนองนำาใหญ (เขาใจวาจะเปนบรเวณทเรยกวาเวยงหนองลม บานทาขาวเปลอก ซงอยไมหางจากทะเลสาบเชยงแสน และบรเวณทแมนำากกตอกบแมนำาโขง ใกลวดพระธาตผาเงาและพระธาตดอยตง จงหวดเชยงราย) จนเปนเหตใหบรรดาราชวงศ+++และขนนางของโยนกนาคนครเสยชวตดวยเหตนำาทวมเมองทงหมด พวกชาวบานทเหลอรอดชวตไดประชมปรกษากนเลอกตงใหคนกลมหนงทมใชเชอสายราชวงศขนดแลพวกตน เรยกวา ขนแตงเมอง และเรยกชมชนแหงนนวา เวย“งปรกษา เปนเวลาตอไปอก” 94 ป อาณาจกรโยนกนาคนครจงสนสดลงเพราะเกดแผนดนไหว ในสมยพระมหาชย

การรวบรวมอาณาจกร

ตอนตนพทธศตวรรษท 18 พระยาเมงราย(หรอพอขนมงราย) ผสบเชอสายมาจากผครองเมองเงนยางเชยงแสน ไดทรงทำาการรวบรวมอาณาจกรลานนาไทยทกระจดกระจายใหเปนปกแผนขนมาใหม และทำาการสรางเมองเชยงรายเมอ

พ.ศ. 1805 ครงนนพระองคทรงยกทพเขายดเอาอาณาจกรหรภญชยจากพวกมอญเชอสายของพระนางจามเทวไดใน พ.ศ. 1835 แลวทำาการตงอาณาจกรใหมขนเรยกชอวา อาณาจกรลานนา

เรองราวของอาณาจกรแหงนมปรากฏในตำานานสวรรณโคมคำา หรญนครเงนยางเชยงแสน ตำานานพระธาตดอยตง ตำานานสงหนวตกมาร ตำานานเมองพะเยา ตำานานเมองเชยงใหมและวรรณคดลานชาง เรองทาวฮง หรอเจอง รวมทงพงศาวดารโยนก เรยบเรยงโดย พระยาประชากจกรจกร (แชม บนนาค)

ศลาจารกทวดเชยงมน จงหวดเชยงใหม ไดบนทกไววา พอขนเมงรายแหงแควนลานนา พอขนงำาเมองแหงแควนพะเยาและพอขนรามคำาแหงแหงแควนสโขทย ไดรวมกนวางแผนสรางเมอง นพบรศรนครพงคเชยงใหม เรมสราง“ ”เมอวนท12 เมษายนพ.ศ. 1839 แลวใหยายเมองหลวงของลานนามาอยทเมองนพบรนครพงคเชยงใหม

พญาเมงรายทรงเปนนกรบและนกปกครองทสามารถ ทรงขยายอาณาเขตไปครอบครอง เมองแมฮองสอน ลำาพน ลำาปาง แพร นาน เชยงใหม เชยงราย จดเขตแดนเมองเชยงตง เชยงรง สบสองพนนา ทรงครองราชยอยประมาณ 50 ป ปจจบนไดสรางอนสาวรยพอขนเมงรายอยกลางเมองเชยงราย สวน+++ลานนาองคตอมาทมชอเสยงไดแกพระเจาแสนภ พระองคทรงสรางเมองเชยงแสนขน บนสถานททเคยเปนเมองเกามากอนราว พ.ศ. 1871

ประชมพงศาวดารภาคท 61 กลาววา พระเจาแสนภ(หลานพอขนเมงราย)ทรงสรางเมองเชยงแสน ทรงสรางวดปาสก และครองเมองอย 25 ป แลวจงไปครองเมองเชยงใหมในปพ.ศ. 1856 หลงจากพอขนเมงราย และขนคราม พระราชบดาสนพระชนม พ.ศ. 2020

พงศาวดารเหนอ

พงศาวดารเหนอกลาวไววา พระเจาศรธรรมไตรปฎกทรงสรางเมองพษณโลก“และทรงสรางพระพทธชนราช พระพทธชนสห และพระศรศาสดา เมอวนพฤหสบด เดอน 4 ขน 15 คำา ปจอ(ประมาณ พ.ศ. 1907) แลวปลกตนโพธสามตนไวทหลอพระพทธรปสามองคนนเรยกวา โพธสามเสา

สมยพระเจาตโลกราชนนได มการสงคายนาพระไตรปฎกครงท 8 ของโลกขนทวดโพธาราม(วดเจดยเจดยอด)

อาณาจกรลานนามภาษาพดและอกษรเขยนของตนเอง เรยกวาอกษรไทยยวน(ไทยโยนก) ศลปกรรม ลานนาทเหลอถงปจจบนมหลายแหง เชน พระพทธสหงค ทเชยงใหม เจดยวดปาสกทเชยงราย เจดยวดเจดยอดทเชยงใหม พระธาตลำาปางหลวงทจงหวดลำาปาง สำาหรบทเมองเชยงแสนนนมพระพทธรปโลหะขนาดใหญองคหนงชอพระเจาลานทอง หนาตก 4 ศอกปลาย 2 กำา สรางเมอ

พ.ศ. 2032 โดยพระยาศรรชฎเงนกองเจาเมองเงนยางเชยงแสน และยงมพระเมาฬ(ยอดผม) ของพระพทธรปโลหะขนาดใหญมากชนหนงอยในพพธภณฑเชยงแสน เลากนวา มพระพทธรปองคหนงจมนำาอยหนาทวาการอำาเภอ

เชยงแสน ปจจบนยงสำารวจคนหาไมพบ ในพ.ศ. 2088 นนได เกดแผนดนไหวในเชยงใหม จนทำาใหสวนยอดของเจดยหลวงหกลง

+++ราชวงศมงรายครองอาณาจกรลานนาสบตอกนมาเปนเวลา 262 ป จนถง

พ.ศ. 2101 อาณาจกรลานนาออนแอ ในไมชากตกเปนเมองขนของพระเจาบเรงนอง +++แหงพมา ตอมาไดเปลยนสลบมาขนกบอาณาจกรสยามกลบไปกลบมาหลายครง ครงสดทาย พ.ศ. 2317 เมองเชยงใหมไดตกเปนประเทศราชขนตอกรงธนบรจนถงสมยรตนโกสนทร ในรชกาลของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคไดทรงรวบรวมเมองเชยงใหมเปนสวนหนงของราชอาณาจกรไทย และไดมการพฒนาบานเมองนในสมยตอมาเชน พ.ศ. 2464 ไดสรางทางรถไฟจากกรงเทพผานดอยขนตาลถงเชยงใหม และ พ.ศ. 2539 เมองเชยงใหมไดจดงานฉลอง 700 ป นครเชยงใหม

สำาหรบเหตการณสำาคญนนคอวนท 14 กมภาพนธ 2541 ไดเกดแผนดนไหวทเชยงใหม ทำาใหลกแกวบนยอดพระธาตดอยสเทพตกลงมาแตก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดพระราชทานลกแกวดวงใหมไปทดแทน

ดงขอมลจาก "

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%81 ".

• อาณาจกรคนธล

จากวกพเดย สารานกรมเสร

แควนคนโธล ตงอยเหนอแควนพนพนทางแหลมสวรรณภม รงเรองอยในชวง

พศว.ท 4 - 8 แตรงเรองอยไดไมนานกถกรวมเขาอยในรฐพนพน ใน พศว.ท 7 และพนพนเจรญรงเรองมากมอาณาเขตจดคาบสมทร หลงจากนนแควนพนพนไดยายเมองไปตงอยรมทะเล และสถาปนาชอเมองใหมวาเมองโพ-ธ ทจนเรยกวาโฟ-ชใน พศว. ท 12

• เวยงเชยงแสน

เวยงเชยงแสน คอ เวยง กอนทจะมาเปนอาณาจกรลานนา ในปจจบน ตงอยท บานสบคำา อำาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย

แควนทสำาคญทสด และ มเมองหลวงอยในอำาเภอเชยงแสน กคอ แควนโยนกนาคพนธ ซงเปนแควนโบราณทเกาแกทสดบนอาณาจกรลานนา มอายประมาณ 2000 ป ปจจบนนกคอ ทะเลสาบเชยงแสน และ รอบๆนน อกแควนหนงกคอ แควนหรญนครเงนยาง ซงเปนแควนผกอตงเวยงเชยงแสน เปนแควนสบตอเนองจากแควนโยนกนาคพนธ และ เปนถนประสตของพญามงรายมหาราช

ประวต

เจดยวดปาสกภายในเมองเชยงแสน

หรญนครเงนยางเชยงแสน ทประสตของพระเจามงรายมหาราช

หลงจากนครโยนกนาคพนธถกถลมดวยแผนดนไหวลมสลายลง เมอป พ.ศ.

1088 กสนราชวงศสงหนวต หลงจากนนอกหลายป บรรดาชมชนบรเวณรอบๆทหลงเหลออย จงตองหาผนำาใหม ปรากฏวา ได ขนลง เปนผนำา กอนจะยายศนยกลางการปกครองมาตงบนเวยงรมฝงแมนำาโขง ปกครองดวยการประชมหารอกนในหมหวหนาชมชน ทำาใหเวยงแหงใหมนมชอเรยกวา "เวยงปรกษา"

เจาผครองเวยงปรกษา ราชวงศโกชกเวยงปฤกษา

ขนลง

ขนจาง

ขนลาน

ขนถาน

ขนตาม

ขนตง

ขนแตง

ขนดน

ขนกง

ขนจอม

ขนชง

ขนชต

ขนอทธ

ขนสทธะ

ขนศกขะ

วธปกครองแบบ ปรกษา ซงนกวชาการบางทานกจะคดวา เปนการปกครองแบบประชาธปไตยครงแรกในเมองไทยน สามารถใชมาจนถง พ.ศ. 1181 เปนเวลาถง 93 ป กอนท พระยากาฬวรรณดศราช หรอ พญาอนรทธ +++แหงทวารวดจะเสดจขนมาสนบสนน พญาลวจกรราช ใหขนเปน+++ราชวงศใหมแทนราชวงศสงหนวต

ด หรญนครเงนยางเชยงแสน

เมองเชยงแสนในสมยลานนา

หรญนครเงนยางเชยงแสน กลบมารงเรองอกครงในสมยลานนา หลงจากพญาเมงรายสวรรคตแลว พญาแสนภพระราชนดดาขนครองราชเปนพระมหา+

++พระองคท 3 ไดเสดจกลบมาฟ นฟนครขนมาใหม และประทบวาราชการอยเมองน ทำาใหเมองเชยงแสนมฐานะเปนเมองหลวงตงแตป พ.ศ. 1870-1884 คอ ในรชสมย พญาแสนภ และ พญาคำาฟ รวม 13 ป

ดงขอมลจาก "

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%99 ".

อาณาจกรละโว พ.ศ. 1191 -1470

จากวกพเดย สารานกรมเสร

เมองละโว ตงอยบนทราบลมแมนำาภาคกลางฝงตะวนออก เมอเรมแรกในพทธศตวรรษท 12 กมคตความเชอเปนพทธศาสนาแบบเถรวาทเหมอนกบบานเมองทางฝงตะวนตก และไดขยายอาณาเขตขนไปตามลำานำาปง โดยจดตงเมองหรภญไชยหรอทภายหลงคอ เมองลำาพน ขนบนทราบหวางหบเขาอนกวางใหญทตนแมนำาปงเปนเมองสบตอมา และถายทอดอารยธรรมทางพระพทธศาสนาแบบเถรวาทใหแกราชวงศพระเจามงราย ทเขามาครอบครองในภายหลง

พระปรางคสามยอด

เมองละโวไดรบคตทางศาสนาพราหมณจากราชอาณาจกรขอมกมพชา และพทธศาสนาแบบมหายานทขนมาจากทางทศใต ตงแตประมาณพทธศตวรรษท

16 คตความเชอทงสองนนเขากนไดและสงเสรมการปกครองบานเมองทรวมกนเปนราชอาณาจกรใหญ ดงนน เมองละโวจงเปนเมองทมเครอขายความสมพนธไปถงบานเมองในภาคตะวนออกเฉยงเหนอแหงลมแมนำามล คอเมองพมาย ในจงหวดนครราชสมา เมองพนมรง ในเขตจงหวดบรรมย ไปจนถงเมองพระนครหลวง ในกมพชา ซงทงเมองพมายและเมองพนมรงตางกมศลาจารกทแสดงอำานาจความเปนอสระของการเปนเมองหลวงปกครองดนแดนใน

ละแวกใกลเคยงในระดบหนงดวย สวนเมองละโวนน ในชวงเวลานมเอกสารประเภทตำานานทแสดงถงการแตกแยก ททำาใหเมองหรภญไชยซงมเมองในอาณต คอ นครเขลางค แยกออกไปปกครองตนเองโดยอสระ เปนอกแวนแควนหนงทตนแมนำาปง

ในระยะเวลาตอมา เมองละโวมบทบาทกอใหเกดเมองหลวงขนในประวตศาสตรไทยอกเมองหนง คอ เมองสโขทย ทขนไปจดตงไวทตอนบนของทราบฝงแมนำายม เมอประมาณกลางพทธศตวรรษท 18 แตหลงจากนนไมนาน สโขทยกแยกตวออกเปนอสระอกแวนแควนหนงเชนเดยวกบเมองหรภญไชย เรองราวในศลาจารกสโขทย หลกท 2 วดศรชม เรองพอขนผาเมอง และพอขนบางกลางหาวรบกบขอมสบาดโขลญลำาพง อาจเปนเรองราวตอนทสโขทยแยกตวออกจากเมองละโวกได สวนเมองละโวนน กไดมการขยบขยายราชธานลงทางใต ตงบานเมองในบรเวณทแมนำา 3 สายคอ แมนำาปาสก แมนำาลพบร และแมนำาเจาพระยา ไหลมาบรรจบกน และมความสมพนธกบกลมเมองสพรรณภม ตอมากไดจดตงกรงศรอยธยาขนเปนเมองหลวงในทสด

เมองสำาคญอกเมองหนงทอาจกลาววาอยในขอบเขตใกลทะเลอาวไทย คอ

เมองศรมโหสถแหงลมนำาบางปะกงหรอแมนำาปราจนบร ปจจบนเมองนอยในเขตอำาเภอศรมโหสถ (โคกปบ) จงหวดปราจนบร เปนเมองทมศาสนสถานเปนจำานวนมาก โบราณสถานทเกาแกทสดของเมองนอาจสรางขนในพทธศตวรรษท 10 แตโบราณสถานทเปนของเมองนอยางแนนอน และเปนศาสนสถานของพทธศาสนาแบบเถรวาทนน คอ รอยพระพทธบาทคทวดสระมรกต ซงอยนอกเมองทางทศใต สรางขนเมอตนพทธศตวรรษท 14 เมองศรมโหสถเปนเมองศนยกลางปกครองดนแดนใกลเคยงสบตอกนมา จนถงพทธศตวรรษท 17 - 18

จงไดกลายเปนเมองในราชอาณาจกรขอมกมพชา ซงมศนยกลางทเมองพระนครหลวง และมหลกฐานแสดงการนบถอพระพทธศาสนานกายมหายาน

อางอง

http://kanchanapisek.or.th

• อาณาจกรศรวชย

จากวกพเดย สารานกรมเสร

อาณาจกรศรวชย หรอ อาณาจกรศรโพธ เกดในป(พ.ศ. 1202 - ราวพทธศตวรรษท 18)กอตงโดยราชวงศไศเลนทร ในชวงทอาณาจกรฟนนลมสลาย มอาณาเขตครอบคลมมลาย เกาะชวา เกาะสมาตรา ชองแคบมะละกา ชองแคบซนดา และบรเวณภาคใตของประเทศไทย พนทอาณาจกรแบงไดสามสวน คอสวนคาบสมทรมลาย เกาะสมาตรา และหมเกาะชวา โดยสวนของชวาไดแยกตวออกไปตงเปนอาณาจกรมชปาหต ตอมาเมออาณาจกรศรวชยออนแอลง อาณาจกรมชปาหตไดยกทพเขามาตศรวชย ไดดนแดนสมาตราและบางสวนของคาบสมทรมลายไป และทำาใหศรวชยลมสลายไปในทสด สวนพนทคาบสมทรทเหลอ ตอมาเชอพระวงศจากอาณาจกรเพชรบร ไดเสดจมาฟ นฟและตงเปนอาณาจกรนครศรธรรมราช

ประวต

ประตวดพระบรมธาตไชยาวรวหาร

ศาสตราจารยยอรช เซเดส ไดระบวา ศรวชยนาจะสถาปนาในชวงเวลากอนปพ.ศ. 1225 เลกนอย[1] ขณะท เสนยอนชต ถาวรเศรษฐ เลขานการคณะอนกรรมการตรวจสอบหลกฐานอาณาจกรศรโพธ วฒสภา ระบวา อาณาจกรศรโพธ (ศรวชย) สถาปนาขนในวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 1202 [2] โดยใชหลกการทางดาราศาสตรฟสกส ตรวจหาวนทจากเหตการณทางดาราศาสตร ทอางองถงในตำานานทองถนเกยวกบการสถาปนาอาณาจกรทวา

หลงเสรจสนสงครามแยงชาง ตอมาไดเกดสรยคราสแหวนเพชร ขนในทองทดงกลาว หลงจากนนอก 7 วน มหาราชทงสอง ไดทำาพธบรมราชาภเษกทเขาสวรรณบรรพต แลวขนครองราชสมบต สถาปนาอาณาจกรศรโพธ

สวนทตงเมองหลวง มการถกเถยงกนจนปจจบนกยงไมไดขอยต แตมสองแนวคดทเชอถอกนอยคอ คเมองไชยา-สราษฎธาน และทเมองปาเลมบง

(สมาตรา) ทงนเพราะมหลกฐานเปนจารกชดเจนวา ปพ.ศ. 1369 พระเจาศรพลบตร (ครองชวากลาง) พระนดดาในพระเจาศรสงครามธนญชย (ครองทงศรวชยและชวากลาง) ยกทพจากชวากลางมาตศรวชย จากพระใหญ (พระนดดาอกสายของพระเจาศรสงครามฯ ทครองศรวชย) แลวชงไดราชสมบตไป[3][4]แนวความคดเรองชวากลาง (สถานทประดษฐานเจดยบโรพทโธ) เปนเมองหลวงจงตกไป

มการพบศลาจารกภาษมลายโบราณเกยวกบอาณาจกรศรวชยน ทงทสมาตรา

และทวดเสมาเมอง จงหวดนครศรธรรมราช และพบศลาจารกภาษาสนสกฤต

เมองไชยา ระบวาศรวชยเปนเมองทาคาพรก ดปลและพรกไทยเมด โดยมตนหมากและตนมะพราวจำานวนมาก

หลวงจนอจง เคยเดนทางจากเมองกวางตงประเทศจนโดยเรอของพวกอาหรบ ผานฟนนมาพกทอาณาจกรศรวชยในเดอน 11 พ.ศ. 1214 เปนเวลา 2 เดอน กอนทจะเดนทางตอผานเมองไทรบร ผานหมเกาะคนเปลอยนโคบาร ถงเมองทา ตามพรลงกทอนเดย เพอสบทอดพระพทธศาสนา หลวงจนอจงบนทกไววา พทธศาสนาแบบมหายานเจรญรงเรองในอาณาจกรศรวชย ประชาชนทางแหลมมลายเดมสวนใหญนบถอพระพทธศาสนา แตกไดตดตอกบพอคาอาหรบมสลม ทเดนทางผานเพอไปยงประเทศจน ดงนนในเวลาตอมาศาสนาอสลามจงไดเผยแพรไปยงมะละกา กลนตน ตรงกาน ปาหงะ และ ปตตาน จนกลายเปนรฐอสลามไป ตอมาใน พ.ศ. 1568 อาณาจกรศรวชยไดตกอยใตอำานาจและกลายเปนสวนหนงของอาณาจกรมชปาหตของชวาใน พ.ศ. 1940 แตมหลกฐานจากตำานานเมองเพชรบรวา อาณาจกรศรวชยไดลมสลายไปกอนหนานแลว เพราะตำานานฯระบวา กอนพระพนมวงจะไดสถาปนาอาณาจกรนครศรธรรมราชในปพ.ศ. 1830

นครศรธรรมราชมสภาพเปนเมองรางมากอน

อางอง

1.^ ฐานขอมลบทความวชาการ ศาสตราจารย หมอมเจา สภทรดศ ดศกล

2.^ เสนยอนชต ถาวรเศรษฐ. สยามประเทศ ไมไดเรมตนทสโขทย.

กรงเทพมหานคร : พมพครงท 2 สำานกพมพรวมดวยชวยกน, 2547. ISBN 974-90640-

3-8 -- หนา 60

3.^ เสนยอนชต, สยามประเทศฯ, อางแลว -- ตาราง+++ (บทนำา)

4.^ ชำานาญ สจจะโชต. ศรวชย กบพระแกวมรกต. กรงเทพมหานคร : บรษท พมพดการพมพ จำากด, กนยายน 2548. ISBN 974-93510-6-1 -- หนา 62

แหลงขอมลอน

ศรวชย เจาแหงทะเลและศลปะ ศนยรวมพทธศาสนา

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B8%A2

• อาณาจกรหรภญชย

จากวกพเดย สารานกรมเสร

อาณาจกรหรภญชย (ประมาณ พ.ศ. 1206-1835) ตำานานจามเทวโบราณไดบนทกไววา ฤๅษวาสเทพ เปนผสรางเมองหรภญชยขนในป พ.ศ. 1204 แลวตอมาไดอญเชญพระนางจามเทว ซงเปนพระราชธดาของ+++ขอมจากเมองละโวขนไปครองเมองหรภญชย ในครงนนพระนางจามเทว ไดนำาพระสงฆ นกปราชญ และชางศลปะตาง ๆ ขนไปดวยเปนจำานวนมาก ราวหมนคน พระนางไดทำานบำารงและกอสรางบานเมอง ทำาให เมองหรภญชย (ลำาพน) นนเปนแหลงศลปวฒนธรรมทเจรญรงเรองยง ตอมาพระนางไดสรางเขลางคนคร (ลำาปาง) ขนอกเมองหนงใหเปนเมองสำาคญ สมยนนปรากฏมการใชภาษามอญโบราณใน

ศลาจารกของหรภญชย มหนงสอหมานซของจนสมยราชวงศถง กลาวถงนครหรภญไชยไววา เปน อาณาจกร“ +++หญง น หวาง โกว”

ตอมา พ.ศ. 1824 พระเจาเมงรายมหาราช +++ผสถาปนาอาณาจกรลานนา ไดยกกองทพเขายดเอาเมองหรภญชยจากพระยายบาไดใน ตอจากนนอาณาจกรหรภญชยจงสนสดลงหลงจากรงเรองมา 618 ป ม+++ครองเมอง 49 พระองค

ปจจบนโบราณสถานสำาคญของอาณาจกรหรภญชยนนกคอ พระธาตหรภญไชย ทจงหวดลำาพน และยงมเมองโบราณเวยงมโน ตำาบลหนองตอง อำาเภอหางดง จงหวดเชยงใหม โบราณสถานทเวยงเกาะ บานสองแคว อำาเภอจอมทอง จงหวดเชยงใหม และเวยงทากาน ทตำาบลบานกลาง ต.สนปาตอง

จงหวดเชยงใหม บางหมบานของจงหวดลำาพนนนพบวา ยงมคนพดภาษามอญโบราณและอนรกษวฒนธรรมมอญโบราณอย

ดเพม

ราชวงศหรภญชย

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A0%E0%B8%B8%E0%B8%8D%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B8%A2

สงครามสามนคร พ.ศ. 1467-1470

จากวกพเดย สารานกรมเสร

สงครามระหวาง 3 อาณาจกร ทมยทธภมอยทเมองละโว ประกอบดวย 3

อาณาจกรนคอ

1 กรงหรภญชย (ลำาพน) 2 กรงลวประ (ละโว) 3 กรงตามพรลงค (นครศรธรรมราช)

ศกสามพระนคร พ.ศ. 1446 ไววา พระเจาวตราสตตราช หรอ พระเจาตราพกราช ++

+ผครองกรงหรภญชย (ลำาพน) อางวาพระองคทรงมสทธอนชอบธรรมในราชบลลงกแหงกรงละโว จงทรงยกทพมาเพอรวบพระราชอำานาจในการปกครองกรงละโว +++แหงกรงละโวจงทรงยกทพออกตอสเพอปองกนราชบลลงก ในขณะททพทงสองกำาลงรบตดพนกนอยนอกกำาแพงเมอง

+++พระองคหนงทรงพระนามวา พระเจาชวกราชา หรอ พระเจาสชตราช ครองราชยอยท กรงตามพรลงค (นครศรธรรมราช) ทรงยกกองทพมาทงทางบกและทางเรอ จโจมเขายดครองกรงละโว รอเวลาใหทงสองทพซงกำาลงรบกนออนกำาลงลง พระเจาชวกราชา จงทรงยกกองทพเขาสยทธภม โจมตกองทพทงสองแตกพายไป

เมอชนะสงคราม พระเจาชวกราชา จงทรงประกาศชยชนะ ทำาพธบวงสรวงเทวรปประจำาพระนคร และกระทำาการสกการบชารป พระราชมารดา (เจาหญงแหง+++ละโว) พระเจาชวกราชา ทรงประกอบพธราชาภเษก เจาชายบรพโกศลกมโพชราช หรอเจาชายกมโพช พระราชโอรสเชอสาย+++แหงกรงตามพรลงค

(นครศรธรรมราช) เปน+++ครองกรงละโวตอมา สวนพระเจาชวกราชา ทรงเสดจกลบมาครองราชบลลงกแหงกรงตามพรลงคตอจนสนรชกาล

หลกฐานจากสงครามสามนคร หรอ สงครามสามแควน ถอเปนการแผขยายอาณาเขตของแควนตามพรลงค หรอ อาณาจกรศรวชย ทมศนยกลางอยทนครศรธรรมราชในขณะนน ซงไดผนวกแควนละโวไวในพระราชอำานาจของ++

+แหงกรงตามพรลงค ซงตงอยลมแมนำาตางๆ ในภาคกลางของประเทศไทยในปจจบน

ดงขอมลจาก " http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA

%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3 ".

หมวดหม: ประวตศาสตรไทย

• อาณาจกรภกามยาว(เมองพะเยา) อาณาเกาแกแหงลานนาไทย

พะเยา เปนจงหวดในภาคเหนอตอนบน มประวตความเปนมาทเกาแกยาวนานไมนอยไปกวาเมองอนๆ ในอาณาจกรลานนา บรเวณทตงของจงหวดพะเยาในปจจบนอยตดกบกวานพะเยา เดมเปนทตงของเมอง ภกามยาว หรอ พยาว ทกอตงขนเมอพทธศตวรษท 16 โดยมผปกครองคอ พอขนงำาเมอง ภายหลงมการเปลยนแปลงอำานาจ และตกอยภายใตอทธพลของอาณาจกรลานนา

พะเยาเปนจงหวดเลก ๆ จงหวดหนงซงแยกตวออกมาจากจงหวดเชยงราย

เดมเปนเพยงอำาเภอรอบนอกหลาย ๆ อำาเภอของเชยงรายกอนทจะรวมตวกนตงขนเปนจงหวดพะเยา

เมองพะเยาเคยเปนเมองทมความเจรญรงเรองมาแตครงอดตกาล จะเหนไดจากซากของสงกอสรางซงปรากฏตามโบราณสถานตาง ๆ ในเมองพะเยา บางแหงกไดรบการบรณะขนมาใหม แตบางแหงยงคงถกทงไวใหทรดโทรม โบราณสถานและโบราณวตถทพบในจงหวดพะเยาลวนแสดงถงความเจรญทางดานศลปกรรมของเมองพะเยไดเปนอยางด ศลปวตถทพบในเมองแหงนถกเรยกวา ศลปสกลชางพะเยา

หากยอนกลบไปในอดต จะพบวาพะเยาเปนเมองเกาแกทมความสำาคญมากอนสมยสรางเมองเชยงใหม คอกอน พ.ศ.1839 มชอเดมวา "ภกามยาว" ตามตำานานเมองพะเยาเขยนวาสรางขนโดยขนศรจอมธรรม ราชบตรขนลาวเงน หรอ ขนเงนเจาผครองนครเงนยางเชยงแสน ขนลาวเงนมราชโอรส 2 องคคอ ขนชนและขนศรจอมธรรม เมอพระโอรสทงสององคทรงเจรญวย ไดโปรดใหโอรสองคแรกครองเมองนครเงนยางเชยงแสน สวนองคทสองคอขนศรจอมธรรมไดทรงแบงพระราชทรพยและกำาลงไพลพลสวนหนงใหไปสรางเมองใหม ขนศรจอมธรรมซงขณะนนมพระชนมาย 25 พรรษา จงไดนำากำาลงพล ชาง มา เดนทางจากเมองนครเงนยางเชยงแสนมาทางทศใต รอนแรมมาถง 7 คน ถงเมองเชยงมน (บรเวณบานกวานในปจจบน) ไดพบเมองรางแหงหนงปลายเทอกเขาดวน ทรงเหนมชยภมเหมาะทจะสรางบานสรางเมอง จงหกรางถางพงแลวสรางเมองขนตามคำาแนะนำาของปโรหตาจารย ทวาเปนบรเวณมงคล เคยเปนเมองเกามคเมองลอมรอบและมประตเมองอย 8 ประตอยกอนแลว ขนศรจอมธรรมทรงตงบายศรอญเชญเทวดาตามราชประเพณ ทรงฝงเสาหลกเมองขน

ฝงแกว เงน ทองและปลกตนไมประจำาเมอง สรางเมองเสรจเมอป พ.ศ.1638

โปรดใหเรยกชอเมองแหงนวา "ภกามยาว" อนมความหมายถงเมองทตงอยบนเนนเขาทมสนยาว

ขนศรจอมธรรมครองเมองภกามยาวสบตอมาจนมผสบราชวงศอก 9 รชกาล

จนถงสมยพญางำาเมอง ราวพทธศตวรรษท 18 พญางำาเมองเปนราชบตรขนมงเมอง ไดขนครองราชเปน+++ปกครองเมองภกามยาวตอจากพระราชบดา พญางำาเมองทรงปกครองเมองภกามยาวใหมความเจรญรงเรอง จนมฐานะเปนเมองเอกเรยกวา "อาณาจกรพยาว" ในสมยนนมหวเมองเอกอย 3 เมอง คอ

อาณาจกรสโขทย มพอขนรามคำาแหงเปน+++ อาณาจกรเมองไชยนารายณ (เชยงราย) มพญามงรายเปน+++ และอาณาจกรภกามยาว มพญางำาเมองเปน+++

+++ทง 3 พระองคทรงมความสมพนธไมตรอนดตอกน และไดทำาสตยปฏญาณสาบานตนวาจะซอสตยตอกนจนตลอดชวต เมอพญางำาเมองเสดจสวรรคต

พญาคำาลอราชโอรสกไดขนครองราชยแทน

เมองภกามยาว ผานยคสมยของเหตการณสำาคญตาง ๆ มากมาย ครงหนงพญาคำาฟ ราชวงศมงรายแหงเมองไชยนารายณไดชกชวนพญากาวแหงเมองนนทบร(นาน) ยกกองทพเขาตเมองพยาวจนพงพนาศ หลงจากนนอาณาจกรภกามยาวหรอพยาว กตกเปนเมองขนของอาณาจกรไชยนารายณ (เชยงราย)

เรอยมา ภายหลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 หวเมองตาง ๆ ในลานนาถกเปลยนใหมฐานะเปนจงหวดขนตอกระทรวงมหาดไทย เมองเชยงรายไดเปลยนเปนจงหวดเชยงรายและเมองพยาวไดกลายเปนอำาเภอพะเยา อยในการดแลของจงหวดเชยงราย

ในป พ.ศ.2520 มการออกพระราชบญญตตงจงหวดพะเยา ทำาใหอำาเภอพะเยามฐานะเปนจงหวดพะเยาเมอวนท 28 สงหาคม 2520 โดยมนายสญญา ปาลวฒนวไชย เปนผวาราชการจงหวดพะเยาคนแรก

การดำาเนนชวตโดยทวไปของชาวพะเยากมลกษณะคลายกนคนเมองในลานนา

คอนยมรบประทานขาวเหนยวนงลอมวงขนโตก อยบานใตถนสงสรางดวยไมทงหลง ตามชนบทยงคงพบเหนหญงสาวทนงผาซน ผชายนงเตยวสะดอ กลมชนพนเมองสวนใหญทอาศยอยในจงหวดพะเยาไดแกชนชาวไทลอ ทอพยพมาจากสบสองปนนาทางตอนใตของจนเมอราว 200 ปกอน

โบราณสถานและโบราณวตถทสำาคญและถอเปนสงศกดสทธทชาวพะเยานบถอไดแก วดศรโคมคำา หรอ วดพระเจาตนหลวง วดนเปนทประดษฐานพระพทธรปเชยงแสนทใหญทสดในภาคเหนอ ภายในวดยงมพพธภณฑเกบวตถโบราณ

ศลาจารกตาง ๆ ของจงหวดพะเยาเปนจำานวนมาก และมรอยพระพทธบาทคจำาลองซงจำาหลกเปนลายเสนบนหนมลกษณะลวดลายประจำายามรอยแปดภายในพระบาท

วดศรอโมงคคำา เปนวดทมพระเจดยสมยเชยงแสน ภายในประดษฐานพระพทธรปพระเจาลานตอ หรอ หลวงพองามเมองเรองฤทธ พระเจาลานตอไดชอวาเปนพระพทธรปสกลชางพะเยาทมเอกลกษณเฉพาะนบวาเปนพระพทธรปทงดงามทสดองคหนงในลานนา

นอกจากนนยงมโบราณสถานเกาแกของเมองพะเยาซงพบเหนไดทวดปาแดง

ภายในมมลดนเปนซากวหาร ซากแนวกำาแพงและซากเจดย มองคประกอบแบบสโขทย 1 องค และยงไดมการคนพบศลาจารกทบรเวณซากเจดย ซงจารกวาวดนชอวา วดพญารวง จารกบนศลาเมอกลางพทธศตวรรษท 21 จากการสนนษฐานของนกโบราณคดคาดวา วดปาแดงนาจะสรางขนในสมยของพญายษฐระ เจาเมองพษณโลกทอพยพมาอยกบฝายลานนา และไดรบการแตงตงใหเปนเจาเมองพะเยา

พระธาตแจโว มลกษณะทางศลปกรรมแบบพนเมองลานนาทมอายราวพทธศตวรรษท 21 โดยเฉพาะลกษณะสวนยอดของเจดยมกลมบวซงแสดงลกษณะเฉพาะทพบมากในเมองเชยงแสน นบเปนโบราณสถานเกาแกแหงหนงทมคณคาแกการศกษาถงอดตของอาณาจกรภกามยาว

ตามตำานานไดกลาวไววา พระธาตจอมแวไดสรางขนโดยพญางำาเมอง เจาเมองภกามยาว (พะเยา) ในราว จ.ศ. ๖๕๖ (พ.ศ. ๑๘๓๗) โดยทพระองคไดเสดจขนดอยซางคำา (ชอเดมของดอยจอมแว) เพอตรวจดอาณาเขตบานเมองของพระองความไพรฟาประชาราษฎรวาอยตรงไหนบาง จากนนจงเสดจไปยงดอยอกลกหนงซงอยตอนเหนอของลำานำาแมคาวดวน และเสดจเลยบตนดอยดวน (ดอยงาม) แลวเสดจไปยงเมองภกามยาว เมอพระองคเสดจถงเมองภกามยาวใน

เดอน ๔ ปเดยวกน จงโปรดใหขนฑเสนามาตย นำาผทมความรในการกอสรางเจดย พรอมกบไพรฟาปลายแดน มาลงแรงชวยกนสรางพระธาตจอมแวขนทดอยซางคำา โดยไดกอทบรอยฟานเอาไว บรรจพระเกศาธาต และแกวแหวนเงนทองเอาไว สรางเสรจสมบรณในเดอน ๘ จงไดมพธการเฉลมฉลองสมโภชพระเจดยเปนเวลา ๓ วน ๓ คน ในสมยเจาเมององคตอมา บานเมองอยในสภาวะไมสงบสขประชาชนจงไดอพยพไปอยทอน ทำาใหพระธาตจอมแวทรดโทรมปรกหกพงจากภยธรรมชาต จนในป จ.ศ. ๑๑๙๙ (พ.ศ. ๒๓๘ o ) พระยาหาญเจาเมองพานคนแรกจงไดทำาการบรณปฏสงขรณขนมาใหมจากซากเดม จนในสมยพญาไชยชนะสงคราม เจาเมองพานคนท ๓ ไดรวมศรทธา ๓ หม รวมกนบรณาพระธาตขนมาใหมใหใหญกวาเดม แลวบรรจพระมหาชนธาตเอาไวมประเพณสรงนำาพระธาตในวนขน ๑๕ คำา เดอน ๘ เหนอ

• อาณาจกรเพชรบร

จากวกพเดย สารานกรมเสร

อาณาจกรเพชรบร (พรบพร) อาณาจกรแควนหนงของประเทศไทยทเกยวของกบประวตศาสตรอยธยาโดยตรง ทงนม+++ปกครองราชอาณาจกร ภายหลงเกดโรคระบาดจงไดมการยายการตงถน ความสำาคญของทฤษฎหนงของนกประวตศาสตรใหความสำาคญถงทมาของ+++ผสถาปนากรงศรอยธยา กคอ

พระเจาอทอง ซงมาการกลาวอางในหนงสอลารลแบร และคำาใหการของคนกรงเกา

จากตำานานเมองนครศรธรรมราช

กลาวไววา พระพนมทะเลศรมเหสวสดทราธราชพระบวรเชษฐพระราชกมาร อนเปนพระราชนดดา ไดลาพระเจาปพระเจายามาตงบานเมองอย ณ เพชรบร โดยไดนำาคนมาสามหมนสามพนคน ชางพงทลายหารอยเชอก มาเจดรอยตว สรางพระราชวงและบานเรอนอยหนาพระลาน ใหคนเหลานนทำานาเกลอ ครองราชยอยกรงเพชรบรไมนานนก มสำาเภาจนลำาหนงถกพายมาเกยฝง ชาวเพชรบรไดนำาขนลามจนเขาเฝา ขนลามไดถวายเครองราชบรรณาการแก+++เมองเพชรบร

ขนลามจนไดขอฝาง ทางเมองเพชรบรไดมอบฝางใหจนเตมเรอ เมอเรอกลบถงเมองจน พระเจากรงจนทรงทราบจงโปรดพระราชทานบตรชอ พระนางจนทรเทวศรบาทราชบตรทองสมทร ซงประสตแตนางจนทรเมาลศรบาทนาถสรวงศพระธดาเจาเมองจำาปาไดถวายแกพระเจากรงจน พระพนมทะเลศรมเหสวสดทราธราชทรงม พระราชบตรหลายพระองค องคหนงพระนามวาพระพนมวงมมเหสทรงพระนามวาพระนาง สะเดยงทอง พระพนมทะเลโปรดใหไปสรางเมองนครดอนพระ พรอมดวยพระเจาศรราชา พระราชทานคนเจดรอยคน แขกหารอยคน ชางสามรอยเชอก มาสองรอยตว เมอไปถงเมองและสรางพระธาต

จากตำานานเรองนแสดงวา เมองเพชรบรไดเจรญรงเรองและเปนเมองหลวง

เปนเมองสำาคญเมองหนง พระโอรสของ+++เมองนไดไปสรางเมองศรธรรมนครหรอนครศรธรรมราชและสรางพระบรมธาตเมองนครดวย

จากคำาใหการของชาวกรงเกา

ไดกลาวถงพระเจาอทองสรางเมองเพชรบรไววา พระอนทราชาซงเปนเชอพระวงศของพระเจาชาตราชาไดครองเมองสงหบร พระอนทราชาไมมโอรส จงทรงมอบราชสมบตใหพระราชอนชาครองราชสมบตแทน พระนามวาพระเจาอทอง

สวน พระองคไดเสดจไปซอมแปลงเมองเพชรบรเปนเมองหลวง บางกกลาววาพระองคถกพระอนชาและพระมเหสคบคดกนจะลอบปลงพระชนม พระองคจงหนไปสรางเมองเพชรบร ตอมาทรงไดพระราชโอรสองคหนงทรงพระนามวา

พระอทอง ตามชอพระเจาอา พระโอรสองคนประสตแตพระมเหสชอ มณมาลา

เมอพระอทองมพระชนมได 16 พรรษา พระอนทราชาสวรรคต พระองคจงไดขนครองราชย ทรงพระนามวา พระเจาอทอง มเหสทรงพระนามวา พระนางภมมาวดเทว

แบงแยกอาณาเขต

ในศกราช 1196 พระเจาอทองไดทรงแบงเขตแดนกบพระเจาศรธรรมโศกราช เจาเมองศรธรรมนคร โดยใชแทนหนเปนเครองหมาย ทางเหนอเปนของพระเจาอทอง ทางใตเปนของพระเจาศรธรรมโศกราช และทงสองประเทศจะเปนไมตรเสมอญาตกน หากพระเจาศรธรรมโศกราชสนพระชนมเมอใด กขอฝาก

นางพญาศรธรรมโศกราช พญาจนทรภานและพญาพงศสราหะพระอนชาดวยทงสองฝายไดแลกเปลยนสนคากน โดยทางฝายเพชรบรสงเกลอไปให ทางเมองนครศรธรรมราชสงหวาย แซมาเชอก เปนตน มาใหพระเจาศรธรรมโศกราชฯ ใหซอมแปลงพระธาตและสงเครองราชบรรณาการและพระราชสาสนมายงพระเจาอทอง พระองคโปรดฯ ใหนำาเครองไทยทานไปยงเมองนครศรธรรมราช ตอมาเมองเพชรบรเกดขาวยากหมากแพง ราษฎรอดอยาก

เกดโรคภยไขเจบ พระเจาอทองจงทรงหาทตงเมองใหม โดยทรงตกลงสรางเมองขน ณ ตำาบลหนองโสน ซงตรงกบสมยพระเจาปทมสรยวงศทรงสรางนครอนทปตย เมอ พ.ศ. 1111 เมอสรางเมองเสรจแลวทรง ตงชอวากรงเทพมหานครบวรทวารวดศรอยธยา มหาดลกบวรรตนราชธานบรรมย และทรงสถาปนาพระองคใหมวาพระเจารามาธบดสรยประทมสรยวงศ

ตำานานเพชรบร

ตำานานเพชรบร ฉบบราชบร พ.ศ. 2368 กลาววาแตในกาลปางกอนดกดำาบรรพโพน พระนครเพชรบร เปนเมองม+++สมมตราช ครอบครองมาเปนลำาดบๆ เปนเมองเกษมสารพรอมสรรพดวยความสนกสำาราญรนรมย ทกประการ มงคงดวยคณสมบตและทรพยศฤงคาร ทงมปาโมชอาจารยเปนประทานทศ สงสอนสานศษยบรรลศลปวทยาคาถา อาคม เวททางคศาสตรสำาเรจ อทธฤทธเปนเมองมเกยรตยศไพศาลแผเผยเดชานภาพความมงคงสมบรณไปในนาๆชาตทงหลายปราศจากภยอนตรายศตร หมปรปกษเสยนหนามชาวเมองเกษมสำาราญบานใจไพรฟาหนาใสทวหนามฝงชนกลนเกลอนลนหลามไปทวทกภมลำาเนามากมาย ดวยชาวเจาและพวกพอคานานาชนดแขกเมองมาพงพาคาขายสนคาใหญทเปนประธานทรพยนบวาขนชอ ฤๅชา คอ ปาตาล ดงตาล มอยทวอาณาเขตต มโคตรเพชรอนเตรด ตรด จำารสศร เพลากลางราตร สอง

แสงสวางพราวราวกบดาวประดบเขา บงเกดมปรากฏขนเปนเดม ณ ยอดเขาใหญดานดนแดน ไดอาศย แสงเพชร พลอยแหงภเขานนเปนเหตภเขานน จงไดสมญาพเศษเรยกวา เขาแดน คอแลดดางพรอย เพราะเหตเพชรพลอย ปรากฏแลว ณ ยอดภเขา นนทานโบราณ+++ ทงหลาย ผเปนตน กน สรางพระนคร จงขนานนามกรเมองนนวา เมองเพชรบร กระนแล

จากบนทกของลาลแบร

ไดกลาวถง+++เมองเพชรบรไววา ปฐม+++สยามทรงพระนามวาพระปฐมสรยเทพนรไทยสวรรณบพตร ครองนครไชยบร พ.ศ. 1300 สบราชสนตวงศมาสบชว+++

องคสดทายทรงพระนามวาพญาสนทรเทพมหาเทพราช โปรดฯ ใหยายเมองหลวงตงชอใหมวาธาตนครหลวง (Tasoo Nocorn Louang) ในป พ.ศ. 1731 +++องคท 12

สบตอมาจากพญาสนทรฯ ทรงพระนามวาพระพนมไชยศร พระองคโปรดฯ ใหราษฎรไปอย ณ เมองนครไทยทางตอนเหนอของเมองพษณโลก สวนพระองคเองไปสรางเมองใหมชอพบพล (Pipeli) ตงอยบนฝงแมนำาสายหนงอยทางทศตะวนตกของแมนำาเจาพระยา มพระมหา+++สบตอมา 4 ชว+++จนถงองคสดทายทรงพระนามวา รามาธบด ไดสรางเมองสยามขนเมอ พ.ศ. 1894 จากบนทกนกบตำานานเมองนครศรธรรมราชมสวนคลายคลงกนมาก เพยงแตเพยนนามเทานน คอ พระพนมทะเลศรมเหสวสดทราธราชกบพระพนมไชยศร สวนองคทสรางกรงศรอยธยานนพระนามตรงกน อยางไรกตาม เรองพระพนมไชยศรน

บางตำานานไดกลาวไววา เปนเจาเมองเวยงไชยปราการไดหนขาศกมาจากเมองสธรรมวด (สะเทม) เมอ พ.ศ. 1547 ในตอนแรกจะอพยพครอบครวไปทางทศตะวนตกของแมนำากก แตในขณะนนในแมนำามมาก จงลองใตมายงตำาบลหนงแลว

จงสรางเมองขนใหชอวา กำาแพงเพชร และทเมองสโขทยยงมเมองๆ หนงชอ

เมองเพชรบร อยทอำาเภอครมาศรมฝงคลองสาระบบ ซงเปนเรองทนาศกษาอยางยง

พระนาม+++

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงใหขอคดเหนวา "เดมเมอประมาณพนปเศษมาแลว เมองเพชรบรม+++ปกครองเชนเดยวกบเมองนครศรธรรมราช มาจนถงสมยกรงศรอยธยาเปนใหญ อำานาจของเมองทงสองจงอยภายใตการปกครองของกรงศรอยธยา" อยางไรกตาม ถาหากจะรวบรวมพระนาม+++อาณาจกรเพชรบรทปรากฏมดงน

ลำาดบ พระนาม/นาม ตำาแหนง ราชวงศ ชวงเวลา

1 พระพนมทะเลศรมเหนทราชาธราช +++เพชรบร - ไมทราบป

2 พระพนมไชยศร +++เพชรบร - ไมทราบป

3 พระกฤตสาร +++เพชรบร - ไมทราบป

4 พระอนทราชา +++เพชรบร - ไมทราบป

5 พระเจาอทอง +++เพชรบร - ไมทราบป - พ.ศ. 1748

เพชรบร: ไมทราบป - พ.ศ. 1748; อโยธยา:พ.ศ. 1748 - 1796[1]

6 เจาสาม +++เพชรบร - พ.ศ. 1748 - ไมทราบป

- - - - -

- เจาวรเชษฐ +++เพชรบร สายนำาผง หลง พ.ศ. 1868 - 1887

เพชรบร: หลง พ.ศ. 1868 - 1887; อโยธยา: พ.ศ. 1887 - 1893; อยธยา: พ.ศ. 1893 - 1912

ตนวงศของ+++เพชรบรคอ พระพนมทะเลศรมเหนทราชาธราช ผเปนเชอสายของพระเจาพรหมแหงเวยงไชยปราการ ราชวงศนไดครองเมองเพชรบรมาจนถงสมยพระเจาอทอง เพชรบรเกดขาวยากหมากแพง ราษฎรอดอยาก เกดโรคภยไขเจบ พระเจาอทองจงไดเสดจไปสถาปนากรงศรอยธยาเปนราชธาน [2]

[3] อาณาจกรเพชรบรจงขนตรงกบกรงศรอยธยา ความสำาคญของอาณาจกรจงเปนเพยงเมองหนงของอยธยา

นอกจากนยงสามารถศกษา ศลปกรรมเมองเพชร ทมเอกลกษณเฉพาะตวทโดดเดนอยางลงตวแสดงความรงเรองมากอนในอดตกาล

อางอง

จดหมายเหตลาลแบร พงศาวดารสยามครงกรงศรอยธยา แผนดนสมเดจพระนารายณมหาราช กรมหมนนราธปประพนธพงศ, ผแปล

ความรเรองเมองสยาม จากจดหมายเหต ลา ลแบร

ภาพสแกนจากฉบบแปลภาษาองกฤษของจดหมายเหตลาลแบร จากเวบไซตหองสมดของมหาวทยาลยคอรเนล

คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต.วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญา จงหวดเพชรบร. 2544.(จดพมพเนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ตลาคม พ.ศ.

2542)

บวไทย แจมจนทร.ศลปกรรมเมองเพชร.วทยาลยครเพชรบร,2532.

บวไทย แจมจนทร. ชางเมองเพชร.เพชรบร:โรงพมพเพชรภมการพมพ,2535.

(อนสรณในงานพระราชทานเพลงศพผชวยศาสตราจารย บวไทย แจมจนทร)

เพชรบร,จงหวด.สมดเพชรบร 2525. กรงเทพ:โรงพมพเรอนแกวการพมพ.2525.

(จงหวด เพชรบรจดพมพเผยแพรในโอกาสงานฉลองสมโภชกรงรตนโกสนทร

200 ป พ.ศ. 2525)

วชาการ,กรม.เพชรในเมอง.กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว,2536.

สนอง ประกอบชาต. ทองถนของเรา. เพชรภมการพมพ. เพชรบร.

สนอง ประกอบชาต. เอกสารประกอบทางวชาการ "ทองถนของเรา เพชรบร" .

เพชรภมการพมพ.เพชรบร.พมพครงท 3 . พ.ศ. 2534

สนอง ประกอบชาต. เอกสารประกอบการเรยนร รายวชา ส 313020 เพชรบรของเรา.เพชรบร : โรงพมพธรรมรกษ,2546.

สภาพร จนทรกลด. " หนวยการเรยนรท 10 ทองไปในแดนเพชร " เอกสารประกอบการเรยน ทองถนศกษา.อดสำาเนา.

ประวตศาสตรจงหวดเพชรบร

ประวตเมองเพชรบร

ความเปนมาของเพชรบร

^ พระราชพงศาวดารเหนอ ระบวา เมอทรงไปครองอโยธยาแลว ทรงใหเจาอายไปครองเมองนคร เจายไปครองเมองตะนาว และเจาสามครองเมองเพชรบร

^ ความเปนมาประจำาจงหวดเพชรบร.เครอขายกาญจนาภเษกฯ http://kanchanapisek.or.th/oncc-cgi/text.cgi?no=7826

^ ทวโรจน กลำากลอมจตต.สารคดเชงประวตศาสตรเพชรบร, …โจรกระจอกปดเมองปลน เพชรบร… ถกโสรงพมาทวดทาไชยฯ… , พมพครงท 2 (หนาท 21 – 26)

http://www.tayang.police7.go.th/index.php?option=com_content&task=view&id=34&Itemid=87

ดงขอมลจาก " http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD

%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%8A%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5 ".

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%8A%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5

• อาณาจกรตามพรลงค

จากวกพเดย สารานกรมเสร

(เปลยนทางมาจาก อาณาจกรนครศรธรรมราช)

อาณาจกรตามพรลงคซงตอมาไดกลายเปนอาณาจกรนครศรธรรมราชนน

เปนอาณาจกรโบราณทมมาตงแตกอนสมยพทธศตวรรษท 7 [1] มศนยกลางอยทนครศรธรรมราชในปจจบน(อาจจะเปนบรเวณบานทาเรอ หรอบานพระเวยง)

อยทางดานเหนอ ของอาณาจกรลงกาสกะ(บรเวณปตตาน) มอาณาเขตทางตะวนออก และตะวนตกจรดทะเลอนดามนถงบรเวณทเรยกวาทะเลนอก ซงเปน

บรเวณจงหวดกระบในปจจบน คำาวา "ตามพ" เปนภาษาบาล แปลวา ทองแดง

สวน "ลงค" เปนเครองหมายบอกเพศ เขยนเปนอกษรภาษาองกฤษวา Tambalinga

หรอ Tanmaling หรอ Tamballinggam จนเรยก ตนเหมยหลง หรอโพ-ลง หรอโฮลง(แปลวาหวแดง) บางทเรยกวา เชยะโทว(แปลวาดนแดง) อาณาจกรตามพรลงค ม+++สำาคญคอพระเจาศรธรรมาโศกราช และพระเจาจนทรภาณศรธรรมราช

อาณาจกรตามพรลงคนเปนเสนทางการเผยแพรพระพทธศาสนาแบบลงกาวงศ ไปยงอาณาจกรสโขทยและดนแดนทวแหลมมลายเนองจากอาณาจกรตามพรลงคกบศรลงกามความสมพนธแบบบานพเมองนองมาแตสมยโบราณ

ความสมพนธกบอาณาจกรอน

อาณาจกรฟนน

อาณาจกรตามพรลงค เปนสวนหนงของอาณาจกรฟนน ตอมาใน พ.ศ. 1318

อาณาจกรตามพรลงคและเมองไชยาไดกลายมาเปนศนยกลางของอาณาจกรศรวชย และพ.ศ. 1568 ไดถกอาณาจกรโจฬะยกกองทพเรอเขายดครอง ในปพ.ศ.

1658 ไดมการสงคณะทตไปเฝาฮองเตจนราชวงศซอง ทเมองไคฟง

อาณาจกรเขมร

อาณาจกรตามพรลงคไดสงไพรพลไปชวยพระเจาสรยวรมนท 2 สรางเมองนครธม พ.ศ. 1813 อาณาจกรตามพรลงคไดตกอยใตอทธพลของอาณาจกรลงกาส

กะ และ พ.ศ. 1893 เมองนครศรธรรมราชไดถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยา

เมองนครศรธรรมราชในระยะแรกประกอบดวยเมองสำาคญ 12 เมอง คอ สายบร ปตตาน กลนตน ปาหง ไทรบร พทลง ตรง ชมพร บนทายสมอ สงขลา ตะกวปา

และครหหรอกระบร ใชสตวประจำาปเปนตราประจำาเมอง เชน สายบรใชตราหน

ปตตานใชตราวว กลนตนใชตราเสอ ปาหงใชตรากระตาย เรยงลำาดบไป สำาหรบเมองบนไทสมอ ซงใชตราลงนน นกโบราณคดบางทาน เชน หมอมเจาจนทรจราย รชน สนนษฐานวาอยทเมองกระบ ซงอาจเปนทมาของชอเมองกระบในปจจบน

จน

ในจดหมายเหตจน ระบวา นครโฮลง(ตามพรลงค) สงทตไปเฝาฮองเตจนใน พ.ศ.

1291,1310,1311,1356,1358 และ พ.ศ. 1361 ตอมาไดมการเรยกชออาณาจกรตามพรลงคใหมวา อาณาจกรศรธรรม ภายหลงเมออยในอำานาจอาณาจกรสโขทยไดเปลยนมาเปน เมองศรธรรมราชจากหลกฐานทางโบราณคดสนนษฐานวานกายเถรวาทนบถอกนมากทสด

อางอง

^ http://archaeology.thai-archaeology.info/index.php?option=com_content&task=view&id=267&Itemid=0

แหลงขอมลอน

http://www.e-learning.sg.or.th/ac4_22/content2.html

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A

อาณาจกรสโขทย

ราชอาณาจกร

กอนพ.ศ. 1720–2017 →

สญญลกษณ

ตราแผนดน

แผนทแสดงอาณาเขตของรฐสโขทย

ประมาณ พ.ศ. 1800 - 1900

ขอมลทวไป

เมองหลวง สโขทย

พษณโลก และ อตรดตถสวนหนง

ภาษา ภาษาไทย

การปกครอง สมบรณาญาสทธราชย

การสนสดของรฐ

พ.ศ. 2127 หลงจากชนะศกทแมนำาสะโตงแลว พระนเรศวรโปรดใหเทครวเมองเหนอทงปวง (ตาก สโขทย ศรสชนาลย พษณโลก กำาแพงเพชร พชย ชยบร

ศรเทพ) ลงมาไวทอยธยา เพอเตรยมรบศกใหญ พษณโลกและหวเมองเหนอทงหมดจงกลายเปนเมองราง หลงจากเทครวไปเมองใต จงสนสดการแบงแยกระหวางชาวเมองเหนอ กบชาวเมองใต และถอเปนการสนสดของรฐสโขทยโดยสมบรณ เพราะหลงจากน 8 ป พษณโลกไดถกฟ นฟอกครง แตถอเปนเมองเอกในราชอาณาจกร มใชราชธานฝายเหนอ

ในดานวชาการ มนกวชาการหลายทานไดเสนอเพมวา เหตการณอกประการ อนทำาใหตองเทครวเมองเหนอทงปวงโดยเฉพาะพษณโลกนน อยทเหตการณแผนดนไหวครงใหญ บนรอยเลอนวงเจา ในราวพทธศกราช 2127 แผนดนไหวครงนสงผลใหตวเมองพษณโลกราพณาสญ แมแตแมนำาแควนอย กเปลยนเสนทางไมผานเมองพษณโลก แตไปบรรจบกบแมนำาโพ (ปจจบนคอแมนำานาน) ทเหนอเมองพษณโลกขนไป และยงสงผลใหพระศรรตนมหาธาตพษณโลก หกพงทลายในลกษณะทบรณะคนไดยาก ในการฟ นฟจงกลายเปนการสรางพระปรางคแบบอยธยาครอบทบลงไปแทน ทงหมด

ตวหนา== ความเจรญรงเรอง ==

ดานเศรษฐกจ

สภาพเศรษฐกจสมยสโขทยเปนระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม ดงขอความปรากฏในหลกศลาจารกหลกท 1 "…ใครจกใครคาชางคา ใครจกใครคามาคา ใครจกใครคาเงนคาทองคา คาถวยชามสงคโลก" และ "...เมองสโขทยนด ในนำามปลาในนามขาว..." ประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรมดวยระบบการเกษตรแบบพงพาธรรมชาต เชนสงคมไทยสวนใหญในชนบทปจจบน

ดานสงคม ความเชอ และศาสนา

การใชชวตของผคนในสมยสโขทยมความอสรเสร มเสรภาพอยางมากเนองจากผปกครองรฐใหอสระแกไพรฟา และปกครองผใตปกครองแบบพอกบลก ดงปรากฏหลกฐานในศลาจารกวา "…ดวยเสยงพาทย เสยงพณ เสยงเลอน

เสยงขบ ใครจกมกเลน เลน ใครจกมกหว หว ใครจกมกเลอน เลอน…"

ดานความเชอและศาสนา สงคมยคสโขทยประชาชนมความเชอทงเรองวญญาณนยม (Animism) ไสยศาสตร ศาสนาพราหมณฮนด และพทธศาสนา ดงปรากฏหลกฐานในศลาจารกหลกท 1 ดานท 3 วา "…เบองหวนอนเมองสโขทยนมกฎวหารปครอย มสรดพงส มปาพราว ปาลาง ปามวง ปาขาม มนำาโคก มพระขระพงผ เทพยาดาในเขาอนนนเปนใหญกวาทกผในเมองน ขนผใดถอเมองสโขทยนแลว ไหวดพลถก เมองนเทยว เมองนด ผไหวบด พลบถก ผในเขาอนนนบคมบเกรง เมองนหาย…"

สวนดานศาสนา ไดรบอทธพลจากพทธศาสนานกายเถรวาทแบบลงกาวงศจากนครศรธรรมราช ในวนพระ จะมภกษเทศนาสงสอน ณ ลานธรรมในสวนตาล

โดยใชพระแทนมนงคศลาอาสน เปนอาสนะสงฆ ในการบรรยายธรรมใหประชาชนฟง ยงผลใหประชาชนในยคนนยมปฏบตตนอยในศลธรรม มการถอศล โอยทานกนเปนปกตวสย ทำาใหสงคมโดยรวมมความสงบสขรมเยน

ดานการปกครอง

แบงเปน 2 แบบ ดงน

1.แบบพอปกครองลก ( ปตลาธปไตย )

สโขทยมลกษณะการปกครองแบบพอปกครองลก ผปกครองคอ พอขน ซงเปรยบเสมอนพอทจะตองดแลคมครองลก ในสมยพอขนรามคำาแหงมหาราช

พระองคทรงโปรดใหสรางกระดงแขวนไวทหนาประตพระราชวง เมอประชาชนมเรองเดอดรอนกใหไปสนกระดงรองเรยน พระองคกจะเสดจมารบเรองราวรองทกข และโปรดใหสรางพระแทนมนงคศลาอาสนไดกลางดงตาล ในวนพระจะนมนตพระสงฆมาเทศนสงสอนประชาชน หากเปนวนธรรมดาพระองคจะเสดจออกใหประชาชนเขาเฝาและตดสนคดความดวยพระองคเอง การปกครองแบบพอปกครองลก(ปตลาธปไตย)ใชในสมยกรงสโขทยตอนตน

2.แบบธรรมราชา

การปกครองแบบธรรมราชา หมายถง พระราชาผปฏบตธรรมหรอ +++ผมธรรม

ในสมยของพระมหาธรรมราชาท ๑ มกำาลงทหารทไมเขมแขง ประกอบกบอาณาจกรอยธยาทกอตงขนใหมไดแผอทธพลมากขน พระองคทรง เกรงภยอนตรายจะบงเกดแกอาณาจกรสโขทย หากใชกำาลงทหารเพยงอยาง เดยว

พระองคจงทรงนำาหลกธรรมมาใชในการปกครอง โดยพระองคทรงเปน แบบอยางในดานการปฏบตธรรม ทำานบำารงพระพทธศาสนา นอกจากนนพระ มหาธรรมราชาท ๑ ทรงพระราชนพนธวรรณกรรมเรอง ไตรภมพระรวง ทปรากฏแนวคดแบบธรรมราชาไวดวย การปกครองแบบธรรมราชา ใชในสมยกรงสโขทยตอนปลาย ตงแตพระมหาธรรมราชาท ๑ - ๔

ดานการปกครองสวนยอยสามารถแยกกลาวเปน 2 แนว ดงน

ในแนวราบ

จดการปกครองแบบพอปกครองลก กลาวคอผปกครองจะมความใกลชดกบประชาชน ใหความเปนกนเองและความยตธรรมกบประชาชนเปนอยางมาก เมอประชาชนเกดความเดอดรอนไมไดรบความเปนธรรม สามารถรองเรยนกบพอขนโดยตรงได โดยไปสนกระดงทแขวนไวทหนาประตทประทบ ดงขอความในศลาจารกปรากฏวา "…ในปากประตมกระดงอนหนงไวให ไพรฟาหนาใส…" นนคอเปดโอกาสใหประชาชนสามารถมาสนกระดงเพอแจงขอรองเรยนได

ในแนวดง

ไดมการจดระบบการปกครองขนเปน 4 ชนชน คอ

พอขน เปนชนชนผปกครอง อาจเรยกชออยางอน เชน เจาเมอง พระมหาธรรมราชา หากมโอรสกจะเรยก "ลกเจา"

ลกขน เปนขาราชบรพาร ขาราชการทมตำาแหนงหนาทชวงปกครองเมองหลวง

หวเมองใหญนอย และภายในราชสำานก เปนกลมคนทใกลชดและไดรบการไววางใจจากเจาเมองใหปฏบตหนาทบำาบดทกขบำารงสขแกไพรฟา

ไพรหรอสามญชน ไดแกราษฎรทวไปทอยในราชอาณาจกร (ไพรฟา)

ทาส ไดแกชนชนทไมมอสระในการดำารงชวตอยางสามญชนหรอไพร (อยางไรกตามประเดนทาสนยงคงถกเถยงกนอยวามหรอไม)

ความสมพนธตางชาตกบ

จกรวรรดมองโกล

กองทพจกรวรรดมองโกลแผแสนยานภาพโดดเดนทสดเปนชวงเดยวกบการตงกรงสโขทย ในป พ.ศ. 1800 (ค.ศ. 1257) ซงเปนอาณาจกรของตนอยางแทจรงเปนครงแรก

หลกฐานสำาคญในพงศาวดารหงวนฉบบเกา เลมท 2 แปลเรองราวการตดตอระหวางอาณาจกรสโขทยกบราชวงศมองโกลไดสรปไววากบไลขานทรงปรกษาขนนางขาราชการระดบสงเกยวกบการเตรยมทพไปปราบปรามแควนตางๆ

ทางใต มสโขทย ละโว สมาตรา และอนๆ เปนเมองขน ปรากฏวาขนนางชอ เจย

หล นาตาไมเหนดวยและไดกราบบงคมทลเสนอแนะใหทรงชกชวนใหผนำาดนแดนตางๆ ออนนอมยอมสนบสนนกอน หากไมยอมจงยกกองทพไปโจมต นคอเหตผลประการหนงทกบไลขานทรงสงคณะทตไปเจรญสมพนธไมตร และขอใหสงเครองราชบรรณาการไปยงราชสำานกมองโกล เพอแสดงความจงรกภกดตออาณาจกรมองโกล ปรากฏวามอาณาจกรในดนแดนตางๆ กวา 20

อาณาจกรยอมรบขอเสนอ รวมทงอาณาจกรสโขทยดวย (ชวงระหวางประมาณ

พ.ศ. 1822 - 1825)

พงศาวดารหงวนฉบบเกา เลมท 12 เปนหลกฐานสำาคญทกลาวถงคณะทตชดแรกจากอาณาจกรมองโกลในสมยกบไลขาน เดนทางมายงอาณาจกรสโขทยในเดอนพฤศจกายนป พ.ศ. 1825 (ค.ศ. 1282) ทตคณะนนำาโดยเหอจ จ นายทหารระดบสงเปนหวหนาคณะ แตขณะนงเรอแลนผานฝงทะเลอาณาจกรจามปา ไดถกจบกมและถกประหารชวต ผลจากคณะทตนถกประหารชวตกอนจะเดนทางไปยงอาณาจกรสโขทยทำาใหอาณาจกรสโขทยไมทราบวามองโกลพยายามสงทตมาตดตอ

พงศาวดารหงวนฉบบเกา เลมท 17 กลาวถงคณะทตมองโกลชดทสองเดนทางมายงอาณาจกรสโขทยในป พ.ศ. 1835 (ค.ศ. 1292) ภายหลงจากขาหลวงใหญฝายรกษาความสงบเรยบรอยของมณฑลกวางตง ไดสงคนอญเชญพระราชสาสนอกษรทองคำาของ+++แหงอาณาจกรสโขทยไปยงนครหลวงขานมาลก (ตาต หรอปกกงปจจบน) คณะทตมองโกลชดทสองไดอญเชญพระบรมราชโองการของกบไลขานใหพอขนรามคำาแหงเสรจไปเฝา พระบรมราชโองการนแสดงใหเหน

นโยบายของอาณาจกรมองโกลเรยกรองใหผนำาของอาณาจกรตางๆ ไปเฝากบไลขาน แตมไดบงคบใหเปนไปตามน ซงจะเหนไดวาพอขนรามคำาแหงกมไดปฏบตตามแตประการใด

พงศาวดารหงวนฉบบเกา เลมท 18 กบไลขานไดสงคณะทตชดทสามมาสโขทย

โดยไดอญเชญพระบรมราชโองการใหพอขนรามคำาแหงเสดจไปเฝา หากมเหตขดของใหสงโอรสหรอพระอนชาและอำามาตยผใหญเปนตวประกน ซงปรากฏวาพอขนรามคำาแหงกมไดปฏบตตาม แตสงคณะทตนำาเครองราชบรรณาการไปแทน

อาณาจกรลานนา

ในป พ.ศ. 1839 พญามงราย (พ.ศ. 1804 - 1854) ไดมคำาสงใหสรางเมองใหมขนมาโดยใชชอวา นภบรศรนครพงคเชยงใหม (เชยงใหม) เพอทจะเปนเมองหลวงแหงใหมของอาณาจกรลานนา ครงนนพอขนรามคำาแหงมหาราชและ พญางำาเมอง

ไดเสดจมาชวยดวย

อาณาจกรอยธยา

หลงจากมการกอตงกรงศรอยธยา แรกนนสโขทยและอยธยาไมไดเปนไมตรตอกน แตดวยชยภมทเหมาะสมกวา ทำาใหอยธยาเจรญเตบโตอยางรวดเรว

ประกอบกบปญหาการเมองภายในของสโขทยมไดเปนไปโดยสงบ มการแยงชงราชสมบตกนระหวาง พระยาบาลเมอง พระยาราม ยงผลใหอยธยาสบโอกาสเขา

แทรกแซงกจการภายใน ในรชกาลนมการรบไมตรจากอยธยาโดยการสมรสระหวางราชวงศพระรวง กบราชวงศสพรรณภม โดยมพระราเมศวร ซงตอมาคอสมเดจพระบรมไตรโลกนาถเปนราชบตรจากสองราชวงศ

ลงกา

สโขทยมความสมพนธกบลงกาทางพระพทธศาสนานกายเถรวาทลทธลงกาวงศโดยรบมาจากนครศรธรรมราชอกท นอกจากน สโขทยกยงมความสมพนธกบลงกาโดยตรง ในสมยพระมหาธรรมราชาท ๑ (ลไทย) ไดมพระภกษสงฆทเปนเชอสายราชวงศพระรวงไดเดนทางไปศกษาพระไตรปฎกทลงกาอกดวย

หวเมองมอญ

สโขทยมความสมพนธกบจนในลกษณะการคาในระบบบรรณาการ คอ สโขทยจะตองสงทตพรอมเครองบรรณาการไปถวายจกรพรรดจน เพอแสดงความออนนอมตอจน และเมอเดนทางกลบ จนกไดจดมอบสงของใหคณะทตนำากลบมายงสโขทยดวย และทำาใหไดรบวธการทำาเครองป นดนเผาจากชางจนดวย

รปภาพ

มณฑปพระอจนะ วดศรชม แสดงถงความรงเรองของอาณาจกรสโขทยในยคแรก ๆ

วดเขาพระบาทนอย และพระเจดย (ไมเครองบนบางสวนหลงเหลออย)

วหารหลวง (จำาลอง) ศลปะสมยสโขทยในเมองโบราณ

ศกษาประวตศาสตรและศลปะวตถเพมเตมท http://picasaweb.google.co.th/ssomkiert

รายพระนามและรายนามผปกครอง

รฐอสระ

ลำาดบ พระนาม/นาม ตำาแหนง ราชวงศ ชวงเวลา

- พระยาพาลราช เจาเมองสโขทย - พ.ศ. 1043[2] -

ไมทราบป

- ตำานานกลาววา พ.ศ. 1043 พระยาพาลราชแหงอาณาจกรละโวเปนผกอตงเมองสโขทย[3]

- พระยาอภย[4] เจาเมองสโขทย - ไมทราบป

- พระอรณกมาร[5] เจาเมองศรสชนาลย - ไมทราบป

- พระยาพสจราช[6] เจาเมองศรสชนาลย - ไมทราบป

- พระยาธรรมไตรโลก[7] เจาเมองศรสชนาลย - ไมทราบป

- พระยาศรจนทราธบด[8] พระรวงเจาสโขทย (อดตภกษ) พ.ศ. 1502[9] - ไมทราบป

1 พอขนศรนาวนำาถม พระรวงเจาสโขทย นำาถม ไมทราบป - พ.ศ. 1724

2 ขอมสบาดโขลญลำาพง พระรวงเจาสโขทย - ไมทราบป - พ.ศ. 1780

3 พอขนศรอนทราทตย พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1780 - ประมาณ พ.ศ.

1801

4 พอขนบานเมอง พระรวงเจาสโขทย พระรวง ประมาณ พ.ศ. 1801 - พ.ศ. 1822

5 พอขนรามคำาแหงมหาราช พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1822 - 1842

6 พญาไสสงคราม พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1842

7 พญาเลอไท พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1842 - 1883

8 พญางวนำาถม พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1883 - 1890

9 พระมหาธรรมราชาท 1 (ลไท) พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1890 - 1913

10 พระมหาธรรมราชาท 2 (ไสลอไท) พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1913 - 1921

รฐบรรณาการอาณาจกรอยธยา

ลำาดบ พระนาม/นาม ตำาแหนง ราชวงศ ชวงเวลา

10 พระมหาธรรมราชาท 2 (ลอไท) พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1921 - 1931

11 พระมหาธรรมราชาท 3 (ไสลอไท) พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1931 - 1962

12 พระมหาธรรมราชาท 4 (บรมบาล) พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 1962 - 1989

13 พระราเมศวร พระรวงเจาสโขทย สพรรณภม พ.ศ. 1989 - 1901

- วาง - - พ.ศ. 1901 - 2011

รฐบรรณาการอาณาจกรลานนา

ลำาดบ พระนาม/นาม ตำาแหนง ราชวงศ ชวงเวลา

14 พระยายทธษฐระ พระรวงเจาสโขทย พระรวง พ.ศ. 2011 - 2017

อางองและหมายเหต

1.^ http://www.sac.or.th/Subdetail/article/2549/January/article6.html

2.^ ศกราชอาจคลาดเคลอน เพราะพงศาวดารเหนอ ไดระบถงพระนามผปกครองทสบตอมา จนถงพอขนศรนาวนำาถม อกทงไมปรากฏพระนามพระยาพาลราชตามหลกฐานอน วาเปนผปกครองอาณาจกรละโวในปดงกลาว

3.^ วชรพงษ หนชย และวสรฐ ธรรมปญญา. อาณาจกรสโขทย -- เชยงใหม :

โรงเรยนยพราชวทยาลย. (ออนไลน)

4.^ ปรากฏพระนามในพงศาวดารเหนอ

5.^ ปรากฏพระนามในพงศาวดารเหนอ

6.^ ปรากฏพระนามในพงศาวดารเหนอ

7.^ ปรากฏพระนามในพงศาวดารเหนอ

8.^ ปรากฏพระนามและปครองราชย ในพงศาวดารเหนอ

9.^ ปรากฏปครองราชยในพงศาวดารเหนอ แตศกราชอาจจะคลาดเคลอน เพราะระบวา หลงสนรชกาลนแลว พอขนศรนาวนำาถมไดเปนผปกครองตอ

ดเพม

จงหวดสโขทย

จงหวดพษณโลก

อทยานประวตศาสตรสโขทย

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A2

• ราชวงศพะเยา พ.ศ. 1190-2011

พอขนงำาเมอง พระราชโอรสของพอขนมงเมอง ประสต เมอป พ.ศ. 1781 (จ.ศ.

600) เดอน 6 ขน 15 คำา เมอพระชนมายได 14 พรรษา ไดไปศกษาเลาเรยน ศกษาศาสตรเพท ในสำานกอสตน อยภเขาดอยดวน เรยนอย 2 ป ครนพระชนมายได 16

พรรษา ไดไปศกษาศลปศาสตร ในสำานกสกทนตฤกษ กรงละโว (ลพบร) เปนศษยรวม สำานกเดยวกบ พอขนเมงรายมหาราช และ พอขนรามคำาแหง พระรวงเจาแหงกรงสโขทย จงสนทสนมรวมผกไมตร เปนพระสหายตงแตนนมา

ป พ.ศ. 1801 (จ.ศ. 620) พอขนมงเมองสนพระชนม จงเสดจขนครองราชสมบตแทน พอขนงำาเมอง เปนผมสตปญญาเฉลยวฉลาด มอทธฤทธมาก เมอพระองคเสดจ ไปทางไหน "แดดกบรอน ฝนกบรำา จกหอบดกบด จกหอแดดกแดด" จงไดรบ พระนามวา "งำาเมอง" นอกจากนน พระองคมพระทยหนกแนนในศลธรรม มพระราชศรทธา เลอมใสในพระพทธศาสนา ไมชอบทำาสงคราม ทรงดำาเนนพระราโชบาย การปกครองบานเมอง ดวยความเทยงธรรม พยายาม ผกไมตรจตตอเจาประเทศราชทมอำานาจเหนอคน เพอหลกเลยงภยสงครามแม

กระนน กยงถกพอขนเมงรายยกกองทพมาต เมอป พ.ศ. 1805 แตในทสดพอขนงำาเมอง กยอมยกเมองปลายแดน คอ เมองพาน เมองเชยงเคยน เมองเทง

เมองเชยงของ ใหแกพอขนเมงราย ดวยหวงผกไมตรตอกนและคดวาภายภาคหนาจะขอคน

พอขนงำาเมอง ทรงเปน+++ ททรงทศพธราชธรรมและมเมตตาเปนทประจกษ ดงเชน เหตการณ ในประวตศาสตรกลาวถง พอขนรามคำาแหง พระสหาย ไดเสดจไปมาหาสกน เสมอมไดขาด จนเสนทางทเสดจผานเปนรองลกเรยกวา แมรองชาง ในปจจบน พระรวงเจาเสดจมาเมองพะเยา ทรงเหนพระนางอวเชยงแสน

พระชายา พอขนงำาเมอง มรปโฉมอนงามยง กบงเกดปฏพทธรกใคร และพระนาง กมจตปฏพทธเชนกน จงไดลกลอบปลอมแปลงพระองคคลายกบพอขนงำาเมอง เขาสหองบรรทมพระนางอวเชยงแสน พอขนงำาเมองทราบเหต และสงใหอำามาตย ไพรพล ทหารตามจบพระรวงเจา นำาไปขงไดและมราชสาสนเชญพอขนเมงราย ผเปนสหายมาพจารณาเหตการณ พอขนเมงรายทรงไกลเกลย ใหทงสองพระองค เปนมตรไมตรตอกนดงเดม โดยขอใหพระรวงเจาขอขมาโทษ พอขนงำาเมอง ดวยเบยเกาลนทอง คอ เกาแสนเกาหมนเบย เพอกำาชบพระราชไมตรตอกนยงกวาเกา +++ทง 3 พระองคไดตงสตยาธษฐานตอกน ณ รมฝงแมนำาขนภ แมนำาแหงนจงเรยกชอภายหลงวา "แมนำาอง"

หลงจากนน เมอพอขนเมงรายทรงสรางเมองเชยงใหม ไดเชญพอขนงำาเมอง

และพระรวงเจา รวมพจารณาสรางเมอง เมอสรางเมองเสรจแลว พอขนงำาเมอง เสดจกลบ โดยพอขนเมงรายทรงมอบผอบมณรตนะ อนเปนสมบตตนวงศ แหงลาวลงกราช และทรงเวนคนเมองพาน เมองเชยงเคยน เมองเทงใหและพระราชทานกลสตรใหอกนางหนง ฝายพระนางอวเชยงแสน ทรงทราบวา

พระราชสวาม มพระชายาใหม กมพระทยโทมนสยง รบสงใหเสนาอำามาตย

จดแจงมาพระทนง เสดจออกตดตามพระสวาม หมายจกประหารพระชายาใหม

ใหสนพระชนม แตพระนางกสนพระชนมเสยกลางทาง ดวยเหตพระทยแตก

พอขนงำาเมองทรงทราบดวยความสลดพระทยยง จดพระราชทานเพลงศพ

พระนางอวเชยงแสนตามประเพณ ตอมาไดมอบราชกจตางๆ ในการปกครองบานเมองใหพญาคำาแดงราชบตร แลวเสดจไปประทบพกผอนทเมองงาว ป พ.ศ. 1841 พอขนงำาเมองกสนพระชนม รวมพระชนมมายได 60 พรรษา

อนสาวรยพอขนงำาเมอง

อนสาวรยพอขนงำาเมอง อดต+++ผปกครองเมองภกามยาว (พะเยา) ประดษฐานอยทสวนสาธารณะ เทศบาลหนากวานพะเยา เรมกอสรางเมอป พ.ศ. 2524 เสรจเมอป พ.ศ. 2527 พอขนงำาเมองทรงเปนพระสหายรวมนำาสาบาน กบ พอขนเมงรายอดต +++เมองเชยงราย และพระรวงเจา แหงกรงสโขทย ซงทงสาม+++ไดทรงกระทำาสตยตอกน ณ บรเวณแมนำาอง ซงปจจบนอยบรเวณกวานพะเยา

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%82%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%87%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87

ประวตความเปนมาทเกาแกยาวนานไมนอยไปกวาราชวงศอนๆ ในอาณาจกรลานนา บรเวณทตงของจงหวดพะเยาในปจจบนอยตดกบกวานพะเยา เดมเปนทตงของเมอง ภกามยาว หรอ พยาว ทกอตงขนเมอพทธศตวรษท 16 โดยมผปกครองคอ พอขนงำาเมอง ภายหลงมการเปลยนแปลงอำานาจ และตกอยภายใตอทธพลของอาณาจกรลานนา

ราชวงศสโขทยนนไดทำาการผกมตรกบราชวงศลานนาและราชวงศพะเยาแลวกจบมอเปนพนธมตรกน กเลยเกดอนสาวรย 3 +++ ทเชยงใหม

อาณาจกรภกามยาว...ตำานานการสรางเมองพะเยา

พะเยาเปนจงหวดเลก ๆ จงหวดหนงซงแยกตวออกมาจากจงหวดเชยงราย

เดมเปนเพยงอำาเภอรอบนอกหลาย ๆ อำาเภอของเชยงรายกอนทจะรวมตวกนตงขนเปนจงหวดพะเยาเมองพะเยาเคยเปนเมองทมความเจรญรงเรองมาแตครงอดตกาล จะเหนไดจากซากของสงกอสรางซงปรากฏตามโบราณสถานตาง ๆ ในเมองพะเยา บางแหงกไดรบการบรณะขนมาใหม แตบางแหงยงคงถกทงไวใหทรดโทรม โบราณสถานและโบราณวตถทพบในจงหวดพะเยาลวนแสดงถงความเจรญทางดานศลปกรรมของเมองพะเยไดเปนอยางด ศลปวตถทพบในเมองแหงนถกเรยกวา ศลปสกลชางพะเยา

หากยอนกลบไปในอดต จะพบวาพะเยาเปนเมองเกาแกทมความสำาคญมากอนสมยสรางเมองเชยงใหม คอกอน พ.ศ.1839 มชอเดมวา "ภกามยาว" ตามตำานานเมองพะเยาเขยนวาสรางขนโดยขนศรจอมธรรม ราชบตรขนลาวเงน หรอ ขนเงนเจาผครองนครเงนยางเชยงแสน ขนลาวเงนมราชโอรส 2 องคคอ ขนชนและขนศรจอมธรรม เมอพระโอรสทงสององคทรงเจรญวย ไดโปรดใหโอรสองคแรกครองเมองนครเงนยางเชยงแสน สวนองคทสองคอขนศรจอมธรรมไดทรงแบงพระราชทรพยและกำาลงไพลพลสวนหนงใหไปสรางเมองใหม ขนศรจอมธรรมซงขณะนนมพระชนมาย 25 พรรษา จงไดนำากำาลงพล ชาง มา เดนทางจากเมองนครเงนยางเชยงแสนมาทางทศใต รอนแรมมาถง 7 คน ถงเมองเชยงมน (บรเวณบานกวานในปจจบน) ไดพบเมองรางแหงหนงปลายเทอกเขา

ดวน ทรงเหนมชยภมเหมาะทจะสรางบานสรางเมอง จงหกรางถางพงแลวสรางเมองขนตามคำาแนะนำาของปโรหตาจารย ทวาเปนบรเวณมงคล เคยเปนเมองเกามคเมองลอมรอบและมประตเมองอย 8 ประตอยกอนแลว ขนศรจอมธรรมทรงตงบายศรอญเชญเทวดาตามราชประเพณ ทรงฝงเสาหลกเมองขน

ฝงแกว เงน ทองและปลกตนไมประจำาเมอง สรางเมองเสรจเมอป พ.ศ.1638

โปรดใหเรยกชอเมองแหงนวา "ภกามยาว" อนมความหมายถงเมองทตงอยบนเนนเขาทมสนยาว

ขนศรจอมธรรมครองเมองภกามยาวสบตอมาจนมผสบราชวงศอก 9 รชกาล

จนถงสมยพญางำาเมอง ราวพทธศตวรรษท 18 พญางำาเมองเปนราชบตรขนมงเมอง ไดขนครองราชเปน+++ปกครองเมองภกามยาวตอจากพระราชบดา พญางำาเมองทรงปกครองเมองภกามยาวใหมความเจรญรงเรอง จนมฐานะเปนเมองเอกเรยกวา "อาณาจกรพยาว" ในสมยนนมหวเมองเอกอย 3 เมอง คอ

อาณาจกรสโขทย มพอขนรามคำาแหงเปน+++ อาณาจกรเมองไชยนารายณ (เชยงราย) มพญามงรายเปน+++ และอาณาจกรภกามยาว มพญางำาเมองเปน++

+ +++ทง 3 พระองคทรงมความสมพนธไมตรอนดตอกน และไดทำาสตยปฏญาณสาบานตนวาจะซอสตยตอกนจนตลอดชวต เมอพญางำาเมองเสดจสวรรคต พญาคำาลอราชโอรสกไดขนครองราชยแทน

เมองภกามยาว ผานยคสมยของเหตการณสำาคญตาง ๆ มากมาย ครงหนงพญาคำาฟ ราชวงศมงรายแหงเมองไชยนารายณไดชกชวนพญากาวแหงเมองนนทบร(นาน) ยกกองทพเขาตเมองพยาวจนพงพนาศ หลงจากนนอาณาจกรภกามยาวหรอพยาว กตกเปนเมองขนของอาณาจกรไชยนารายณ (เชยงราย)

เรอยมา ภายหลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 หวเมองตาง ๆ ในลานนาถกเปลยนใหมฐานะเปนจงหวดขนตอกระทรวงมหาดไทย เมองเชยงรายได

เปลยนเปนจงหวดเชยงรายและเมองพยาวไดกลายเปนอำาเภอพะเยา อยในการดแลของจงหวดเชยงราย

ในป พ.ศ.2520 มการออกพระราชบญญตตงจงหวดพะเยา ทำาใหอำาเภอพะเยามฐานะเปนจงหวดพะเยาเมอวนท 28 สงหาคม 2520 โดยมนายสญญา ปาลวฒนวไชย เปนผวาราชการจงหวดพะเยาคนแรกการดำาเนนชวตโดยทวไปของชาวพะเยากมลกษณะคลายกนคนเมองในลานนา คอนยมรบประทานขาวเหนยวนงลอมวงขนโตก อยบานใตถนสงสรางดวยไมทงหลง ตามชนบทยงคงพบเหนหญงสาวทนงผาซน ผชายนงเตยวสะดอ กลมชนพนเมองสวนใหญทอาศยอยในจงหวดพะเยาไดแกชนชาวไทลอ ทอพยพมาจากสบสองปนนาทางตอนใตของจนเมอราว 200 ปกอน

ซากแนวกำาแพงและซากเจดย มองคประกอบวหาร แบบสโขทย 1 องค และยงไดมการคนพบศลาจารกทบรเวณซากเจดย ซงจารกวาวดนชอวา วดพญารวง

จารกบนศลาเมอกลางพทธศตวรรษท 21 จากการสนนษฐานของนกโบราณคดคาดวา วดปาแดงนาจะสรางขนในสมยของพญายษฐระ เจาเมองพษณโลกทอพยพมาอยกบฝายลานนา และไดรบการแตงตงใหเปนเจาเมองพะเยา พระธาตแจโว มลกษณะทางศลปกรรมแบบพนเมองลานนาทมอายราวพทธศตวรรษท 21 โดยเฉพาะลกษณะสวนยอดของเจดยมกลมบวซงแสดงลกษณะเฉพาะทพบมากในเมองเชยงแสน นบเปนโบราณสถานเกาแกแหงหนงทมคณคาแกการศกษาถงอดตของอาณาจกรภกามยาว

http://www.cm77.com/cmb/bbs/redirect.php?tid=2376&goto=lastpost

พญาเมงรายทรงเปนนกรบและนกปกครองทสามารถ ทรงขยายอาณาเขตไปครอบครอง เมองแมฮองสอน ลำาพน ลำาปาง แพร นาน เชยงใหม เชยงราย จดเขตแดนเมองเชยงตง เชยงรง สบสองพนนา ทรงครองราชยอยประมาณ 50 ป

ปจจบนไดสรางอนสาวรยพอขนเมงรายอยกลางเมองเชยงราย สวน+++ลานนาองคตอมาทมชอเสยงไดแกพระเจาแสนภ พระองคทรงสรางเมองเชยงแสนขน บนสถานททเคยเปนเมองเกามากอนราว พ.ศ. 1871

ประชมพงศาวดารภาคท 61 กลาววา พระเจาแสนภ(หลานพอขนเมงราย)ทรงสรางเมองเชยงแสน ทรงสรางวดปาสก และครองเมองอย 25 ป แลวจงไปครองเมองเชยงใหมในป พ.ศ. 1856 หลงจากพอขนเมงราย และขนคราม พระราชบดาสนพระชนม พระราชวงศเชอสายจากพระเจาสงหนวตและพระเจาพรหมซงครองอยเมองเชยงราย ไดหนภยสงครามมาตงเมองใหมในพนทของจงหวดกำาแพงเพชร

กรงศรอยธยา

เมองหนงซงอยเหนอจากกรงเทพมหานครขนไปทเรยกกนวากรงเกาในเวลาน

ใชจะไดเปนเมองหลวงของประเทศสยามฉะเพาะแตครงทสมเดจพระรามาธบด(อทอง) เสดจมาสรางเปนพระนครขนทหนองโสนเปนคราวแรกกหาไม ตามตำาราโบราณมพระราชพงศาวดารเหนอเปนตน กลาวความชดเจนวา เมองนกอนแตศกราช ๓๐๐ ขนไป กเคยไดเปนเมองหลวงของประเทศสยามชอวากรงศรอยธยา ม+++ทรงปกครองสบตอมาเปนหลายพระองค แตความในพระราชพงศาวดารฉะบบนน บกพรองไมใครจะตดตอกนได ลงทายชอกรงศรอยธยาสญหายกลายเปนเมองเรยกวา เมองเสนาราชนคร จงเหนวาคงจะเปนดวยกรงศรอยธยาเสอมถอยลง เมองอนมอำานาจเขมแขงกกปแผลงมาไดไปเปนเมองขน จงไดลดจากกรงลงมาเปนเมองไป

ครงเมอจลศกราช ๗๑๒ ป พระเจาอทองเปน+++ในราชวงศเชยงราย ซงเสวยราชสมบตในเมองเทพนคร เมองนทจะอยใกลกบเมองทมอำานาจ จะเปนทคบแคบ ซงพระเจาอทองจะขยายแดนออกไปอกไมได หรอกลวเมองอนจะมาทำาอนตรายไดงายในอยางใด จงไดเสดจลงมาสรางเมองหลวงขนทตำาบลหนองโสนขางทศตะวนตกกรงศรอยธยา ซงไมไดไปตงทกรงเดมนน กคงจะทรงเหนวากรงศรอยธยาไดแมนำาแตดานเดยว ทๆสรางกรงใหมไดแมนำาถง ๓ ดาน เมอสรางกรงแลวจงขนานนามพระนครใหมวา กรงเทพมหานครบวรทวาราวดศรอยธยา ตอมาเรยกกรงเทพทวาราวดบาง กรงศรอยธยาบาง แตชอศรอยธยาเปนทนยมใชกนมาก ตลอดถงตางประเทศ และพมา มอญ เขมรลาว

กเรยกเมองไทยวากรงศรอยธยา แตฝรงใชคำาหวนเรยกวาอยธยา

กเพราะดวยศรอยธยาเคยเปนชอเมองหลวงของประเทศสยามมาชานานแลว พระเจาอทองเสดจมาครองราชสมบตในกรงเทพทวาราวด เฉลมพระนามบรมนามาภไธยขนเปนสมเดจพระรามาธบด คอประกาศแสดงความอสรภาพของประเทศเปนเอกราช เมอสนสดรชกาลของสมเดจพระรามาธบดอทอง)แลว

กมสมเดจพระเจาแผนดนไดเสวยราชสมบตสบตอมาหลายราชวงศ ราชวงศอทอง (หรอราชวงศเชยงราย) นนม

สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง)

พ.ศ. 1893-1912 (19 ป)

สมเดจพระราเมศวร

ครองราชยครงท 1 พ.ศ. 1912-1913 (1 ป)

ราชวงศอทอง (หรอราชวงศเชยงราย) ถกคนดวยราชวงศสโขทย (ขนหลวงพะงว และพระเจาทองลน) แลวจงตอดวย

สมเดจพระราเมศวร

ครองราชยครงท 2 พ.ศ. 1931-1938 (7 ป)

สมเดจพระรามราชาธราช (โอรสสมเดจพระราเมศวร)

พ.ศ. 1938 – 1962 (14 ป – ถกถอดจากราชสมบต)

ราชวงศอทอง หรอ ราชวงศเชยงราย

ราชวงศอทอง หรอ ราชวงศเชยงราย เปนชอสมมตทนกประวตศาสตรใชเรยกราชวงศแรกทปกครองกรงศรอยธยา เพอความสะดวกในการศกษาประวตศาสตรกรงศรอยธยา โดยกำาหนดเอาพระนามตามตำานานของสมเดจพระรามาธบดท ๑ ททรงมพระนามเดมวา "พระยาอทอง" มาเปนชอราชวงศ

จากหลกฐานทางประวตศาสตรประเภทตำานานและพงศาวดาร ทำาใหเชอไดวา

"ราชวงศอทอง" เปนความสมพนธกนทางเครอญาตระหวางเมองลพบรกบเมองสพรรณบร แตอยางไรกตามความเปนมาของราชวงศนยงคงคลมเครออย พระมหา+++ในราชวงศอทอง ม ๓ พระองค ไดแก

1.สมเดจพระรามาธบดท ๑ ปฐม+++แหงอาณาจกรอยธยา เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. ๑๘๕๗ ขนครองราชสมบตเมอป พ.ศ. ๑๘๙๓ เสดจสวรรคตเมอป

พ.ศ. ๑๙๑๒ พระชนมาย ๕๕ พรรษา ปจจบน นยมเรยกขานพระองคในอกพระนามหนงวา พระเจาอทอง

2.สมเดจพระราเมศวร เปนพระราชโอรสในสมเดจพระรามาธบดท ๑ เสดจขนครองราชสมบตครงแรกสบตอจากสมเดจพระราชบดาเมอป พ.ศ. ๑๙๑๒ แตไดสละพระราชสมบตใหแกสมเดจพระบรมราชาธราชท ๑ ซงเปนพระปตลาของพระองคทเสดจมาจากเมองสพรรณบร

และตงราชวงศสพรรณภมปกครองกรงศรอยธยา สวนพระองคนนไดไปครองเมองลพบร เมอสมเดจพระบรมราชธราชท ๑ เสดจสวรรคต พระเจาทองจนทร

หรอ พระเจาทองลน พระราชโอรสของพระองคขนเสวยราชสมบตได ๗ วน

สมเดจพระราเมศวรไดยกพลจากลพบรแลวสำาเรจโทษพระเจาทองจนทรและเสดจขนครองราชสมบตเปนครงท ๒ ในป พ.ศ. ๑๙๓๑ และเสดจสวรรคตในป พ.ศ. ๑๙๓๘

3.สมเดจพระรามราชาธราช ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระราเมศวร เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. ๑๘๙๙ เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. ๑๙๓๘ ถงป พ.ศ. ๑๙๕๒

ตอมา ทรงมปญหากบขนนางหลายคน ออกญามหาเสนจงอญเชญ สมเดจพระอนทราชาธราช อนเปนเชอสายราชวงศสพรรณภม ซงขณะนนทรงปกครองเมองสพรรณบรอย ขนครองราชยแทนสมเดจพระรามราชาธราช

แลวใหสมเดจพระรามราชาธราชไปครองปทาคจาม

สำาหรบราชวงศอทองน มการตความเชอมโยงกบตำานานของทางภาคเหนอหลายฉบบ เชน ตำานานโยนกเชยงแสน สงหนวตกมาร จลยทธกาลวงศ ซง

ประมวลความตามตำานานไดวา

พระราชวงศเชอสายจากพระเจาสงหนวตและพระเจาพรหมซงครองอยเมองเชยงราย ไดหนภยสงครามมาตงเมองใหมในพนทของจงหวดกำาแพงเพชร

มชอเมองวา "เมองไตรตรงษ" ซงเปนเมองทเปนตนเรองของตำานาน ทาวแสนปม ผเปนราชบตรเขยของราชาแหงเมองไตรตรงษ

ทาวแสนปมทรงสรางเมอง "เทพนคร" ขนใกลๆ กบเมองไตรตรงษ และทรงเปนพระราชบดาของพระเจาอทอง ตอมา พระเจาอทองจงยายเมองมาสรางเมองอยธยา จากความเชอมโยงดงกลาว

ทำาใหนกประวตศาสตรบางทาน สมมตชอราชวงศนวา "ราชวงศเชยงราย" ดวยเชนกน

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=vinitsiri&month=10-2009&date=19&group=17&gblog=12

• ราชวงศสพรรณภม

จากวกพเดย สารานกรมเสร

ราชวงศสพรรณภม เปนราชวงศท 2 ทไดครองกรงศรอยธยา พระมหา+++แหงราชวงศนเชอวาสบเชอสายมาจากผปกครองเมองสพรรณบร

ตำาแหนงประมข พระมหา+++แหงกรงศรอยธยา

สถาปนา พ.ศ. 1913

(สมเดจพระบรมราชาธราชท 1)

ประมข

- ผกอตง สมเดจพระบรมราชาธราชท 1

ดนแดน กรงศรอยธยา

เชอชาต ไทย

รายพระนามพระมหา+++แหงราชวงศสพรรณภม

ราชวงศสพรรณภมประกอบดวยพระมหา+++ 13 พระองคดงน

1. สมเดจพระบรมราชาธราชท 1 - มพระนามเดมวา ขนหลวงพงว ทรงเปนพระเชษฐาของพระมเหสในสมเดจพระรามาธบดท 1 และไดครองเมองสพรรณบร

เมอสมเดจพระรามาธบดท 1 เสดจสวรรคต พระองคไดนำากำาลงจากเมองสพรรณบรมาประชดกรงศรอยธยา สมเดจพระราเมศวรไดอญเชญพระองคเขาเมองแลวถวายพระราชสมบตให พระองคจงเสดจขนครองราชสมบตเมอป

พ.ศ. 1913 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 1931

2. สมเดจพระเจาทองลน - ทรงเปนพระราชโอรสของสมเดจพระบรมราชาธราชท 1 เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 1913 แตครองราชสมบตได 7 วน สมเดจพระราเมศวรกไดนำากำาลงจากเมองลพบรเขายดกรงศรอยธยา แลวสำาเรจโทษพระเจาทองลน

3. สมเดจพระอนทราชา - ทรงเปนพระราชนดดาในสมเดจพระบรมราชาธราชท 1

มพระนามเดมวา นครอนทร เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 1902 เสดจขนครองราชสมบตเมอป พ.ศ. 1952 จากการรวมกบเจาพระยามหาเสนาบดนำากำาลงเขายดอำานาจจากสมเดจพระรามราชาธราช พระองคเสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 1967

4. สมเดจพระบรมราชาธราชท 2 - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระอนทราชา มพระนามเดมวา เจาสามพระยา เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 1967 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 1991

5.

สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระบรมราชาธราชท 2 เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 1972 เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 1991 พระองคทรงยายราชธานไปอยทเมองพษณโลก เมอป พ.ศ. 2006 และเสดจประทบ ณ เมองพษณโลก จนกระทงเสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 2031

6. สมเดจพระบรมราชาธราชท 3 - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ มพระนามเดมวา พระบรมราชา เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 2031 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 2034

7. สมเดจพระรามาธบดท 2 - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระบรมไตรโลกนาถและเปนพระอนชาตางพระมารดาของสมเดจพระบรมราชาธราชท 3 มพระนามเดมวา พระเชษฐาธราช เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 2015 เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระบรมราชาเมอป พ.ศ. 2034 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 2072

8. สมเดจพระบรมราชาธราชท 4 - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระบรมราชาธราชท 3 มพระนามเดมวา พระอาทตยวงศ เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 2072 เสดจสวรรคตดวยไขทรพษเมอป พ.ศ. 2076

9. สมเดจพระรฏฐาธราชกมาร - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระบรมราชาธราชท 4 เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 2072 เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 2076 ในปถดมาสมเดจพระเจาไชยราชาธราชไดนำากำาลงเขายดกรงศรอยธยาแลวกมตวสมเดจพระรฏฐาธราชไปสำาเรจโทษ

10. สมเดจพระไชยราชาธราช - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระรามาธบดท ๒

และเปนพระอนชาของสมเดจพระบรมราชาธราชท 4 เสดจขนครองราชสมบตจากการนำากำาลงเขายดอำานาจเมอป พ.ศ. 2077 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 2089 ดวยสาเหตไมชดเจน

11. สมเดจพระยอดฟา - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระไชยราชาธราช เสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 2079 เสดจขนครองราชสมบตสบตอจากพระราชบดาเมอป พ.ศ. 2089 เสดจสวรรคตเมอป พ.ศ. 2091 ดวยการถกขนวรวงศาธราชกบทาวศรสดาจนทรสำาเรจโทษ

12. สมเดจพระมหาจกรพรรด - ไมมพงศาวดารฉบบใดระบวา พระองคเปนพระราชโอรสของ+++พระองคใด แตสนนษฐานวาเปนพระราชโอรสของสมเดจพระรามาธบดท 2 ทรงเสดจพระราชสมภพเมอป พ.ศ. 2055 เสดจขนครองราชสมบตครงแรกเมอป พ.ศ. 2091 จากการทขนนางกลมหนง นำาโดยขนพเรนทรเทพ ไดนำากำาลงเขายดอำานาจจากขนวรวงศาธราช แลวถวายพระราชสมบตใหแกพระองค ถงป พ.ศ. 2107 ไดทรงสละราชสมบตใหกบสมเดจพระมหนทราธราช ซงเปนพระราชโอรส แลวเสดจไปทรงผนวช กระทงในป พ.ศ. 2111 พมาไดยกกำาลงเขาประชดกรงศรอยธยา สมเดจพระมหนทราธราชจงไดอญเชญใหพระองคลาผนวชแลวถวายราชสมบตคน จงไดเสดจขนครองราชสมบตเปนครงท 2 แตทรงครองราชสมบตไดอกประมาณ 2 เดอน กเสดจสวรรคตเพราะอาการประชวร

13. สมเดจพระมหนทราธราช - ทรงเปนพระราชโอรสในสมเดจพระมหาจกรพรรด เสดจพระราชสมภพเมอ พ.ศ. 2082 เสดจขนครองราชสมบตครงแรกเมอป

พ.ศ. 2107 กระทงป พ.ศ. 2111 ไดถวายพระราชสมบตคนใหแกสมเดจพระมหาจกรพรรด แตสมเดจพระมหาจกรพรรดไดเสดจสวรรคตในปเดยวกนนน พระองคจงไดเสดจขนครองราชสมบตเปนครงท 2 และในปนนกรงศรอยธยาไดเสยแกฝายพมา พระองคไดถกกมตวไปยงเมองหงสาวด แตไดเสดจสวรรคตระหวางการเดนทาง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B9%8C%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4

ราชอาณาจกรลานนา

อาณาจกรลานนา

ราชอาณาจกร

↓ พ.ศ. 1835–2101 →

สญลกษณ

ตราแผนดน

แผนท

แผนทแสดงอาณาเขตของอาณาจกรลานนา

รชสมยพระเจาตโลกราช

ขอมลทวไป[ซอน]

เมองหลวง เชยงราย

ฝาง

เวยงกมกาม

นพบรศรนครพงคเชยงใหม

ภาษา คำาเมอง

สกลเงน เจยง

การปกครอง สมบรณาญาสทธราชย

+++

- พ.ศ. 1837 - 2101 ราชวงศเมงราย

ยคประวตศาสตร

- พ.ศ. 1839 สถาปนานพบรศรนครพงคเชยงใหม

- พ.ศ. 2101 ตกเปนเมองขนของอาณาจกรพมา

ปจจบน เปนสวนหนงของ

- ภาคเหนอของไทย

- รฐฉาน

- มณฑลยนนาน

กอนหนาน

อาณาจกรโยนกเชยงราย

อาณาจกรหรภญชย

เมองนาย (พ.ศ. 1862)

แควนพะเยา

แควนกาวนาน

ตอจากน

แควนเชยงใหม

อาณาจกรลานนา คอ อาณาจกรทตงอยในภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยภาคใตของจน หรอ ๑๒ ปนนาเชนเมองเชยงรง (จงหง) มณฑลยนนาน ภาคตะวนออกของพมา ฝงตะวนออกของแมนำาสาละวน ซงมเมองเชยงตงเปนเมองเอก ฝงตะวนตกแมนำาสาละวน มเมองนายเปนเมองเอก และ 9 จงหวดภาคเหนอตอนบน ไดแกจงหวด จงหวดเชยงใหม จงหวดเชยงราย จงหวดแมฮองสอน จงหวดแพร จงหวดพะเยา จงหวดนาน จงหวดลำาพน จงหวดลำาปาง และ บางสวนของจงหวดอตรดตถ โดยมเมองเชยงใหม เปนราชธาน มภาษา ตวหนงสอ วฒนธรรม และ ประเพณ เปนของตนเอง ตอมาถกปกครองในฐานะรฐบรรณาการของอาณาจกรตองอ อาณาจกรอยธยา และอาณาจกรองวะ จนสนฐานะอาณาจกร กลายเปนเมองสวนหนงของอาณาจกรองวะในราชวงศนยองยาน ไปในทสด

รายนาม+++และผปกครอง

รฐอสระ พ.ศ. 1835 - 2101

1 พญามงรายมหาราช พ.ศ. 1835 - 1854

2 พญาไชยสงคราม พ.ศ. 1854 - 1868 (14 ป)

3 พญาแสนภ พ.ศ. 1868 - 1877 (11 ป)

4 พญาคำาฟ พ.ศ. 1877 - 1879 (2 ป)

5 พญาผาย พ.ศ. 1879 - 1898 (19 ป)

6 พญากอนา พ.ศ. 1898 - 1928 (30 ป)

7 พญาแสนเมองมา พ.ศ. 1928 - 1944 (16 ป)

8 พญาสามฝงแกน พ.ศ. 1945 - 1984 (39 ป)

9 พระเจาตโลกราช พ.ศ. 1984 - 2030 (46 ป)

10 พญายอดเชยงราย พ.ศ. 2030 - 2038 (8 ป)

11 พญาแกว (พระเมองแกว) พ.ศ. 2038 - 2068 (30 ป)

12 พญาเกศเชษฐราช (พระเมองเกษเกลา) พ.ศ. 2068 - 2081 (13 ป) ครงแรก

13 ทาวซายคำา พ.ศ. 2081 - 2086 (5 ป)

พญาเกศเชษฐราช (พระเมองเกษเกลา) พ.ศ. 2086 - 2088 (2 ป) ครงท 2

14 พระนางจรประภา พ.ศ. 2088 - 2089 (1 ป)

15 พระไชยเชษฐา พ.ศ. 2089 - 2090 (1 ป)

วาง+++ พ.ศ. 2090 - 2094 (4 ป)

16 พระเจาเมกฏสทธวงศ (ทาวเมก) พ.ศ. 2094 - 2107 ตงแต พ.ศ. 2101 ปกครองภายใตอำานาจพมา

รฐบรรณาการอาณาจกรตองอ พ.ศ. 2101 - 2139

1 พระเจาเมกฏสทธวงศ (ทาวเมก) พ.ศ. 2094 - 2107 ตงแต พ.ศ. 2101 ปกครองภายใตอำานาจพมา

2 พระนางวสทธเทว พ.ศ. 2107 - 2121 (14 ป) ธดาพระเมองเกษเกลา

3 สาวถนรตรามงซอศรมงสรธาชอ พ.ศ. 2121 - 2139 ราชบตรของพระเจาบเรงนอง

รฐบรรณาการอาณาจกรอยธยา พ.ศ. 2139 - 2157

1 สาวถนรตรามงซอศรมงสรธาชอ พ.ศ. 2139 - 2150 ราชบตรของพระเจาบเรงนอง

2 พระชอย (ครงท 1) พ.ศ. 2150 - 2151 (1 ป)

3 พระชยทพ (มงกอยตอ) พ.ศ. 2151 - 2156 (5 ป)

รฐบรรณาการอาณาจกรองวะ พ.ศ. 2157 - 2206

1 พระชอย (ครงท 2) พ.ศ. 2156 - 2158 (2 ป)

2 พระเจาศรสองเมอง (เจาเมองนาน) พ.ศ. 2158 - 2174 (16 ป)

3 พระยาหลวงทพเนตร พ.ศ. 2174 - 2198 (24 ป)

4 พระแสนเมอง พ.ศ. 2198 - 2202 (4 ป)

5 เจาเมองแพร พ.ศ. 2202 - 2215 (13 ป)

ประวต

การกอตง

พระบรมราชานสาวรยสาม+++ คอ พญามงราย พญารวง (พอขนรามคำาแหง)

และพญางำาเมอง ขณะทรงปรกษาหารอการสรางเมองเชยงใหม

พญามงราย หรอ เมงราย +++แหงหรญนครเงนยาง องคท 25 ในราชวงศลวจงกราชปเจาลาวจก ไดเรมตเมองเลกเมองนอย ตงแตลมแมนำากก แมนำาอง และแมนำาปงตอนบน รวบรวมเมองตางๆใหเปนปกแผน นอกจากเงนยางแลว ยงมเมองพะเยาของพญางำาเมองพระสหาย ซงพญาเมงรายไมประสงคจะไดเมองพะเยาดวยการสงคราม แตทรงใชวธผกสมพนธไมตรแทน หลงจากขยายอำานาจระยะหนง พระองคทรงยายศนยกลางการปกครอง โดยสรางเมองเชยงรายขนแทนเมองเงนยาง เนองดวยเชยงรายตงอยรมแมนำากกเหมาะเปนชยสมรภม ตลอดจนทำาการเกษตรและการคาขาย

หลงจากไดยายศนยกลางการปกครองมาอยทเมองเชยงรายแลว พระองคกไดขยายอาณาจกรแผอทธพลลงทางมาทางทศใต ขณะนนกไดมอาณาจกรทเจรญรงเรองมากอนอยแลวคอ อาณาจกรหรภญชย มนครลำาพนเปนเมองหลวงตงอยในชยสมรภมทเหมาะสมประกอบดวยมแมนำาสองสายไหลผานไดแกแมนำากวงและแมนำาปงซงเปนลำานำาสายใหญไหลลงสทะเลเหมาะแกการคาขาย มนครลำาปางเปนเมองหนาดานคอยปองกนศกศตร สองเมองนเปนเมองใหญม+++ปกครองอยางเขมแขง การทจะเปนใหญในดนแดนแถบนไดจะตองตอาณาจกรหรภญชยใหได พระองคไดรวบรวมกำาลงผคนจากทไดจากตเมองเลกเมองนอยรวมกนเขาเปนทพใหญและยกลงใตเพอจะตอาณาจกรหรภญชยใหได โดยเรมจากตเมองเขลางคนคร นครลำาปางเมองหนาดานของอาณาจกรหรภญชยกอน เมอไดเมองลำาปางแลวกยกทพเขาตนครลำาพน (แควนหรภญชย) พระองคเปน+++ชาตนกรบมความสามารถในการรบไปทวทกสารทศ

สามารถทำาศกเอาชนะเมองเลกเมองนอยแมกระทงอาณาจกรหรภญชยแลวรวบเขากบอาณาจกรโยนกเชยงแสนไดอยางสมบรณ

หลงจากพญาเมงรายรวบรวมอาณาจกรหรภญชยเขากบโยนกเชยงแสนเสรจสนแลว ไดขนามนามราชอาณาจกรแหงใหมนวา "อาณาจกรลานนา" พระองคมดำารจะสรางราชธานแหงใหมนใหใหญโตเพอใหสมกบเปนศนยกลางการปกครองแหงอาณาจกรลานนาทงหมด พรอมกนนนก ไดอญเชญพระสหายสนทรวมนำาสาบานสองพระองคไดแก พญางำาเมองแหงเมองพะเยา และ พอขนรามคำาแหงแหงสโขทย มารวมกนสถาปนาราชธานแหงใหมในสมรภมบรเวณทลมรมฝงมหานทแมระมงค แมนำาปง โดยตงชอราชธานแหงใหมนวา "นพบรศรนครพงคเชยงใหม" แตกอนทจะตงเมอง พระองคทรงไดสรางราชธานชวคราวขนกอนแลว ซงกเรยกวา เวยงกมกามแตเนองจากเวยงกมกามประสบภยธรรมชาตใหญหลวงเกดนำาทวมเมองจนกลายเปนเมองบาดาล ดงนนพระองคจงไดยายราชธานมาอย ณ นครเชยงใหม ในป พ.ศ. 1839 และไดเปนศนยกลางการปกครองราชอาณาจกรลานนานบแตนน นครเชยงใหมมอาณาบรเวณอยระหวางเชงดอยออยชาง (ดอยสเทพ) และ บรเวณทราบฝงขวาของแมนำาปง (พงคนท) นบเปนสมรภมทดและเหมาะแกการเพาะปลกเนองจากเปนบรเวณทราบลมมแมนำาไหลผาน

การเมอง การปกครอง สมยราชวงศเมงราย

วดเจดยหลวง สรางขนในชวงยคทองของลานนา องคพระเจดยพงทลายลงมาดวยแผนดนไหวเมอป พ.ศ. 2088

พญาเมงรายมหาราชทรงสงพระญาตวงศของพระองค ไปปกครองหวเมองตางๆ ทเปนเมองขน หรอเมองทสรางขนใหม เชน เมองเขลางค (ลำาปาง) เมองเขมรฐเชยงตง (ในพมา) และ เชยงรง (สบสองปนนาในจน) ทรงสงพระราชโอรสไปปกครอง เมองทใหญและสำาคญๆ ไดแก เมองนาย (หวเมองไทใหญ) และเชยงราย ซงเคยเปนเมองราชธานของลานนา

รชสมยของพระเจาตโลกราช (พ.ศ. 1985-2030) +++องคท 9 ราชวงศเมงราย

พระองคไดรบการยกยองใหมฐานะเปน "ราชาธราช" พระองคทรงแผขยายขอบขณฑสมาของอาณาจกรลานนาใหยงใหญและกวางขวางกวาเดม

ดานทศตะวนออก เมองนนทบร (นาน) แพรสวางคบร จรดถง หลวงพระบาง

ดานทศตะวนตก ขยายไปจนถงรฐฉาน (ตะวนตกเฉยงเหนอของพมา) เชน

เมองไลคา สปอ ยองหวย

ดานเหนอ เมองเชยงรง เมองยอง

ในรชสมยของพระเจาตโลกราช อาณาจกรลานนา ยงไดทำาสงครามกบอาณาจกรอยธยา ซงอยทางตอนใต ตรงกบรชสมยของสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ นานถง 25 ป โดยมสาเหตมาจากความตองการในการแผอทธพลเขาไปในสโขทยของทงสองอาณาจกร แตไมมฝายไหนไดชยชนะอยางเดดขาด

ทงสองอาณาจกรจงผกสมพนธไมตรตอกน

ตอมาอาณาจกรลานนาตกเปนประเทศราชของพมาในป 2101

การปกครองโดยตองอและองวะ

อาณาจกรลานนา เรมเสอมลงในปลายรชสมย "พญาแกว" เมอกองทพเชยงใหมไดพายแพแกทพเชยงตงในการทำาสงครามขยายอาณาจกร ไพรพลในกำาลงลมตายลงเปนจำานวนมาก ประกอบกบปนนเกดอทกภยใหญหลวงขนในเมองเชยงใหม ทำาใหบานเรอนราษฎรเสยหายและผคนเสยชวตลงเปนจำานวนมาก สภาพบานเมองเรมออนแอเกดความไมมนคง หลงจาก "พญาแกว"

สนพระชนมกเกดการจลาจลแยงชงราชสมบต ระหวางขนนาง ซงมอำานาจมากขน ถงกบแตงตงหรอถอดถอนเจาได เมอนครเชยงใหมศนยกลางอำานาจเกดสนคลอน เมองขนตาง ๆ ทอยในการปกครองของเชยงใหมจงแยกตวเปนอสระ และไมสงเครองราชบรรณาการอกตอไป

เมอกรงศรอยธยาแตกครงท 1 พระเจาบเรงนอง แหงอาณาจกรตองอไดทำาศกมชยชนะไปทวทกทศานทศ จนไดรบการขนานนามพระเจาผชนะสบทศ พระเจาบเรงนองไดทำาศกยดครองนครเชยงใหมไปประเทศราชไดสำาเรจ รวมทงไดเขายดเมองลกหลวงและเมองบรเวารของเชยงใหมไปเปนประเทศราชดวย ในชวงแรกนนทางพมายงไมไดเขามาปกครองเชยงใหมโดยตรง เนองจากยงกบการศกกบกรงศรอยธยา แตยงคงให "พระเจาเมกฎ" ทำาการปกครองบานเมองตอตามเดม แตทางเชยงใหมจะตองสงเครองราชบรรณาการไปใหหงสาวด ตอมา "พระเจาเมกฎ" ทรงคดทจะตงตนเปนอสระ ฝายพมาจงปลดออกและแตงตง "พระนางราชเทว หรอ พระนางวสทธเทว" เชอสายราชวงศเมงรายพระองคสดทาย ขนเปนเจาเมองเชยงใหมแทน จนกระทงพระนางราชเทวสนพระชนม ทางฝายพมาจงไดสงเจานายทางฝายพมามาปกครองแทน เพอคอยดแลความเรยบรอยของเมองเชยงใหม ในสมยนนเมองเชยงใหมเกอบจะเปนเมองพระยามหานครของพมาแลว อกประการหนงกเพอทจะเกณฑพลชาวเชยงใหม และ เตรยมเสบยงอาหารเพอไปทำาศกสงครามกบทางกรงศรอยธยา

อาณาจกรลานนาในฐานะเมองขนของพมาไมไดมความสงบสข มแตการกบฎแกงแยงชงอำานาจกนอยตลอดเวลา ไมใชแตเชยงใหมอยางเดยว เมองอนๆในลานนากดวย

จนกระทงราชวงศนยองยาน สถาปนาอาณาจกรรตนประองวะอกครงจงหนมาปกครองเชยงใหมโดยตรง

อาณาเขต

หลกฐานทางประวตศาสตรกลาวไววา ดนแดนลานนานนหมายถงอาณาบรเวณทประกอบดวยเมองกลมหนง มอาณาเขต ทางทศใตจดเมองตาก (อำาเภอบานตากในปจจบน) และ จดเขตดนแดนดานเหนอของอาณาจกรสโขทย ทศตะวนตกจดฝงซายของแมนำาสาละวน ทศตะวนออกจดฝงขวาของแมนำาโขง

ทศเหนอจดเมองเชยงรง ซงบรเวณชายขอบของลานนา อาท เมองเชยงตง

เชยงรง เมองยอง เมองป เมองสาด เมองนาย เปนบรเวณทรฐลานนาแผอทธพล ไปถงในเมองนนๆ (ในบางสมยเทานน) ดนแดนสวนสำาคญของลานนาอยในเขตภาคเหนอของประเทศไทย อนประกอบไปดวย เชยงใหม ลำาพน ลำาปาง เชยงราย พะเยา แพร นาน และสวางคบรในอตรดตถ นอกจากนยงมดนแดนชายขอบลานนาดานใต ซงบางสวนของจงหวดอตรดตถ (อำาเภอเมองอตรดตถ ลบแล ทาปลา) และจงหวดตาก (อำาเภอสามเงา) ในสมยโบราณไดกลาวถงเมองขนกบดนแดนลานนาม 57 เมอง ดงปรากฏในตำานาน พนเมองของเชยงใหมวา

ในสตตปญญาสลานนา 57 หวเมอง แตกไมไดระบวามเมองใดบาง สนนษฐานวานาจะรวมถงเมองขนาดเลกดวย เชน เมองฝาง เมองเชยงของ เมองพราว

เมองเชยงดาว เมองล ฯลฯ เพราะหากนบแตหวเมองหลกแลวคงมไมถง[1][2]

ศลปะ

พระธาตดอยสเทพ พระธาตคบานคเมองของจงหวดเชยงใหม และ ดนแดนลานนา

ดบทความหลกไดท ศลปะลานนา

อางอง

^ พระเจาตโลกราช ประกาศแสนยานภาพเมองเหนอ (E.Q.Plus)

^ ศรสกด วลลโภดม.ลานนาประเทศ.กรงเทพฯ : มตชน,2545

ดเพม

แควนลานนา

แควนเชยงใหม

อาณาจกรลานชาง

+++หรญนครเงนยางเชยงแสน ราชวงศลาว เรยงตามลำาดบครองราชย

ยคเมองหรญนคร ปเจาลาวจก • พญาลาวเกา • พญาลาวเสา • พญาลาวตง

• พญาลาวกลม • พญาลาวเหลว • พญาลาวกบ • พญาลาวคม

ยคเมองเงนยาง พญาลาวเคยง • พญาลาวคว • พญาลาวเทง • พญาลาวทง

• พญาลาวคน • พญาลาวสม • พญาลาวพวก • พญาลาวกว • พญาลาวจง • พญาจอมผาเรอง • พญาลาวเจง • พญาลาวเงนเรอง • พญาลาวซน • พญาลาวมง • พญาลาวเมอง • พญาลาวเมง • พญาเมงราย

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%99

Leeds01:

แควนเชยงใหม

จากวกพเดย สารานกรมเสร

(เปลยนทางมาจาก แควนลานนา (พ.ศ. 2101 - พ.ศ. 2347))

เวบยอ: th.wikipedia.org/wiki/BM_Lanna แควนเชยงใหม

สวนหนงของอาณาจกรรตนประองวะ

←

พ.ศ. 2207–2317 →

ขอมลทวไป

เมองหลวง เชยงใหม

ภาษา คำาเมอง

การปกครอง สมบรณาญาสทธราชย

เมยวหวน

- พ.ศ. 2207 - 2270 ปกครองโดยองวะ

- พ.ศ. 2270 - 2306 ปกครองอสระ

- พ.ศ. 2306 - 2347 ปกครองโดยองวะ

ยคประวตศาสตร

- พ.ศ. 2207 พระเจาพระเจาปเยปฏรปการปกครองหวเมอง

- พ.ศ. 2243 องวะแบงเมองเชยงแสนและใกลเคยงตงเปนแควนเชยงแสน

- พ.ศ. 2270 เมองเชยงใหมปกครองตนเอง

- พ.ศ. 2306 องวะปกครองเชยงใหมโดยตรง

- พ.ศ. 2317 ยายกำาลงพลไปแควนเชยงแสน หนการโจมตของสยาม

- พ.ศ. 2317 สยามตไดเชยงใหม

ปจจบน เปนสวนหนงของ

- ภาคเหนอของไทย

- บางสวนของรฐฉาน

กอนหนาน

อาณาจกรลานนา

ตอจากน

นครเชยงใหม

แควนเชยงแสน

แควนเชยงใหม เปนยคทสองของอาณาจกรลานนา ในฐานะเมองพระยามหานคร ของอาณาจกรองวะ เรมนบจากพระเจาปเย ปฏรปการปกครองหวเมอง รวมเอาลานนาเปนสวนหนงของอาณาจกรในป พ.ศ. 2207[1] จนถง กองทพของสยามตไดเชยงใหม ในป พ.ศ. 2317 รวมเวลา 110 ป มเชยงใหมเปนเมองเอก

ประวตศาสตร

ราชวงศ บเรงนองหงสาวด

1. เจาฟาสารวด หรอ พระเจานอรธาสอ ภายหลงขอเปนขาขอบขณฑสมาของสมเดจพระนเรศวรมหาราช

2. มองซวยเทา

3. มองกอยตอ หลงรชสมย พระเจาอยหวเอกาทศรถ อยธยา สนใจแตคาขายกบชาวตะวนตกจงละเลยหวเมองเหนอ ตางจากองวะทยงตดตอคาขายกบทางลานนา ทางเชยงใหมจงถวายตนไมเงนตนไมทองและสวยแกทางองวะแตเพยงทางเดยว (กอนหนา สงไปทง 2 ทางคอ อยธยาและองวะ)

4. นองมองกอยตอ(ไมทราบราชทนนาม)

5. เจาศรสองเมอง..รชสมยน ทางองวะ มปญหากอศกภายใน เจาศรสองเมอง

คาดวาคงจะสงบยากจงประกาศไมขนแกใคร แตพระองคคาดคดผด พระเจาสะโดะ ธรรมราชา แหงกรงองวะสามารถจดการศกภายในไดรวดเรว ดงนนพระเจาสะโดะ ธรรมราชา จงสงทพมาอญเชญพระเจาเชยงใหม (เจาศรสองเมอง) และวงศษานวงศทงหมดไปไวเสยทกรงองวะจนเสดจทวงคต

พระเจาสะโดะ ธรรมราชาทรงจดการแบงการปกครองเมองเชยงใหม และเมองเชยงแสนเสยใหม โดยยกเมองเชยงแสนเทยบเทาเชยงใหมและสงขนนางจากองวะมาปกครองเชยงใหม(ซงระยะน อาณาจกรลานนาจงเสยความเปนเอกภาพ เมองไหนมกำาลงมากกมกจะยกกำาลงไป ขมขเอาทรพยสนเมองทออนแอกวา)

ซงผปกครองเชยงใหมภายใตอาณตกรงองวะโดยตรง มนามดงตอไปน

๑. พญาหลวงทพเนตร ครอง พ.ศ.๒๑๗๔

๒. พระแสนเมอง บตรพญาหลวงทพเนตร ครอง พ.ศ.๒๑๙๓ เสยเมองแกพระนารายณมหาราช ในป พ.ศ.๒๒๐๔ แตหลงจาก ไมนาน ทางอยธยา กมการผลดแผนดเชยงใหม กลบไปขนตอ กรงองวะ ดงเดม

๓. พระเจาเมองแพร พ.ศ.๒๒๐๖

๔. องแซะ ราชบตรพระเจาองวะ ครอง พ.ศ.๒๒๑๕

๕. มงแรนรา ครอง พ.ศ.๒๒๒๘ ถง พ.ศ.๒๒๗๐ - สมยน ชนชนผปกครองชาวพมารดนาทาเรนชาวบาน จนเดอดรอนไปทกครวเรอน จงเปนเหตให เทพสงห

วรบรษชาวเมองยอน ยกทพ(ไมถงพน) ขามดอยอนทนนท เขาตอกร กบ ทพ

หลายหมนของ มงแรนรา แตก ไดรบชยชนะอยางรวดเรวเพราะชาวเชยงใหมใหความสนบสนน

1. เทพสงห - หลงครองเมองเชยงใหมไดไมนาน ดำาเนนนโยบายชาตนยม ไลฆาชาวพมาและบรรดาผมเชอสายพมา(ลกครง) ในเมองเชยงใหม จนบานเมองป นปวนไปทว ชาวบานจงไปวงวอน เจาองคนกลาสกขาบทมาเปน หวหนา สรบกบพวกของเทพสงห เจาองคนกกลาสกขาบทออกมาเปนผนำาทำาการรบกบ เทพสงห และ เทพสงหกพายแพแบบรวดเรว เพราะชาวเชยงใหมหนไป สนบสนนเจาองคนก(ซงทางเมองนานกสนบสนนดวย) หลงจากนน ชาวเมองจงพรอมใจกนเชญเจาองคนก ขนครองเมองเชยงใหม ทำาพธปราบดาภเศกแลวขนานพระนามวา "พระเจาหอคำา"

1. พระเจาหอคำา - เชยงใหมเปน เอกราชไมขนกบใครและในสมยนเอง สมงทอกวย (นกรบผหาวหาญชาวมอญ ผนำาทพมอญบกตลยยดเมองหงสาวด ไวในกำามอและใชยทธวธโจมตสายฟาแลบบกองวะจบ+++องวะ มาไวเสยทกรงหงสาวดแลวกประกาศเปนพระเจาหงสาวด ประกาศไมขนตอ องวะ ) ทลขอ พระธดาของพระเจาหอคำา ไปเปนพระสนม และพระเจาหอคำากยนดยกให เนองจากเจาหญงเชยงใหมทรงมพระสรโฉมงดงาม ทำาใหพระเจา หงสาวดทรงลมหลง ทำาใหมเหสชาวมอญไมพอพระทยไปทลฟองบดา บดาพระมเหสโกรธมากจง วางอบายกำาจด พระเจาหงสาวดเสย แลวตงตนเปนพระเจาหงสาวด ...เมอมอญสนนกรบผเกงกลา สวนทางกบทางกรงองวะ สภาวะไรผมอำานาจการปกครอง (สงครามแยงชงอำานาจกนเอง)ภายในสงบ ดวยฝมอยอดนกรบ นามวา "อองไจยะ"

เมอ อองไจยยะ ปราบดาภเษกขนเปน พระเจาอลองพญาแลวไมนานนก

กองทพ องวะ กบกขย ทพมอญทหงสาวด พระเจา อลองพญา ทรงปราบปรามเมองทแขงเมองตอกรงองวะ จนราบคาบ

2. เจาจนทร ราชบตรได ครองเมอง ในป พ.ศ.๒๓๐๒ หลงจากครองเมองไมนานพระเจาอลองพญา สงราชฑตมาเชยงใหม ใหเชยงใหมออนนอม พระเจาเชยงใหมไมรบดวยเหนวา พระเจาอลองพญา ไมไดเปนหนอเนอเชอ+++ หลงราชฑตองวะกลบไป เชยงใหมมปญหาภายในแยงชงอำานาจกนเอง

พ.ศ.2306 ทางกรงองวะ ยกทพมาตเชยงใหม พระเจาเชยงใหมยอมเปนขาฯ ขอบขณฑสมา แตพอคลอยหลงกแขงเมอง พระเจากรงองวะจงใหโปอภย คามน

ยกกองทพมาต เอาเมองเชยงใหม และจบบรมวงศษานวงศเมองเชยงใหมไปกรงองวะหมดและแตงตง ขนนาง มาปกครอง

ระยะน ทางองวะไดรดภาษประเทศราช เพอนำาทรพยสนไปบำารงกองทพ ไปต

ลานชาง และ อยธยา ทำาใหบานเมองเดอดรอนไปทกหวระแหง ระยะนเอง มนกรบชาวลานนาหลายทาน พยายาม ฟ นมาน แมจะประสบชยชนะบาง แตไมประสบความสำาเรจ

พ.ศ.2318 ทพของพระยาจาบาน(เปนขนนางชาวเชยงใหม ภายใตการควบคมขององวะ) รวมมอกบ ทพของพระยากาวละจากเมองลำาปาง รวมกบ ทพของพระเจากรงธนบรนำาโดยเจาพระยาสรสห โดยพระยาจาบาน เปดประตเมองเชยงใหม ตอนรบ ทพของ 2 ยอด นกรบ เชยงใหมตกอยในมอของคนไทยอกคราว

หลงจากนน พระยากาวละ ไดรบ การแตงตงจากพระเจากรงธนบรใหเปน "พระยาวชรปราการ" ซง พระยาวชรปราการ ไดมาสราง เวยงปาซาง ไวเปนทรบศก เพราะทานเหน เปนชยภมทเหมาะสำาหรบกองทพเลกๆไวรบศกจากกองทพใหญๆ เพราะลกษณะการสราง เวยงปาซางนนม แมนำาทาผากลาง (ยอสวนของเมองหลวงพระบาง) เมอทพฝายบกตอง เขาบกในแนวยาว ตามแนวนำาทา ทำาใหทพทมจำานวนนอยรบมอ ทพทมากกวาได นอกจากน พระยาวชรปราการ กไดนำา

ชาวเมองทอยกระจดกระจาย มารวมกน อยเสยทในเวยงปาซาง แลวเรงทำานาเกบเกยวเสบยง

สวน พระยาจาบาน กไดรบ การแตงตงจากพระเจากรงธนบรใหเปน "พระยาวเชยรปราการ" เปนเจาเมองเชยงใหม เปนคนแรก แตนาเสยดาย "พระยาวเชยรปราการ" นน ทานรบเกงเพยงอยางเดยว ทานปกครองบานเมองไมเปน ทพเรอนหมน เมอรบศกจากองวะทสงมา อยเนองๆ นานไปหดหายเหลอไมถง 500

จนในทสดกตองยกไปสมทบ กบ พระยาวชรปราการ และไมนาน พระยาจาบาน(พระยาวเชยรปราการ) กถงแกพราลย

พระยาวชรปราการ (พระเจากาวละ) จงไดรบโปรดเกลาฯขนเปนเจาผครองนครเชยงใหม ในป พ.ศ.2325 แต พระยาวชรปราการ กยงคง อยทเวยงปาซางตอไป

เพราะเชยงใหมนน นอกจากจะรางไรผคนอาศย แลว ยงกวางใหญ เกนกำาลงทมเพยง 7000 จะรกษา ไวได พระยาวชรปราการ ยงคงใช เวยงปาซางรบศกเลก

ศกใหญจากกรงองวะ นอกจากน เจากาวละไดบญชาให อนชาทง 6 ของทาน

แตงทพจำานวนไมมากนกเพอเคลอนพลไดเรว ออกไปตเมองยอง เมองสาด

เมองวะ เมองพยาก เมองเชยงตงจนถงสบสองปนนา และกวาด ตอนผคนมาไวทเวยงปาซาง และลำาปาง จนกระทง ทกอยางพรอมสรรพ พ.ศ.2348 กถงเวลา

พระยาวชรปราการ (พระเจากาวละ) กเสดจมาประทบเมองเชยงใหม ทรง ตงหลกเมอง สรางกำาแพงใหมใหฐานกำาแพงใหญกวาเดม เพอเตรยมรบศกใหญจากองวะ....เชยงใหมหลงจาก รางไป 25 ป ในทสด ราชธานนครพงคศรเชยงใหมกกำาเนดขนใหมอกครง ดวยมอเจาชายนกรบแหงเมองลำาปาง และเมอ พระเจากาวละ ไดขบไลอรราชศตร ออกพนขอบเขตขณฑสมาแลว พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก องคพระปฐม+++แหงกรงรตนโกสนทรจงโปรดฯ

เฉลมพระอสรยยศ พระเจากาวละ ขนเปน พระเจาบรมราชาธบดกาวละฯ, พระเจาเชยงใหม เปนใหญในลานนา 57 หวเมอง .....

รายนามผปกครองแควนเชยงใหม

1 เจาเมองแพร พ.ศ. 2202 - 2215 (13 ป)

2 อปราชองแซะ (เจากรงองวะ) พ.ศ. 2215 - 2218 (3 ป)

3 บตรเจาเจกตรา (เจพตราย) พ.ศ. 2218 - 2250 (32 ป)

4 มงแรนรา พ.ศ. 2250 - 2270 (20 ป)

5 เทพสงห พ.ศ. 2270 (ไมถงหนงป) เชยงใหมเปนอสระจากพมาอยระยะหนง

6 องคคำา พ.ศ. 2270 - 2302 (32 ป)

7 องคจนทร พ.ศ. 2302 - พ.ศ. 2304 (2 ป)

8 อดตภกษวดดวงด (เจาขหด) พ.ศ. 2304 - 2306 (2 ป)

9 โปอภยคามน (โปอะเกยะคามน) พ.ศ. 2306 - 2311 (5 ป) เชยงใหมปกครองโดยราชสำานกพมาอกครง

10 โปมะยงวน พ.ศ. 2311 - 2317 (6 ป) ยายศนยบญชาการไปยงเมองเชยงแสน ป 2317

ประวต

เมอพมาจะเขามาปกครองเมองเชยงใหมอยางจรงจงอกครงในป พ.ศ. 2306 พมาไดใชลานนาเปนฐานสำาคญในการยกกองทพเขาไปตกรงศรอยธยา และ เปนชวงทกรงศรอยธยาแตกครงท 2 จนกระทงพระยาจาบาน (บญมา) เจากาวละ และสมเดจพระเจาตากสนมหาราช สามารถตเอาเชยงใหมคนมาได ในป พ.ศ.

2317

อางอง

^ ลดดาวลย แซเซยว.200 ป พมาในลานนา. กรงเทพฯ : สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว), 2545. 181 หนา. ISBN 974-7206-09-9

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B9%8C

อาณาจกรอยธยา (ตอ)

• อาณาจกรอยธยา

ราชอาณาจกร

พ.ศ. 1893–พ.ศ. 2310 →

สญลกษณ

ธงคาขาย

ตราแผนดน

แผนท

แผนทอาณาจกรอยธยาฉบบฝรงเศส วาดเมอป พ.ศ. 2229

ขอมลทวไป

เมองหลวง กรงศรอยธยา

พษณโลก (พ.ศ. 2006-2031)[1]

ลพบร

ภาษา ภาษาไทย

การปกครอง สมบรณาญาสทธราชย

+++

- 1893 - 1952 ราชวงศอทอง

- 1952 - 2112 ราชวงศสพรรณภม

- 2112 - 2172 ราชวงศสโขทย

- 2172 - 2231 ราชวงศปราสาททอง

- 2231 - 2310 ราชวงศบานพลหลวง

ยคประวตศาสตร ยคกลาง และยคเรอเนซองส

- พ.ศ. 1893 สถาปนา

- พ.ศ. 2112 เสยกรงครงทหนง

- 7 เมษายน พ.ศ. 2310 เสยกรงครงทสอง

ปจจบน เปนสวนหนงของประเทศไทย

กอนหนาน

อาณาจกรละโว

อาณาจกรเพชรบร

อาณาจกรนครศรธรรมราช

อาณาจกรสโขทย

ตอจากน

อาณาจกรธนบร

อาณาจกรอยธยา เปนอาณาจกรของชนชาตไทยในอดตตงแต พ.ศ. 1893-2310 มเมองหลวงท กรงศรอยธยา เปนอาณาจกรซงมความเจรญรงเรองจนอาจถอไดวาเปนอาณาจกรทรงเรองมงคงทสดในภมภาคสวรรณภม[2] อกทงยงเปนอาณาจกรทมความสมพนธทางการคากบหลายชาต จนถอไดวาเปนศนยกลางการคาในระดบนานาชาต[3] เชน จน เวยดนาม อนเดย ญปน เปอรเซย รวมทงชาตตะวนตก เชน โปรตเกส สเปน ดตช และฝรงเศส เคยมอาณาเขตกวางใหญไพศาล โดยมประเทศราชแผขยายไปจนถงรฐฉานของพมา อาณาจกรลานนา

มณฑลยนนานและมณฑลชานส อาณาจกรลานชาง อาณาจกรขอม และคาบสมทรมมลายในปจจบน[4]

กรงศรอยธยา

กรงศรอยธยาตงอยบนบรเวณซงมแมนำาลอมรอบถง 3 สาย อนไดแก แมนำาลพบรทางทศเหนอ, แมนำาเจาพระยาทางทศตะวนตกและทศใต และแมนำาปาสกทางทศตะวนออก เดมทบรเวณนไมไดมสภาพเปนเกาะ แตพระเจาอทองทรงดำารใหขดคเชอมแมนำาทง 3 สาย เพอใหเปนปราการธรรมชาตปองกนขาศก ทตงกรงศรอยธยายงอยหางจากอาวไทยไมมากนก ทำาใหกรงศรอยธยาเปนศนยกลางการคากบชาวตางประเทศดวย

ปจจบนบรเวณนเปนสวนหนงของอำาเภอพระนครศรอยธยา ในจงหวดพระนครศรอยธยา

ประวต

จดเรมตน

ชาวไทยเรมตงถนฐานบรเวณตอนกลาง และตอนลางของลมแมนำาเจาพระยามาตงแตพทธศตวรรษท 18 แลว ทงยงเคยเปนทตงของเมองสงขบร อโยธยา

เสนาราชนคร และกมโพชนคร[5]

ตอมา ราวปลายพทธศตวรรษท 19 อาณาจกรขอมและสโขทยเรมเสอมอำานาจลง พระเจาอทองทรงดำารจะยายเมองและพจารณาชยภมเพอตงอาณาจกรใหม และตดสนพระทยสรางราชธานแหงใหมบรเวณตำาบลหนองโสน (บงพระราม)[6]

และสถาปนากรงศรอยธยาขนเปนราชธาน เมอวนศกร ขน 6 คำา เดอน 5 ปขาล

จลศกราช 712[7] ตรงกบวนศกรท 4 มนาคม พ.ศ. 1893[8] (พ.ศ.นเทยบจาก จ.ศ. แตจะตรงกบ ค.ศ.1351) ชอวา กรงเทพมหานคร บวรทวาราวด ศรอยธยา มหาดลก

ภพนพรตนราชธาน บรรมยอดมมหาสถาน[9] ประวตศาสตรบางแหง[ตองการอางอง]ระบวาเกดโรคระบาดขน พระเจาอทองจงทรงยายเมองหลวงมายงกรงศรอยธยา

การขยายดนแดน

กรงศรอยธยาดำาเนนนโยบายขยายอาณาจกรดวย 2 วธคอ ใชกำาลงปราบปราม

ซงเหนไดจากชยชนะในการยดครองเมองนครธม (พระนคร) ไดอยางเดดขาดในสมยสมเดจพระบรมราชาธราชท 2 และอกวธหนงคอ การสรางความสมพนธ

แบบเครอญาต อนเหนไดจากการผนวกกรงสโขทยเขาเปนสวนหนงของอาณาจกร

การลมสลายของอาณาจกร

ดเพมท การเสยกรงศรอยธยาครงทสอง

ชวงสมยรชกาลของสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ เกดการแยงชงราชสมบตระหวางพระเจาเอกทศกบพระเจาอทมพร เนองจากพระองคทรงเลอกพระอนชาขนเปน+++ไมเปนไปตามราชประเพณ แตพระเจาเอกทศกทวงบลลงก ไดขนเปน+

++องคสดทายแหงกรงศรอยธยา ครนในป พ.ศ. 2303 พระเจาอลองพญาทรงนำาทพมารกรานอาณาจกรอยธยา พระเจาอทมพรทรงถกเรยกตวมาบญชาการตงรบพระนคร แตภายหลงจากทกองทพพมายกกลบนน พระองคกไดลาผนวชดงเดม

ในป พ.ศ. 2308 พระเจามงระ บตรของพระเจาอลองพญา กไดรกรานอาณาจกรอยธยาอกครงหนง โดยแบงกองกำาลงออกเปน 2 สวน คอ ฝายเหนอภายใตการบงคบของเนเมยวสหบด และฝายใตภายใตการนำาของมงมหานรธา และมงเขาตอาณาจกรอยธยาพรอมกนทงสองดาน ฝายอยธยาทำาการตงรบอยางเขมแขง และสามารถตานทานการปดลอมของกองทพพมาไวไดนานถง 14 เดอน

แตกไมอาจหยดยงการลมสลายได กองทพพมาสามารถเขาเมองไดในวนท 7

เมษายน พ.ศ. 2310

พระราชวงศ

ราชวงศ+++ของกรงศรอยธยา ประกอบดวย 5 ราชวงศ คอ

ราชวงศอทอง ม+++ 3 พระองค

ราชวงศสพรรณภม ม+++ 13 พระองค

ราชวงศสโขทย ม+++ 7 พระองค

ราชวงศปราสาททอง ม+++ 4 พระองค

ราชวงศบานพลหลวง ม+++ 6 องค

ซงรวมเปน+++รวม 33 พระองค ซงถอวามมาก ซง อาณาจกรกรงศรอยธยา เปนราชธานมาตงแตวนท 3 เมษายน 1893 จนถงวนท 7 เมษายน 2310 เปนเวลายาวนานถง 417 ปเลยทเดยว +++ของกรงศรอยธยา มดงน

พระมหา+++และพระราชวงศในสมยกรงศรอยธยา

ลำาดบ พระนาม ปทครองราชย พระราชวงศ

1 สมเดจพระรามาธบดท 1 (พระเจาอทอง) 1893 - 1912 (19 ป) อทอง

2 สมเดจพระราเมศวร (พระราชโอรสพระเจาอทอง) ครองราชยครงท 1 1912 - 1913

(1 ป) อทอง

3 สมเดจพระบรมราชาธราชท 1 (ขนหลวงพะงว) 1913 - 1931 (18 ป) สพรรณภม

4 สมเดจพระเจาทองลน (พระราชโอรสขนหลวงพะงว) 1931 (7 วน) สพรรณภม

สมเดจพระราเมศวร ครองราชยครงท 2 1931 - 1938 (7 ป) อทอง

5 สมเดจพระรามราชาธราช (พระราชโอรสพระราเมศวร) 1938 - 1952 (14 ป) อทอง

6 สมเดจพระอนทราชา (เจานครอนทร) (พระราชนดดาของขนหลวงพระงว) 1952 -

1967 (16 ป) สพรรณภม

7 สมเดจพระบรมราชาธราชท 2 (เจาสามพระยา) (พระราชโอรสเจานครอนทร )

1967 - 1991 (16 ป) สพรรณภม

8 สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ (พระราชโอรสเจาสามพระยา) 1991 - 2031 (40 ป) สพรรณภม

9 สมเดจพระบรมราชาธราชท 3 (พระราชโอรสพระบรมไตรโลกนาถ) 2031 - 2034 (3

ป) สพรรณถม

10 สมเดจพระรามาธบดท 2 (พระราชโอรสพระบรมไตรโลกนาถ) 2034 - 2072 (38 ป) สพรรณภม

11 สมเดจพระบรมราชาธราชท 4 (พระราชโอรสพระรามาธบดท 2) 2072 - 2076 (4 ป) สพรรณภม

12 พระรษฎาธราช (พระราชโอรสพระบรมราชาธราชท 4) 2076 (5 เดอน) สพรรณภม

13 สมเดจพระไชยราชาธราช (พระราชโอรสพระรามาธบดท 2) 2077 - 2089 (12 ป) สพรรณภม

14 พระยอดฟา (พระแกวฟา) (พระราชโอรสพระไชยราชาธราช) 2089 - 2091 (2 ป) สพรรณภม

ขนวรวงศาธราช (สำานกประวตศาสตรบางแหงไมยอมรบวาเปน+++) 2091 (42 วน) -

15 สมเดจพระมหาจกรพรรด (พระเทยรราชา) 2091 - 2111 (20 ป) สพรรณภม

16 สมเดจพระมหนทราธราช (พระราชโอรสพระมหาจกรพรรด) 2111 - 2112 (1 ป) สพรรณภม

17 สมเดจพระมหาธรรมราชาธราช (พระราชบตรเขยในพระมหาจกรพรรด) 2112 -

2133 (21 ป) สโขทย (พระรวง)

18 สมเดจพระนเรศวรมหาราช (พระราชโอรสพระมหาธรรมราชา) 2133 - 2148 (15 ป) สโขทย (พระรวง)

19 สมเดจพระเอกาทศรถ (พระราชโอรสพระมหาธรรมราชา) 2148 - 2163 (15 ป) สโขทย (พระรวง)

20 พระศรเสาวภาคย (พระราชโอรสพระเอกาทศรถ) 2163 (ไมทราบทแนชด) สโขทย (พระรวง)

21 สมเดจพระเจาทรงธรรม (พระราชโอรสพระนเรศวร)[ตองการอางอง] 2163 -

2171 (8 ป) สโขทย (พระรวง)

22 สมเดจพระเชษฐาธราช (พระราชโอรสพระเจาทรงธรรม) 2171-2173 (2 ป) สโขทย

(พระรวง)

23 พระอาทตยวงศ (พระราชโอรสพระเจาทรงธรรม) 2173 (36 วน) สโขทย (พระรวง)

24 สมเดจพระเจาปราสาททอง (ออกญากลาโหมสรยวงค) 2173 - 2198 (25 ป) ปราสาททอง

25 สมเดจเจาฟาไชย (พระราชโอรสพระเจาปราสาททอง) 2198-2199 (1 ป) ปราสาททอง

26 สมเดจพระศรสธรรมราชา (พระราชอนชาพระเจาปราสาททอง) 2199 (3 เดอน)

ปราสาททอง

27 สมเดจพระนารายณมหาราช (พระราชโอรสพระเจาปราสาททอง) 2199 - 2231 (32

ป) ปราสาททอง

28 สมเดจพระเพทราชา 2231 - 2246 (15 ป) บานพลหลวง

29 สมเดจพระสรรเพชญท 8 (พระเจาเสอ) 2246 - 2251 (6 ป) บานพลหลวง

30 สมเดจพระสรรเพชญท 9 (พระราชโอรสพระเจาเสอ) 2251 - 2275 (24 ป) บานพลหลวง

31 สมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ (พระราชโอรสพระเจาเสอ) 2275 - 2301 (26 ป) บานพลหลวง

32 สมเดจพระเจาอทมพร (พระราชโอรสพระเจาอยหวบรมโกศ) 2301 (2 เดอน) บานพลหลวง

33 สมเดจพระทนงสรยาสนอมรนทร (พระเจาเอกทศ) (พระราชโอรสพระเจาอยหวบรมโกศ) 2301 - 2310 (9 ป) บานพลหลวง

ความสมพนธระหวางประเทศ

ปจจยททำาใหอยธยาตองขยายอำานาจ

ทางการเมอง - ความเขมแขงและอำานาจของอาณาจกร

ทางเศรษฐกจ - เพอความมงคงของอาณาจกร

รปแบบความสมพนธ

1.ดานสรบ

2.ระบบบรรณาการ

3.ทางการฑต/การคา

จน - ระบบบรรณาการ

ญปน - ทางการคา(สมยสมเดจพระเอกาทศรถ) แตเมอญปนเขามาเกยวของกบการเมองการปกครองของไทย พระเจาปราสาททองจงกำาราบ ทำาใหความสมพนธเสอมลง แตไทยกยงคงคาขายกบญปนอย โดยผานทางฮอลนดา

อาณาจกรสโขทย - ทางการสรบ อยธยาพยายามขยายอำานาจเขาไปยงสโขทย

ลานนา - ทางการสรบ อยธยาพยายามขยายอำานาจเขาไปยงลานนา

พมา - รปแบบของการทำาสงคราม และ เปนสงครามทยดยอ

ลานชาง - เปนลกษณะมไมตรตอกนตงแตสถาปนากรงศรถงสนอยธยา

เขมร - มทงการสรบและดานวฒนธรรม โดยอยธยาเปนฝายรบมา

หวเมองมลาย - อยธยาขยายอำานาจไปยงหวเมองมลายดวยเหตผลทางเศรษฐกจ

ความสมพนธกบชาตตะวนตก

รปแบบความสมพนธ

1.สรางสมพนธไมตร

2.รบวทยาการตะวนตก

3.รกษาเอกราชของอาณาจกร

โปรตเกส - เปนประเทศแรกทเขามาตดตอกบอยธยา

สเปน - การคาไมขยายตวกวางมากนก เพราะ สเปนมงจะเจรญสมพนธไมตร

ฮอลนดา - ผลประโยชนทางการคา แตในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช

ฮอลนดาเรมไมชอบระเบยบการคาขายกบไทยทตองผานพระคลงสนคา จงสงเรอรบมาปดปากอาวไทย

ฝรงเศส - อยธยาจงมสมพนธไมตรกบฝรงเศส เพอถวงดลยอำานาจกบฮอลนดา

องกฤษ - ความสมพนธดานทางการคาแตไมดมากนก

วรสตรแหงกรงศรอยธยา

สมเดจพระสรโยไท

พระวสทธกษตรย

พระสพรรณกลยา

อางอง

^ ดนย ไชยโยธา. (2543). พฒนาการของมนษยกบอารยธรรมในราชอาณาจกรไทย เลม ๑. โอ.เอส. พรนตง เฮาส. หนา 305.

^ ดนย ไชยโยค. (2550). ประวตศาสตรไทย: ยคอาณาจกรอยธยา. โอ. เอส. พรนตง

เฮาส. หนา 8.

^ ชนดา ศกดศรสมพนธ. (2542). ทองเทยวไทย. บรษท สำานกพมพหนาตางสโลกกวาง จำากด. ISBN 974-86261-9-9. หนา 40.

^ Hooker, Virginia Matheson (2003). A Short History of Malaysia: Linking East and West. St Leonards, New South Wales, Australia: Allen and Unwin. pp. 72. ISBN 1864489553. http://books.google.com/books?id=6F7xthSLFNEC&pg=PA72&lpg=PA72&dq=Ayutthaya++malay&source=bl&ots=IWjog_W6PG&sig=NKxfDLm13dLnJ6Si72q-F744g5A&hl=en&ei=u7lQSsrsDou4M-

2T8e0D&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6. เรยกดวนท 2009-07-05.

^ พระบรหารเทพธาน. (2541). ประวตศาสตรไทย เลม ๒. โสภณการพมพ. หนา 67.

^ วลลภา รงศรแสงรตน. (2545). บรรพบรษไทย: สมยอยธยา. โรงพมพแหงจฬาลงกณมหาวทยาลย. หนา 2.

^ ลำาจล ฮวบเจรญ, เกรดพงศาวดารกรงศรอยธยา, กรงเทพฯ, พมพครงท 3,

พ.ศ. 2548, หนา 2

^ เรองของไทยในอดต

^ พระบรหารเทพฑาน. (2541). ประวตชาตไทย เลม ๒. โสภณการพมพ. หนา 71.

แหลงขอมลอน

พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา เลม 1-2

รวมบทความประวตศาสตรของกรงศรอยธยา

วชาการ.คอม

หอมรดกไทย

ดงขอมลจาก " http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD

%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%98%E0%B8%A2%E0%B8%B2 ".

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%98%E0%B8%A2%E0%B8%B2

Taksin The Great King of Thailand / สมเดจพระเจาตากสนมหาราช / 达信大帝 Small | Large

Taksin The Great King of Thailand / สมเดจพระเจาตากสนมหาราช / 达信大帝 อปโหลดโดย chinesecivilization เมอ 4 ก.ย. 2009