สวนท 1

บทนำ�

1.1 หลกก�รและเหตผลนโยบายสภามหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรม

ราชปถมภ พ.ศ. 2562 - 2564 ดานการพฒนาทองถน ยทธศาสตรการพฒนางานพนธกจสมพนธและถายทอดเผยแพรโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร โดยมงเปาประสงคคอ ประชาชนดำารงชวตโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจชมชนเขมแขง ประชาชนมความสขและมรายไดเพมขน ผานกลยทธการสรางเครอขายชมชนนกปฏบตจากภายในและภายนอก เพอรวมกนศกษาแกไขปญหาของชมชนทองถนและเสรมพลงใหชมชนทองถนสามารถดำารงอยไดอยางยงยนบนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยจดทำาโครงการสรางเครอขายชมชนนกปฏบต เพอรวมกนศกษาแกไขปญหาของชมชนทองถนและเสรมพลงใหชมชนทองถนสามารถดำารงอยไดอยางยงยน ในพนทจงหวดปทมธาน จำานวน 27 หมบาน และจงหวดสระแกว จำานวน 25 หมบาน

มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ศนยสระแกว ไดดำาเนนโครงการ โครงการสำารวจบรบทชมชนและจดทำาฐาน“ขอมลพนทหม 7 บานหนองโกวทย ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว ซงเปนหนงในหมบานเปาหมายของการดำาเนนกจกรรม”พนธกจสมพนธในพนทจงหวดสระแกว มวตถประสงคเพอสรางเครอขายพฒนาแกปญหาชมชนทองถน ศกษา สำารวจ และจดทำาฐานขอมลหมบาน และรายงานผล เพอคดเลอกครวเรอนทสำาคญเพอทำากจกรรมพนธกจสมพนธ จดทำาแผนพฒนาครวเรอน

1.2 วตถประสงค1) เพอสรางเครอขายพฒนาและแกไขปญหาชมชนทองถนพนทหม

7 บานหนองโกวทย ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว

1

2) เพอสำารวจขอมลบรบทและจดทำาฐานขอมลพนทหม 7 บานหนองโกวทย ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว

1.3 ขอบเขตก�รศกษ� ศกษาสำารวจขอมลบรบทพนทของชมชนหมท 7 บานหนองโกวทย ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว จำานวน 12 ดาน คอ

1. ขอมลทวไปของชมชน 7. ขอมลดานการศกษา

2. ขอมลดานสภาพนเวศวทยา 8. ขอมลดานสาธารณสข

3. ขอมลดานสภาพพนฐานดานเกษตรกรรม 9. ขอมลดานศาสนา วฒนธรรม ความเชอ 4. ขอมลดานประชากร 10. ขอมลดานเศรษฐกจ

5. ขอมลดานสาธารณปโภคของหมบาน 11. ขอมลดานการเมองและการปกครอง

6. ขอมลดานสงคม 12. ขอมลดานแผนงานการพฒนาชมชน

1.4 วธก�รดำ�เนนก�ร1. จดทำาปฏทนการลงพนทศกษาขอมลชมชนและแตงตงคณะ

กรรมการดำาเนนงาน2. ลงพนทศกษาชมชนเปาหมายตามแผนและปฏทนการดำาเนนงาน - ครงท 1 สรางเครอขายรวมกบทองถน - ครงท 2 สำารวจขอมลบรบทหมบาน - ครงท 3 จดทำาฐานขอมลหมบาน

2

3. จดประชมรวมเพอคนขอมล จดทำาแผนพฒนาชมชนหรอแผนพฒนาครวเรอนเปาหมายรวมกบผนำาชมชน

- ครงท 1 ประชมและคนขอมลชมชน - ครงท 2 จดทำาแผนพฒนาครวเรอนเปาหมาย4. ประสานงานเครอขายภายในและภายนอกมหาวทยาลยรวมดำาเนน

การแกไขปญหาตามแผนพฒนาชมชนหรอครวเรอนเปาหมาย5. จดทำารายงานผลการศกษาขอมลชมชนและแผนพฒนาครวเรอน

เปาหมายเสนอมหาวทยาลย

1.5 เครองมอทใชในก�รศกษ�1. การสมภาษณเชงลก 2. แบบสำารวจขอมลชมชน (ครวเรอน)3. แบบสมภาษณผใหขอมลหลก (Focus Group)4. แผนทเดนดน5. โองชวต 6. เสนเวลา (Time Line)7. ปฏทนอาชพ ปฏทนวฒนธรรม8. ทำาเนยบผร / ปราชญชมชน

3

สวนท 2 ผลก�รศกษ�ชมชนเบองตน

2.1. ขอมลทวไปของชมชน 2.1.1 ประวตหมบ�น

ชมชนบานหนองโกวทย ปจจบนตงอยในพนทหมท 7 อยในเขตการปกครองขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว โดยในอดตเปนนนตำาบลเขาฉกรรจ อำาเภอสระแกว จงหวดปราจนบร ตอมาไดแยกออกเปนจงหวดสระแกว ตามพระราชบญญตตงจงหวดสระแกว พ.ศ. 2536 ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบพเศษ เลมท 110 ตอนท 125 ลงวนท 2 กนยายน 2536 มผลบงคบใชเมอพน 90 วน นบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนผลให "จงหวดสระแกว" ไดเปดทำาการในวนท 1 ธนวาคม 2536 เปนจงหวดท 74 ของประเทศไทย และอำาเภอเขาฉกรรจเดมเปนตำาบลหนงใน อำาเภอเมองสระแกว ตอมาไดรบการประกาศจดตงเปนกงอำาเภอเขาฉกรรจ เมอวนท 1 พฤษภาคม 2537 และไดรบการยกฐานะเปนอำาเภอเขาฉกรรจ เมอวนท 11 ตลาคม 2540 ตอมาบานเขาสามสบไดแยกออกจากเขตการปกครองตำาบลเขาฉกรรจ ตงเปนตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว จนถงปจจบน องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ ไดรบการยกฐานะเปนองคการบรหารสวนตำาบลและมฐานะเปนนตบคคลและเปนราชการบรหารสวนทองถน ตามพระราชบญญตสภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล พ.ศ. 2537 ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เมอวนท 23 กมภาพนธ 2540 และยกฐานะเปนองคการบรหารสวนตำาบลเมอป 2542 และแบงเปนหมบานตามเขตลกษณะการปกครองทองท จำานวน 13 หมบาน และชมชนบานหนองโกวทย อยในพนทหม 7

ภาพท 1 แผนทตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว

4

ทมา : องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว (2561.)

อดตในการกอตงเปนชมชนบานหนองโกวทย ขอมลจากการสมภาษณบคคลตางๆ และขอมลทไดจากการประชมเชงปฏบตการ (Work shop) เครองมอศกษาชมชน เสนเวลา (Time line) และกจกรรมสนทนากลม (Focus group) รวมกบคนในชมชนบานหนองโกวทย ประวตความเปนมาของชมชนบานหนองโกวทย เรมกอตงชมชน ในป พ.ศ. 2522 โดยยายถนฐานมาจากจงหวดทางภาคอสาน เชน จงหวดอดรธาน จงหวดขอนแกน จงหวดสกลนคร เขามากอตงเปนหมบานเลกๆ ในระยะแรกเรม

ภาพท 2 แผนทภมประเทศและเขตปกครอง จงหวดสระแกว

5

ทมา : กรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2561.)

จากภาพแผนทภมประเทศและเขตปกครองจงหวดสระแกว โดยชมชนบานหนองโกวทย ตงอยในเขตปกครองตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว สามารถเดนทางจากถนนทางหลวงแผนดนหมายเลข 33 (AH1) และเลยวสถนนทางหลวงแผนดนหมายเลข 317 มายงทวาการอำาเภอเขาฉกรรจ

2.1.2 เหตผลในก�รเลอกหมบ�น ก�รเรมตน ลกษณะก�รตงถนฐ�นและก�รขย�ยตวของหมบ�น

6

จากการสมภาษณบคคลตางๆ ทอาศยอยในหมบาน เชน ผสงอาย ผใหญบาน อดตผใหญบาน เปนตน โดยบรรพบรษในชวงเรมกอตงชมชนเปนหมบานเลก จากการยายถนฐานมาจากจงหวดทางภาคอสานของประเทศไทย เชน จงหวดอดรธาน จงหวดขอนแกน จงหวดสกลนคร เปนตน โดยเหนวาในสมยนนพนททมความอดมสมบรณ เหมาะแกการอยอาศยและการประกอบอาชพทำามาหากน มแหลงนำาและผนปาทมความอดมสมบรณ จงมความเหนตรงกนและชกชวนกนมาตงเปนหมบาน ณ บรเวณแหงน ในชวงแรกหมบานแหงนยงไมมการตงชอหมบานเพอใชในการเรยกขานชมชนของตน จากคำาบอกเลาของ นางสวรรณะ ประไพ ผใหญบานหมท 7 (2562.) สนนษฐานวา ชอของชมชน บานหนองโกวทย ทเรยกขาน“ ”เปนชอของชมชนในปจจบน (2562.) เปนชอมทมาจาก เมอในอดตบรเวณพนทของชมชนมหนองนำาธรรมชาตทมความอดมสมบรณอยบรเวณทายหมบาน ปจจบนยงปรากฏอย ในชวงหนาแลงหนองนำาแหงนมการแหงขอดลง มชายสงอายทานหนงทอาศยอยในหมบาน ชอวา ตาวท มอปนสยชอบหาปลา โดยวธการวดนำาในหนองนำาดงกลาว จนเปนภาพทพบเหนชนตาของคนหมบานเปนประจำา จงนยมเรยกขานหมบานของตนตามชอชายดงกลาววา หนองโกวท ตงแตนนเปนตนมาจนถงปจจบน ตอมากมการ“ ”ชกชวนบรรดาญาตมตรสหายและคนรจกพนทอนเขามาอาศยอยรวมกน เชน จากพนทอำาเภอกบนทรบร อำาเภอประจนตะคาม จงหวดปราจนบร และจงหวดทางภาคอสาน รวมถงจากทคนในหมบานเดนทางไปทำางานในพนทจงหวดอนและแตงงานแลวยายครอบครวเขามาอย ชมชนจงเกดการขยายตว

2.1.3 ก�รสบเนองและก�รเปลยนแปลงเหตก�รณสำ�คญๆ ต�งๆ ด�นสงคม เศรษฐกจ และก�รเมอง

ขอมลชมชนทไดจากเครองมอทใชในการศกษาชมชน เสนเวลา (Time line) ชมชนบานหนองโกวทยมการเปลยนแปลงตอเนองมาดงน

ภาพท 3 Time line บานหนองโกวทย

7

จากเสนเวลา (Time line) บานหนองโกวทย เรมกอตงเปนหมบานขนเมอป พ.ศ. 2522 พรอมกบการสรางศาลปตา ตามความเชอของบรรพบรษในสมยนน เปนศาลประจำาหมบาน เพอใหเปนสงศกดสทธทเคารพปกปกดแลรกษาและเปนสงยดเหนยวจตใจ ขวญกำาลงใจของคนในหมบาน ซงปรากฏจนถงปจจบน ในป พ.ศ. 2524 มการเปลยนแปลงทางสงคมหลายประการคอ มการสรางทพกสงฆ หรอทคนในชมชนนยมเรยกวา วดหนองโกวทย แตเนองจากยงมปญหาดานการถอครองทดนทยงไมเปนไปตามระเบยบการขออนญาตตงวด ตามระเบยบของสำานกพระพทธศาสนาแหงชาต จงไมสามารถจดตงเปนวดทถกตองตามพระราชบญญตปกครองคณะสงฆ ทพกสงฆ หมายถงสถานทพำานกพกพงชวคราวของพระภกษสามเณร ซงยงมไดเปนวดทถกตองตามกฎหมาย ทพกสงฆ จงไมมสทธใชคำาวา สำานกสงฆ หรอ วด นำาหนาชอสถานท แตหากดำาเนนการขอสรางวด และตงวดตามระเบยบของทางราชการ เมอไดรบอนญาตใหสรางวด และตงวดโดยถกตองตามกฎหมาย จงจะถอวาเปนวดทถกตองตามกฎหมาย และสรางศาลาการเปรยญในบรเวณทพกสงฆ เพอใชเปนสถานทประกอบพธกรรมทางศาสนาของคนในหมบาน โดยสวนใหญทงหมบานเปนผทนบถอศาสนาพทธ และสรางศาลากลางหมบาน เพอใชเปนสถานทประชม กจกรรม ประกอบพธดานประเพณ วฒนธรรม และศาสนา

8

รวมกนของคนในหมบาน นอกจากนมการกอตงธนาคารขาวขนเปนแหงแรกของจงหวดสระแกว ในป พ.ศ. 2524

ป พ.ศ. 2527 เปนปแรกทหมบานมระบบไฟฟาใชงานตามครวเรอน ใน พ.ศ. 2537 มการสรางศาลาการเปรยญหลงใหญของทพกสงฆ แบบกออฐถอปน ในลกษณะการใชประโยชนอเนกประสงค ตอมาป พ.ศ. 2540 มการพฒนาระบบหอกระจายขาวหมบานขนเปนครงแรก เพอประชาสมพนธขอมลขาวสารตางๆ ใหกบคนในหมบานไดรบทราบ ป พ.ศ. 2544 มการสรางระบบประปาหมบานและเรมใชนำาประปาในปนน ป พ.ศ. 2554 มการสรางโรงสขาวชมชนดวยระบบเครองกลนำามนใหบรการคนในหมบาน นำาผลผลตขาวเปลอกมาแปรรปทโรงส และเปนปทหมบานหนองโกวทยเรมมชอเสยงเกยวกบการทอผาขาวมาของหมบาน โดยไดรบรางวลชนะเลศอนดบ 1 จากการประกวดผาขาวมาระดบจงหวด ของทางจงหวดสระแกว และกาชาดจงหวดสระแกวยงไดมอบบานกาชาดใหกบคนในหมบาน จำานวน 1 หลง ป พ.ศ. 2557 หมบานไดรบรางวลชนะเลศอนดบ 1 หมบานใชสทธเลอกตง 100 เปอรเซนต และมพธฉลองเมร ทสรางไวทพกสงฆของหมบาน เนองจากชมชนมการขยายตว และมเขามาผอาศยในหมบานเพมขน ทำาใหการประกอบพธฌาปนกจศพของผทเสยชวตแลวอาจสงผลกระทบตอคนในหมบาน ป พ.ศ. 2558 มการสรางหองนำาทพกสงฆ และไดรบรางวลชนะเลศอนดบ 1 หมบานพอเพยงระดบจงหวด ป พ.ศ. 2560 มการสรางกฏสงฆเพม จำานวน 1 หลง เพอใชเปนทพกอาศยและจำาพรรษาสำาหรบพระสงฆของทพกสงฆของหมบาน ในปเดยวกนหมบานไดทำาพธฉลองสมโภชหอระฆงทชาวบานรวมกบผมจตศรทธารวมกนสรางถวายเปนศาสนาสมบตของทพกสงฆบานหนองโกวทย และการสรางสนามเดกเลน สนามกฬา ลานกฬาและลานตากขาว เพอใหกบเยาวชนและคนในหมบานทใชเปนสถานออกกำาลงกาย กจกรรมกฬา และใชเปนลานตากขาว ในบรเวณทพกสงฆ และมการสรางโรงนำาแขงชมชน จากการสนบสนนงบประมาณของหนวยงานภาคทเขามาสงเสรมสนบสนนชมชน เพอการบรโภคของคนในชมชน ในป พ.ศ. 2561 มการสรางกฏสงฆ จำานวน 1 หลง

9

สรางซมประตบรเวณทางเขาหมบาน มหนวยงานของรฐใหการสนบสนนงบประมาณในการสรางโรงนำาดมชมชน เพอการบรโภคของคนในชมชน ทำาใหชมชนมนำาดนทสะอาดและปลอดภย และมการเรมกอสรางศาลาธรรมสงเวช ในบรเวณทพกสงฆ ชมชนยงไดรบรางวลชนะเลศอนดบ 1 หมบานบรหารจดการขยะระดบจงหวด และรางวลชนะเลศอนดบ 1 หมบานอยดมสข ระดบจงหวด และในป 2562 ไดรบการสงเสรมใหเปนชมชนทองเทยวนวตวถ รวมกบพนทอนของจงหวดสระแกว ระหวาง ป 2561-2562

2.2 ขอมลด�นสภ�พนเวศวทย�2.2.1 สภ�พท�งภมประเทศ

บานหนองโกวทย มสภาพทางภมประเทศทตงแหนงอยพกดเสนละตจด 13 องศา 39 ลปดา 58.4 ฟลปดา เหนอ และเสนรองจจด 102 องศา 07 ลปดา 51.4 ฟลปดา องศาตะวนออก (www.google.com/map.) มสภาพภมประเทศทางกายภาพทอยระหวางตำาบลเขาฉกรรจและตำาบล เขาสามสบ โดยเปนพนทราบสงเลกนอย โดยจงหวดสระแกวอยสงจากระดบนำาทะเลปานกลางเฉลยทงจงหวดประมาณ 36 เมตร บานหางจากกรงเทพมหานครเดนเสนทางถนนหมายเลข 359 ระยะประมาณ 222 กโลเมตร ตงอยกงระหวางภเขา 2 ลกคอ เขาฉกรรจ และเขาสามสบ โดยเขาฉกรรจตงอยในเขตพนทตำาบลเขาฉกรรจ และเขาสามสบตงอยในเขตพนทตำาบลเขาสามสบ เดมพนทเปนพนปาทมความอดมสมบรณ แตปจจบนถกแปลงสภาพเปนพนทเพาะปลก ทำาการเกษตร เลยงสตว และเปนทอยอาศย ทสวนใหญเปนพนท สปก. ททางภาครฐอนญาตใหใชประโยชนเพอสำาหรบใชเปนทดนในการทำามาหากนดานการเกษตรและการอยอาศย ทำาใหพนททเคยเปนผนปาในอดตหายไปทถกทดแทนดวยพนททำาการเกษตร และความอดมสมบรณเรมลดลง ทเปนผลมาจากการเปลยนพนทปามาเปนพนททำาการเกษตร

ภาพท 4 แผนทธรณวทยาจงหวดสระแกว

10

ทมา : กรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

จากภาพแผนทธรณวทยาจงหวดสระแกว คาดวาบรเวณพนทบานหนองโกวทย มสภาพธรณวทยาลกษณะพนหนและดน เปนหนเชรต หนทฟฟ หนปน และหนภเขาไป สวนใหญถกแปลสภาพ (DC) มผวดนเปนดนเหนยวและดนตระกอน

ลกษณะอากาศโดยทวไปตามพนลกษณะพนทของจงหวดสระแกว บานหนองโกวทยไดรบอทธพลของมรสมทพดเวยนประจำาฤดกาล คอ

11

มรสมตะวนออกเฉยงเหนอซงพดพามวลอากาศเยนจากประเทศจนลงมา ปกคลมในชวงฤดหนาว ทำาใหจงหวดสระแกวและบานหนองโกวทยมอากาศเยนลงระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ และมรสมตะวนตกเฉยงใตพดปกคลมในชวงฤดฝนประมาณกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคม ทำาใหในพนทมอากาศชมชนและมฝนตก

ฤดกาลบานหนองโกวทย ฤดหนาว เรมตงแตกลางเดอนตลาคมถงกลางเดอนกมภาพนธ ซงเปนมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ พดเขามาปกคลม โดยบรเวณความกดอากาศสงจากประเทศจนทมคณสมบตเยนและแหงจะแผลงมา แตเนองจากจงหวดสระแกว หางศนยกลางของบรเวณความกดอากาศสงและมเทอกเขาทางตอนเหนอของจงหวดขวางอากาศเยนทแผลงมาจงไมหนาวเยนมาก และฤดรอนเรมประมาณกลางเดอนกมภาพนธถงกลางเดอนพฤษภาคม กระแสลมฝายใตและลมตะวนออกเฉยงใตพดปกคลม อณหภมเรมสงขนทำาใหอากาศรอนอบอาว โดยเฉพาะเดอนเมษายนเปนเดอนทม อากาศรอนจด สวนฤดฝน เรมตงแตกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคม มฝนตกตงแตเดอนพฤษภาคมเปนตนไป มฝนตกหนาแนนในชวงเดอนสงหาคมและกนยายน

ภาพท 5 ลกษณะภมประเทศพนททวไป

12

เข�ฉกรรจ เข�

ส�มสบ

บ�นหนองโกวทย

ทมา : https://www.google.com/maps/search. บานหนองโกวทย จงหวดสระแกว (2562.)

จากภาพถายดาวเทยมลกษณะภมประเทศพนททวไปของงบานหนองโกวทย มสภาพภมประเทศทางกายภาพทอยระหวางตำาบลเขาฉกรรจและตำาบลเขาสามสบ โดยเปนพนทราบสงเลกนอยอยกงระหวางภเขา 2 ลก คอ เขาฉกรรจ และ เขาสามสบ พนททเคยเปนผนปาโปรงเดมในอดต ปจจบนมสภาพภมประเทศเปนพนทการเกษตรมากกวา 90 เปอรเซนต มสภาพภมประเทศทางกายภาพทอยระหวางตำาบลเขาฉกรรจและตำาบล เขาสามสบ โดยเปนพนทราบสงเลกนอย โดยจงหวดสระแกวอยสงจากระดบนำาทะเลปานกลางเฉลยทงจงหวดประมาณ 36 เมตร หางจากกรงเทพมหานครเดนเสนทางถนนหมายเลข 359 ระยะประมาณ 222 กโลเมตร ตงอยกงระหวางภเขา 2 ลกคอ เขาฉกรรจ และเขาสามสบ ชมชนบานหนองโกวทยตงอยหางจากทวาการอำาเภอเขาฉกรรจ และโรงพยาบาลเขาฉกรรจ ระยะทางโดยประมาณ 7 กโลเมตร สามารถเดนทางโดยรถยนตและรถจกรยานยนต โดยใชเวลาในการเดนทางประมาณ 8-10 นาท อยหางจากศนยราชการจงหวดสระแกว ระยะทางประมาณ 30 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทางโดยรถยนตประมาณ 25-30 นาท และอยหางจากโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชสระแกว ซงเปนโรงพยาบาลประจำาจงหวดสระแกว เปนระยะทางประมาณ 27 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทางโดยรถยนตประมาณ 25-30 นาท จากการวดระยะและคาดการเวลาการเดนทางดวยโปรแกรม Google map.

ภาพท 6 ลกษณะภมประเทศชมชนบานหนองโกวทย

13

ทมา : https://www.google.com/maps/search.บานหนองโกวทย จงหวดสระแกว (2562.)

จากภาพลกษณะภมประเทศชมชนบานหนองโกวทย มลกษณะตงอยบนพนทราบสง อยระหวางกงกลางของภเขา 2 ลกคอ เขาฉกรรจ และเขาสามสบ พนทเดมทเคยเปนพนทปาโปรงในอดต แตปจจบนถกเปลยนเปนพนทเพอทำาการเกษตร ลอมรอบพนทอาศยของชมชน ไมมแหงนำาธรรมชาต เชน คลอง แมนำา เปนตน ในพนทมการขดบอดนเพอเปนแหลงนำาสาธารณะหลายขนาด เพอใชเปนแหงนำาในการอปโภคและการเกษตร โดยแหลงนำาธรรมชาตทใกลทสดคอ คลองสบสาม หางจากชมชนประมาณ 1 กโลเมตร และแหลงนำาทมนษยสรางขนคอ อางเกบนำาเขาสามสบ หางจากชมชนประมาณ 4 กโลเมตร ชมชนตงอยนอกพนระบบชลประทานของอางเกบนำาเขาสามสบ มลกษณะพนดนในพนททำาการเกษตรเปนดนรวนและบางแหงเปนดนรวนปนดนเหนยว เมอเจอฝนจะแปรสภาพเปนดนเหนยวอมนำา ในฤดรอนมสภาพเปนดนแขง เนองจากมการทำาการเกษตร เชน ปลกขาว สำาปะหลง ออย ขาวโพด ยคารปตส ทำาใหดนลดความอดมสมบรณของแรธาต และหนาดนขาดความอดมสมบรณ จากสภาพ

14

บ�นหนองโกวทย

ภมประเทศของทตงชมชนทำาใหสามารถทำาการเกษตรไดใน ฤดฝนเทานน เนองจากตองพงพานำาฝนธรรมชาตเปนหลกในการทำาการเกษตร สวนในฤดรอนประชาชนในชมชนจะหนมาปลกพชใชนำานอย เชน ผกตางๆ เพอการบรโภคและจำาหนาย สวนนำาเพอการอปโภคบรโภค ภายในชมชนมการสรางระบบนำาประปาชมชนเพอใชในชมชน เมอป พ.ศ. 2544 แตปจจบน (2562.) มสภาพชมรด ไมสามารถใชผลตนำาประปาเพอแจกจายภายในชมชนได ประชาชนจงแกปญหาดวยการขออนญาตขดเจาะเพอใชนำาบาดาล โดยทกครวเรอนมการขดเจาะและสบนำาบาดาลใชเองในการอปโภค สวนนำาการบรโภค ไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ คอ สำานกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต ชวยเหลอและสนบสนนสรางโรงผลตนำาดมและโรงผลตนำาแขงประชารฐชมชน เพอใชในการบรโภคและสำาหรบดมของชมชน

ภาพท 7 แผนทเดนดน ชมชนบานหนองโกวทย

จากภาพแผนทเดนดนของชมชนบานหนองโกวทย ลกษณะภมประเทศของชมชมบานหนองโกวทย มลกษณะของชมชนทตงอยบนพนทราบสงบรเวณทนำาในฤดฝนทวมไมถง เนอทประมาณ 400 ไร มการตง

15

บานเรอนอยรวมกนเปนกลม ประมาณ 75 – 80 หลงคาเรอน มการจดการออกแบบผงชมชนอยางเปนระเบยบ ลกษณะการสรางบานเรอนอาศยมทงแบบบานกออฐ บานไม และแบบผสมระหวางกออฐและไม โดยบานเรอนสวนใหญในชมชนเปนแบบบานกออฐชนเดยว รองมาคอบานไมชนเดยวยกพนสง ภายในชมชนมการปลกตนไมใหญเพอเปนรมเงาในบรเวณบาน จากการเดนสำารวจเพอเกบขอมลโดยการสมภาษณ สภาพความเปนอยทวไปของประชาชนทอาศยอยในชมชนสวนใหญเปนผสงอาย แมบาน เดกเยาวชน คนชรา ผเจบปวยเรอรง พการ สวนคนหนมสาว เดนทางไปรบจางและทำางานตางจงหวด เชน กรงเทพมหานคร ชลบร ระยอง สมทรปราการ ปราจนบร และในอำาเภออนๆ ของจงหวดสระแกว สวนประชาชนในวยทำางานอน ๆ ประกอบอาชพทำานาและรบจางภายในชมชนและชมชนใกลเคยงอนๆ ประชาชนทเปนแมบานและสตรในชมชนรวมกลมเปนกลมแมบานสตรทอผาขาวมาทมชอเสยงของจงหวดสระแกว และเพาะเหดฟางแบบคอนโดจำาหนาย จำานวน 6-7 หลงคาเรอน หนวยงานภาครฐเขามาสงเสรมอาชพและสรางรายได เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) สงเสรมการสรางรายไดจากการเลยงหอยขมจำาหนาย เปนตน

เสนทางสญจรเขาออกชมชน จากการออกแบบผงชมชนทมความเปนระเบยบ ทำาใหการสญจรเขาออกชมชนเปนไปอยางสะดวก ถนนภายในซอยหมบานเปนถนนคอนกรตเสรมเหลก มเสนทางเขาออกชมชน 2 ตำาแหนงคอ ทางเขาออกชมชนดานทศตะวนตก บรเวณทางเขาออกมซมประตทางเขาชมชนตงอย ซงเชอมตอไปยงชมชนบานพรสวรรค หมท 8 ตำาบลเขาฉกรรจ อำาเภอเขาฉกรรจ โดยเสนทางเขาออกทางดานทศนเปนถนนคอนกรตเสรมเหลก และทางเขาออกชมชนดานทศตะวนออก บรเวณทางเขาออกมซมประตทางเขาตงอย โดยทางเขาออกดงกลาวเชอมตอทางทศเหนอเพอไปยง ชมชนบานคลองสบสาม หมท 3 และชมชนบานเขาสามสบ หมท 4 ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ และอางเกบนำาเขาสามสบ ทางทศใตเชอมตอไปยง ชมชนบานดอนดนแดง หมท 5 ตำาบลคลองหนปน

16

อำาเภอวงนำาเยน ปจจบน (2562.) เสนทางเขาออกทางดานทศนเปนถนนลกรง

เนองจากในพนทบานหนองโกวทยไมมการตดตงเครองมอวดและบนทกปรมาณนำาฝน จากขอมลสถตสภาพภมอากาศของสถานอตนยมวทยาอรญประเทศ จงหวดสระแกว ทมการบนทกไวระหวางป พ.ศ.2524 – 2553 พนทสวนใหญของจงหวดสระแกวมปรมาณฝนรวมมากวา 1,200 มลลเมตร ในพนทอำาเภอเขาฉกรรจ มปรมาณนำาฝนเฉลยในฤดฝนคาบ 30 ป เดอนกรกฎาคมและเดอนสงหาคม อยระหวาง 200 – 300 มลเมตร

ภาพท 8 แผนทแสดงปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนกรกฎาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524 - 2553

17

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนกรกฎาคม ในพนทจงหวดสระแกว โดยปรมาณนำาฝนเฉลยเขตพนทอำาเภอเขาฉกรรจ มปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2524 - 2553 ระหวาง 200- 300 มลเมตร

ภาพท 9 แผนทแสดงปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนสงหาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524 - 2553

18

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนสงหาคม ในพนทจงหวดสระแกว โดยปรมาณนำาฝนเฉลยเขตพนทอำาเภอเขาฉกรรจ และคาดบรเวณพนทบานหนองโกวทยมปรมาณนำาฝนเฉลยคาบ 30 ป เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2524 - 2553 ระหวาง 200- 300 มลเมตร

และเนองจากในพนทบานหนองโกวทยไมมการตดตงเครองมอวดและบนทกอณหภม จากขอมลสถตสภาพภมอากาศของสถานอตนยมวทยาอรญประเทศ จงหวดสระแกว ทมการบนทกไวระหวางป พ.ศ.2524 – 2553 พนทสวนใหญของจงหวดสระแกวมอณหภมเฉลยตลอดทงปคาบ 30 ป 27.5 องศาเซลเซยส ในฤดรอนมอณหภมเฉลยระหวาง 27.8 – 29.8 องศาเซลเซยส อณหภมสงสดในฤดรอนเฉลย ระหวาง 34.4 – 36.4 องศาเซลเซยส อณหภมตำาสดในฤดรอน ระหวาง 21.1 - 25.1 องศาเซลเซยส โดยเดอนเมษายนเปนเดอนทมอากาศรอนสด ในฤดหนาวมอณหภมเฉลยระหวาง 24.8 – 27.8 องศาเซลเซยส อณหภมสงสดในฤดหนาวเฉลยจะลดลง โดยในเดอนธนวาคมอณหภมเฉลยลดลงมากทสดวดได 31.2 องศาเซลเซยส และฤดฝนอณหภมเฉลยระหวาง 24.8 – 27.8 องศาเซลเซยส อณหภมสงสดในฤดฝนเฉลย ระหวาง 31.2 – 34.5 องศาเซลเซยส อณหภมตำาสดในฤดฝน ระหวาง 23.6 - 25.1 องศาเซลเซยส

ภาพท 10 แผนทอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนมกราคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553

19

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนมกราคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553 ถอวาเปนชวงกลางฤดหนาว คาดบรเวณพนทบานหนองโกวทย มอณหภมเฉลยประมาณ 25-26 องศาเซลเซยส เปนระดบอณหภมเฉลยสวนใหญของจงหวดสระแกว ในชวงเดอนมกราคม

ภาพท 11 แผนทอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนกมภาพนธ ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553

20

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนเมษายน ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553 ถอวาเปนชวงกลางฤดรอน คาดบรเวณพนทบานหนองโกวทย มอณหภมเฉลยประมาณ 29-30 องศาเซลเซยส เปนระดบอณหภมเฉลยสวนใหญของจงหวดสระแกว ในชวงเดอนเมษายน

21

ภาพท 12 แผนทอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนสงหาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงอณหภมเฉลยคาบ 30 ป เดอนสงหาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553 ถอวาเปนชวงกลางฤดฝน คาดบรเวณพนท

22

บานหนองโกวทย มอณหภมเฉลยประมาณ 27-28 องศาเซลเซยส เปนระดบอณหภมเฉลยสวนใหญของจงหวดสระแกว ในชวงเดอนสงหาคม

ภาพท 13 แผนทอณหภมสงสดเฉลยคาบ 30 ป เดอนเมษายน ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553

23

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงอณหภมสงสดเฉลยคาบ 30 ป เดอนเมษายน ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553 คาดบรเวณพนทบานหนองโกวทย มอณหภมสงสดเฉลยประมาณ 36-37 องศาเซลเซยส เปนระดบอณหภมสงสดเฉลยสวนใหญของจงหวดสระแกว ในชวงเดอนเมษายน

ภาพท 14 แผนทอณหภมตำาสดเฉลยคาบ 30 ป เดอนธนวาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553

24

ทมา : เอกสารวชาการ อตนยมวทยานารเพอการเกษตรจงหวดสระแกว 2559 สำานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา กรงเทพฯ

จากภาพแสดงอณหภมตำาสดเฉลยคาบ 30 ป เดอนธนวาคม ทจงหวดสระแกว พ.ศ. 2524-2553 คาดบรเวณพนทบานหนองโกวทย มอณหภมสงสดเฉลยประมาณ 19-20 องศาเซลเซยส เปนระดบอณหภมตำาสดเฉลยสวนใหญของจงหวดสระแกว ในชวงเดอนธนวาคม

25

2.2.2 สภ�พท�งนเวศวทย�จำ�เพ�ะ (ตนไม สตวประจำ�ถน หรออพยพม�)

จากลกษณะภมศาตรของทตงบานหนองโกวทยทตงอยระหวางเขา 2 ลกคอเขาฉกรรจและเขาสามสบ ในอดตพนทบรเวณชมชนเคยเปนพนทปาทมความอดมสมบรณ เคยมสตวปาอาศยอยและพนไมปาหลายชนด เชนไมแดง ไมเตง ไมประด และสตวเชน นก กระตาย หมปา ไกปา เปนตน เมอมการขยายพนการทำาเกษตรมากขน ทำาใหความอดสมบรณเรมลดลงพนธไมกลดจำานวนลง บางชนดไมสามารถพบเหนในบรเวณพนทของชมชน สตวปาทเคยมถนอาศยอยบรเวณชมชนลดลงจำานวนลงและหนอพยพไปอยทอน และไมมพนทปาของชมชนเพอการอนลกษณ พนทปาเปลยนเปนพนททำาการเกษตร เชน ขาว ออย ขาวโพด มนสำาประหลง และปลกตนยคา เปนตน ในพนทชมชนไมมแหลงนำาธรรมชาตขนาดกลางและขนาดใหญ เชน บง เปนตน หนองนำาทเคยปรากฏในหนาฝน เมอเขาสหนาแลงกไมมนำาพอทจะเปนแหลงนำาอาศยของสตวนำาและสตวอพยพ อน ๆ เชน นกนำา นกเปดนำา อพยพ เปนตน สวนใหญสตวอพยพจะพากนอพยพไปยงอางเกบนำาคลองสามสบ (เขาสามสบ) ซงอยหางจากชมชนออกไปประมาณ 6 กโลเมตร มขนาดความจ 5.7 ลาน ลบ.ม ทมความอดมสมบรณ ทงแหลงนำา และปา

2.2.3 สภ�พก�รเปลยนแปลงทมผลกระทบตอชมชนสภาพการเปลยนแปลงดานนเวศวทยาทมผลตอกระทบตอชมชนบาน

หนองโกวทย จากการสำารวจ บรทบของพนทบรเวณรอบชมชน พบวาผลกระทบทชดเจนคอ การเปลยนแปลงจากพนทปาทมความสมบรณในอดตมาเปนพนเพอทำาการเกษตรเชงพาณชย โดการเปลยนสภาพผนปา เปนพนททำานาปลกขาว เพอบรโภคและแบงขายเปนรายไดและทนในการทำาปลกขาวในฤดเพาะปลกตอไป และมการปลกพชเศรษฐกจชนดอนเพมขน เชน ขาวโพดอาหารสตว ออยนำาตาลโรงงาน ไมยคา มนสำาปะหลง ลำาไย เปนตน ทำาใหความอดมสมบรณพนทบรเวณชมชนลดลง สงผลตอการเปลยนวถชวตการทำามาหากนแบบพงพาธรรมชาตของคนในชมชนท

26

สามารถแสวงพช ผก และสตวทมอยในธรรมชาตบรเวณชมชนมาเปนอาหาร เชน เหด ปลา สตวอนๆ โดยปจจบน มจำานวนพชผกและสตวปา ทแหลงอาหารตามธรรมชาตลดลง ดานการเพาะปลกพช เนองจากความอดมสมบรณของแหลงนำาธรรมชาตลดลง ในฤดแลงไมมนำาจากแหลงนำาธรรมชาตมาไวใชเปนนำาเพอการเกษตรในฤดแลง จงทำาการเกษตร เชนปลกขาวไดในเฉพาะฤดฝนเทานน

และจากการขยายตวของชมชน ทำาใหมความตองการพนทเพอเปนทอยอาศยเพมขน ทำาใหพนทภายในชมชนตอขนาดครวเรอนลดลง สงผลกระทบตอพนทสำาหรบการปลกพชผกสวนครว และเลยงสตว เชน ไก เปด เนองจากมพนทจำากดมากขนและชมชนมการขยายตว อกทงยงสงผลกระทบตอการปลกหมอนเพอใชในการเลยงไหม สำาหรบเปนวตถดบในการทอผาของชมชน ซงในอดตการปลกหมอนเลยงไหมถอเปนวถชวตหนงของชมชนบานหนองโกวทย เปนผลกระทบทไดรบจากการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทกระทบตอชมชน

จากการศกษาสำารวจขอมลดานสภาพแวดลอม โดยใชแบบสอบถามขอมลชมชน (ครวเรอน) จำานวน 65 ครวเรอน ผลการศกษาสำารวจดงน

- ครวเรอนมความมนคงในทอยอาศย ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- ครวเรอนมบานทมสภาพคงทนถาวร หรอไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- ครวเรอนมนำาสะอาดสำาหรบดมและบรโภคเพยงพอตลอดป อยางนอยคนละ 5 ลตรตอวน หรอไม

มเพยงพอ จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมเพยงพอ จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

27

- ครวเรอนมนำาใชเพยงพอตลอดป อยางนอยคนละ 45 ลตรตอวน (ประมาณ 2 ป บ) หรอไม

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- สภาพในบานสะอาด หองนอนลมพดผานสะดวก ไมมฝนละอองและกลนเหมนอบชน ทหลบนอนขาวของเครองใชสะอาด มการจดเกบเปนระเบยบ ไมรกรงรง

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มทประกอบอาหารสะอาดเปนระเบยบ มตกบขาวหรอฝาช มอปกรณลางมอทใชงานไดด (เชน สบหรอนำายาลางจาน) และมการกำาจดไขมนกอนลาง

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มทเกบนำาสะอาดเพอการอปโภคบรโภคสภาพด มฝาปด ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการกำาจดสตว แมลงทเปนพาหะนำาโรค ไดแก ยงลาย หน แมลงวน แมลงสาบ ไมพบแหลงเพาะพนธและทหลบซอนอาศยภายในบานหรอบรเวณบาน

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการจดการขยะ ดงน- มอปกรณ อาท ไมกวาด ถงขยะ ถงใสขยะ

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการคดแยกขยะออกเปน 4 ประเภท (ของเสยอนตราย, ขยะรไซเคล, เศษอาหาร, ขยะอนๆ)

28

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการกำาจดขยะ เชน สงให อปท. กำาจด หรอการฝงหลม ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มรองระบายนำาอยในสภาพด ไมมแหลงนำาขงในบาน และไมมการปลอยนำาเสยลงแหลงนำาสาธารณะ

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มสวมใชทมสภาพแขงแรงใชงานไดสะอาด มการระบายอากาศทด ไมมการแตกราวทหวสวม พนทถงสวม และฝาปด และมอปกรณทำาความสะอาด

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการจดเกบและแยกสารเคมทเปนอนตรายออกจากเครองใชอนๆ โดยจดใหเปนระเบยบและวางใหพนมอเดก

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มเสยงดง อาจสงเกตจากคนทยนหางกน 1 เมตร พดคยกนแลวคนฝายหนงไมไดยนวาอกฝายพดอะไร หรอ ความรสกของบคคลวามเสยงดงเกดขนจากสภาพปกตของพนทนนๆ

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มความสนสะเทอน โดยจากความรสกหรอการสนไหวของวสด หรอภาชนะ สงของตางๆ ในครวเรอน

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

29

- มฝนละออง (1) ฝนขนาดใหญ โดยการมองดวยตาเปลา (2) ฝนขนาดเลกสงเกตจากการสะสมของฝนบนพนผวหนาของภาชนะ อปกรณ เครองใชภายในบาน

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มกลนเหมนทรสกไมสบาย (โดยสอบถามจากความรสกสมผสของบคคลตงแต 3 คนขนไป) เชน วงเวยนศรษะ คลนไส ทำาใหเกดความวตกกงวลรสกอดอด เครยด เปนตน

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มนำาเสย โดยการสงเกตจากกลนและสทผดไปจากธรรมชาต ไมถกรบกวน

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มขยะหรอของเสยอนตราย (หลอดไฟ กระปองสเปรย ถานไฟฉาย ฯลฯ)โดยการมองเหนหรอสงเกต เชน ปรมาณขยะลนจากภาชนะรองรบขยะกลนเหมนจากขยะ ของเสยอนตรายไมมการแยกทงอยางถกตอง

ไมถกรบกวน จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ถกรบกวน จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- ครวเรอนตงอยใกลแหลงใดแหลงอตสาหกรรม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ครวเรอนมการปองกนอบตภยและภยธรรมชาตอยางถกวธ - มการปองกนอบตภยเมอขบขยานพาหนะ

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการปองกนอบตภยเมอใชเครองใชไฟฟา ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

30

- มการปองกนอนตรายหรออบตเหตจากการประกอบอาชพเชน ปฏบตตามคำาแนะนำาในการใชสารเคมการใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล(การสวมแวนตาหนากากหรอผาปดจมก ถงมอยาง ฯลฯ)

ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- มการเตรยมความพรอมเพอรบมอกบภยธรรมชาต ม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)ไมม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนประสบภยธรรมชาต ประสบภย จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)ไมประสบภย จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา มคนในครวเรอนทไดรบ ความเจบปวยจากการทำางาน จนเปนเหตใหตองหยดงาน หรอไม

ม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)ไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนน มคนถกฆาตาย หรอไม ม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)ไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนน มคนถกทำารายรางกาย กระทำาอนาจารขมขน กระทำาชำาเรา หรอไม

ม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0) ไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนน มคนถกประทษรายตอทรพย (ลกทรพย วงราวทรพย ปลนทรพย หลอกลวงใหเสยทรพย

ม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)ไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนน ถกบกรกทอยอาศย หรอไม 31

ถกบกรก จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)ไมถกบกรกจำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)

- ในรอบปทผานมา ครวเรอนน มอาชญากรรมอนๆ ทเกยวกบชวตและทรพยสน อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ม จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

ไมม จำานวน 65 ครวเรอน(รอยละ 100)- ทกคนในครวเรอนทดมสรา

ไมดมสราทกคน จำานวน 30 ครวเรอน(รอยละ 46)ดมสรา จำานวน 35 ครวเรอน(รอยละ 54)- ตำากวา 15 ป ไมม- 15-19 ป ไมม

- 20 ปขนไป จำานวน 50 คนครวเรอนทมสมาชก 20 ปขนไป ดมสรา 1 คน จำานวน

23 ครวเรอน (รอยละ 66)ครวเรอนทมสมาชก 20 ปขนไป ดมสรา 2 คน จำานวน

6 ครวเรอน (รอยละ 17)ครวเรอนทมสมาชก 20 ปขนไป ดมสรา 3 คน จำานวน

6 ครวเรอน (รอยละ 17)- ทกคนในครวเรอนน สบบหร (ยาสบ ยาเสน หรอยามวน)

ไมสบบหรทกคน จำานวน 34 ครวเรอน(รอยละ 52)

สบบหร 37 คน จำานวน 31 ครวเรอน(รอยละ 48)- ครวเรอนทมสมาชก สบบหร 1 คน จำานวน 25 ครวเรอน

(รอยละ 80)- ครวเรอนทมสมาชก สบบหร 2 คน จำานวน 6 ครวเรอน

(รอยละ 20)

32

3. ขอมลด�นสภ�พพนฐ�นด�นเกษตรกรรม ก�รปลกพช ก�รใชแรงง�น ชนด จำ�นวน เหตผลก�รปลกพช ปญห�ด�นก�รเลยงสตว ก�รกระจ�ยผลผลต และก�รตล�ด3.1 ปฏทนก�รปลกพช และก�รใชแรงง�น พชหลก พชรอง ในชมชน ประวตก�รปลกเตรยมดน วธก�รปลกก�รบำ�รงรกษ�

จากการศกษาสำารวจบรบทชมชนบานหนองโกวทย ภายในชมชนมการประกอบอาชพเกษตรกรรม การปลกพช เลยงสตว การประกอบอาชพรบจาง รานคาปลกและรานคา และการรวมกลมทอผาขาวมา และการดำารงชพตามวถดงเดมของคนในชมชนแบบพงพาธรรมชาต ในแตละชวงฤดกาล ตามตางรางดงน

ตารางท 1 ปฏทนการผลตและการประกอบอาชพ

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ษ.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ค.

ธ.ค.

ทำานา/ปลกขาว

มนสำาปะหลงขาวโพด

ปลกไมยคายางพารา

ลำาใยเพาะเหดฟาง

เลยงไกเลยงปลา

เลยงหอยขมเลยงเปดลกจางโรงงาน

33

รานคาปลกรานขายอาหารทอผาป นโองรบจาง

จากตารางปฏทนการผลตและการประกอบอาชพ บานหนองโกวทย ในชมชนมการประกอบอาชพดานเกษตรกรรม ไดแก การทำานาปลกขาว ตงแตงเดอนพฤษภาคมจนถงเดอนตลาคม การปลกมนสำาปะหลง เกษตรกรบางคนมการเตรยมดนและเรมปลกทอนมนสำาปะหลง หลงจากฝนหยดตก ตงแตเดอนพฤศจกายนจนถงเมษายน เปนชวงเกบเกยวผลผลต การปลกขาวโพด เกษตรกรในชมชนทปลกขาวโพด มชวงการเพาะปลกและเกบเกยวผลผลตตงแตเดอนพฤศจกายนจนถงเดอนมนาคม การผลตและการประกอบอาชพของคนในชมชนทมตลอดทงปไดแก การปลกยคา การเพาะเหดฟาง การเลยงไก การเลยงปลา การเลยงหอยขม การเลยงเปด การประกอบอาชพลกจางโรงงาน รานคาปลกในชมชน รานขายอาหารในชมชน การทอผาขาวมา การป นโอง และการรบจางทวไป ขอมลอนๆ ทเกยวของกบการประกอบอาชพ เชน

- กลมทอผาขาวมา ไดรบรองมาตรฐานสนคาผลตภณฑชมชน (OTOP)

- การทอผา มการใชดายสำาเรจรป แทนการปลกหมอนเลยงไหม- การทอผา อนรกษรปแบบการทอผาดวยมอเทคนคการทดโบราณ

กโบราณ เทคนคโบราณ - กวา 80% ของประชาชนในพนทไมมทดนทำากนเปนของตนเอง- การรวมกลม เชน ธนาคารขาว / โรงสขาวชมชน / โรงนำาดมชมชน

/ กลมทอผาขาวมา

34

นอกจากการประกอบอาชพหลกแลว ในชมชนยงมวถชวตการทำามาหากนดงเดมแบบพงพาธรรมชาต ทเปนแหลงอาหารและเปนแหลงสรางรายไดใหกบคนในชมชน วถการทำามาหากนดงเดมแบบพงพาธรรมชาตเปนวถชวตทคนในชมชนเคยปฏบตกนมาในอดตโดยปจจบนยงคงมวถชวตทพงพาธรรมชาต ถงแมสภาพสงแวดลอมธรรมชาตจะเปลยนแปลง แตกยงมวถชวตดงเดมคงเหลออย

ภาพท 15 ปฏทนฤดกาลอาชพ บานหนองโกวทย

จากภาพแสดงการเพาะปลกพชและการหาเลยงชพตามวถชวตของคนในชมชนแบบพงพาธรรมชาต ในแตละชวงฤด เชน ในเดอนมกราคมและกมภาพนธ เปนชวงทในชมชนเรมการปลกมนสำาปะหลง ปลกขาวโพดเลยงสตว และปลกผกสวนครว เดอนมนาคม เปนชวงแหลงนำาลดระดบลง มการหาปลา หอยขม จากแหลงนำาธรรมชาต บอนำาทขดไวในพนทการเกษตรตางๆ เดอนเมษายนเปนชวงฤดแลง ชาวบานออกหาไขมดแดงทงเพอเปนอาหารและจำาหนวยสรางรายไดในราคากโลกรมละ 200-300 บาท และผกหวานทเกบไดจากปามาจำาหนวยในราคากำาละ 10-20 บาท เดอนพฤษภาคม เรมมฝนตกลงมาชวงตนฤดฝน ชาวบานในชมชนออกหาขดปนามาเปนอาหารและจำาหนายไดเชนกน นอกจากนยงมการจบสตวนำาขนาดเลกเชน

35

กบลกออด กงฝอย เปนตน เดอนมถนายนเปนชวงฤดเรมทำานาปลกขาวแลว ชาวบานยงออกจบสตวเชน ปลา กบ และเกบเหดในฤดฝนมาจำาหนายในชมชนและชมชนใกลเคยงเปนรายได เดอนตลาคมภายหลงการเกยวขาว เกษตรกรในชมชนมการปลกพชถวเหลอ และผกสวนครว หาปลา และดกจบหนนา แมลง เชนตกแตน จงหรด ในธรรมชาตจำาหนายเปนรายไดเปนตน

พชหลกทมการปลกในชมชน หลก ๆ คอ ขาวนาป พชรองคอ ขาวโพดอาหารสตว ออย มนสำาปะหลง ยางพารา ไมผล มพนทในการทำานาในชมชม 1,173 ไร ซงอยนอกเขตชลประทาน

ตารางท 2 ขอมลดานการเกษตร บานหนองโกวทย

ประเภทของก�รทำ�ก�รเกษตร จำ�นวน

ทำานา  

ในเขตชลประทาน 

 0 ครวเรอน 0 ไร

นอกเขตชลประทาน 

85 ครวเรอน1,173 ไร

ทำาสวน  

ไมผล 

1 ครวเรอน14 ไร

ยางพารา 

1 ครวเรอน13 ไร

ทำาไร   

ไรออย 

3 ครวเรอน42 ไร

ไรขาวโพด 

7 ครวเรอน69 ไร

ไรมนสำาปะหลง 

1 ครวเรอน12 ไร

ทมา : แผนพฒนาทองถนสป (พ.ศ.2561- 2564) งานวเคราะหนโยบายและแผน องคการบรหารสวนตำาบล เขาสามสบ (2561.)

36

ขาวซงเปนพชหลกทปลกมากในชมชน วธการทำานาปลกขาวของคนในชมชนมเปลยนแปลงจากการทำานาปลกขาวโดยวธการไถและปกดำาตนขาว โดยใชแรงงานคนในการทำานาปลกขาวตลอดจนสนสดกระบวนการเกบเกยว มาเปนวธการทำานาโดยการไถหวานเมลดขาว และเกบเกยวโดยใชรถเกยวขาวเปนเครองมอในการเกยวขาว ซงสงผลทงทางบวกและทางลบ ทางบวกคอทนแรง ลดขนตอนในการทำานา และประหยดเวลาในการทำานา เนองจากเกษตรกรททำานาสวนใหญวยชวงวยสงอาย สภาพรางกายและพละกำาลงไมเออตอการทำานาแบบการไถและปกดำาตนขาว แตมความรและเชยวชาญในวธและขนตอนการทำานาเปนอยางด ทางลบคอ เกษตรกรมตนทนในการทำานาเพมขน เชน ตนทนในการจางรถไถพวน ตนทนในการจางรถไถหวาน ตนทนในการจางรถเกยวขาว ซงเปนรายจายเงนสดเพมขน จากเดมทเปนการไถพวนและไถเตรยมดนปลก ถาลงมอทำาเองทมตนทนคอคานำามนดเซล และสามารถประหยดคาแรงโดยใชแรงงานตวเอง ถงแมจะเปนตนทนทางเศรษฐศาสตร แตเปนตนทนทมไดมการจายเปนเงนสด เกษตรกรไมตองจายเปนเงนสดทำาใหมเงนสดเหลอใชจายในมอเพมขน แตกแรกมาดวยความออนลาออนเพลยและความเหนอยลาจากการทำานา

3.2 ปญห�ด�นก�รปลกพช ปญห�ด�นก�รเลยง ปญห�ด�นก�รประกอบอ�ชพ ผลผลตทไดรบ ก�รกระจ�ยผลผลต ก�รแปรรป และก�รตล�ด

จากการศกษา ในชมชนบานหนองโกวทย มการปลกพชเศรษฐกจ เชน ขาว ขาวโพด มนสำาปะหลง ยางพารา ออยโรงงาน และการเพาะเหดฟาง (แบบคอนโด) ขอมลจากการสมภาษณและสนทนากบคนในชมชน เกยวกบปญหาในการทำาเกษตรกรรม ดงน

ตารางท 3 ปญหาดานการเกษตร บานหนองโกวทย

ก�รประกอบอ�ชพ

ปญห�ด�นก�ร

ผลต

ปญห�ด�นก�รกระจ�ย

ผลผลต

ปญห�ด�นก�รแปรรป

ปญห�ด�นก�รตล�ด

ปญห�อนๆ

37

ด�นเกษตรทำานา/ปลก

ขาว- ตนทนการผลตสงขน ไดแก คาจางไถ คาปย คาเมลดพนธคาจางรถเกยวขาว คายาฆาหญา คาสารเคมบำารงโดยสวนใหญเปนคาใชจายในขนการผลต เนองจากเกษตรททำานามอายมากขน- ตองพงพานำาฝนตามฤดกาล

-ไมม -ไมม -ไมม -ราคาขาว-คาจางแรงงานสงขน-ฝนทงชวง-ความอดมสมบรณของดนลดลง-โรคราดำาและวชพชในนาขาว

มนสำาปะหลง

- ตนทนการผลตสงขน ไดแก คาจางไถ คาปย คาทอนพนธ คาจางแรงงานปลก/เกบ คายาฆาหญา คา

-ไมม -ไมม -ไมมมแหลงรบซอ

ผลผลต

-ราคารบซอไมแนนอน-การจดหาแรงงาน-ความอดมสมบรณของดนลดลง-โรคเชอราและเพลยแปงในมน

38

สารเคมบำารง โดยสวนใหญเปนคาใชจายในขนการผลต

สำาปะหลง

ตารางท 3 ปญหาดานการเกษตร บานหนองโกวทย (ตอ)

ก�รประกอบอ�ชพ

ปญห�ด�นก�ร

ผลต

ปญห�ด�นก�รกระจ�ย

ผลผลต

ปญห�ด�นก�รแปรรป

ปญห�ด�นก�รตล�ด

ปญห�อนๆ

ด�นเกษตร

ขาวโพด - ตนทนการผลตสงขน ไดแก คาจางไถ คาปย คาเมลดพนธ คาจางแรงานปลก/เกบ คายาฆาหญา คาสารเคมบำารง โดยสวนใหญเปนคาใชจายในขนการผลต-ขาดแคลนนำาเพอใชในการเพาะปลก

-ไมม -ไมม -ไมมมแหลงรบซอ

ผลผลต

-ราคารบซอไมแนนอน-การจดหาแรงงาน-ความอดมสมบรณของดนลดลง-โรคและเชอราในขาวโพด

ไมยคา - ตนทนการผลตสงขน ไดแก

-ไมม -ไมม -ไมมมแหลงรบซอ

ผลผลต

-ราคารบซอไมแนนอน-ความอดม

39

คาจางไถพวนดน คาปย คาตนพนธ คาจางแรงานปลก/เกบ คายาฆาหญา -ขาดแคลนนำาเพอใชในการบำารงรกษา

สมบรณของดนลดลง

ลำาใย - ตนทนการผลตสงขน ไดแก คาปย คาจางแรงานปลก/เกบ คายาฆาหญา คาสารเคมบำารง คาไฟฟา คานำามน-ขาดแคลนนำาเพอใชในการบำารงรกษา

-ไมม -ไมม -ไมม -ราคารบซอไมแนนอน-ความอดมสมบรณของดนลดลง-การจดหาแรงงาน-การใชสารเคม

เพาะเหดฟาง

- เชอราปนเป อน- การจดการโรงเรอน- การเพาะเชอเหด

-ไมม -ไมม -ไมม -การขาดองคความรในการจดการโรงเรอน

ยาพารา - ตนทนการผลตสงขน ไดแก

-ไมม -ไมม -ไมม -ราคารบซอตกตำา

40

คาปย คาจางแรงาน คาสารเคมบำารง คาไฟฟา คานำามน

ปญหาโดยรวมดานการเกษตรของชมชนบานหนองโกวทย สวนใหญเปนปญหาดานตนทนการผลตทเพมขน ผลจากคาแรง คาวสดและสารเคมทมราคาเพมขน คาจางเครองจกรการเกษตรทเพมขน ประกอบกบสภาพภมประเทศทตงอยหางจากแหลงนำาธรรมชาต และตองพงพานำาฝนตามฤดการเพอใชในการเพาะปลกดานเกษตร ทำาใหเพาะปลกพชในฤดฝนเทานน สวนฤดแลงกประสบปญหาการขาดแคลนนำาใชในการเกษตร ปญหาดานการกระจายผลผลต ปญหาดานการแปรรป และปญหาดานการตลาด สวนใหญไมคอยมปญหาเนองจากมแหลงรบซอผลผลตทอยอำาเภอเมองสระแกว อำาเภอเขาฉกรรจ และอำาเภอวงนำาเยน เปนตน ปญหาอน ๆ สวนใหญคอ ราคารบซอผลผลต ไมแนนอน และราคารบซอตำา รองมาคอ ปญหาดนลดความอดมสมบรณเนองจากขาดการบำารงรกษา และการใชสารเคม รวมถงการปลกพชชำาเปนระยะเวลานาน นอกจากนประชาชนในพนทยงประสบปญหาไมมทดนทำากน ประมาณ 80 เปอรเซนต

ชมชนบานหนองโกวทย มการเลยงสตวเพอการบรโภคในครวเรอนและแบงจำาหนายเปนรายได โดยมปญหาดานการเลยงสตวดงน

ตารางท 4 ปญหาดานการเลยงสตว บานหนองโกวทย

ก�รประกอบอ�ชพ

ปญห�ด�นก�ร

ผลต

ปญห�ด�นก�รกระจ�ย

ผลผลต

ปญห�ด�นก�รแปรรป

ปญห�ด�นก�รตล�ด

ปญห�อนๆ

ด�นก�รเลยงสตว

เลยงไก -คาอาหารเลยงราคาแพง

-ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

41

-ขาดความร ในเลยงไก

เลยงปลา -คาอาหารเลยงราคาแพง

-ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

เลยงหอยขม

-ขาดความร ประสบการณในการเพาะเลยง

-ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

เลยงเปด -คาอาหารเลยงราคาแพง

-ไมม -ไมม -ไมม -การแหลงอาหารเลยงเปดในฤด

แลง

ปญหาดานการเลยงสตวของชมชนบานหนองโกวทย สวนใหญคอปญหาดานตนทนการผลตเกยวกบคาอาหารเลยงสตว ทมราคาสงและมความจำาเปนทตองจดหาเพอการเลยง เนองจากแหลงอาหารสำาหรบสตวเลยงในพนทจะมความอดมสมบรณนอยในฤดหนาวและฤดแลง เกดการขาดแคลน จำาเปนตองซอ การเลยงสตวในชมชนสวนใหญ ไดแก ไก เปด ปลา เปนตน โดยสวนใหญเลยงเพอการบรโภคในครวเรอนและแบงขาย จงทำาใหไมคอยประสบปญหาดานการกระจายผลผลต การแปรรป และการตลาด

นอกเหนอจากการประกอบอาชพดานเกษตรกรรมแลว ประชาชนของชมชนบานหนองโกวทย มการประกอบอาชพอน ๆ ไดแก ลกจางโรงงาน เชน โรงงานอาหารสตว โรงงานแปรรปผลผลตทางการเกษตร โรงงานนำาตาล โรงงานเยบผา เปนตน และลกจางหางรานในตลาดอำาเภอเขาฉกรรจ อำาเภอเมองสระแกว และประกอบอาชพสวนตวเชน รานคาปลกในชมชน รานจำาหนายอาหารในชมชน รบจางทวไป อาชพทสรางชอเสยงใหกบชมชน ไดรบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน ของสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม รวมถงรางวลชนะเลศผลตภณฑระดบจงหวดของจงหวดสระแกว คอ การทอผาขาวมา โดยมการ

42

รวมเปนกลมทอผาขาวมา เปนผลตภณฑและสนคาทมชอเสยงของชมชน จากการศกษาพบปญหาของการประกอบอาชพดงทกลาวมาดงน

ตารางท 5 ปญหาดานการประกอบอาชพ บานหนองโกวทย

ก�รประกอบอ�ชพ

ปญห�ด�นก�ร

ผลต

ปญห�ด�นก�รกระจ�ย

ผลผลต

ปญห�ด�นก�รแปรรป

ปญห�ด�นก�รตล�ด

ปญห�อนๆ

ด�นก�รประกอบอ�ชพ

ลกจาง -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม -คาใชจายในการเดนทาง-ระยะทาง-คาจางและสวสดการนอย

รานคาปลก -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

รานขายอาหาร

-ไมม -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

ทอผาขาวมา

-สมาชกกลมทอผาขาวมามอายมากขน เปนผสงอายเรมมปญหาสขภาพดานรางกาย ทไมสมบรณ ทำาใหไมสามารถนงทอผาเปนเวลานาน

-ไมม -ไมม -ไมม -การพฒนาลวดลายผามดยอมทเปนเอกลกษณของชมชน

43

ตดตอกน เกดอาการปวดเกรงของกลามเนอแขนขา และการกดทบบรเวณกนทเกดจากการนงเปนระยะเวลานาน

ป นโอง -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม

รบจาง -ไมม -ไมม -ไมม -ไมม -คาใชจายในการเดนทาง-คาจางและไมมสวสดการ

ปญหาดานการประกอบอาชพของชมชนบานหนองโกวทย ดานอาชพ ลกจาง และรบจางทวไป เนองจากไมมรถโดยสารประจำาทางและรถโดยสารสาธารณะวงผานหรอใหบรการ ประชาชนสวนใหญตองเดนทางเพอไปทำางานดวยรถมอเตอรไซค รถยนตสวนตว ทงไปและกลบเปนระยะทางทไกล ทำาใหมคาใชจายในการเดนทาง และไมไดรบการดแลสวสดการจากนายจาง เนองจากเปนการรบจางทวไป

ดานรานคาปลกและรานอาหารในชมชน เปนรานขนาดเลกโดยใชพนทหนาบานทตดถนนในชมชนเปนหนาราน มเพยงปญหาดานการเงนเลกนอย คอ ลกคาบางคนไมไดซอสนคาเปนเงนสดขอตดหนคาสนคาไวกอน เมอไดเงนจากการทำางานหรอรบจางแลวจงนำามาชำาระหนคาสนคาทซอหาไปบรโภคกอน ทำาใหมเงนทนหมนเวยนในการซอสนคาทดแทนสนคาทขายไปลดลง แตเนองจากเปนบรบทปกตของชมชนและเออเฟ อชวยเหลอซงกนและกนของคนในชมชน

44

ดานอาชพภมปญญาป นโอง เปนภมปญญาทองถนของชมชนบานหนองโกวทย ในการป นโองเพอบรรจนำาไวใชในครวเรอน จากการศกษาสมภาษณ เปนการปนตามคำาสงซอของลกคา เมอลกคามความตองการคอยดำาเนนการป น เสรจแลวจงแจงลกคามารบหรอนำาสงตามตกลงกน และสวนหนงกมการป นโองขนาดเลกเพอรอจำาหนายใหกบลกคา ซงมการเพอรอจำาหนวยจำานวนนอย จงไมประสบปญหาดานการผลต และการตลาด

ดานกลมอาชพทอผาขาวมา ในอดตมหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนตาง ๆ หลายหนวยงานไดเขามาสงเสรมและพฒนาการทอผาขาวมา การแปรรปผลตภณฑ จนผลตภณฑไดรบความนยมและรบรองมาตรฐานผลตภณฑ และตราสนคา OTOP ทมชอเสยงของชมชนบานหนองโกวทย แตเนองจากสมาชกของกลมทอผาขาวมา สวนใหญเปนสตรสงอาย ตงแต 50 - 60 ปขนไป เรมมปญหาสขภาพดานรางกายทไมสมบรณแขงแรง และบางคนมโรคประจำาตว เชน เบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเสนเลอดสง และสภาพรางกายทไมสมบรณของผสงอายเปนตน ทำาใหรายกายเกดความเจบปวยไดงายและไมสามารถนงทอผาเปนเวลานานตดตอกน เกดอาการปวดเกรงของกลามเนอแขนขา อาการปวดหลง และการกดทบบรเวณกนทเกดจากการนงเปนระยะเวลานาน จนไมสามารถนงทอผาได และพกอาชพเปนระยาเวลานายจนกวาจะแขงแรงพอทำาการทอผาได เปนตน

4. ขอมลด�นประช�กร4.1 จำ�นวนครวเรอน จำ�นวนประช�กร เพศ อ�ย ขอมลตามทะเบยนราษฎร อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ เปนตำาบลเขตชนบท มการยายถนฐานมบอยครง มประชากรทอาศยอยในตำาบลรวมทงสนจำานวน 8,202 คน เฉลยความหนาแนนของประชากร 80 คน/ตารางกโลเมตร (ขอมล ณ เดอน ตลาคม พ.ศ. 2559) ตามตารางแสดงจำานวนประชากรตำาบลเขาสามสบ ประจำาป 2559 ดงน

45

ตารางท 6 จำานวนประชากรในเขตปกครองพนทตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว

ลำ�ดบท

บ�น หมทจำ�นวนต�มทะเบยน

ร�ษฎร จำ�นวนครวเรอน

ช�ย หญง รวม1 บานโคกมน 1 202 229 431 1262 บานขอนขวาง 2 294 298 592 174

3 บานคลองสบสาม

3 439 448 887 361

4 บานเขาสามสบ

4 273 248 521 211

5 บานพวงนมต 5 334 321 655 233

6 บานเนนตะแบก

6 439 439 878 243

7 บานหนองโกวท

7 198 180 378 98

8 บานหนองคม 8 434 402 836 219ทมา : แผนพฒนาทองถนสป ( พ.ศ. 2561 – 2564 ) ขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบตารางท 6 จำานวนประชากรในเขตปกครองพนทตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขา

ฉกรรจ จงหวดสระแกว

ลำ�ดบท

บ�น หมทจำ�นวนต�มทะเบยน

ร�ษฎร จำ�นวนครวเรอน

ช�ย หญง รวม

9 บานโคกมะกอก

9 277 268 545 151

10 บานนำาออม 10 206 198 404 96

46

11 บานฝงคลอง 11 249 264 513 16212 บานสขสำาราญ 12 364 347 711 22213 บานจดสรร 13 417 434 851 228

  รวม 13 4,126

4,076

8,202 2,524

ทมา : แผนพฒนาทองถนสป ( พ.ศ. 2561 – 2564 ) ขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

จากตารางขอมล บานหนองโกวทย หมท 7 มจำานวนประชากร 378 คน แบงเปนเพศชาย จำานวน 198 คน (รอยละ 52 ) เพศหญง 180 คน (รอยละ 48) มบานเรอนจำานวน 98 ครวเรอน ประชาชนในพนทสวนใหญมเชอชาตและสญชาตไทย โดยยายถนฐานมาจากจงหวดทางภาคอสาน เชน จงหวดอดรธาน จงหวดขอนแกน จงหวดสกลนคร และจงหวดปราจนบร มประเพณวฒนธรรมของชมชนตามประเพณทางภาคอสานของทองถนเดมทยายถนมาปฏบตและสบทอดในชมชน

จากการศกษาโดยใชแบบสอบถามขอมลชมชน (ครวเรอน) จำานวน 65 ครวเรอน พบวา มครวเรอนทอาศยในชมชนตงแตดงเดม จำานวน 40 ครวเรอน (รอยละ 62 ) และยายมาจากททอน จำานวน 25 ครวเรอน (รอยละ 38 ) ครวเรอนทยายมาจากทอน มระยะเวลาอยอาศยดงน

0 – 10 ป จำานวน 4 ครวเรอน ( รอยละ 16 )11 – 20 ป จำานวน 7 ครวเรอน ( รอยละ 28 )21 – 30 ป จำานวน 7 ครวเรอน ( รอยละ 28 )31 – 40 ป จำานวน 7 ครวเรอน ( รอยละ 28 )>40 ป จำานวน 0 ครวเรอน ( รอยละ 0 )

โดยมความคดเกยวกบการอาศยอยในชมชนในอนาคต ดงนคดจะยาย จำานวน 1 ครวเรอน ( รอยละ 2 )ไมคดจะยาย จำานวน 62 ครวเรอน ( รอยละ 95 )ไมแนใจ จำานวน 2 ครวเรอน ( รอยละ 3 )

47

5. ขอมลด�นส�ธ�รณปโภคของหมบ�น5.1 ก�รคมน�คม ก�รตดตอสอส�รภ�ยในและภ�ยนอกหมบ�นตารางท 7 การคมนาคม พนทตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวด

สระแกว

หมท

ถนนคสล. ถนนแอสฟสทตก/แคปซล

ถนนลกรงร�ง/รองระบ�ยนำ�

ส�ย

คว�มย�วรว

ม(เมตร)

ส�ย

คว�มย�วรว

ม(เมตร)

ส�ย

คว�มย�วรว

ม(เมตร)

ส�ย

คว�มย�วรว

ม(เมตร)

1 4 1,490 1 2,250 4 4,380 - -2 3 1,060 - - 3 8,220 1 2003 5 6,358 - - 5 3,960 1 4004 2 280 1 13,000 2 5,090 - -5 4 2,505 2 3,300 4 12,590 1 2036 2 380 - - 3 4,490 - -7 7 1,460 - - 4 4,445 - -8 6 1,215 - - 2 2,300 - -9 2 1,310 - - 2 1,370 - -10 3 830 - - - - - -11 4 1,575 - - 2 3,625 - -12 3 1,575 - - 4 9,870 - -13 4 1,963 - - 2 2,337 - -สรป

39

21,226

4 18,550 37

62,677

1 603

48

ทมา : แผนพฒนาทองถนสป ( พ.ศ. 2561 – 2564 ) ขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

ขอมลตารางเปนขอมลการคมนาคม ในพนทตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว ดานคมนาคมและระบบระบายนำา ประกอบดวยถนนคอนกรตเสรมเหลก (คสล.) ถนนลาดยางมะตอย (ถนนแอลฟลทตก) ถนนลกรง และระบบรองระบายนำา โดยชมชนบานหนองโกวทยมถนนคอนกรตเสรมเหลก (คสล.) จำานวน 7 สายมความยาวรวมเปนระยะทาง 1,460 เมตร เชอมตอจากชมชนบานพรสวรรค หมท 8 ตำาบลเขาฉกรรจ อำาเภอเขาฉกรรจ และสนสดทซมประตทางเขาชมชนดานทศตะวนออก รวมถงถนนคอนกรตเสรมเหลก (คสล.) ของถนนซอยในชมชน และถนนลกรงจำานวน 4 สาย มความยาวรวมเปนระยะทาง 4,445 เมตร เปนเสนทางถนนลกรงทคมนาคมสญจรไปยงทศเหนอของชมชน เชอมตอถงชมชนบานคลองสบสาม หมท 3 ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ และทศใตของชมชน เชอมถงชมชนบานดอนดนแดง หมท 5 ตำาบลคลองหนปน อำาเภอวงนำาเยน โดยในชมชนยงไมมถนนลาดยางมะตอย (ถนนแอลฟลทตก) และระบบรองระบายนำาในชมชน

ดานการตดตอสอสาร ภายในชมชนไมมโทรศพทสาธารณะไวบรการ ในอดตครวเรอนทพอมฐานะทางเศรษฐกจกมระบบโทรศพทบานไวใชในการตดตอสอสาร แตปจจบนประชาชนในชมชนจะมโทรศพทเคลอนทสวนบคคล หรอ โทรศพทมอถอแบบตาง ๆ ใชทกครวเรอน ทำาใหไมมปญหาในการตดตอสอสารจากการทไมม ระบบและเครองมอสอสารใชงาน

5.2 ก�รมไฟฟ�ใชในชมชนและก�รเปลยนแปลงทมตอชมชนขอมลทไดจาการศกษา Time Line บานหนองโกวทย เรมมไฟฟาใช

ในหมบาน เมอป พ.ศ. 2527 เปนตนมา ปจจบนมไฟฟาใชครบทกครวเรอน การทชมชนมไฟฟาใช ทำาใหคนในชมชนไดรบความสะดวกดานคณภาพการใชชวตประจำาวนและความเปนอยทสะดวก เปนลกษณะการใชประโยชนจากไฟฟาเพอสรางประโยชนในการชวตประจำาวนของแตละครว

49

เรอนเทานน การใชไฟฟาดานการเกษตรเชน ใชเปนพลงงานสำาหรบสบนำาเพอการปลกผกสวนครว และพชอนๆ ทใกลบรเวณทอยอาศย และมการใชไฟฟาในเชงการผลตสนคาและบรการในชมชนคอ โรงผลตนำาดม และ โรงผลตนำาแขง เพอบรโภคและจำาหนายในชมชน นอกจากนยงเปนปจจยสนบสนนระบบเครองกระจายเสยงภายในชมชน ทำาใหสามารถแจงขอมลและขาวสารตาง ๆ ทเปนประโยชนใหกบประชาชนในชมชนไดรบรขาวสารทจำาเปนและมประโยชน อกทงยงมไฟสองสวางรมถนนในชมชน เพอใหอำานวยความสะดวกในการเดนทางในกลางคนและสรางความรปลอดภย

5.3 ก�รมประป�หมบ�นและก�รเปลยนแปลงทมตอชมชน ขอมลทไดจาการศกษา Time Line บานหนองโกวทย เรมมไฟฟาใช

ในหมบาน เมอป พ.ศ. 2544 เนองจากชมชนบานหนองโกวทย ตงอยในภมประเทศทหางไกลและไมมแหลงนำาธรรมชาต โดยแหลงนำาธรรมชาตทใกลทสดคอ คลองสบสาม และอางเกบนำาเขาสามสบ อยหางจากชมชน 2-6 กโลเมตร ตามลำาดบ และตงอยนอกเขตชลประทานของอางเกบนำาเขาสามสบ การมระบบประปาในหมบาน จงเปนทมคณและประโยชนตอประชาชรทอาศยอยในชมชน มการใชประโยชนจำานำาประปาเชน ใชในการอปโภคตาง ๆ การเลยงสตว เชน เปดและไก และปลกพชผกสวนครว เปนตน สวนแหลงนำาเพอการปลกพชไรและทำาสวนจะไดจากการขดสระนำาในพนทททำาสวนหรอในไรนา แตตอมาประมาณป พ.ศ. 2557 ระบบประปาของหมบานเกดการชำารด ไมสามารถใชในการผลตนำาประปาสำาหรบชมชนได เนองจากการขาดงบประมาณในการบำารงซอมแซมรกษาระบบประชา ทใหชมชนไมมนำาประปาไวใช ประชาชนในชมชนจงแกปญหาการขาดแคลนนำาประชาโดยขออนญาตขอเจาะนำาบาดาล เพอใชในการอปโภคบรโภค โดยปจจบน (พ.ศ. 2562) มการใชนำาบาดาลทกครวเรอน

5.4 ก�รเข�ถงอนเตอรเนตและก�รใชประโยชนจ�กอนเตอรเนต การใชอนเตอรของประชาชนในชมชน เนองจากประชาชนสวนใหญท

อาศยอยในชมชนเปนผสงอาย ทไมมทกษะและไมคอยใชประโยชนของ

50

อนเตอรเนต ครวเรอนทมระบบอนเตอรสวนใหญจะมระบบโทรศพทบานใชงานมากอนหนา แตปจจบน (พ.ศ. 2562) ประชาชนเขาถงอนเตอรเนตผานระบบบรการโทรศพทเคลอนทหรอระบบโทรศพทมอถอทงแบบเตมเงนและแบบรายเดอน ผใชงานสวนใหญ เชน คนหนมสาว และเดกนกเรยนของชมชน ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2561 สำานกงานสถตจงหวดสระแกว สำานกงานสถตแหงชาต ไดสำารวจตดตงจดใหบรการเนตประชารฐ ตามโครงการยกระดบโครงสรางพนฐานโทรคมนาคม เพอขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ หรอโครงการเนตประชารฐ เพอตดตงจดใหบรการสญญาณ WIFI ณ ชมชนบานหนองโกวทย เพอใหประชาชนในชมชนไดเขาถงอนเตอรเนตและไดใชประโยชนจากอนเตอรเนต โดยในพนทตำาบลเขาสามสบทมการตดตงจดบรการเนตประชารฐ ไดแก

ตารางท 8 จดทมการตดตงเนตประชารฐ (WIFI) ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ

ลำาดบ หมบาน มเนตประชารฐ1 หม 1 บานโคกมน ตดตงแลว

2 หม 11 บานฝงคลอง ตดตงแลว

3 หม 12 บานสขสำาราญ ตดตงแลว

4 หม 2 ขอนกวาง ตดตงแลว

5 หม 9 บานโคกมะกอก ตดตงแลว

ทมา : สำานกงานสถตจงหวดสระแกว 2561.

โดยเขตพนทบานหนองโกวทย จะมการดำาเนนการตดตงเนตประชารฐ และใหบรการในรปแบบสญญาณ WIFI สำาหรบประชาชนในพนทชมชนบานหนองโกวทย แลวเสรจในปงบประมาณ 2562

51

ภาพท 16 สำานกงานสถตจงหวดสระแกวลงพนทสำารวจชมชน

จากภาพถายเมอวนท 21 ธนวาคม 2561 บคคลทานทอยดานซายสดของภาพคอ นายสมศกด พระชยรตน ผอำานวยการกลมปฏบตการสถต สำานกงานสถตจงหวดสระแกว และนายนพนธ เกตแกว สถตจงหวดสระแกว หวหนาสำานกงานสถตจงหวดสระแกว ลงพนหารอรวมกบ นางสวรรณะ ประไพ ผใหญบานหมท 7 เพอสำารวจดำาเนนการตดตงจดบรการเนตประชารฐ ณ ชมชนบานหนองโกวทย

6. ขอมลด�นสงคม 6.1 ลกษณะของครอบครว ครอบครวเดยว ครอบครวขย�ย

ลกษณะของครอบครวของแตละครวเรอนในชมชนบานหนองโกวทย มลกษณะของครอบครวแบบทงแบบครอบครวเดยวและครอบครวขยาย โดยลกษณะครอบครวเดยวของครวเรอนในชมชน เปนครอบครวเดยวทยายถนฐานมาจากทอน และทเกดจากสภาพชวต เชน คนในครอบครวเสย

52

ชวต เปนตน ทำาใหจำานวนสมาชกในครอบครวลดลง และจากทเคยเปนครอบครวขยายแตตอมาเมอแตงงานแลวจงแยกออกมาเปนครอบครวเดยว แตกคงสรางบานอยใกล ๆ บดามารดา หรอญาตพนอง ในพนทบาน เปนตน สวนลกษณะครอบครวขยาย ของครวเรอนในชมชน มลกษณะทอยอาศยรวมกนในบานหลงเดยวกบครอบครวเดม เชน ตอเดมหองพกจากบานเดม และลกษณะครอบครวขยายทมบดามารดาและหลานอาศยอยรวมกน มสมาชกบางคนออกไปทำางานในพนตางจงหวด และลกษณะครอบครวขยาย ทสมาชกทกคนอาศยอยในบานเรอนเดยวกน ลกษณะของครอบครวของชมชนบานหนองโกวทยสวนใหญเปนแบบครวเดยวทสามาชกเมอแตงงานแลวแยกครอบครวออกมาแตสรางบานเรอนอยใกลๆ ในพนทครอบครวเดม ลกษณะแบบเครอญาต

6.2 ก�รตดสนใจและก�รจดก�รในครอบครว ก�รเลอกคครองและก�รแตงง�น

การตดสนใจและการจดการในครอบครว มบดาหรอสามเปนหวหนาครอบครว ทมบทบาทในการตดสนใจในการประกอบอาชพ และเปนผนำาครอบครวเปนตวแทนของครวเรอนในการแสดงบทบาทในชมชน สวนมารดาหรอภรรยา มบทบาทในการตดสนใจการบรหารจดการการเงน การใชจาย ของครวเรอน และมบทบาทสำาคญในชมชนดานกลมทอผาขาวมา ภมปญญาทอผา การนวดแผนโบราณ และศลปะการแสดง ประเพณวฒธรรม ซงเปนบทบาทสตรทโดดเดนของชมชนบานหนองโกวทย

ภาพท 17 การตดสนใจและบทบาทสำาคญของสตร บานหนองโกวทย

53

จากภาพแสดงถงบทบาทสำาคญของสตร บานหนองโกวทย ทแสดงถงการตดสนใจและการจดการชมชน

สำาหรบการเลอกคครองและการแตงงาน การเลอกคครองและการแตงงานของคนในชมชนในอดต มทงลกษณะทบดามารดาเปนผพจารณาเลอกผทมความเหมาะสมทจะมาเปนคครองหรอเหนวามความเหมะสมกน และแบบชอบคอพอใจหรอรกใครตกลงพรงใจแตงงานเปนสามภรรยากนเอง สภาพปจจบนชมชนบานหนองโกวทยกไดรบอทธพลคานยมสมยใหมในการเลอกคครอง คอ แบบชอบคอพอใจหรอรกใครกนตกลงพรงใจแตงงานเปนสามภรรยากนเอง ตามอยางของคานยมการแตงงานสมยใหมของสงคมไทยปจจบนสวนใหญทวไป6.3 คว�มสมพนธระหว�งสม�ชกครอบครวซงไปทำ�ง�นทอน เนองจากประชาชนสวนใหญของชมชนบานหนองโกวทยมการยายถนมาจากพนทจงหวดอนเขามาอาศยและตงเปนชมชน ทำาใหประชาชนสวนใหญไมมทดนทำากนเปนของตนเอง ประกอบกบสภาพทางเศรษฐกจและการเงน จงนยมแนะนำาลกหลานของตนใหเดนทางไปทำางานเพอหาเงนในพนจงหวดเศรษฐกจตางๆ เชน ปราจนบร ชลบร ระยอง สมปราการ กรงเทพมหานคร เปนตน ทำาใหรบรสภาพและเขาใจและยอมรบสภาพความสมพนธระหวางสมาชกครอบครวซงไปทำางานทอน ทำาใหความใกลชด ความอบอนลดลง แตถอวาเพอเปนการสรางอนาคตและการเงนทดของครอบครว ทำาใหสมาชกไดพงพาอาศยและมรายไดมาใชจายในชวตประจำาวน

6.4 ระบบเครอญ�ตและแผนภมเครอญ�ตชมชนบานหนองโกวทย มระบบเครอญาตตามแบสงคมไทย และ

วฒนธรรมภาคอสานทวไป โดยมการอาศยอยในชมชนแบบเครอญาต มการสรางบานหรอแยกบานเรอนออกมาจจากครอบครวเดมตดกน เชน บานพอแม บานลก อยในบรเวณเดยวกน เปนตน

6.5 ก�รรวมกลมท�งสงคมในเชงพฒน�คว�มเขมแขงของชมชน

54

ชมชนบานหนองโกวทย มการรวมกลมทางสงคมในเชงพฒนาความเขมแขงของชมชน ไดแก กลมสตรทอผาขาวมา กลมศนยเรยนรชมชน กองทนหมบาน ฌาปนกจชมชน และคณะกรรมการชมชน ดงน

กลมสตรทอผาขาวมา เปนการววมกลมสตรทมความร ทกษะ ความสามารถ และภมปญญาในการทอผาขาวมา รวมตวกนพฒนาเปนกลมทอผาขาวมา เปนสนคาและผลตภณฑชมชนทมเชอเสยงทงของชมชนและของด OTOP จงหวดสระแกว และไดรบรางวลการประกวดแขงขนและรางวลอนๆ

ภาพท 18 ตวอยางกลมสตรทอผาขาวมาและผลตภณฑผาขาวมา

กลมศนยเรยนรชมชน ภายในชมชนมศนยเรยนรประจำาหมบาน เปนศนยเพอการเรยนรเรองราวมตาง ๆ ของชมชน รวมถงใชในการทำากจกรรมเพอแสดงศลปวฒนธรรม ผลตภณฑสนคาของชมชนชน และเปนศนยอเนกประสงค เชน เปนทตงโรงนำาดม โรงนำาแขง การประชม และทำากจกรรมอน ๆ ชองชมชน

ภาพท 19 ศนยเรยนรชมชนบานหนองโกวทย

55

กองทนหมบาน เปนกลมทมบาทในการพฒนาดารการบรหารจดการกองทนของชมชน เพอใหกองทนมประสทธภาพ และสรางความมนคงและเขมแขงดานการเงนของคนในชมชน ทำาใหชมชนสามารถพฒนาตนเองและพงพาตนเองได

ฌาปนกจชมชน ชมชนไดชวยเหลอซงกนและการในกรณมการเสยชวตของคนในชมชน โดยชวยเหลอดานคาใชจายในการจดงานฌาปนกจผเสยชวตในชมชน

คณะกรรมการชมชน มการจดตงคณะกรรมการชมชนเพอประชมหารอกนของคนในชมชน ดานการบรหารจดการ การพฒนาชมชน และอนๆ

ภาพท 20 ททำาการคณะกรรมการหมบาน

56

การรวมกลมดงทกลาวมาเปนสวนหนงทใหเกดการพฒนาชมชนและสรางความสามคคความเขมแขงของชมชน และมการพฒนาดานอน ๆ ตามมาอยางตอเนอง

6.6 คว�มขดแยง คว�มแตกต�งท�งสงคม อดมก�รณจากการศกษา ชมชนบานหนองโกวทย ดานความขดแยง ประชาชนใน

ชมชนมความสามคคกนในการทำากจกรรมตาง ๆ ของคนในชมชน เมอมกจกรรมตาง ๆ ประชาชนในชมชนใหความสนใจและเขารวมกจกรรมตาง ๆ เปนอยางด มความขดแยงกนนอย ไมปรากฏความขดแยงดานการเมอง วฒนธรรม ประเพณ ความคด ความเชอ และศาสนา เนองจากคนในชมชนมแนวคด ความเชอ และนบถอศาสนาพทธทงหมด และมประเพณทสบทอดรวมกนมาตงแตรนปยาตายาย ความสมพนธสวนใหญเปนเครอญาตและอาศยอยรวมกนมานาน จงมความเขาอกเขาใจกนเปนอยางด

6.7 ปร�ชญชมชน และภมปญญ�พนบ�นทสำ�คญจากการศกษาโดยใชเครองมอศกษาชมชนคอ ทำาเนยบผรและ

ปราชญชมชน โดยมขอมลดงน

ตารางท 9 ตารางทำาเนยบผรและปราชญชมชน บานหนองโกวทย

ประเภทภมปญญ�

ชอ-สกล ร�ยละเอยดภมปญญ�

จดเดน ผสบทอด

ตอกระดก นายมาวน สขสมร การเขาเผอกกระดก ดวยภมปญญาทองถน

รกษาอาการทางใจดวยการบำารงขวญกำาลงใจควบคมกบการรกษาทางกาย

ไมม

หมอนำามน นายจตพล กมชย การรกษาการบาดเจบดวยวธการนวดนำามนผสมสมนไพรทมฤทธในการรกษา

ใชนำามนสมนไพรแบบธรรมชาต

ไมม

57

มคทายก นายดสต การบรรจง

นำาประกอบพธกรรมและขนตอนกระบวนการทถกตองเหมาะสมทางศาสนา และพธการอนๆ

ปฏบตและสอสารไดอยางถกตอง

ไมม

ทอผาขาวมา คดลายผาขาวมา

นางสงเวยน ทมชะ นางสาคร สนทรพาณชยนางชม ทมชะนางไหม แหวนประเสรฐนางพมพา การบรรจงนางโฮม คำาเหมอนนางบญหลด สขสมรนางแดง การบรรจงนางเกสร แหวนประเสรฐ

การทอผาขาวมา ททอดวยวธการทอแบบโบราณ โดยใชกทอผาแบบโบราณ

มความชำานาญในกระบวนการทอผา และคดคนลายผาขาวมา จนเปนสนคา OTOP ทนทาน สไมตก ทอดวยวธและกโบราณ และมเอกลกษณ

ถายทอดองคความรใหกบลกและหลานในครอบครว ตงแตวยเดก โดยเรยนรและสงสมประการณและถายทอดกนในกลมทอผาของหมบาน

หมอตำาแย นางสาคร สนทรพาณชย

คำาปรกษาเกยวกบการตงครรภ การดแลครรภ การคลอด และดแลครรภและสขภาพครรภ

เชยวชาญในการดแลครรภ

ไมม

ปนโอง นายกตพล ทมชะ การป นโองโดยใชซเมนตเปนสวนผสมหลก ป นโดยเทคนคการปนแบบโบราณทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ

ขนาดพอเหมาะ มสสนหลายส บรรจนำาไดด ไมรวซม อายการใชงานนานหลายป แขงแรง ทนทาน

ถายทอดตอใหกบคนในครอบครว ดวยวธการสอนจากประสบการณ และเรยนรโดยการลงมอปฏบต

58

ตารางท 9 ตารางทำาเนยบผรและปราชญชมชน บานหนองโกวทย(ตอ)ประเภท

ภมปญญ�ชอ-สกล ร�ยละเอยด

ภมปญญ�จดเดน ผสบทอด

สานกระตบขาว นายเชยง สแกว การสานกระตบใสขาวเหนยว โดยใชไมไผเปนวสด

แนนหนา แขงแรง

ไมม

สานไซ นายหน เมฆวน การประดษฐไซ จากไมไผ เพอใชเปนอกปรณในการจบปลา โดยภมปญญาทองถน

แนนหนา แขงแรง

ไมม

สานแห นายกองพน พนโท การสานแหดวยมอ และอกรณสานแห ททำาจากไมไผ ประดษฐขนเอง

แนนหนา แขงแรง

ไมม

สานสวง นางหใม แหวนประเสรฐนางนาง วรวรรณ

การสานสวงดวยมอ และอปกรณสานสวง ททำาจากไมไผ ประดษฐเอง

แนนหนา แขงแรง

ไมม

นวดแผนโบราณ นางพมพพา การบรรจงนางเกสร แหวนประเสรฐนางลำาดวน ใสจอมศรนางคำาผาย กองทานางสยนต สาวสทธนางสาคร สนทรพาณชย

การนวดแบบวธโบราณ

นวดแบบวธโบราณ ไดรบใบรบรองการฝกอบรมการนวดแผนโบราณ ไดรบการยอมรบในฝมอการนวด

ถายทอดตอใหบตรหลานในครอบครว

ยอมผา นางเครอวรรณ โนนแกวนางสาคร สนทรพาณชยนางนาง วรวรรณ

การยอมผาโดยใชวตถดบยอมผาทไดมาจากธรรมชาต เชน เปลอกไม เปนตน

คงทน สตดทนนาน ไมใชสารเคม

ถายทอดตอใหบตรหลานในครอบครว

บงไฟ พร ตะไล นายบญเพง บตร การประดษฐบงไฟ มความ ไมม

59

ชา ดวยมอ และเทคนคการทำาตามภมปญญาทไดรบถายทอดมา โดยใชวสดธรรมชาต และวธการทำายงเปนแบบโบราณดงเดมทถายทอดมา

ปลอดภยในการใชงาน

โคมไฟ นายบวเรอน คำาเหมอน

การประดษฐโคมไฟ จากไมไผ และกระดาษสา ตามเอกลกษณของทองถน

สวยงาม มเอกลกษณเฉพาะตน ใชวสดธรรมชาตในชมชน

ไมม

โดยสวนใหญปราชญชมชนบานหนองโกวทย เปนปราชญทเกยวของกบวถการดำารงชวตของผคนในชมชน และเกยวกบการทำามาหากน การดแลสขภาพ การสรางเครองจบสตว และของใชในชวตประจำาวน โดยเปนภมปญญาทไดรบการสบทอดมาจากบรรพบรษ ปยาตายาย ทมความเปนเอกลกษณเฉพาะตน และโดยสวนใหญจะใชวสดธรรมชาต ทหาไดจากชมชนมาเปนวสดในการใชงาน เมอพจารณาดานผสบทอดภมปญญา พบวายงไมมผสบทอดภมปญญา คานยมสมยใหมประกอบกบคนหนมสาวรนใหมไมไดใหความสำาคญและความสนใจในภมปญญาทองถนของตนมากนก

7. ขอมลด�นก�รศกษ� 7.1 ก�รศกษ�และศ�สน�

ในพนทเขตปกครอง องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสรแกว มจำานวนสถานศกษาและองคกรศาสนา ดงน

1) โรงเรยนในสงกด สพฐ. จำานวน 4 แหง

60

2) ศนยพฒนาเดกเลกสงกด อบต.เขาสามสบ จำานวน 3 แหง3) วดและทพกสงฆศาสนาพทธ จำานวน 12 แหง

โรงเรยนการศกษาขนพนฐาน จำานวน 4 แหง ดงน(1) โรงเรยนบานคลองสบสาม ตงอยหมท 3 นกเรยนระดบชน

อนบาล มธยมศกษาปท – 3 (2) โรงเรยนบานเขาสามสบ ตงอยหมท 4 นกเรยนระดบชน

อนบาล ประถมศกษาปท – 6 (3) โรงเรยนวดพวงนมต ตงอยหมท 5 นกเรยนระดบชนอนบาล

มธยมศกษาปท – 3 (4) โรงเรยนตำารวจตะเวนชายแดนนำาออม ตงอยหมท 10 นกเรยน

ระดบชนอนบาล ประถมศกษา –ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จำานวน 1

แหงศนยพฒนาเดกเลกสงกดองคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

จำานวน 3 แหง ดงน- ศนยพฒนาเดกเลกบานเขาสามสบ หมท 4- ศนยพฒนาเดกเลกบานเนนตะแบก หมท 6- ศนยพฒนาเดกเลกบานโคกมะกอก หมท 9

องคกรศาสนา จำานวน 12 แหง ดงน1) วดโคกมน ตงอย ณ หมท 12) วดขอนขวาง ตงอย ณ หมท 23) ทพกสงฆเนนผาทอง ตงอย ณ หมท 34) ทพกสงฆเขานอย ตงอย ณ หมท 35) วดคลองสบสาม ตงอย ณ หมท 36) วดเขาสามสบ ตงอย ณ หมท 47) วดพวงนมต ตงอย ณ หมท 58) ทพกสงฆเนนตะแบก ตงอย ณ หมท 6

61

9) ทพกสงฆหนองโกวท ตงอย ณ หมท 710) ทพกสงฆหนองคม ตงอย ณ หมท 811) วดโคกมะกอก ตงอย ณ หมท 912) วดนำาออม ตงอย ณ หมท 10

ทมา: แผนพฒนาทองถนสป ( พ.ศ. 2561 – 2564 ) ขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

จากขอมลและการสำารวจชมชน พบวาชมชนบานหนองโกวทยไมมโรงเรยนและศนยเดกเลกตงอยในชมชน มโรงเรยนระดบชนอนบาล –มธยมศกษาปท 3 ทใกลทสดคอ โรงเรยนบานคลองสบสาม และโรงเรยนบานเขาสามสบ โดยอยหางชมชนออกไปประมาณ 3-4 กโลเมตร มศนยพฒนาเดกเลกสงกดองคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ ทใกลทสดคอ ศนยพฒนาเดกเลกบานเขาสามสบ หมท 4 อยหางออกไปประมาณ 4 กโลเมตร มทพกสงฆ จำานวน 1 แหง คอทพกสงฆบานหนองโกวทย จากการสมภาษณคนในชมชนเกยวกบดานการศกษาของบตรหลาน พบวา การจดสงลกหลานไปเรยนทโรงเรยนใดนน ขนอยกบความตองการของผปกครอง กำาลงทรพย และความตองการของบตรหลาน เนองจากไมมสถานศกษาในชมชนทำาใหตองเดนทางไปเรยนในโรงเรยนทตงอยนอกชมชน ทำาใหมคาใชจายเกยวกบการสงบตรหลานไปเรยนโรงเรยน ไดแก คาอาหาร และคารถบรการรบ-สงนกเรยน รวมในแตละเดอน 2,000-3,000 บาทตอคนตอเดอน และมโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทใกลชมชนทสดคอ โรงเรยนเขาฉกรรจวทยาคม อยหางจากชมชม 15 กโลเมตร และ โรงเรยนมธยมสระแกว อำาเภอเมองสระแกว 30 กโลเมตร

ระดบการศกษาของคนในชมชน แบงตามชวงอายของคนชมชนไดดงน

ปยาตายาย ระดบ ป.4 เปนสวนใหญพอแม ระดบ ป.6 เปนสวนใหญ และ ระดบ ม.3คนหนมสาม ระดบ ม.3 และปวช เปนสวนใหญ

ระดบ ม.6 และปวส รองมา62

ระดบ ปรญญาตร เปนสวนนอยเยาวชน ระดบ ประถมศกษา เปนสวนใหญ

ระดบมธยมศกษา การศกษาของเดกทอาศยอยในชมชน จากการศกษาพบวา เดกอาย

3-5 ป ไดรบบรการเลยงดเตรยมความพรอมกอนวยเรยนในศนยพฒนาเดกเลก กนทกคน และเดกชวงอาย 6-14 ป ซงมจำานวนประมาณ 28 คน ไดเขาเรยนชน ป.1 – ม.3 (รอยละ 100) ทกคนโดยไมมการออกกลางคน (รอยละ 100) โดยเดกอาย 6-14 ป ใชเวลาในการศกษาหาความรจากสอตาง ๆ โดยเฉลย 10 ชวโมงตอสปดาห และเดกอาย 15-18 ป ใชเวลาในการศกษาหาความรจากสอตาง ๆ โดยเฉลย 20 ชวโมงตอสปดาห และในชมชนมเดกทเรยนจบชน ม.3 แลว ไมไดศกษาตอ จำานวน 2 คน โดยทง 2 คนไมไดรบการฝกอบรมดานอาชพ คนในชมชนอาย 15-59 ป สามารถอานออก เขยนภาษาไทย และคดเลขอยางงายไดทกคน

8. ขอมลด�นส�ธ�รณสข8.1 ก�รบรก�รส�ธ�รณสขในหมบ�น

พนทตำาบลเขาสามสบ มโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเขาสามสบ จำานวน 1 แหง ชมชนบานหนองโกวทย ตงอยหางจากโรพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเขาสามสบ เปนระยะทาง 4 กโลเมตร และตงอยหางจากโรงพยายาบาลเขาฉกรรจ ซงเปนโรงพยาบาลประจำาอำาเภอเปนระยะทาง 6-7 กโลเมตร 8.2 บทบ�ทของ อสม. และ ผสส.

บทบาทของ อสม. ดานสาธารณสข ใหความชวยเหลอและดแลดาสทธการบรการสาธาณสข สำารวจและใหขอมลดานสาธารณสขของชมชน รวมถงการทำากจกรรมสงเสรมดานสาธารณสขของชมชน เชนการคดกรองเบาหวาน ความดนโลหตสง การปองกนโรคไขเลอดออก เปนตน 8.3 ภ�วะโภขน�ก�รของเดก 0-5 ป

เดกอาย 0-5 ป ในชมชนมจำานวน 5 คน ซงไดรบการดแลดานสวสดการตามสทธทรฐจดใหทกคน เชน สทธคาเลยงดบตร นมผงเลยง

63

เดก เปนตน ไมมเดกอายไมเกน 1 ป ทมนำาหนกแรกเกดไมนอยกวา 2,500 กรม มเดกแรกเกดถง 12 ป จำานวน 20 คน ซงไดรบวคซนปองกนโรคครบทกคน8.4 อน�มยแมและเดก

ในชวงการสำารวจศกษาบรบทของชมชน ธนวาคม 2561 พบวาในชมชนไมมหญงตงครรภ ณ ขนะนน จากการสมภาษณ เมอมการตงครรภสวนใหญแลวฝากครรภ ณ โรงพยาบาลเขาฉกรรจ

8.5 ด�นสขภ�ภบ�ล (โอง สวม แหลงนำ�) ครวเรอนแตละหลงคา มหองสขาใชทกหลงคาเรอน มการใชภาชนะ

ปดฝาโอง แตยงไมมระบบทอนำาเสยและระบายนำาในชมชน นำาเสยสวนใหญมการเททงโดยไมมระบบทอนำาเสย เชน นำาไปใชรดตนไม เปนตน8.6 ทนตภบ�ล

ประชาชนชมชนบานหนองโกวทย สวนใหญมการดแลการแปรงฟนและสขภาพในชวงปากประจำาวน เมอมความตองการใชบรการดานทนตกรรม สวนใหญเดนทาไปใชบรการ ณ โรงพยาบาลเขาฉกรรจ ซงอยไมไกลจากชมชน8.7 สขภ�พจต ส�เหต และผลกระทบ

ประชาชนชมชนบานหนองโกวทย ไมมผปวยดานจตเวช ปญหาสขภาพจตสวนใหญ เกดจากการเจบปวยเปนโรคเรอรง เชน อมพฤก อมพาต จำานวน 2 ราย โดยคนในชมชนไปเยยมเยยนและใหกำาลงใจ ในจงหวดสระแกวมโรงพยาบาลรบรกษาและดแลผปวยจตเวช คอ โรงพยาบาลจตเวชสระแกวราชนครนทร อยหางจากชมชนประมาณ 65 กโลเมตร

จากการสำารวจโดยใชแบบสอบถามดานสขภาพระดบครวเรอนในชมชน มครวเรอนทตอบแบบสอบถาม จำานวน 65 ครวเรอน ดงน

ตารางท 10 การปฏบตเกยวกบการกนอาหารทมคณภาพ ถกสขลกษณะ ปลอดภย และไดมาตรฐาน

64

รายการใหใสเครองหมาย √

ใช ไมใชถากนอาหารบรรจสำาเรจ ตองมเครองหมาย อย . เชนเกลอเสรมไอโอดน นำาปลา นำาสมสายช อาหารกระปองนม อาหารกลอง เปนตน

65รอยละ 100

0รอยละ 0

ถากนเนอสตวตองทำาใหสกดวยความรอน 65รอยละ 100

0รอยละ 0

ถากนผกตองเปนผกปลอดสารพษหรอไดทำา การแชดวยนำาผสมดางทบทมหรอนำายาลางผกแลวลางดวยนำาสะอาดหลาย ๆ ครง

65รอยละ 100

0รอยละ 0

กอนกนอาหารตองลางมอทกครงและใชชอนกลาง

65รอยละ 100

0รอยละ 0

พบวาประชาชนในชมชนบานหนองโกวทยมการปฏบตเกยวกบการกนอาหารทมคณภาพ ถกสขลกษณะ ปลอดภย และไดมาตรฐาน ไดอยางถกตอง

ตารางท 11 การใชยาเพอบำาบดบรรเทาอาการเจบปวยเบองตนดวยตนเอง

รายการใหใสเครองหมาย √

ใช ไมใชใชยาสามญประจำาบาน 65

รอยละ 100

0รอยละ 0

65

ไมกนยาชดทซอจากรานขายของชำา 60รอยละ 92

5รอยละ 8

ไมกนยาสมนไพรหรอยาแผนโบราณทไมไดปรบปรงขนเฉพาะสำาหรบตน ( ยกเวนยาสามญประจำาบานแผนโบราณ)

64รอยละ 98

1รอยละ 2

ไมกนผลตภณฑเสรมอาหารทอวดอางสรรพคณเกนจรงโดยแสดงสรรพคณเปนยาเพอบำาบด บรรเทา รกษาโรคซงไมตรงกบทแสดงในฉลาก

62รอยละ 95

3รอยละ 5

พบวาประชาชนในชมชนบานหนองโกวทย ใชยาเพอบำาบดบรรเทาอาการเจบปวยเบองตนดวยตนเอง โดยใชยาสามญประจำาบานไดถกตอง แตประเดนคำาถามเกยวกบการไมกนยาชดทซอจากรานขายของชำา การไมกนยาสมนไพรหรอยาแผนโบราณทไมไดปรบปรงขนเฉพาะสำาหรบตน และไมกนผลตภณฑเสรมอาหารทอวดอางสรรพคณเกนจรงโดยแสดงสรรพคณเปนยาเพอบำาบด บรรเทา รกษาโรคซงไมตรงกบทแสดงในฉลาก ยงมประชาชนในชมชนจำานวนหนงและสวนนอยทยงปฏบตไดไมถกตอง

ดานการประกนสขภาพ/ สทธรกษาพยาบาล ของประชาชนในชมชนมสทธรกษาพยาบาล ดงน

1. ประกนสขภาพเอกชน รอยละ 42. สทธขาราชการ รอยละ 43. สทธประกนสงคม รอยละ 124. สทธสำานกงานหลกประกนสขภาพ รอยละ 505. สทธผสงอาย รอยละ 206. สทธผพการ รอยละ 10

66

โดยเมอเจบปวยแลวเลอกรกษาโดยใชบรการสถานพยาบาลดงตอไปน1. สถานอนามย/โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล รอยละ 92. โรงพยาบาลของรฐ รอยละ 873. โรงพยาบาลเอกชน รอยละ 14. คลนก รอยละ 3ดานการตรวจดแลสขภาพประจำาป ประชาชนทอาศยอยในชมชนอาย

ตงแต 35 ปขนไปไดรบการตรวจสขภาพประจำาปทกคน รอยละ 83 และไมไดรบการตรวจ รอยละ 17 สำาหรบคนทไมไดรบการตรวจสขภาพประจำาป แตไดรบการตรวจคดกรองความเสยงตอโรคเบาหวานและความดนโลหต คดเปนรอยละ 83 เชนกน

ดานการออกกำาลงกายในแตครวเรอนไดออกกำาลงกายอยางนอยสปดาหละ 3 วน ๆ ละ 30 นาทหรอ ไดออกแรง/ออกกำาลงตดตอกนอยางนอย 10 นาท ขนไปรวมกนทงวน 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 5 วน ดงน

1. ไดออกกำาลงกายหรอไดออกแรงทกคน รอยละ 92. ไดออกกำาลงกาย รอยละ 43. ไดออกแรง/ออกกำาลง รอยละ 824. ไมไดออกกำาลงกาย/ไมไดออกแรง รอยละ 5

9. ขอมลด�นศ�สน� วฒนธรรม คว�มเชอ และก�รสนทน�ก�ร9.1 ชอวดในชมชน คว�มเปนม� จำ�นวนพระภกษ ส�มเณร เสน�สนะ และก�รปกครองสงฆ

จากการศกษาสำารวจบรทบของชมชนโดนการใชเครองมอศกษาชมชน คอ Time Line ชมชน และขอมลจากการสมภาษณเชงลก ชมชนบานหนองโกวทยมทพกสงฆ จำานวน 1 แหง คอวดหนองโกวทย จากคำาบอกเลาของอดตผใหญบาน สรางขนในป พ.ศ. 2524 แตเนองจากยงมปญหาดานการถอครองทดนทยงไมเปนไปตามระเบยบการขออนญาตตงวด ตามระเบยบของสำานกพระพทธศาสนาแหงชาต จงไมสามารถจดตงเปน

67

วดทถกตองตามพระราชบญญตปกครองคณะสงฆ ทพกสงฆ หมายถงสถานทพำานกพกพงชวคราวของพระภกษสามเณร ซงยงมไดเปนวดทถกตองตามกฎหมาย ทพกสงฆ จงไมมสทธใชคำาวา สำานกสงฆ หรอ วด นำาหนาชอสถานท แตหากดำาเนนการขอสรางวด และตงวดตามระเบยบของทางราชการ เมอไดรบอนญาตใหสรางวด และตงวดโดยถกตองตามกฎหมาย จงจะถอวาเปนวดทถกตองตามกฎหมาย และสรางศาลาการเปรยญในบรเวณทพกสงฆ เพอใชเปนสถานทประกอบพธกรรมทางศาสนาของคนในหมบาน โดยสวนใหญทงหมบานเปนผทนบถอศาสนาพทธ และสรางศาลากลางหมบาน เพอใชเปนสถานทประชม กจกรรม ประกอบพธดานประเพณ วฒนธรรม และศาสนา รวมกนของคนในหมบาน ปจจบนมพระสงฆจำาพรรษา จำานวน 3 รป ไมมสามเณร โดยมศาสนสถานภายในทพกสงฆ ไดแก

ศาลาเอนกประสงค จำานวน 1 หลง ศาลาการเปรยญ จำานวน 1 หลง ศาลาธรรมสงเวช จำานวน 1 หลงฌาปนสถาน จำานวน 1 แหง หอระฆง จำานวน 1 หอกฏทพก จำานวน 3 หลง ลานเอนประสงค จำานวน 1 แหง หองสขา จำานวน 3 หอง

ภาพท 21 ทพกสงฆ หรอ วดหนองโกวทย

68

9.2 บทบ�ทของวดในด�นก�รเผยแผศ�สน� พธกรรม คว�มเชอและก�รพฒน�

พระสงฆทจำาพรรษา ณ ทพกสงฆหนองโกวทย มบทบาทดานการเผยแผศาสนา คอ การเปนผนำาในการประกอบพธทางศาสนาพทธ เชน พธทำาบญตกบาตรวนพระ การรกษาศล การปฏบตธรรม ดานพธการอนๆ เชน พธฌาปนกจ มการตดตอนมนตพระสงหตางอารามมารวมพธตามทเจาภาพไดขอนมนต ดานความเชอเปนผนำาในการปฏบตตามคตและธรรมะของศาสนา แกชมชน

ดานการพฒนา มบทบาทในการพฒนาศาสนาสถาน สงกอสรางเชน ศาลาการเปรยญ หอระฆงโดยดแลการกอสราง และการพฒนาตางๆ ภายในวด รวมถงการตดตอและซอหาวสดจำาเปน จดหาผรบเหมา แรงงานทจะมาดำาเนนการในการกอสราง เจรจาตกลง เพอใหงานพฒนาทพกสงฆเปนไปอยางราบรน

9.3 ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม กฬ� และนนทน�ก�รพนบ�น

จากการศกษาสำารวจบรทบของชมชนโดนการใชเครองมอศกษาชมชน คอ ปฏทนวฒนธรรม ชมชนมวฒนธรรมและประเพณทสำาคญ โดยเรยงลำาดบตงแตเดอนมกราคมจนถงเดอนธนวาคม ไดแก

69

เดอนมกราคม ชมชนรวมกบประกอบพธทำาบญขนปใหม ลกษณะของประเพณคอ ประชาชนในชมชนรวมมารวมตวกนททพกสงฆ เพอทำาบญ ในชวงเยน มการฉลองเทศกาลปใหมตามแตละครวเรอน บางสวนมารวมกน

เดอนกมภาพนธ ชมชนบานหนองโกวทยรวมกบชมชนอน ๆ ในพนทตำาบลเขาสามสบประกอบพธตามประเพณสขวญขาว ซงเปนพธกรรมในการเรยกขวญขาวหลงจากการเกบเกยวเพอเปนการขอขมาและขอบคณแมโพสพ โดยมการตกแตงรถขบวนแหง เขารวมกบชมชนอนๆ

เดอนมนาคมมประเพณคอ ประเพณทำาบญขาวจ ประเพณทำาบญผะเหวด และประเพณทำาบญวนมาฆบชา ประชาชนกจะมารวมกนเพอประกอบพธทำาบญ ณ ทพกสงฆหนองโกวทย มการฟงเทศนารวมกน

เดอนเมษายน มประเพณรดนำาดำาหวขอพรผสงอายและสงกรานต ประชาชนกจะมารวมกน ณ ทพกสงฆ และเชญผสงอายในชมชนมาทำาพธรดนำาดำาหวและมอบของทระลกแกผสงอาย พรอมทงรดนำาเนองในวนเทศกาลสงกรานต

เดอนพฤษภาคม มประเพณบญบงไฟ โดยเปนบงไฟทำาขนจากภมปญญาของคนในชมชน เพอประกอบพธบชาขอฝนพระยาแถน และประเพณทำาบญวนวสาขบชา เมอทำาการประดษฐบงไฟ เสรจแลว ประชาชนกรวมกนแหบงไฟ ออกปกลางทงนาชมชน ประกอบพธของฝนและจดบงไฟขอฝน

เดอนมถนายน เปนเดอนทชมชนวางเวนจากประเพณเพยงเดอนเดยวของป เนองจากเปนชวงทมการเตรยมการทำานาของคนในชมชน

ภาพท 22 ปฏทนวฒนธรรม บานหนองโกวทย

70

เดอนกรกฎาคม มประเพณทำาบญวนอาสาฬหบชา ประเพณแหเทยนพรรษา ประชาชนมารวมกน นำาดอกไมธปเทยน ประดบตกแตง พรอมดวยกองเงนทำาบญผาปาเพอถวายทพกสงฆ นำาอาหารหวานคาวมรวมกนทำาบญ ณ ศาลาการเปรยญ

เดอนสงหาคม มประเพณทำาบญเนองในวนแมแหงชาต โดยมลกษณะเปนการทำาบญตกบาตร และฟงเทศนาธรรมเกยวกบพระคณแม

เดอนกนยายน มประเพณสารทเดอนสบ และสลากพตร เพออทศสวนบญสวนกศลใหกบญาตทเสยชวตไป เชน ปยาตายาย บดามารดา และญาตๆ โดยนำาอาหารและขาวของตางๆ มาทำาบญททพกสงฆและประกอบพธทางศาสนารวมกน

เดอนตลาคม มประเพณ ไดแก ประเพณทำาบญออกพรรษา ประเพณตดบาตรเทโว และประเพณแหปราสาทผง โดยในวนออกพรรษาประชาชนกจะนำาอาหารมารวมกนทำาบญททพกสงฆ และประกอบพธทางศาสนารวมกน ในชวงเยนมการแหผาปาปราสาทผงนำามาถวายพระสงฆ ในเชาวนถดมาประชาชนรวมกนประกอบพธทำาบญตกบาตรขาวสารอาหารแหง

เดอนพฤศจกายน มประเพณทำาบญกฐน โดยนำาอาหารมารวมกนทำาบญและปรพะกอบพธทอดกฐน

71

เดอนธนวาคม ประเพณทำาบญสงทายปเกา ประชาชนชนในชมชน มารวมกนประกอบพธทำาบญ เพอเปนสรมงคลในการเรมตอนใชชวตในททกำาลงจะมาถง โดยการนำาอาหารหวานขาวมารวมกนทำาบญและฟงธรรมเทศนา

ภาพท 23 ภาพประชาสมพนธงานประเพณบายศรสขวญขาว ตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว ประจำาป 2562

นนทนาการพนบาน นนทนาการทเปนวฒนธรรมของทองถนเดมนำามาดวย เชน การฟอนเชง ซงเปนนนทนาการพนบานของชมชนบานหนองโกวทย เพอเตรยมไวในการแสดงในโอกาสตางๆ เชน งานสมโภชนศาลหลกเมองจงหวดสระแกว ในเดอนธนวาคม งานบายศรสขวญขาว การกาชาดประจำาปจงหวดสระแกว เปนตน

ภาพท 24 การฟอนเชง ของชมชนบานหนองโกวทย

72

ชมชนบานหนองโกวทย มพนเพเดมจากภาคอสาน ดงนนจงมการนำาเอาประเพณวฒนธรรมของทองถนเดมนำามาดวย เชน การอวนกระดงเดกทารก การอยไฟของหญงหลงการคลอดลก การผกอ การบายศรสขวญ ประเพณบญคณลาน ขนบานใหม งานบวช งานแตงงาน เปนตน

นอกจากนยงมวฒนธรรมดานอาหารทเปนเอกลกษณเฉพาะทองถนของชมชนบานหนองโกวทย คอขาวจสามรส

ภาพท 25 ขาวจสามรส บานหนองโกวทย

ขาวจสามรส วฒนธรรมอาหารทเปนเอกลกษณของบานหนองโกวทย โดยทำามาจากขาวเหนยวสกป นเปนแผนวงกลมขนาดพอมอ แลวนำาไปป งไฟออนๆ นำามารบประทานรวมกบนำาพรกสตรสามรส

73

9.4 อทธพลศ�สน� วฒนธรรม และคว�มเชอตอชวตคว�มเปนอยของช�วบ�นตอชมชน

อทธพลของศาสนา ทพกสงฆ หรอวดหนองโกวทย มอทธพลตอชมชน ในบรเวณทพกสงฆมพนทโลงและกวาง เหมาะแกการใชในการจดกจกรรมรวมกบคนจำานวนมาก นอกจากจะเปนศาสนาสถานแลว จงสามารถใชจดกจกรรมของชมชนอนๆ ไดเชน กฬา และพนททำากจกรรมของเดกโดยเปนทตงของสนามเดกเลนอยภายในทพกสงฆ และเปนศนยกลางของชมชน รวมถงการทำากจกรรมปฏบตธรรมรกษาศลของผสงอาย ทำาใหชมชนมความเปนอนหนงอนเดยวกน ใกลชดและสนทสนมกนมากขน และเปนทยดเหนยวจตใจ ดานศาสนาของคนในชมชน อทธของวฒนธรรม จากวฒนธรรมตางๆ ทกลาวมาของชมชน ทำาใหประชาชนไดทำากจกรรมทดงามรวมกน และรวมกนสบทอดรกษาประเพณวฒนธรรมของชมชนทสบทอดจากบรรพบรษ ใหทำาชมชนมความสามคค เกดความเขมแขง สรางความสมพนธอนดระหวางกนทงกบบคคลภายในและภายนอกชมชน เชน ประเพณสขวญ ในระดบตำาบล ของจากนยงทำาใหชมชนเกดการพฒนาและไดรบการยอมรบ ดงจะเหนไดจาก ผลตภณฑผาขาวมา และการไดเลอกใหเปนชมชนทองเทยวนวตวถของจงหวดสระแกว ททำาใหชมชนเกดการตนตว ในการพฒนาและบรหารจดการตนเอง จนไดรบรางวลชมชนดเดนหลายดาน และเปนชมชนตนแบบใหกบบคคลและชมชนอนๆ เปนแนวทางในการพฒนา

10. ด�นเศรษฐกจ10.1 ก�รประกอบอ�ชพหลก อ�ชพรองของประช�ชนในชมชน

จากการศกษาชมชนโดยใชเครองมอศกษาชมชน คอ โองชวต เพอศกษาขอมลเศรษฐกจดานรายไดและรายจายของชมชน ดงน

ภาพท 26 โองชวต บานหนองโกวทย

74

จากภาพ โองชวต บานหนองโกวทย ชมชนบานหนองโกวทย มรายไดทมาจากการประกอบอาชพหลก คอ รายไดจากการทำาเกษตร เชน การทำานา การเพาะเหดฟาง การผปลกขาวโพด มนสำาปะหลง ออยโรงงาน และรายไดจากการประกอบอาชพรอง คอ การไดจากการรบจางทวไปหลงฤดเกบเกยวผลผลต รายไดจาการเปนลกจางโรงงาน และพนกงานเอกชน กลมสตรในชมชนมรายไดจากการทอผาขาวมา และการจำาหนายผลตภณฑททำาจากผาขาวมา สวนผสงอายในชมชน สวนใหญมรายไดจากเงนชวยเหลอเบยผสงอาย และ บตรหลานทำางานสงมาใหใชในชวตประจำาวน

สวนดานรายจายของคนในชมชน คาใชจายทเกดขน ไดแก คาใชจายทเกยวกบดานการลงทนประกอบอาชพ เชน คาจางเครองจกรการเกษตร คาปยและสารเคม คาแรงจางแรงงาน คาอาหารเลยงสตว เปนตน และคาใชจายทเกยวกบชวตประจำาวน ไดแก คาอาหาร คาสนคาอปโภคบรโภค คาเดนทาง คานำามนเชอเพลง คาไฟฟา คาแกสหงตม คารถนกเรยน ซงจากการพจารณาแลวรายจายจะมเทากบหรอมากกวารายได ของคนในชมชน

75

จากการศกษาสำารวจบรบทชมชน โดยใชแบบสอบถามขอมลชมชน ( ครวเรอน ) จำานวน 65 ครวเรอน พบลกษณะความเปนของในดานตาง ๆ ดงน ครวเรอนแตละหลงคามจำานวนสมาชกในครวเรอน ( ไมรวมลกจาง/ผเชา )แบงไดดงน

ครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 1 คน จำานวน 3 หลงคาครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 2 คน จำานวน 8 หลงคาครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 3 คน จำานวน 14 หลงคาครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 4 คน จำานวน 16 หลงคาครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 5 คน จำานวน 12 หลงคาครวเรอนทมสมาชกอาศยอย 6 คน จำานวน 8 หลงคา

ครวเรอนแตละหลงคามสมาชกในครวเรอน แบงตามเพศชายและเพศหญง ดงน

ครวเรอนทมสมาชกเปนเพศชาย 1 คน จำานวน 20

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศชาย 2 คน จำานวน 28

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศชาย 3 คน จำานวน 12

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศชาย 4 คน จำานวน 4

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศชาย 5 คน จำานวน 1

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศหญง 1 คน จำานวน 24

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศหญง 2 คน จำานวน 19

หลงคา76

ครวเรอนทมสมาชกเปนเพศหญง 3 คน จำานวน 16

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศหญง 4 คน จำานวน 3

หลงคาครวเรอนทมสมาชกเปนเพศหญง 5 คน จำานวน 3

หลงคา

โดยแตละครวเรอนม สมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา ดงนสมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา 1 คน จำานวน 10 หลงคาสมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา 2 คน จำานวน 19 หลงคาสมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา 3 คน จำานวน 15 หลงคาสมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา 4 คน จำานวน 17 หลงคาสมาชกในครวเรอนททำางาน/มงานทำา 5 คน จำานวน 6 หลงคา

และแตละครวเรอนม สมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน ดงนสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน 1 คน จำานวน 15 หลงคาสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน 2 คน จำานวน 12 หลงคาสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน 3 คน จำานวน 7 หลงคาสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน 4 คน จำานวน 0 หลงคาสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน 5 คน จำานวน 3 หลงคา

โดยแบงสมาชกในครวเรอนทไมไดทำางาน แบงเปน(1) เดกเลกยงไมเขาเรยน จำานวน 5 คน ( 2) เรยนหนงสอ จำานวน

58 คน (3) คนชรา จำานวน 14 คน (4) พการ จำานวน 2 คน (5) ตกงาน/กำาลงหางาน จำานวน 4 คน (6) แมบาน จำานวน 20 คน

อาชพหลกของครวเรอนในชมชน ดงนรบจางทวไป จำานวน 22 หลงคา (รอย

ละ 34)

77

เกษตรกรรม ( ปลกพช/เลยงสตว) จำานวน 33 หลงคา (รอยละ 51)

พนกงาน/ลกจางบรษท/โรงงาน/สถานประกอบการเอกชน จำานวน 4 หลงคา (รอยละ 6)

คาขาย / ประกอบธรกจของตนเอง จำานวน 4 หลงคา (รอยละ 6)

รบราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ จำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)อาชพรองของครวเรอนในชมชน ดงน

ไมม จำานวน 28 หลงคา (รอยละ 44)

ลกจางบรษท/โรงงาน/สถานประกอบการเอกชน จำานวน 6 หลงคา (รอยละ 9)

เกษตรกรรม( ปลกพช/เลยงสตว) จำานวน 7 หลงคา (รอยละ 10)

คาขาย / ประกอบธรกจของตนเอง จำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)

รบจางทวไป จำานวน 12 หลงคา (รอยละ 18)

รบจางในโรงงานอตสาหกรรม จำานวน 5 หลงคา (รอยละ 8)

อน ๆ ระบ ทอผา จำานวน 5 หลงคา (รอยละ 8)แตละครวเรอนมรายไดรวมกนทงหมดตอเดอน ดงน

นอยกวา 5000, บาท/เดอน จำานวน 12 หลงคา (รอยละ 18)

ระหวาง 5001 10000, – , บาท/เดอนจำานวน 21 หลงคา (รอยละ 32)

78

ระหวาง 10001 15000, – , บาท/เดอนจำานวน 21 หลงคา (รอยละ 32)

ระหวาง 15001 20000, – , บาท/เดอนจำานวน 6 หลงคา (รอยละ 9)

ระหวาง 20001 25000, – , บาท/เดอนจำานวน 1 หลงคา (รอยละ 2)

ระหวาง 25001 30000, – , บาท/เดอนจำานวน 1 หลงคา (รอยละ 2)

ระหวาง 30001 35000, – , บาท/เดอนจำานวน 1 หลงคา (รอยละ 2)

มากกวา 35000, บาท/เดอน จำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)แตละครวเรอนมรายจายรวมกนทงหมดตอเดอน ดงน

นอยกวา 5000, บาท/เดอน จำานวน 12 หลงคา (รอยละ 18)

ระหวาง 5001 10000, – , บาท/เดอนจำานวน 24 หลงคา (รอยละ 37)

ระหวาง 10001 15000, – , บาท/เดอนจำานวน 22 หลงคา (รอยละ 33)

ระหวาง 15001 20000, – , บาท/เดอนจำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)

ระหวาง 20001 25000, – , บาท/เดอนจำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)

ระหวาง 25001 30000, – , บาท/เดอนจำานวน 0 หลงคา (รอยละ 0)

ระหวาง 30001 35000, – , บาท/เดอนจำานวน 1 หลงคา (รอยละ 1)

79

มากกวา 35000, บาท/เดอน จำานวน 2 หลงคา (รอยละ 3)ซงแตละครวเรอนมรายไดและรายจายในครวเรอน ดงน

รายไดกบรายจายพอๆ กน จำานวน 25 หลงคา (รอยละ 38)

รายไดมากกวารายจายพอมเงนเหลอเกบ จำานวน 13 หลงคา (รอยละ 20)

รายไดนอยกวารายจาย จำานวน 27 หลงคา (รอยละ 42)ในปจจบนมครวเรอนทมการฝากเงนหรอออมทรพย จำานวน 34 ครวเรอน (รอยละ 52 ) และไมม จำานวน 31 ครวเรอน ( รอยละ 48 ) ทมเงนฝากแบงไดดงน

ฝากธนาคาร / สถาบนการเงน จำานวน 15 ครวเรอน ( รอยละ 44 )

< 10,000 บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 21)

10001 20000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 33)

20001 30000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 33)

30001 40000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

40001 50000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 13)

ซอประกน จำานวน 4 ครวเรอน ( รอยละ 12 )ฝากออมทรพยกองทนหมบาน จำานวน 15 ครวเรอน ( รอย

ละ 44 )

80

1000 2000, – , บาท จำานวน 12 ครวเรอน (รอยละ 80)

2001 3000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 13)

3001 4000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

4001 5000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 7)ในปจจบนครวเรอนทมการลงทน จำานวน 29 ครวเรอน (รอยละ 45 ) และไมม จำานวน 36 ครวเรอน ( รอยละ 55 ) แบงไดดงน

ซอทดน จำานวน 1 ครวเรอน ( รอยละ 3 ) จำานวนเงน 50000, บาท

ลงทนคาขาย จำานวน 6 ครวเรอน ( รอยละ 21 )< 10,000 บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ

67) 10001 20000, – , บาท จำานวน

2 ครวเรอน (รอยละ 33)ลงทนดานเกษตรกรรม จำานวน 21 ครวเรอน ( รอยละ 72 )

< 10,000 บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ 19)

10001 20000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 38)

20001 30000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 24)

30001 40000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

40001 50000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 5)

81

> 50000, บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 14)

ทอผา จำานวน 1 ครวเรอน ( รอยละ 4) จำานวน 3000,บาทครวเรอนทมเงนเกบสะสม จำานวน 26 ครวเรอน ( รอยละ 40 ) และไมม จำานวน 39 ครวเรอน ( รอยละ 60) ครวเรอนทมเงนออม มวตถประสงคการออม ดงน

เพอการลงทน รอยละ 29 เพอการอปโภคบรโภค รอยละ 23 เพอการศกษาของบตร รอยละ 23 เพอการรกษาพยาบาล รอยละ 14 เพอการทำาประกนชวต รอยละ 6 เพอปลอยก รอยละ 0อน ๆ รอยละ 5

ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป ( ไมนบรวมผทกำาลงศกษาอยางเดยว โดยไมประกอบอาชพ และคนพการทมาสามารถชวยเหลอตนเองได )จำานวน 50 ครวเรอน แบงไดดงน

ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป 1 คน จำานวน 7 ครวเรอน ( รอยละ 14)ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป 2 คน จำานวน

16 ครวเรอน ( รอยละ 32)ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป 3 คน จำานวน

13 ครวเรอน ( รอยละ 26)ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป 4 คน จำานวน

10 ครวเรอน ( รอยละ 20)ครวเรอนทมคนอาย - 15 59 ป 5 คน จำานวน

4 ครวเรอน ( รอยละ 8)โดยคนทมอาย - 15 59 ป มอาชพและมรายได ดงน

82

ทกคน จำานวน 44 ครวเรอน ( รอยละ 88)

มอาชพและไมมรายได จำานวน 5 ครวเรอน ( รอยละ 10) จำานวน 8 คน

ไมมอาชพแตมรายได จำานวน 1 ครวเรอน ( รอยละ 2) จำานวน 2 คน

รายไดของแตละครวเรอนในรอบปทผานมา 1. รายไดจากอาชพหลกของทกคนในครวเรอน ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ 6)

10001 20000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

20001 30000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

30001 40000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

40001 50000, – , บาท จำานวน 6 ครวเรอน (รอยละ 10)

50001 60000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 8)

60001 70000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 12)

70001 80000, – , บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ 6)

80001 90000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

90001 100000, – , บาท จำานวน 20 ครวเรอน (รอยละ 30)

83

100001 1100000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

1100001 1200000, – , บาทจำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

1200001 1300000, – , บาทจำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

1300001 140000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

1400001 150000, – , บาท จำานวน 6 ครวเรอน (รอยละ 9)

>1 50000, บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ 6)2. รายไดจากอาชพรอง/อาชพเสรมของทกคนในครวเรอน ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 50 ครวเรอน (รอยละ 76)

10001 20000, – , บาท จำานวน 7 ครวเรอน (รอยละ 11)

20001 30000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 8)

30001 40000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

40001 50000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

3. รายไดอน ๆ ของทกคนในครวเรอน (เชน ลกหลานสงเงนให คาเชา ดอกเบยเงนฝาก บำานาญ/เบยยงชพเงนปนผลหน/สหกรณ ฯลฯ ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 52 ครวเรอน (รอยละ 80)

84

10001 20000, – , บาท จำานวน 7 ครวเรอน (รอยละ 10)

20001 30000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

30001 40000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

40001 50000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

50001 60000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)4. รายไดทเกดจากการทำา/การปลก การเลยงสตวและการหาไวกน

เอง แลวคดคำานวณเปนจำานวนเงนทงหมด ดงน < 10,000 บาท จำานวน 63 ครวเรอน(รอยละ 96)

10001 20000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

20001 30000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

30001 40000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

5. รวมรายไดทงหมดของครวเรอน (รายไดจากขอ 1+2+3+4) ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

10001 20000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

20001 30000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

85

30001 40000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

40001 50000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

50001 60000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 12)

60001 70000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 7)

70001 80000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 12)

80001 90000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

90001 100000, – , บาท จำานวน 22 ครวเรอน (รอยละ 34)

100001 1100000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

1100001 1200000, – , บาทจำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 7)

1200001 1300000, – , บาทจำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

1300001 140000, – , บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

1400001 150000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

>1 50000, บาท จำานวน 4 ครวเรอน (รอยละ 6)

86

ซงแตละครวเรอนมรายไดเฉลยตอคน ดงน< 10,000 บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ

3) 10001 20000, – , บาท จำานวน

10 ครวเรอน (รอยละ 15) 20001 30000, – , บาท จำานวน

25 ครวเรอน (รอยละ 39) 30001 40000, – , บาท จำานวน

10 ครวเรอน (รอยละ 15) 40001 50000, – , บาท จำานวน

13 ครวเรอน (รอยละ 20) 50001 60000, – , บาท จำานวน

0 ครวเรอน (รอยละ 0) 60001 70000, – , บาท จำานวน

2 ครวเรอน (รอยละ 3) 70001 80000, – , บาท จำานวน

1 ครวเรอน (รอยละ 2) 80001 90000, – , บาท จำานวน

0 ครวเรอน (รอยละ 0) 90001 100000, – , บาท จำานวน

2 ครวเรอน (รอยละ 3)ในรอบปทผานมาครวเรอนมรายจายแตละดานดงตอไปน

1. รายจายทเปนตนทนการผลต คาพนธพช/สตวคาปย/ยาฆาแมลง คาจาง/แรงาน คาเชาทดน คาเครองจกร คานำาฯลฯ ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 35 ครวเรอน (รอยละ 53)

10001 20000, – , บาท จำานวน 15 ครวเรอน (รอยละ 22)

87

20001 30000, – , บาท จำานวน 9 ครวเรอน (รอยละ 13)

30001 40000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

40001 50000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

50001 60000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)2. รายจายในการอปโภคบรโภคทจำาเปน ไดแก คาอาหาร เสอผา ทอย

อาศย คายา คารกษาพยาบาล คาใชจายในการศกษา คาเดนทาง คานำา คาไฟ และคาใชจายสวนบคคล (สบ ยาสฟน ฯลฯ) ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

10001 20000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

20001 30000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

30001 40000, – , บาท จำานวน 12 ครวเรอน (รอยละ 18)

40001 50000, – , บาท จำานวน 21 ครวเรอน (รอยละ 32)

50001 60000, – , บาท จำานวน 20 ครวเรอน (รอยละ 31)

60001 70000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 12)

88

3. รายจายในการอปโภค บรโภคทไมจำาเปน ไดแก คาบนเทง หวย การพนน บหร เหลา ยาดอง นำาอดลม ขนมกนเลน และสนคาเฟอย ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 60 ครวเรอน (รอยละ 93)

10001 20000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 7)

4. รายจายในการชำาระหนสน ดงน< 10,000 บาท จำานวน 56 ครวเรอน (รอยละ

86) 10001 20000, – , บาท จำานวน

4 ครวเรอน (รอยละ 6) 20001 30000, – , บาท จำานวน

3 ครวเรอน (รอยละ 5) 30001 40000, – , บาท จำานวน

2 ครวเรอน (รอยละ 3)

5. รวมรายจายทงหมดของครวเรอน (รายไดจากขอ 1+2+3+4) ดงน

< 10,000 บาท จำานวน 0 ครวเรอน (รอยละ 0)

10001 20000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

20001 30000, – , บาท จำานวน 2 ครวเรอน (รอยละ 3)

30001 40000, – , บาท จำานวน 3 ครวเรอน (รอยละ 5)

89

40001 50000, – , บาท จำานวน 10 ครวเรอน (รอยละ 15)

50001 60000, – , บาท จำานวน 9 ครวเรอน (รอยละ 13)

60001 70000, – , บาท จำานวน 13 ครวเรอน (รอยละ 20)

70001 80000, – , บาท จำานวน 8 ครวเรอน (รอยละ 12)

80001 90000, – , บาท จำานวน 5 ครวเรอน (รอยละ 7)

90001 100000, – , บาท จำานวน 13 ครวเรอน (รอยละ 20)

100001 1100000, – , บาท จำานวน 1 ครวเรอน (รอยละ 2)

ครวเรอนทสามารถเขาถงแหลงเงนทน จำานวน 27 ครวเรอน เขาถงกลมออมทรพยเพอการผลต

เขาถง จำานวน 1 ครวเรอนเขาไมถง จำานวน 1 ครวเรอน

เขาถงสหกรณเขาถง จำานวน 1 ครวเรอนเขาไมถง จำานวน 1 ครวเรอน

เขาถงธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ เขาถง จำานวน 22 ครวเรอนเขาไมถง จำานวน 0 ครวเรอน

เขาถงธนาคารออมสน/ธนาคารกรงไทย/ธนาคารอสลาม/ธนาคาร SME

เขาถง จำานวน 1 ครวเรอนเขาไมถง จำานวน 1 ครวเรอน

90

เงนทนหมนเวยนจากทางราชการ เชน กองทนมบาน เงนกระตนเศรษฐกจ ฯลฯ

เขาถง จำานวน 26 ครวเรอนเขาไมถง จำานวน 0 ครวเรอน

ครวเรอนทไดรบเงนกอยางเพยงพอ ดงนเพยงพอ จำานวน 24 ครวเรอนไมเพยงพอ จำานวน 3 ครวเรอน

ครวเรอนทมหน ผานสถาบน ดงนไมม จำานวน 50 ครวเรอนม จำานวน 3 ครวเรอน

ครวเรอนทมหน นอกระบบ ดงนไมม จำานวน 51 ครวเรอนม จำานวน 2 ครวเรอน

ขอมลการสมภาษณ (Focus Group) เกยวกบสภาพปญหาความเดอดรอนของชมชน ประเดนดานปญหาตาง ๆ ภายในชมชน จำานวน 40 ครวเรอน ดงน

ตารางท 12 ปญหาดานชวตความเปนอยและครอบครว

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

1. ขาดทพง/ไมมคนดแล2

(รอยละ 5)

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

38(รอยละ

95)2. ความแตกแยกของคนในครอบครว

3(รอยละ

8)

0(รอยละ

0)

3(รอยละ

8

34(รอยละ

84)3. ความคดเหนของ 1 2 15 22

91

คนในครอบครวไมตรงกน

(รอยละ 3)

(รอยละ 5)

(รอยละ 37)

(รอยละ 55)

4. สขภาพ3

(รอยละ 8)

11(รอยละ

27)

10(รอยละ

25)

16(รอยละ

40)5.ไมมบาน/ทอยอาศยเปนของตนเอง

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

39(รอยละ

97)

6.เรองตดอบายมข0

(รอยละ 0)

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

39(รอยละ

97)7.ตองรบภาระเลยงดสมาชกครอบครวหลายคน

2(รอยละ

5)

4(รอยละ

10)

9(รอยละ

22)

25(รอยละ

63)

8. ตองรบภาระดแลคนปวย/ พการในครอบครว

2(รอยละ

5)

1(รอยละ

3)

2(รอยละ

5)

32(รอยละ 87)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหาดานชวตความเปนอยและครอบครว รองมารสกวาปญหาอยในระดบนอย

ตารางท 13 ปญหาดานอาชพ และการทำางาน

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

1. ถกกดคาแรง/ถกเอารดเอาเปรยบ/ ตองทำางานเกนกวาคาแรงทได

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

2(รอยละ

5)

38(รอยละ

95)

92

2.งานททำาตำากวาวฒการศกษา

0(รอยละ

0)

2(รอยละ

5)

4(รอยละ

10)

34(รอยละ

84)3.ขาดแคลนเงนทนในการประกอบอาชพ

12(รอยละ

30)

10(รอยละ

25)

7(รอยละ

18)

11(รอยละ

27)

ตารางท 13 ปญหาดานอาชพ และการทำางาน (ตอ)

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

4.การทำามาหากนฝดเคอง/ ไมมลกคา

8(รอยละ

20)

7(รอยละ

18)

4(รอยละ

10)

21(รอยละ

52)5.ตนทนในการผลตสง เชน ราคาปยสง ราคานำามนสง ฯลฯ

10(รอยละ

25)

18(รอยละ

45)

1(รอยละ

3)

11(รอยละ

27)

6.ไมมความกาวหนาในอาชพ

1(รอยละ

3)

9(รอยละ

22)

10(รอยละ

25)

20(รอยละ

50)7.ไมมเสนสาย หรอพวกพองทชวยในการหางานทำา

3(รอยละ

8)

3(รอยละ

8)

6(รอยละ

14)

28(รอยละ

70)

8.หางานทำาไมได 1(รอยละ

3)

5(รอยละ

13)

6(รอยละ

14)

28(รอยละ

70)

9.งานททำาอยไมมนคง2

(รอยละ 5)

5(รอยละ

13)

7(รอยละ

18)

26(รอยละ

64)

93

10.ขาดแหลงประกอบอาชพ/ ไมมทดนทำากน

7(รอยละ

18)

2(รอยละ

5)

1(รอยละ

3)

20(รอยละ

50)11.ขาดเอกสารสทธทดนทำากน

5(รอยละ

13)

3(รอยละ

8)

0(รอยละ

0)

32(รอยละ

80)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหาดานอาชพและการทำางาน ประเดนทรสกวาปญหาอยในระดบมากและปานกลาง เปนสวนใหญ คอ การขาดแคลนเงนทนในการประกอบอาชพ และตนทนในการผลตสง เชน ราคาปยสง ราคานำามนสง ฯลฯ ตามลำาดบ

ตารางท 14 ปญหาดานรายได และหนสน

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

1. รายไดไมพอกน 5

(รอยละ 13)

11(รอยละ

27)

9(รอยละ

22)

15(รอยละ

38)2. รายไดไมแนนอน/ ราคาผลผลตการเกษตรไมแนนอน

6(รอยละ

14)

14(รอยละ

36)

9(รอยละ

23)

11(รอยละ

27)3. ขายผลผลตการเกษตรไดราคาตำา/ ถกกดราคา

5(รอยละ

13)

13(รอยละ

32)

6(รอยละ

15)

16(รอยละ

40)

4. เงนทหามาไดสวนใหญ ตองนำามาใชหน

2(รอยละ

5)

12(รอยละ

30)

7(รอยละ

18)

19(รอยละ

47) ตารางท 14 ปญหาดานรายได และหนสน (ตอ)

94

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

5. ไมมบคคล/หลกทรพยคำาประกนในการกเงน

1(รอยละ

3)

5(รอยละ

13)

3(รอยละ

8)

31(รอยละ

76)6. มหนสนลนพนตว ไมมกำาลงความสามารถทจะชำาระไดหมด

0(รอยละ

0)

7(รอยละ

18)

8(รอยละ

20)

25(รอยละ

62)

7. ดอกเบยแพง/ หนนอกระบบ

0(รอยละ

0)

3(รอยละ

8)

5(รอยละ

13)

32(รอยละ

79)

8. เจาหนคกคาม/ นายทนขดรด

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

40(รอย

ละ 100)

9. ตองกหนใหมมาชำาระหนเกา ตอ ๆ กนไปไมจบสน

0(รอยละ

0)

5(รอยละ

13)

7(รอยละ

18)

28(รอยละ

69)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหามปญหาดานรายไดและหนสน ใกลเคยงกบทรสกวามปญหาดานรายไดและหนสนระดบปานกลาง ตามดวยระดบนอย และระดบมาก ตามลำาดบ

ตารางท 15 ปญหาดานการศกษา

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

95

1.จำานวนคร/ อาจารยมนอยไมเพยงพอตอความตองการ

0(รอยละ

0)

5(รอยละ

13)

3(รอยละ

8)

32(รอยละ

79)2.ไมมโอกาสใหลกหลานเรยนสถาบนการศกษาทด

2(รอยละ

5)

1(รอยละ

3)

7(รอยละ

18)

30(รอยละ

74)

3. ขาดความเชอมนในคณภาพคร/ อาจารย

0(รอยละ

0)

3(รอยละ

8)

2(รอยละ 5 )

35(รอยละ

87)4. การเดนทางไปสถานศกษา ( อยไกล เดนทางลำาบาก )

0(รอยละ

0)

4(รอยละ

10)

6(รอยละ

15)

30(รอยละ

75)5.หลกสตรการศกษาเนนศลธรรมและจรยธรรมของนกเรยน/ นกศกษานอย

0(รอยละ

0)

5(รอยละ

13)

2(รอยละ

5)

33(รอยละ

82)

6.ตองมการเรยนพเศษ เพมเตมเพอแขงขนเรยนตอ

1(รอยละ

3)

2(รอยละ

5)

2(รอยละ

5)

35(รอยละ

87)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหาดานการศกษา

ตารางท 16 ปญหาดานสภาพสงแวดลอม

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

1. เผาปา/ ตดไมทำาลายปา

0(รอยละ

3(รอยละ

4(รอยละ

33(รอยละ

96

0) 8) 10) 82) 2. มลพษทางอากาศ/ ฝนละออง/ หมอกควน

1(รอยละ

3)

9(รอยละ

23)

11(รอยละ

27)

19(รอยละ

47) 3. มลพษทางเสยง 0

(รอยละ 0)

1(รอยละ

3)

8(รอยละ

20)

31(รอยละ

77) 4. ภาวะโลกรอน 2

(รอยละ 5)

8(รอยละ

20)

10(รอยละ

25)

20(รอยละ

50) 5.ภยแลง/ ฝนทงชวง 2

(รอยละ 5)

11(รอยละ

27)

14(รอยละ

35)

13(รอยละ

33) 6. นำาทวม 0

(รอยละ 0)

2(รอยละ

5)

5(รอยละ

13)

33(รอยละ

82) 7. ภยพบตทางธรรมชาตทรนแรง เชน สนามแผนดนไหว ดนถลม แผนดนทรด พาย ฯลฯ

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

39(รอยละ

)

8.การใชวสดทยอยสลายยาก เชน โฟม พลาสตก เปนตน

0(รอยละ

0)

2(รอยละ

5)

7(รอยละ

18)

31(รอยละ

77)

9. สารปนเป อนในอาหาร

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

10(รอยละ

25)

29(รอยละ

72)10. ขยะมลฝอย 0

(รอยละ 0)

1(รอยละ

3)

8(รอยละ

20)

31(รอยละ

72)11. นำาเสย/ นำาเนา 0

(รอยละ 1

(รอยละ 2

(รอยละ 37

(รอยละ

97

0) 2) 5) 93)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหาดานสงแวดลอม

ตารางท 17 ปญหาดานอน ๆ

เรองถ� ม ท�นรสกว�ปญห�” ”

ของท�นอยระดบใด ไมม

ปญห� = 0ม�ก = 3 ป�นกล�ง

= 2นอย = 1

1. ความขดแยงทางการเมอง

1(รอยละ

3)

1(รอยละ

3)

0(รอยละ

0)

38(รอยละ

94)2. การทจรตคอรปชนของเจาหนาทรฐ/ นกการเมอง

1(รอยละ

3)

1(รอยละ

3)

0(รอยละ

0)

38(รอยละ

94)3. อาชญากรรมในบรเวณชมชน/หมบานทอาศย

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

1(รอยละ

3)

38(รอยละ

94)4. ยาเสพตดในชมชน/ หมบานทอาศย

0(รอยละ

0)

3(รอยละ

8)

15(รอยละ

37)

22(รอยละ

55)5. การนำาเสนอขอมลขาวสารทบดเบอน

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

5(รอยละ

13)

35(รอยละ

87)6. การปดกนสอ/ การ 0 0 3 37

98

เขาถงสอไมเทาเทยม (รอยละ 0)

(รอยละ 0)

(รอยละ 8)

(รอยละ 92)

7. ขาดจรยธรรมของสอในการเผยแพรขาวสาร

0(รอยละ

0)

2(รอยละ

5)

1(รอยละ

3)

37(รอยละ

92)8. ขาดการควบคมการเขาถงสอ ทไมเหมาะสมในอนเทอรเนต

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

5(รอยละ

13)

35(รอยละ

87)9. ขาดการสนบสนนสอทมคณภาพ สำาหรบเดก เยาวชนและสงคม

0(รอยละ

0)

0(รอยละ

0)

8(รอยละ

20)

32(รอยละ

80)10.พฤตกรรมทไมเหมาะสมของเดกและเยาวชน

0(รอยละ

0)

1(รอยละ

3)

9(รอยละ

22)

30(รอยละ

75)

จากตารางขอมลพบวาประชาชนทใหขอมลสวนใหญแลวมความรสกวาไมมปญหาดานอนๆ

11. ขอมลด�นแผนง�น โครงก�ร และแนวท�งก�รพฒน�ของชมชนจากการศกษาและสำารวจขอมลชมชม ใน 2-3 ปทผาน ชมชนไดรบ

การพฒนาดานตางๆ ดงนตารางท 18 ขอมลโครงการพฒนาของชมชน ป 2560 - 2562

99

ชอโครงการ ปงบประมาณ

หนวยงาน งบประมาณ (บาท)

โครงการกอสรางโรงผลตนำาแขงประชารฐชมชน

2560 สำานกงานกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

500,000

โครงการกอสรางสนามเดกเลน

2560 องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

-

โครงการกอสรางอาคารกลมทอผาบานหนองโกวทย

2561 องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

-

โครงการกอสรางซมประตหมบาน

2561 องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

-

โครงการกอสรางโรงผลตนำาดมชมชน

2561 องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

-

โครงการตดตงจดบรการเนตประชารฐ

2562 สำานกงานสถตจงหวดสระแกว

-

โดยโครงการมผลสำาเรจและผลกระทบตอชมชนดงนโครงการกอสรางอาคารกลมทอผาบานหนองโกวทย ผลกระทบคอ

ทำาใหชมชนมอาคารเพอใชในการทำากจกรรม เชน กลมทอผาขาวมา สาธตและแสดงผลงาน พรอมทงเปนศนยแสดงและจำาหนายผลตภณฑของชมชน สรางรายไดใหกบคนในชมชน อกทงยงเปนสถานทเรยนรวถชวตดานตางๆ ของชมชน เปนตน

100

โครงการกอสรางซมประตหมบาน เปนสญลกษณททำาใหชมชนมความโดดเดนมากขน ทำาใหผทจะเขามาเยยมชนและทองเทยวในชมชนไดทราบวา ไดมาถงยงชมชนแลว และสรางการรบรและความรสกตอนรบผทมาเยยมชมชน เปนตน

โครงการกอสรางโรงผลตนำาแขงประชารฐชมชน ทำาใหคนในชมชนไดบรโภคนำาแขงทไดมาตรฐาน สะอาด ปลอดภย และราคาถก ไวบรโภคภายในชมชนและแบงขายเปนรายไดใหกบชมชนอนๆ

โครงการกอสรางสนามเดกเลน ทไดรบการจดสรรงบประมาณ โดยมการกอสรางไวภายในบรเวณทพกสงฆ ทำาใหเดกและเยาวชนในชมชน มสนามเดกเลนและทำากจกรรมเสรมพฒนาการของตน ภายในชมชน โดยไมตองเดนทางไปสนานเดกเลนทหางไกล เสยงตออนตรายตางๆ และภายในชมชนไมมโรงเรยนหรอศนยเดกเลก ทจะมอปกรณสำาหรบเลนออกกำาลงกายตางๆ

โครงการกอสรางโรงผลตนำาดมชมชน เนองจากชมชนไมมแหลงนำาธรรมชาต นำาทใชในการบรโภคสวนใหญเปนนำาฝน ทกกเกบไว โดยภาชนะทใชในการเกบสวนใหญเปนโองซเมนต ทำาใหมปญหาเรองความสะอาดของนำาทใชในการบรโภค รวมถงมการใชนำาบาดาลเพอนำามาใชบรโภค ซงมความเสยงตอการเกดตะกอนนวในกระเพาปสสาวะในระยะยาว โรงผลตนำาดมทไดมาตรฐาน สะอาดและปลอดภย จงเปนสงสำาคญทสรางคณภาพชวตของคนในชมชมทดขน

โครงการตดตงจดบรการเนตประชารฐ เนองจากชมชนตงอยไกลจากถนนสญจรหลก และไกลจากพนทใหบรการสญญาณอนเตอรเนต การมจดบรการอนเตอรเนตในชมชน ชวยใหคนในชมชนสามารถเขาถงประโยชนตางๆ ทจะไดจากการใชบรการ ทงดานการศกษา การสบคนขอมล กาตดตอสอสาร และอนๆ

101

สวนท 3 ผลก�รวเคร�ะหชมชน3.1 ผลก�รวเคร�ะหสถ�นก�รณของชมชน

จดออนของชมชน- ประชาชนสวนใหญในชมชน อยในชวงเขาสวยผสงอาย

102

- ประชาชนทอยในวยทำางานมสดสวนทนอย เพอเปรยบเทยบกบวยผสงอาย และ วยพงพา- คนรนหนมสาว ประกอบอาชพและทำางานอยนอกพนท และตางจงหวด ทำาใหขาดกำาลงในการพฒนาชมชน- ชมชนตงอยหางจากแหลงนำาธรรมชาต การประกอบอาชพทตองพงพานำาฝนตามฤดกาล- ชมชนเปนชมชนขนาดเลก ไมมแหลงทองเทยวทางธรรมชาต หรอ โบราณสถานดงดดใหเขามาเยยมชมและทองเทยวในชมชน- สภาพสงแวดลอมรอบๆ ชมชน มทศนยภาพทไมคอยสวยงาม สภาพแวดลอมขาดความอดมสมบรณและสวยงาม- ประชาชนยงขาดรายไดและมรายไดนอยเปนสวนใหญ จดแขงของชมชน- มผนำาชมชนนกพฒนา - ประชาชนสวนใหญมความสามคค ใหความรวมมอรวมใจในการพฒนาชมชนของตน ใสใจตอการพฒนาชมชนของตน มความขยนและมความอดทนในการประกอบอาชพ- ผนำาและประชาชนมความรกในชมชนของตนเปนอยางยง- ประชาชนไมตอตานการพฒนาและการเปลยน มความสามารถในการปรบตวรบการพฒนาไดเปนอยางด พรอมทงใหความรวมกบหนวยงานพฒนาตางๆ ทงภาครฐและเอกชน- ประชาชนในชมชน มมนษยสมพนธทด มความเออเฟ อตอผคนทเขามาเยยมชมชน- มกลมทอผาขาวมา ทเขมแขง สามคค มผลตภณฑผาขาวมา ทมชอเสยง มความพรอมในการพฒนา - ชมชนมการพฒนาอยางตอเนอง เขาใจถงประโยชนทจะไดรบจากการพฒนา และไมปฏเสธการพฒนา เปนชมชนทเขมแขง - ชมชนมการบรหารและการจดการภายในทดโอก�ส

103

- ประชาชนในชมชนชอบการเรยนและพฒนาทกษะฝมอ- มความสามารถในดานภมปญญา ทอผา ยอมผา - มทกษะฝมอดานการเยบ ปก ถกรอย- มทกษะการเรยนรสง - ชอบการพฒนา และทำากจกรรมทางสงคม- มความสามารถใหการแสดงทองถน- มความตนตวตอการพฒนา- มการพฒนาตนเองอยตลอดเวลา- มความตองการพฒนาเอกลกษณผลตภณฑของชมชน- มความสามารถเปนนกปฏบตสง แสวงหาองคความรใหมๆ อยเสมอ

อปสรรค- ประชาชนในชมชนสวนใหญเปนผสงอาย เรมมปญหาดานสขภาพ- ขาดกำาลงของคนหนมสาว มาเปนสวนรวมในการพฒนาชมชนเนองจากตองประกอบอาชพ- ปญหาเศรษฐกจและรายไดทำาใหตองมงหารายไดเปนหลก

3.2 ผลก�รวเคร�ะหสถ�นก�รณของกลมครวเรอนเป�หม�ย จดออน- มอายชวงระหวาง 40 – 60 ป มปญหาสขภาพรางกายเลกนอย- ไมคอยมความสามารถในการใชเทคโนโลยคอมพวเตอรและอนเตอรเนตจดแขง- มความเชยวชาญการทอผา เยบผา และยอมผา และทกษะฝมอสง- มความพรอมในการพฒนา- มความมงมนและความตงใจสง- มความรบผดชอบ

104

- สามารถแบงเวลาเพอการพฒนาอาชพ- กลมครวเรอนเปาหมายมความสนพนธทดในชมชนโอก�ส- ตองการพฒนาผลตภณฑของตน- แสวงหาความรใหมๆ และมการพฒนาตนเองอยเสมอ- ตองการพฒนาอาชพและรายได- มความสนใจการยอมผา - อยในชมชนเดยวกน- มความตองการพฒนาผามดยอมเพอสรางเอกลกษณเฉพาะทองถน และตองการพฒนาเปนผลตภณฑของชมชนอกหนงชนดอปสรรค- สวนใหญเปนแมบาน มภาระทตองดแลบคคลภายในครอบครว- เมอถงทำานา สามารถแบงเวลาในการทำากจกรรมอนๆ ลดลง

- ขาดงบประมาณและผสนบสนนดานการพฒนาทกษะฝมอ

3.3 แผนก�รพฒน�ชมชนระยะ 3-5 ปรายละเอยดโครงการพฒนาแผนพฒนาทองถนสป (พ.ศ. 2561 –

2564) สำาหรบ องคกรปกครองสวนทองถนดำาเนนการ องคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ อำาเภอเขาฉกรรจ จงหวดสระแกว

ตารางท 19 แผนการพฒนาชมชนระยะ 3-5 ป

105

ท

โครงการ / กจกรรม

วตถประสงค

เปาหมาย

(ผลผลตของโครงก

าร)

งบประมาณและทผานมา

ตวชวด

(KPI)

ผลทคาดวาจะไดรบ

หนวยงานทรบผดชอบ

2561(

บาท)

2562(

บาท)

2563(

บาท)

2564(

บาท)

1 ซอมแซมถนนลกรง ภายในหมท 7 บานหนองโกวท

เพอพฒนาโครงสรางพนฐานใหบรการประชาชน อำานวยความสะดวกและความปลอดภยแกประชาชน

ลงลกรง 510 ลบ.ม. พรอมเกรดเดอร ปรบเกลย

97,600

97,600

97,600

97,600

รอยละ 60 ของครวเรอนในตำาบลเขาสามสบไดรบความสะดวก และปลอดภยในการใชถนนสญจรไป-มา

ประชาชน ไดรบความสะดวก และปลอดภยในการใชถนนสญจรไป-มา

กองชาง

2 ปรบปรงสวนสาธารณะ หมท 7 บานหนองโกวท

เพอพฒนาโครงสรางพนฐานใหบรการประชาช

ตามแบบท อบต.กำาหนด

- - 300,000

- รอยละ 60 ของครวเรอนในตำาบลเขา

ประชาชน ไดรบความสะดวก และมสถานทออก

กองชาง

106

น อำานวยความสะดวกและความปลอดภยแกประชาชน

สามสบไดรบความสะดวก และมสถานทออกกำาลงกายทปลอดภย

กำาลงกายทปลอดภย

ตารางท 19 แผนการพฒนาชมชนระยะ 3-5 ป (ตอ)

ท

โครงการ / กจกรรม

วตถประสงค

เปาหมาย

(ผลผลตของ

โครงการ)

งบประมาณและทผานมา

ตวชวด

(KPI)

ผลทคาดวาจะไดรบ

หนวยงานทรบผดชอบ

2561(

บาท)

2562(

บาท)

2563(

บาท)

2564(

บาท)

3 กอสรางเสยงตามสาย หมท 7 บานหนองโกวท

เพอพฒนาโครงสรางพนฐานใหบรการประชาช

ปรบปรงตามแบบท อบต.เขาสามส

100,000

- - - รอยละ 60 ของครวเรอนในตำาบลเขา

ประชาชน ไดรบความสะดวก รวดเรวในการรบ

กองชาง

107

น อำานวยความสะดวกและความปลอดภยแกประชาชน

บกำาหนด

สามสบไดรบความสะดวก รวดเรวในการรบรขอมลขาวสาร

รขอมลขาวสาร

4 กอสรางศาลาเอนกประสงค หมท 7 บานหนองโกวท

เพอพฒนาโครงสรางพนฐานใหบรการประชาชน อำานวยความสะดวกและความปลอดภยแกประชาชน

กวาง 5 เมตร ยาว 8 เมตร

- 300,000

- - รอยละ 60 ของครวเรอน มสถานทสำาหรบจดทำากจกรรมตาง ๆ

ประชาชนมสถานทในการจดกจกรรมตาง ๆ

กองชาง

5 โครงการฝกอบรมสงเสรมอาชพ

เพอใหผเรยนนำาความร

ฝกอบรมประชา

10,000

10,000

10,000

10,000

1 โครงการ

ประชาชนนำาความ

สำานกปลด

108

การตดเยบเสอผา

และทกษะทไดจากการอบรมไปใชในชวตจรง

ชนในพนท จำานวน 30 คน

รและทกษะทไดจากการอบรมไปใชในชวตจรง

ตารางท 19 แผนการพฒนาชมชนระยะ 3-5 ป (ตอ)

ท

โครงการ / กจกรรม

วตถประสงค

เปาหมาย

(ผลผลต

ของโครงกา

ร)

งบประมาณและทผานมา

ตวชวด

(KPI)

ผลทคาดวาจะไดรบ

หนวยงานทรบผดชอบ

2561(

บาท)

2562(

บาท)

2563(

บาท)

2564(

บาท)

6 โครงการอบรมและถายทอดเทคโนโลยการเพาะเหดเศรษฐกจและเหดสมนไพร

เพอใหเกษตรกรมความรดานวชาชพและใชเวลาวางใหเปนประโยชน

ฝกอบรมประชาชนในพนท จำานวน 40 คน

10,000

10,000

10,000

10,000

1 โครงการ

ประชาชนมความรดานวชาชพและใชเวลาวางใหเปนประโยชน

สำานกปลด

7 อดหนนโครงการ

เพอใหคณะ

เพอเปนคา

10,00

10,00

10,00

10,00

1 ครง

ชมชนมการ

สำานกปลด/

109

ยทธศาสตรสระแกวเมองแหงความสข ภายใต 4 ด วถพอเพยง

กรรมการหมบาน/ชมชนนำางบประมาณไปขบเคลอนตามแผนงานยทธศาสตรจงหวดสระแกว

ใชจายในการขบเคลอนตามแผนงานยทธศาสตรจงหวดสระแกว

0 0 0 0 พฒนาไปในทศทางทด กลายเปนชมชนเขมแขง

จงหวดสระแกว

ทมา : แผนพฒนาทองถนสป ( พ.ศ. 2561 – 2564 ) ขององคการบรหารสวนตำาบลเขาสามสบ

3.4 ขอเสนอโครงก�รพฒน�ทสงผลตอคว�มสำ�เรจโครงการพฒนาและสรางเอกลกษณผลตภณฑผามดยอม ชมชนบานหนองโกวทย เนองจากกลมสตรทอผาขาวมา ประกอบดวยสมาชกในกลมเปนสตร

ทมอายมากกวา 50 ปขนไป ประสบปญหาดานสขภาพจากอายทเพมขน และเรมเขาสวยผสงอาย การนงทอผาเปนระยะเวลานานๆ ตดตอกน ทำาใหเกดปญหาสขภาพเชน การกดทบกลามเนอ การปวดเมอยรางกาย การปวดหลง ทเรมเปนปญหาอยางยง ทำาใหการทอผาตองใชระยะเวลาเพมขน สงผลตอปรมาณผาททอไดจำานวนลดลง ซงสงผลกระทบตอรายไดทลดลงตามมา จงมความตองการพฒนาผลตภณฑผามดยอม เพอจำาหนายและสรางรายไดอกหนงแนวทาง

110

สวนท 4 สรปผลก�รศกษ� และขอเสนอแนะ4.1 สภ�พปญห� คว�มตองก�ร โอก�สในก�รพฒน�จ�กชมชนหรอ

ครวเรอนเป�หม�ยการศกษาสรปไดวา ครวเรอนมปญหาการประกอบอาชพจากปญหาดาน

สขภาพ อนเกดจากการนงทอผาเปนระยะเวลานานๆ ตดตอกน ทำาใหเกดปญหาสขภาพเชน การกดทบกลามเนอ การปวดเมอยรางกาย การปวดหลง ทเรมเปนปญหาอยางยง ทำาใหการทอผาตองใชระยะเวลาเพมขน สงผลตอปรมาณผาททอไดจำานวนลดลง ซงสงผลกระทบตอรายไดทลดลงตามมา จงมความตองการพฒนาผลตภณฑผามดยอม เพอจำาหนายและสรางรายไดอกหนงแนวทางเพอทดแทนรายไดทลดลงจากการทอผา จงมความตองการทจะแสวงหาชองทางในการสรางรายไดจากการประกอบอาชพ จากความรความสามารถและภมปญญาทเปนทนของครวเรอนเปาหมาย

4.2 สรปคว�มตองก�รเชงพฒน� ยกระดบคณภ�พชวตของหนวยง�น เครอข�ยประช�รฐทเกยวของ มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ไดกำาหนด

แผนยทธศาสตรการพฒนางาน พนธกจสมพนธ เพอรวมศกษาแกไขปญหาของชมชนทองถนและเสรมพลงใหชมชนทองถนสามารถดำารงอยไดอยางยงยน บนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

4.3 ขอเสนอแนะ จดเนน โครงก�รพฒน�ทสงผลตอคว�มสำ�เรจ มหาวทยาลยควรใหการสนบสนนการพฒนาและสรางเอกลกษณ

ผลตภณฑผามดยอม ของครวเรอนเปาหมายของชมชนบานหนองโกวทย โดยพฒนาและสรางเอกลกษณผามดยอม ใหเอกลกษณและสวยงามเปนท

111

นยมของผซอและผใชผลตภณฑของชมชน เพอเปนอกหนงผลตภณฑทสรางรายได ใหแกครวเรอนเปาหมาย ทประสบปญหาดานสขภาพ อนเกดจากการนงทอผาเปนระยะเวลานานๆ ตดตอกน ทำาใหเกดปญหาสขภาพเชน การกดทบกลามเนอ การปวดเมอยรางกาย การปวดหลง ทเรมเปนปญหาอยางยง ทำาใหการทอผาตองใชระยะเวลาเพมขน สงผลตอปรมาณผาททอไดจำานวนลดลง ซงสงผลกระทบตอรายไดทลดลงตามมา โดยหวงผลความสำาเรจคอ ครวเรอนเปาหมาย มทกษะและความสามารถในการสรางลวดลายผามดยอมทมความเปนเอกลกษณของชมชน มสสนสวยงาม และไดรบการยอมรบจากผบรโภค สามารถเพมรายไดใหกบครวเรอนเปาหมาย นอกจากรายไดรบจากการทอผาขาวมา

112