نحوه ایمن سازی کارکنان در برابر عفونت های قابل انتقال

�م�و�ا�ج�ه�ه� ب�ا� پ�ا�ت�و�ژ�ن� ه�ا�ی� م�ن�ت�ق�ل�ه� ا�ز� ر�ا�ه� خ�و�ن� و� س�ا�ی�ر� م�ا�ی�ع�ا�ت� ب�ا�ل�ق�و�ه� ع�ف�و�ن�یNeedle Stick Injuries

پاتوژن های قابل انتقال از طریق خون و سایر مایعات عفونی بدن:

سوراخ شدن ناگهانی پوست بوسیله سوزن آلوده می تواند مایعات خطرناک را از میان پوست به داخل بدن تزریق کند. احتمال تزریق داروهای خطرناک از این طریق نیز وجود دارد

اما تزریق مایعات عفونی، خصوصاً خون بمراتب بزرگترین نگرانی در این نوع مواجهاتمحسوب می شود.

در حدود سه دهم درصدHIVریسک انتقال عفونت بعد از تماس با خون آلوده به ویروس سه درصدC درصد( و برای هپاتیت 30 صد برابر )Bاست، در حالیکه این میزان برای هپاتیت

درصد مبتالیان به بیماری هپاتیت از بیماری50بیان شده است. این موضوع درحالی است که ایاالت متحده اظهار می دارد که حداقل یک بار در هفته درCDCخود بی اطالع هستند. مرکز

Bخون های خشک شده یا سوزن های مستعمل و سایر تجهیزات بیمارستان ویروس هپاتیت مشاهده شده است.

هنگام انجام فعالیتهای زیر بیشتر می باشد:Needleمیزان بروز آسیب های ناشی از تماس با

نامناسب،Needleاستفاده از

،Needleقرار دادن مجدد کالهک

انتقال مایعات بدن به داخل ظروف،

استفاده شده Needleنقص در دفع مناسب

طراحی نامناسب لوازم مورد استفاده،

وضعیت نامناسب بدنی ) پوسچر اشتباه( در هنگام کار کردن

تجربه کارکنان

از دست دادن تمرکز و غیره.

�:Needle Stickر�ا�ه�ک�ا�ر�ه�ا�ی� پ�ی�ش�گ�ی�ر�ی� ا�ز� ب�ر�و�ز� آ�س�ی�ب� ه�ا�یدر دوره های آموزشی تقویت مهارت شرکت نمایید.

مناسبNeedleless ایمن تر یا وسایل Needleبه عنوان اولین قدم تا حد ممکن از وسایل با استفاده نمایید. نمونه هایی از این موارد به صورت شماتیک در زیر آورده شده است:

از احتیاط استاندارد تهیه شده توسط واحدکنترل عفونت پیروی نمایید.

، برای جابجائی باNeedleقبل از استفاده از دست و دفع آنها برنامه ریزی نمائید .

از خم کردن و شکستن سرسوزن هاخودداری کنید.

هرگز نبايد سرپوش سوزن ها را مجددا روي سوزن هاي مصرف شده قرار داد يا از هيچ روشي که باعث شود نوك سوزن يا اشياي تيز به طرف بدن قرار گيرد نبايد استفاده

سرپوش گذاري مجدد د ازکرد. دقت نمايي.سرسوزن خودداري نماييد

safetyظروف اختصاصی دفع قطعات تیز )boxدر محل های مناسب نزدیک تخت بیمار )

به صورت مناسب نصب شده باشد.

Needle( استفاده شده را فوراً در ظروف اختصاصی دفع قطعات تیز safety box . بریزید )

استفاده از وسایل حفاظت فردي مناسب )نظیر استفاده از دستکش ، گان ، عینک محافظ و تمام نمونه های خون وماسک براي مواردي که خطر پاشیدن خون وترشحات وجود دارد(

مایعات بدن بیماران باید پرخطر و آلوده فرض شوند.

اگر در شرايط باليني، گذاشتن سرپوش روي سوزن ضرورت دارد، یا يک دست و با استفادهاز يک پنس مخصوص يا وسيله مکانيکي براي نگهداشتن غالف سوزن اين کار انجام شود.

Recap( ازتکنیک VBG و ABGدرصورت ضرورت درپوش گذاری مجدد )اخذ نمونه خون جهت به صورت زیر استفاده نمایید.

درپوش را روي میز کار قرار دهید.

وسرسوزن را با یک دست به سمت درپوش هدایت سرنگنمایید.

استفاده ازدست پس ازمحکم شدن درپوش سرنگ را بدونبردارید.

� ب�ا� خ�و�ن� و� س�ا�ی�ر� م�ا�ی�ع�ا�ت� ب�ا�ل�ق�و�ه� ع�ف�و�ن�ی�ت�م�ا�س�ا�ق�د�ا�م�ا�ت� ف�و�ر�ی� ال�ز�م� پ�س� ا�ز در اولین فرصت، محل مواجهه با مایعات بالقوه عفونی را با استفاده از آب معمولی و

صابون شستشو دهید.

غشاهاي مخاطی غیر چشم مواجهه یافته را با آب معمولی و فراوان شستشو دهید.

چشم مواجهه یافته را با محلول نرمال سالین یا آب سالم فراوان شستشو دهید.

از هر گونه دست کاري و فشردن محل مواجهه خودداري نمایید.

از مواد گند زدا یا ضد عفونی کننده که باعث ایجاد سورانندگی و التهاب می شوند استفادهنکنید.

مواجهه صورت پذیرفته را جهت پیگیری و انجام اقدامات پروفیالکسی الزم )نظیر تزریقدارو( با کمیته کنترل عفونت بیمارستان مطرح نمایید.واکسن هپاتیت یا تجویز

وqابون شستشqسریعا محل آسیب دیده را با آب و ص دهید.

ارجqqده خqqیب دیqqل آسqqاجازه دهید خون آزادانه از مح شود.

.محل آسیب دیده را فشار ندهید.موضوع را سریعا به واحد کنترل عفونت اطالع دهید

آسیب ناشی از فرو رفتنوسایل qqدیگر qqیا qqسوزن

برنده در بدن

.سریعا محل آلوده شده را با آب و صابون بشویید.از ضدعفونی و گندزداها استفاده کنید ازHand Rub.و اسکراب استفاده نکنید .موضوع را سریعا به واحد کنترل عفونت اطالع دهید

ترشح خون و سqqایر مایعqqات عفqqونی روی پوسqqت آسqqیب دیده )خراشqqیده، زخم شqqده

و غیره(

ب qھسریعا qqمدت دقیقqqه چشم را با آب فراوان51 )چشم شوی( و سالین شستشو دهید.

.در حین شستشو پلک ها را کامال باز نگه دارید.موضوع را سریعا به واحد کنترل عفونت اطالع دهید

ترشqqqح خqqqون و سqqqایر مایعات عفqqونی بqqه درون

چشم

به qرا qعفونی qبالقوه qمایعات qسایر qو qخون qسریعا بیرون تف نمایید و چندین بار دهان را با آب بشویید.

نی خودqqالقوهبا دمیدن در بیqqات بqqایر مایعqqون و سqqخ عقqqونی را بqqه بqqیرون بیاندازیqqد و بیqqنی را بqqا آب یqqا

سالین چندین بار شستشو دهید..از مواد ضد عفونی کننده استفاده ننمایید .موضوع را سریعا به واحد کنترل عفونت اطالع دهید

سایر qqو qqخون qqترشح مایعاتq بالقوهq عفونیq به

درون دهان و بینی

شستشو qصالون qو qآب qبا qرا qشده qآلوده qمحل qسریعا دهید.

.آلودگی را روی سطح پوست پخش ننمایید

ترشحq خونq وq سایرq مایعاتپوست qروی qعفونی qبالقوه

سالم

�ع�و�ا�م�ل� ش�ی�م�ی�ا�ی�ی� ز�ی�ا�ن� آ�و�ر� م�ح�ی�ط

� د�ر� ا�ت�ا�ق� ع�م�ل�گ�ا�ز�ه�ا�ی� ب�ی�ه�و�ش�ی �N2Oع�و�ا�ر�ض� و� م�ش�ک�ال�ت� ن�ا�ش�ی� ا�ز

اکسqاید) qایتروسqن qیqبیهوش qگازN2Oاده درqqqqqورد استفqqqqاز بیهوشی مqqqqqن گqqqرایجتری ) اتاقهqqqای عمqqqqqل اسqqqqت که به عنوان مqqاده بیهوشqی دهنqده و ضqد درد ضعیqف در کنqqqار

(" qدهqش qمتعادل qبیهوشی" qروش qدر qیqqبیهوش qهداریqqنگ qهتqqج qاqqداروه qایرqسBalanced anesthesiaالqqس qدر q،تqاس qروفqمع qیزqن qآور qدهqخن qازqqگ qنام qبه qکه qگاز qاین q.ارمیرودqک qهqب)

توسqqطq پریسqqتلی)1772 Priestlyبه qنوزدهم qقرن qاوایل qدر qنخستینبار qو qدqqqش qهqqqqتهی q) عنqqوانq مqادهq بیهوشqیموردq استفادهq قرارq گرفت.q نایتqqqروسq اکسایqqqqدq گqqqqqازیq اسqqqqت

qآن qالیqچگ qهqک qدqqqخوشاین qیqqqqqکم qویqqqب qاqqqب qگqqqگاز1/5بیرن qاین q.وامیباشدqه qرqبراب قابل اشتعال و انفجار نبوده اما احتراق را تسریع مینمqqqاید.

Minimumاز آن جqqqا کqqqه حداقqqqqqل غلظqqqqqت آلوئولqqqqqqqی Alveolar Concentration(MAC) ایqqqqqqن گqqqqاز و سایqqqqqر بیهqqqqqوش کنندههqqqqqای استنشاقqqqqqqqی بqqqqqqا هم جمqqqqqع میشونqqqqد،

استفqqqqاده از آن سبqqqqqب کاهqqqqqqش دوز مصرفqqی داروهqqای ذکqqر شqqده و اثqqرات جqqانبیآنهqqqا میگردد.

اسqتفاده از ایqن گqاز موجqب آلqودگqی اتاقهqای عمqqل و ریکاوری میشqqqود کqqqه میqqqqqزان آلqودگqی بqا نامناسqب بودن سیستم تهویqqqqqه هqqqqqqوا، هqqqqqqوای بازدمqqqqqqی بیمqqqاران بعqqqqد ازو qیqqبیهوش qینqqqماش qاز qازqگ qتqنش qو qجqqqرای qیqqqبیهوش qایqروشه q،یqqqجراح qلqqqqعم

سqqیلندرها در ارتبqqاط میباشد.عوارضq متعددیq بهq دنبالq استنشاقq مزمنq گازq نqqایتروسq اکسایدq توسqqqطq کارکنانq اتqqاق کارآیqqqqی qشqqqکاه qهqب qوانqqمیت qاqآنه qهqqجمل qاز qکه qتqاس qدهqش qزارشqqگ qلqqعم مغqqز،کqqqاهشq تواناییهqqqایq بینایqqqqqqیq وq شنوایqqqqی،q بqqqqqروزq ناهنجاریهایq سیستمq تولید مثل،q کمq خونیq مگالوبالستیکq وq افزایشq شیوعq سقطهایq خودبخودیq وq بیماریهایq کبqqدیq و

qگاز q.نمود qاشاره qکلیویN2Oنqqqqویتامی qتqqqqqسرع qهqqب B12رده وqال کqدن غیرفعqqqرا در ب سqبب ایجqاد کqم خونqی مگالوبالسqqqتیک میشود.

بر اساس استاندارد حدود مواجهه مجqqاز شqqغلی مصqqوب وزارت بهداشqqت درمqqان و آمqqوزش منتشqqر شqqدهTLV که برگرفته از چندین منبع اطالعاتی به روز دنیا مثqqل 1391پزشکی سال

8( مqqیزان مواجهqqه مجqqاز NIOSHاز سqqوی سqqازمان ملی ایمqqنی و بهداشqqت شqqغلی آمریکqqا ) می باشد.ppm 50ساعته با نیتروز اکساید

مکان هایی که احتمال وجود مقادیر بیش از حد مجاز نیتروز اکساید وجود دارد:تجهیزات اتاق عمل بدون سیستمهای اتوماتیک نظافت و تهویهتجهیزات اتاق عمل که در آنها سیستمهای فوق ضعیف و ناقص هستندورqqاران بطqqل تنفس بیمqqط عمqqده توسqqاتاق های ریکاوری که در آن گازهای منتشر ش

مناسب تهویه یا پاک نمی شود. حqqتی در زمانیکqqه سیسqqتمهای تهویqqه و نظqqافت در این مکانهqqا وجqqود دارد ممکن اسqqت تحت

شرایط زیر کارکنان در تماس با این گازها باشند:، االتqqر اتصqqه اگqqوقتی که در چرخه تنفسی بیهوشی نشتهائی رخ می دهد ) بطوری ک

لوله ها و دریچه ها بخوبی نگهداری نشوند و اتصاالت محکم نباشند ممکن است نشتگاز رخ دهد (

وقتی که گازهای بیهوشی در هنگام ارتباط و قطع ارتباط، رها می شودوخ میqqیرون رسqqه بqqوقتی که گاز بیهوشی از کنار ماسک یا ازاتصال داخل نای بیمار ب

کند )خصوصا هنگامی که ماسqک بخqqوبی فیت نمی شqود ، مثال هنگqqام بیهqqوش نمqqودنکودک(

در طول عمل جراحی دندان

در هنگام القاء بیهوشی

qسqکqتqال qهqب qتqیqسqاqسqح حساسیت به التکس یا آلرژی التکس به دلیل مواجهه با فرآورده هqqای التکس شqqبیه دسqqتکش

% از کارکنان بخش سالمت و درمان بqqه التکس حسqqاس12 تا 8های التکس ایجاد می شود. می باشqqند و هنگqqام تمqqاس بqqا التکس واکنش هqqایی از درمqqاتیت تماسqqی تحqqریکی و سqqایر

حساسیت های موضعی گرفته تا حساسیت های اورژانسی و کشنده از خود بروز می دهند.

کارکنانی که به صورت مداوم از دستکش های التکس با دیگر محصوالت آن استفاده می کنند در معqqرض ابتال بqqه حساسqqیت التکس می باشqqند. این کارکنqqان شqqامل پزشqqکان، پرسqqتاران، بهیqqاران و کمqqک بهیqqاران، کارکنqqان داروخانqqه، اتqqاق عمqqل، آزمایشqqگاه، باغبqqان هqqا، کارکنqqان

آشپزخانه و پرسنل خدمات و غیره می باشند.

حساسیت به التکس در هر فردی که عالیم قطعی حساسیت التکس را بعد از مواجهه التکس از خود بروز می دهد باید مورد توجه قرار گیرد. این عالیم عبارتند از: تحریqqک بیqqنی، چشqqم یqqا سqوزش، کهqqیر، تنفس سqطحی و کوتqاه، سqرفه، عطسqه و در مqqواردی شqوک ناگهqqانی. هqqر شخصی که این عالیم را از خود بروز دهد باید توسط پزشک معاینqqه گqqردد زیqqرا در مواجهqqات

بعدی واکنش های حساسیتی وخیم تری بروز خواهد نمود.

تشخیص حساسیت با التکس با گرفتن سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش صqqورت می گیرد. برای تشخیص حساسیت به التکس انجام آزمایش امکان پذیر می باشد. برای انجام این آزمایش قطعه چسبی که آغشته به التکس می باشد به پوست چسبانده می شود و در چندین روز پیاپی مورد ارزیابی قqqرار می گqqیرد. پاسqqخ مثبت بqqه حساسqqیت التکس بqqا بqqروز خqqارش،

قرمزی، ورم و تاول در محل نصب چسب همراه خواهد بود.

حساسیت به التکس ممکن است به دو صورت دیده شود: در حالت اول که حساسqqیت فqqوری دقیقqqه پس از مواجهqqه30 تqqا 5یا حساسیت نوع اول نیز خوانqqده می شqqود عالیم حساسqqیت

بروز می نمایند و در حالت دوم که حساسیت دیرهنگام یqqا نqqوع چهqqارم نqqیز خوانqqده می شqqود ساعت پس از مواجهه در فرد ظاهر می شود.72عالیم حساسیت تا

افراد حساس )افرادی که زمینه حساسqیت بqqه سqایر آلqرژن هqا را دارنqد( در معqرض ابتال بqه حساسیت التکس نیز می باشند. حساسیت به التکس همچنین با حساسqqیت قطعی بqqه میqqوه هایی مثل انبه ) یا اوکادو(، سیب زمینی، مqqوز، گوجqqه، شqqاه بلqqوط و کیqqوی نqqیز ارتبqqاط دارد.

افراد حساس به اسفناج نیز دارای احتمال به حساسیت التکس می باشند.

راه حل های ممکن

ابqا اجتنqا قطعqد امqاهش می دهqیت را کqا عالیم حساسqqالزم به ذکر است استفاده از داروه کامل از مواجهه با التکس )با وجود سختی امر( بهترین و موثرترین روشن می باشد.

انqqی آسqqب و دسترسqqایزهای مناسqqاظتی در سqqمدیران و سرپرستان باید از وجود وسایل حف کارکنان به آن اطمینان حاصل نمایند.

،تردارqqای التکس آسqqتکش هqqتریلی(، دسqqدستکش های غیرحساسیت زا )مثل دستکش های نی دستکش های بدون پودر و دیگر موارد مشابه باید به آسانی در دسترس کارکنqqان حسqqاس بqqه

التکس قرار گیرد.

ایqqتکش هqqد. دسqqب ترنqqودر مناسqqدون پqqاز بین مواد مصنوعی، دستکش های کم پروتئین و ب بدون پودر پاسخ های حساسیتی سیستمیک را کاهش می دهند.

.از دستکش التکس جز در موارد مواجهه با خون یا دیگر مواد احتماال عفونی استفاده نکنید

توجه: دستکشHypoallergenicدکی التکس میqqاال دارای انqqیز احتمqqودر نqqدون پqqآستر دار و ب باشند و نباید عاری از التکس در نظر گرفته شوند.

یرون آوردن����تها پس از ب���وی دس���تها، شستش���وی دس���تاندارد شستش�� در اس دستکش توصیه شده است این امر به زدون پودر ی�ا التکس ه�ای باقیمان�ده ک�ه

در تماس با پوست می باشند کمک خواهند نمود.

نیqqواد روغqqزمانی که دستکش التکس می پوشید از کرم ها و لوسیون های دست که حاوی م می باشند استفاده نکنید )روغن ها باعث تجزیه دستکش می شوند( مگر اینکه عدم تداخل آن

با عملکرد حفاظتی التکس اثبات شده باشد.

طراحي شده است روشي بين المللي براي شناسايي خطرات مربوط به يكNFPAعالمت لوزي كه توسط ماده شيميايي خاص است. تا پرسنل بخش با استفاده از اطالعات آن دچار صدمه و آسيب نشوند.

اين عالمت خيلي مواقع در آزمايشگاهها، مكان هاي نگهداري مواد شيميايي يا روي ظروف مواد شيميايي پيدا مي شود. در جدول زير خطرات گوناگون در لوزي مربوطه بوسيله كدهايي به شكل عدد نشان داده شده كه به

ترتيب شدت خطر تقسيم بندي شده اند. 

خطر حريق)آتش سوزي(

دماي اشتعال : 

فارنهايت73- كمتر از ◦4 100- كمتر از ◦3 و كمتر از100- بيشتر از ◦2 فارنهايت 200◦ فارنهايت 200- باالتر از ◦1- غير اشتعال 0

خطر مرتبط باسالمتي

 

- كشنده 4  - بي نهايت3

خطرناك - خطرناك 2 - كمي1

خطرناك 

  واكنش پذيري

- احتمال منفجر شدن 4 - احتمال انفجار در صورت3

ضربه يا حرارت- تغييرات شيميايي شديد 2 - ناپايدار در صورت1

حرارت دادن - پايدار 0

 خطرات ويژه

  OX اكسيدكننده -

ACIDاكسيد -ALKقليا -

CORR خورنده -Use No Waterاز آب –

استفاده نشود Radioactiveپرتوزا -

مخاطرات شیمیایی آزمایشگاه

مخاطرات شیمیایی هر آزمایشگاه باید مواد شیمیایی مورد استفاده در آن بخش را شناسایی کرده و اقدامات

با. کنترلی، وسایل حفاظت فردي، احتیاطات وآموزش مناسب براي پرسنل را فراهم نماید وجودیکه کارکنان آزمایشگاهی معموال عالیم هشدار گازها و مایعات با قابلیت انفجار را می

ولیکن باید از برخی ترکیبهاي مخلوطی مخاطرهآمیز مانند مخلوطهاي مواد سفید کننده،. شناسند خاص، اکسیدانها و مایعات قابل اشتعال، و مواد شیمیایی اسید کرومیک و برخی مواد ارگانیک

در آزمایشگاههاي مواد شیمیایی معمول مورد استفاده. مانند اترها و آلکنها آگاهی داشته باشند:پزشکی شامل

فیکساتور ها آکرولئین، فرمالدیید، گلوتارآلدیید، تتراکسید اسمیوم، فنل، اسید پیکریک، دي حاللها استون، بنزن، تتراکلرید کربن، کلروفرم، دي اکسان، اتر، اتوکسی اتانول، کرومات پتاسیم

گلیسرول، متانول، اکسید پروپیلن،پیریدین، تترا هیدروفوران،تولوئن، تري کلرو اتیلن، گزیلنمدیا آزوديایزوبوتیرونیتریل، بنزوییل پراکسید، بنزیلديمتیآلمین، ديبوتیل فتاالت، ديکلرو بنزویی

آکریلیک، اپوکسی، نیترو)پراکسید،ديمتیآلمینواتانول، دو دسینیل سوکسینیک آنهیدرید، رزینها -سلولوز و پلی

ترکیبqqات فلqqزي اسqqیدکرومیک، اسqqتات سqqرب، جیqqوه، ، تريqqديمتیل آمینqqو متیqqل فنل(اسqqتر

تتراکسیداسمیوم، پرمنگنqqات پتاسqqیم، نیqqترات نقqqره، اسqqتات اورانیqqل، وانqqادیوم،سqqولفات وانادیلdirect black 38, Direct blue ابلیتqqا قqqرنگها رنگهاي آکریدین، هیدروکسید اورامین مواد ب

انفجqqqqqqqqqار پرسqqqqqqqqqولفات آمونیqqqqqqqqqوم، بqqqqqqqqqنزن، دياکسqqqqqqqqqان، آزیqqqqqqqqqدها، اتqqqqqqqqqر، گلیسرول،متانول،نیتروسلولوز،اسیدپرکلریک،اسqqیدپیکریک، نیqqترات نقqqره، تqqترا هیqqدرو فورانسqqایر

موارد آکریالمید، دي آمینوبنزیدین، هیدروکسیالمین کارسینوژنها

با وجودي که تعداد انگشت شماري از مواد شیمیایی به عنوان کارسینوژن انسانی مشخصشده اند اما صدها مورد باعث بروز سرطان درنمونه هاي حیوانی میگردند و در مورد بسیاري از این

اوقات در کارکنان آزمایشگاه ممکن است اغلب. مواد اینگونه آزمایشات صورت نگرفته است معرض مواجهه با بسیاري از کارسینوژن هاي بالقوه قرار داشته باشند که از آن جمله میتوان از

دي کلرواتان، اتیلن اکسید، 2و 1کروم، بنزیدین، تتراکلرید کربن، تري اکسید: این موارد نام برد بالقوه کارکنان آزمایشگاهی به دلیل مواجهه. نیتریلو تري اتانول2و 2و 2دي اکسان، 4و 1بنزن،

با بسیاري از ترکیبات کارسینوژن مشکوك، کنترلهاي مهندسی و راهکارهاي ایمن در محیط کار.باید برايکاهش مواجهات افراد صورت پذیرد ترکیبات موتاژن و تراتوژن

مواد شیمیایی مسبب تغییرات)کارکنان آزمایشگاهی در معرض تماس بالقوه با ترکیبات موتاژن موادشیمیایی مسبب مالفورماسیون مادرزادي در جنین در حال)و تراتوژن ( جهشی و ژنتیکی

تحت تأثیر قرار میدهد با وجودیکه بیشتر مخاطرات تولید مثلی مردان و زنان را. میباشند( رشد اما جنین در معرض خطر ویژه براي تابش یونیزان و داروها و عوامل بیولوژیک قرار دارد

میزان عواقب تولید مثلی، مالفورماسیون هاي ماژور، سقط هاي مطالعات حاکی از افزایش.خودبخودي، مرگ نوزادان در میان کارکنان زن آزمایشگاه ها است

:مخاطرات تولید مثلی شناخته شده و محتمل شامل موارد زیر می باشد داروها اکتینو مایسین تابش یونیزان رادیو نوکلئید هاي ساتع کننده آلفا، بتا، گاما و اشعه ایکس

مواد شیمیایی گازهاي بیهوشی، دي، مواد ضد نئوپالستیک، میتومایسین، کویینین و استرپتومایسین رنگ هاي بنزن، دي بوتیل فتاالت، دي اتیل فتاالت، دي اتیل هگزیل فتاالت، اتیلن اکسید، اتیلن دي

آمین تترا استیک اسید EDTAآزو، سرب، استات سرب، جیوه، آرسنات سدیم، تولوئن، گزیلن ، عوامل بیولوژیک سیتومگالوویروس، اوریون، سرخجه، توکسوپالسموز، هرپس زوستر، ویروس

انسانی هاي هپاتیت، ویروس نقص ایمنی استرس فیزیکی Froster, Lewy )1983( را گزارش نمودند که در اثر حرکات( تاندینیت) موردي از شانه پیپیتر

تعداد زیادي آزمایش حین دورههاي طوالنی پیپت کردن بروز تکراري مفصل شانه پس از انجام نمود در شست راست یک پیپتر موردي از استئو آرتریت را گزارشMinuke et al . می نماید

.بروز کرده بود

استرس عاطفی کارکنان آزمایشگاهی اغلب از استرس به عنوان یک NIOSHکار بالینی آزمایشگاهی را در

.مطالعه اي ازرتبه هفتم از مشاغل پر استرس طبقهبندي نموده اند. مخاطره شغلی یاد میکنند این موارد ذکر در مطالعهاي منبع اولیه استرس براي تکنسینهاي استخدام شده در بیمارستان

رفتار پزشکان و متعاقبا شیوههاي پاسخ اورژانس، نیاز به صحیح بودن کار صورت: شده است شیفتها، میان کارکنان آزمایشگاهی و پزشکان و در میان پرسنل میان)گرفته، کمبود ارتباط

، ترس از انجام خطا به ویژه در مواردي که خطاممکن است منجر به مرگ(آزمایشگاه با یکدیگر بیمار گردد، کار زیاد، وجود محدودیت زمانی براي انجام کار، نبود حمایت از طرف پاتولوژیستها و

.ناظرین،کمبود قدردانی توسط سایر پرسنل بیمارستان ذخیره و دفع مواد زاید آزمایشگاهی

ذخیره و دفع مواد زاید آزمایشگاهی از جمله مواد عفونی، ترکیبات شیمیایی مقولهاي پیچیده و:زواید شامل موارد زیر می باشد مخاطرات دفع نامناسب. مهم میباشد

.جیوه به دام افتاده در سینک هاي متخلخل که بخار شدن آن ادامه دارد- آزیدهایی که با فلزات، مس، آمونیوم یا سرب در سیستمهاي لوله کشی ترکیب میشوند و پس-

.انفجاري ایجاد نمایند از خشک شدن ممکن است ترکیبات

حاللهاي ارگانیک که حتی پس از شستن با جریان سریع فرایند بخار شدن و آلوده سازي هواي- .آزمایشگاه توسط آنان ادامه دارد

.آئروسلهاي مواد عفونی که به صورت تصادفی در محیط آزمایشگاه اسپري می شوند- وسایل. مکان هایی بایدبراي دریافت و امحاء ترکیبات شیمیایی خورنده و فرار تعبیه گردد

.چشم و دوشهاي اورژانش باید در دسترس باشد حفاظت فردي مناسب ، محلولهاي شستشوي

شیوه هاي کار جهت. شیوه هاي ایمن کاري در محافظت از پرسنل آزمایشگاهی بسیار حایز اهمیت می باشد

شیمیایی آزمایشگاهی این مالحظات در نظر گرفته اجتناب از مسمومیت تصادفی با ترکیبات:شود

غذا و نوشیدنی ها نبایددر فریزر. از خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن در آزمایشگاه اجتناب شود-.نگهداري گردد یا هر جاي دیگري در آزمایشگاه

.هرگز با دهان نباید ماده اي پیپت گردد-.در آزمایشگاه بایداز روپوش و پیش بند استفاده شود وپس از خروج در آورده شوند- در صورت احتمال پاشیدن مواد به چشم یا صورت از عینکهاي محافظ شیمیایی یا شیلد صورتی-

.استفاده شود.هودهاي تهویه با عملکرد مناسب استفاده شود- میزان تهویه بایدبراي همه هودها اندازهگیري و ثبت گردد و ماهانه کارایی کلیه سیستم تهویه چک-

.شود عالمت گذاري

همه مواد شیمیایی مورد استفاده در آزمایشگاه باید به وضوح با نام شیمیایی ژنریک، تاریخ رسید مسؤول ایمنی. به آزمایشگاه، ماندگاري، مخاطرات وملزومات خاص نگهداري عالمتگذاري شوند

کمیته سالمت و ایمنی آزمایشگاه باید لیستی از کلیه مواد شیمیایی آزمایشگاه را دارا باشد و با کمیته یا مسؤول ایمنی و سالمت بیمارستان. بیمارستان و سرویس سالمت پرسنل مرور نماید

.موجود استفاده نماید باید از استاندارد تجهیزات آزمایشگاهی

محلهاي قطع اتصاالت تجهیزات به خوبی. همه تجهیزات الکتریکی باید به زمین متصل باشند

تقسیم و قطع کننده مدار تمیز نگاه داري شود و سیم مارك شود و مناطق اطراف جعبه هاي تجهیزاتی که می چرخند یا. کشی و اتصاالت همه تجهیزات الکتریکی به صورت منظم چک شود

داراي ارتعاش یا حرکت می باشند، ممکن است در اثر عایق سازي یا فشار بیشتر بر پیچهاي .سیلندرهاي گاز فشرده ایمن و در حالت ایستاده نگاهداري شوند.انتهایی دچار فرسایش شوند

هاي گاز فشرده باید مناسب تناسب. کاپهاي دریچه اطمینان در زمان عدم استفاده محکم شوند شیلنگ وتجهیزات آزمایشگاهی و سطوح کاري آلوده شده با .بوده و به صورت منظم چک شوند

.مواد عفونی تمیز شده و با ماده ضد عفونی مؤثر ضد عفونی گردد عوامل شیمیایی، فیزیکی و زیستی

توصیه. کار آزمایشگاهی مستلزم مواجهه با عوامل شیمیایی، فیزیکی و زیستی فراوانی میباشد .آزمایشگاه کمک می کند هاي زیر به کنترل مخاطرات شایع

فهرستی از عوامل معمول به کار برده شده در آزمایشگاه به صورت کلی شامل موارد زیر می :باشد

ترکیبات ارگانیک مانند استون، فرمالدیید، گزیلن و سایر حالل ها ترکیبات غیر ارگانیکو وسایل اولتراسونیک UV مخاطرات فیزیکی مانند تابش (توبرکلوز)و باکتري( هپاتیت)مخاطرات بیولوژیک مانند ویروس ها ایزوتوپ هاي رادیو اکتیو مانند ایزوتوپ هاي ید و سزیوم

کارکنان در معرض ترکیبات مخاطره آمیز باید از مخاطرات، نشانه هاي مواجهه و اثرات مواجهه.مواجهه کارکنان پایش منظم آنها صورت گیرد بیش از حد آگاه باشند و جهت تعیین سطح

مانند جیوه خون، اسید)نمونه هاي زیستی کارکنان را براي مانیتور مواجهه با مواد سمی فعالیت آنزیمهاي کبدي در صورت لزوم بررسی و سطح( مواجهه با تولوئن– هیپوریک در ادرار

.شود.راهکاري براي ذخیره صحیح، نحوه کار و دفع همه مواد شیمیایی اعمال شود- راهکاري براي اطمینان از آلودگی زدایی روتین و تأیید ساالنه کابینتهاي زیستی ایمنی اعمال-

.شود.راهکارهایی همراه با جزییات دقیق براي دفع مواد شیمیایی ریخته شده در نظر گرفته شود-

.میزها و سطوح را براي تجمعات جیوه ریخته شده چک شود

در آزمایشگاه چه نکات مهمی را باید رعایت کنیم؟

 

هرگز بدون روپوش، دستکش، ماسک، عینک و سایر وسایل ایمنی مناسب آزمایش نکنیم. باید-1 بدانیم که برای کار با برخی مواد خاص استفاده از تجهیزات ایمنی ویژه و اختصاصی

الزمست. یعنی باید از دستکش و ماسک و سایر وسایل مخصوص برای کار با آن مواداستفاده کنیم و تجهیزات ایمنی معمولی کارآیی الزم را ندارند.

- شیلنگ های آب و گاز را هرگز بدون بست استفاده نکنیم. -2 هرگز از وسایل معیوب و شکسته استفاده نکنیم. استفاده از این وسایل می تواند منجر به-3

بروز خطرات جدی شود. هرگز آزمایش در حال اجرا را بدون مراقبت رها نکنیم. در صورت نیاز اجباری به ترک محل-4

یا در مورد آزمایشهای نیازمند به زمان طوالنی، حتما توضیحاتی شامل نام آزمایش، نام آزمایشگر، تلفن تماس، مواد در حال واکنش و احتیاطات الزم را در محل آزمایش در

دسترس قرار دهیم. هرگز ظروف حاوی مواد ومحلول ها را بدون درپوش محکم نگهداری نکنیم تا ضمن-5

جلوگیری از آلودگی هوای آزمایشگاه، از آلودگی نمونه ها با مواد خارجی جلوگیری شود. مواد مورد استفاده را فقط به میزان مصرف در روی میزها نگهداری و بقیه را در محل-6

مناسب انبار نماییم. خطرات موجود در آزمایشگاه را شناسایی نماییم و روشهای مناسب مقابله با آنها را-7

بیاموزیم. محل کپسول های آتش نشانی را شناسایی و روش استفاده از آنها را بیاموزیم. -8 قبل از کار با مواد شیمیایی، ابتدا با خواص آنها آشنا شده، خطرات آنها را شناسایی نموده و-9

روش مقابله با این خطرات را فراگیریم. با عالئم و هشدارهای ایمنی آشنا شویم. -10مسیرهای تردد در آزمایشگاه را خالی از اشیای مزاحم نگهداریم. -11روی میزها را خالی از تجهیزات و مواد غیر الزم نگهداریم. -12 وسایل روی میزها را بطور مناسب و بی خطر قرار دهیم. -13حتما به هرگونه ظرف حاوی مواد و محلولها برچسب مناسب را الصاق نماییم. -14 از هرگونه خوردن و آشامیدن در محیط آزمایشگاه پرهیز کنید. محیط آزمایشگاه آلوده به-15

مواد سمی و خطرناک است. هنگام شستشوی ظروف و وسایل شیشه ای، ابتدا شیر آب را باز نموده و منتظر یکنواخت-16

شدن جریان آب و ثابت شدن فشار آن شوید و سپس وسایل مورد شستشو را در مسیر جریان آب قرار دهید تا از رها شدن وسایل از دست )در اثر فشار ناگهانی آب( و شکستن

آنها جلوگیری شود. حتی االمکان در ساعات خلوت روز آزمایش نکنیم تا بتوانیم درصورت نیاز از کمک سایر افراد-17

استفاده نماییم. در صورت نیاز به زمان طوالنی جهت انجام آزمایش، بجای انجام آن تا ساعتهای انتهایی روز-18

بهتر است آزمایشها را زودتر شروع نماییم.

مواد و محلولهای خطرناک و آالینده محیط زیست را در فاضالب یا سطل زباله خالی نکنیم.-19این مواد و محلول ها باید جمع آوری و بطریق مقتضی دفع گردند.

هرگز برای سهولت کار از مکیدن مواد با دهان به جای بجای پیپت استفاده نکنیم.-20

 

باید بخاطر داشته باشیم که عدم رعایت هرکدام از نکات ساده باال می تواند منجر به حادثه گردد. حوادثی که شاید خیلی دور از ذهن باشند اما بعد از وقوع، فرصتی

برای جبران نخواهد بود.

�م�و�ا�ج�ه�ه� ب�ا� ج�ی�و�ه� و� ع�و�ا�ر�ض� س�م�ی� آ�ن� ب�ر� ب�د�ن هرچند گزارش کمی از مسمومیت با جیوه در کارکنان بیمارستان و مراکز تحقیقاتی وجود دارد اما این افراد اکثرا در اثر بی دقتی با این فلز خطرناک تماس می یابند. این افراد در

زمان شکسته شدن دماسنج ها، دستگاه های سنجش فشار خون و دیگر تجهیزات حاوی جیوه هزارم میلی گرم25در معرض خطر می باشند. حداکثر مقدار مجاز تماس شغلی با جیوه،

در یک متر مکعب هوا می باشد.

خطر احتمالی: در صورتی که جیوه ی ریخته شده روی زمین فورا جمع آوری نگردد، جیوه روی زمین انباشته شده و تبخیر می گردد و بدون آگاهی توسط افراد استنشاق میگردد، جیوه

همچنین از راه پوست جذب میگردد.

اثرات جیوه بر سالمتی

مواجهه حاد: استنشاق خاد بخارات جیوه ممکن است اثرات سمی برجای گذارد، این اثرات عبارتند از حالت تهوع، احساس بی قراری، احساس تنگی قفسه سینه، دردهای سینه ای،

ناراحتی تنفسی، سرفه، ورم مخاط دهان و لثه، ایجاد خلط، تهوع و غیره. تماس کوتاه مدت با مقادیر باالی از جیوه ممکن است باعث تحریک تنفسی شدید، اختالالت گوارشی و آسیب

های کلیوی معینی گردد.

مواجهه مزمن: ضعف، خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، تداخل در سیستم اعصاب مرکزیو سیستم گوارش.

راه حل های حذف یا کاهش مواجهه:

از ریخته شدن جیوه با تعویض با تعویض دماسنج ها و فشارسنج های منسوخ و قدیمی باوسایل جدید بدون جیوه جلوگیری نمایید.

كليه قطرات جيوه ریخته شده با استفاده از يك پمپ مكنده و بطري آسپراتوري داراي لوله میلی متر یا25موئينه جمع آوري شود. از کیت جیوه برای جمع آوری ریزش های کمتر از

کمتر استفاده نمایید. این کیت باید شامل دستکش، عینک حفاظتی، پودر جاذب، اسفنج وکیسه دفع مناسب باشد.

از رفت و آمد در محل ریخته شدن جیوه تا زمان جمع آوری آن خودداری نمایید.

مواظب باشید که جیوه ممکن است به صورت ناآگاهانه توسط لباس، پوست یا موها به خانهنیز انتقال داده شود.

دستگاه ها و وسایل حاوی جیوه را شناسایی کنید و از آسیب دیدن آنها جلوگیری نمایید.

اطمینان یابید که جیوه ریخته شده به سرعت و از طریق ایمن پاک سازی شود.

اجازه ندهید که کارکنان آموزش ندیده برای پاک سازی جیوه اقدام نمایند.

حاللهاqqًراي پqqاك نمqqودن چqqربی از تجهqqیزات اسqqتفاده... حاللها مانند متیالتیل کتqqون، اسqqتون و معمqqوال ب .در بخشهاي دیگر بیمارستان نیز مورد استفاده قرار گqqیرد میشود و ممکن است براي پاك نمودن

کارکنان باید در مورد چگونگی استفاده صحیح از حاللها براي پیشqqگیري ازآتشسqqوزي و نqqیز سqqایر بسqqیاري از حاللهqqا بqqاعث. مواجهاتی که ممکن است منجر بqqه بیمqqاري گqqردد آمqqوزش داده شqqوند

برداشت الیه چربی ازروي پوست میشوند و در حین جذب پوستی ممکن است منجqqر بqه عqوارض مواجهqqه یافتqqه بqqا حالل هqqا تجهqqیزات حفqqاظت فqqردي مناسqqب در کqqارگران. تنفسqqی نqqیز شqqوند

.بایداستفاده شودپاك کنندهها

پاك کنندههاي مورد استفاده در بخشهاي مختلف بیمارستان داراي اسید و ترکیبات خورندهاي کارکنان استفاده کننده از این پاك کنندهها باید از. سوختگی گردد میباشد که ممکن است منجر به

الستیکی و محافظ چشمی استفاده پوشش مناسب مانند دستکش الستیکی، پیشبند پالستیکی یا.نمایند

مواد ضد عفونی کننده میباشند کqqه بخش... ترکیبات ضدعفونی کننده شامل ترکیبات آمونیاك چند ظرفیتی، فنولها، ید و

ترکیبات ضدعفونی کننqqده میتواننqqد منجqqر بqqه راش پوسqqتی و.اطفال و اتاقهاي عمل کاربرد دارندتجهیزات حفاظتی براي پوست و چشم باید استفاده گردد. درماتیت گردند

. نكات قابل توجه در ارتباط با مواد شيميايي

 تهيه مواد شيميايي

هنگام خريداري مواد شيميايي براي آزمايشگاه، بايد بررسي كاملي انجام داد تا مواد شيميايي •اي خريداري گردد كه كمترين خطرات را داشته باشند.

حجم مواد شميايي خطرناك كه در آزمايشگاه نگهداري مي شود بايد حتي االمكان مطابق با • نياز باشد تا خطرات ناشي از آن براي پرسنل بخش كم باشد. )از ذخيره بيش از حد نياز مواد در

آزمايشگاه پرهيز شود( انجام يك آزمايش به روشهاي مختلفي امكان پذير است، به اين منظور بايد با بررسي دقيق •

روشها، روشي را انتخاب كردكه از مواد شيميايي با خطرات كمتر و ايمني بيشتر استفاده شود. مطلب مهم در مورد مواد شيميايي جلوگيري از خريداري موادي است كه در آزمايشگاه موجود •

است. چون در بعضي از آزمايشگاهها محققين مختلفي فعاليت مي كنند، براي جلوگيري از خريدهاي تكراري، بايد ليست مواد شيميايي و مقادير هركدام در دسترس باشد. رعايت اين

موضوع ضمن اينكه حجم مواد شيميايي خطرساز را در آزمايشگاه كم مي كند، فضاي موردنيازبراي نگهداري اين مواد را هم كاهش خواهد داد.

كاركردن با پودرهاي شيميايي 

از مواد شيميايي كه براي تهيه محلول استفاده مي شوند به شكل پودر هستند. به منظور بعضي كاهش خطرات ناشي از استنشاق گرد و غبار اين مواد و جلوگيري از آلودگي سطوح آزمايشگاه

نكات ذيل توصيه مي شود.در صورت امكان، ماده شيميايي موردنياز به صورت محلول هاي آماده خريداري گردد. • در صورت امكان، پودر موردنظر به شكل بسته بندي شده و با وزن مشخص در ويالها يا شيشه •

هاي درب بسته اي كه بتوان حالل را به داخل آن تزريق كرد، تهيه گردد.در صورتيكه توزين پودر شيميايي در فضاي آزمايشگاه بايد انجام شود، نكات زير رعايت گردد. •

الف- در صورت امكان از ترازويي كه در محفظه سربسته است استفاده شود، تا گردوغبار درهوا پخش نگردد.

ب- در صورت امكان با انتقال ترازو به هود شيميايي يا هود بيولوژيك، توزين در زير هود انجامگيرد.

ج- براي انتقال ماده شيميايي از ظرف به ترازو اسپاتول مناسب استفاده شود.)از ريختن يا پاشيدن پودر هنگام توزين اجتناب كنيد(

د- هميشه هنگام كار با مواد شيميايي خطرناك از تجهيزات محافظت شخصي استفاده شود.

هq - بعد از اتمام كار سطوح آغشته به مواد شيميايي را به طرز صحيح تميز نمائيد. تميز نگه داشتن سطوح كار عالوه براينكه خطر سرايت مواد به ديگران را كاهش مي دهد، از ايجاد خطا

در ساير آزمايشات نيز مي كاهد.

حمل و نقل مواد شيميايي

هنگام حمل و نقل، رعايت نكات ايمني ذيل به منظور جلوگيري از افتادن و ريختن مواد شيمياييالزم است.

الف- مواد شيميايي خريداري شده را حتماً در محيط آزمايشگاه از فروشنده تحويل بگيريد. ب- در صورت استفاده از ظروف شيشه اي براي حمل و نقل مواد، درب آن محكم و غيرقابل

نشت بوده و در يك ظرف نشكن ديگري قرار داده شود.ج- در صورت امكان، حمل و نقل مواد شيميايي با وسايل حمل و نقل عمومي انجام نشود.

انبار كردن مواد شيميايي

شيوه صحيح نگهداري مواد شيميايي در آزمايشگاه هميشه يكي از مطالب بسيار با اهميت است. مواد شيميايي كه به شيوه ناصحيح در كنار همديگر نگهداري مي شوند ممكن است با همديگر

واكنش داده و محصوالت خطرناك توليد كنند. گاهي اوقات نگداري ناصحيح مواد شيميايي عالوه بر آلودگي، باعث هدررفتن مواد و كاهش

خواص و اثرات مواد شيميايي مي شود.رعايت نكات ذيل مي توان خطرات ناشي از ناسازگاري مواد را حذف كند.

از نگهداري اسيدها در مجاورت بازها يا فلزات فعال مانند سديم- پتاسيم و منيزيم خودداري •كنيد.

از نگهداري جامدات يا اسيدهاي اكسيدكننده در مجاورت اسيدهاي آلي و مواد قابل اشتعال •اجتناب نمائيد.

از نگهداري موادي كه با آب واكنش مي دهند در اطراف سينك دستشويي يا نزديكي محلولهاي •آبي خودداري كنيد.

از نگهداري اسيدها در مجاورت موادي كه در تماس با آنها گازهاي سمي توليد مي كنند اجتناب •كنيد )مانند سديم سيانيد- سولفيد آهن(

در جدول ذيل اسامي تعدادي از مواد شيميايي كه با يكديگر ناسازگاري دارند و نبايد در مجاورتهم نگهداري شوند آمده است.

 ناسازگار با ...ماده شيميايي

عوامل اكسيدكننده : مانند اسيد كرميك- اسيداسید استیک نيتريك- تركيبات هيدروكسيل دار – اتيلن گليكول –

پركلريك اسيد- پراكسيدها- پرمنگناتها اسيد نيتريك- اسيد سولفوريك- ساير عواملاستون

اكسيدكنندهكلر- برم- مس- فلئور- نقره- جيوه استيلن

فلزات قليايي و قليايي خاكيمانند: پودر آلومينيوم- منيزيم-

پتاسيم كلسيم- ليتيم- سديم-

آب- تتراكلريد كرين- ساير تركيبات هيدروكربنيكلردار- دي اكسيد كربن- هالوژنها

جيوه )مثالً در فشارسنج جيوه اي(- كلر- هيپوكلريت   آمونياك)بي آب(كلسيم-يد- برم- هيدروفلوريك اسيد

اسيدها- پودر فلزات- محلولهاي قابل اشتعال-نيترات آمونيوم كلراتها- نيتريت ها- گوگرد- تركيبات آلي ريز يا مواد

قابل احتراق اسيد نيتريك- پراكسيد هيدروژنآنيلين

عوامل كاهندهمواد حاوي آرسنيكاسيدهاآزيدها

عوامل مربوز به كلر را مشاهده كنيدبرمآباكسيد كلسيم

هيپوكلريت كلسيم- ساير عوامل اكسيدكنندهكربن فعال نمكهاي آمونيوم- اسيدها- پودر فلزات – گوگرد-كلراتها

تركيبات آلي ريز يا مواد قابل احتراق آمونياك- استيلن- بوتا دي ان – بوتان- متان- پروپانكلر

)يا ساير گازهاي بدست آمده از نفت( – هيدروژن –سديم كاربيد-بنزن – پودر فلزات- تربانتين

(- سولفيد هيدروژنPH3آمونياك- متان- فسفين ) (clo2دي اكسيد كلر ) اسيد كرميك )كروميوم تري

اكسيد( اسيد استيك- نفتالين- كامفور- گليسرول- الكل-

محلولهاي قابل اشتعالاستيلن- پراكسيد هيدروژنمس

اسيدهاسيانيدها (- پر اكسيدH2cro4نيترات آمونيوم- اسيد كرميك)محلوهاي قابل اشتعال

هيدروژن- اسيد نيتريك- سديم پراكسيد- هالوژنها هيدروكربن ها )مانند: بوتان-

پروپان- بنزين( فلئور- كلر- برم- اسيدركرميك- پراكسيد سديم-

ساير عوامل اكسيد كنندهقليااسيد هيدروسيانيك

پرمنگنات پتاسيم- اسيد سولفوريكاسيد هيدروفلئوريكاكسيدهاي فلزي – پودر مس- عوامل اكسيدكننده      سولفيد هيدروژن

اسيدها- زغال فعال- آمونياكهيپوكلريت ها استيلن- آمونياك )گاز يا محلول آبي(- هيدروژنيد

استيلن- فولمينيك اسيد- آمونياكجيوه پودرهاي فلزي و غيرفلزي- سولفيد هاي فلزي-نيترات ها

محلولهاي قابل احتراق استيك اسيد- آنيلين- اسيد كرميك- هيدروسيانيداسيد نيتريك

اسيد- سولفيد هيدروژن- گازها و محلولهاي قابلاشتعال- مس- آلياژ برنج-فلزات سنگين- قليايي ها

نمكهاي آمونيوم- آميدها- فسفيدها- عوامل كاهندهنيتريت هااسيدها- بازها- آمين ها- هاليدهانيترو پارافين ها

نقره- كلريت ها- اوره    اسيد اگزاليك روغنها- گريس- هيدروژن- ساير عوامل كاهندهاكسيژن

شامل گازها، محلولها و مواد جامد قابل اشتعالمشابه كلرات هاپركلرات ها

عوامل كاهنده مانند : استيك انيدريد- بيسموت وپركلريك اسيدآلياژهاي آن- الكها- كاغذ – پشم- گريس- روغنها

هوا- اكسيژن- قلياها- هالوژنها- اكسيدهاي هالوژن-فسفر )سفيد(عوامل اكسيدكننده

تتراكلريد كرين- دي اكسيد كربن - آب پتاسيم گليسرول- اتيلن گليكول- بنز آلدئيد- ساير عواملپرمنگنات پتاسيم

كاهنده- اسيد سولفوريكتتراكلريد كربن- دي اكسيد كربن- آب سديم

اتانول- متانول- اسيد استيك گالسيال- استيكپراكسيد سديم انيدريد- بنز آلدئيد- كربن دي سولفيد- گليسرين-

اتلين گليكول- اسيتل استات- متيل استات-فورفورال

اسيدهاسولفيدها

پرمنگنات ها- آب – محلولهاي آبي- عوامل كاهنده-سولفوريك اسيدكلرات ها- پركلرات ها- اسيد نيتريك

داروخانه کارکنان داروخانه در معرض سر خوردن و سقوط، آسیب ناحیه کمر، بریدگی ناشی از بطري هاي

شیمیایی مانند الکqqل، حاللهqqا، غبqqار تالqqک و اکسqqید روي، شکسته و تجهیزات و نیز مواجهه با مواد:اقدامات کنترلی ذیل باید در این بخش مدنظر قرار گیرد. دارو هاي ضد نئوپالستیک می باشند

.از نردبان داراي پله براي کمک به پرسنل براي دسترسی به اشیاء طبقه باال استفاده شود- .مواد ریخته شده بر زمین بالفاصله جمع آوري شود- .شیشه هاي شکسته شده و داروهاي غیر قابل مصرف مطابق مقررات دفع شود- q-دي وqاز مخلوط تجهیزات بسته بن bottling.ودqqراقبت شqوبی مqqه خqذاري بqایل عالمتگqو وس

.هودهاي مناسب باید در صورت نیاز تأمین شود و عملکرد تهویه به صورت منظم بررسی گردد qq-تورالعملهايqqپرسنل داروخانه باید از مخاطرات مرتبط با کار کردن با داروهاي نئوپالستیک و دس

.ایمنی آگاه باشند.کارکنان در مورد راهکارهاي ایمن و بلند کردن آموزش داده شوند- qq-یزqqه پرهqqوه در داروخانqوي جیqqاي محتqqایر ابزارهqqنج و سqqاز تعمیر دماسنج، دستگاههاي فشار س

در بیمارسqqتان تعمqqیر شqqود یqqا بqqه مکqqانی در خqqارج از این تجهیزات بایqqد در مکqqانی مناسب. شود.بیمارستان ارسال شود

q-دستگیره اي باز کردن را در سمت داخلی مکان هاي ورودي قرار دهید تا از گیر افتادن تصادفی .پرسنل پیش گیري شود

qq-دهqqبا استفاده از روشهاي مراقبت پزشکی اثرات جانبی مواجهه با دارو هاي بسته بندي یا پراکن .در داروخانه شناسایی شود

کارکنان باید از مصرف کشیدن سیگار و خوردن در مکانهاي آماده سازي دارو پرهیز نمایند- زیرا امکان بلع و نیز استنشاق این مواد در محل هاي مذکور وجود دارد.

رادیولوژیانواع مواد راديواكتيو:

- طبيعي : راديو اكتيو طبيعي به آن دسته از مواد اطالق مي شود كه در طبيعت موجود1 مي تواند باشد .92هستند وعدد اتمي آنها از يك تا

- مصنوعي: راديواكتيو هاي مصنوعي گروهي هستند كه ساخته شده دست انسان بوده و با2تغييرات ايجاد شده در يك ماده بوجود مي آيند به اين گروه راديوايزوتوپ هم گفته ميشود .

نيمه عمر مواد راديو اكتيو: - نيمه عمر فيزيكي: مدت زماني است كه نيمي از ماده راديو اكتيو فروپاشيده يا استحاله1

شود.هرچه نيمه عمر كوتاهتر باشد خطر آن كمتر است و حفاظت از آن راحت تر مي باشد. - نيمه عمر بيولوژيكي: مدت زماني است كه نيمي از ماده راديو اكتيو از طريق بيولوژيك2

دفع،تعريق و … از بدن خارج شود. - نيمه عمر مؤثر : هنگامي كه ماده راديواكتيو وارد بدن مي شود هم نيمه عمر فيزيكي و3

هم بيولوژيك وجود دارد لذا در اينگونه مواد از نيمه عمر مؤثر استفاده مي شود.اين نيمه عمر در بحث كنترل وحفاظت مورد استفاده قرار دارد و عبارتست از زماني كه نيمي از ماده

راديو اكتيو از راه فيزيكي و بيولوژيكي از بدن دفع گرديده و يا از بين برود.

انواع پرتوگيري: - پرتوگيري بالقوه: پرتوگيري كه در شرايط عادي انتظار آن نمي رود ولي ممكن است در1

اثر وقوع سانحه در منبع و يا پيامد وقايع محتمل نظير نقص فني تجهيزات يا اشتباه انسانيرخ دهد.

- پرتوگيري پزشكي: پرتو گيري بيمار بواسطه تشخيص يا درمان در پزشكي و دندانپزشكي2 وهمچنين پرتوگيري افرادي كه داوطلب مراقبت يا پرستاري از بيمار هستند ) به استثناي

كاركنان ( و يا پرتوگيري افرادي كه داوطلب شركت در برنامه تحقيقاتي پزشكي مي باشد.- پرتوگيري شغلي: مربوط به پرتوگيري كاركنان مي باشد.3- پرتوگيري طبيعي: پرتوگيري ناشي از منابع طبيعي مي باشد.4 - پرتوگيري عادي: پرتوگيري قابل انتظار در شرايط عادي كاربا منابع يا تأسيسات ،با در5

نظرگرفتن پرتو گيريهاي ناشي از سوانح جزئي قابل كنترل.- پرتوگيري مردم: پرتوگيري افراد جامعه ناشي از فعاليت پرتوي و منابع مجاز 6

پرتوها از نظر انرژي به دو دسته تقسيم مي شوند: - پرتوهاي يونساز : دسته اي از پرتو ها كه داراي انرژي زياد بوده و قابليت يونسازي (1

تبديل اتم به يون ) دارند كه در برخورد با بدن انسان باعث شكستن پيوندهاي شيميايي بافتها مي شود.گاما ، آلفا ، بتا و پرتوایکس.... از پرتوهاي يونساز مي باشند.

- پرتوهاي غير يونساز : بخشي از پرتوهاي الكترومغناطيس هستند كه انرژي آنها براي2 يونيزاسيون ماده كافي نمي باشند و شامل پرتوهاي ماوراء بنفش ، نور مرئي ، اشعه مادون

قرمز ،امواج ماكروويو و امواج راديويي مي گردند.

كاربرد پرتوهاي يونساز : د ر عصر حاضر پرتوهاي يونساز د ر علو م و فعاليتهاي مختلف كاربر د دارنqqد کqqه ا ز آنهqqا مي توان به صنعت ،كشاورزي ، توليد نيرو ، شيمي ، شاخه ها مختلف علqqوم پزشqqكي و …اشqqاره نمود. از آنجاييكqqه پرتوهqاي يونسqاز درتشqخيص انqqواع بيماريهqqا و همچqqنين درمqqان آنهqqا بطqqور گسترده كاربرد دارد در صورت عدم استفاده صحيح از آنهامي تواند براي سqqالمتي كاركنqqان و بيماران خطر ناك باشqد لqذا رعqايت اصqqول بهداشqتي و حفqاظتي در مراكqqز كqqار بqqاپرتو هqqاي

يونساز ضروري و اجتناب ناپذير است .

مهمترين پرتوهاي يونيزان عبارتند از :

αذره آلفا-1 اين ذره از دو پروتون و دو نوترون تشكيل شده و با گرفتن دو الكترون به اتم پايدار هليوم

تبديل مي شود از آنجا كه اين ذره جرم زيادي دارد قدرت نفوذ كمي داشته و به راحتيتوسط يك برگ كاغذمتوقف مي شود.

βذره بتا-2

q. qدqوqqش qيqم qشqبqاqqت qزqيqqن qاqتqب qهqرqذ qو qدqوqش qيqم qلqيqدqبqت qنqوqتqوqرqپ qهqب qنqوqرqتqوqن qكqي qاqتqب qهqرqذ qلqيqسqگ qیqاqرqب qاqqت qرqفqqص qزqا qيqژqرqqنqا qرqيqدqاqqقqم qمqاqqمqت qاqqب qهqتqqسqوqيqپ qفqqيqط qكqqي qو qهqدqوqqبqن qيqژqرqنqا qكqت qاqتqب qهqعqشqا qفqيqط qزqا qطqqيqحqم qسqنqج qو q) qرqدqاqqم qرqqصqنqع q(qهqيqلqوqا qيqژqرqنqا qهqب qهqتqسqب qهqعqشqا qنqيqا qدqرqب q. qتqسqاqرqاqد qاqر qرqثqكqاqدqح

qهqعqشqا qنqيqا qذqوqفqن qتqرqدqق q. qدqشqاqب qيqم qرqتqم qكqي qدqوqدqح qاqت qرqتqمqيqتqنqاqس qدqنq100چqرqد qو qهqدqوqqب qاqفqلqآ qرqبqاqرqب qتqمqاqخqض qهqب qيqمqوqيqنqيqمqوqلqآ qهqقqرq1و qدqوqش qیqم qبqذqج qیqبqوqخqب qرqتqم qیqلqیqم

γپرتو گاما-3

( جرم صفر مي10 ^ 10 آنگسترم)0,01از امواج الكترومغناطيسي باطول موج بيش از باشد خاصيت يونيزاسيون آن بسيار كمتر از ذرات آلفا و بتا مي باشد اما قدرت نفوذ آن

�بسيار باالست.xپرتو ایکس

آنگسترم و جرم صفر مي باشد0,01 تا 10از امواج الكترومغناطيسي باطول موج بين قدرت نفوذ آن از پرتو گاما كمتر مي باشد.

�پ�ر�ت�و� ا�ی�ک�س� م�خ�ا�ط�ر�ا�ت� و� ک�ن�ت�ر�ل� ه�ا

� ا�ث�ر�ا�ت� ب�ي�و�ل�و�ژ�ي�ك�ي� پ�ر�ت�و�ه�ا�ي� ي�و�ن� س�ا�ز

اثرات بيولوژيكي پرتوهاي يون ساز را به سه گروه مختلف طبقه بندي مي كنند :- اثرات قطعي بدني يا جسماني :1

منظور اثرات بدن ي است كه وقوع آ ن حتمی اسqqت و جنبqqه احتمqqالی یاآمqqار ي نqqدار د . اين اثرات را معموالتظاهرات اوليه يا زودرس ناشي از پرتو مي نامند هqqر چنqqد كqqه بعضqqي از اين اثرات ديررس نيز مي باشند . مثل سرخي پوست گرفته تا نqqابودي ونكqqروز بqqافت هqqا ، عقب

افتادگي رشد همگي جزء اين گونه اثرات محسوب مي شوند .- اثرات آماري بدني :2

اثرات بدني هستند كه وقوع و پيشرفت آنهqqا مqqاهيت آمqqاري دارنqqد و از قqqوانين آن تبعيت مي كنند مهمترين اين اثرات عبارتند از : لوسمي و انواع سرطان هqqا ، اثqqرات آمqاري همگي جqqزء

اثرات ديررس پرتوهاي يون ساز مي باشند .

- اثرات ژنتيكي :3 اثراتي هستند كه در افراد پرتو ديده بروز نمي كند بلكه در فرزندان و نسل هqqاي آينqqده ظqqاهر

اثرات همگي نتيجه ضايعات هستند كه پرتوهاي يqون سqازDNAمي شوند اين ايجاد مي كنند.

بر روي بنابراين اصول و قوانين حفاظت در برابر پرتوهاي يون ساز روش ها و اقداماتي برايجلوگيري يا به حداقل رساندن اثرات ياد شده در افراد مي باشند .

عوامل موثر در بروز اين عوارض : حساسيت بافتها و ارگانهاي مختلف بدن در برابر پرتوهاي يونساز متفاوت مي باشد از.1

آسيب پذير ترين بافتهاي بدن ميتوان به مغqqز اسqqتخوان ، سqqلولهاي جنسqqي ، بافتهqqايلنفاوي ، مخاط دستگاه گوارش و گلو اشاره نمود .

بايد متناسب با مدت زماني كه بافت در معرض تابش پرتو قرار گرفتqه فرصqت كqافي.2براي بافت ايجاد شودتا بتواند خود را ترميم كند .

هر چه سن افرادي كه در معرض تابش قرار مي گيرند كمتر باشد عوارض بيشتري در.3 آنها نمايان مي شود بجز مواردي نظير آب مرواريد كه هرچه سن فرد باالتر باشد تاثير

سqqال در محيطهqqاي18پرتqqو شqqديدتر خواهqqد بqqود تqqا جqqايي كqqه حضqqورافراد زيqqر راديوگرافي صنعتي طبق اسqqتانداردهاي پايqqه) موسسqqه اسqqتاندارد وتحقيقqqات صqqنعتي كشور( ممنوع اسqqت . البتqqه حساسqqيت بيولqqوژيكي افqqراد بqqا سqqن يكسqqان نqqيز بqqا هم

متفاوت مي باشد. در اين بين مادران باردار و كودكان آسيب پذير ترين گروه نسبت به پرتو مي باشند بر.4

اساس آمار احتمqqال ابتال بqqه سqqرطان خqqون ، ناهنجاريهqqاي مqqادرزادي ، همچqqنين عقب ماندگي ذهني كودكاني كه شكم مادران آنها دردوران بqqارداري در معqرض تqqابش قqqرار

گرفته اند بيش از ديگران مي باشد.

کنترل مواجهه با پرتو ایکساهداف حفاظت در برابر پرتو در پزشكي:

الف- كاهش بروز اثرات احتمالي تا جائيكه امكان دارد

ب- جلوگيري از بروز اثرات قطعي پرتوهاي يونساز

کمسیون بین المللی حفاظت در برابر پرتوها سیستم محدود کردن پرتوگیری را بر سqqه اصqqلاستوار می داند:

بر پايه اين اصل هيچ فعاليت يا كاري با اشعه و پرتوهاي ( ( : Justification  اصل توجيه پذيري-1 يونساز نبايد انجام شود مگر اينكه توجيه كافي داشqqته باشqqد و نفعي كqqه از آن عايqqد فqqرد مي گردد بيش از احتمال زيان آن باشد . تشخيص توجيه پذيري معموال بوسيله پزشكان انجام مي

نبايد در  همانطور كه  اقدام به راديوگرافي و ... نمود . گيرد و هرگز نبايد بدون تجويز پزشك برابر تجويز پزشك احساس ترس و يا مقاومت نمایيم .

: اين اصل به مqqا مي گويqqد كqqه تqqا آنجqqا    (Optimizationاصل بهينه سازي شرايط پرتودهي )-2 ممكن است و اختاللي در كار ما ايجاد نمي كند شرايط پرتودهي را كاهش دهيم .در هر مqqورد

( باشد.ALARAدز مجاز بر اساس حداقل میزان منطقی قابل دسترس )

Doseاصل رعايت حدود دز : )-3 Limit qq) : بر اساس اين اصqqل كاركنqqاني كqqه در مراكqqز پرتqqو  پزشكي بعنوان پرتو كار مشغولند تا يك حد معين در طول سال مي توانند پرتqqو دريqqافت كننqqد كه به اين ميزان حد دز مي گويند و اگqqر پرتوكqqاري بيش از حqqد دز پرتqqو دريqqافت كنqqد شqqامل مقررات و قوانين خاصي از قبيqqل مرخصqي اجبqqاري و ... مي شqود . اين حqد دز بqqراي مqردم عادي نيز وجودد ارد اما براي بيماران با تشخيص پزشك و با رعايت اصل توجيه پqqذيري حqqدود

دز تعريف نشده است.

چهار اصل در خصوص کنترل پرتوگیری خارجی پذیرفته شده است:الف( حداقل کردن زمان تماس،

ب( حداکثر نمودن فاصله از چشمه،

ج( حفاظ چشمه پرتو، د( کنترل و بازرسی

الف( عامل زمان حضور در میدان پرتو باید به حداقل زمان ممکن تقلیل یابد. سqqرعت بیش از حqqد و تعجیqqل در انجام کار توصیه نمی شود، زیرا به علت بروز خطا یا پایین آمqqدن کیفیت ممکن اسqqت اجبqqارا کار تکرار شود. مشغولیت ذهنی و بدنی پرتوکار یqqه هنگqqام کqqار بqqا پرتqqو نqqیز می توانqqد بqqاعث

افزایش زمان پرتوگیری گردد.

نحوه تخمین میزان پرتوگیری مجاز در طول زمان با ارائه یک مثال: میزان دوز جqqذبی بqqر اسqqاسD که در آن D=5(N-18) ساله ای که بر اساس معادله 25جوان رم35 سن فرد پرتوکار می باشqqد، کqqل دوز جqqذب شqqده در بqqدنش در این سqqن بایqqد Nرم و باشد.

5(25-18= )35 rem

رم بیشqتر از حqد مجqاز جqذب12 سqالگی 25ولی به دلیل پرتوکاری اجتناب ناپqqذیر دی سqن سال بعqqد5 رم جذب نموده است. حال می خواهیم بدانیم در 47کرده و بنابراین در این سن

میزان دوز جذب شده این فرد حداکثر چه مقدار می تواند باشد؟ سqqالگی می توانqqد30با استفاده از فرمول فوق می توان محاسبه نمود کqqه شqqخص تqqا سqqن

سqqال آینqqده نبایqqد5 رم جذب نمqqوده پس در 47 رم پرتو جذب کند و چون تاکنون 60حداکثر (. لqqذا این فqqرد بایqqد تحت کنqqترل13rem=47-60 رم در معرض پرتو قqqرار گqqیرد)13بیشتر از

رم بیشتر در معرض پرتو قرار نگیرد.(6/2باشد تا هر سال از حداکثر

ب( عامل فاصله آهنگ دوز پرتوهای ایکس با دو برابر شدن فاصله از منبع به میزان یک چهارم کاهش می یابد به عبارت دیگر آهنگ دوز پرتو متناسب با عکس مجذور فاصله کاهش می یابد. با توجه بqqا این امر باید تا حد امکان در فاصله دورتری از منبع پرتوزا قرار گرفت تا میزان دوز جذبی کqqاهش

یابد.

ج( عامل حفاظ - حفاظ گذاری در منبع: محصqqور کqqردن المپ تولیqqد پرتqqو ایکس بqqه منظqqور کqqاهش مqqیزان1

مواجهه با پرتو- حفاظ گذاری ساختمانی: به منظور جلوگیری از پرتوهای منحرف شده و پراکنده2

- وسایل حفاظت فردی نظیر دستکش، آپرون، حفاظ تیروئید و عینک های با شیشqqه سqqربی3 برای کاهش پرتوگیری موضعی و کاهش پرتوگیری در مواقعی کqqه کنqqترل هqqای فqqوق کارسqqاز

نباشد.

د( کنترل و پایش مواجهه افراد کنترل و پایش مواجهه افراد به منظqqور جلوگqqیری از پرتوگqqیری بیش از حqqدمجاز )اسqqتفاده از

دوزیمتر فیلم بج و …(

روشهاي مختلف حفاظتي در مقابل پرتوهاي يون ساز: براي حفاظت در برابر اين پرتوها روشهاي مختلفي وجود دارد ولي عوامل ضروري آنها

عبارتند از: زمان : هرچه فرد بيشتر در برابر پرتو باشد بيشتر پرتو ميگيرد. لذا بايد پرتو گيري به-1

حداقل زمان برسد فاصله: هر چه فاصله تا منبع پرتو بيشتر باشد پرتو كمتراست. لذا بايد فاصله تا منبع-2

پرتو به حداكثر برسد. حفاظ : در مواردي كه استفاده از دو روش پيشين ميسر نباشد بايد از صفحات جاذب-3

رم1/0پرتو بين افراد و منبع استفاده كرد و ميزان تابش پرتو را به مقدار مجاز يعنيرم در سال رساند5در هفته يا

-دادن آموزشهاي الزم به افرادي كه بنوعي با پرتوهاي يونساز در تماس اند در زمينه4 اثرات و خطرات تماس با پرتوها و بهداشت و حفاظت در برابر پرتوها . نمايش فيلمها در

امور استحفاظي براي كاركنان وكساني كه با پرتوها كار مي كنند بسيار مفيد و الزمخواهد بود.

استفاده از لباسها و پوششهاي حفاظتي مناسب بگونه اي كه فرد هرگز بدون وسqqيله-4 حفاظتي با منبع پرتوزا روبرو نشود، شامل: پيشبندهاي سqqربي مناسqqببا مقqqدار اشqqعه

دستكشهاي مخصوص الستيكي و عينكهاي شيشه اي و... روشهاي تكميلي كنترل پرتوگيري:-5

الف( نمايش عالئم هشدار در موارد وجود مواد راديواكتيوب( به حداقل رساندن جابجايي مواد راديواكتيو

مانيتورينگ پرتوها:-6 روشهاي كنترل پرتودهي با درنظرگرفتن شرايط كاري تنظيم مي شود اما اغلب بهتر

است دز دريافتي كاركنان در طول يك دوره كنترل شود . اين روشها مي تواند بهعنوان يك كنترل روتين در دراز مدت صورت گيردكه شامل:

الف(مونيتورينگ منظم مقادير پرتوها در محيط هاي موردنظر، در محل كار بايد دستگاههايآشكارسازو شمارنده نصب و موجود باشد تا كاركنان از ميزان آلودگي محيط با اطالع شوند.

ب( استفاده از مونيتورهاي فردي، تمام كاركناني كه در معرض پرتوهاقرار دارند بايد ازوسايل

اندازه گيري پرتوها مانند دوزيمترجيبي يا فيلم بج استفاده كنند و دوزيمترهاي قرائت مستقيم فردي كه ميزان دز دريافتي پرتوكار را در محيط كار اندازه مي گيرد. بايد خاطر نشان ساخت

كه استفاده از مونيتورهايي كه متناسب با نوع پرتو طراحي شده اند و در فواصل زماني مناسب

كاليبرهمي گردند براي اخذ نتايج قابل اطمينان حائز اهميت مي باشد.

- با داشتن زخمهاي باز هيچ نوع كاري با مواد و منابع پرتوزا نبايد انجام د اد. ضمنأ موقعي8 كه خراشيدگي وزخم يا جراحتي در ضمن كار توليد شود بايد دقت و احتياط زيادي بعمل آورد

كه از آلودگي دوربماند .

-براي دقت كامل در امر پيشگيري از خطرات پرتوهاي يونيزان و توجه به اينكه فرد شاغل9 در مواجهه بااينگونه مواد قرار گرفته يا خير، بايد آزمايشات مكرر خون انجام شود . مشاهده

كم خوني راهنماي خوبي براي شاغلين است كه بايد هر شش ماه تكرار گردد.تدابير احتياطي در برابر تشعشات غير يونيزان :

• استفاده مداوم از عينك و نقاب هاي حفاظتي با درجات متناسب تيرگي • استفاده از سپرهاي حفاظتي در مسير انتشار پرتو مانند استفاده از پرده هاي برزنتي يا

ورق هاي باز تاب دهنده از جنس آلومينيوم • افزايش فاصله با منبع توليد پرتو )كاهش شدت پرتو بر اساس قانون عكس مجذور

فاصله (• آموزش مخاطرات پرتو و نحوه صحيح استفاده از وسايل حفاظتي فردي

• ايزوله نمودن منابع توليد كننده پرتوها مثال از طريق محور نمودن موضع جوشكاري توسطاتاقك ياديواره هايي به ارتفاع مناسب

نكات مهم در مورد حفاظت كاركنان پرتوكار در بخش راديولوژي: - فقط افرادي كه حضور آنها براي كمك به بيمار ضروري است و يا براي مقاصد آموزشي1

بايد حضورداشته باشند مي توانند در هنگام پرتودهي در اتاق حضور داشته باشند. - حفاظ هاي متحرك يا قابل تنظيم يا ثابت بايد در محل حضور كاركنان در حين پرتودهي2

وجود داشته باشد. - بايد رو شهايي اتخاذ گردد تا اطمينان حاصل شودكه آهنگ دز در اتاق كنترل به گونه اي3

كنترل شده است كه پرتو گيري شغلي به ميزان قابل مالحظه اي از حدود دز كمتر است اينامر معموالً با حفاظ گذاري اتاق كنترل امكان پذير است.

حفاظت افرادي كه بيمار يا دريافت كننده تصوير را نگه مي دارند: - هيچ شخصي نبايد بيمار ، كاست فيلم و یا سایر وسايل تصويربرداري یا المپ اشعه ايكس1

ر ا در هنگام پرتودهي نگه دارد مگر آنكه هيچ روش ديگري براي بدست آوردن تصويري كه ازنظر تشخيص سودمند باشدوجود نداشته باشد.

- نگه داشتن بيمار و كاست فيلم در هنگام پرتودهي بايد توسط همراه بيمار انجام شود در2 صورتيكه اين امرقابل حصول نبود توسط كاركنان غير پرتوكار و يا كاركنان پرتوكار بصورت

داوطلب صورت پذيرد توصيه ميگردد كه افراد غيرپرتوكار به نوبت براي اين كار انتخاب شوند سال نيز نبايد18و نبايد هميشه از يك نفر استفاده نمود، ازخانمهاي باردار و افراد زير

استفاده كرد. - هر كسي كه در هنگام پرتودهي ، بيمار و يا كاست فيلم را نگه مي دارد بايد روپوش3

سربي بپوشد و درمواقعي كه عملي است بايد از دستكش سربي نيز استفاده گردد . هيچ قسمتي از بدن اين افراد نبايد در مقابل پرتوهاي اوليه قرار گيرد حتي اگر با لباسهاي

حفاظتي نيز پوشيده شده باشد. -كاركناني كه با دستگاههاي ايكس قابل حمل و متحرك كار مي كنند بايد از روپوش سربي4

ميلي مترسرب باشد استفاده نمايند. روپوشها و دستكش هاي سربي بايد هميشه5/0كه براي دستگاههاي ايكس قابل حمل ومتحرك دردسترس باشد تا در مواقعي كه نيازهست بيمار ثابت نگه داشته شود يا به هر علت ديگري كه بيمارنياز به همراه دارد مورد استفاده

قرار گيرد.پرتودهي به خانم هايي كه در سنين باروري قرار دارند

- بايد از انجام راديوگرافي هاي تشخيصي خصوصاً راديوگرافي از ناحيه لگن خانم هايي كه1 احتمال بارداربودن آنها وجود دارد خودداري بعمل آيد مگر در كه يك فوريت پزشكي براي فرد

باردار وجود داشته باشد. - در صورت امكان بايد چنانچه خانمي تاريخ دقيق عادت ماهيانه خود را فراموش كرده2

باشد يا مدتي اززمان مقرر عادت ماهيانه اش ديركرد داشته باشد حامله محسوب گردد. -به منظو ر كاهش پرتوگير ي ناخواست ه جنين، بايد تابلوها ي هشداردهند ه ا ي با مضمو3

ن جمالت زير درمحدوده بخش راديولوژي )مثل رختكن( نصب گردد. بر اساس آنچه گفته شد چنانچه بيماري، پرتوكار را از بارداري خود مطلع نمايد، بايد پرتوكار

موضوع رابه اطالع راديولوژيست )متخصص بخش( برساند تا ايشان در خصوص انجامراديوگرافي يا انتخاب روش تشخيصي و يا به تأخير انداختن راديوگرافي تصميم گيري نمايد.

نحوه نظارت بر مراكز پرتو پزشكي : كليه مراكز كار با پرتوهاي يونساز در پزشكي اعم از راديولوژي ، سي تي اسكن ، پزشكي هسته اي ، راديو تراپي ،آنژيوگرافي و ….. موظفند قبل از شروع به فعاليت نسبت به اخذ

مجوز بهداشتي و حفاظتي از واحد بهداشت پرتو مركز بهداشت استان اقدام نمايند .براي صدور اين مجوزها موارد زير در اين مراكز بررسي مي شوند

وضعيت ساختماني مركز-1نحوه سرب كوبي و حفاظ گذاري مركز در صورت نياز-2انجام دزيمتري و سنجش نشت پرتو به مناطق مجاور اتاق اشعه-3وضعيت بهداشتي مركز از نظر تطابق با موازين بهداشت محيطي-4وجود وسايل حفاظت فردي مورد نياز-5وجود دزيمتر فيلم بج براي هريك از پرتوكاران-6بررسي ساير موارد بر اساس چك ليست موجود-7

تجهیزات استریل سازي

.کاربرد نامناسب وسqqایل اسqqتریل سqqازي ممکن اسqqت منجqqر بqqه سqqوختگی ناشqqی از بخqqار گqqردد اتqqوکالو هqqا و. استریلسازي یا نزدیqqک آن نصqqب شqqود جزییات نحوه کار کردن باید بر روي دستگاه

همqqراه بqا سایر مجاري با فشار بخار باید به صورت دورهاي بازرسی شود و اسqناد بازرسqی آنqان این اقدامات از کارکنان محافظت نمqqوده و کفqqایت استریلسqqازي را. ذکر تاریخ باید نگهداري شود

در مراکزي کqqه از اکسqqیداتیلن جهت ضqqدعفونی اسqqتفاده میکننqqد، لولهکشqqی.تضمین خواهد نمود مواجهqqه بqqا این مخqqاطره را اتیلن اکسqqید در طqqول بیمارسqqتان از محqqل ذخqqیره، ممکن است

درصqد 12لولهکشی خطوط ذخیره از سqqیلندرهاي گqاز، مخلqqوط مqایعی متشqqکل از . افزایشدهد اکسqqیداتیلن معمqqوال بqqا. تحت فشار را به دستگاههاي استریلکننده منتقqqل میکند88اکسید اتیلن و

اگر. مخلوط آن غیر قابل اشتعال میباشد درصد فرئون( Freon) بنابراین . فرئون مخلوط میشود خطوط انتقال پیش از تعویض تانکها تخلیه و درن نشوند، مخلوط گازي پیش از برداشتن فشqqاربه

مجاري بلند از سیلندرها به دستگاه هاي اسqqتریل کننqqده منبqqع. کارگر تأسیسات اسپري خواهد شد بالقوه اي براي مواجهه بسیاري ازافراد می باشند و ممکن است امکان تعیین محل و تعمیر محqqل

دستگاه اسqqتریل کننqqده در با قرار دادن سیلندرها در مجاورت. آسیب دیدگی و نشت دشوار باشد فضایی با قابلیت دستیابی مکانیکی همانگونه که در بسqqیاري از بیمارسqqتان هqqا موجqqود می باشqqد،

با وجودیکه فضاي با دستیابی مکqqانیکی. میزان حوادث ومواجهات مخاطره آمیز کنترل خواهد شد با تهویه مناسqqب خqqروجی کنqqترل وجqqود بسیار گرم و مرطوب می باشد امکان کنترل این شرایط

در صد استفاده می نمایند بایدتعqqداد 100بیمارستان هایی که از کارتریج هاي با اکسید اتیلن .دارداندکی از کارتریج ها را در بخش مربوطه

سیستم هاي خروجی. نگهداري نمایند و مابقی بایددر فضایی خشک و سرد نگهداري شوند بخار براي اکسید اتیلن بایدبه گونه اي طراحی شود تا از ورود مجدد بخار به سایر بخش هاي

بیمارستان پیش گیري نماید

دستورالعمل هاي سالمت و ایمنی کارکنان خدماتدستورالعمل هاي زیر باید در برنامه سالمت پرسنل خدمات گنجانده شود:

- نحوه صحیح حمل و نقل اجسام باید به پرسنل آموزش داده شود.- به پرسنل باید آموزش داده شود تا دستهاي خود را در این موارد کامل بشویند:

پیش از غذا خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن، قبل و بعد از استفاده از سرویس هايبهداشتی، پس از درآوردن دستکش هاي آلوده

کاري و پیش از رفتن به منزل.

- کارکنان باید مطلع باشند که پرسنل سایر بخشها ممکن است راهکارهاي الزم براي دفعسوزن هاي آلوده را رعایت نکنند، بنابراین

توصیه می شود تا این افراد همه موادي را که با آن سر و کار دارند به عنوان مخاطره آمیزتلقی نمایند.

- زمانی که اجسام و وسایل و تجهیزات الزم براي بلند کردن و جابجاسازي سنگینتر از حدممکن هستند و یا در وضعیت بدي قرار

دارند باید در خواست کمک کرد یا از وسایل مکانیکی ویژه این کار استفاده نمود. - کارکنان خدمات ممکن است در اثر استفاده یا نگهداري نامناسب از نردبان، چهارپایههاي

پلهدار و سکوهاي بلند آسیب ببینند. برايکاستن از دفعات سقوط

- کارکنان نباید بر دو پله انتهایی نردبان بایستند و کارکنان نباید از صندلی، تخت، جعبه یا سایروسایل به جاي نردبان استفاده نمایند.

- همه وسایل الکتریکی مانند واکیوم ها و پولیشرها باید داراي اتصاالت به زمین باشند.- وسایل حمل باید مجهز به چرخهاي بزرگ وسیع براي سهولت در هل دادن باشند.

مناطق لغزنده شست و شو داده شده، باید با تابلو یا عالیم دیگر مشخص شوند.

�ا�ر�گ�و�ن�و�م�ي ارگونومي به عنqqوان رشqqته اي از علqqوم کqqه بqqه دسqqت آوردن بهqqترين ارتبqqاط ميqqان انسqqان و محيط)کار و زندگي( هدف اصلي آن است، تعريف مي شود. ارگونومي با ارزيابي قqqابليت هqqا و محدوديت هاي انسان)بيومکانيک و آنتروپومتري(، استرس هاي کاري و محيطي)فqqيزيولوژي کqqار و روانشناسqqي صqqنعتي(، نيروهqqاي اسqqتاتيک و ديناميqqک روي بqqدن انسqqان)بيومکانيqqک(، خسqqتگي)فqqيزيولوژي کqqار و روانشناسqqي صqqنعتي( و طqqراحي ايسqqتگاه کqqاري و ابزارهqqا )آنتروپومتري و مهندسي( سر و کار دارد. بنابراين »ارگونومي« از علوم بسياري تشکيل يافته

است و با استفاده از این علوم به تطابق هرچه بیشتر محیط کار با انسان می پردازد.نتايج بکارگيري اصول ارگونومي در محيط هاي کاري:

- پيشqqگيري از اختالالت اسqqکلتي و عضqqالني در بين شqqاغلين)ماننqqد کمqqردرد، سqqندروم تونqqل کارپال يا درد شديد در مچ دست و بی حسی در دسqqت، درد ناحيqqه گqqردن، درد ناحيqqه زانqqو يqqا

آرنج و...(- کمک به پيشگيري از حوادث شغلي

- افزايش رفاه و آسايش کارکنان- افزايش ميزان رضايت مندي کارکنان- کمک به افزايش بهره وري و کارآیی

در ادامه برخی از مباحث ارگونومی در محیط کار نظیر ارگونومی در کارهqqای اداری و کqqار بqqاکامپیوتر، اصول حمل دستی بار، نوبت کاری و استرس شغلی آورده خواهد شد.

نوبت کاری

�!�ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�ا�ن� ح�ت�م�ا� ب�خ�و�ا�ن�ن�د هر نوع کاری که به طور منظم و معین در بیرون از دریچه زمانی کqqار روزانqqه صqqورت پqqذیرد،

7نوبت کاری تلقی می شود. )به صورت قqqراردادی دریچqqه زمqqانی کqqار روز را بین سqqاعت عصر در نظر میگیرند و کار خارج از این زمان نوبت کاری نامیده می شود(6بامداد تا

�( ��CHRONOBIOLOGYخ�و�ا�ب� و� س�ا�ع�ت� ز�ی�س�ت�ی� ب�د�ن) بدن انسان از نظر فیزیولوژی و روانشناسی تحت تاثیر چرخه هایی است که به زمان وابسته بوده بدون تردید جنبه مهم و حیاتی از وضعیت انسان را در بر می گیرند این چرخه ها عبارتند

از:Circadianچرخqqه هqqایی بqqا مqqدت زمqqان یqqک روز )چرخqqه سqqیرکادین.1 Rhythmsلqqمث )

تغییرات روزانه دمای بqدن کqqه در اوایqqل صqبح کمqترین مqیزان و در حqوالی سqاعات ابتدایی شب بیشترین میزان خود را داراست، سپس درجه حqqرارت بqqدن در سqqاعات خواب رو به کاهش می گذارد. از دیگqqر چرخqqه هqqای سqqیرکادین می تqqوان بqqه زمqqان

خواب و بیداری و تغییرات هرمونی )کورتیزول و مالتونین(Ulteradian)چرخqqه اولqqترادین چرخه هایی بqqا مqqدت کمqqتر از یqqک روز .2 rhytms)لqqمث

، خواب بدون حرکاتREMچرخه های خواب )خواب با حرکات سریع چشم یا خواب خواب که به صورت چرخه تقریبا4 و q، 2 q،3 1 و مراحل Non REMسریع چشم یا

دقیقه ای در طول خواب ادامه می یابد(.90Infradianچرخه هایی با دوره زمqqانی بیش از یqqک روز )چرخqqه اینفqqرادین .3 Rhythms)

مانند چرخه قائدگی. می باشqqد. چرخqqه سqqیرکادین داریبیشqqترین تqqاثیر نqqوبت کqqاری بqqر روی چرخqqه سqqیرکادین

خصوصیاتی می باشد که این خصوصیات بر روی نوبت کاری و فرد نqqوبت کqqار تqqاثیر فqqراوانیخواهند گذاشت.

می باشqqد بqqه این معqنیویژگی چرخه سیرکادین ذاتی و خود بقا بودن آننخستین و مهمترین که عملکرد این دستگاه از درون افراد منشا میگیرد. در برخی تحقیقات مشاهده شqqده اسqqت که افراد در شرایط پویش آزاد )شرایطی که در آن افراد از محیط پیرامون خود بیخبر بوده و محرک هایی نظیر نور خورشید، ساعت و غیره نیز وجود نداشته باشد: مثل زندگی دورن غqqار تاریک( حتی پس از گذشت چنqqدین هفتqه هنqqوز دارای چرخqqه خqواب و بیqqداری تقریبqqا منظمی

بودند. مهمترین ویژگی چرخه سیرکادین از نظر نqqوبت کqqاری مقqqاومت بخش بqqزرگی از آندومین و

میباشqqد و بqqه راحqqتی نمی تqqوان مسqqیر ایننسبت به تغییرات ناگهانی برنامه عادی و روزمره چرخه را تغییر داد. این ویژگی در نوبت کاری سبب می شود تا فرد نqqوبت کqqار در زمqqانی کqqه سیرکادین نیاز به استراحت و خواب دارد مشغول کار بوده و در زمانی که دستگاه سqqیرکادین نیازمند هوشیاری وبیداری است فرد اسqتراحت کqرده و بخوابqqد. عqوارض ناشqی از این پیامqد

Jet-Lagبqqاعث بqqروز عوارضqqی تحت عنqqوان Syndromeل روانی وqqامل عوامqqه شqqود کqqمیش جسمانی در فرد نوبت کار می شود.

سومین ویژگی چرخه سیرکادین تمایل آن به کندکار کqqردن اسqqت. این ویqqژگی سqqبب میشqqود برنامه های نوبت کاری که از صبح به سمت شب می روند )صبح، عصر، شب( دارای عوارض کمتری بر سالمتی نوبت کار نسبت به برنامه هایی با تغییرات عکس دارد )شب، عصر، صqqبح(

باشد.

�پ�ی�ا�م�د�ه�ا� و� ع�و�ا�ر�ض� ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�ی درصqqد70 تا 60 برخی آمارها نشان می دهد حدود تنش های ناشی از مشکالت خواب:

نوبت کاران از مختل شدن خواب خود شکایت دارند. این مشکالت ناشqqی از دو عامqqل درونی مقاومت دستگاه سیرکادین نسبت به تغییر و عوامل بیرونی مثqqل نqqور روز، سروصqqدا و دیگqqر

عوامل می باشند.�اعی:��انوادگی و اجتم��ا خ� در زنqqدگی روزمqqره شqqخص نqqوبت کqqار، نqqوبت کqqاریتنش ه

جایگزین رفت و آمدهای خqqانوادگی )روابqqط اجتمqqاعی( انجqqام وظqqایف زناشqqویی و غqqیره می گqqردد. بایqqد بqqه خqqاطر داشqqت کqqه گرچqqه کqqار در نqqوبت شqqب بqqر روی عملکqqرد سqqیرکادین و فیزیولوژی بدن تاثیر می گذارد اما نوبت کاری عصر می تواند عوارض وخیم تری از نظqqر

روابط اجتماعی و خانوادگی در پی داشته باشد. جامعqqه بشqqری روزجهت بqqوده و بqqه همینتعارضات اجتماعی در برابر فرد نوبت کار:

دلیل برای اسqتراحت افqqراد در شqqب قqوانین اجتمqqاعی محکمی وجqqود دارد امqqا جامعqه بqqرای استراحت روز نوبت کارانی که شب مشغول فعالیت بوده اند ارزش کمتری قائل می باشqqد و همین امر یکی از معضالت اصلی نوبت کاران را تشکیل می دهد. این امqqر نqqه تنهqqا بqqا خqqواب نوبتکاران تداخل داشته بلکه با ساعات تفریح و سرگرمی آنان،، روابط و ارتباطات اجتمqqاعی، ارتباط با همسایگان، مسئولیت های خانوادگی مثل مراقبت ونگqqه داری از فرزنqqدان و روابqqط

زناشویی را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

پیامدهای بهداشتی نوبت کاری را به صورت خالصه می توان اینچqqنین بیqqان داشqqت کqqه نqqوبتکاری:احتماال برای قلب زیان آور است؛بانیت وqqت؛)عصqqان آور اسqqز زیqqبی و مغqتم عصqqرای سیسqqه یقین بqqبه احتمال قریب ب

تحریک پذیری، افسردگی و غیره(یرکادین وqqبه یقین برای دستگاه گوارشی مضر است. )به دلیل عدم تطابق دستگاه س

برنامه غذایی نامناسب بسیاری از نوبت کاران( پیامدهای ایمنی و اثر بر روی عملکرد شqqغلی: عqqواملی ماننqqد خqqواب آلqqودگی، نqqاراحتی و عصبانیت ناشی از خواب آلودگی و رنج ناشی از کاهش عملکرد شغلی بqqاعث میشqqود کqqه

بامداد( بیشqqتر از سqqایر زمqqان هqqا5 تا 3آمار حوادث در اواخر شیفت شب )حدود ساعت باشد. همچنین اثر نوبت کاری بر عملکرد شغلی تحت تqqاثیر عqqواملی ماننqqد نqqوع وظیفqqه و نیازهای آن )نظیر سطح هوشیاری الزم، کارهqای بqqدنی و فکqqری مqqورد نیqاز و ...(، نظqqام نوبت کاری )تعداد ساعات هر شیفت و چگونگی گردش آن( و تفاوتهای فqqردی )شخصqqیت

نوبت کار، سن، سطح سالمت، وضعیت خواب و الگوهای رفتاری(قرار خواهد گرفت.

�ت�ع�ر�ض�ا�ت� ف�ر�د�ی� د�ر� ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�یعوامل زیر به احتمال زیاد باعث ایجاد مشکالت زیادی در تطابق با نوبت کاری می باشند:

سال، بامدادگرایی )کسانی که به چکاوکان بامداد نامگذاری میشوند و تمایqqل50سن بیش از به فعالیت در روز و استراحت در شب دارند. این افراد صبح زود حتی در روزهای تعطیqqل نqqیز تمایل به بیدار شدن دارند. بامدادگرایی نقطه مقابل این افqqراد جغqqدان شqqب قqqرار دارنqqد کqqه بیشتر روز را در حال استراحت بوده و شبها به فعالیت مشغول هستند. جغدان شب راحت تر از چکاوکان بامداد با نوبت کاری تطابق می یابند.(، الگوی خواب ثابت و منظم، داشتن شqqغل دوم بنا به دالیل اقتصادی، وجود کqqار زیqqاد در مqqنزل، پیشqqینه نqqاراحتی هqqای گوارشqqی، صqqرع، بیمqqاری دیqqابت، بیمqqاری هqqای قلqqبی پیشqqینه اختالالت خqqواب، بیمqqاری هqqای روانی،درونگqqرایی

عصبی، پیشینه مصرف الکل یا مواد مخدر،

رهیافت هایی برای انطباق با نوبت کاری و مشکالت ناشی از آن

�� ر�ه�ی�ا�ف�ت� ه�ا�ی�ی� ب�ر�ا�ی� ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�ا�ن)�ا�ل�ف رهیافت هایی جهت اصالح خواب:-1

نوبت کاران بایستی از یک برنامه منظم خواب بهره مند بوده و به طqور جqqدی از خqqواب هqqای کوتاه و نامرتب دوری کنند. از چرت زدن و خواب های کوتاه مqqدت منحصqqرا بایqqد در شqqرایط اضطراری کمبود خواب حاد استفاده کرد و نباید به عنوان یqqک الگqqوی خqqواب از طqرف نqqوبت کار پذیرفته شود. در این مورد تنها استثنایی که وجود دارد خواب کوتاه بعqqد از ظهqqر یqqا عصqqر هنگام است که پیش از آغاز نخستین نوبت شب کاری صورت می گqqیرد. هرچqqه سqqاعت آغqqاز خواب به خواب طبیعی نزدیک تر باشد مدت خواب نqqیز بیشqqتر خواهqqد بqqود. رعqqایت بهداشqqت

خواب جهت دستیابی به خواب آرام و مناسب توصیه میشود. برخی اصول بهداشت خواب عبارتند از: صرف غذای سبک )مثل یک لیوان شیر گرم( و عqqدم

سqاعت در خqون بqاقی می5مصرف چای، قهوه و دیگر مواد کqافئین دار )کqافئین دسqت کم ماند(، تاریک کردن اتاق خواب به وسیله نصب پرده های ضخیم، مسqqواک زدن، حمqqام کqqردن، پوشیدن لباس خواب، خوابیدن فقط در اتاق خواب، آرایش و چینش اتاق خواب به نحqqوی کqqه احساس آسایش در فرد ایجاد کند، عدم انجام کارهایی نظیر تماشای تلویزیون در اتاق خqqواب

و غیره تنظیم ساعت زیستی ) تطابق دستگاه سیرکادین با نوبت کاری(-2

تنظیم ساعت زیستی با نوبت کاری که به پیشگیری برخی عوارض نوبت کاری منجر می شود به نوع برنامه نوبت کاری بستگی دارد. در نوبت کاری با چرخش سqqریع )کqqه نqqوبت کqqار تمqqام نوبت های صبح، ظهر و عصر را در یک شیفت تجربه می کند( نqوبت کqار بایqد در جهت حفqظ ویژگی روز جهت در دستگاه سیرکادین خود )یعنی داشتن برنامه ای مثل سایر افqqراد جامعqqه( بکوشد. برای این منظqqور در طqqول روز از نqqور طqبیعی بهqqره جسqqته و هنگqqام شqب کqqاری در زمانی که جهت صرف غذا یا استراحت اختصاص داده شده اسqqت بqqرای مqqدت هرچنqqد کوتqqاه بخوابد. این امر باعث می شود که فرد نهایتا در نqqوبت شqqب احسqqاس خqqواب آلqqودگی نمایqqد. مصرف کافئین بخصوص برای افرادی که به آن عادت دارند می تواند تا حد قابل توجهی موثر

صبح رخ می دهد، بسیار مهم است کqqه6 تا 4باشد؛ چون بیشتر خواب آلودگی ها در ساعات بامداد مصرف شود تا در زمان الزم تاثیر خود را گذاشqqته و3مواد کافئین دار قبل از ساعت

همچنین زمانی که فرد جهت استراحت بqqه خانqqه می رود کqqافئینی در جریqqان خqqون وی وجqqود لوکس و همچنین نور آبی رنگ باعث کاهش ترشqqح2000نداشته باشد. استفاده از نور باالی

هرمون مالتqqونین )هرمqqون القqqا کننqqده خqqواب( می شqqود. اسqqتراحت هqqای کوتqqاه، گqqردش در پیرامون، خوردن وعده غذایی کامل یا میان وعده مناسب و حمqqام کqqردن نqqیز در رفqqع خqqواب آلودگی موثر میباشد.الزم به ذکر اسqqت اسqqتفاده از قqqرص هqqای خqqواب آور در صqqورت لqqزوم تحت نظر پزشک می تواند به صورت موقت در تنظیم خواب افراد نوبت کار مqqوثر باشqد ولی

تاثیر آنها دائمی نخواهد بود. در نوبت کاری با چرخش متوسط و آهسته مسئله تطqqابق دسqتگاه سqqیرکادین پیچیqqده تqqر می باشد. در این نوع نوبت کاری استفاده از خواب کوتاه مدت قبل از شqqیفت شqqب توصqqیه و در حین شیفت شب به دلیل ایجاد رخوت و تغییر در تطابق سیرکادین منع می گردد. برای کسب اطالعات بیشتر در زمینه نوبت کاری با چرخش متوسط و آهسته می توانید به منابع متن و یqqا

واحد بهداشت حرفه ای بیمارستان رجوع فرمایید.

رهیافت های خانوادگی و اجتماعی:

به عنوان یکی از مهمترین گام های آغازین نوبت کار باید وضqqع نامسqqاعد خqqود را بqqه خqqانواده تفهیم نموده و همکاری و حمایت آنان را برای انطباق با نqqوبت کqqاری بqqه دسqqت آورد. ارتبqqاط خانوادگی با دیگر خانواده هایی که از نظر نوبت کاری دارای شرایط مشqqابهی می باشqqند می تواند باعث ایجاد روح تفاهم و حمایت گردد. نخستین وظیفqqه خqqانواده حمqqایت از خqqواب فqqرد شب کqqار می باشqد )مهیqqا نمqqودن زمینqqه هqqای خqqواب مثqqل سqکوت، قطqqع زنqqگ تلفن، تنظیم مناسب برنامه های تفqریحی و خqانوادگی و ...(. نqqوبت کqار نبایسqتی از وقت آزاد خqqود فقqط برای خوابیدن استفاده نماید بلکه باید زمانی را برای گفتگو با همسر و فرزندان خqqود در نظqqر بگیرد. نباستی اجازه داد زمqqانی کqqه اختصqqاص بqqه همنشqqینی بqqا خqqانواده دارد صqqرف کارهqqای روزمره مانند خرید و ... گردد و یا زمان خواب بی دلیل هدر رود(. در رابطه با شغل دوم فرد نوبت کار باید برتری بارز کسب درآمد بیشتر را با در نظر داشتن زیان های ناپیدای شغل دوم

در زندگی خانوادگی و اجتماعی تعدیل نماید.

�� ر�ه�ی�ا�ف�ت� ه�ا�ی�ی� ب�ر�ا�ی� ک�ا�ر�ف�ر�م�ا�ی�ا�ن� و� م�د�ی�ر�ا�ن)�ب الف( تنظیم و تعدیل برنامه نوبت کاری مطابق با اصول علمی بqqه نحqqوی کqqه عملی و امکqqان

پذیر نیز باشد. ب( برای کاهش خواب آلودگی مخصوصا در شیفت شب روشنایی مطلوب محیط کار بایqqد در

لوکس باشد. همچنین وجود نور آبی در محیط کار کاهش مالتونین خون را در پی2000حدود خواهد داشت.

ج( ارائه امکانات مناسب غذاخوری و مکان های تفریحی: در حqqالی کqqه تاکیqqد می شqqود عqqدم تطابق دستگاه سیرکادین عامل اصلی مشکالت گوارشی در نوبت کqqاران اسqqت، بqqا این حqqال بدون شک چنین مشکالتی را می توان با اسqqتفاده از امکانqqات غqqذاخوری مطلqqوب در شqqیفت

شب به تاخیر انداخت.د( ارتقاء سطح آگاهی افراد نسبت به نوبت کاری

� آ�ی�ا� ن�ظ�ا�م� ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�ی� خ�ا�ص�ی� و�ج�و�د� د�ا�ر�د� ک�ه� ا�ن�ط�ب�ا�ق� ب�ا� ن�و�ب�ت� ک�ا�ر�ی� ر�ا� ت�س�ه�ی�ل�و� م�ش�ک�الت� ن�ا�ش�ی� ا�ز� آ�ن� ر�ا� م�ر�ت�ف�ع� گ�ر�د�ا�ن�د�؟

دستگاه سیرکادین برای تطابق با شب کاری و تغییر برنامه روزمره به بیش از یک هفتqqه زمqqان- درصد افراد هرگز با شب کاری تطابق نمیابنqqد. همچqqنین20نیاز دارد)گاهی تا سه هفته(. حدود

چرخه سیرکادین حتی پس از گذران دوره تطابق هیچگاه بqqه صqqورت کامqqل معکqqوس و شqqبگرا نمی شود. از طرفی بعضی اوقات حqتی بqqا یqqک روز اسqتراحت )برگشqت بqه زنqدگی روزمqqره( تطqqابق کسqqب شqqده بqqه مقqqدار زیqqادی از بین خواهqqد رفت. بنqqابراین معکqqوس نمqqودن چرخqqه سیرکادین و تطابق با شب کاری چندان معقول به نظر نمی رسqqد. بqqه همین دلیqqل نظqqام هqqای

روز شqqب و دو2 روز عصqqر، 2روز صqqبح، 2نوبت کار با چرخش سریع نوبِت کاری )برای مثال روز تعطیل( که در آن دستگاه سیرکادین ویژگی روزجهت خqqود را حفqظ می کنqد و همچqqنین از انباشتگی کمبود خواب که در دوره طوالنی شب کاری ایجاد می شود اجتناب می گqqردد. هرچqqه

بر1-1-1سرعت چرخش نوبت کاری سریعتر باشد مطلوب تر می باشد. به عنوان مثال نظام )نظام کوانتینانتال( برتqqری داشqqته و همگی این نظqqام3-2-2 )نظام متروپلیتان( و 2-2-2نظام

ها بر نظام چرخشی هفتگی که در آن فرد یک هفته صبح کار، عصرکار و یا شب کqqار می باشqqد ترجیح داده می شوند. مطلوب آنست که روز بعد از شب کاری تعطیل باشد تا خستگی ناشqی

از شب کاری برطرف گردد. دستگاه سیرکادین چنانچه قبال ذکر شد دارای چرخه ای کند می باشد بqqه صqqورتی کqqه فqqرد هqqر-

شب تمایل دارد نسبت به شب قبل دیرتر بخوابد و در روزهای آخqqر هفتqqه دیرتqqر از همیشqqه بqqه

رختخواب می رود. به همین دلیل توصیه میشqqود رونqqد چرخشqqی نqqوبِت کqqاری در جهت گqqردشصبح(.←عصر←شب( تغییر یابد و نه برعکس )شب←عصر←عقربه های ساعت )صبح

12طول نوبِت کار باید به نوع کار بستگی داشته باشد و بqqرای کارهqqای سqqبک می تqqوان نqqوبت - ساعتی )نوبت کاری فشرده( در نظر گرفت. برای کارهای سنگین جسمانی یا کارهqqای فکqqری

سqاعت در نظqر7 تqا 6 ساعت باشد و هنگام شب می توانqqد 8پیچیده نوبِت کار نباید بیشتر از 7 ساعت نqqوبت عصqqر و 9 ساعت نوبت بامداد، 8 برنامه نوبت کاری به صورت 8گرفته شود.

( توصیه می شود.6-9-9( یا )6-10-8( یا )7-9-8( یا به شیوه )7-9-8ساعت نوبت شب ) صبح می تواند از نظر خqqانوادگی و اجتمqqاعی6 صبح به جای 8 یا 7آغاز نوبت صبح، در ساعت -

مناسب تر باشد زیرا اعضای خانواده می توانند با یکدیگر مالقات کرده و با هم صبحانه بخورند. صqqبح بیسqqت برابqqر بیشqqتر از آمqqار5تحقیقات نشان داده اند آمار حوادث روی داده در ساعت -

نیمروز می باشد. بنابراین کارهایی نظیر بازرسی دیqqداری، کنqترل کیفیت12حوادث در ساعت بامqqداد برنامqqه ریqqزی5 تqqا 3و کارهای یکنواخت نظیر رانندگی تا حد امکان نباید برای سqqاعات

شوند. انجام کارهای متنوع و کارهایی که نیاز به تالش فیزیکی با ذهنی دارد در این ساعات میتواند از شدت حوادث مذکور بکاهد.

�ا�ص�و�ل� ح�م�ل� د�س�ت�ی� ب�ا�ر

حمل دستی بار: شامل انتقال و جابجائی بار توسط دست یا دیگر بخش هاي بدن کqqه همqqراه با باال بردن، پایین آوردن، کشیدن، هل دادن،نگه داشتن، چرخانqqدن بqqار و یqqا ترکیqqبی از مqوارد

فوق می باشد. وظایف حمل دستی کارکنان را در معqqرض ریسqqک فاکتورهqqاي ایجqqاد بیمqqاری قqqرار می دهqqد. ریسک فاکتورهاي اصلی یا شرایطی که باعث ایجاد بیماری های ناشی از وظایف حمل دستی

مواد می شوند، عبارتند از:)پوسچرهاي نامناسب)بلند کردن با کمر خمیده و یا چرخیده)حرکات تکراري )مانند دسترسی مکرر، بلند کردن و حمل پی در پی بار)اعمال نیروي زیاد)مانند بلند کردن بارهاي سنگین، وارد آوردن نیروی زیاد به گاری)نقاط فشار )مانندگیرش یا چنگش بار در دست، تکیه به قطعات یا سطوح سخت مانند میز)پوسچرهاي ثابت)مانند حفظ یک وضعیت براي مدت طوالنی

مواجه مداوم یا مکرر با یک یا چند مورد از عوامل فوق، نخست منجر به خسqqتگی و نqqاراحتی شده و با گذشت زمان کمر، شانه ها، دستها، مچ یا سایر نقاط بqqدن دچqqار آسqqیب می شqqوند. صدمه ممکن است آسیب به عضالت، تاندونها، لیگمانهqqا، اعصqqاب و رگهqqاي خqqونی باشqد. این

معروف هستند.MSDsگونه صدمات تحت عنوان اختالالت اسکلتی عضالنی یا راهکارهایی جهت پیشگیری از آسیب های اسکلتی عضالنی ناشی از حمل دستی بار

اولین سوالی کqqه در بحث جابجqqایی دسqqتی بایqqد مطqqرح شqqود این اسqqت کqqه آیqqا می تqqوان از جابجایی دستی اجتناب کرد؟ اجتناب به این مفهوم است که کارها به شیوه دیگqري انجqqام می شود که جابجایی را حذف یا به حداقل می رسqqاند. دامنqqه راهکارهqqاي اجتنqqاب، از راهکارهqqاي ساده تا کامالً پیچیده را شامل می شوند. یک مثال ساده پرکردن سطل آب با استفاده از یqqک شیلنگ که به شیر آب وصل شده به طوری که نیاز به برداشتن سqqطل پqqر و حمqqل آن نباشqد.

راهکار دیگر چیدن مواد بر روي پالتها به طوری که بتوان آنها را با لیفتراك جابجا کرد. راهکqqار پیچیده تر چیدمان محیط کار به نحوي که میزان جابجایی هqqاي تکqqراري بqqه حqqداقل برسqqد. در برخی موارد اجتناب کامل از جابجایی امکان پذیر نیست اما در بیشتر مشاغل می توان از این راهکار در کنار سایر روشهایی کqqه بqqراي کqqاهش ریسqqک صqqدمات وجqqود دارد، اسqqتفاده کqqرد.

بنابراین.از جابجا نمودن غیر ضروری اجسام و بار به روش دستی اجتناب نمایید.تا حد امکان از گاری ها، وسایر وسایل کمکی در حمل بار استفاده نمایید.قبل از بلند کردن بار ابتدا وزن آن را تخمین زده و یا امتحان نمایید ر ازqqنگین تqqام حجیم و سqqردن اجسqqد کqqایی23از بلنqqه تنهqqوگرم بqqکیل

خودداری نمایید. جهت جابجایی بار بیش از این مقدار و یا بqqار حجیم ازدیگران کمک بخواهید.

رایqqا بqqد تqqرار دهیqqانه قqqر و شqqاعی بین کمqqسعی کنید بارها را در ارتف برداشتن و قرار دادن آن مجبور به خم کردن تنه خود نباشید.

ودهqqهنگام بلند کردن بار از روی زمین تا حد امکان به بار نزدیک شده، زانوهای خود را خم نم و هرگز کمر خود را بلند کردن بار خم نکنید. سعی کنید بqqار را در نزدیکqqترین فاصqqله بqqه بqqدن

خود نگه داشته و جابجا نمایید.

نحوه صحیح بلند کردن بار از روی زمین با کمر مستقیم و زانوی خمیده

�د��ف بلن��ای مختل��الت ه��ره ای در ح��ک بین مه��ه دیس��ار وارده ب� نحوه توزیع فشکردن و جابجایی بار

دهqqر چرخیqqبلندکردن و جابجا نمودن بار در حالتی که کم و یا خم شده است یکی از شایعترین علل بروز کمردردهqqای شqqغلی می باشqqد. جهت جلوگqqیری از وقqqوع چqqنین بیمqqاری هqqایی هرگqqز در

زمان بلندکردن و جابجایی اجسام کمر خود را نچرخانیده و به جای آن کل بدنتان را به طرفیکه می خواهید بار را برداشته و یا بگذارید بچرخید.

ترینqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqردد بیشqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqدن می گqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqا از بqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqدن بازوهqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqوجب دور شqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqه مqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqانه کqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqاالتر از شqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqاعی بqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqار در ارتفqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqرار دادن بqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqق عامل شغلی بروز آسیب و درد در ناحیه شانه و گردن می گردد. از انجام چqqنین کqqاری تqqا حqqد امکqqان اجتنqqاب نمqqوده و در صqورت نیqqاز از زیرپqqایی

مناسب و ایمن استفاده نمایید.

ل میqqدن تحمیqqه بqqهل دادن نسبت به کشیدن اجسام فشار کمتری ب کند بنابراین به جای کشیدن گاری هqqا و اجسqqام آنهqqا را بqqه جلqqو هqqل

دهید.

اگر شما كارهاي سنگين و بلند كردن هاي مكرري را انجام مي دهيد، تا حد امكان اين كارها را آهسته انجام دهيدو وقفه هاي كوتاه و