79

บทท 4ผลการศกษา

หมบานหนองหนาด หมท 8 ตำาบลคขาด อำาเภอคง จงหวดนครราชสมาตงอยบนผนแผนดนภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย มลกษณะภมอากาศรอนขนและแหงแลงในฤดรอนตามลกษณะทวไปของประเทศไทย แบงออกเปน 3 ฤดกาล มฤดหนาวเรมกลางเดอนตลาคมถงเดอนกมภาพนธ ฤดรอนเรมเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม ฤดฝนเรมกลางเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม มพนททงหมดประมาณ 1,532 ไร

ขอมลพนฐานในทองถนหมบานหนองหนาด หมท 8 ตำาบลคขาด อำาเภอคง จงหวดนครราชสมาเสนทางหลวง หมายเลข 2160 มอาณาเขตตดตอดงน

ทศเหนอ ตดตอ บานโนนตาลพฒนา หมท 21 ทศใต ตดตอ บานโคกนอย ตำาบลดอนตะหนน

อำาเภอบวใหญทศตะวนตก ตดตอ บานงว หมท 10ทศตะวนออก ตดตอ บานโนนทน หมท 19

ภาพท 2 แผนทหมบานหนองหนาด หมท 8 ตำาบลคขาด อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา

80

จำานวนประชากร 81 ครวเรอนมจำานวนประชากรรวม 437 คน เปนชาย 204 คน หญง 233 คน

สถานศกษาทเปดใหบรการ ไดแก โรงเรยนบานโคกเสยว โรงเรยนวดกสามคค โรงเรยนบานปอบด ซงอยในเขตตำาบลคขาด ระดบประถมศกษา สถานทตงของหมบานสงกดการบรหารขององคกรปกครองสวนทองถน ผบรหาร ชอ นายนพนธ พนธวเศษฏ ตำาแหนง นายกองคการบรหารสวนตำาบลคขาด

การประกอบอาชพในทองถนจำานวนครวเรอน 81 ครวเรอน ประชากรตามทะเบยนราษฎร จำานวน

437 คน ชาย 204 คน หญง 233 คน

81

จำานวนประชากรทอาศยอยจรง ณ วนท 28 กมภาพนธ 2558 จำานวนครวเรอน 95 ครวเรอน ประชากรทอยจรงทงหมด 314 คน ชาย 147 คน หญง 167 คน

อาชพหลก1. ทำานา จำานวน 83 ครวเรอน2. รบราชการ จำานวน 5 ครวเรอน

อาชพรอง1. คาขาย จำานวน 11 ครวเรอน2. เลยงสตว จำานวน 22 ครวเรอน3. รบจาง จำานวน 6 ครวเรอน4. ทำาสวน จำานวน 2 ครวเรอน5. อน ๆ (ชางปน ไฟฟา อเลคทรอนคส ฯลฯ) จำานวน 98 ครว

เรอน- รายไดจากอาชพหลก เฉลย 254,467 บาท/ครวเรอน/ป- รายไดจากอาชพรองและอน ๆ เฉลย 106,466 บาท/ครว

เรอน/ป- รายไดเฉลยของประชากร 109,199 บาท/คน/ปครวเรอนยากจน (รายไดไมถง 30,000 บาท/คน/ป ป 2558 จำานวน

ครวเรอน–

82

ภาพท 3 เตรยมการดำานา

ภาพท 4 กำาลงดำานา

83

ภาพท 5 ดำานาเสรจแลว

ขอมลประวตหมบาน ชมชน วถชมชนประวตความเปนมาของหมบานประวตความเปนมาของหมบานหนองหนาด บานหนองหนาด บรรพบรษเหนวาเปนหนอง อดมดวย

ทรพยากรธรรมชาต ขาวปลาธญญาหาร มพนธไมชนดหนงลำาตนใหญ พอประมาณ ใบสเขยว ลกษณะใบหยาบ เปนไมมงคลขนสงางามรมหนองนำา ปราชญชาวบานเรยกวาตนหนาด หมบานจงขนานนามวา บานหนองหนาด

ตนหนาดนนสรรพคณทางไสยศาสตร คนโบราณเชอวาปองกน วญญาณราย ภตผปศาจ ไมใหสามารถเขามาทำารายได สรางความสงบสขใหกบราษฎรในหมบานทกคน

ตนหนาด ตามวชาทางการแพทยแผนโบราณ เปนยาสมนไพรขนานวเศษ รกษาโรคไดหลายชนด

บานหนองหนาด ไดขนกบตำาบลดอนตะหนน อำาเภอบวใหญ จนถงปจจบน ไดขนกบตำาบลคขาด อำาเภอคง

84

วถชวตหมบานหนองหนาดเปนหมบานขนาดเลก มการดแลกนแบบ

ครอบครว ประชากรสวนใหญทำาไร ทำานาตามฤดกาล พอหมดหนานากทำาไรออย ไรมนสำาปะหลง ประชากรทงหมดเปนไทยอสานทนบถอศาสนาพทธ มการทำาบญทวดตามประเพณนยม คอ

- บญผเวส จดขนเดอนทสของทกป

ภาพท 6 งานบญผเวส

- บญสงกรานตจดขนในเดอนเมษายนของทกป

85

ภาพท 7 งานบญสงกรานต- บญเขาพรรษา จดขนในเดอนสงหาคม

ภาพท 8 งานบญเขาพรรษา

- บญออกพรรษา จดขนในเดอนสบเอดถงเดอนสบสอง

86

ภาพท 9 งานบญออกพรรษา

- บญกฐน จดขนในเดอนท สบเอดถงเดอนท สบสอง

ภาพท 10 งานบญกฐน - ประเพณลอยกระทง จดขนในเดอนพฤศจกายน

ภาพท 11 ประเพณลอยกระทง

87

- เลยงปตาเดอนพฤษภาคม

ภาพท 12 ศาลปตา

ศนยแหลงเรยนรบานคขาด ไดแก ศาสนสถาน วดบานหนองหนาด ตงอยในบานหนองหนาด อายราว 100 ป

ประวตความเปนมาของศาสนสถานวดบานหนองหนาด        ศาสนสถานวดบานหนองหนาดมอายประมาณ 100

ภาพท 13 วดบานหนองหนาด

88

การใชประโยชนของพชในทองถนขอมลพช พชทมความสำาคญหรอมลกษณะพเศษ ไดแก

1.ตนหนาดใหญ รหสพรรณไม 8-6300407-8-001/2 จดเปนพนธไมพมกงไมลมลกทมอายไดประมาณ 0.5-4 เมตร ลำาตนตงตรง เนอไมเปนแกนแขง เปลอกตนเรยบเปนสเขยวอมขาวเมอแกจะเปลยนเปนสนำาตาลแกมเทา แตกกงกานมาก มขนปกปยสขาวหรอสเหลองออนขนปกคลมและมกลนหอมขยายพนธโดยใชเมลดหรอผล เปนพนธไมกลางแจง ทมกพบขนตามทรกราง ทงหนา หรอตามหบเขาทวไป

89

ภาพท 14 ตนหนาดใหญใบหนาดใหญ ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ ลกษณะของใบเปนรป

ยาวร รปขอบขนานแกมใบหอก หรอรปขอบขนานแกมรปไข ปลายใบแหลมหรอมกงหนาม โคนใบสอบหรอเรยวแหลมเลกนอย สวนขอบใบหยกเปนซใหญ ไมเทากนใบมขนาดกวางประมาณ 1.2-4.5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 10-17 เซนตเมตร แผนใบเปนสเขยว หลงใบและทองใบมขนทงสองดาน กานใบสนหรอไมม

ภาพท 15 ใบหนาดดอกใบหนาด

90

ดอกเปนชอกระจกแนน ออกดอกเปนชอ แบบแยกแขนงขนาดใหญทบรเวณปลายกงหรอซอกใบ ชอดอกมขนาดโตไมเทากน โดยมขนาดกวางประมาณ 6-30 เซนตเมตร และยาวประมาณ 10-50 เซนตเมตร ชนใบประดบยาวกวาดอกยอย ลกษณะของดอกยอยมขนาดเลกสเหลอง ลกษณะเปนรปทรงกระบอก มกลบดอกตดกนเปนหลอดยาวไดถง 6 มลลเมตร ปลายกลบเมอบานจะแยกออกจากกนเปน 5 กลบ กลบดอกออนเปนสเหลอง เมอแกแลวกลบดอกจะเปนสขาว โคนดอกมกลบเลยงลกษณะเปนเสนฝอยปลายแหลมหมอย ดอกมเกสรเพศผ 5 อน ยนออกมาจากกลางใจดอก ดอกมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 1 เซนตเมตร

ภาพท 16 ดอกหนาด

สรรพคณของหนาดใหญ1. ใบและยอดออนใชตมเอานำากนเปนยาบำารงกำาลง2. ใบใชเปนยาบำารงธาต ชวยทำาใหเจรญอาหาร3. ชาวไทลอจะใชใบนำามาสบแลวตากใหแหง ใชเขายาหมตำารบไทลอ

บำารงรางกายและผวพรรณ

91

4. ใบใชเปนยาบำารงหลงคลอดบตรของสตร ใบใชเปนสวนผสมในยาตมใหสตรหลงคลอดอาบเพอชวยใหฟ นตวเรว

5. รากสดใชตมเอานำากน จะชวยทำาใหการหมนเวยนของเลอดดขน6. ใบและรากมรสเผดขมเลกนอย เปนยารอนเลกนอย ออกฤทธ

ตอตบ มาม กระเพาะ และลำาไส ใชเปนยาฟอกเลอด ทำาใหรางกายอบอน ประสะเลอด ชวยขบลมขนในรางกาย

7. ใชเปนยาลดความดนโลหต8. ชวยระงบประสาท9. ใชเปนยาแกอหวาตกโรค10. ในกมพชา จะใชใบนำามาตำารวมกบใบขดมอญ พอกศรษะ

แกอาการปวดศรษะ11. ชวยแกตาเปนตอ ทำาใหตาวาง12. ใชเปนยาแกรดสดวงจมก ดวยการใชใบสนนำามาหนให

เปนฝอยเหมอนยาเสน ตากแดดใหพอหมาด มวนกบยาฉนแลวใชสบ

1.ตนมะนาวแปนดกพเศษ

92

ภาพท 17 ตนมะนาวแปนดกพเศษ รหสพรรณ 8-6300407-8-002/150

ลกษณะเดนของพชตนมะนาวแปนดกพเศษ เปนมะนาวทไดรบการพฒนามาจากพนธเปน

รำาไพ มคณสมบตเดนคอมลกดกเปนพวง พวงละ 5-10 ลก ทนแลงไดด

93

ผลจะใหนำาเยอะมเมลดบางเลกนอยรสชาตของนำาเปรยวจด มกลนหอมเหมอนกบนำามะนาวแปนรำาไพ เมอปรงกบอาหารชวยใหมกลนหอมชวนรบประทานยงขน

มะนาวพนธนมลกษณะทางพฤกษศาสตรเหมอนกบมะนาวทวไป คอ เปนไมพมสง 2-4 เมตร กงออน มหนาม ใบเปนใบประกอบชนดมใบยอยใบเดยว รปไขแกมรปขอบขนาน ปลายแหลม โคนมน ผวใบมจด นำามนกระทว ใบมกลนหอม ดอกออกเปนดอก เดยว ๆ ตามซอกใบและปลายกง สขาว รวงงาย มกลนหอม ผลรปกลมแปนหรอกลมรเลกนอย มขนาดใหญตดผลดกเปนพวง นำาเยอะ รสชาตเปรยว ตดผลไดเรอย ๆ หรอเกอบทงป ขยายพนธดวยเมลดตอนกง และเสยบยอด

เมอออกดอกกลบดอกจะเปนสขาว เมอบานกลบมกมวนลง มเกสรสเหลอง ดอกมกลนหอม กลบดอกรวงงาย ผลกลมแปนเลกนอย ขนาดผลใหญกวาผลมะนาวแปนสายพนธดงเดมอยางชดเจน เปลอกผลบาง ผวผลเรยบ สขาวเปนมน มเมลดนอย ใหนำาเยอะ รสเปรยวจด มกลนหอมเฉพาะตว และมขอแตกตางจากมะนาวแปนพนธดงเดมคอ จะตดผลเปนพวง ตดผลดอก และตดผลตลอดป

มะนาวแปนดกพเศษน เกดจากการเพาะเมลดของมะนาวแปนทนยมปลกเกบผลขายทวไป มะนาวชนดนมขอแตกตางและขอดกวามะนาวแปนสายพนธดงเดม คอเวลาตดผลหลงปลกจะตดเปนพวงอยางนอย 2-3 ผลตอพวง และตดผลดกมาก โดยธรรมชาตไมตองบำารงหรอใสปยมากนก ทสำาคญจะออกผลไมขาดตนใหผปลกเกบใชประโยชนไดแบบตอเนองตลอดทงป จงทำาใหเปนพนธหนงทกำาลงนยมของผปลกอยางแพรหลายในปจจบน

นบเปนมะนาวพนธททนตอโรคแมลงไดดพนธหนงในปจจบน ผลมขนาดใหญ นำาหนกผลประมาณ 10-12 ผลตอ 1 กโลกรม ตดผลตลอดปโดยไมตองใชวธบงคบ สามารถนำามาปลกได ทงประเภทลงดนหรอในวงบอสถานภาพไมยนตน จำานวนทพบ 150 ตน

ใบมะนาว

94

ใบออกเรยงสลบกน ลกษณะของใบเปนรปไข หรอรปรยาว ปลายใบแหลม โคนใบกลมมปกแคบ ๆ

รมขอบใบหยก ใบมขนาดกวางประมาณ 1.5-5.5 ซม. ยาวประมาณ 2.5-9 ซม.

ภาพท 18 ใบมะนาว

ผลมะนาว

95

ภาพท 19 ผลมะนาว

ดอกมะนาวดอกออกเปนชอสนๆ มประมาณ 5-7 ดอก หรออาจเปนดอกเดยว

ลกษณะของดอกมสขาว กลบดอกมประมาณ 4-5 กลบ กลบดอกเปนรปรยาว ปลายกลบแหลม มขนาดยาวประมาณ 7-12 มม. กวางประมาณ 2.5-5 มม. ตรงกลางดอกมเกสรตวผและตวเมยเลก ๆ อย เมอออกดอกกลบดอกจะเปนสขาว เมอบานกลบมกมวนลง มเกสรสเหลอง ดอกมกลนหอม กลบดอกรวงงาย ผลกลมแปนเลกนอย ขนาดผลใหญกวาผลมะนาว

96

แปนสายพนธดงเดมอยางชดเจน เปลอกผลบาง ผวผลเรยบ สขาวเปนมน มเมลดนอย ใหนำาเยอะ รสเปรยวจด มกลนหอมเฉพาะตว และมขอแตกตางจากมะนาวแปนพนธดงเดมคอ จะตดผลเปนพวง ตดผลดอก และตดผลตลอดป

ภาพท 20 ดอกมะนาว

สรรพคณทางยาของมะนาวมะนาวเปนผลไมทมกรดอนทรยหลายชนด เชน กรดซตรก กรดมา

ลค ไวตามนซ จากนำามะนาว สวนนำามนหอมระเหยจากผลมะนาว มไวตามนเอ และซ ทงยงมธาตแคลเซยมและฟอสฟอรสสงกวาในนำามะนาวอกดวยสรรพคณ : ใบ ใชใบสดประมาณ 10-15 กรม นำามาตมเอานำากนใชเปนยาแกไอ ละลายเสมหะ แกทองอด ทองเสย ชวยขบลมและทำาใหเจรญอาหาร เปนตน

ผล ใชผลสด นำามาคนเอานำากน หรอกนสด เปนยาแกกระหายแกรอนใน บำารงธาตเจรญอาหาร แกเลอดออกตามไรฟนและถายพยาธหรอใชผลดองเกลอ จนเปนสนำาตาล ใชเปนยาขบเสมหะ ทำาใหชมคอ เปนตน

ราก ใชรากสด ประมาณ 15-30 กรม นำามาตมเอานำากน เปนยาแกฟกซำาจากการถกกระแทก หรอจากการหกลมแกปวด และแกพษสนขบากด เปนตน

97

เปลอกผล ใชเปลอกผลแหง ประมาณ 15-30 กรม นำากนเปนยาแกจกเสยดแนนทอง แกปวดทอง ขบเสมหะ บำารง กระเพาะอาหาร ขบลม เปนตน

ตำารบยา1. แกกระหายนำา คอแหง ไมมเสยง ใหใชผลสด นำามาคนเอา

นำาประมาณ 1 ถวยชา และผสมกบเกลอ นำาตาลทราย ในปรมาณพอเหมาะ จากนนกนำามาชงกบนำาอนหรอใชผสมกบนำาแขงรบประทาน

2. เมอถกแมงปองตอย หรอตะขาบกดใหใชผลสดคนเอานำาแขงรบประทาน

3. คลนไส อาเจยน เปนลม ใหใชเปลอกผลสด นำามาขยผวสดดม

4. ปวดผ ใหใชรากสด นำามาฝนกบสราแลวใชทา

ประโยชนของมะนาวมะนาวมประโยชนใชเปนยาสมนไพร ขบเสมหะ แกไอ เลอดออกตาม

ไรฟน เหงอกบวม

การใชประโยชนของสตวในทองถนชอชนดพนธสตว โค รหสพนธสตว 0-6300407-8-001/4 ประเภทสตวเลยงลกดวยนมสถานทพบบาน นางไพรวลย ขออยกลาง อาย 55 ป 19 หม 12

บานหนองหนาด ตำาบลคขาดอำาเภอคง จงหวดนครราชสมา จำานวนทพบ 4 ตว ววไทย หมายถง ววทมพนเพกำาเนดในประเทศไทย มเลยงกนกระจายทวไปภาคตาง ๆ ของประเทศไทย ววไทยเปนววขนาดเลก เมอเทยบกบววพนธอน ตวผโตเตมทมนำาหนกโดยเฉลย 300-350 กโลกรม ตวเมยโตเตมทมนำาหลกเฉลย 200-250 กโลกรม ววไทยมกระดกเลบบอบบาง ในหนายาวหนาผากแคบ ตาขนาดปานกลาง ขนตามใบหนา สนเกรยน จมก

98

แคบ ใบหเลกกะทดรด ปลายหเรยวแหลม โดยทวไปมเขาสนถงยาวปานกลาง ตงแต 15-44 เซนตเมตร ตวเมยมกมเขาสน หรอไมมเขา เขามลกษณะตงขนโงงงมเขาหากน และยนไปขางหนาเลกนอย ลำาคอบอบบาง ใตคอมเหนยงคอเปนแถบลงไปถงอก สวนตอระหวางคอและไหลมองเหนไดชด เหนอไหลของตวผมกอนเนอ เรยกวา แลวลาดตามบนทายไปสโคนหาง ขายาว รปรางคอนขางสง เมอเทยบกบววเนอพนธยโรป พนทองจากสวนหนาคอดกวไปสสวนหลงววตวเมยมเตานมเลกเปนรปฝาซ ใหนมนอย ววไทยมขนสนเกรยนทวตว ขนมสตาง ๆ ตงแตสดำา สนำาตาล สนำาตาลออน สฟาง สเทาไปจนถงสลาย สทพบเหนบอย ๆ คอ สนำาตาลออน และสดำา ขนใตทอง และใตทองมกมสจางกวาสวนอน ๆ ของรางกาย

โดยทวไป ววไทยมนสยขตน ปราดเปรยวกวาววพนธ แตถาเรองดอยางใกลชด อาจเชองมากเหมอนกน แมววไทยเลยงลกดแตใหนมนอย เวลาคลอดใหม ๆ มกหวงลกมาก และอาจมนสยดรายกบสนขหรอคนทไมร จก

ภาพท 21 ลกษณะของโค

99

ชอชนดพนธสตว สกร รหสพนธสตว 0-6300407-8-002/8 ประเภทสตวเลยงลกดวยนม

สายพนธหมเพอสำาหรบทำาการเกษตรในประเทศไทย มดงน สกรพนเมองในไทย จะเรยกชอตามทอย มขนาดเลกเตบโตชา หลง

แอน พงหยอน หนงหนา ตะโพกเลก อตราการเปลยนอาหารเปนเปนเนอตำา พนธไหหลำา เปนพนธทดทสดในสกรพนธพนเมอง ขนาดหวใหญปาน

กลาง คางหยอน ไหลกวาง พงหยอน หลงแอน ใหลกดก เลยงลกเกง ตวผนำาหนก ประมาณ 120 ถง 150 กโลกรม

ภาพท 22 ลกษณะของหมพนธไหหลำา

100

การใชประโยชนของชวภาพอน ๆ ในทองถนไมพบ

ภมปญญาในทองถน1.สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม

จกสาน

ภาพท 23 จกรสาน

เจาของภมปญญาทองถน นายแล กลางเจรญ ภมปญญาทองถน การสานตะกรา บานหนองหนาด เลขท 81 หมท 8 ตำาบลคขาด อำาเภอคง จงหวดนครราชสมา ประเภทของภมปญญาทองถนดานเครองมอเครองใชทางการเกษตร จดเดนของภมปญญาทองถน การใชวสดในทองถนมาประดษฐเปนเครองจกสานไวใชสอยในครวเรอน และจำาหนายในชมชน รายละเอยดของภมปญญาทองถน ใชไมไผทปลกเองในชมชนมาผาออกเปนเสนเลกๆ สานเปนกนตะกรากอนแลวสานสลบกนไปมาเปนตวตะกรา เหลาไมไผเปนทหตะกรา หรอรวงตะกรา แลวนำาเชอกมาพนทจบเพอใหจบไดสะดวกมาก

101

ขนลกษณะของภมปญญาทองถน เปนภมปญญาทองถนดงเดม วตถดบ ทใชประโยชนในผลตภณฑทเกดจากภมปญญา ซงมในพนท พนทอนไมม ไดแก ไมไผ

ผลตภณฑนำายาลางจานจากมะกรดวสด-อปกรณ1. มะกรด 10 ลก2. นำาเปลา3. กะละมง หมอ มด เขยง ไมพาย ตะกราทมรเลกๆ4. เตาถาน ถาน5. ขวดพลาสตก6. ผาขาวบาง 7. N70 ½ กโลกรม8. เกลอแกง 1 มด9. ขเถา

ขนตอนและวธดำาเนนงาน1. นำาขเถามารอนใหเหลอแตผงทไมมเศษถาย2. เมอรอนเสรจแลวใหนำานำามาเทใสทงไว 7 วนแลวขเถาจะตกตะกอนจน

เปนนำาใส ๆ เรยกวา นำาตาง“ ”3. เมอครบกำาหนด 7 วนใหนำามะกรดมาลางใหสะอาดแลวผาครงเปน 2

ซก เสรจแลวนำาไปตมดวยนำาเดอด4. เมอตมเสรจแลวใหเทมะกรดใสกะละมงทเตรยมไวรอจนกวามะกรดจะ

เยน5. เมอมะกรดเยน ใหบบนำาออกจากลกมะกรด จากนนนำาตะกรามากรอง

เอามอกรองเสรจ ใหนำาผาบาง ๆ มากรองอก 1 รอบ6. เท N 70 ใสกะละมงแลวกวนใหไปทางเดยวกนเปนเวลา 5 นาท7. เมอครบ 5 นาท ใหคอย ๆ ใสเกลอ นำาตาง และนำามะกรดลงไปแลวคน

ใหเขากนจนกวาจะหมด

102

8. ใสสผสมอาหารแลวกวนใหเขากน รวมเปนเวลา 30 นาท แลวหยดกวน

9. จากนนทงไว 6 ชวโมง เพอใหฟองหมด10. หลงจากฟองหมดใหตกขวดใสพลาสตกใหเรยบรอยและสามารถนำา

ไปใชไดเลยจนไดผลตภณฑลางจานออกมาดงภาพ

ภาพท 24 ผลตภณฑนำายาลางจาน

สาขาเกษตรกรรม

103

ภาพท 25 ผลของตนขนน

ภาพท 26 ตนมะนาวแปมดกพเศษ

104

ภาพท 27 ผลมะนาวแปนดกพเศษ

ภาพท 28 ดอกมะนาวแปนดกพเศษ

105

ภาพท 29 ผลของมะนาวแปนดกพเศษ

106

ภาพท 30 แปลงผกเศรษฐกจพอเพยง

ภมปญญาสาขาแพทยแผนโบราณตนหนาด ตามวชาทางการแพทยแผนโบราณ เปนยาสมนไพรขนานวเศษ รกษาโรคไดหลายชนด

หนาดเปนพชชนดหนงทนยมปลกไวหนาบาน เพราะมความเชอวา หนาดไลผหรอปองไมใหมาหลอกหลอนได ขอเทจจรงอยางไรไมสามารถพสจนได แตในวงการวรรณกรรมและตำานานผแมนาคพระโขนงกบใบหนาด ทำาใหคนไทยจำานวนมากจดจำาสรรพคณของใบหนาด ในเรองนได ซงความเชอเรองหนาดไลผนไดมเฉพาะในแถบภาคกลางอยางทรกนแตในตำานานแมนาคเทานน พอหมอยาเมองเลยยงบอกวาหนาดเปน ไมผ“หนาย หนาบานคนอสาน คนไทยพวนยงนยมปลกหนาดไวใชเพอกนผ เอา”ไปทำานำามนต ทงยงไปประพรมใหวว ควาย กนผ และปลกเอาไวใชทำายา

107

ภาพท 31 ใบหนาด

แหลงโบราณคด

ภาพท 32 แหลงโบราณคด วดหนองหนาด

108

ภาพท 33 ศาลาวดบานหนองหนาด

ภาพท 34 ศาลปตา บานหนองหนาด