TCVN T I ª U C H U È N q u è c g i a

TCVN 1548 : 1987

KIÓM TRA KH¤NG PH¸ HUû MèI HµN −−−− PH¦¬NG PH¸P SI£U ¢M

Non-destructive testing for welded joints −−−− Ultrasonic methods

Hµ Néi - 2008

TCVN 1548 : 1987

2

TCVN 1548 : 1987

3

Lêi nãi ®Çu

TCVN 1548 : 1987 thay thÕ TCVN 1548 : 1974.

TCVN 1548 : 1987 do Bé m«n VËt lý chÊt r¾n Tr−êng §¹i häc B¸ch Khoa Hµ néi biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng tr×nh duyÖt, Uû ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ n−íc (nay lµ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ) ban hµnh;

Tiªu chuÈn nµy ®−îc chuyÓn ®æi n¨m 2008 tõ Tiªu chuÈn ViÖt Nam cïng sè hiÖu thµnh Tiªu chuÈn Quèc gia theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 69 cña LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt vµ ®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 6 NghÞ ®Þnh sè 127/2007/N§-CP ngµy 1/8/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt.

TCVN 1548 : 1987

4

TCVN 1548 : 1987

5

T i ª u c h u È n Q u è c g I a TCVN 1548 : 1987

KiÓm tra kh«ng ph¸ huû mèi hµn −−−−

Ph−¬ng ph¸p siªu ©m

Non-destructive testing for welded joints − Ultrasonic methods

Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh ph−¬ng ph¸p kiÓm tra b»ng siªu ©m c¸c mèi hµn gi¸p mÐp, hµn chång, hµn gãc vµ mèi hµn h×nh ch÷ T b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p hµn sau: hµn hå quang, hµn x× ®iÖn, hµn h¬i, hµn tù ®éng vµ hµn tiÕp xóc ®Ó nèi nh÷ng cÊu kiÖn tõ kim lo¹i vµ hîp kim cña chóng. Tiªu chuÈn nµy kh«ng quy ®Þnh cho viÖc kiÓm tra c¸c mèi hµn ®¾p.

Môc ®Ých cña ph−¬ng ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn c¸c khuyÕt tËt cña mèi hµn nh− vÕt nøt, hµn ch−a ngÊu, rß khÝ, ngËm xØ vµ c¸c khuyÕt tËt kh¸c trong mèi hµn.

Møc ®é cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng tiÕn hµnh kiÓm tra siªu ©m, khèi l−îng kiÓm tra còng nh− møc quy ®Þnh c¸c khuyÕt tËt cho phÐp ®−îc x¸c ®Þnh trong c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ yªu cÇu cña s¶n phÈm.

1 GiÊy phÐp

- Ng−êi kiÓm tra siªu ©m ph¶i cã giÊy phÐp cña c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn;

- C¸c c¬ së s¶n xuÊt cã nhu cÇu vÒ ®µo t¹o thî kiÓm tra ®Ò nghÞ lªn c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn ®Ó ®µo t¹o;

- C¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn vÒ kiÓm tra cïng víi c¬ së ®ång thêi c«ng nhËn giÊy phÐp ®−îc cÊp.

2 ThiÕt bÞ kiÓm tra

2.1 Khi kiÓm tra cÇn sö dông thiÕt bÞ xung siªu ©m x¸c ®Þnh ®−îc c¸c to¹ ®é, vÞ trÝ cña mÆt ph¶n x¹ ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c mèi hµn.

NhÊt thiÕt ph¶i cã bé mÉu chuÈn ®Ó ®o c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña thiÕt bÞ tr−íc khi tiÕn hµnh kiÓm tra.

C¸c thiÕt bÞ siªu ©m cã tÇn sè lµm viÖc trong kho¶ng tõ 1 MHz ®Õn 10 MHz.

TCVN 1548 : 1987

6

2.2 §Ó kiÓm tra cÇn sö dông c¸c m¸y th¨m dß khuyÕt tËt b»ng siªu ©m cã c¸c ®Çu dß nghiªng, cã bé suy gi¶m hoÆc bé ®iÒu chØnh ®Òu vµ cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc to¹ ®é ph©n bè cña mÆt ph¶n x¹.

2.3 §èi víi c¸c ®Çu dß nghiªng cÇn ph¶i nªu râ:

- Gi¸ trÞ danh nghÜa cña tÇn sè dao ®éng siªu ©m;

- Gãc tíi cña sãng siªu ©m (gãc l¨ng kÝnh ®Çu dß) hoÆc gãc khóc x¹ chïm tia siªu ©m trong vËt liÖu kiÓm tra;

- §iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m;

- H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc cña ®Çu dß;

- VËn tèc sãng däc trong vËt liÖu cña l¨ng kÝnh ®Çu dß ë nhiÖt ®é (20 ± 5)oC.

2.4 Gi¸ trÞ dao ®éng tÇn sè siªu ©m cña ®Çu dß nghiªng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ gi¸ trÞ danh nghÜa 10 %.

2.5 VÞ trÝ cña ®iÓm ®¸nh dÊu ®iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m kh«ng v−ît qu¸ ®iÓm thùc tÕ cña nã

±1 mm.

2.6 Gãc cña l¨ng kÝnh kh«ng v−ît qu¸ gi¸ trÞ danh nghÜa ± 30.

2.7 Gi¸ trÞ v¹ch chia thang ®é cña bé suy gi¶m kh«ng lín h¬n 2 ®Òxiben (dB). Cho phÐp sö dông m¸y kh«ng cã bé suy gi¶m t−¬ng øng víi c¸c yªu cÇu ë môc 2.3.

2.8 MÉu chuÈn: C¸c mÉu chuÈn dïng ®Ó ®o vµ kiÓm tra c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña thiÕt bÞ vµ c¸c th«ng sè kiÓm tra khi lµm viÖc theo ph−¬ng ph¸p xung ph¶n x¹ siªu ©m (xem Phô lôc 2). Cho phÐp sö dông c¸c mÉu chuÈn kh¸c kÌm theo thiÕt bÞ kiÓm tra.

Trong tr−êng hîp c¸c c¬ së kiÓm tra kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c bé mÉu chuÈn th× cã thÓ nhê sù gióp ®ì cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n ®Ó kiÓm tra l¹i c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña thiÕt bÞ theo ®Þnh kú.

3 ChuÈn bÞ kiÓm tra

3.1 C¸c mèi hµn ®−îc chuÈn bÞ ®Ó kiÓm tra b»ng siªu ©m cÇn ph¶i cã h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc ë vïng l©n cËn mèi hµn thÝch øng ®Ó ®Çu dß dÞch chuyÓn b¶o ®¶m soi ®−îc toµn bé tiÕt diÖn cña mèi hµn.

3.2 BÒ mÆt ®Ó dÞch chuyÓn ®Çu dß ph¶i ®−îc lµm nh½n, nªn ®¹t ®é bãng R240 µm, kh«ng cã vÕt lâm, ph¶i lµm s¹ch c¸c bôi bÈn kim lo¹i vµ phñ mét líp m«i tr−êng láng tiÕp xóc. Yªu cÇu vÒ lµm s¹ch bÒ mÆt kiÓm tra ph¶i tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn kü thuËt ®· ®−îc quy ®Þnh.

TCVN 1548 : 1987

7

Trong thùc tÕ khi kiÓm tra th−êng gÆp c¸c bÒ mÆt kim lo¹i cã ®é kh«ng ph¼ng lín. §Ó ®¶m b¶o tiÕp xóc ©m tèt cÇn thiÕt ph¶i chän tÇn sè thÝch hîp (xem B¶ng 1).

B¶ng 1

§é kh«ng ph¼ng cña bÒ mÆt kim lo¹i TÇn sè (MHz)

B−íc sãng λλλλ, mm 0,05 0,3 0,6 0,9 1,2

1 5,83 1,83 2 2,93 X 0,97 3 1,94 X 0,65 4 1,46 X 0,485 5 0,97 X 0,324

(X) Giíi h¹n sö dông tÇn sè lµm viÖc phô thuéc vµo ®é kh«ng ph¼ng cña bÒ mÆt kim lo¹i kiÓm tra.

3.3 C¸c èng hoÆc c¸c b×nh chøa, tr−íc khi kiÓm tra b»ng siªu ©m ph¶i ®æ hÕt chÊt láng. ChØ cho phÐp kiÓm tra c¸c èng vµ b×nh chøa cã chÊt láng khi kiÓm tra b»ng ph−¬ng ph¸p ®Æc biÖt theo tiªu chuÈn kü thuËt ®· ®−îc quy ®Þnh.

3.4 Gãc cña chïm tia siªu ©m còng nh− giíi h¹n vïng dÞch chuyÓn ®Çu dß ph¶i ®¶m b¶o soi ®−îc toµn bé tiÕt diÖn mèi hµn b»ng tia th¼ng vµ tia ph¶n x¹ nhiÒu lÇn.

§é dÞch chuyÓn cña ®Çu dß trong tr−êng hîp nµy (xem H×nh 1)

3λ

TCVN 1548 : 1987

8

H×nh 1

Trong ®ã:

S = 2.d.tgα, mm;

d – bÒ dµy cña kim lo¹i mèi hµn, mm;

α - Gãc khóc x¹ cña chïm tia siªu ©m trong kim lo¹i, ®é.

Gi¸ trÞ gãc khóc x¹ (α) cña chïm tia siªu ©m, thõa sè 2.tg α, liªn quan tíi bÒ dµy cña kim lo¹i mèi hµn ®−îc chØ dÉn ë B¶ng 2.

B¶ng 2

ChiÒu dµy cña kim lo¹i mèi hµn

d, mm

Gãc khóc x¹ cña chïm tia siªu ©m,

®é

Thõa sè

2 . tg αααα

§Õn 30 70 5,5

Tõ 30 ®Õn 60 60 3,5

Tõ 60 trë ®i 45 2,0

3.5 Thêi gian quÐt trªn mµn ¶nh cña m¸y cÇn ®Æt ë vÞ trÝ cã ®−êng quÐt lín nhÊt, t−¬ng øng víi ®−êng ®i cña chïm tia siªu ©m. Trong kim lo¹i mèi hµn.

3.6 Tr−íc khi kiÓm tra, cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra l¹i c¸c th«ng sè c¬ b¶n, t−¬ng øng víi c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ kiÓm tra:

a) tÇn sè dao ®éng siªu ©m;

b) ®é nh¹y quy −íc vµ ®é nh¹y giíi h¹n;

c) gãc khóc x¹ cña chïm tia siªu ©m;

d) sai sè cña bé ®o bÒ s©u;

e) vïng chÕt;

g) kh¶ n¨ng ph©n gi¶i theo h−íng soi siªu ©m;

h) kho¶ng nh« n cña ®Çu dß;

k) h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc cña biÕn tö ¸p ®iÖn trong ®Çu dß;

l) kÝch th−íc quy −íc nhá nhÊt cña khuyÕt tËt cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc khi cã tèc ®é quÐt cho tr−íc;

m) ®é kÐo dµi cña xung ph¸t.

TCVN 1548 : 1987

9

C¸c th«ng sè kiÓm tra, ph−¬ng ph¸p vµ chu kú kiÓm tra l¹i c¸c th«ng sè ®o cÇn tiÕn hµnh theo quy ®Þnh kü thuËt vµ kiÓm tra.

3.7 C¸c th«ng sè ë môc 3.6 gåm cã a, b, c, d, e, g, h ®−îc tiÕn hµnh kiÓm tra theo c¸c mÉu chuÈn N-1-N-4 vµ c¸c mÉu thÝ nghiÖm (tõ H×nh 2 ®Õn H×nh 5).

1 - §¸y cña lç ph¶n x¹;

2 – §Çu dß;

3 – Khèi kim lo¹i kiÓm tra;

4 – Trôc ©m.

H×nh 2

1 – MÆt ph¶n x¹ h×nh b¸n nguyÖt;

2 – §Çu dß;

3 – Khèi kim lo¹i kiÓm tra.

H×nh 3

1 – MÆt ph¶n x¹ gãc;

2 – §Çu dß;

3 – Khèi kim lo¹i kiÓm tra;

4 – Trôc ©m.

1 – Lç h×nh trô;

2 – §Çu dß;

3 – Khèi kim lo¹i kiÓm tra;

H×nh 4

TCVN 1548 : 1987

10

4 – Trôc ©m.

H×nh 5

C¸c mÉu thÝ nghiÖm cÇn ®−îc gia c«ng tõ c¸c kim lo¹i cã tÝnh chÊt ©m häc t−¬ng ®−¬ng víi kim lo¹i cña mèi hµn cÇn kiÓm tra.

Khi sö dông c¸c ®Çu dß cã bÒ mÆt cong, cÇn ph¶i theo sù chØ dÉn cña c¸c tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra.

3.8 TÇn sè dao ®éng siªu ©m cã thÓ ®o b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p ©m häc gi¸n tiÕp nhê c¸c dao thoa kÕ hoÆc bé dß ©m hoÆc b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p kü thuËt v« tuyÕn nhê c¸c m¸y ph©n tÝch phæ nh−: Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÝn hiÖu ph¶n x¹ ë ®Çu dß tõ bÒ mÆt ph¶n x¹ trô cong theo mÉu chuÈn N – 3 hoÆc b»ng phÐp ®o chu kú dao ®éng ë trong tÝn hiÖu ph¶n x¹ gi¸n tiÕp nhê c¸c dao ®éng ký d¶i réng.

Cho phÐp x¸c ®Þnh tÇn sè siªu ©m theo t−¬ng quan tû sè cña biªn ®é tÝn hiÖu ph¶n x¹ trong mÉu chuÈn N – 4 hoÆc N – 4A víi biªn ®é tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ bÒ mÆt trô cong mÉu N – 3 theo h−íng dÉn trong tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra.

C¸c gi¸ trÞ tÇn sè thÝch hîp trong kiÓm tra:

- NÕu bÒ dµy kim lo¹i kiÓm tra d < 8 mm th× dïng tÇn sè 4 MHz;

- NÕu bÒ dµy kim lo¹i kiÓm tra d > 8 mm th× dïng tÇn sè 2 MHz.

3.9 §é nh¹y quy −íc ®−îc ®o theo mÉu chuÈn N – 1 tÝnh b»ng mm (®−êng kÝnh lç ph¶n x¹ h×nh trô) hoÆc theo mÉu chuÈn N – 2 tÝnh b»ng dexiben (dB) nÕu nh− thiÕt bÞ cã bé suy gi¶m.

ViÖc ®o ®é nh¹y quy −íc theo mÉu chuÈn N – 1 ®−îc tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é thÝch hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ kü thuËt ®Ó kiÓm tra. §é nh¹y quy −íc ®−îc ®o theo mÉu chuÈn N – 1 vµ N – 2 cã thÓ so s¸nh víi thùc nghiÖm.

3.10 §é nh¹y giíi h¹n cña thiÕt bÞ víi ®Çu dß cho tr−íc ®−îc ®o b»ng diÖn tÝch (mm2) cña lç ®¸y ph¼ng ë mÉu thÝ nghiÖm (H×nh 2) hoÆc mÆt ph¶n x¹ gãc (H×nh 4) hoÆc lç h×nh trô (H×nh 5). §é cao h cña mÆt ph¶n x¹ h×nh qu¹t cÇn lín h¬n b−íc sãng ngang siªu ©m. Tû sè h/b cña nã ph¶i lín h¬n 0,4.

BÒ réng vµ chiÒu cao h cña mÆt ph¶n x¹ gãc cÇn lín h¬n b−íc sãng ngang siªu ©m. Tû sè h/b cña nã cÇn lín h¬n 0,5 vµ nhá h¬n 4 (xem H×nh 3 vµ 4).

§é nh¹y giíi h¹n Sg tÝnh b»ng mm ®o theo mÉu thÝ nghiÖm cã bÒ mÆt ph¶n x¹ gãc víi diÖn tÝch S1 ®−îc tÝnh theo c«ng thøc:

Sg = N.S1

Trong ®ã: N – hÖ sè ®−îc x¸c ®Þnh theo ®å thÞ (H×nh 6)

TCVN 1548 : 1987

11

H×nh 6

Vµ phô thuéc vµo gãc ph¶n x¹ α (®èi víi thÐp, nh«m, titan vµ c¸c hîp kim cña chóng). Lç h×nh trô 1 ®Ó hiÖu chØnh ®é nh¹y giíi h¹n, ®−îc gia c«ng ë ®é s©u H = 44 mm (xem H×nh 5). Khi x¸c ®Þnh ®é nh¹y giíi h¹n cÇn tÝnh ®Õn sù gia t¨ng ®é nh¹y do cã sù kh¸c nhau vÒ bÒ mÆt kiÓm tra.

Khi kiÓm tra c¸c mèi hµn cã bÒ dÇy nhá h¬n 20 mm, ®−êng kÝnh vµ ®é s©u H cña lç h×nh trô trong mÉu thÝ nghiÖm sö dông ®Ó hiÖu chØnh ®é nh¹y cÇn chän thÝch hîp víi c¸c quy ®Þnh kü thuËt kiÓm tra.

3.11 H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc cña ®Çu dß ®−îc kiÓm tra theo tµi liÖu kü thuËt h−íng dÉn vÒ thiÕt bÞ.

3.12 KÝch th−íc quy −íc cùc tiÓu cña khuyÕt tËt ph¸t hiÖn khi cã tèc ®é quÐt cho tr−íc ®−îc tiÕn hµnh x¸c ®Þnh trªn mÉu thÝ nghiÖm t−¬ng øng víi c¸c tµi liÖu quy ®Þnh vÒ kiÓm tra.

3.13 §é kÐo dµi cña xung ph¸t (xung th¨m dß) cña thiÕt bÞ siªu ©m cÇn ®−îc quy ®Þnh tr−íc trong c¸c tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra.

4 TiÕn hµnh kiÓm tra

4.1 Khi kiÓm tra c¸c mèi hµn cã thÓ sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p sau: ph−¬ng ph¸p xung ph¶n x¹, ph−¬ng ph¸p bãng ©m hoÆc ph−¬ng ph¸p déi – bãng ©m.

Khi sö dông ph−¬ng ph¸p xung ph¶n x¹ cã thÓ dïng:

- Ph−¬ng ph¸p hçn hîp (H×nh 7);

TCVN 1548 : 1987

12

- Ph−¬ng ph¸p t¸ch biÖt (H×nh 7 vµ H×nh 8);

- Ph−¬ng ph¸p t¸ch biÖt – hçn hîp (H×nh 9 vµ H×nh 10).

H×nh 7

H×nh 8

H×nh 10

TCVN 1548 : 1987

13

Khi sö dông ph−¬ng ph¸p bãng ©m th× sö dông ®Çu dß t¸ch biÖt nhau (®Çu ph¸t vµ ®Çu thu siªu ©m riªng biÖt nhau).

Cßn ë ph−¬ng ph¸p déi – bãng ©m th× sö dông ®Çu dß t¸ch biÖt hçn hîp (chøc n¨ng ph¸t vµ thu sãng siªu ©m riªng biÖt nhau nh−ng ®−îc ®Æt trong mét ®Çu dß).

4.2 C¸c mèi hµn gi¸p mÐp sÏ ®−îc soi theo c¸c s¬ ®å ë H×nh 12 ®Õn H×nh 14. Mèi hµn h×nh ch÷ T th× theo s¬ ®å H×nh 15 ®Õn H×nh 17. Cßn mèi hµn ghÐp th× theo s¬ ®å H×nh 18 ®Õn H×nh 19.

H×nh 12

H×nh 13

H×nh 14

TCVN 1548 : 1987

14

H×nh 15

H×nh 16

H×nh 17

H×nh 18

TCVN 1548 : 1987

15

H×nh 19

Cho phÐp tiÕn hµnh sö dông c¸c s¬ ®å chiÕu siªu ©m kh¸c ®−îc phæ biÕn trong c¸c tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra mèi hµn b»ng ph−¬ng ph¸p siªu ©m.

4.3 TiÕp xóc ©m gi÷a ®Çu dß vµ kim lo¹i kiÓm tra cã thÓ tiÕn hµnh theo ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc hoÆc ph−¬ng ph¸p nhóng.

4.4 Khi t×m kiÕm khuyÕt tËt trong mèi hµn, ®é nh¹y (®é nh¹y quy −íc hoÆc ®é nh¹y giíi h¹n) cÇn ®−îc t¨ng lªn t−¬ng øng theo c¸c tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra, phô thuéc vµo ®é bãng bÒ mÆt vµ mÆt ph¼ng tiÕn hµnh kiÓm tra.

4.5 Soi mèi hµn thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p dÞch chuyÓn ®Çu dß ngang – däc, b−íc dÞch chuyÓn cña ®Çu dß kh«ng qu¸ 5 mm (xem H×nh 20)

H×nh 20

4.6 NÕu vËt kiÓm tra cã bÒ dµy kh¸c nhau th× ph¶i kiÓm tra ë phÇn cã thµnh máng.

5 Xö lý c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra

5.1 §¸nh gi¸ chÊt l−îng mèi hµn cÇn tiÕn hµnh t−¬ng øng theo c¸c yªu cÇu chØ dÉn trong c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt ®−îc phª chuÈn vµ chi tiÕt kiÓm tra.

5.2 §Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÊt l−îng mèi hµn, cÇn thiÕt ®o c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña khuyÕt tËt:

TCVN 1548 : 1987

16

a) diÖn tÝch t−¬ng ®−¬ng hoÆc biªn ®é ph¶n x¹ tõ khuyÕt tËt tÝnh theo kho¶ng c¸ch ®o gi÷a ®Çu dß ®Õn khuyÕt tËt;

b) kÝch th−íc quy −íc cña khuyÕt tËt;

c) kho¶ng c¸ch quy −íc gi÷a hai khuyÕt tËt liªn tiÕp nhau;

d) ®o to¹ ®é khuyÕt tËt;

e) sè l−îng khuyÕt tËt trªn mét ®¬n vÞ x¸c ®Þnh ®é dµi mèi hµn.

5.3 DiÖn tÝch t−¬ng ®−¬ng cña khuyÕt tËt cã thÓ x¸c ®Þnh theo biªn ®é xung ph¶n x¹ b»ng ph−¬ng ph¸p so s¸nh biªn ®é khuyÕt tËt víi biªn ®é xung ph¶n x¹ cña khuyÕt tËt nh©n t¹o cã trong mÉu chuÈn hoÆc mÉu thÝ nghiÖm.

5.4 Cã thÓ sö dông c¸c gi¶n ®å biªn ®é – kho¶ng c¸ch - ®é lín kÌm theo thiÕt bÞ, t−¬ng øng víi c¸c h−íng dÉn trong c¸c tµi liÖu kü thuËt vÒ kiÓm tra ®é lín khuyÕt tËt.

5.5 §é dµi quy −íc cña khuyÕt tËt L ®−îc tÝnh b»ng mm, tiÕn hµnh ®o trong giíi h¹n cña hai vÞ trÝ mµ ë ®ã biªn ®é xung ph¶n x¹ tõ khuyÕt tËt gi¶m ®i 2 lÇn so víi gi¸ trÞ cùc ®¹i cña nã (xem H×nh 21).

5.6 Kho¶ng c¸ch 1 gi÷a c¸c khuyÕt tËt (xem H×nh 22) lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vÞ trÝ ngoµi cïng cña ®Çu dß khi x¸c ®Þnh ®é kÐo dµi cña hai khuyÕt tËt liªn tiÕp nhau.

H×nh 21 – S¬ ®å x¸c ®Þnh ®é dµi quy −íc L cña khuyÕt tËt

TCVN 1548 : 1987

17

H×nh 22 – S¬ ®å x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch 1 gi÷a hai khuyÕt tËt liªn tiÕp nhau

6 Tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra

6.1 C¸c kÕt qu¶ kiÓm tra cÇn ®−îc ghi vµo biªn b¶n kiÓm tra siªu ©m

Trong c¸c biªn b¶n kiÓm tra b»ng siªu ©m, cÇn ghi râ:

a) d¹ng liªn kÕt mèi hµn, ký hiÖu liªn quan tíi chi tiÕt kiÓm tra;

b) chiÒu dµi ®o¹n ®−êng hµn kiÓm tra;

c) c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt tiÕn hµnh kiÓm tra:

+ lo¹i thiÕt bÞ siªu ©m;

+ tÇn sè lµm viÖc;

+ gãc nghiªng cña ®Çu dß kiÓm tra;

d) c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra;

e) ngµy th¸ng n¨m tiÕn hµnh kiÓm tra;

g) hä vµ tªn c¸n bé kiÓm tra.

6.2 KhuyÕt tËt trong mèi hµn ®−îc chia thµnh tõng nhãm, ký hiÖu b»ng c¸c ch÷ c¸i lín, trong tõng nhãm ®−îc chia thµnh c¸c ph©n nhãm cô thÓ.

Tuú theo kÕt qu¶ viÖc ®o chiÒu dµi quy −íc cña khuyÕt tËt riªng biÖt, chóng ta cã nh÷ng nhãm khuyÕt tËt sau ®©y:

a) khuyÕt tËt ®iÓm U: lµ khuyÕt tËt cã chiÒu dµi quy −íc L ≤ 10 mm, bao gåm c¸c khuyÕt tËt sau ®©y:

As – rç khÝ trßn;

Ab – rç khÝ d¹ng èng;

Bo – xØ ®a d¹ng;

Be – xØ d¹ng trøng;

Bd – xØ kim lo¹i.

b) khuyÕt tËt d−ìng W: lµ khuyÕt tËt cã chiÒu dµi quy −íc L > 10 mm, gåm c¸c khuyÕt tËt sau ®©y:

Ac – rç khÝ d¹ng chuçi;

TCVN 1548 : 1987

18

Bb – xØ gi¶i;

Da – khuyÕt tËt ch©n mèi hµn bÞ lâm khi hµn mét phÝa;

Db – khuyÕt tËt ch©n mèi hµn (cã r·nh khÝa) khi hµn mét phÝa;

Dc – khuyÕt tËt mèi hµn bÞ lÖch mÐp khi hµn 2 phÝa.

c) khuyÕt tËt mÆt z: lµ nh÷ng lo¹i khuyÕt tËt sau:

C – hµn kh«ng ngÊu (khuyÕt tËt liªn kÕt);

Ea – nøt däc;

Eb – nøt ngang;

Ec – nøt tæ hîp (d¹ng ch©n chim).

C¸c d¹ng khuyÕt tËt kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã thÓ ph©n tÝch ®−îc mét c¸ch râ rµng nhê kÕt qu¶ siªu ©m, v× thÕ ®ßi hái ng−êi kiÓm tra cÇn ph¶i chó ý ®Õn c«ng nghÖ hµn vµ kh¶ n¨ng ph¸t sinh khuyÕt tËt t−¬ng øng víi c«ng nghÖ hµn cho tr−íc.

7 Tr¸ch nhiÖm vµ an toµn lao ®éng

7.1 C¸c c¬ quan chuyªn m«n vÒ viÖc kiÓm tra siªu ©m b¶o ®¶m yªu cÇu kü thuËt cÇn thiÕt vµ trong nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt cã thÓ kiÓm tra kÕt hîp b»ng tia phãng x¹.

7.2 Ng−êi kiÓm tra chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kÕt luËn cña m×nh ghi trong biªn b¶n kiÓm tra siªu ©m.

7.3 Khi tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c thiÕt bÞ c«ng nghiÖp b»ng ph−¬ng ph¸p siªu ©m, ng−êi kiÓm tra cÇn ph¶i ®−îc h−íng dÉn kü viÖc sö dông thµnh th¹o c¸c thiÕt bÞ, n¾m v÷ng c¸c quy t¾c sö dông an toµn c¸c thiÕt bÞ ®iÖn.

TCVN 1548 : 1987

19

Phô lôc 1 cña TCVN 1548 : 1987

PhÇn gi¶i thÝch c¸c thuËt ng÷ th−êng gÆp trong tiªu chuÈn

ThuËt ng÷ §Þnh nghÜa hoÆc c¸ch x¸c ®Þnh

1. KhuyÕt tËt Mäi sù sai lÖch víi phÈm chÊt b×nh th−êng lµm s©u ®Æc tÝnh phôc vô cña kim lo¹i hoÆc chi tiÕt vµ lµm kÐm phÈm chÊt ph¶i lo¹i bá c¸c chi tiÕt ®Òu gäi lµ khuyÕt tËt.

2. §é nh¹y quy −íc §é nh¹y ®Æc tr−ng b»ng phÐp ®o vÞ trÝ s©u nhÊt cña lç ph¶n x¹ nh©n t¹o ®−îc gia c«ng trªn mÉu cã c¸c tÝnh chÊt ©m häc x¸c ®Þnh.

Khi kiÓm tra mèi hµn b»ng ph−¬ng ph¸p siªu ©m, ®é nh¹y quy −íc ®−îc x¸c ®Þnh theo mÉu chuÈn N – 1 hoÆc N – 2. §é nh¹y quy −íc tÝnh theo mÉu chuÈn N – 1 ®ã lµ ®é s©u cùc ®¹i tÝnh b»ng mm cña lç ph¶n x¹ h×nh trô ®−îc ghi mét c¸ch tin cËy trªn bé chØ thÞ cña m¸y dß khuyÕt tËt.

§é nh¹y quy −íc tÝnh theo mÉu chuÈn N – 2 hoÆc N – 2A tÝnh b»ng dexiben (dB), biÓu thÞ b»ng hiÖu c¸c chØ sè cña bé suy gi¶m t−íng øng víi gi¸ trÞ suy gi¶m lín nhÊt cña xung ph¶n x¹ nh©n t¹o cã trªn mÉu chuÈn mµ bé chØ thÞ cña m¸y cßn ghi ®−îc.

3. §é nh¹y giíi h¹n §é nh¹y giíi h¹n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng diÖn tÝch nhá nhÊt (tÝnh b»ng mm2) cña lç ®¸y ph¼ng cã bÒ mÆt vu«ng gãc víi trôc ©m cña ®Çu dß, khi ®Çu dß lµm viÖc trªn mÉu mèi hµn cã d¹ng cho tr−íc, ë ®é s©u cho tr−íc t−¬ng øng víi hiÖu chØnh cña m¸y mµ bé chØ thÞ cßn ph¸t hiÖn ®−îc.

4. Trùc ©m cña ®Çu dß

TËp hîp c¸c ®iÓn h×nh häc trong tr−êng sãng ©m cña ®Çu dß cã gi¸ trÞ c−êng ®é ©m lín nhÊt.

5. §iÓm ph¸t cña chïm tia

§iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m lµ ®iÓm c¾t nhÇm ©m ®Çu dß víi mÆt tiÕp xóc kim lo¹i kiÓm tra.

6. Kho¶ng nh« cña ®Çu dß

Kho¶ng nh« cña ®Çu dß lµ kho¶ng c¸ch tÝnh tõ ®iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m tíi mÆt tr−íc cña l¨ng kÝnh ®Çu dß nghiªng.

7. Gãc khóc x¹ chïm tia

Gãc khóc x¹ cña chïm tia siªu ©m trong kim lo¹i kiÓm tra ®−îc x¸c ®Þnh b»ng gãc gi÷a ph¸p tuyÕn víi bÒ mÆt ®Æt ®Çu dß vµ ®−êng nèi t©m cña c¸c lç ph¶n x¹ h×nh trô víi ®iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m ë vÞ trÝ ®Æt ®Çu dß khi cã tÝn hiÖu ph¶n x¹ lín nhÊt.

8. Vïng chÕt Vïng gÇn bÒ mÆt tiÕp xóc cña mèi hµn mµ khuyÕt tËt cã trong vïng ®ã m¸y kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc t−¬ng øng víi møc hiÖu chØnh thiÕt bÞ cho tr−íc.

TCVN 1548 : 1987

20

9. Kh¶ n¨ng ph©n gi¶i theo h−íng ph¸t siªu ©m

Kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña thiÕt bÞ theo h−íng ph¸t triÓn cña chïm tia siªu ©m ®−îc ®Æc tr−ng b»ng kho¶ng c¸ch nhá nhÊt gi÷a hai khuyÕt tËt ph©n bè däc theo h−íng ph¸t triÓn cña chïm tia mµ thiÕt bÞ cã thÓ ph©n biÖt ®−îc riªng biÖt trªn mµn ¶nh hiÖn sãng. Kh¶ n¨ng ph©n gi¶i ë møc hiÖu chØnh cho tr−íc cña thiÕt bÞ cßn cã thÓ ®Æc tr−ng b»ng thêi gian ng¾n nhÊt gi÷a c¸c tÝn hiÖu ph¶n x¹ mµ mÆt tr−íc cña xung sau kh«ng che khuÊt mÆt sau cña xung tr−íc nã.

10. BÒ mÆt tiÕp xóc BÒ mÆt cña mèi hµn mµ trªn ®ã dÞch chuyÓn ®Çu dß trong qu¸ tr×nh kiÓm tra.

11. Ph−¬ng ph¸p tiÕp xóc

Ph−¬ng ph¸p truyÒn n¨ng l−îng sãng ©m qua mét líp máng cña m«i tr−êng lµm chÊt tiÕp xóc gi÷a ®Çu dß vµ bÒ mÆt kiÓm tra cña mèi hµn.

12. Ph−¬ng ph¸p nhóng

Ph−¬ng ph¸p truyÒn n¨ng l−îng sãng ©m qua mét líp chÊt láng mµ m«i tr−êng tiÕp xóc ®−îc chøa gi÷a ®Çu dß vµ bÒ mÆt kiÓm tra cña mèi hµn. BÒ dµy líp tiÕp xóc lín h¬n 1/2 b−íc sãng siªu ©m lan truyÒn trong m«i tr−êng ®ã.

13. Sai sè cña bé ®o bÒ s©u

Sai sè cña phÐp ®o kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ph¸t chïm tia tíi lç ph¶n x¹ nh©n t¹o ®−îc chÕ t¹o tõ mÉu thÝ nghiÖm cô thÓ.

14. §é kÐo dµi cña xung ph¸t

§é kÐo dµi cña xung ph¸t (µs) cña tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ bÒ mÆt trô cong ë mÉu chuÈn N – 3, ®o ë møc 1/10 cña biªn ®é lín nhÊt.

TCVN 1548 : 1987

21

Phô lôc 2 cña TCVN 1548 : 1987

(Tham kh¶o)

C¸c mÉu chuÈn

1 MÉu chuÈn N – 1 (H×nh 1) dïng ®Ó x¸c ®Þnh ®é nh¹y quy −íc (mm), kiÓm tra kh¶ n¨ng ph©n

gi¶i, ®é chÝnh x¸c cña th−íc ®o chiÒu s©u cña thiÕt bÞ vµ gãc nghiªng cña l¨ng kÝnh ®Çu dß.

MÉu chuÈn N – 1 cÇn ph¶i b»ng thuû tinh h÷u c¬ theo ®iÒu kiÖn kü thuËt quy ®Þnh. HÖ sè suy

gi¶m sãng siªu ©m trong mÉu chuÈn ë tÇn sè (2,5 ± 0,2) MHz vµ ë nhiÖt ®é (20 ± 5)°C cÇn ph¶i

b»ng (0,45 ± 0,01) cm-1

H×nh 1 – MÉu chuÈn N – 1

§é dµi L chän theo trÞ sè gãc khóc x¹ cña tia siªu ©m vµ ph¶i tho¶ m·n nh÷ng trÞ sè ®−îc quy ®Þnh trong B¶ng 1.

B¶ng 1

α ®é 30,0 35,0 40,0 45,0 50,0 55,0 60,0

L mm 11,5 14,0 16,8 20,0 23,8 28,6 34,6

TCVN 1548 : 1987

22

2 MÉu chuÈn N – 2 (H×nh 2) sö dông ®Ó x¸c ®Þnh sai sè cña bé ®o bÒ s©u, gãc dÉn chïm tia

(gãc khóc x¹) vµo kim lo¹i kiÓm tra, kiÓm tra vïng chÕt cña thiÕt bÞ víi ®Çu dß ®Ó sö dông khi kiÓm tra c¸c liªn kÕt cña thÐp Ýt c¸cbon vµ c¸c hîp kim thÊp cña chóng (phÇn gi¶i thÝch cña thuËt ng÷ xem ë Phô lôc 1).

Khi thiÕt bÞ sö dông cã bé suy gi¶m th× mÉu chuÈn N – 2 ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh ®é nh¹y quy −íc tÝnh b»ng ®Òxiben (dB), ®ång thêi x¸c ®Þnh ®é nh¹y giíi h¹n khi kiÓm tra c¸c liªn kÕt hµn tõ thÐp Ýt c¸cbon vµ c¸c hîp kim thÐp cña thÐp.

H×nh 2 – MÉu chuÈn N – 2

1 – Th−íc ®o;

2 – VÝt;

3 – MÉu kim lo¹i thÐp K – 20;

4 – Lç ®Ó x¸c ®Þnh gãc khóc x¹, ®é nh¹y quy −íc vµ ®é nh¹y giíi h¹n;

5 – Lç ®Ó kiÓm tra vïng chÕt;

6 – §Çu dß.

Khi tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c liªn kÕt hµn tõ c¸c kim lo¹i kh¸c, ®Ó x¸c ®Þnh gãc khóc x¹ cña tia siªu ©m vÒ kiÓm tra vïng chÕt, ®ång thêi ®· x¸c ®Þnh ®é nh¹y giíi h¹n khi sö dông thiÕt bÞ cã bé suy gi¶m th× cÇn chuÈn bÞ mÉu chuÈn N – 2A (H×nh 3)

H×nh 3 – MÉu chuÈn N – 2A

TCVN 1548 : 1987

23

1 – Th−íc ®o;

2 – MÉu lµm tõ kim lo¹i kiÓm tra;

3 – VÝt;

4 – Lç ®Ó x¸c ®Þnh gãc khóc x¹ vµ ®é nh¹y giíi h¹n;

5 – Lç ®Ó x¸c ®Þnh vïng chÕt;

6 - §Çu dß.

Lç 5 ë mÉu chuÈn N – 2A cÇn ph¶i cã ®é s©u H1 kÓ tõ bÒ mÆt kiÓm tra, ®é H1 ®−îc chØ dÉn theo ®iÒu kiÖn kü thuËt ®· quy ®Þnh ®Ó kiÓm tra. Th−íc ®o ë c¸c mÉu chuÈn N – 1 vµ N – 2A ®−îc chia ®é t−¬ng øng víi biÓu thøc:

L = H1 . tgα

Trong ®ã: H1 - §é s©u ph©n bè tÝnh tõ t©m cña lç ph¶n x¹ 4. §iÓm 0 cña thang ®o cÇn trïng víi trôc ©m ®−îc nèi tõ t©m cña lç th¼ng gãc víi bÒ mÆt cña mÉu.

Thêi gian lan truyÒn cña sãng siªu ©m tíi vµ ph¶n x¹ ®−îc chØ dÉn ë mÉu N – 2 vµ N – 2A b»ng

20 ± 1 micr« gi©y.

3 MÉu chuÈn N – 3 (H×nh 4)

H×nh 4

MÉu chuÈn N – 3 dïng ®Ó x¸c ®Þnh ®iÓm ph¸t cña chïm tia siªu ©m 0 vµo kim lo¹i kiÓm tra vµ kho¶ng nh« n cña ®Çu dß. MÉu chuÈn N – 3 ®−îc gia c«ng tõ lo¹i thÐp Ýt c¸c bon (K-20). Trªn c¸c bÒ mÆt bªn vµ bÒ mÆt lµm viÖc cña mÉu cÇn ®−îc kh¾c c¸c ®−êng qua t©m cña vßng trßn, ë hai phÝa cña bÒ mÆt lµm viÖc cã kÎ th−íc ®o.

§iÓm 0 cña th−íc ®o cÇn ph¶i trïng víi t©m cña mÉu.

TCVN 1548 : 1987

24

Khi kiÓm tra c¸c liªn kÕt tõ kim lo¹i cã vËn tèc lan truyÒn cña sãng víi gãc tíi h¹n thø hai trong thÐp Ýt c¸c bon (K – 20), ®Ó x¸c ®Þnh ®iÓm ph¸t vµ ®é nh« n cña ®Çu dß cÇn sö dông mÉu thÝ nghiÖm ®−îc chÕ t¹o tõ vËt liÖu kiÓm tra t−¬ng øng nh− H×nh 4.

Trong thiÕt bÞ kiÓm tra b»ng tay hoÆc kiÓm tra tù ®éng cho phÐp sö dông c¸c mÉu chuÈn N – 1 vµ N – 2 hoÆc c¸c mÉu thÝ nghiÖm ®−îc chØ dÉn trong c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt quy ®Þnh ®é kiÓm tra ®é nh¹y quy −íc.

α, ®é (sai lÖch giíi h¹n ± 15’) 40 50 55

S, mm (sai lÖch giíi h¹n + 0,1 mm) 42,5 35,5 34,5

Cho phÐp sö dông thiÕt bÞ kh«ng cã c¸c phô tïng vµ c¸c bé phËn dïng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c th«ng sè quÐt ®é dÞch chuyÓn ®Çu dß b»ng tay.

5 MÉu chuÈn quèc tÕ N0 – 1 (H×nh 7) th−êng ®−îc dïng ®Ó hiÖu chØnh c¸c th«ng sè sau:

a) HiÖu chØnh qu¸ tr×nh quÐt theo chiÒu sau vµ kiÓm tra ®−êng quÐt. Khi ®ã ®Çu dß ®Æt ë c¸c vÞ trÝ A, B hay C phô thuéc vµo chiÒu dµy chi tiÕt kiÓm tra. HiÖu chØnh qu¸ tr×nh quÐt trong tr−êng hîp dïng sãng ngang thùc hiÖn b»ng ®Çu dß th¼ng ë vÞ trÝ D. Víi thêi gian lan truyÒn, gi¶ thiÕt lµ sãng ngang trªn kho¶ng c¸ch 50 mm b»ng thêi gian lan truyÒn cña sãng däc trªn kho¶ng c¸ch 91 mm.

b) §iÒu chØnh vµ kiÓm tra ®é nh¹y khi dïng ®Çu dß th¼ng ng−êi ta ®Æt ë vÞ trÝ E khi ®é nh¹y lín h¬n hay ë vÞ trÝ ®é nh¹y nhá. Tr−êng hîp thø nhÊt lµ sè ®o ®é nh¹y b»ng sè ®o tÝn hiÖu ph¶n x¹ ®¸y. Cßn tr−êng hîp thø hai lµ biªn ®é tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ lç cã ®−êng kÝnh 1,5 mm. NÕu dïng sãng ngang th× ®Çu dß nghiªng ®Æt ë vÞ trÝ K vµ sè ®o ®é nh¹y vµ ®é lín tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ lç cã ®−êng kÝnh 1,5 mm.

c) KiÓm tra kh¶ n¨ng ph©n gi¶i b»ng sãng däc th× ®Æt ®Çu dß ë vÞ trÝ H.

d) KiÓm tra vïng chÕt khi dïng sãng däc, ®Çu dß ®Æt ë vÞ trÝ F vµ G;

®) X¸c ®Þnh t©m ph¸t vµ sãng khóc x¹ chïm tia;

e) X¸c ®Þnh vÞ trÝ ®iÓm dÊu trªn ®−êng quÐt vµ ®¸nh gi¸ ®Þnh h−íng tr−êng ©m cña ®Çu dß nghiªng.

TCVN 1548 : 1987

25

H×nh 7

TCVN 1548 : 1987

26

Phô lôc 3 cña TCVN 1548 : 1987

Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é nh¹y giíi h¹n cña thiÕt bÞ vµ diÖn tÝch t−¬ng ®−¬ng cña

khuyÕt tËt trªn c¸c mÉu cã lç ph¶n x¹ h×nh trô

§é nh¹y giíi h¹n (ký hiÖu lµ Sg) tÝnh b»ng mm2 cña thiÕt bÞ cã ®Çu dß nghiªng cho tr−íc (hoÆc diÖn tÝch t−¬ng ®−¬ng Std cña khuyÕt tËt ®−îc ph¸t hiÖn) x¸c ®Þnh thÝ nghiÖm cã lç ph¶n x¹ h×nh trô hoÆc theo mÉu chuÈn N – 2 t−¬ng øng víi biÓu thøc sau:

Trong ®ã:

No – ChØ sè cña bé suy gi¶m t−¬ng øng víi ®é suy gi¶m cña tÝn hiÖu tõ lç ph¶n x¹ h×nh trô trong mÉu thÝ nghiÖm hoÆc trong mÉu chuÈn N – 2 ®Õn møc mµ ë ®ã chóng ta ®¸nh gi¸ ®é nh¹y giíi h¹n (dB);

Nx – ChØ sè cña bé suy gi¶m, ë møc ®ã chóng ta ®¸nh gi¸ ®é nh¹y giíi h¹n cña thiÕt bÞ Sg hoÆc ë ®ã biªn ®é tÝn hiÖu ph¶n x¹ tõ khuyÕt tËt nh©n t¹o ®¹t ®−îc møc ®é ®¸nh gi¸ ®é nh¹y giíi h¹n (dB);

∆N – HiÖu gi÷a hÖ sè trong suèt trªn biªn giíi gi÷a l¨ng kÝnh ®Çu dß víi kim lo¹i mÉu thÝ nghiÖm

hoÆc mÉu chuÈn N – 2 (tÝnh b»ng dB, ∆N ≤ 0). Khi hiÖu chØnh ®é nh¹y theo mÉu thÝ nghiÖm cã h×nh d¹ng vµ ®é bãng bÒ mÆt nh− mèi hµn kiÓm tra th× N = 0.

Ct2 – VËn tèc sãng ngang trong mÉu hoÆc trong kim lo¹i mèi hµn (m/s);

f – TÇn sè lµm viÖc siªu ©m (MHz);

r1 - §−êng ®i trung b×nh cña sãng siªu ©m trong l¨ng kÝnh ®Çu dß (mm);

Ct1 – VËn tèc sãng däc trong vËt liÖu lµm l¨ng kÝnh ®Çu dß (m/s);

α vµ β – Gãc khóc x¹ cña chïm tia trong kim lo¹i kiÓm tra vµ gãc nghiªng cña ®Çu dß;

H0 - §é s©u ph©n bè cña lç ph¶n x¹ h×nh trô trong mÉu;

δt – HÖ sè suy gi¶m sãng ngang trong vËt liÖu kiÓm tra (mm-1).

( )[ ] ( )

−×

×

−

×−

×∆−−=α

δ

αβ

α

β

α2

cosHH2exp

coscos . C

cos . CrHf

coscos

CCrH0,86C

NNN20ISg 0t

1/2

3/2

t2

2t1

1o

2

t2

t11t2

oxIO