West Gondwana Gondwana - GEArijnland.gea-geologie.nl/sites/default/files/Hoe was het... · 2019. 9. 7. · Pangea Ultima of Amazië (250 - 400 miljoen toekomst) Australië-Antarctica-Eurafrazië

Pannotia

Pangea

Gondwana

Rodinia

West Gondwana

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Panotiaggg.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Laurasia-Gondwana.png

Meer dan 600 Ma was er nauwelijks een Europa, het

lijkt erop dat Europa is samengeklonterd uit

microcontinentjes. Dus……….

Deze presentatie, mijn verhaal nu, volgt de

ontwikkeling van kennis omtrent de geologie.

Dat betekent: van nu naar toen, …..… Vanaf ongeveer -550 Ma maar niet veel verder dan -1500 Ma.

Iedere keer een stukje verder terug in de tijd.

De rode getallen tussen de haakjes [ ] bij de gebruikte afbeeldingen geven de

referentie aan het eind van de presentatie weer.

Geologische tijdschaal:

Eon → Era → Periode (Period) → Tijdvak (Epoch) → Tijd

(Age) → Chron

Chronostratigrafische eenheden: lagen t.o.v. van elkaar

Eonothem → Erathem → Systeem (System) → Serie

(Series) → Etage (Stage) → Chronozone

Lithostratigrafische eenheden: opeenvolging van lagen

Supergroep (Supergroup) → Groep (Group) → Subgroep

(Subgroup) → Formatie (Formation) → Afzetting (Member)

→ Laag (Bed)



(Age) → Chron

Eon:

• Fanerozoïcum (542 Ma - heden);

• Proterozoïcum (2500 - 542 Ma);

• Archeïcum (van het ontstaan van de Aarde tot 2500 Ma)

(= incl Hadeïcum (- 4000Ma);



(Age) → Chron

Era:

• Neoproterozoïcum 1000 – 541 Ma

• Mesoproterozoïcum 1600 - 1000 Ma

• Paleoproterozoïcum 2500 – 1600 Ma



(Age) → Chron

era neoproterozoïcum

periode ediacarium 541 - eerste meercellige weekdieren

periode cryogenium 635 - einde Marinoïsche ijstijd

periode tonium 850 - begin Sturtian ijstijd;

era mesoproterozoïcum

periode stenium 1000 - vorming van Rodinia

periode ectasium 1200

periode calymmium 1400



(Age) → Chron

periode cambrium

• tijdvak furongium 488 - de cambrische explosie

• tijdvak middencambrium 501 - trilobieten

• tijdvak benedencambrium 513 – sponzen

Tijd (Age) (Etage)

• Vaak een lokale indeling, verschilt dan ook vaak in naam

• Etage in NL eigenlijk een stratigrafische aanduiding

Chron

• Vaak gebruikt in bv de magnetostratigrafie

Eon Era Tijd - Ma

Fanerozoïcum

Cenozoïcum 66 - 0

Mesozoïcum 252 - 66

Paleozoïcum 541 - 252

"Precambrium"

Proterozoïcum

Neoproterozoïcum 1000 - 541

Mesoproterozoïcum 1600 - 1000

Paleoproterozoïcum 2500 - 1600

Archeïcum

Neoarcheïcum 2800 - 2500

Mesoarcheïcum 3200 - 2800

Paleoarcheïcum 3600 - 3200

Eoarcheïcum 4000 - 3600

Hadeïcum ~4600 - 4000

De geologische tijdschaal ICS.[1]

{Wikipedia}

https://nl.wikipedia.org/wiki/Geologische_tijdschaal

https://nl.wikipedia.org/wiki/International_Commission_on_Stratigraphy

https://nl.wikipedia.org/wiki/Precambrium

Pangea Ultima of Amazië (250 - 400 miljoen toekomst) Australië-Antarctica-Eurafrazië (130 miljoen toekomst) Australië-Eurafrazië (60 miljoen jaar in de toekomst) Afro-Eurazië (5 miljoen jaar geleden - nu) Amerika (15 miljoen jaar geleden - nu) Eurazië (60 miljoen jaar geleden - nu) Gondwana (600 - 30 miljoen jaar geleden) Laurazië (300 - 60 miljoen jaar geleden) Pangea (300 - 180 miljoen jaar geleden) Euramerika (400-300 miljoen jaar geleden) Pannotia (600-540 miljoen jaar geleden) Rodinië (1,1 miljard - 750 miljoen jaar geleden) Columbia (1,8 - 1,5 miljard jaar geleden) Kenorland (2,7 - 2,1 miljard jaar geleden) Ur (3 miljard jaar geleden) Vaalbara (3,3 miljard jaar geleden) - (Theoretisch)

vroegst bekende supercontinent

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e5/Laurasia-Gondwana.png

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/Rodinia_reconstruction.jpg

Er zijn onderzoekers

die het vormen van

(super) continenten

cyclisch noemen.

Waaaarrroommmm????

Proterozoïcum

Neoproterozoïcum 1000 – 541 ediacarium 541

cryogenium 635

tonium 850 1000

Mesoproterozoïcum 1600 - 1000 stenium 1000

ectasium 1200

calymmium 1400

Paleoproterozoïcum 2500 - 1600

541 ediacarium 635 cryogenium 850 tonium 1000

Het Ediacarium is genoemd naar de Australische Ediacara Hills,

- Ediacarische fossielen gevonden. (meercellig, bijna botloos)

- Is de officiële naam in de tijdschaal in 2004, heette eerst: Vendien

- Vendien kwam uit Rusland, was een iets langere tijdspanne dan het Ediacarium.

1946: Reginald Sprigg ontdekt in een halfwoestijn van Zuid-

Australië opmerkelijke fossielen: uit Precambrium ????

- Geavanceerde levensvormen pas in het Cambrium??

- Sprigg was slechts een eenvoudige ertsgeoloog.

- Paleontoloog Martin Glaessner publiceerde erover

- Op verschillende plekken op de wereld gelijksoortige

fossielen uit het Neoproterozoïcum ontdekt

Dickinsonia costata

Kimberella quadrata

{Verisimilus }

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:DickinsoniaCostata.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kimberella_quadrata.jpg

Cryogenium komt van het Griekse cryos, ("ijs") en genesis, ("geboorte”)

Evenals in het Ediacarium, was er in het Cryogenium ook sprake van een ijstijd.

Bekend zijn afzettingen van de Gaskiers glaciatie, die 580 miljoen jaar oud zijn.

Dit is net voor het ontstaan van de Ediacarische biota.

Er is dan ook wel gesuggereerd dat de evolutie van

Deze organismen verband houdt met de toename

van de zuurstofconcentratie in de oceaan na het eind

van de glaciatie.


De overgang van het Cryogenium naar het Ediacarium wordt gemarkeerd door

een carbonaatafzetting die arm is aan C13, aanwijzing voor klimaatverandering.

Dit ging samen met een afname van de zuurstof in de atmosfeer, dit kon ook nog

het vormen van banded iron formations tot gevolg hebben gehad.

{Wikipedia}

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:AntarcticaDomeCSnow.jpg

Gaskiers glaciatie,

Newfoundland


{26}

Gaskiers glaciatie,

Newfoundland


{26}

Snowball Earth in Varanger en Sturtien (of Marinoen). (600 / 800 Ma)

P.F. Hoffman en D.P. Schrag oorspronkelijke hypothese : de Aarde is geheel

bedekt met ijs in het Precambrium. (Albedo effect)

Bewijs: Gesteenten uit het Cryogenium (rond 650 miljoen jaar geleden) en

bepaalde eerdere perioden tonen sporen van wereldwijde vergletsjering.

Latere aanwijzingen uit sedimenten en ook computersimulaties geven aan dat

een echt compleet verijsde aarde niet waarschijnlijk is.

Het harde model wordt daarom door sommige onderzoekers vervangen door de

Natte Sneeuwbalaarde (Slushball Earth).

Oceanen en verwerende silicaten nemen bijna geen CO2 op.

De uitstoot van CO2 door vulkanen ging gewoon door, dus overschot.

Vrij plotseling wereldkoelkast wereldbroeikas met temperaturen tot 50 °C.

Vervolgens de “Cambrische explosie”



Wikipedia

Pannotia.

Tussen 650 en 550 miljoen jaar geleden ontstond er een nieuw supercontinent;

Deze landmassa had een 'V'-vorm.

Het ontstond als gevolg van de Panafrikaanse orogenese, doordat het Congo

kraton ingeklemd werd door beide delen van Rodinië.

Pannotia omvat de meeste kratons maar in een andere configuratie dan Rodinia.

Het begon al vrij snel weer uit elkaar te vallen.

Hierbij ontstonden Laurazië (Noord-Amerika minus Florida, Newfoundland enz.),

Baltica (Scandinavië; en Rusland tot de Oeral) en Siberië bewogen naar het

noorden en de Iapetusoceaan ontstond.

Het supercontinent dat volgde op Pannotia was Pangea. (~250Ma)

Waar eerst de Mirovia de belangrijkste oceaan was werd dat in deze periode de

Panthalassa.


Pannotia.


{by C.R.Scotese}

Pannotia.


Pannotia, Bron: NASA

{Wikipedia}



Pannotia.


{factorreativo.com.net} {Wikipedia}


Pannotia.


{factorreativo.com.net} {Wikipedia}


Pannotia.


{essayweb.net}


Rodinia

In de meeste reconstructies bestaat de

kern van Rodinia uit het latere

paleocontinent Laurentia (Noord-

Amerika), met daaraan vast in het

zuidoosten Baltica (tegenwoordig

Noordoost-Europa), Amazonia en het

zogenaamde Nigerblok (tegenwoordig

West-Afrika); in het zuiden het Río de la

Platakraton en het São Franciscokraton; in

het zuidwesten het Congokraton en het

Kalaharikraton; en in het noordwesten het

tegenwoordige Australië, India en

oostelijk Antarctica. De positie van

Siberia en Noord- en Zuid-China ten

noorden van Laurentia verschilt sterk per

reconstructie. {ingarcade.com}

Mirovia or Mirovoi (from Russian мировой, mirovoy, meaning "global")


Rodinia

{23}

https://en.wikipedia.org/wiki/Russian_language


Rodinia

Rodinia

Rodinia Russisch voor "voortbrengen": roditj.

900 Ma; het supercontinent begon te breken;

een triple junction ontstond . Een triple junction is in de

platentektoniek een gebied waar drie tektonische

plaatgrenzen samenkomen. Er bestaan drie typen

plaatgrenzen (convergente, divergente en transforme)

(>-<, <-> , ↑↓ )


Tussen 800 en 700 miljoen jaar geleden brak Rodinia in tweeën.

De superoceaan Mirovia begon te krimpen,

de Pan-Afrikaanse Oceaan en Panthalassa groeiden.

Noord-Rodinië, bestaande uit de kratons Antarctica, Australië, India, Arabië,

Noord-China en Zuid-China schoof over de toenmalige Noordpool.

{USGS}

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:EAfrica.png

Rodinia


Fig. 10. Configuration of the

Rodinia supercontinent and

location of Grenville aged

orogenic belts (black) at 1000–800

Ma after Dalziel et al. (2000).

Locations of the Akitkan (Siberia)

and Thelon–Talson (Laurentia)

magmatic belts (grey) are shown

after Pisarevsky et al. (2008). Small

cratons: S—Svalbard, N.Ch.—

North China, Kal—Kalahari, SF–

Con—San Francisco–Congo,

Rio—Rio de la Plato, W.Af.—West

Africa, and R—Rockall.

{27}

Rodinia

SWEAT or AUSWUS or AUSMEX

SWEAT hypothesis, which places Proterozoic eastern Australia adjacent

to the Proterozoic western margin of Canada (Geo piercing points & stratigraphic

correlation SW US & East Antartica (SWEAT)

AUSWUS hypothesis, which juxtaposes the Proterozoic southwestern U.S. and

Proterozoic eastern Australia (magnetic mapping & Sr87/Sr86)

AUSMEX closely aligns late Mesoproterozoic orogenic belts in north-east

Australia and southernmost Laurentia.

SIBCOR Siberia adjacent to cordilleran margin of western Laurentia

SIBARC Siberia is along the Arctic margin of Laurentia

SIBNOT inclusion of Siberia within Rodinia

AMASWUS, SPUEG, AMAWRONG, AMABAL


Rodinia SWEAT or AUSWUS or AUSMEX


{24}



{9}



Pre-Rodinia (Nuna) SWEAT

like.

Het begon eigenlijk al veel

eerder (studie uit 2012)

AUSWUS versus SWEAT reconstruction

of Australian and Laurentian rifted

margins for Neoproterozoic time.

SWEAT restores Australia (dotted

outline) and Mount Isa to much the

same position opposite NW Canada as

existed at the time of the

Paleoproterozoic Nuna supercontinent.

{16}

541 ediacarium 635 cryogenium 850 tonium 1000 {16}



A possible reconstruction (AUSMEX)

between Australia and Laurentia at 1070

Ma that places the Grenville and Cape

River provinces at similar alaeolatitudes.

Note that palaeolongitudes are not

onstrained when comparing individual

pole positions. M is the Mawson block of

East Antarctica according to Fitzsimons

(2000). Orogenic belts discussed in the

text are labelled. Rotation parameters

(clockwise positive): Australia to absolute

frame, 41.49N, 34.51E, 79.53; Laurentia to

Australia, 54.52N, 149.86E, – 120.80.

Other notes as in Fig. 1.

{9}

Rodinia

Er zijn drie continenten: Noord-Rodinië, Zuid-Rodinië en het Congo kraton.

Het Congo kraton wordt ingeklemd door beide delen van Rodinië.

Dit staat bekend als de Panafrikaanse orogenese:

Supercontinent Pannotia ontstaat.

Pannotia omvat de meeste kratons maar in een andere configuratie. Het

supercontinent schuift over de Zuidpool.


Rodinia


{30}

Rodinia


{30}

Arctida between Rodinia and Pangea, D.V. Metelkina, V.A. Vernikovskya, N.Yu. Matushkina,

Precambrian Research 259 (2015) 114–129

{20}



{20}



{20}


Rodinia brakeup Geological Society

Special Publication

No. 206

The breakup of Rodinia probably started at c. 820-800 Ma by rifting between

Australia Mawson-Kalahari and South China-Laurentia-Riode la Plata. At 780-

770Ma, the spreading centrejumped to a position between Laurentia and South

China, and the initial branch was aborted. Kalahari detached from Australia at

760-750Ma and the Rodinia fragments began the slow journey toward their

reassembly in Gondwanaland, and, ultimately, Pangaea.

{15}



Special Publication

No. 206

Amongst existing palaeogeographic models of the Rodinia supercontinent, or

portions thereof, arguments have focused upon geological relations or

palaeomagnetic results, but rarely both. A new model of Rodinia is proposed,

integrating the most recent palaeomagnetic data with current stratigraphic,

geochronological and tectonic constraints from around the world. This new

model differs from its predecessors in five major aspects: cratonic Australia is

positioned in the recently proposed AUSMEX fit against Laurentia; East

Gondwanaland is divided among several blocks; the Congo-Sao Francisco and

India-Rayner Cratons are positioned independently from Rodinia; Siberia is

reconstructed against northern Laurentia, although in a different position than in

all previous models; and Kalahari-Dronning Maud Land is connected with

Western Australia. The proposed Rodinia palaeogeography is meant to serve as

a working hypothesis for future refinements.



Special Publication

No. 206

{15}

Grenville- orogenese

Ongeveer 1100 Ma geleden vormde zich door het botsen van drie of vier

paleocontinenten een supercontinent dat uiteindelijk vrijwel alle continentale

kratons in zich verenigde: Rodinië. Dit wordt de orogenese van Grenville

genoemd.

De Grenville-orogenese is te volgen in Proterozoïsche kratons van Noord-

Amerika, in een band van het tegenwoordige Mexico tot het oosten van Canada

en Groenland.

1000 stenium 1200 ectasium 1400 calymmium 1600

Grenville en Dalslandische orogenese

Dalslandische orogenese in het noorden van Europa ongeveer gelijktijdig

Het is mogelijk dat beide orogeneses een aaneengesloten gebergtegordel

vormden als Oost-Europese kraton tegen de kratons van Noord-Amerika aanlag.

Dan is de Dalslandische gordel een oostwaartse vertakking van de

Grenvillegordel

In hoeverre de twee orogeneses verband houden is echter niet duidelijk, vooral

omdat de precieze onderlinge positie van de kratons niet goed bekend is.

Het is wel redelijk duidelijk dat alle kratons aan het einde van deze fases van

gebergtevorming verenigd waren in een zogenaamd supercontinent: Rodinia


Grenville en Dalslandische orogenese

Dalslandische orogenese in het noorden van Europa ongeveer gelijktijdig

Het is mogelijk dat beide orogeneses een aaneengesloten gebergtegordel

vormden als Oost-Europese kraton


In het Oost-Europees Kraton zijn te herkennen:

• De Kola-Karelische orogenese (2,0 tot 1,9 miljard jaar oud), die in het

noordoosten van Scandinavië en aangrenzend Rusland terug te vinden is;

• De Svecofennische orogenese (2,0 tot 1,6 miljard jaar oud), die in het oosten van

Zweden en zuiden van Finland wordt teruggevonden;

• De Gothische orogenese (1,77 tot 1,5 miljard jaar oud), die in het zuiden van

Zweden gevonden wordt;

• De Sveco-Noorse orogenese (1,05 tot 0,9 miljard jaar oud), te vinden in het

zuiden van Noorwegen en Zweden.

{18}

{18}

Subduction gerelateerd magmatisme en metamorfoses in zuid Noorwegen.

ondervond periodisch extensie en compressie ipv continent botsing

{18}

{18}

{18}

Nena acronym derives from Northern Europe and North America

{18}

{18}

{18}

{18}

{18}

{18}

{www.cliffshade.com/colorado/

geo_overview.htm}

Adirondack Mountains

near Lake Placid, New York

{Dr. Jack Share}

Grenville orogenese

http://2.bp.blogspot.com/-WcnO38ByQio/UM3WDK2kzgI/AAAAAAAACaQ/2kGSUg0b2YM/s1600/IMG_2771a.jpg

http://3.bp.blogspot.com/-DuERplcN8wA/UM3glcjPPNI/AAAAAAAACag/M1g8f2jk2yQ/s1600/IMG_2772a.jpg

http://3.bp.blogspot.com/-GRPF5H6nZxA/UM3OeHgtm9I/AAAAAAAACZI/eXUYza9jOAM/s1600/IMG_2854a.jpg

Banded Iron Formations 3 – 1,8 Ga

BIF's zijn een speciaal soort zeer oude sedimentaire gesteenten.

Ze bestaan uit dunne laagjes ijzeroxiden (magnetiet of hematiet) afgewisseld

met vuursteen of schalieachtige lagen.

Ze komen voor in een aantal van de oudste geologische formaties, sommige

ervan zijn meer dan 3 Ga oud.

De vorming van BIF's was een normaal proces tijdens het oudste deel van de

geschiedenis van de Aarde.

Na 1,8 Ga worden BIF's zeldzamer, hoewel er ook jongere voorbeelden zijn.

Vanzelfsprekend komen BIF's alleen voor op de zogenaamde kratons

Banded Iron Formations , 3 – 1,8 Ga

De kenmerkende rode ijzerrijke laagjes werden gevormd in zeewater als

gevolg van een oxidatiereactie met zuurstof.

Opgelost ijzer in de oceanen reageerde met deze zuurstof waardoor niet in

water oplosbare ijzeroxiden ontstonden.

Deze oxiden sloegen neer op de zeebodem op een laag anoxische modder

(die later door metamorfose werd omgevormd tot schalie en vuursteen).

De afwisseling tussen de ijzerrijke en anoxische lagen wordt wel vergeleken

met varven, en herhaalt zich cyclisch. (laagje dat in 1één jaar ontstaat)

Het is onduidelijk of deze cycliciteit het gevolg is van seizoenen of van een

andere cyclus.


Zuurstof kwam pas in grote hoeveelheden op Aarde voor na het ontstaan van

cyanobacteria die het door fotosynthese produceerden.

Daarvoor waren de oceanen sterk reductief, zodat opgelost ijzer in grote

hoeveelheden voorkwam.

Nadat de ontwikkeling van het leven zo ver was dat fotosynthese plaatsvond,

werd zuurstof gevormd. De zuurstof verdween in die tijd meteen weer door

zich te binden aan het opgeloste ijzer. Op een gegeven moment werd het

oplosbaarheidsproduct van de neerslagreactie bereikt. Vanaf dat moment

kwam zuurstof in ongebonden vorm in het oceaanwater voor.

Men neemt aan dat dit omslagpunt gedurende het vroege Proterozoïcum een

aantal keer moet zijn overschreden, voordat de oceanen (en atmosfeer)

permanent moleculaire zuurstof (O2) gingen bevatten.

De totale hoeveelheid opgeslagen zuurstof in banded iron formations wordt

geschat op 20 maal de huidige hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer.


2,1 Ga oude banded iron

ijzerrijke (roodpaarse)

anoxische (donkergrijze)

Banded iron formation

uit Michigan.

{gallery.USGS.gov

{readtiger.com}

{Wikipedia}

{Wikipedia}

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:IronInRocksMakeRiverRed.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lake_Thetis-Stromatolites-LaRuth.jpg

Eerdere supercontinenten

Paleomagnetische metingen geven aan dat er mogelijk drie

eerdere supercontinenten zijn geweest:

Columbia (Nuna) (2,5-1,6 Ga),

Het bestond ?? uit de proto-kratons van

Laurentia, Baltica, Ukrainian Shield,

Amazonian Shield, Australia, en ??

Siberia, North China, en Kalaharia.

Kenorland (2,5-2,1 Ga) (###)

Het bestaan en de ligging zijn gereconstrueerd m.b.v.

paleomagnetisme, studie naar vulkanisme en stratigrafie

Vaalbara (3,3-2,8 Ga). uit het Archeïcum stammende kratonen,

Kaapvaalkraton (Zuid-Afrika) en Pilbarakraton (W-Australië).

Illustrations of several ways how the TPW

may be interpreted. The plotted poles

(TPW) of a specific landmass (A) when

compared with other landmass poles

may indicate a collision between both or

rifting process (B) and amalgamation

(C). The Wilson cycle may be obtained

when two landmasses are together at the

beginning, followed by a separation and

the final collision. The amalgamation of

several landmasses may be indicated

when a group of landmasses are at the

same “place” at the same time.

{24}

{phys.org}

{thedragonstales.blogspot.com/2013/11/}

{24}

{24}

{24}

{24}

{24}

Nu volgen lijsten met heel

interessante publicaties, een ieder

zou die moeten lezen

• 7 Australia: The land where time began; A biography of the australian continent,

M.H.Monroe, last updated: 05-05-02012

• 9 WINGATE, M.T.D.; PISAREVSKY, S.A. & EVANS, D.A.D.; 2002: Rodinia connections

between Australia and Laurentia: no SWEAT, no AUSWUS?, Terra Nova 14, pp. 121–128.

• 9 Rodinia connections between Australia and Laurentia: no SWEAT, no AUSWUS?

Michael T. D. Wingate,* Sergei A. Pisarevsky and David A. D. Evans, Terra Nova, Vol 14, No.

2, 121–128, 2002

• 11 Grenville-age magmatism at the South Tasman Rise (Australia): A new piercing point

for the reconstruction of Rodinia, A.M. Fioretti, L.P. Black, J. Foden and D. Visonà, Geology

2005;33;769-772,

• 15 Arctida between Rodinia and Pangea, D.V. Metelkina, V.A. Vernikovskya, N.Yu.

Matushkina, Precambrian Research 259 (2015) 114–129

• 16 Paleoproterozoic–earliest Mesoproteroz,oic basin evolution in the Mount Isa region,

northern Australia and implications for reconstructions of the Nuna and Rodinia

supercontinents, George M. Gibson, Paul A. Henson, Narelle L.

• 18 Did the Grenville – Sveconorwegian belt go north? Åke Edvin Johansson, Conference:

32:nd Nordic Geological Winter Meeting, At Helsinki, Volume: Bulletin of the Geological

Society of Finland, Special Abstract Volume, 2016-01

• 20 Arctida between Rodinia and Pangea, D.V. Metelkina, V.A. Vernikovskya, N.Yu.

Matushkina, Precambrian Research 259 (2015) 114–129

• 21 A hypothesis for Proterozoic-Phanerozoic supercontinent cyclicity, with implications

for mantle convection, plate tectonics and Earth system evolution, Mikael Grenholm,

Anders Scherstén, Tectonophysics 662 (2015) 434–453

• 23 starwarsmetsneeuwballen.nl/download/H3.pdf ·

• 24 An Overview of the Amazonian Craton Evolution: Insights for Paleocontinental

Reconstruction Mauro Cesar Geraldes, Armando Dias Tavares, Anderson Costa Dos

Santos, International Journal of Geosciences, 2015, 6, 1060-1076

• 26 Ediacaran Gaskiers Glaciation of Newfoundland reconsidered, G. J. RETALLACK,

Journal of the Geological Society 2013, v.170; p19-36.

• 27 Evidence of Middle Neoproterozoic Extensional Tectonic Settings along the Western

Margin of the Siberian Craton: Implications for the Breakup of Rodinia I. I. Likhanov and V.

V. Reverdatto, Geochemistry International, 2015, Vol. 53, No. 8, pp. 671–689

• 28 Is the Neoproterozoic oxygen burst a supercontinent legacy, Melina Macouin1,

Damien Roques, Sonia Rousse, Jérôme Ganne1 Yoann Denèle, Ricardo I. F. Trindade,

Frontiers in Earth Science, www.frontiersin.org , September 2015, Volume 3, Article 44

• 30 Long history of a Grenville orogen relic – The North Qinling terrane: Evolution of the

Qinling orogenic belt from Rodinia to Gondwana, Shan Yua, Sanzhong Li , Shujuan Zhaoa,

Huahua Caoa, Yanhui Suoa, Precambrian Research 271 (2015) 98–117

• Neumann, Peter N. Southgate and Laurie J. Hutton, Episodes Vol. 35, no. 1, 2012-3

• TORSVIK, T.H.; 2003: The Rodinia Jigsaw Puzzle, Science 300, pp. 1379-1381.

• WEIL, A.B.; VAN DER VOO, R.; MAC NIOCAILL, C. & MEERT, J.G.; 1998: The Proterozoic

supercontinent Rodinia: paleomagnetically derived reconstructions for 1100 to 800 Ma,

Earth and Planetary Science Letters 154, pp. 13–24.

• ZIEGLER, P.A.; 1990 (2e druk): Geological Atlas of Western and Central Europe, Shell

Internationale Petroleum Maatschappij BV, ISBN 90-6644-125-9.

• PLANT, J.A.; WHITTAKER, A.; DEMETRIADES, A.; DE VIVO, B. & LEXA, J.: Geologic &

tectonic framework of Europe

• Bailey, R.C., Cruden, A.R., and B. Nitescu. (2006) "Crustal structure and implications for the

tectonic evolution of the Archean Western Superior craton from forward and inverse gravity

modeling." Tectonics, vol. 25.

• Dann, J., M. J. de Wit, S. H. White, and E. Zegers. (1998) "Vaalbara, Earth's oldest

assembled continent? A combined. structural, geochronological, and palaeomagnetic test.“

• Wingate, M.T.D. (1998) "Palaeomagnetic test of the Kaapvaal-Pilbara (Vaalbara) connection

at 2.78 Ga." South African Journal of Geology; December 1998; v. 101; no. 4; p. 257-274

Australian National University, Research School of Earth Sciences, Canberra, Australia.

• Zegers, T.E., and A. Ocampo. (2003) "Vaalbara and Tectonic Effects of a Mega Impact in

the Early Archaen 3470 Ma." European Space Agency, ESTEC, SCI-SB, Keplerlaan 1, 2201

AZ Noordwijk.

• Gondwana Research 14: 395–405. doi:10.1016/j.gr.2008.01.010.

• Rogers, J.J.W. and Santosh, M., 2002, Configuration of Columbia, a Mesoproterozoic

supercontinent. Gondwana Research, v. 5, pp. 5–22

• Zhao, Guochun; Cawood, Peter A.; Wilde, Simon A.; Sun, M. (2002). "Review of global 2.1–

1.8 Ga orogens: implications for a pre-Rodinia supercontinent". Earth-Science Reviews

59: 125–162. Bibcode:2002ESRv...59..125Z. doi:10.1016/S0012-8252(02)00073-9.

• Zhao, Guochun; Sun, M.; Wilde, Simon A.; Li, S.Z. (2004). "A Paleo-Mesoproterozoic

supercontinent: assembly, growth and breakup". Earth-Science Reviews 67: 91–123.

Bibcode:2004ESRv...67...91Z. doi:10.1016/j.earscirev.2004.02.003.

• Pesonen, Lauri J.; J. Salminen; F. Donadini; S. Mertanen (November 2004). "Paleomagnetic

Configuration of Continents During the Proterozoic" (PDF). Retrieved 2006-03-11.

• Bispo-Santos, Franklin; Manoel S. D’Agrella-Filho; Igor I.G. Pacca; Liliane Janikian; Ricardo

I.F. Trindade; Sten-Ake Elming; Jesué A. Silva; Márcia A.S. Barros; Francisco E.C. Pinho

(June 2008). "Columbia revisited: Paleomagnetic results from the 1790 Ma colider

volcanics (SW Amazonian Craton, Brazil) Precambrian Research, v. 164, p. 40-49-162".

• "New Supercontinent Dubbed Columbia Once Ruled Earth". SpaceDaily. 2002-04-18.

Retrieved 2006-03-11.

• Zhao, Guochun; He, Y.H.; Sun, M. (2009). "The Xiong'er volcanic belt at the southern

margin of the North China Craton: Petrographic and geochemical evidence for its

outboard position in the Paleo-Mesoproterozoic Columbia Supercontinent. Gondwana

Research, v. 17, pp. 145–152“.

• BAILEY, J.V., JOYE, S.B., KALANTERA, K.M., FLOOD, B.E. & CORSETTI, F.A.; 2007: Evidence

of giant sulphur bacteria in Neoproterozoic phosphorites. Nature, 445: p. 198-201

• CANFIELD, D.E., POULTON, S.W. & NARBONNE, G.M.; 2007: Late-Neoproterozoic Deep-

Ocean Oxygenation and the Rise of Animal Life. Science, 315: p. 92-94.

• GRADSTEIN, F.M.; OGG, J.G.; SCHMITZ, M.D. & OGG, G.M.; 2012: A Geologic Time Scale

2012, Elsevier, ISBN 0444594256.

• XIAO, S. & LAFLAMME, M.; 2009: On the eve of animal radiation: phylogeny, ecology and

evolution of the Ediacara biota. Trends in Ecology and Evolution, 24: p. 31-40

• BERENDSEN, H.J.A.; 2004: De vorming van het land, Inleiding in de geologie en

geomorfologie, Van Gorcum (4e druk), ISBN 90 232 4075 8.

• GRADSTEIN, F.M.; OGG, J.G.; SCHMITZ, M.D. & OGG, G.M.; 2012: A Geologic Time Scale

2012, Elsevier, ISBN 0444594256.

• Whitehouse, David (2002-04-25). "Ancient supercontinent proposed". BBC. Retrieved

2006-03-11.

• Hou, Guiting, Santosh,M., Qian,X.L., Lister,G., Li,J.H. (2008). "Configuration of the Late

Paleoproterozoic supercontinent Columbia: insights from radiating mafic dyke swarms”,

• SERGEI A. PISAREVSKY, MICHAEL T. D. WINGATE, CHRIS MCA. POWELL, SIMON

JOHNSON & DAVID A. D. EVANS, Models of Rodinia assembly and fragmentation,

Geological Society Special Publication No. 206, 2003

• Dalziel, I.W.D.; 1997: Neoproterozoic – Paleozoic geography and tectonics: review,

hypothesis and environmental speculation, Geological Society of America Bulletin 109, pp.

16–42.

• Meert, J.G. & Torsvik, T.H.; 2003: The making and unmaking of a supercontinent: Rodinia

revisited, Tectonophysics 375, pp. 261-288.

• Stanley, S.M.; 1999: Earth System History, W.H. Freeman & Co, ISBN 0-7167-2882-6.

• Ziegler, P.A.; 1990 (2e druk): Geological Atlas of Western and Central Europe, Shell

Internationale Petroleum Maatschappij BV, ISBN 90-6644-125-9.

• DEWEY, J.F. & BURKE, K.C.; 1973: Tibetian, Variscan, and Precambrian basement

reactivation: products of continental collision, Journal of Geology 81, pp. 683–692.

• PISAREVSKY, S.A.; MURPHY, J.B.; CAWOOD, P.A. & COLLINS, A.S.; 2008: Late

Neoproterozoic and Early Cambrian palaeogeography: models and problems,

Geological Society of London, Special Publications 294, pp. 9-31

• Wikipedia: Pantalassa, Pangea, Rodinia, Oost-Europees Kraton, Columbia, Kenorland,

Vaalbara

• Wikipedia: Eon, Era, Chron, Precambrium, Hadeicim, Paleoproterozoicum,

Mesoproterozoicum, Neoproterozoicum, Cryogenium, Ediacarium,

• Wikipedia: Banded iron formation, Sneeuwbalaarde,

• http://written-in-stone-seen-through-my-lens.blogspot.it/2012/12/the-adirondack-

mountains-of-new-york_24.html

Documents

West Gondwana Gondwana - GEArijnland.gea-geologie.nl/sites/default/files/Hoe was het... · 2019. 9. 7. · Pangea Ultima of Amazië (250 - 400 miljoen toekomst) Australië-Antarctica-Eurafrazië